Sie sind auf Seite 1von 916

1

li
ElAkieR rMBM dY divsM-kAzM eedvM kAzvuM miyM s]xHwic@. 2 diyi mi pUmAyM nYmAyi . atiE omilAyi. sm i mIet umwkyM eedvieR AvH jli mIEt clikyM ecyHti. 3 aEA eedvM klic@, kAzM Ake! wen kAzM tiL i. 4 eedvM kAzM kAkyM atH neRiykyM ecyH t . anrM eedvM kAze iniM Ev tiric @ . 5kAzi pk qM i rAi qM eedvM Epriu. sYyM BAtvumAyi. tAyi dY divsM. rAM divsM-kAzM eve rAyiiri vAy* Ake! q eedvM w klic@. 7 aenyv vAyvien s]xHwicH jl e Evtiric@. jlM vAyvi mkLiluM tAe}ymAyi tiriu. 8 arIe eedvM kAzM q viLic@. sYyM pie BAtvumAyi. atA yi rAM divsM.
6

sELnL@ew rMBe RiA EtYk awyALLAyM pEyAgie. divsL@M vxL@M RiAM av pEyAgie. 15miyiE kAzM ecA riyvA av kAzvitAnilAyiri e. aen sMBvic@. 16 aen eedvM ru vliy EjYAtiS k s]xwic@. avyi vlutien pkli H eR BrNM lic@. ecRiy EjYAtiien rAiyew BrNvuM lic@. neL yM eedvM s]xHwic@. 17miyewEm tiL A eedvM Q evLiceL kAz Apic @ . 18 rApklukeL BriAnAyi eedvM avey kAz Apic@. EjYAtiSk ienyM evLiceyM Evtiric@. a nltAeN eedvM ku. 19 sYyM pie BAtvumAyi. atA yi nAlAM divsM. aAM divsM-m/YvuM pikL@M anrM eedvM klic@, evi aEnkM jIvjAlL@Ake. miEm vAyvi pR nwA pikL@m Ake. 21aen eedvM vliy kw jIvikeL s]xHwic@.smi cli qlArM jIvjeLyM eedvM s] x H w ic @ . kAz pRnw qlArM pikeLyM eedvM s]xwic@. H a nlet eedvM ku. 22 jIvikeL eedvM a#hic @ . aEnkM ueL s]xwicH sm H niRyHA eedvM avErAw klic@. w t pikeL s]xHwiA eedvM kr yiel pikELAwM klic@. 23 sYyM pie BAtvumAyi. aAM divsM aenyAyi.
20

mAM divsM-vr kryM ssYL@M 9 anrM eedvM klic@, kAzi kI}ilu jlM oriwH omic@ wi vr kryAke! a sMBvic@. 10vr krey mi qM oic@ wiy jle kwqM eedvM viLic@. a nl etH av ku. 11 piIwH eedvM klic@, mi pulien yM DAnYecwikeLyM Plv]eLyM vLe. oAErA ecwiyM attieR trM viH Adiie. Q ecwik mi yi vLre. a sMBvic@. 12mi pul@M DAnYecwikL@M mLic@. vikELAw wiy kAyHkL@ v]L@M vLi. qlA ecwiyM atAtieR vikeL s]xHwic@. aM nlet eedvM ku. 13 sYyAyi, BAtvumAyi. atAyi mAM divsM. nAlAM divsM-sUrY c n 14 eedvM klic@, kAzu kAz L@Ake. av pkluM rAvuM ti Ev pirie. Q kAzeL vizixHw
vAy qAy vAinH tAlM tA}ikwM qEA aM vrAM. qEA

RAM divsM-krjIvikL@M mxYM anrM eedvM klic@, plyinM jIvjAleL mi lAdiie. vivi DyinM m]gL@Ake. vluM ecRu mAy m]gL@M }jL@M Ake. Q m]geLlAM wt m]geL s]xHwi e. aeneylAM sMBvikyM ec yHt. 25aen eedvM qlArM m]g eLyM s]xHwic@. kA@m]geLyM vL m]geLyM qlAviD ecRu }j eLyM eedvM s]xHwic@. a nltH q eedvM ku. 26 anrM eedvM klic@, ni nm mxYen s]xwiAM. new te pk H AyiH nm mxYen s]xHwiAM. m xY neEAelyAyiriNM. kwliel m}uv m/YeLyM kAziel pR
24

li 1:27-2:23
vkeLyM av BriM. ecRuM vlu mAy qlA m]geLyM }jeLyM av BriM. 27 atinA eedvM teR CAyyi mxYer s]xHwic@. teR te pk Ayi eedvM mxYer s]xHwic@. M epmAyiANH eedvM aver s]xHwi ct. 28eedvM aver a#hic@. eedvM H avErAw klic@, wt ikL@A ke. miey niRcH atieR niy NM ewk. kwliel m/YL@ewEm lM kAziel pRvkL@ewEmluM ni BrNM nwk. miyilUew cli qlA jIvjAleLyM Brik. 29 eedvM klic@, DAnYM lAdii qlA ssYL@M wAet p}M lAdii qlA v]L@M {A ni n. mr vikL@ PlM AM. PlL@M DAnYL@M ni BNmAyirie. 30qlA pcecwi keLyM {A m]g n. ecwik avyH BNmAyirie. miyiel qlA m]gL@M kAziel pRvkL@M }jL@M BNM tiM. aetlAM sMBvikyM ecyHt. 31tA s]xHwic qlAienyM eedvM EnAi. oAErAM neH eedvM kAkyM ecyHt. sYyM BAtvumAyi. RAM divsM aenyAyi. }AM divsM-vimM aen kAzvuM miyM atilu qlAM s]xwieu k}iu. 2 eedvM H tA ecyHtv v]i pUIkric@. }AM divsM eedvM teR v]iyi niM virmicH vimic@. 3}AM divs e eedvM a#hicH o vidin mAi. divse eedvM o viEz xdinmAi mAi. kArNM, ElAke s]xwi qlA v]ikLiniM H divsM av vimic@.

2
ed EtAi i. 9yEhAvyAy eedvM mEnAhrmAy qlA mreLyM BNi ekAAvu ql A mr eLyM EtAi vLi. EtA ieR nwvi yEhAvyAy eedvM jIveR v]vuM ntikeLiy aRivieR v]vuM s]xHwic@. 10 edniniM o}ukiy o ndi EtAi jlM pk. piIwH atH nAlu ecRiy ndikLAyi Evpiriu. 11 dYe eekv}i pIEzA qRiy eu. ndi hvIlArAjYe m}uvM ieyA}uki. 12( rAjYH tnisV mAyi. wAet sVM nlmA yi. luvuM EgAEmdkvuM avi ewyH.) 13rAme ndiyew EprH gI EhA qAyi. atH qEtYApYA q rAjYeyAek ieyA}u. 14 mAme ndiyew EprH eew#IsH qAyi. atH aUri ki}wi o}uki. nAlAme ndi yIsH yi . 15 EtAe sUiAM mi Evl eywAmANH yEhAvyAy eedvM mxYen EtAi niEyAgictH. 16y EhAvyAy eedvM ayAH Q kln yM nki. yEhAvyAy eedvM klic@, Q EtAi mriniM nin tiAM. 17qA ntikL@ew aRi vieR v]iniM titH. v] ieR PlM ti divsM nI mri M! dYe OI anrM yEhAvyAy eedvM pR u, mxY knAyiritH a nl. aven shAyiA avenEA elte orAeL {A s]xHwiM. 19 yEhAvyAy eedvM nilniM epAwieywH qlA m]geLyM kAz iel ql A pikeLyM Ai. yEhAvyAy eedvM avey qlAM m xY mi ekAuvrikyM mnuxY avyHelAM EpriwkyM ecyHt. 20m xY qlA vL m]gM kAz iel pikM ql A kAum] g M Epriu. aEnkM m]geLyM pik eLyM mxY kueviluM atielA ienyM teR m shAyiyAyi kANA av k}iil. 21aekAH yEhAvyAy eedvM mxYen gAFni yilA}Hi. ayA RmAyiEA yEhAvyAy eedvM avni nieA vArieylH Qrieyw. mxYeR vAri eylH qw cBAgM mwkyM ecyHt. 22 o OIey s]xHwiA yEhAvyAy eedvM vArieylH pEyAgic@. an rM OIey mxYeR awE ekAuv. 23 mxY pRu, avsAnM qeEAelArA! av L@ew aik qeR aikLiniH; avL@ew zrIrM qeR zrIriniH; nrni niewetinA aveL {A nAriey viLiM.
18

mxYvMzieR li kAzieRyM miyewyM criM tANH. eedvM kAzvuM miyM s]xwi H ckAle sMBvL@ew kTyANitH. 5 miyi o ecwiyM Ayiil. vylu kLi oM vLimil. qekA eA yEhAv aver miyi m} epic i il . ssYeL pripAli A mxYmAyil. 6 qA mi yiniH o mw muyH qlAyi wvuM jlM* tLic@. 7 anrM yEhAvyAy eedvM miyi niM epAwieywH o mxYen s]xwi H c@. piIwH yEhAv mxYeR mi lUew ANvAy QtiviEA ayA jIvvnAyiI. 8anrM yEhA vyAy eedvM ki} ed q lH o pUEAM niic@. tA s] xHwic mxYen yEhAvyAy eedvM
4

jlM mw mH.

3
atinAlANH o pux mAtApitA Lini EvpiriH teR BArY EyAwu EctH. aen ruEp oA yiI. 25 puxM OIyM ngHnrAyiev iluM av lyAyil.
24

li 2:24-3:23
et {A niELAw pRii 12 El? mxY pRu, qniAyi aH s] x H w ic OIyANH qniH kni ttH. {An tikyM ecyHt. 13 aEA yEhAvyAy eedvM OI EyAw EcAdic@, nI qANH ecyHttH? OI pRu, sM qe vi c @ . av qe ElABiikyM {A kni tikyM ecyHt. 14 atinA yEhAvyAy eedvM s EAw pRu, vLer dxic nieR Q v]ik mlM nin EdAxL@Ake. melA m]geLAL@M nin dritmAke. nI nieR vyRuekAH }u nwkyM jIvitkAlM m}uvM epAwi tikyM ece. 15nieyM OIeyyM {A kw zuLAM. avL@ew stiyM nieR stiyM zuLAyiriM. avL@ew mkeR kAli nI kwiM. pE av nieR tl tkM. 16 anrM, yEhAvyAy eedvM OI EyAw pRu, nI gBiNiyAEA nin {A wt zH n L@AM. svi EA ninH vLer EvdnyAM. nI nieR BAvien vLer kAmiM. qiluM av nie BriM. 17 piIwH, yEhAvyAy eedvM pux EnAw pRu, mriniM tietH {A niEAw klici. qA nI nieR BArYyew ErNyH v}i a ti. atinA nI nimiM miey {A zpiM. miyiniH hArM kiA nieR jIvitkAlmAek ninH kWinA VAnM ecEivM. 18 mi ninAyi mM kAryM mLi M. vylukLi kAwEpAel vL ssY nI BiM.* 19 nieR mKM viyEvALM nieR BNiEvi nI aVAniM. mr NM ver nI kWinAVAnM ec@M. nI vIuM epAwiyAyiIM. epAwiyi niANElA {A nie s]xHwictH. nI mriEA vIuM epAwiyAyiIM. 20 dAM teR BArYyH hvA q Epriu. qAlvuM jIvic qlAvEwyM mAtAvAyekAANH dAM EprH hvyH nkiytH. 21 yEhAvyAy eedvM m]gieR EtA luekAH mxYM ayAL@ew BArY yHM vOL@Ai. anrM av aver vO Driic@. 22 yEhAvyAy eedvM pRu, tA mxY neEAelyAyiri. av niEA, ntikeLiy aRivu Ayiri. av jIveR v]i niM p}M pRiecwAniwyH. av p}M tiA av nitYjIv A M. 23 atinA yEhAvyAy eedvM ayA eL edEtAiniM puRAi.
mi ... BiM l. 1+28-29.

pApieR rMBM yEhAvyAy eedvM s]xHwic kAu m]gLi vuM kQzlM sinA yi. OIey A atH #hi c@. sM OIEyAwu EcAdic@, OI Ey, Q EtAilu o mriel p}vuM tietH eedvM niELAwu yTA i pRiuEA? 2 OI sEAw mRupwi pRu, l! eedvM aen pRiil. EtA iel mrLinielAM {H p}M tiAM. 3o mriEl mAM tiet pRiuH. eedvM {ELAwH en yAN@ pRtH, EtAieR nw ni mriel p}M ni titH. mri ni etAwkEpAluM ec tH. alA pM mrNmAyiriM ni sMBvik. 4 qA sM OIEyAw pRu, ni mriil. 5 mrieR p}M ni tiA ntikeLRic@ aRivu niAemM ni eed veEAel te yiIemM eedvM aRiy! 6 mrM vLer mEnAhrmAeNv ku. p}vuM tiA vLer nletH av ku. mrM tniH aRivH nem aRivH aveL jijH{AsuvumAi. ati nA av mriniM p}M pRic@ ti. awAyi teR BA vinH av p}M nkyM ayA a tikyM ecyHt. 7 anrM OIyH M puxM mAM sMBvic@. avew kk Re EpAelyM ql A M vYtYsH t mAyi kAEAlymAyi atH. t vOmiel M t ngH n rAeNM av tiricRiu. atinAlv tAM aiyilk iEcH vOmAyi Dric@. 8 divsieR t ptiyi yEhAvyAy eedvM EtAilUew nw kyAyi. OIyM puxM aveR zbHdM EkkyM EtAiel mr iwyi oLikyM ecyHt. 9yEhAv yAy eedvM mxYen viLic@ EcAdic@, nI qviewyANH? 10 ayA mRupwi pRu, EtAi lUew aH nw zbHdM Eku {A By. ngH n nAytinA {A oLic tANH. 11 yEhAvyAy eedvM ayAELAw pR u, nI ngHnnAeN niEAwA pR u? qA nin lyAiytH? nI viEzxe mriniM kni tiEvA? mriniM oM ti

li 3:24-4:23
puR EpAvA nibitnAy dA mi tA Ae mi aVAnM ecEiv. 24yEhAvyAy eedvM m xYen EtAiniM puRAi. an rM av EtAM sMriEtinH ek bumAlAKmAer* EtAieR kvAwi nii. tI ekAu o vAL@M av aview vc@. EtAi uM vA }ei. wAet jIveR v]iEl v}iyiluM vA } ei. dYe wMbM dAmM BArY hvyM eelMgikb iElewkyM hvA o ien svikyM ecyHt. iH kyI q Epriu. hvA pRu, yEhAv yew shAyA {AenA mxYen s]xHwic@! 2 ati EzxM hvA meAi j mLi. atH kyIeR sEhAdr hAeb lAyi. hAeb o wyM kyI o kxkmAyiI.

4
kyI pRu, qniRiyil. qeR sEhAdren EnAM sMriM qeR pNiyAENA? 10aEA yEhAv pRu,nIeyA ecyH t tH ? nI nieR sEhAdren ekA! aveR rM nilniM qEAw nilviLi o zbHdM EpAelyAyi. 11nI nieR sEhAdren ekA. nieR kiniM nieR sEhAdreR rM sVIkriA mi vAyH piL. atinA liEA, {A Q miH drit n . 12mH nI vityHkyM nieR ecwik nAyi vLkyM ecyH t . qAliEA nI vitcA mi nieR viien vLrA shAyiyil. mi yi nineA vstiyAvil. oAErA ErA lLiEl nI alutiriyM. 13 aEA kyI pRu, Q zi qni tAAnAvutilumDikmANH ! 14 nIyitA qeR mi viuEpAkAene nibi. EA qni nie kANAEnA nieR smIpAyiriAEnA k}ikyil! {A vIwilAvnAM! mi yielAwM {A alutiriEyi vM. qe kAv qe ekAl@M. 15 aEA yEhAv kyIEnAw pRu, aen sMBviA {Anvdiyil! eriluM nie ekAA, kyI, ayAeL {A vLer wt ziiM. anrM yEhAv kyIeREm orwyAL miu. M aven ekAlAtiriA awyALmAyi atH. kyIeR vMzM kyI yEhAvyiniM dEr EpAyi. ed ki} EnAdH EdzH av tniAyi o vIwAi. 17 kyI teR BArYymAyi NEck yM av hAEnAien svikyM ecyHt. kyI o ngrM pNiykyM ngrinH teR punAy hAEnA ieR Ep nkyM ecyHt. 18 hAEnAinH QrAdH q pu jni c@. QrAdinH emyEy q pu Ayi. emyEylinH emTUzEy qeA pumAyi. emTUzEylinH lAem jnic@. 19 lAem ru OIkeL vivAhM k}i c@. dYv dA; rAmv silA. 20 dA yAbAlien svic@. wAr Li vsikyM nitYv]iyH kAli keL vLkyM ec@vew pitA vAyi yAbA. 21dyH ybA qeA pu wiyAyi. (y bA yAbAlieR sEhAdr.) ybA kirvuM oAw}luM vAyivew pitAvAyi. 22silA, bkyIen svic@. uM oAwM ekAu pk rNL@ew pNiAew pitAvAyi bkyI. ayAL@ew sEhAdriyAyi nymA. 23 lAem teR BArYmAErAwu pRu, dA, silA, qeR zbHdM Ekk! lAemieR pimArAy ni Ek
16

dYe ekAlpAtkM ekAyHkAlmAyEA kyI yEhAvyHAyi cil sAn ekAu v. av k]xi ecyHtAiy Rc@ p}L@M DAnYL@M av ekAuv. qA hAeb teR kAlii niM orAwienyA ekAuvtH . teR vuM nl iiyew vuM nlBAgM hAeb ekAuv.* yEhAv hAeblienyM aveR v}i pAwienyM sVIkric@. 5qA kyI enyM aveR v}ipAwienyM yEhAv sVIkricil. kyI ati vLer d+Ki yH kyM vLer EkApAlnAkyM ecyHt. 6yEhAv kyIEnAw EcAdic@, nIeyANi EkApitH? qA nieR mKM mHLAnmAyiritH? 7nI n ecyHt A qeR mi nI nlvnAyi riM. aEA {A nie sVIkriM. qA nI ti ecyHtA pApM nieR jIviti niRyM. pApM nie niyiA miM. pE pAp e nI niyiNM.* 8 kyI teR sEhAdr hebli EnAw pRu, nm vyliEl EpAkAM. kyIM hAebluM vyliEli Ri. epeH kyI teR sEhAdr nAy hAeblien mic@ekA. 9 piIwH yEhAv kyIEnAw EcAdic@, nieR aj hAeb qview?
3- 4

ekbumAlAKmA eedvieR vizixHwdt A. Q dtAew timk krARieR EpwkiEluAyi. t e R . . . e k A u v teR dYjAtrAy ecriyAwkLi ciltien, EtYkic H avyew ekA}uH hAEb ekAuv qM. qA ... niyiNM pE nI n ec@ ieli pApM nieR vAti ptiyiri . nie EtwiyAN viritH . pE nIytieR Em BriNM.

5
vi. ov qe Evdniic@. a ekAH aven {A ekA. o i qe wic @ . atinA {Anven ekA. 24 kyIen ekAti zi ByAnk mAyi! atinA qe ekAAlu ziyM ByrmAyiriM! dAmiM hvyM o H putiy i wi 25 dAM hvymAyi NEc. hvA meA ienwi svic@. av avnH EzH q@ Epriu. hvA pR u, eedvM qnieA puenwi nkiyiri. kyI hAeblien vDic@. pE EAeLni@ Ezien kiiyiri. 26EziM o pu Ayi. EnAzH qv Epriu. aEA mt jn yEhAvey viLic@ wi.* dAmieR wMbcriM tH dAmieR wMbeiy pusHtkmANH. eedvM teR te pkAyi mxYer s]xHwic@.* 2eedvM aver NAyM epAyM s]xHwic@. eedvM aver a#hikyM dAM q EprH aver s]xwic nALi te H nkyM ecyHt. 3 dAmi 130 vyS tikti EzxM avnH o pu wiyAyi. i dAmienEAel te kAN eu. dAM teR punH EzH q Epriu. 4 EzieR jnni EzxM 800 vx wi dAM jIvic@. kAlyLvi dAminH aEnkM puAM puikL@M Ayi. 5 aen 930 vxM jIvicti EzxM dAM mric@. 6 EzinH 105 vyAyiEA ayA H EnAzH qeA puAyi. 7 EnAzieR jnniEzxM EzH 807 vxM wi jIvic@. atiniew EzinH aEnkM puAM puimAmAyi. 8 aen 912 vxM jIvicti EzxM EzH mric@. 9 EnAzinH etARu vyAyEA avnH eknA qeA puAyi. 10 wH 815 vxM wi EnAzH jIvic@. atiniew aEnkM puAM puimA mAyi. 11aen 905 vxAlM jIvi cti EzxM EnAzH mric@. 12 EknAnH q}up vyAyEA mh lEl jnic @ . 13wH EknA 840 vxM jIvic@. atiniew aEnkM puI puAM ayAAyi. 14aen 910 vxM jIvictiEzxM EknA mric@. 15 mhlEllinH aRupiyH vyA yEA ayAH yAerdH q EprAy o pu jnic@. 16yAerdieR jnn i EzxM mhlEl 830 vxM jIvic@.
j n . . . w i jn yEhAv q nAmM viLic@ wi qM. e e d v M . . . s ] x H w i c @ av mxYen eedvieR ticHCAyyi s]xHwic@.

li 4:24-6:6
atiniew ayAH aEnkM puIpu AAyi. 17aen 895 vxM jIvicH mhlEl mric@. 18 yAerdinH 162 vyAyEA hAEnAH jnic @ . 19hAEnAieR jnnEzxM yAerdH 800 vxM jIvic @ . atinkM aEnkM puAM puimAM ayA jnic@. 20aen 962 vxAlM jIvic tiEzxM yAerdH mric@. 21 hAEnAinH aRupiy vyA yEA ayAH emTUzlhH q pu jnic@. 22emTUzlhH jnicti EzxM hAEnAH 300 vxM wi eedv EAewA nw. smyM ayAH aEnkM puIpuAAyi. 23aen hAEnAH 365 vxM jIvic@. 24o divsM eedvEAewA@ nwEv hAEnAH atYnAyi. eedvM ayAeL qw. 25 emTUzlhieR 187AM vyi lAEmH q pu jnic@. 26lAEmi eR jnnEzxM emTUzlhH 782 vxM jIvic@. atiniew aEnkM puIpu A ayAAyi. 27aen 969 vxM jIvicti EzxM emTUzlhH mric@. 28 lAEminH 182 vyAyEA ayA eA puAyi. 29lAEmH av EnAhey Epriu. av pRu, eedvM miey zpictinA Q miyi nAM kWinAVAnM ec@. qA EnAh nm vimM nM. 30 EnAhyew jnnEzxM lAemH 595 vxM wi jIvic@. atiniew ayAH aEnkM puIpuAAyi. 31aen 777 vxM jIvic t iEzxM lAemH mric@. 32EnAhyHH 500 vyAyEA ayA H EzM, hAM, yAePH qI m puAAyi.

mxYew ti miyiel mxY epkieAi. av puimAAyi. 2 ep ik surimArAeNH eedvpuA ku. epikLi tH xHw e oAErAEryM eedvpuA vivAhM k}ic@. ep@ ikeL svic@. 3 kAlM piIwM a enyAy enPilImk miyi vsi c@. av zsHtM purAtnkAlM mt E vliy vIrAmAyi.* 4 aEA yEhAv pRu, mxY evRuM mtYrANH. qeR AvinH qA lvuM avrA } Akyil. 120 vxE jIviAEn {Anver avdi. 5 miyiel mxY vLer ti niRv rAeN@ yEhAv ku. mxYerEA}uM tiEy mni vicAri_evH yEhAv ku. 6miyiel mxYer s]xwi H cti yEhAvyH d+KM Ayi. atH
e p . . . v I r A r A y i eedv puA mnxYew puimAer vivAhM ecyHtEA sHIkAy ik purAtnkAlM mtEl si vIrArAyi Ii. avrANH aM piIwM Edz vsici enPilImk.

li 6:7-7:20
yEhAvyew Xdyi d+KkArNmAyi. 7 atinA yEhAv pRu, miyi {A s]xHwic qlA mxYeryM {A nziiM. qlA mxYeryM qlA m]g eLyM qlA }jvienyM {A nziiM. kAziel qlA pRv keLyM {A nziiM. qekAe A, {AnietlAM s]xHwicElA q ti qni d+KmH. 8 qA yEhAvey sxHwnAiy orA miyiluAyi- EnAh. EnAhyM mhALyvuM EnAhyew wMbieR kTyA NitH. teR tlmRyiel nlvM EdAx mvmAy ovnAyi EnAh. aE hM qlAyHEA}uM eedve asri ci. 10EnAhyH m puAA yi+ EzM, hAM, yAePH. 11 eedvM miyiEl EnAi. mxY a nziictAyi av ku. qlAyi wvuM klAp. 12L@k ti niR vM UrAmAyi. av miyiel tL@ew jIvitM nziici. 13 atinA eedvM EnAhEyAw pRu, qlA jnL@M miyi EkApvuM klA pvuM niRc@. atinA qlA jIvjAl eLyM {A nIM ec@M. {Anver mi yiniH pUmAyM nIM ec@M. 14 EgAPmrM ekAH o epkM ninAyi niik. epki mRikL@Ai kIlupEyAgicH epkM epAtiyk. 15 epkinH 300 m}M nILvuM a m}M vItiyM mm}M yrvumAyi riNM. 16EmryH ptieniu tAe}yAyi o kiLivAtilumAk. epkieR vzH o vAtiluM A k. epki m nilkL@AkNM. o EmuM o nwuM o kI}HuM. 17 {A pRyt@ EyAew Ek k. {A miyi o mhALymA A EpA. kAzi kI}i jIvi qlAienyM {A nziiM. m K qlAM mriM. 18pE {A nIy mAyi o viEzx krARuAM. nIyM nieR puAM nieR BArYyM puBA rYmAM epki kyRNM. 19miyiel qlA jIvjAlL@ewyM NienyM epienyM etrewNM. avey niELAewAM epki kyNM. 20 miyiel qlArM pikeLyM m]g eLyM qlArM }jeLyM ke k. avyeweyl A M NienyM epienyM epki kyuk. 21ep ki ql A rM BNvuM kk. a ninM m]gM pEyAgiAM. 22 EnAh aenylAM ecyHt. eedvM klictH aEhM arM ti as ric@.
9

6
nl mxYnAeNH {AnRiy. ati nA nieR wMbAereylAM i 2 epki kyRuk. iy qlA m]gL@ewyM }u EjAwikeLyM (Ni enyM epienyM) miyiel melA m] g L@ew oAErA EjAwikeLyM ke k. niEAewAM Q m]geLyM ep kiiEl ekAuEpAkNM. 3qlA pikL@ewyM }u EjAwikeL M epmAyi kek. mu m]g nzi ieti EzxvuM Q m]geLlAM miyi wrA kArNmAM. 4 mt }u divsM k}iH {A miyi EGArmAy m} epiM. nAl pkluM nAl rAvuM m} w niM. mi yiel skl jIvjAlL@M nzii ewM. {A s]xHwicetlAM lAtAM. 5 yEhAvyew kl n EnAh aEtpwi asric@. 6 m} epyHtEA EnAhyHH 600 vyA yi. 7LyiniM rew ti EnAhyM wMbvuM epki kyRi. EnAhyew BArYyM puAM av ew BArYmAM aEhEAewAM epk iluAyi. 8 iy qlA m]g L@M* miyiel mu m]gL@M pikL@M }jL@M 9EnAhEyAewA@ epk i kyRi. eedvklnEpAel orAM o epM awu EjAwikLAyANH Q m]g epki EvzictH. 10}u divs EzxM LyM wi. mi yi m} epA wi. 11-13 EnAhyH H 600 vyS AymAyi EA, rAM mAsieR ptiEn}AM divsM miyew awiyilu qlA Rv kL@M epAieyA}uki. miyini@ evM vhiAM wi. aEt divsM m} m}uv miyiEl zmAyi ptic@. kAze jnAlk R EpAelyA yi atH. nAl pkluM nl rAi yM m} epyHt. aEt divsM EnAhyM BArYyM mL@M -EzM, hAM, yAEPH, av ew BArYmAM epkiEl kyRi. 14 mxYM miyiel qlArM pikL@M m]gL@M epki kyRiyi. qlA rM kkAlikL@M m]gL@M }jL@M qlArM pikL@M epkiluAyi . 15Q m]geLlAM EnAhEyAewAM epki kyRiytANH. jIvzVAsm qlAyinM jIvikL@M QrAyi EnAh EyAewAM epki kyRi. 16eedvM EnAhEyAw klictikArmANH qlA m]gL@M epki kyRiytH. anrM yEhAv av piAel vAtilwc@. 17 nl divs evM miyielA }uki. evM epAi epke emel miyi niyi. 18jlnirH vIuM vIuM ykyM niri vLer EmEl epkM ykyM ecyHt. 19 vuM y mlkEpAluM evi nwiyilAMviDM eveAmAyi. 20 evM mlkM mIet y. vuM
iy mg blikH pEyAgiA ] eedvM avdici pim]gAdik.

LyieR rMBM anrM yEhAv EnAhEyAw pR u, nieR tlmRyie dxHw rAy mxYewyiwyiEAluM nIeyA

7
epAm mlEyAL@M ptwi mkLi lAyi jlnirH. 21-22 miyiel ql A jIvikL@M c. qlA OIyM puxM qlA piyM miyilu qlArM m]gL@M mric@. qlArM m]gL@M miyiel }jL@M cu kryiel jIvzVAsm qlA jIvi kL@M ceAwi. 23ri eedvM miey mAi- miyiel qlA jIviEy yM eedvM nziic@. qlA mxYM qlA m]gLuM qlA }jL@M qlA pikLM mKniM wc @ nI eu. EnAhyM ayAELAewA m xYM epkiluAyi m] g L@M mAmANH avEzxic jIv. 24 divs evM miey mwieAE yi. LyieR avsAnM pE eedvM EnAhey mRil . eedvM EnAheyyM avEnAewAM epkilu m]geLyM oA. mi yHEm eedvM kAwiic @ . evM vA wi. 2 kAzniM m} ep@ ni. gBiniM evemA}uM nil c @ . 3miey mwiyi evM tA}A wi. divsEzxM ep kM miyi sHpziviDM evM tA. 4arArAtH pvtnirkLielAi lANH epkM tiytH . }AM mAs ieR ptiEn}AM nALilAyi a sMBvict. 5evM Ru wkyM H pAM mAsieR oAM divsmAyEA E}M pvt jlniri mkLi kANviDmAvukyM ecyHt. 6 nAl divs EzxM EnAh ep ki tAAiyi jnAl R. 7 o epAey EnAh puRE viu. epA evM vuM ver vM EpAy mi. 8 EnAh o AvienyM puRE yc@. evM viy kr keAnANH EnAh Avien ayctH. evM miey EA}uM mwiyiuEA qRiyA EnAh #hic@. 9 miyi evM aEA}uM viyii lAtinA AvH epki mwiey i. EnAh Avien piwic@ vIuM epkilAi. 10 }u divs EzxM EnAh vIuM Avien puREyc@. 11acyH EzxM AvH tiriek EnAhyew aw ei. AvieR ekAi o putiy olIvH lyAyi. atH vr kr miyueti EnAhyH kiiy etLi vAyi. 12}unA EzxM EnAh Avien vIuM viu. qAlivN AvH mwi vEtyil. 13 atiEzxM EnAh epkieR vAti R. mi Niyiri tAyi EnAh ku. atH vxieR dYmAse dYdivsmAyi. EnAhyHH aEA 601 vyAyi. 14 rAM mAsieR piEy}AM div

li 7:21-9:9
smAyEAE}M mi pUmAyM Ni yi. 15 aEA eedvM EnAhEyAw pRu, 16 epkM Epik. nIyM nieR BArYyM mL@M avew BArYmAM EA puRE EpAkNM. 17qlA pikL@M m]gL@M }jL@mwM epkilu svjIvjAleLyM puRE ekA uvrik. av epuepki vIuM mi ey niRyHe. 18 atinA EnAh teR BArYEyAwM mELAwM avew BArYmAErAwemAM puR E v. 19ql A m] g L@M } jL@M pikL@M epkM viu. qlA m] g L@M wMbM wMbmAyi epk i puRiRi. 20 anrM EnAh yEhAvyH e A yAgpIWM pNi. Ikrie pi kLi ciltiEnyM mAy m]gLi ciltiEnyM EnAh eedvi bli pIWi bliyic@. 21 yEhAv bliey mNH sV dic@. yEhAv sVyM pRu, {Anini oriluM mxYer ziivA miey zpiil . mxY ecRuM mtE dxHwrA. atinA {Anini ori luM miyi jIvi qlAiEnyM EA ecyH t EpAel nziiil . 22 mi AyiriEvALM kAlM vityH liM ekAyHiM smymAM. qlAyH EA}uM tM wM EvnluM eeztYvuM pkluM rAiyM miyiluAke. putiy rMBM eedvM EnAheyyM aveR pu AeryM a#hic@. eedvM av EnAw pRu, aEnkM ikL@Ake. nieR L@keLeAH Q mi niR yHk. 2miyilu qlA m]gL@M kA ziel qlA pRvkL@M qlA }j L@M kwliel qlA m/YvuM nie By M. aveylAM nieR niyNi kI}ilAyiriM. 3 mH {A ninH hA rinAyi pcssYeL nkiyi. ni qlA m]gL@M ni BN mAM. miyiluetlAM {A ni t. qlAM niL@EwtANH. 4 pE o klnwi {A nin t. jIvnAy rM tini mAMsM oriluM nI BitH. 5niL@ew jIvEvi ni L@ew rM {A vzYewM. orAeL ekAl@ m]gieR jIvM {A v zYewM. meArAeL ekAl@ etA mxYEnAwM {A jIvrM EcAdiM. 6 eedvM teR te pkAyi m xYer s]xHwic@. atinA etiluemA rAeL ekAl@vM o mxYnA ekAl ewM. 7 EnAh, ninM nieR mM aEnkM stikL@Ake. nieR L@ keLeAH mi niRyHk. 8 anrM eedvM EnAhEyAwM pu AErAwmAyi pRu, 9{AniEALitA niEAwM ninEzxM jIvi nieR

li 9:10-10:15
yAL@kELAwM o wwiyA. ep kiniM niEAewAM puR v qlA pikELAwM m]gELAwM kkA likELAwM {A Q wwi ec@. miyiel skl jIvjAlELAwmANH qeR wwi. 11tANH {A niELAw A krA+ miyiel skl jIvM Lyi nziieu. qA atini oriluM sMBviil. ni ori luM o LyM miyiel jIven owM nziiil. 12 eedvM w, ni {A Q vAgH d AnM nkieytinwyALmAyi {A ni cil nM. aw yALM {A nIymAyM miyiel skl jIvjAlL@mAyAiy krARinH sA YmAyiriM. niy kAlM m}uv Q krA nilniM. {A t aw yALM tAyiriM+ 13kAEmGiw yi {AenA m}vil@Ai. m}vilH {AM miyM tilu krARieR awyA LmAyiriM. 14miyH mkLi {A kAEmGeL ekAuvEA EmG iwyi ni m}vil kANAM. 15 m}vil kAEA niEAwM miyiel skl jIvjAlELAwM {AAiy krARien {A oAM. o LyM ori luM miyiel m}uv jIvenyM nzii il qANH krA n RH. 16 EmGLi m}vil kAEA {A miyiel skl jIvjAlM qni miwyiluAiy nitYmAy Q krARien oAiM. 17 atinA yEhAv EnAhEyAw pR u, {A miyiel skljIvjAlL@ mAyAiy krARieR etLivANH Q m}vilH. vIuM } EnAhyew puA avEnAewAM epki puRv. EzM, hAM, yA ePH qAyi avew Epk. (knAeR pitAvAyi hAM.) 19av mvM EnAhyew puArAyi. mi yiel skl mxYM m Epew stikLANH. 20 EnAh o k]xiArnAyi. av o miriEAM vLi. 21EnAh ati niM vIuAi wic @ . EnAh vIu wicH m piwic@ teR wAr i kiw. av ngH n nAyi. 22 knAeR pitAvAy hAM teR pitA vieR ngHnt ku. hAM tH wAri evLiyilu teR sEhAdrAErAw pRu. 23aEA EzmM yAEPM wi o vOemwH EtALiliH puRM tiri u wArink ecH tL@ew pitAvieR ngHnt mwi. atinAlv pitAvieR ngHnt kil. 24EnAh vI ieR lhriyi myiiwkyA yi. pE NeNIEA teR LypunAy hAM tEAw ecyHtet AeNH EnAh aRiu. 25atinA EnAh pRu,
18 10

8
knA zpiewe! av teR sEhAdrAH awimyAyirie! 26 EnAh w, EzmieR eedvmAy yEhAv vA}H ewmARAke! knA EzmieR awimyAyirie. 27 eedvM yAePi wt mi n ke. EzmieR wArLi eedvM vsi e. knA avew awimyAyirie. 28 Lyi EzxM 350 vxM wi EnAh jIvic@. 29 950 vxAlM jIvic ti EzxM EnAh mric@. rAjY vL vYApi EzM, hAM, yAEPH qivrAyi EnAhyew puA. Ly i EzxM Q m EpM aEnkM mL@ew pitAArAyiI. Ezmi eRyM hAmieRyM yAePieRyM pigAmikeLi ni pRy. yAePieR pigAmik yAePieR puA+ EgAm, mAEgAgH, mAdAyi, yAvA, b, Emz, tIrAsH. 3 EgAemrieR puA+ asHeknAsH, rIPH, EtAgA. 4 yAvAeR puA+ qlIzA, tzIzH, kiIM, EdAdAnIM, 5 emfiERniy smieR tIr Edz jIvic v yAePieR Q vMz prryi epvrANH. oAErA pu M sVM miyAyi. qlA EgAvuM vLH viviD rAxH\L@Ayi. oAErA rAxH\iM atiERtAy BAxyAyi.
2

10

hAmieR pigAmik hAmieR puA+ zH , mi yIM, pUH, knA. 7 zieR puA+ esbA, hvIlA, sbHtA, rmA, sbHetA. rmAyew pu A+ ezb, eddA. 8 zinH niE%AdH qeA pumA yi. niE%AdHH miyi atiznAyi I. 9 yEhAvyew mi niE%AdHH o vliy EvArnAyi. aekA ANH L@k muver avmAyi tArtmYewi en pRytH , yEhAvyew mi o vliy EvA rnAy niE%AdienEAelyANyA. 10 niE%AdieR sA%AjYM bAEb, qer, kElEn, aAdH qien zinA rAjYe ngrLilArMBi. 11 niE%AdH aUriElM EpAyi. niE%AdH aUri nInEv, erEhAEbAH Q, kAlhH , 12Eres qI ngr pNi. (nInEvyH M klAhyH miw yH iti ec@ EresnAyi vliy ngrM.) 13 ludIM, anAmIM, elhAbIM, nPHhIM 14 pUsIM, ks@hIM, kPHEtArIM qivi wLiel mi yIM puA ePlisHtY ew pUvikrAyi. 15 knA sIEdAeR pitAvAyi. sIEdA knAeR dYpunAyi.
6

9
hitYew pitAvAy EhieRyM pitAvAyi knA. 16pie eybU sY, aEmArY, gizY, 17hivY, a Y, sinY, 18avAdY, esmArY, hmA tY qiv knAeR mLAyi. knAeR wMb ElAkieR nAnABAgLiElH vYApic@. 19 knAnYew mi, sIEdAmt egrA rieR dizyi gAAveryM esAEdAM, egAEmAr, dHmA, esEbAyIM qiv yew dizyi lAzveryM yi. 20 averlAM hAmieR pigAmikLAyi . wMbAelAM avEwtAy viBAgvuM BAxymAyi. aver lAM EtYk rAxH\LAyiI. EzmieR pigAmik yAePieR m sEhAdrnA yi EzM. qAyjntyew pitA vAy qeb EzmieR o pigAmiyA yi.* 22 lAM, aU, axAdH, lUdH, arAM qiv EzmieR mLAyi. 23 arAmieR puA+ QsH , , EgeT, mzH qivrAyi. 24 axAdH zAlhieR pitAvAyi . zAlhH ebrieR pitAvuM. 25 eb ru puAew pitAvAyi. EpelgH qAyi oveR EprH . aveR kAlAyi mi rAyi BAgietH. atinAlANH avnH Ep vINtH. mE sEhAdreR EprH EyAtA qAyi. 26 EyAAeR puA+ aEmAdAdH , zAelPH, hsAevH, yArhH, 27hEdA rAM, QsA, dikAhH, 28oAbA, abImA Ey, ezbA, 29oAPI hvIlA, EyAbA bH. 30EmzAyHM ki} mlEyArrAjY imiwyH EdzANH Q jnt vsictH. esPA rAjYieR dizyi lAyi EmzA. 31 averAeyANH EzmieR wM bA. avM wMbM, BAxk, rAjY , jntk qien vinYsi ei. 32 EnAhyew puAew vMzAvli atANH . av tL@ew rAjYin sricH vinYsieu. Q wMb LinivrANH LyEzxM tl mAek vYApictH.
21

li 10:16-11:24
xHwik ekAH vIwAi. Ayi pkrM kIlANH av pEyAgictH. 4 aEA jn pRu, nmH nAyi o ngrM pNiyAM. kAzM me o EgApurvuM nmH pNiyAM. nAM sirAM. a ne omy vrAM. nAM miyielAwM citRuk yil. 5ngrvuM tEgApurvuM kANA yEhAv Riv. aetlAM A mxYer yEhAv ku. 6 yEhAv pR u, verlAM oEr BAx sMsAri. av omEyAewyANH Q EjAli ec@ tH . tv ecAnAtieR rMBM mAmANH. tAmsiyAet avH #hietM ecA k}ivu AM. 7atinA nm ecH avew BAx klAM. aEA av prsHprM mnilAkAet EpAM. 8 aen yEhAv jne ElAkem AwM citRic@. atinA ngrM pU iyAA av k}iil. 9 aview vcANH yEhAv ElAkieR BAx yAek kliytH. atinA le bAEb q viLi. aen yEhAv jneL aviewniH miyew pl BAgLiEl citRic@. EzmieR EgAieR kT EzmieR EgAieR kT ni pRy. Lyi ru vxi EzxM EzmieR RAM vyi aveR punAy akHxAdH piR. 11ati EzxM EzM 500 vxM jIvic@. avnH m puIpuAmAyi. 12 axAdi miyu vyA yEA aveR punAy zAlhH piR. 13zAlhH piRtiEzxM a xAdH 403 vxM jIvic @ . aAlH avnH mu puAM puimAmAyi. 14 zAlhi mvyAyEA av eR punAy eb piR. 15eb rieR jnnEzxM zAlhH 403 vxM jIvic @ . atiniew avn@ m@ puI puAM jnic@. 16 ebrinH minAlu vyAy EA aveR pu EpelgH piR. 17 EpelgieR jnnEzxM eb 430 vxM jIvic@. atiniew mu puIpu AmAyi. 18 Epelgi m vyAyEA ery q pu jnic@. 19eryvieR jnnEzxM EpelgH 209 vxM jIvic@. atiniew avn@ mu puIpuAm Ayi. 20 eryvinH miru vyAy EA punAy ezgH jnic@. 21ez gieR jnni EzxM ery 207 vxM jIvic@. atiniew ayA mu puI puAM jnic@. 22 ezgi m vyAyEA punAy nAEhA jnic @ . 23nAEhA AyEzxM ezgH 200 vxM jIvic@. atiniew mu puIpuAM jnic@. 24 nAEhArinH pieyAtH vyAy
10

11

viBjie jnM Lyi EzxM ElAkM m}uv o BAx sMsAric@. qlA mxYM oEr vAk pEyAgic @ . 2 jn ki}niM nIi zinA rAjYH o smtlM kei. av aview tAms mArMBic@. 3 jn pRu, n xH wiky Ai atH tIyi @ H kwm tANM. aen av kli pkrM

qAy ... pigAmiyAyi qEsrieR puAew pitAvH Ezmi piRv qM.

li 11:25-12:20
25

10
yEhAv tni tYe aEt lH yEhAvey rADiti Evi aAM o yAgpIWM pNi. 8 anrM aAM aviewniM puReH EbETli ki} pv t iEl EpAyi. aAM aview wArmwic @ . EbET li pwiARAyi . hAyi ngrM ki}M. lH aAM yEhAvyew meA yAgpIWM pNi. aview aAM yEhAvey rA Dic@. 9 atiEzxM aAM yA w. enegvH EdzEH aAM EpAyi.

EA punAy EtrhH piR. Etr hieR jnniEzxM nAEhA 119 vxM jIvic@. atiniew mu puIpu AM jnic@. 26 EtrhinH q}up vyAyEA puArAy aAmM nAEhAruM hArAM jnic@. EtrhieR wMbkT EtrhieR wMbkTyANitH. aAM, nAEhA, hArA qivew pitAvAyi EtrhH. hArA ElAi eR pitAvH. 28teR pitAvAy EtrhH jIviciriEAe hArA teR jEdzmAy bAbiElANiel Qri vc@ mric@. 29aAmM nAEhAruM vivA hM k}ic@. aAmieR BArY sARAyi. nAEhArieR BArY miA. av hArA eR mkLAyi. hArA miyewyM yisHyewyM pitAvAyi. 30vY yAy sARAyiH mL@Ayiil. 31 EtrhH teR wMbEAewAM bAbiElANiel QriniM EpAyi. knAniEl EpAkAnAyi avew EzM. EtrhiEnAewAM punAy aAM, pQnAy ElAH, (hArAeR pu) mmk sARAyi, (aAmieR BArY) qivmAyi. av hArA pNieli aview tAmsi A tImAnic@. 32EtrhH 205 vySver jIvic@. hArAni vcH av mric@.
27

12

eedvM aAmien viLi yEhAv aAmiEnAwu kl i c @ , nieR rAjYeyM sVjneLyM viuEpAkuk. nieR aeR wMb e viH {A kAi rAjYE EpAkuk. 2 niini@ {AenA mhArAxH \ M pNiyM. nie {A a#hikyM nieR nAmM {A simAkyM ec@M. 3 nie a#hiver {A a #hikyM nie zpiver {A zpikyM ec@M. miyiel qlA m xYeryM {A niilUew a#hiM. aAM knAniEl EpA aAM yEhAvey asric H hArA viu. ElAM ewyAyi. aEA aAminH q}upiyH vy Ayi. 5 aAM teR BArYyAy sARAyi, anirvnAy ElAH, awimk eLlAM wAet hArAni vcH tniu lBic e tl A M ew ekAuEpAyi. aAmM sMGvuM hArA viH knA EdzE EpAyi. 6av knAEdz wi sricH EzEKM pNM ver q kyM pie EmAEryew vmrM ni iwE EpAkyM ecyHt. knAnY rANH aEALview tAmsicitH. 7 yEhAv aAmi tYeu. yEhAv pRu, Q EdzM {A nieR pigAmik nM.
4

aAM Qjipti H aAlH EdzH vLer vr cyAyi. m} epyHtil+ kw AmvuM Enriu. atinA aAM QjipHtiEl EpAyi. 11teR BArY sARAyi atisu riyAeNH aAM ku. atinA Qji pH t ielti etAumH aAM piEyAw pRu, nIeyA suriyA eNeniRiyAM. 12QjipHtiel pux A nie kAM. aEALv pRyM, v yAL@ew BArYyANH. atinA nie EnwtinH av qe ekAlA niwyH. 13atinA nIeyeR sEhAd riyAeNH ql A vErAwM pRyk. aEA avere vDiyil. {A nieR sEhAdrnAeN kti aver EAw dy kANiM. aen nine eR jIv riAnAvuM. 14 aen aAM QjipH t ieli. QjipH t iel puxA atisuri yAy sARAyiey ku. 15QjipHtiel cil EntAAM aveL ku. av avL@ew sQrYei PREvAEnAw pRu. av sARAyiey PREvAeR ekAAriEl ekAuEpAyi. 16sARA yiyew sEhAdren nilyi aA miEnAwu PREvA vLer dyApUvM ep mARi. PREvA aAminH kkAlik eLyM wkeLyM k}utkeLyM sA nic@. aAminH B]tYAeryM B]tYk eLyM okeLyM sAnic@. 17 PREvA aAmieR BArYey ekAuEpAyi. atinA yEhAv PR EvAM wMbAM mArkErAg nki. 18a nimiM PREvA aA mien viLic @ pRu, nIeyEAwu kw etA ecyH t tH ! sARAyi nieR BArYyAeNH nI qekAe EAw pRil? 19 aveLeR sEhAdri qA nI pRtH . qinANen pRtH ? aekAANH {AnveL BArYyAyi sVI krict. qAlitA {A nieR BArYey H tiriek t. aveLyM ekAH epAyHeAZ! 20 anrM aAmien QjipH t i puRAA PREvA klic@. atinA aAM teR piEyAewAH QjipHt viu. tAyietl A M av ew ekAuEpAvukyM ecyHt.
10

11

li 13:1-14:10

13

aAM knAniEl mwu aen aAM QjipHt viu. aAM teR piyM tni etlAmAyi enegvH Edzwi s ric@. ElAM avEnAewAmAyi. 2 smyH aAM vLer DniknAyi . aEnkM kkAlikL@M eviyM sVvuM avAyi. 3 aAM teR yA w. ayA enegviniM EbETliEl mwi. EbET pNiM hAyi pNi M wyH o lEH aAM EpAyi. avM wMbvuM mH tAvL mwic lM teyAyi atH. 4avi ewyAyi aAM o yAgpIWM ni ictH. aen aAM aview yEhA vey rADic@. aAmM ElAM Evpiriy smyM ElAH aAmiEnAewAM yA ec@Ayi. ElAinH aEn kM m]gL@M wArL@mAyi. 6a AmiM ElAiM anvDi m]gL@A yitinA avyH Ev hArM Edz lBiciil. 7knAnYM epri sYM smyH aview vsici. aAmieRyM ElAieRyM wyA ti zNHWymAyi. 8 atinA aAM ElAiEnAw pR u, niwyi klhM Ev. nieRyM qeRyM A tiluM klhM pAwil. neLlAM sEhAdrA rANH. 9 n EvpiriyNM. ninixHw m lM etrewAM, nI w diz yiEl EpAyA {A vlvzE EpAkAM. nI vlE EpAyA {A wEM EpAkAM. 10 ElAH uM EnAiyEA EyAA tA}Hvr ku. aview DArALM evm eM ElAH ku. (yEhAv esA EdAmM egAEmAeryM nziiti mAyi tH. EsAvvery EyA A tA}Hvr m}uv yEhAvyew dYAnM EpAelyAyi. QjipHtEdzM EpAel nl EdzmAyi tH . ) 11atinA EyAA tA}Hvryi vsiA ElAH tImAnic @ . vM Evpiriu. ElAH ki} diiEl yAyAyi. 12 aAM knA Edz te ti. ElAH tA}Hvryiel pNLielAi tAmsic@. ElAH vLer et esA EdAM ngrM teR tAvLmAi. 13esAEdA miel jn ekAwM pApikLAeNH yEhAv aRiu. 14ElAH EpAyti EzxM yEhAv aAmiEnAw klic@, nin uM EnAk. vwM etM ki}M pwiARuM EnAk. 15nI kA Q EdzM m}uv ninM nieR mM avew mmAyi {A tM. qAl EM niERtAM. 16miyiel mNriEpAel nieR jntey {A viiM. miyiel mNrikeL eiluM qA k}iA nieR jnteyyM avH q@vA k}iyM.
5

17

atinA EpAvuk. nieR Edzwi nwk. {AniEALi nin t. 18 atinA aAM teR wArL@ m}ic@ EpAyi. mE%yew vliy mr w tAmsiAnANv EpAytH. atH ehEA pNinwAyi. aview aAM yEhAvey rADiA o yAgpIWM pNi.

14

ElAH piwieu a%AeP yi zinA rAjAvH. aErYAH qlAsAriel rAjAvuM ek edA lAEyAem lAM rAjAvuM tIdA EgAyIM rAjAvumAyi. 2Q rAjA A EcH esAEdAM rAjAvAy EbrA, egAEmArA rAjAvAy bizA, dHmArAjA vAy zinAbH , esEbAyIM rAjAvAy ezEmeb, EblArAjAvH (EsAv qM EblA viLiei) qivErAw yM ecyHt. 3 Q rAjAAerlAM tL@ew eesnY e siIM tA}Hvryi omic@ Ec (siIM tA}Hvr EA}e kwlANH). 4 Q rAjAA pu vxAlM ekEdAlAEyAemrien Esvic i . qA ptimAM ekAlM averlAM rAjAvientier tiriu. 5atinA pti nAlAM vxM ekedAlAEyAem rAjAvH tEAewAm@Ayi rAjAAemA H avetier yi v. ek edAlA EyAemrAjAvuM suXtHrAjA AM erPAyimkeL asHetErAH k yImi vc H EtAl i c @ . sUyImkeL hAmi vc@M EtAlic@. mYer av zAEv kirYAyImi evc@M kI}wi. 6 EsyIrieR pvtEdzM wi m miyew atiiyAy qlArA ver y EdzLi tAmsi EhAmYer av EtAlic@. 7 anrM ekedAlA EyAem vw mizHpAiEl ecH amAElkYer EtAlic@. aEmArYEryM aEhM EtAli c@. hesEsA-tAmArilAyi av vsicitH. 8 smyM esAEdAM, egAEmArA, dHmA. esEbAyIM, EblA qiviwLiel rAjAA oEcH tL@ew zuvi entier yM ecA puReu. siIM tA}H v ryiElANv EpAytH . 9 lA miel rAjAvAy ekedAlAEyAem, EgA yIM rAjAvAy tIdA, zinA rAjAvAy a%AeP, qlAsAriel rAjAvAy aErYAH qivetirAyANv yM ecyHttH. atAytH au rAjAAe tirAyi nAlu rAjAA yM ec@k yAyi. 10 siIM tA}Hvryi kIlu niRc an vDi }ikL@Ayi. esAEdAmielyM egAEmAryielyM rAjAA tL@ew eesnYEAewAH oAwiEAvukyAyi . BwAri eRE }ikLi vI. qA muv mlmkLiElH oAwiEAvukyM ecyHt.

li 14:11-15:11
11

12
vAERA EpAluM {A eekvzM vyHk yil. oM te {A eekvzM vyH kyiel tijH { ec@. {A aAmien DniknAiey nI pR yA wvtinH qniA#hmil. 24 qeR ewy ecRuA ti BNM mAEm {AenwZ. pE nI muvH avew p nkNM. yi nAM EnwiyetAe qwH qe yi shAyic En, qzHEA, mE% qiv ekAw ekAL~. aAmmAyi eedvieR krA etlAM sMBvictiEzxM yEhA vyew aLAwH aAminH o dznilUewyAyi. eedvM klic@, aAEm, ByeEw. {A nieR pri cyA. nin {A vlieyA ti PlM nkyM ec@M. 2 pE aAM pRu, yEhAvyAy eedvEm, qe sxHwnA oM tvA ninAvil. qAeNEA? kAr NM qni mknil. atinA qeR mrNEzxM qnietlAM dEezi ni qeR awim qElYsri kiuM. 3 aAM w pRu, nI qnieA mken til. atinA qeR vIi piR orwimyHH qnietlAM lBi . 4 aEA yEhAv aAmiEnAw sMsAric@. eedvM pRu, ninet lAM kiEv awimyAyiriil. nineA puAM. ninetlAM nieR pu lBiM. 5 anrM eedvM aAmien puRE nyic@. eedvM pRu, kAzE EnA, aEnkM neL kA iEl ? nineAnAkA n . BAviyi nieR wMbM aen yAyiIM. 6 aAM eedvi vizVsic@. aA mieR vizVAsM, nItiEyAew jIvi tiM sdHv]ik ec@tiM sm mAyieH eedvM tImAnic@. 7 eedvM aAmiEnAw pRu, bAbiElANY yiel QriniM nie ekAuv yEhAvyA {A. ninH Q EdzM ntinANH {Anen ecyHttH nI Q EdzieR wmyAyiIM. 8 qA aAM pRu, qeR yjmA nnAy yEhAEv, Q EdzM qni kiu emH {AenenyANH Rik? 9 eedvM aAmiEnAw pRu, n o krARuAM. m vyAy o p vienyM m vyAy o epAwi enyM m vyAy o mnAwienyM ekAuvrik. o cAliieyyM o Avi ienyM ew ekAu vrik. 10 aAM aetl A M ekAuvH eedv i smic@. Q m]geL aAM ekAl@kyM avey Qru kxNmAyi mRikyM ecyHt. av ru kxN eL En Ener vc@. pikeL ru kxNmAiyil. 11piIwH vliy pi

esAEdAMkAewyM egAEmArA ewyM svsADnL@M zu k wi. kiiy a BNvuM vOvuemw ekAH av oAwiEAyi. 12esAEdA mi tAmsikyAyi, aAmieR sEhAdrpunAy, ElAien zu piwiwi. ayAAyietlAM piwi ecwH av EpAyi. 13piwiewAv ri ov qAynAy aAmien ku sMBvLRiyic@. aEmArYnAy mE% yew l vliy mrwA NyA aEA tAmsicitH. mE%, qzHEA, En qiv prsHprM shAyiAemH krA ecyHtiuAyi . aAmieyM shAyiAemH av ayAL@mAyM krA ecyHti. aAM ElAien ri ElAH bnnAy vivrM aAM aRiu. atinA aAM teR wMbAMgeL m}uv viLic@ i. aviwyi prizIlnM lBic 318 BwAAyi. averyM nyic @ ekAH aAM zueL dApNM ver oAwic@. 15 rAi aAmM sMGvuM zuL@ew Em o milAmNM nwi. zueL EtAlicH aver dEezi vw EhbAver ri. 16zu EmAxHwiec w etl A M aAM tiriek ekAuv. OIkeLyM ikeLyM ElAienyM ayAL@ew sADneLy emlAM aAM tiriek ekAuv. 17 ekedAlAEyAemrienyM ayAL@ew sKYrAjAAeryM EtAl i c EzxM aAM vIiEl mwi. aEA aven sVIkriA esAEdAM rAjAvH zAEv tA}HvryiEliRi v. (rAjAvieR tA}H v r qANtiEA aRiyew tH.)
14

15

mIEsed zAElM rAjAvAy mIEsedM aAmien kANA ec. av atYu tnAy eedvieR o puErAhit nAyi. mIEsed avuM vIuM ekAuv. 19mIEsed aAmien a#hic@ pRu, sVvuM miyM s]xHwic atYut nAy eedvM aAmien a#hie. 20 nieR zueL EtAliA nie shAyic atYutnAy eedve nm vA}HAM. yiniwyi tA EnwiytieR pielAH aAM mIEsedi nki. 21aEA esAEdAM rAjAvH aA miEnAw pRu, Q sADneLlAM ni sUiAM. zu tieA uEpAy qeR L@keL viutA mAM mti. 22 pE aAM esAEdAM rAjAviEnAw pRu, miyM sVvuM s]xwicvM H atYutmAy yEhAvyAy eedv EAw {A tijH { ecyH t iuH 23 niERtAy oM- o ElA ecieR
18

13
k m]geL tiA v. pE aAM avey oAwic@. 12 EnrM vLer eevki. sUrY asHt miARAyi. aAmi vLer RM vri kyM RiEl vI}ukyM ecyHt. ayA RiyEA BIkrmAy u pr. 13anrM yEhAv aAmiEnAw pRu, etlAM nI aRiyNM+ nieR pigAmik avEwtl A rAjY vsiA EpAkyANH . avrview anYerEAel k}iyM. aAukA aver nARu vxEH awimkLA kyM avErAw UrtkAukyM ec @M. 14pE aver awimkLAiy rAjY e {A ziiM. nieR jnt aviwM viu EpAkyM opAwH nl sADn ew ekAuEpAvukyM ec@M. 15 nI vLer vyAver jIvi M. smADAnEAew nI mriM. nieR wMbEAewAH nieyM sMsHkri M. 16nAlu tlmRk EzxM nieR jnt Q EdzE tiric@ vM. smyM, nieR jnt aEmArYer EtAliM. aview tAmsi aEmArYer zii A {A nieR jntey pEyAgi M. tH BAviyiel kArYmANH, kArNM aEmArY EA ziiewvA t vM dxHwrAyiIiil. 17 sUrY asHtmicEA vliy u pr. c m]g ru kxNLAyi aEA}uM aview kiwAyi. smyM puky o agHnisHtMBM c m]gL@ew kxNiwyilUew kw EpAyi. 18 aen aH yEhAv aAminH vAgHdAnM nkyM o krARuA kyM ecyHt. yEhAv pRu, {A Q EdzM nieR pigAmik nM. QjipH t ndiM yIsH mhAndi miwyilu EdzM {Anv nM. 19 EknY, eknisY, kdHEmAnY, 20hitY, eprisY, erPAyImY, 21aEmArY, knA nY, gizY, eybUsY, qivew EdzmANitH.
4

li 15:12-16:16

hAgA aAminiM gBM Dric@. a mnilAiyEA hAgArinH aBi mAnM EtAkyM teR yjmAniey A ExHWyA tAen EtA av AkyM ecyHt. 5pE sARAyi aAmiEnAw pRu, qeR B]tYyi EA qe evRu. ti {A nieL ew. aveL {A ni t. av gBiNiyAyi. aEA av qeA ExHWey kkyM ecyHt. {LilArA zri ey yEhAv niyiNemAeN eR #hM. 6 pE aAM sARAyiEyAw pRu, nI hAgArieR yjmAniyA. nin vELAwu nieRyixHwmsricH v iAM. atinA sARAyi hgArien ziic@. hAgA dErH oAwiEAvukyM ecyHt.

hAgA q BtY ] sARAyi yi aAmieR BArY. avM aAmiM ik L@Ayiil. sARAyiH QjipHtkAri yAy B]tYyAyi. hAgA qAyi avL@ew EprH . 2 sARAyi aA miEnAw pRu, ikeL sviA yEhAv ver qe avdicil. atinA qeR B]tY hAgAriEnAewAM EpA. avLiniA ien {AeneR sVM ienEAel sVIkric@ekAAM. aAM teR pi sARAyiey as ric@. 3aAM knAEdz pvxM tAmsicti EzxmAyi atH. sARA yi teR BAvAy aAminH Qji pHtini teR B]tYyAyi hAgA rien nkyM ecyHt.

16

hAgArieR pu yizmAEy H mmiyiel o nIRvyH smIpM vcH hAgArien yEhAvyew dt ku. riEl mAmEY yi atH. 8 dt pRu, hAgA, nI sARAyiyew B]tYyANH. pieANiview nitH? nI qEAA EpAtH? hAgA pRu, {A sARAyiyi niM oAwi aklukyANH. 9 yEhAvyew dt hAgAriEnAw pR u, sARAyi nieR yjmAniyANH. avL@ew vIiEl mwi aveL a srik. 10yEhAvyew dt hAgAri EnAw w pRu, niiniH aEnkM Ep jniM. nieR sti prrk qiyAelAwAyAM. 11 yEhAvyew dt vIuM pRu, hAgA, EA nI gBiNiyANH, nI orAien sviM. av yizHmAEy q EpriwNM, kArNM nI avEhLieuevH yEhAv aRiu. av nie shAyikyM ec@M. 12 av o kAuk}uteyEAliriM. av tikc@M sVtnAyiriM. av qlAvM qtirAyiriM. qlAvM avM qtirAyiriM. av o l niM meA lE mARieA irikyM, teR sEhAdrAew awH tAvLmwikyM ec@emiluM av avM qtirAyiriM. 13 yEhAv hAgAriEnAw sMsAric@. hAgA eedve o putiy Epri viLic@. av avEnAw pRu, nI qe kA eedvmA. av en pRyA kArNM, Q l EpAluM eedvM qe kAkyM qe ikyM ec@! qv ktiy tANH. 14atinA jlAzyinH EblhAyI- ErAyi q Ep v. kAEd ziM EberdiM mEYyAyi atH. 15 hAgA aAmieR iey s vic@. aAM iH yizHmAEy q Epmiu. 16hAgAri yizHmAEy jnic
7

li 17:1-18:1
EA aAminH qpARu vyA yi.

14
yishA-vAgdpu H H H eedvM aAhAmiEnAw pRu, nieR piyAy sARAyiyHM {A putieyA Ep nM. sARA qAyi riM atH. 16{AnveL a#hiM. av {AenA puen nM. nIyAyi riM aveR pitAvH. av aEnkM putiy jntkL@ew ayAyiIM. rAxH\L@ew rAjAA avLiniM vM. 17eedvEAw drvu kANiA aAhAM teR mKM miyiEl nic@. pE av cirikyM sVyM pRykyM ecyHt, qni Ru vy Ayi, o puAkA k}iykyil. sARAyHH etARu vySmAyi. av M iyAkyil. 18 aEA aAhAM eedvEAw pR u, yizHmAEy jIviciH nie Esvie. 19 eedvM pRu, al! sARyHeA puAemH {A pRy. av nI yisHhAH q EpriwNM. av mAyi {AeneR krARuAM. Q krA aveR pigAmikAyi qAlvuM nilniM. 20 yizH m AEylieni nI pR {A Eku. aven {An#hiM. avM aEnkM stikL@AM. av pu mhAEntAL@ew pitAvAyi IM. aveR wMbM o mhAjntyA yiIM. 21pE yisHhAmAyiAyi riM {AeneR krARuAk. sARA yHA pu yisHhAAyiriM. aw vxM Et smyM pu AM. 22 aAhAmmAy sMBAxNM k}i yw eedvM sViElEpAyi. 23 teR wMbiep qlA puxA ewyM ikL@ewyM pricHECdnM nwA eedvM aAhAmiEnAw kli c@. atinA aAhAM yizHmAEyli EnyM teR Bvni jnic qlA awimkeLyM viLic@i. pNM ekAw vAiy awimkeLyM aAhAM viLic @ i. aAhAmieR wMb iel skl puxAM ikL@M aview owkyM ql A vM pri cHECdiewkyM ecyHt. eedvM av EnAw pRkArM qlAvM div sM pricHEcdie@. 24 pricH E CdiewEA aAhA mi etAieyA vyAyi. 25 punAy yizHmAEyli ptim vy SM. 26aAhAmM puM oEr divs mANH pricHECdietH. 27aAhAmi eR vIiel qlA puxAM aEt divsM pricHECdieu. vIi jnicvM pNM ekAw vAev mAy qlA awimkL@M aH pricHECdi eu.
15

17

pricECdnM krARieR awyALM H aAmieR etAieyAtAM vyi yEhAv av tY eu. yEhAv pRu, {A svz nAy eedvmA.* qni Evi A rY ec@k+ qe asricH zri yAy mAi jIvik, 2 nI aen ecyHtA {A nmiwyi o krARu AAM. nieR jntey o vliy jnt yAem {A vAgHdAnM ec@M. 3 aEA aAM eedvi mi mui. eedvM avEnAw pRu, 4 new krARiel qeR BAgM tANH+ nie {A aEnkM jntkL@ew pitA vAM. 5 nieR Ep {A mAuM-nieR Ep ni aAM qAyiriil, aA hAM qAyiriM. aEnkM jntkL@ew pitAvAtinAlANH ninH {A Q Ep nkiytH. 6{A ninH aEnkm EnkM pigAmikeL nM. niiniM putiy jntkL@AM. niiniM rAjAAAM. 7ninM qnimiw yi {AenA krARuAkyM ec@M. Q krA nieR qlA pigAmikM wi EviyANH. Q krA nitYmAyi wM. {A niL@ewyM niL@ew skl pigAmikL@ewyM eedvmAyiri M. 8Q EdzM {A ninM nieR pigAmikmAyi nkyM ec@M. nIyiEA sri knAEdzM {A nin tM. qeEmAyi {A ninH Q EdzM tM. {A nieR eed vmAyirikyM ec@M. 9 eedvM aAhAmiEnAw pRu, ni krARiel nieR BAgM tA. nIyM nieR pigAmikL@M qeR krA a sriM. 10nI asriE krA tA NH. nIyM {AM tilu krA. nieR pigAmikM wiytANH. jni qlA ikL@M pricHEC dnM nwiyiriNM. 11niwyilu krA ni pAli qti aw yALmAyi ni a#cM mRiNM. 12 iH qu divsM AymA EA ni aveR pricHECdnM nw NM. nieR jntyi piRvM niL@ew awimkLAyirivM ikeL pricHECdnM nwNM. 13 aen nieR jntyie qlA ikL@M pricH E CdnM ecNM. nieR li piRvErA awimyA yieAu vvErA y qlA ik L@ewyM pricHECdnM nwNM. 14aA hAEm, qniM ninM wyilu krA tANH+ pricHECdnM A etA puxM teR jntyi niM Evep wewM. qekAeA ayA qeR krA lMGiciri.

s v z n A y e e d v M -zAyi q vAcYAM.

18

m szk piIwH , yEhAv vIuM aA hAmi tYeu. mE%yew

15
oA mr smIpM tAmsikyAyi aAhAM. o divsM vuM w wiyi smyH aAhAM teR wArieR vAti rikyAyi . 2 aAhAM tlyyi EnAiy EA tni mi mEp ni ku. aver kEA aAhAM avew aw ec mui. 3 aAhAM pRu, yjmAnAEr, ni L@ew EsvknAy qEAewAH alEnrM tiyAluM. 4aviwe pAd k}u kA {A evM ekAuvrAM. Q mr Nli ni vimiAM. 5{A ni eR BNM ekAu vrAM. ni Ev k}iAM. qiH yA wrAM. av m EpM akArM stic@ ekAu pRu, a ekAAM, nI pRy EAel { ecAM. 6 aAhAM wAriElH oAwi. aA hAM sARAEyAwu pRu, EvgM EgAtu ekAH m kxNM aM A. 7 qiH aAhAM teR kkAliyew awEH oAwi. ati vuM ecRu mAy kALiey piwicH teR B]tYeR ki ekAw. kALiey EvgM ekA BNM pAkM ecA aAhAM B]tYEnAw pRu. 8 RciyM pAluM pA iyM aAhAM mEpewyM mi ekAu vc@. qiH av mrc@ vi BNM k}ic @ ekAiEA aAhAM av viLA s nAyi ni. 9 aEA av aAhAmiEnAw EcAdic@, nieR BArY sARA qview? aAhAM pRu, av wAri luH. 10 aEA yEhAv pRu, vskA l {A vIuM vM. aEA, nieR BArY sARAyHH o puAyiriM. wAriiliH etlAM Ek kyAyi sARA. 11aAhAmiM sARA yHM vLer AymAyi. ikLA zriyAy AyemAe sARAyHH k}ii. 12 atinA tA EketAM sARA vizVsicil. av sVyM ciric@ekA u pRu, qniM qeR BAviM vyAyi. qni uL@A AyvuM k}iu. 13 aEA yEhAv aAhAmiEnAw pRu, sARA cirikyM tni i kL@A AyM k}iuev pRy kyM ecyH t . 14yEhAvyH sAYm lA qeiluM kArYmEA? l! vs kAl {A vIuM vM. nieR BArY sARAyHH o uAyiriM. 15 pE sARA pRu, {A ciri cil! (ByM mlmANH avLi pRtH.) qA yEhAv pRu, a stYmel eniRiyAM. nI ciric@! 16 aEA m EpM EpAkAen}u Eu. av esAEdAmiEner EnAi

li 18:2-28

eAH dizey lYmAi nwA rMBic@. av v}i kANiA aA hAmM avErAewAM EpAyi.

eedvvumAyi aAhAmieR vilEpz 17 yEhAv sVyM pRu, {Anini ecA EpA kArYM aAhAmi EnAw mRyHNEmA? 18aAhAM o z mAy mhArAxH \ mAkA EpA. mi yiel jnt av mlM a#hiew kyM ec@M. 19aAhAmmAyi {A o viEzxe krA AiyiuH. yEhAv kl i v}iEy jIviA av teR mELAwM pigAmikELAwM klitinANH {Anen ecyHttH. nItiyM nYAyvuM pAlicH av jIvi tinANH {Anen ecyH t tH . aEA yEhAvyAy qniH, {Anv vAgH d AnM ecyH t etAe nkAnA mElA. 20 anrM yEhAv pRu, esAEdA mieRyM egAEmAryewyM ahAsM y {A Ekiri.* aview dxH w A vsi. avew pApM ekAwiytA. 21atinA {A tAE}A iRiec, kArY EkiwEALM BIk H rmAENA q EnAe. aEA mAEm aetni niymAkyZ. 22 atinA m puxAM esAEdA miEl nwA wi. qA aAhAM aview yEhAvyew mi ni. 23anrM aAhAM yEhAvey smIpic@ EcAdic@, yEhAEv, dxHw Aer nziiEA aH nlvEryM nziiEmA? 24 ngri a nl v eiElA? qiluM aH ngrM nziiEmA? tIcyAyM aview jIvi a nItimAA mlM nI ngre riM. 25tIcyAyM nI ngrM nziiil. dxHwAer ekA lA nI a nItimAAer ekAltH. M ekAl e A nItimAAM dxHwAM oEpAlAM- av M ziiewkyANElA. miyew m}u v viDikAvANElA nI. zriyAytH nI ec@emH qniRiyAM. 26 aEA yEhAv pRu, esAEdAM ngri qni a nItimAAer kANAnAyA ngre m}v {A riM. 27 aEA aAhAM pRu, a EyAw tArtmYewEA, yEhAEv, {A evRuM epAwiyM cArvuM mAM. pE {A aEyAw EcAdiA mti . 28au nItimAA Rvuei ElA? ngri nAlu nItimA AEry_evi q ec@M? au Ep Evi nI Q ngrM nzi iEmA?
e s A E d A m i e R y M . . . E k i r i esAEdAmi elyM egAEmAryielyM dxHwArA pIfi ie jnL@ew nilviLiyAyi tH.

li 18:29-19:16

16
viwk. {vmAyi eelMgikmAyi bewNM. 6 ElAH puREiRi tni pii ktkwc @ . 7 ElAH avErAw pRu, l! suh]EL, Q dxic v]i aEt q {A niELAwEpik yANH. 8i, o puxEnAwemAM RiyiilA ru epm qni H. qeR meL {A ni trAM. aver niH qM ecAM, qAluM Q mxYErAwu dyvAyi oM ecEt. qeR vIi v ver qni sMr iEH. 9 vIw vLiv mRupwi pRu, v}iyini mARiniH ! qiv sVyM pRu, ElAH q yA o szknAyANH new ngri v tH. EALyA nAemen jIviNemH pEdziA viri! qiH av ElAiEnAw pRu, avErALDikM { niEAwA wt v]iEkw ecA EpAtH . qiH av ElAiEnAwu wt wt aw. av vAti awic@ tkemG ieli. 10 pE ElAieR vIiluAyi ruEp vAti R. ElAien puREkAu vlic @ vIii kyi av vAtilwc@. 11qiv puR ni bAlv]M jnELyM a rAimAi. atinA vIi kyRA mic avH vAti kANAnAyil. esAEdAmini rew ruEpM ElAiEnAw pRu, nieR wMbie mAeriluM Q ngri tAmsmEA? nieR pu AErA puimAErA avew BA AErA mu wMbAMgELA viewy EA? aen erilumuei av ErAwH EA te viwM viwA pEd zik. 13{ Q ngrM nziiA EpA. Q ngrM qmAM dxic tAeNH yEhAv Ekiri. atinA Q ngrM nziiA yEhAv {eL aycirikyANH. 14 atinA ElAH puREiRi teR epmeL vivAhM k}iA niyic i ri mmELAw sMsA ric@. ElA@ pRu, EvgM Q ngrM viuEpAvi! yEhAv eevkAet nziiM! pE ElAH tmAz pRyk yAeNH av kti. 15 piEH sUrdic E A dtA ElAien tiwewi. av pR u, Q ngrM ziiewM. atinA nieR BArYeyyM ewy ru ep meLyM i EA viwM viwk. aEA ngrEAewAM ni nzii ewkyil. 16 pE ElAH zy}ilAy tinA a D] t ivc H aviwM viu EpAyil. atinA ElAieRyM BArY yewyM epmL@ewyM ki piwicH
12

yEhAv pRu, nAu nItimA Aer aview kA {A ngrM nziiil. 29 aAhAM vIuM pRu,nAl nItimAAer mAM aview kA aH ngrM nziiEmA? yEhAv pRu, nAl nItimAAer kANAnAyA {A ngrM nzii il. 30 aEA aAhAM pRu, yEhA Ev, dyvAyi qEAw EdxYM EtAEt, {AnEyAwH yM wi EcAdie+ m nItimAA mAEmy_evi aH ngrM nziiEmA? yEhAv pRu, m nItimAAerA {A ngrM nziiil. 31 aAhAM pRu, yEhAEv, dy vAyi o wi EcAdiA qe a vdi. aview p nItimAAEr _eviElA? yEhAv pRu, p nItimAAer kA {A ngrM nziiil. 32 aEA aAhAM EcAdic@, yEhAEv qEAw EdxYmAktH, o EcAdYM wi EcAdiA qe av di. p nItimAAerA aH q ec@M? yEhAv pRu, nItimA ArAy p Ep nimiM {A ngrM nziiil. 33 yEhAv aAhAmiEnAwu sMsAri tH avsAniic H aviwM viu EpAyi. aAhAM teR vIiEl mw ukyM ecyHt.

19

ElAieR szk a eevErM ru dtA esAEdAMngriEl v. ngrk vAwinwH rikyAyi ElAH dtAer ku. pNiel cil v}i EpArAyiriAmverANH ElAH k tiytH. ElAH q}uEH avew awe i nilnmic@. 2 ElA@ pRu, yj mAnAEr, qeR BvniEl vH qeR Ux sVIkricAluM. aview niH kAluk k}uki rAi tAM. qiH nAeL niH yA wrAM. dtA mRupwi pRu, l, { ctVri vimic@ ekAAM. 3 qA ElAH aver teR vIi El vrA nibic @ ekAEyi . owvi dtA stic@. av ElAieR vIiEl EpAyi. ElAH av wiA ekAw. ElAH dt AH tAM aM AieAw, av a ti. 4 eevErM kiwARAti mH pNieR qlA BAgni m yvAL@M v]Amwu pux A ElAieR vIiEl v. esAEdAM nivAsik ElAieR vIwi uM niH ElAien viLic@ EcAdic@, 5 nieR vIiElH rAi v ruEp qview? aver puRE

17
rupuxA aver suritrAyi ngri puRE ekAuEpAyi. yEhAv ElAiEnAwM wMbEAwM kNyvnAyi. 17a ekAAN v ElAienyM wMbeyM ngr i puRE ekAuEpAytH. puR kwtiEzxM avrielArA pRu, ni niL@ew jIv riA oAwi eA_k! ngriEl tiriu EnA tH. mAvuml, tA}HvryielAriwM ni kymtH. mlyi kyRuM ver oAwk. wyH vc @ niA ngrEAewAM niL@M nziiewM! 18 pE ElA@ pRu, yjmAnAEr, dyvAyi qe yDikM oAwiEt! 19 niL@ew dAsnAy qEAw ni vLer kNkANi. pE qniH mlvery v}i m}uv oAwAnAvil. {A vLer sAvDAnM EpAvukyM qeiluM sMBvikymAyA qA Ak? {A ekAlewM! 20EnA, tinwH vLer ecRiy o pNmH. {A pNiElH oAwieAyHeA E? aEAH oAwi {A suritnAyi eAAM. 21 dt ElAiEnAw pRu, ekAAM. nie {A atinvdiAM. {A pNM nziiil . 22pE aEAu EvgM oAwieA@k. ni pN i suritrAyi qM ver qni esAEdAM nziiAnAvil . (EsAv qANH pNieR EprH. kArNM aetA ecRiy pNmANH.) esAEdAmM egAEmAryM nziiew 23 sUrY dic@ekAiEA ElAH EsAvriEl EvzikyAyi. 24 aEt smyM yEhAv esAEdAmM egAEmA ryM nziiA wi. yEhAv ngrLi kAzniM tIyM g kkyM vxiic@. 25aen yEhAv ngr nziic@. ssY ewy m}uv tA}HvryM pNLi vsici skl mxYM nzii eu. 26 oAwiEAkEv ngri EnH tiri u EnAiy ElAieR BArY o NAyiI. 27 aH atirAviel aAhAM q}u EH tA yEhAvyew mi ni lE EpAyi. 28aAhAM esAEdAM EgAEmArA ngrLiEl EnAi. tA}Hvr yilAek aAhAM kEAwic@. aview niM DArALM puk ytH av ku. o v tIyi niy puk EpAel yAyi atH. 29 eedvM tA}Hvryilu ngreL nzi ic@. a ecyHtEA eedvM aA hAmien oAkyM ayAL@ew ani rven nziiAtirikyM ecyHt. ElAH tA}Hvryiel ngrLielAi vsikyAyi. qA ngr nziiM mH eedvM ElAien aviewniM pRyc@.
30

li 19:17-20:4

ElAM puimAM EsAvri tAmsiA ElAi By mAyi. atinA ElAM ru ep mL@M tAmsiA mlkLiEl EpAyi. avrview o hyi tAmsic@. 31o divsM mpui LypuiEyAw pR u, miyiell AyiwvuM OIpux A vivAhM k}ikyM avH wM bmAvukyM ec@. pE new anH AymAyi. nm ikeL trA Q EdzeuM mu puxAmil. 32 atinA nmH new pitAvien vIH wiiAM. qiH nmH av mAyi NEcrAM. aen nmH new anilUew new wMbM nil niAM! 33 rAi ru epi kL@M EcH tL@ew aeneAH vIu wiic @ . qiH mpui pitAvieR kiwyi ecH ayA L@mAyi NEc. ElAH vLeryDikM wicitinA mk vH kiw pi EtA q}uEu EpAyEtA aRiil. 34 piEH mmk LyvELAw pR u, k}i rAi {A amAyi kiw pvc@. nmiM aEhe vIu wiiAM. qiH ninH aEh vumAyi NEcrAM. aen nmH ik L@AtiM wMbM avsAniAti ritiM new pitAvien pEyA giAM. 35aen rAiyM av tL@ew pitAvien vIu wiic@. qiH Lymk amAyi N Ec. vl A et wic i tinA ElAinH vNyM mkL@ew vrvH aRiyA k}iil. 36 ElAieR ru puimAM gBiNi kLAyi. avew ikL@ew a av ew anAyi. 37mv orA ien svic@. avLv EmAvAbH q Epriu. m}uv EmAvAbY jntyEwyM pitAvH ayALAyi. 38 LyvLuM o pu jEmki. av avnH eb- aI q Epriu. qlA aEAnYEwyM pitAvAyi eb aI. aAhAM grAriEl EpA aAhAM aviwM viH enegvi El EpAyi. kAEdziM sUrimiw yH egrA ngri aAhAM tAm smAi. egrArilAyiEA, 2 sARA teR sEhAdriyAeNH aAhAM jn ELAw pRu. egrAriel rAjAvAy abIEmelM a Eku. ayA sARey #hicH tAM Esvker ayc @ sARey ekAuvrA niE zic@. 3pE o rAiyi eedvM abI EmeliEnAwu sVpH n i aLiec yHt, nI mriM, nI tieyw OI vivAhityANH. 4 pE abIEmelH aver sAR EyAewAH zyic i il . atinA abIEmel pRu, yEhAEv, {A etukArnl . nirprADiyAy oven

20

li 20:5-21:14
5

18
EKdM kwiiAnANH {Ani ecyHttH. {A zri vic@ qH qlAveryM kANiAnANH {Anien ecyHttH. 17-18 yEhAv abIEmelieR wMb iel qlA OIkELyM vYkLAi. aAhAmieR BArY sARey abIEmH tieywtinAlANH eedvM aen ecyHttH. pE aAhAM eedvEAw AictieR PlmAyi eedvM abI EmelienyM ayAL@ew BArYeyyM awimeikeLyM suKewi. sARAyH i piR H yEhAv sARyH nkiy vAgHdAnM pAlic@. teR vAgHdAnm sricH yEhAv sAREyAw vi 2 c @ . aAhAmieR vAkYi sARA gBiNiyAvukyM aveR pu en svikyM ecyHt. etlAM eed vieR vAgH d AnM EpAelk] t YmAyi nw. 3sARA orAiey svi kyM aAhAM avnH yisHhAH q EpriwkyM ecyHt. 4 yisHhAinH qu divsM AymAyEA eedvklny sricH aAhAM aven pricHECdnM nwi. 5 punAy yisH h AH piREA aAhAmi Ru vyAyi. 6sARA pRu, eedvM qe sEAxvti yAi. Eti EkverAe qEAewAM sEAxiM. 7{A, sARA, aAhAmieR ien svi emH M vicAriciuAvil. qA v]yAeyiluM aAhAmi {AenA puen nkiyiri. vIi } yisHhAH vL. vLer EvgM te av KrBNM k}iARAyi. aAhAM o vliy vi nki. 9hAgA q QjipH t H awimyAyi aAhAmi eR dYpuen svictH. hAgAri eR pu yisHhAien kLiyA kH sARyH H shiAtAyi. 10sARA aAhAmiEnAw pRu, awime ienyM avL@ew mkEnyM oAwik. dErH aver oAwi! n mriEA new sVH new pu yisHhA i kiNM. awimeieR mk new pu yisHhAiEnAwH aetA e pvyHA wvrtH! 11 tH aAhAmien vLer vYAl ewi. teR pu yizHmAEylien ec A l i ayA vYsnic @ . 12qA eedvM aAhAmiEnAw pRu, awim eienyM mkenyEmAH d+Ki tH. sARA vzYew EpAel ec @k. yisHhA mAmAyiriM nieR avkAzi. 13awimeieR mkenyM {A a#hiM. av nieR mk nANH. atinA aveR wMbi niM {AenA mhArAjYM s]xHwiM. 14 piEH atirAviel aAhAM RcH avuM evvuemwH hAgArien
8

aH vDiEmA? v qeR sEhAd riyANH qH aAhAM teyAeN EAw pRtH. yA qeR sEhAdr nANH qH avL@M pRu. {A nirp rADiyANH. {A ec@etAM {An Riiil. 6 aEA eedvM abIEmeliEnAwH o sVpH n i pRu, aet, nI nixHkLnAeNH qniRiyAM. nI ec yH t etAeN ninRiyil A yi qM qniRiyAM. nie {A ric@. qnietier pApM ecA nie {A avdicil. avELAewA zyiA nie {A avdic i l . 7 atinA aAhAmieR BArYey tiric@ ekAw k. aAhAM o vAcknANH . av ninAyi AiM. nI jIvi kyM ec@M. pE nI sARAey aA hAmi mwi ekAwieli nI mri em {A RpRy. nieR wM bAMg m}uvM niEAewA mriM. 8 atinA piEH atirAviel abI EmelH teR qlA B]tYAeryM viLicH sVpH n ei avErAwu pRu. B]tYA By. 9aEA abIEmelH aAhAmien viLic@ EcAdic@, nIey inA {ELAwi ecyHttH? {A niEAew etANH ecyHttH? qi nANH av nieR sEhAdriyAeNH qEAw kM pRtH? qeR rAjY i nI vliy }LANH ekAu vtH. etAM nI qEAw ectA yi. 10qienyANH nI Byei tH? nIeyinANH qEAwieneyA e ecyHttH? 11 aEA aAhAM pRu, {A Byi. viwe M eedve driiel {A kti. sARey EnwtinH erilueme ekAl@emH {A kti. 12av qeR BArYyANH, pE av qeR sEhAdriymANH. aveLeR aeR mkLANH . pE qeR ayew mkLl. 13eedvM qe qeR aeR BvniniH dEr ekAuEpAyi pl lLiluM al yA viu. aen sMBvicEA {A sAREyAw pRu, qniAyi qei luM ec@k, n EpAiweAe nIeyeR sEhAdriyAeNH jnELAw pRyk. 14 aEA, qA sMBvic e tH abIEmeli mnilAyi. atinA ayA sARey aAhAmi tiric@ nki. ayA tAM AwkeLyM kkAlikeLyM awimkeLyM wi aAhAmi nki. 15abIEmel pR u, tA nin umtH qeR nAwANH. view qview EvNemiluM nin tAmsiAM. 16 abIEmelH sAREyAwu pRu, nieR sEhAdrnAy aAhAminH {A yirM evixN ekAw iuH. EA}uAy qlA kArYLiluM

21

19
lic@. hAgA sADnL@emwH teR puEnAewAM yAyAyi. av aviwM viH Eb-Ezb mmiyi al 15 u. eR k}iEA avL@ew evM tI. wiA alMEpAlumA yiil . atinA hAgA teR puen o iAi nii, 16hAgA alM drM nw. qiv nw mti yAi . teR pu evM kiAet mriem hAgA kti. av mritH av kANAyi. a ekAH av aviewyi kr yA wi. 17 iyew krci yEhAv Eku. eed vieR dUt sViniM hAgA riEnAw viLic@ pRu, hAgA q pi? ByeEw! ieR krc i view yEhAv Eku. 18qNIu ecH ien shAyi. aveR eek piwi c@ nwk. aven {A aEnkM jnt kL@ew pitAvAM! 19 piIwH eedvM hAgArinH o kiN kAieAw. hAgA kiNi niM vzYi evM sMBric @ . av mknH evM ekAw. 20 iyew vLcyiluM eedvM avenA ewAmuAyi. mmiyi tAmsic yizHmAEy o EvArnAyiI. av nAyi aeA pWic @ . 21 aveR a QjipHti avenA BArYey kei. av pArA mmi yi vsic@.

li 21:15-22:8

i smic@. 29abIEmelH aA hAmiEnAw EcAdic@, qinANH nI }H wkeL mAi niiytH? 30 aAhAM mRupwi pRu, nI Q wkeL qini sVIkriEA {AnANH Q kiN }ictH qtinH etLivAkyANH. 31 atinA atiEzxM kiNRinH Eb-Ezb q EpAyi. avri vM aviewvcH tijH{eywtinA lANH kiNRinH aen EpritH. 32 aen abIEmelM aAhAmM Eb-Ezbyi vcH o krARuAi. anrM abIEmelM pIEA q eesnYADipM ePlisHtYew EdzE mwi. 33 aAhAM nitYnAy eedvEAw Aic lmAy Eb-Ezbyi o viEzxe mrM n@. 34aAhAM ePli sHtYew rAjYH dIGkAlM tAmsic@.

22

aAhAM abIEmelmAyi vilEp 22 piIwH abIEmelM pIEAluM aAhAmmAyi sMsAric@. abIEmel ieR eesnYADipnAyi pIEA. av aAhAmiEnAw pRu, nieR ecyH t ikLiell A M eedvM niEAewA H. 23atinA view eedvsmM qEAwu tijH{ ec@k. qEAwM qeR sAnELAwM nI RupulA emH tijH{ ec@k. {A niEAw RuvnAyi EpAel qEAwM nI jIvic Q rAjYEAwM RuvnAyiri k. {A niEAewEpAel qEAwu kNkAuemM tijH{ ec@k. 24 aAhAM pRu, nI qEAw ep mARiyEpAel {A niEAwM epmA RuemH {AnitA tijH{ ec@. 25q iH aAhAM abIEmeliEnAw prA tieu. abIEmelieR B]tYA ev m o kiN aphric@ qAyi aAhAmieR prAti. 26 pE abIEmel pRu, rA Ni ecyHtetH qniRikyil. ti mH nI qEAwiArYM pRiumil. 27 atinA aAhAmM abIEmelM o krARuAi. krARieR awyALmAyi aAhAM tAM wkeLyM kkA likeLyM abIEmeli nki. 28}u epAwkeLyM aAhAM abIEmel

aAhAEm, nieR puen blik}ik! atienlAM EzxM aAhAmieR vizVAsM prIiA eedvM ni yic@. eedvM aven viLic@, aA hAM! aAhAM viLiEku. {Aniview yH! 2aEA eedvM pRu, nieR puEnyM i EmAriyA EdzE EpAvuk. aview nI nieR puen ekAH qni blink. atH nI sHEnhi nieR kpu yisHhA ienyAyiriNM. aviwe mlkLi elAieR mkLivcH aven EhAm yAgM k}iyHk. mlyilAeN {A niEAw pRyAM. BAti aAhAM q}uEu k}u tyH jInieki. aAhAM yisHhA iEnAewAM ru yvB]tYAEryM i. bliyH viR aAhAM eviey w. qiv eedvM niEzic l EEpAyi. 4 m divse yAyH EzxM aAhAM der mkLiEl EnAi t eceE lM ku. 5 aEA aAhAM teR B]tYAErAw pRu, k}utymAyi view tuk, {AeneR pumAyi l EpAyi rADn nwe. piIwH {Li EAu mwivrAM. 6 aAhAM bli viR mkeR mli vc@ekAw. aAhAM o vizixHw kiyM tIyM kielw. qivrivM rADnAlE EpAyi. 7 yisHhAH teR pitAvien viLic@, aA! aAhAM mRupwi pRu, qA mken! yisH h A pRu, viRM tIyM {A kAH. pE bliekAwA m]gemview? 8 aAhAM pRu, qeR E, blim]ge eedvM tM.
3

li 22:9-23:18

20

yishAH repw H aen aAhAmM puM l E EpAyi. 9av eedvM niEzic lei. aview aAhAM o yAgpIWM pNitH viR atiE vc@. qiH aAhAM teR puen eki yiH yAgpIWiel viRkiE vc@. 10 qiH aAhAM kieywH teR puen ekAlAenAi. 11 pE yEhAvyew dt aAhA mien twu. dt sViniM viLic@, aAhAEm, aAhAEm! aAhAM viLiEku, qEA. 12 dUt pRu,nieR mken ekAl@ kEyA etiluM tri Evdnii kEyA ectH. EA nI eedve drikyM asrikyM ec@ tH {A ku. nieR puen, nieR kpuen, qni bliyiA nI tARAytH {A ku. 13 aAhAM dEr EnAiyEA o EkAlAw ni ku. atieR ekAuk iAi wiyi. aAhAM ecH wien piwic@ekAu v ekAH eedvinH bli ekAw. aAhAmieR pu reu. 14ati nA aAhAM li yEhAv- yiEr q Ep nki. EpAluM L@k pRyARuH. Q mlyi vcH yEhAvey kANAnAM. 15 yEhAvyew dt rAmM sV iniH aAhAmien viLic@. 16dt pRu, nieR kpuen qni Evi ekAlA tARAyi. nI qniAyi aen ecyH t tinA {A nin vAgHdAnM ec@+ yEhAvyAy {A niEAw vAgH d AnM ec@. 17nie {A sm]iyAyi a#hiM. kAz n EpAel nin {A pigAmikeL nM. kwRe mN rik EpAel jnL@AyiriM. nieR jnt avew m}uv zueL yM EtAlikyM ec@M. 18nieR pi gAmikLA miyiel qlA jntyM a #hiewM. nI qe asricti nA {A ninAyi en ec@M. 19 anrM aAhAM teR B]tYewy wH mwieyi. ql A vM EcH Eb-EzbyiEl mwi. aAhAM aview ti. 20 etl A M k}iH aAhAM o sEzM Eku, nieR sEhAdr nAEhA riM aveR BArY miAyHM EA ikL@H. 21mpu QsH. rAm bUsH. mAm arAmieR pitAvAy ekmEv. 22wH EkezdH, hEsA, p dAzH, yidlAPH, ebTUEv. 23Rieb yew pitAvAyi ebTUEv. miA Q qu puAewyM mAtAvuM nAEhA pitAvumAyi. nAEhA aAhAmieR sEhAdr. 24nAEhArinH teR dAsi erymAyi nAlu puA wiyAyi+ EtbhH, ghAM, thzH, mAKA.

23

sARyew mrNM sARA iyipE}u vySver jIvic@. 2 knAEdze ehEA q kirYH abyi vcH sARA mric@. sARyew mrNi aAhAM vLer d+KikyM krykyM ecyHt. 3 piIwH aAhAM teR BArYyew m]tz rIrM vc i H hitYErAw sMsAriA EpAyi. av pRu, 4niL@ew rAjY tAmsi o sAri mAmA {A. atinA qeR BArYey sMsHk riA qni lmil. qniH qeR BArYey sMsHkriA Rc@ lM dy vAyi tAluM. 5 hitY mRupwi pRu, 6EBA, au {iwyilu mhAnAy eedvIk EntAvANH. {ti vcH vuM nl lM ayHH zvsMsHkAri pEyAgiAM. xHwm {L@ew et iluM zvEA ayHpEyAgiAM. ayew BArYey sMsH k riti niH aey M twykyil. 7 aAhAM q}uEH jneL vic@. 8 aAhAM avErAw pRu, qeR mric BArYey sMsHkriti ni ee shAyiA AmAy tAl rYmei qniEvi ni EsA hrieR punAy qEAEnAw sMsAri k. 9 mEpl hyAeNniixHwm lM. qEAnANtieR wm. atH av eR pRieR ormANH. {AnvnH ati eR zriyAy vil m}uvM nkAM. zH m zAnmAyi {An vAutinH ni m}uv EpM sAikLAyiri NM. 10 qEAM L@kiwyiliri Ayi. qEA aAhAmiEnAw pRu, 11l, EBA, view qeR skljnL@ewyM mi {A a yHH miyM atilu hyM n. aview ayH H ayew BArYey mRvu ecAM. 12 aEA aAhAM hitYew mi vic @ . 13aAhAM ql A vEwyM mi vcH qEAEnAw pRu, pE miyew vil trA {AnA#hi. qeR pNM sVIkri. {AeneR piey sMsHkrie. 14 qEA aAhAmiEnAw mRupwi pRu, 15EBA, {A pRy Ek , p pQH evi nmH oml. mi qw. qiH zvsMsH k ArM nw. 16 qEA teR miyew vil pRyk yAeNH aAhAmi mnilAyi. atinA aAhAM miyew vil nki. aAhAM p pQu evi i qEA Evi kc v wAren lic@. 17-18 aen qEAeR vylieR wm mARi. mE%yH ki} mEplAyilA yi lM. aAhAM l ieRyM hyewyM qlA mrL@ ewyM wmyAyi. qEAM aAhAmM

21
tilu wwiH ngrvAsik m}u v sAikLAyi. 19atiEzxM aA hAM knAniel ehEA q mE%w@ vyliel hyi sARey sMsHkric@ 20aAhAM vyluM atiel hyM hitYriniM vAi. atH av eR wmtyilu zHmzAnmiyAyi.

li 23:19-24:23

24

yishAieR pi H aAhAM vLer v] nAMver jIvic@. yEhAv aAhAmienyM aveR v]ikeLyM a#hic@. 2 AyM ec o dAsnAyi aA hAmi sklieRyM mtl. aAhAM B]tYen viLic@ pRu, nieR eek qeR wyew awiyi vyHk. 3 H nI qEAewA tijH{ ecNM. knAni nieA ep iey vivAhM k}iA qeR mken nI avdiil q miyEwyM sV ieRyM eedvmAy yEhAv sAi yAyi qEAw tijH{ ec@k. n aviwyilANH tAmsietiluM o knAkAriey av vDuvAyi etr ewtH . 4qeR nAiel qeR sVM AewyiwyiEl ecl@k. aviewniM qeR mk yisHhAinH o vDuvien kek. qiveL av Evi EAu ekAuvrik. 5 aEA B]tY EcAdic@, ep i cilEA qEAewAH Q Edz E tiric @ vrA mwikANiEc AM. aenyAyA {A aven qEA ewAM ayew mAt] EdzE i eAu EpAkNEmA? 6 aAhAM avEnAw pRu, Ev! qeR mken aEAu ekAu EpAktH. 7 sVieR eedvmAy yEhAvyANH qe qeR jEdzniM EA ekAuvtH. lM qeR pitAvi eR lvuM qeR wMbieR Bv nvumA. pE Q putiyEdzM qeR pigAmikL@EwtAemH yEhA v vAgHdAnM ecyHtiuH. qeR pu Evi o epiey etrew vA Evi yEhAv nieR miElH or@ dten ayyH e. 8nieR ew vrA epi visti pM nI tijH{yiniM mnAM. qAluM nIeyeR mken nAiEl ekAuEpAktH. 9 atinA B]tY teR yjmAneR wyew awiyi teR eekvcH tijH{ ecyHt. aEnVxNieR rMBM B]tY aAhAmieR pH ok eLyM ekAH aviwM viu. ayA mEnA hrLAy ql A rM sAnL@M DArALM ki ktiyi. emesAeA AmYyiel nAEhArieR ngriElH ayA EpAyi. 11B]tY ngri puR eviNRinwE EpAyi. OIk evM EkArA v sAyA
10

hHnmAyi aEA. ayA okeL kiNRiEnAww muic@ nii. 12 B]tY pRu, qeR yjmAnnAy aAhAmieR eedvmA yEhAEv, aveR punH te o vDuvien etrewA qe avdi. qeR yjmAnnAy aAhAmiEnAw kANYM kAU. 13{Aniview Q kiNi kryi ni. ngriel ecRu Arik evM EkArA v. 14yi sHhAi EyAjic epH atiEltA eNRiytinH {AenA viEzxe awyALM kAirikyANH. viEzx awyALM tANH + dyvAyi qni evM wiA pAki pAM tA}Hi ErNEm q {A pRyEA wi , ayew okM {A evM ekAwAM q pRy epiey {A zriyAy vDuvAyi keM. aen sMBvic A yisH h AieR yTABArYey aH iANic tAyi {A kM. qeR yjmAnEnAwH aH kN kAiytAyi {A mni lAM.

o BArYey ke aEA, B]tY Aic@ k}iy ti mAyi RiebA qeA ecRu Ari aview v. ebTUEvlieR puiyAyi RiebA. aAhAmi eR sEhAdr nAEhArieRyM mi yewyM punAyi ebTUEv. RiebA evAvuM mliEli yANH vtH. 16av vLer suriyAyi . av o knYkyAyi; av o puxEnAewAM oriluM Riyi il. av kiNikryieli teR pAM niRc@. 17aEA B]tY avL@ew awEH oAwieyi pRu, nieR pAiniM alM evM qni wiA t. 18 RiebA EvgM mliniH pAM tAe}yiRi av evM ekAw. RiebA pRu, wi, EBA. 19 ayA evM ekAw k}iy wen RiebA pRu, ayew ok M {A evM ekAwAM. 20av EvgM ok evM wiA etAiyiEl teR pAiel evM o}ic@. anrM av wt evM EkArA kiNi kryiEl vIuM EpAyi. av qlA okM evM ekAw. 21 B]tY aveL nizbHdnAyi vIic@. teR yA sPlmAA yEhAv o mRupwi ttAENA qR vA ayA aveL EnAi. 22ok evM wic@ k}iEA, ayA Rieb yHH kA oQsH m o sV EmAtirM sAnic @ . wAet aH oQsH m ru sVvLkL@M av nki. 23B]tY EcAdic@, nieR a rANH? nieR aeR lH
15

li 24:24-50

22
nI qeR pitAvieR rAjY EpAkA em tijH{ ec@k. qeR wMb i EpAyi qeR mknH o vDuvien etrewk. 39{AeneR yjmAn EnAw EcAdic@, OI qEAewAM EAu vieliElA? 40pE qeR yjmAn pRu, {A yEhAvey Uxi. yEhAv teR dten niEAewAmycH nie shAyiM. nI qeR wMbAriniH qeR pu vDuvien etrewkyM ec@M. 41 pE nI qeR pitAvieR rAjY EpAkyM qeR mknH o vDuvien trA av tARAkAtirikyM ecyH tA nI Q tijH{yiniM mnA yiriM. 42 H {A Q kiNRinwei Aic@, qeR yjmAnnAy aA hAmieR eedvmAy yEhAEv, qeR yA sPlmAENEm. 43vew evM EkArA v o ecRuAriAyi {A Q kiNikryi kA ni AM. qiH {A pRyM, nieR pA i nilM evM dyvAyi qni wiA t. 44aEA aEyAjYyAy yvtiyAeNi o EtYktri rM pRyM. av pRyM, Q evM wi, ayew okM {A evM ekAwAM. aen ep ieyyANH yEhAv qeR yjmAn puEvi etrewirietH {AnRiyM. 45 {A Aic@tIM mE Rieb A evM EkArA v. avL@ew m li evM EkArA pAvumAyi . {AnvELAwlM evM vzYeu. 46 av EvgM EtALiniH pAM tA}Hi qni evM o}ic@ t. qiv pRu, wi, ayew ok M {A evM ekAwAM. ati nA {A evM wikyM av ok evM ekAwkyM ecyHt. 47 anrM {A avELAw EcAdic @ , rA nieR a? av pRu, nAEhArieRyM miAyEwyM pu nAy ebTUEv NH qeR a. aEA {A av EmAtirvuM vL yM ekAw. 48{A tl nic@ yEhAv yH ni pRu. qeR yjmAnnAy aAhAmieR eedvmAy yEhAvey {A rADic @ . qeR yjmAneR sEhAdreR pQiyewywEH qe Env}i nyic t i {Anv EnAw ni pRu. 49ni pRy, ni qeR yjmAnEnAw kNyM vizVA svuM puli aEhinH niL@ew puiey nkyiEl? aEtA niL@ew puiey aEhi nkyielA ENA? qAyAluM pRyU. aEA {Aen ecNemH qni tImAniA mElA. 50 aEA lAbAM ebTUEvluM pR u, yEhAvyew niEyAgmA eN {LRiy. atinA {

qeR sMGi tAmsiA wmA EmA? 24 RiebA mRupwi pRu, nAEhAri eRyM miyewyM punAy ebTU EvlANH qeR a. 25anrM av pRu, niL@ew ok Ev vyHEAluM RA vzYi l vuM aviewyH. 26 B] t Y mui niH yEhAvey rADic@. 27B]tY pRu, qeR yjmA neR eedvmAy yEhAv vA}He v. yEhAv qeR yjmAnEnAwu NyM vizVAsvuM kANic @ . yjmAn punH zriyAy vDuvien kAivA yEhAv qe qeR yjmAneR bu BvniEl nyic@. 28 aEA RiebA oAwiEAyi teR vIukAErAwH etlAM pRu. 29-30Rieb yH H o sEhAdrAyi. lAbA qAyi aveR EprH . ayA pRetlAM RiebA teR sEhAdrEnAw pRu. lAbA av pR ic@. avL@ew eekyiel vLkL@M EmAtirvuM k lAbA kiN ikryiElH oAwi. aview kiNi kryi okELAewAH mxY niAyi. 31lAbA pRu, EBA, ayH sVAgtM! view puR niAet akE v! ayH RA o mRiyM okiwvuM {A oiyiuH. 32 aAhAmieR B]tY Bvni El kyRi. lAbA okL@ew jIni a}iyH tiM avyH vyH E A ekAwtiM ayAeL shAyic @ . ayAM M kA k}uvA evvuM lAbA ekAw. 33qiH lAbA ayAH BNM ekAw. pE B]tY a tiA mwic@. ayA pRu, v kArYM pRyAet {AenA M k}iil. atinA lAbA pRu, qi pRy. Rieby Eviy vilEpz H 34 B]tY pRu, {A aAhAmieR B]tYnANH. 35yEhAv qeR yjmAnen ql A ArYiluM sm] iyAyi a# hiciuH. qeR yjmAn o mhAnA yiri. aEhi DArALM wmAw kELyM yEhAv nki. aEhi DrALM sVvuM eviyM B]tYAmH. aAhAminH aEnkM okL@M k}ut kL@mH. 36sARyAyi qeR yjmA neR pi. vAkYi av o pu jEmki. qeR yjmAn teR sVelAM pu nkyM ec yHt. 37yjmAn qeeAH o ti jH{ ecic@. aEhM qEAw pRu, qeR mken knAnini o ep iey vivAhM k}iA avditH. n aviwyilANH k}iyet iluM o knAkAriey qeR mk BArYyAtH qniixHwml. 38atinA

23
ti mAM vA pRyAnAvil . 51 tA RiebA. aveL ekAuEpA. nieR yjmAnpu aveL vivAhM k}ie. yEhAvyew #hM atANH. 52 EkEA aAhAmieR B]tY nil mui yEhAvyH ni pRu. 53aEA av RiebyHH tA ekAuv sAn nki. ayA avH mEnAhrmAy vO L@M sVvuM eviyM ekAu B rNL@M nki. avLew ayH M sEhAdrM ayA vilwiy sAn nki. 54pie, ayAL@M M niRey tikyM wikyM ecyHt EzxM rAi aview cilv}ic@. piE H atirAviel NeNIH av pR u, ni { qeR yjmAneRyw E mwe. 55 Riebyew ayM sEhAdrM pRu, RiebA Rc@kAlM {L@ew ew k}iye. o pdivsM. ati EzxM av EpAkAM. 56qA B]tY avErAw pRu, qe aDikM tAm siitH. yEhAv qeR yA sPl mAiyiri. ni {A qeR yjmA neRywE EpAke. 57 Riebyew ayM sEhAdrM pR u, { Riebey viLicH av L@ew xHwM EcAdie. 58av Rieb ey viLic@ EcAdic@, nI EA yA L@ew ew EpAkA xHwewEvA? RiebA pRu, aEt, {A EpA . 59 atinA aAhAmieR B]tYEnAwM ErAwemA EpAkA av Rieb ey avdic@. Riebyew yEy yM ew ayc@. 60RiebA yA tiric EA av avELAw pRu, {L@ew sEhAdrI, nI aEnkM EkAwi jnL@ew ayAke. nieR pigAmik avew zueL EtAlicH avew ngr eekywe. 61 anrM RiebyM avL@ew y yM okL@ew puR kyRi B]tYEnyM EryM agmic @ . aen B] t Y RiebEyyM i vIiEl mwi. 62 yisHhAH EblhyiErAyiniM enegvi tAmsikyANiEA. 63o sAyAhH n i yisH h AH DYAni nAyi vyliEl EpAyi. yisHhAH mk LiEl EnAiyEA derni v okeL ku. 64 RiebA EnAiyEA yisH h A ien ku. aEALv okR niM cAwiyiRi. 65av B]tYEnAw EcAdic@, ne kANA Q vylilUew v ecRuAr rANH? B]tY pRu, aeteR yjmAnpu nANH. aEA RiebA mwpwM ekAH teR mKM mRc@. 66 sMBvic e tl A M B] t Y yisH h Ai EnAw vivric@. 67anrM yisHhAH epiey teR ayew wAri El ieAu v. divsM te

li 24:51-25:18

RiebA yisH h AieR BArYyAyi. yisHhAH aveL vLeryDikM sHEnhi c@. aen yisHhAinH teR a yew mrNEzxM vliy zVAsM EtAi. aAhAmieR wMbM aAhAM vIuM vivAhM k}ic@. ekRA qAyi ayAL@ew putiy BArYyew EprH. 2 av si%A, eyAzA, emdA, midYA, yizHbA, vhH qiv jM nki. 3 ezb yewyM eddAeRyM pitAvAyi eyAzA. aUrIM, elzIM, elyIM qiv eddAeR pigAmikLAyi. 4 PA, eP, hEnA, abIdA, qdAgA, verAe midYAeR mLAyi . Q meLlAM ekRyewyM aA hAmieRyM vivAhini piR vrANH . 5- 6aAhAmieR mrNi mH aEhM teR dAsimAew pu AH cil sAn nki aver ki}EAu pRuviu. aEhM aver yisHhAiniM dEryc@. anrM aAhAM teR sV m}uv yisHhA i nki. 7 aAhAM 175 vySver jIvic @ . 8 piIwH INitnAyiIH aAhAM mrNmwu. dIGvuM sMt]pHtvumAy o jIvitmAyi aEhiERtH . aEhM mric H pUv i kErAw Ec. 9 aEhieR mLAy yisH h AM yizHmAEyluM aEhe mEplyiel hyi sMsH k ric @ . EsAhArieR punAy qEAERtAyi h. mE%yHH ki}Ayi lM. 10hitY ew eekyiniM aAhAM vAiy hyAyi atH. aAhAM aview teR piEyAewAM aweu. 11a AhAmieR mrNEzxM eedvM yisHhA ien a#hic@. yisHhAH Ebl hyiErAyIyi tAmsM w. 12 yizHmAEylieR vMzAvli tANH. yizH m AEy aAhAmieRyM sAR yew QjipHtkAriyAy B]tY hAgAri eRyM pu. 13 yizHmAEylieR stikL@ew Ep k+ enbAEyAAyi mpu. pie EkdA jnic@. wH adHvEy, mibHzAM, 14mizHmA, dmA, mA, 15hdAdH, EtmA, ey, nAPIzH , EkedmA qiv. 16 yizHmAEylieR puAew Epk atAyi. oAErA puM piAlH ecRu ngrLAyi mARiy sVM pALy L@Ayi. pu puAM sVM jnty rAjmArAerEAelyAyi . 17yizHmAEy 137 vySver jIvi c@. anrM ayA mricH pUvikErAw Ec. 18yizHmAEylieR pigAmik mmiyielAwM tAvLmwic@. Ed zM hvIlyi niH QjipHtiEnAw Ec veryM riniM aIRiy veryM vYApici. yizHmAEylieR pigAmik wiew yizHmAEylieR sEhAdreR jntey mici.

25

li 25:19-26:11
19

24
eR sVieR oAhri yAEAbi viu. 34aEA yAEAbH avuM hA rvuM ekAw. zAvH qlAM tikyM wikyM ecyHtEzxM EpAyi. a en zAvH dYpuen nilyilu avkAzielAM tniH vliy tAl rYmiel etLiyic@. yishAH abIEmeliEnAw H N pRy ori o vliy AmmAyi. aAhAmieR kAlAy EpAel o AmmAyi atH. ati nA yisHhAH egrAri ePlisHtY ew rAjAvAy abIEmelieRyw E EpAyi. 2yEhAv yisH h Ai EnAw sMsAric@. yEhAv pRu, ni QjipHtiEl EpAktH. {A kli tinsric@ Edz tAmsik. 3 nAi tAmsik; {A niEAewA mAyiriM. {A nie a#hiM. Q EdzM m}uvM {A ninM nieR wMbimAyi nM. nieR pitA vAy aAhAmi {A nkiy vAgHdAnM {A nwAM. 4nieR wM be {A kAziel n EpAel viiM. Q EdzM m}uvM {A nieR wMbi nkyM ec@M. nieR pigAmikLilUew mi yiel qlA jntkL@M a#hiewM. 5 {Anien ec@eteA nieR pitAvAy aAhAM qeR vAk asrikyM {A pRtH v ikyM ecyHt. aAhAM qeR klnkL@M niymL@M cL@M as ric@. 6 atinA yisHhAH egrAri tAmsi c@. 7 yisHhAieR BArY RiebA ati suriyAyi. nAiel L@k Riebeyi yisHhAiEnAw EcAdi c@. yisHhA pRu, av qeR sEhAdriyANH. RiebA teR BArYyA eNH avErAw pRyvA yisH h A i BymAyi. Riebey tieyw A av te ekAl@EmA qAyi yisHhAi ByM. 8 yisH h AH aview tAmsM wi. eR nAL@kLAyEA o divsM abIEm elH teR jnAlyilUew EnAi. aEA yisHhAH RiebymAyi kLi tmAzk nw ku. 9abIEm elH yisHhAien viLic@ EcAdic@, v nieR BArYyEl? pieinANH av nieR sEhAdriyAeN { ELAw pRtH? yisHhAH avEnAw pRu, qe ekAH ni aveL tieywEmA q {A By. 10 abIEmel pRu, nI {ELAw etu ecyH t iri. {LielArA nieR BArYymAyi zyic i ei av o mhApApieR aprADiyA mAyi. 11 atinA abIEmelH qlA jn M o tAI nki. av pRu,

yishAieR wMbM H tH yisH h AieR kTyA. aAhAminH yisH h AeeA pu Ayi. 20yisHhAi nAl vy AyEA av Riebey vivAhM k}ic@. p-arAMkAriyAyi Rieb . av ebTUEvlieR puiyM arA mYnAy lAbAeR sEhAdriymAyi. 21 yisHhAieR BArYyHH ikL@A yil. atinA yisHhAH teR BArY yHEvi yEhAvEyAw Aic @ . yEhAv yisHhAieR An Eku. yEhAv Riebey gBM DriA a vdikyM ecyHt. 22 gBiNiyAyiEA Riebyew vyi kiw ru u ti e{i. RiebA yEhAvEyAw A ic @ , qnieANieneyAe sMBvitH? 23yEhAv avELAw pR u, nieR zrIrii ru jn tkLAtH. ru wMbL@ew BrNA DikArik niini piRM. av viBjiewkyM ec@M. o mk mv EnA knAyiriM. mpu Lyven EsviM. 24piIwH gBM pU mAyEA Rieb rpuAer svic@. 25mi v niRmAyi . ErAmM niR Emli EpAelyAyi aveR cM. atinA avnH zAvH q Epriu. 26rAme i piREA av zAvieR i yi mRuek piwici. atinA av nH yAEAbH qM Epriu. yisHhAinH aRup vyAyiEA}ANH zAvuM yAEAbuM piRtH. 27 ik vL. zAvH oru nl nAyAukArnAyiI. eR EnrvuM puRH vyli k}iyAnAyi av nixHwM. qA yAEAbH vLer zAnA yi. av wArii te ti. 28yisHhAH zAvien sHEnhi c @ . zAvH ekA m] g eL tiA avnH xH w mAyi. pE yAEA biEnAwAyi RiebyHH sHEnhM. 29 ori zAvH Ev k}i@ tiri ec i. av vizekAH vLer INici. yAEAbH o kli amry EvvikyAyi. 30zAvH yAEAbiEnAw pRu, {A vlAet viz vliri. qniH atillM v amry t. (atinAlAN yAeL EdAM q viLitH.) 31 pE yAEAbH pRu, dYjAt nAy puen nilyi nieR qlA avkAzL@M eni viNM. 32 zAvH pRu, {A viz ekAH tAH mric@k}iu. {A mricA, qeR aeR sVeAM qe shAyiil . atinA {A qeR vItM nin nM. 33 pE yAEAbH pRu, nI aet lAM qni temH dYM vAgHdAnM ec@k. aen zAvH yAEAbinH vAgHdAnM nki. zAvH teR pitAvi

26

25
oM Q mxYEnEyA Q OI EyEyA pvitH. eriluM aver pvicA vDiewM. yishAH DniknA H yisH h AH Edze vyli vi vitc@. vxM ayA vliy viLvH ekAyHetwkyM ecyHt. yEhA v aven sm] mAyi a#hic @ . 13 yisH h AH DniknAyiI. o vliy DniknAyiIMver ayA wt wt sAdic@. 14ayAH DArALM ipL@M kAliL@m Ayi. aEnkM awimkL@myAAyi. qlA ePlisHtYM ayAELAwH asUy EtAi. 15atinA ePlisHtY yisHhA ieR a aAhAmM aEh ieR B]tYAM EcH vx mu }ic qlA kiNRukL@M nziic@. av kiNRukLi a}u niRc@. 16 abIEmelH yisHhAiEnAw pRu, {L@ew nAw viu EpAvuk. nIyi EA {eLA znAyiri. 17 atinA yisHhAH aviwM viH grAriel ecRiy ndi smIpM tAvLm wic@. ayA aview jIvic@. 18aAl i vLer mH aAhAM aview aEnkM kiNRuk }ici. aAhA mieR mrNEzxM ePlisHtY kiN RukLi a}u niRc @ . atinA yisHhAH mwiEAyi kiNRuk vIuM }ic@. yisHhAH avyHH teR pitAvH nkiyi Epk te nki. 19yisHhAieR B]tYAM ecRiy ndi smIpM o kiN }ic@. kiNiniH o Rv epAieyA}uki. 20 qA egrAtA}H v ryi wkeL Emyiciv yisHhAieR B]tYA mAyi tiEleu. av pRu, evM {L@EwtANH . atinA yisHhAH kiNRinH ez q Epriu. av Ep nkA kArNM, aview evcANH av avEnAw vAdi ctH qtAyi. 21 anrM yisH h AieR Esvk meA kiN wi}ic@. L@k vH kiNRieR EpriluM avkAzm yic@. atinA yisHhAH kiNRinH sitHnA q Epriu. 22 yisHhAH aviewniM mARi meA kiN }ic@. M kiNRiEm avkAzvAdvumAyi vil. atinA av kiNRinH erEhAEbAH q Epriu. yisHhA pRu, EA yEhAv nmAyi o lM kANic@ tiri. view nAM epkyM vijyikLAkyM ec@M. 23 yisHhAH aviewniH Eb-Ezeb yiEl EpAyi. 24 rAiyi yEhAv yisHhAiEnAw sMsAric@. yEhAv pRu, {A nieR anAy aA hAmieR eedvmA. ByeEwtil. {A niEAewAmH . nie {A a#hikyM ec@M. {A nieR
12

li 26:12-27:4

pigAmikeL viiM. qeR Esv knAy aAhAmien ktiyANH {A 25 etAe ec@tH. atinA yisHhAH aview o yAgpIWM pNitH yEhAvey rADic@. ayA teR tAvLM aview ApikyM ayAL@ew B]tYA aview o kiN }ikyM ecyHt. 26 abIEmelH egrAriniM yisH hAien kANA v. teR pEdxHwA vAy asienyM eesnYADip nAy pIEAliEnyM abIEmelH ew ekAuvi. 27 yisH h A EcAdic @ , qinANi EA qe kANA vtH? mH nI qEAw a sQXdilAyiil. nI qe nieR rAjYM vi@EpAvA wyAkEpAluM ecyHt. 28 av mRupwi pRu, yEhAv niEAewAmAeN {LiEALRi y. nH o krARuAAem { k. nI {eA vAgH dAnM trNemANH {L@ew #hM. 29 { nie pvicil. nI { eLyM pviiel vA trik. { nie drEH oAwieciluM a smADAnilAyi. EA yEhAv nie a#hicirievH vYmAyiuH. 30atinA yisHhAH aveA vi nki. averlAvM tikyM wikyM ecyHt. 31aw divsM atirAviel oAErAM ti jH{ ecyHt. anrM av smADAn EAew aviwM viu. 32 divsM, yisH h AieR B] t YA vH t }ic kiNRieni pRu. B]tYA pRu, { kiNi evM ku. 33atinA yisHhAH kiNRinH zibA q Epriu. ngrieR EprH Eb-Ezb q te w. zAvieR BArYmA nAltAM vyi zAvH rH hitY OIkeL vivAhM k}ic@. ov Ebri yew mk eydIyAyi. mv ElAeR mk bAsmM yi. 35 vivAh yisHhAiM Rieb yHM vLer vixmmAi.
34

27

anrAvkAzieR zn H yisH h Ai vyAvukyM ayAL@ew kk zri kANA nAvAviDM INikyM ecyHt. o divsM ayA teR mpunAy zAvien viLic@. yisHhA pRu, mkEn! zAvH mRupwi pRu, {Ani viewyH. 2 yisH h A pRu, {A v] nA yiri. tAmsiAet {A mri kyM ecyH E tAM. 3atinA nieR auM vil@emwH nAyAi EpAvuk. qni tiAnAyi o m]ge ekA ekAu vrik. 4qniixHwm hArM Ai, {An tie. aEA

li 27:5-32
{A mriM mH nie a#hiAM. 5 atinA zAvH nAyAi EpAyi.

26
aEA yisHhAH yAEAbiEnAw pRu, qeR awE v qeR mkEn. {A nieeyA etAu EnAe. nI qeR punAy zAvH teEyA qH qniEA aRiyAM. 22 atinA yAEAbH teR pitAvAy yisHhAieRywE ec. yisH hAH aven etAuEnAiyiu pRu, nieR zbHdM yAEAbiER EpAel yiri. pE nieR eekk zA viER EpAel ErAmAv]tvumANH. 23 aveR eekk zAviER EpAel ErAmAv]tmAyiekAH yisH hAinH atH yAEAbAeNH tiricRi yAnAyil. atinA yisHhAH yAEA bien a#hic@. 24 yisHhA EcAdic @ , nI yTA i qeR mk zAvH teEyA? yAEAbH pRu, aet, {A zAvu te. yAEAbi a#hM aEA yisHhA pRu, BNM ekAuv, {AntH tiiH nie a#hiAM. yAEAbH ekAw B NM ayA k}ic@. anrM yAEAbH ekAw vIH ayA wikyM ecyHt. 26anrM yisHhAH avEnAw pRu, mkEn, aw vH qe Mbi. 27atinA yAEAbH teR pitAvieR awecH ayAeL Mbic @ . zAvieR vOL@ew mNM zVsic yisHhAH yAEAbien a#hikyM ecyH t . yisH h A pRu, yEhAv a#hic vylukL@ew gmAeNeR mknH. 28 yEhAv nin DArALM m} nke, aen nin nl viLyM vIuM lBie. 29 ql A jnL@M nie Esvie. jntk nieR mi vNe. nieR sEhAdrAEm nI BrNM nwM. nieR ayew sAn nieR mi nmikyM, nie asri kyM ece. nie zpiv zpi ewM. nie a#hiv a# hiewM.
25 21

yAEAbH pitAvien cti yisHhAH punAy zAviEnAw pR tH RiebA iAyi. 6 RiebA punAy yAEAbiEnAw pRu, EnA, nieR a nieR sEhAdrnAy zAviEnAw sMsAri {A Eku. 7nieR a pRu, qni tiAnAyi o m]ge ekAl@k. atH pAkM ecyHtH qni trik. {An tie. aEA {A mriti mH 8 nie a#hiAM. aekAH E, {A pRy EpAel nI ec@k. 9 puR EpAyi new i iniH r EkAlAi ikeL qni ekAurik. {Anvey nieR anH xH w eviDM pAkewAM. 10 qiH nI BNM nieR anH ekAuekAwk. aEA aEhM mri MmH nie a#hiM. 11 pE yAEAbH teR ayAy RiebEyAwu pRu, qeR sEhAd r zAvH ErAmAv]tnAy o mxYnA NElA. {A avenEAel ErAmm vnl. 12qeR a qe sHpzi EAe atH zAvH ael mn ilAM. aEA aEhM qe a# hiAet zpikyAyiriM ec@k! qeEA? {AnEhe ctikyA yiriiEl? 13 atinA RiebA avEnAw pR u, }M vlmAyA {A aEt ewAM. {A pR EpAeleyAe ec@k. ecH EkAlAwkeL piwic @ ekAu vrik. 14 atinA yAEAbH puR EpAyi rH wkeL piwicH aey lic@. av yisHhAinixHwe rItiyi atieR mAMsM pAkM ecyHt. 15anrM RiebA teR mpu zAvinH xHwe vOeLw. av atH Lypu yAEAbien aNiyic @ . 16 RiebA EkAlAwkL@ew EtAelwH yAEAbieR k}uuM eekkLuM mwi. 17 qiv tA pAkM ecyHt BNM yAEAbien lic@. 18 yAEAbH teR pitAvien smIpicH pRu, aA. aveR pitAv@ EcAdi c@, mken nIyArANH? 19 yAEAbH teR pitAviEnAw pR u, {A zAvANH. ayew m mk. a@ pR EpAel {A ecyHtiri. q}uEi {A Ev yAwi ayHAyi ekAu v Rci k}ic A luM. qiH qe a#hi cAluM. 20 pE yisHhAH teR puEnAw pRu, EvgM nIeyenyANH m]g eL EvyAwi ekAtH? yAEAbH pRu, ayew eedv mAy yEhAv qni EvgM m]geL kAi.

zAvieR a#hM yisH h AH yAEAbien a# hic@ k}iu. yAEAbH yisHhAi eRywniM EpAyywen zAvH Ev k}iu v. 31teR anH xHw e rItiyi zAvH BNM tARAi. zAvH atH teR pitAvieRywe ic@. av teR pitAviEnAw pR u, aA tA ayew pu. q}u E. qiH {A ayHAyi Ev yAwi pAkewi ekAuv BNM k}i. qiH qe a#hicAluM. 32 pE yisHhAH avEnAw EcAdic@, rA nI? av pRu, {A ayew m pu zAvANH.
30

27
aEA yisH hAH vLer vix nAyi pRu, aEA nI vM mH qni BNM pAkM ecyHt ekAu ttArANH? {An tikyM aven a#hikyM ecyHt. ni a #hM tiriecwAM pil. 34 zAvH aeR vAk Eku. ayAH vLer EdxYvuM d+KvuM EtAi. av epAiru. av teR pitA viEnAw pRu, ni qeyM a# hicAluM aA! 35 yisHhA pRu, nieR sEhAd rnAy yAEAbH qe viciri. av vH nin a#h ti eyw! 36 zAvH pRu, yAEAbH q te aveR EprANElA. atv Ec te. rAM AvzYmANH av qe pitH. m mk q nilyH qeR avkAz av tieyw. EA qeR a#h L@M tieywiri. zAvH w, qniAyi qeiluM a #hM aH mAievciuEA? 37 yisHhA pRu, l, vLer eev kiyiri. nie BriA aDi kArM {A yAEAbi ekAw. av eR qlA sEhAdrAM aveR B]tY ArAemM {A pRu. wt DAnYvuM vIuM kiA a#hvuM {Anv ekAw. ni nin trA oM bAiyil E. 38 qA zAvH teR pitAviEnAwu w yAcic@, o a#hM mAEm ayew kiluEA pitAEv? qe yM a#hicAluM. zAvH kryA wi. 39 aEA yisHhAH avEnAw pR u, nI nl miyilAyiriil vsi k. ninH vzYinH m} kiukyil. 40 jIviA nin EpArAEwivM. nI nieR sEhAdreR awimyAM. pE sVAtYinAyi EpArAw nI av eR bnM EBdiM. 41 atiEzxM a#heLec A l i zAvH yAEAbien evRu. zAvH sVyM ElAcic@, qeR a tAm siyAet mriM. atieR d+KAcrNM k}iAluw {A yAEAbien ekAl@M. 42 yAEAbien ekAl A zAvi eR pripAwieyi RiebA aRi u. av yAEAbien viLiic@ pRu, nieR sEhAdr zAvH nie ekA l A pripAwiyiw. 43aekAH E, nI {A pRy EpAel ec@k. hArAni qeR sEhAdr lAbA tAmsiH. aveRyw EpAyi oLic i rik. 44Rc@kAlM nI aview tAmsik. nieR sEhAd reR EkApM zmiEvALM. 45Rc@kAlM k}iH nI avEnAw ecyHttH nieR sEhAdr mRekA_M. a nie mwi viLiA {AenA B]tYen viwAM.
33

li 27:33-28:11

o divsM te qeR ru mM nxHweNem {AnA#hiil. 46 anrM RiebA yisHhAiEnAw pRu, niew mkeR BArYmA hitY rANH . Q OIk nimiM qni vLer d+KmH. kArNemeEA? av new Arl. yAEAbH avrielA iey klYANM k}ic A pie qni mrikEy niv]iyZ! yAEAbH o BArYey etry yisH h AH yAEAbien viLic H a#hic @ . qiH yisH h AH yAEAbinH o klnyM nki, nI o knAkAriey vivAhM k}itH. 2 aekAH viwM vi@ nI p-arAmi El EpAvuk. aview nieR ayew anAy ebTUEvlieR vIiEl ecl@k. nieR aAvnAy lAbA aview tAmsmH. ayAew epm Li oveL nI vivAhM k}ik. 3 sv znAy eedvM nie a#hi eeyM nin DArALM ikAk eeyM {A AiAM. nIeyA mhAjntyew pitAvAkA {A A iAM. 4 aAhAmien a#hic EpAel nieyM nieR stikeLyM a#hiA {A eedvEAw A iAM. nieR tAmslM niERtA kAM {A AiAM. eedvM aA hAmi nkiy lmANitH. 5 aen yisH h AH , yAEAbien p-arAmiElyc@. yAEAbH Rieb yew sEhAdrnAy lAbAeRywE EpAyi. arAmYnAy ebTUEvlAyi lAbAeRyM RiebyewyM pitAvH. RiebA yAEAbieRyM zAvieR yM ayM. 6 teR pitAvAy yisHhAH yAEA bien a#hic t Ayi zAvH aRi u. p-arAmiEl EpAyi o BArY ey kupiwiA yisHhAH yAEA bien niEzicycirikyAeNM zAvH aRiu. o knAkAriey vivAhM k}ietH teR pitAvH yAEAbiEnAw klici@eM zAvH aRiu. 7mAtApitAew niEzm sricH yAEAbH p-arAmiEl tiri c i @eM zAvH aRiu. 8teR m knAkArikeL vivAhM k}i etA teR pitAvieR #hemH ti niM zAvH mnilAi. 9 zA vinH EA te ru BArYmAH . qA ayA yizHmAEylien ecH kH o OIeywi vivAhM k}ic@. yizHmAEylieR puiyAy mhlien yANH av vivAhM k}ictH. yizHmA Ey aAhAmieR pu. mhlH, enbAEyAieR sEhAdri. eedvieR BvnM-EbET yAEAbH Eb-Ezb viH hArAni El EpAyi. 11yAEAbH sric @ ekAiriEv sUrY asHtmic@. ati
10

28

li 28:12-29:14

28
vyli o kiN ku. kiNRi smIpM mH ip kiwA yi. view nimANH wk ptivAyi evM witH. kiNRieR vAy mwieAH o vliy pARyA yi. 3iM m}uvM aview qi}iyEA wyA klH imA@M. aEA wkH evM wiAnAvuM. wk evM wic@ k}iyEA wyA pAR i yTA An vyHM. 4 yAEAbH aviewyAyi w yAErAwu EcAdic @ , sEhAdrAEr, ni qviwkArANH? av mRupwi pRu, { hArAkArANH. 5 aEA yAEAb@ EcAdic@, nAEhA rieR pu lAbAen niLRik yiEl? wyA pRu, {H aven aRiyAM. 6 aEA yAEAb@ EcAdic@, aE hi suKmEl? av mRupwi pRu, av suKM te. ql A M BMgiyAyiri. tA aveR pui RAEh aveR wk mAyi v. 7 yAEAbH pRu, EnrM cyAyt ElyZ. asHtmiA niyM smy mH . ipeL rAiyRi @EcAniniyM smymAyiil. ati nA avyHH evM ekAwiH avey vIuM EmyA pRu viwk. 8 pE wyA pRu, wk m}uv o EcrAet { ec A pil. aEA { kliLi mA@M qiH ql A wkM evM wiM. 9 yAEAbH wyAmAyi sMsAri c@ekAiriEv RAEh teR pitA vieR wkmAyi v. (wkeL EmyHk RAEhlieR pNiyAyi.) 10 RAEh lAbAeR puiyAyi. yAEAbieR a Riebyew sEhA drnAyi lAbA. RAEhlien k EA yAEAbH ecH kl@i mAi w k evM ekAw. 11qiH yAEA bH RAEhlien Mbic@ kru. 12tA avew wMbiluyALAeNH yAEAbH RAEhliEnAwu pRu. tA Riebyew punAeNH yAEAbH RAEhliEnAwu pRu. atH RAEh oAwi ecH avew pitAviEnAw pRu. 13 teR sEhAdrIpunAy yAEAbien iy vAk lAbA Ek@. ati nA aven aEmAdiA lAbA aveRywEEAwi. ayA yAEA bien ekiiwic@ MbikyM teR vstiyiEl ekAuvrikyM ecyHt. sMBvicetlAM yAEAbH lAbAEnAw pRu. 14 aEA lAbA pRu, tH atHtmAyiri! nI qeR sVM wMb Ar. atinA yAEAbH lAbAEnA ewAH o mAsM tAmsic@.

nA aiyRA ayA oriwM aEnV xic@. avieweyi o pAREm tl vcH yAEAbH kiwRi. 12yAEAbH o sVpHnM ku. miyiniM sVM ver q o EkAvNi ayA sVpHni ku. eedvieR dt A atilUew kyRukyM RukyM ec@tH ayA ku. 13EkAvNi wH yEhAv niM yAEAbH ku. yEhAv pRu, nieR m cHC aAhAmieR eedvmAy yEhA vyANH {A. yisHhAieRyM eedvM {AnA. nIyiEA kiw EdzM {A nin tM. Q EdzM {A ninM nieR sAnmAyi nM. 14ninH aEnkmEnkM pigAmik AM. av miyiel mNrik ewyyAyiriM. av ki}M pwi ARuM etM vwM vYApiM. nIyM nieR pigAmikM mlM miyiel skl wMbM a#hiewM. 15 {A niEAewAAM. nI EpA iwelAM {A nie sMriA AM. nie {A Q EdzE mwi eAuvrikyM ec@M. qeR vAgH dAnM niREvewMver {A nie eekevwiykyil. 16 aEA yAEAbH RM vi@N pRu, view yEhAvye {An Riy. pE {ARuMver view yEhAv tAyi aRiil. 17 yAEAbH By. av pRu, etA mhAy lmANH. eedv ieR BvnmANH. tH sVieR vAtilANH. 18 yAEAbH atirAviel q}uE@. ayA tA Riy pAReywH ati eR vH mkLiElAyi vc@. av kliE qeyA}ic@. aen av klien eedvieR sHmArkmAi. 19 lUsH qAyi lieR EprH. pE yAEAbH atinH EbET q Epri@. 20 anrM yAEAbH o tijH { eyw. av pRu, {A EpA iwel A M qe sMric @ ekAH eedvM qEAewAei, eedvM qni tiA BNvuM DriA vOvuM trikyAeNi, 21{A smA DAnEAew qeR pitAvieRywE mwieyemi- eedvM etlAM ec@evi- yEhAv qeR eedv mAyiriM. 22{A Q klien view nilniM. tH eedvieR vi lmAeNH Q sHmArkzil etLiyi M. av qni ttieR pi elAH {A eedvi nkyM ec@M.

yAEAbH RAEhlien kA anrM yAEAbH teR yA w. av ki} rAjYi El EpAyi. 2aview EnAiyEA

29

29
lAbA yAEAbien vi o divsM lAbA yAEAbiEnAw pRu, nIyien qeRyw li yilAet Evl ec@ zriyl. nI o buvANH, awimyl. {A nine ANH li tErtH? 16 lAbAnH ru epmAyi. mv ElyA, rAmv RAEh. 17 RAEh suriyAyi. Elyyew kk tiLmtAyi.* 18yAEA binH RAEhlien xHwmAyi. yAEA bH lAbAEnAwu pRu, ayew L ypui RAEhlien vivAhM k}iA qe avdic A {A }uvxM aey EsviyHAM. 19 lAbA pRu, mAereyiluM vivAhM k}itiluM av nltH nie vivAhM k}i te. ati nA qEAewAH tAmsik. 20 atinA yAEAbH lAbAEnAewAH }u vxAlM tAmsicH pNieyw. RAEhlien av vLeryDikM sHEnhi citinA smyM vLer EvgM k}iEpAel av EtAi. 21}u vxi EzxM yAEAbH lAbAEnAw pRu, RAEhlien qni vivAhM k}ic@ trik. pR kAlAvDi m}uv {A pNieyw k}iu.
15 31

li 29:15-30:11

atinA lAbA aviewy teRyAk m}uv o vi nki. 23 rAi lAbA teR pui Elyey aview ekAuvH yAEA bi ekAw. yAEAbH ElyymAyi NEc. 24(teR puiyew bAlY AriyAyi lAbA teR bAlYAri yAy silEyyM ekAw.) 25EnrM ev EA, tEAewA kiwtH ElyyA eN yAEAbi mnilAyi. yAEA bH lAbAEnAw pRu, nIeye vic i ri. RAEhlien klYANM k}iAnANH {A nieRyw pNi ecyH t tH . qinA nIeye cti ctH? lAbA pRu, {ew nAi mpui niE LyveL vivAhM k}iiARil. 27orA}Hc nIu ni vivAhcwuk pUiyAke. RAEh lienyM {A nin vivAhM ecyHt trAM. pE ni oEr}u vxM wi nIey ni pNieywNM. 28 atinA yAEAbH orA}H c nIu ni cwuk pUiyAi. aEA lAbA teR puiyAy RAEhlien av BArYyAyi nki. 29(lAbA teR B]tYyAy bihey RAEhlieR dAsi yAyi nki.) 30yAEAbH RAEhlumAyM NEc. yAEAbH ElyeyA RAEhlien sHEnhic@. meA }uvxM wi yAEAbH lAbAEvi EjAli ecyHt.
E l y A . . . t i L m t A y i ElyAa suriyAyiil q DVnii.
26

22

yAEAbieR wMbM vL yAEAbH ElyeyA RAEhlien sH E nhiev yEhAvyRiu. atinA yEhAv ElyyH sAEnA lAdnzi nki. RAEhlinAke i kAyumil. 32 ElyA orAiey svic@. av av Eb q Epri@. yEhAv qeR kxHwtkLRiu. qeR BA vinH qEAw sHEnhmil. nieyeR BAvH qe sHEnhiEcM. A rNM ekAANv punH EpritH. 33 ElyA vIuM gBiNiyAvukyM o mkenwi svikyM ecyH t . av mknH ziemEyA q Epri@. ElyA pRu, {A Ev sHEnhi ewil q EktinAlANH yEhAv qniH Q puen nkiytH. 34 ElyA vIuM gBiNiyAvukyM o puenwi svikyM ecyH t . av en pRu ekAH avnH Elvi q Epri@, qni m pu AAyiritinA nieyeR B AvH qe sHEnhiM. 35 piIwH ElyA o puenwi s vic @ . av avnH eydA q Epri@. Epriwti kArNM av pRu, ni {A yEhAvey vA}HM. atiEzxM Elyyew svM nilc@. tA yAEAbinH ikeLeyAM niel H RAEhli mni lAyi. avH teR sEhAdri Ely EyAwH asUyyAyi. atinA RAEh yAEAbiEnAw pRu, qni i keL t. aeli {A mriM! 2yA EAbinH RAEhliEnAwu EdxYM EtAi. av pRu, {A eedvemAml. nie vYyAiytH eedvmANH. 3 aEA RAEh pRu, qeR B]tY bihey tA qwekAZ. aveL ApicH avH iey ekAwk. av LilUew qniEA ayAkAmElA. 4 atinA RAEh teR B]tYyAy bi hey yAEAbi ekAw. yAEA bi bihymAyi eelMgikbM Ayi. 5 bihA gBiNiyAvukyM yAEAbinH o puen sAnikyM ecyHt. 6 RAEh pRu, eedvM qeR A n Ek@. qnieA puen trA av niyic@. atinA RAEh punH dA q Epri@. 7 bihA vIuM gBM DricH yAEA binH o puenwi nki. 8 RAEh pRu, qeR sEhAdriymAyi m/ri c@ niA {A prmAvDi mic@. {A jyikyM ecyHt. atinA av iH nPHtAli qM Epri@. 9 tniiniyM wt ik A vA k}iyiel ElyyH mnilAyi. atinA av teR B]tYyAy siley yAEAbi nki. 10anrM silyH H o puAyi. 11ElyA pRu, {A

30

li 30:12-39

30
sAdictANH aver. {A aey nAyi Esvic@evH ayHRiyAM. 27 lAbA avEnAwu pRu, qe cil pRyA avdi! nI nimiM yEhAv qe a#hictAyi qni RiyAM. 28nineANH {A tEret pRyk, {An nin trAM. 29 yAEAbH mRupwi pRu, {A ayHAyi kWinAVAnM ecyHti@e H ayHRiyAM. {A EnAiy kAlM ipM vLer vLkyM nAvu kyM ecyH t i. 30{A vEA RcH wkEL AyiZ. EALtH vLeryDikmAyi. qlAyHEA}uM {An yHEvi vic@, yEhAv a ey a#hikyM ecyHt. ni qni AeyeiluM ecE smymANH qeR BvnM pNiyA smymAyi. 31 lAbA EcAdic @ , aEA {A nineA tErtH? yAEAbH mRupwi pRu, aH qnieAM trNemil. qeR EjAli limAM tA mti. mAM ecyHttrik+ {A EpAyi ayew wkeL pripAliAM. 32ayew w kiwyilUew EpAkAM M vry m iikeL qni liyAyi qwAM avdik. qlA kRu iikeL qwAM qe av dik. M vrym qlA epAw keLyM qwA qe avdiNM. atAyiriM qeR li. 33{A vizV sHtnAyiEA qH BAviyi ayHH mnilAM. qeR ipe a yH v priEzADiAM. avyHiwyi EA puiEyA lAEtA, kRu niR mil A EtA y etiluM wien kA {Antien EmAxH w ic t AeNH ayHH RiAM. 34 lAbA mRupwi pRu, {A s ticiri. nI EcAdi {A ec @M. 35 rAi lAbA k qlA EkAlAwkeLyM oLiic@. puik qlA ecriyAwkeLyM kRu wkeLyM lAbA oLiic@. Q w keL ic@ekAA lAbA teR puA niEzM nki. 36atinAl v awyALm qlA wkELyM meA riwE ieAuEpAyi. av tni M yAEAbimiwyi mdivse yAyH drpriDi niyic@. lAbA eR avEzxic wkeL yAEAbH pripAlic @ . qA o wEpAluM EtA kRuEtA yi Ayi il. 37 yAEAbH pumrieRyM ai mrieRyM pcuk evieyw avyi ev vrkAkviDM etAliyric@ kLu. 38 kuk w k evM wiA viw vc@. aview vcAyi av NEci M. 39 kuk mi vcH N Ec wkAy ik kM vrkM vEyA kRuvEyA

BAgYvtiyANH. atinAlv punH gAdH q Epri@. 12silA o puen wi svic@. 13ElyA pRu, qni vLer sEAxM! ni OIkeLe sEAxM q viLiM. atinA av punH Ez q Epri@. 14 EgAtu ekA@ kAlmAyEA Eb vyli ecEA tAM viEzxpuxH p ku. av pU teR ayAy ElyyH ekAw . pE RAEh ElyEyAwu pRu, nieR mk ekAuv pULi RcH qniM trik. 15 ElyA mRupwi pRu, nI qeR BAvien tinkM tieyw. EA nIeyeR mkeR pU tiey wA mi. pE RAEh pRu, nI nieR mkeR pU qni tA nini yAEAbiEnAewAH aiy RAM. 16 rAi yAEAbH vyliniM tirieci. ayAeL k Ely ayAeL Enri@ kANA puREiRiec. av pRu, H aH qeR ew zyiNM. {A aey qeR mkeR pULA vAic i ri. atinA yAEAbH rAi ElyEyAewA kiw. 17 aEA eedvM Elyey gBiNiyA kA vIuM avdic@. av aA mM o puen svic@. 18ElyA pR u, {AeneR awimey qeR BA vi nkiytinA eedvM qnieA tiPlM tiri. atinAlv avnH yiAKA q Epri@. 19 ElyA pieyM gBiNiyAvukyM RAmetA puenwi svikyM ecyHt. 20ElyA pRu, eedvM qni nel A sAnM nkiyiri. EA tIcyAyM yAEAbH qe sVIkriM, kArNM {AnEhinH Ru puAer nkiyElA. atinA ElyA iyHH esbUlU q Epri@. 21 piIwH ElyA o puieywi s vic@. dInA qAyi av nki y EprH. 22 aEA eedvM RAEhlieR A n Ek@. eedvM avew vYt nIM ecyHt. 23-24RAEh gBvtiyAvukyM o puen svikyM ecyH t . RAEh pRu, eedvM qeR apmAn e qwkLykyM qnieA pu en trikyM ecyHt. atinA RAEh punH EyAEsPH q Epri@ ekA@ pRu, yEhAv qniH meA puen wi tre. yAEAbH lAbAen cti EyAEsPieR jnnEzxM yAEAbH lAbAEnAw pRu, ni qe qeR vIiElM mAt] E dzEM EpAkA avdiNM. 26qeR BArYmAeryM i keLyM vi@trik. ptiAlu ekAl AlM aEyAewA EjAli ecyHt
25

31
yi. 40yAEAbH vyM kRu vyM y m]geL mAwkLiniM Evtiric@. teR wkeL lAbAER tiniM Evtiric@ sUic@. 41ErA gYm wk NEcEAe}Ae yAEAbH kuk avyew k mi vc@. wk kukwH NEc. 42pE ErAgYmil A wk N EcEA yAEAbH ku k vc i il . aen ErAgYmi lA m]gew ik lAbAERtAyi. ErAgYm m] g ew u yAEAbiM. 43aen yAEAbH vLer DniknAyi. avnH vliy ip Ayi. aEnkM B]tYAM okM k}u tkmAyi. EpAkA smymAyi- yAEAbH oAwiEA o divsM lAbAeR puAew sMsArM yAEAbH Ek@. av pR u, new aetlAM yAEAbH tieyw. new aeR s m}uv tieywH ayALiEAeLA vliy DniknAyiri. 2 lAbAnH muAyi EpAlu cAM elH yAEAbH ku. 3 yEhAv yAEA biEnAw pRu, nieR pUv i k vsici nieR sVM nAiEl mwiEAvuk. {A niEAewAm AM. 4 atinA, teR ipeL sUiciri vyliEl vH te kANA yAEAbH RAEhliEnAwM Ely EyAwM pRu. 5yAEAbH RAEhliEnAwM ElyEyAwM en pRu, niew pitAvH qEAwu EkApic i rikyA eNH {AnRiy. meAe aEhM qEAw vLer sQXdilAyi. qA aEhM EALenyl . qA qeR pitAvieR eedvM qEAewAmAyi. 6 {A qAlA vuMviDM niew aEvi aVA nic@ q niRiyAM. 7pE ni ew a qe ctic@. p tvN qeR liyi mAM vi. pE smyeAe lAbAeR t LiniM eedvmANH qe sMric@ ekAitH. 8 ori lAbA pRu, puiy wkeL m}uv ninirie. pR ti EzxM qlA wkM svi ctH puiy ueLyAyi. atinA aetlAM qERtAyi. qA aEA lAbA pRu, puiy wk qni EvNM. vryvey nI liyAyi qwekA_k. ati EzxmAy i ueLlAM vr ytAyi. 9 atinA eedvM wkeL m}uv qwH qe lic@. 10 wk NEc ekAiEA qnieA sVpHnmAyi. NEci mnAwk qlAM vryM puiy mvyAyi. 11 sVpHni eedv

li 30:40-31:25

31

ieR dt qEAw pRu, yAEA Eb! {A viLiEk@ qEA! 12 dt pRu, EnA, puiyM vr ym wk mAM NEc. {AnANien nwAtH . lAbA niEAw ec@ skl dxH w tkM {A ku. putiy AwkeLl A M niERtAtinANH {Ani ec@ tH . 13EbETli nieRyw v eedvmANH {A. aview nIeyA yAg pIWM pNi. yAgpIWi nI oliev ecAriu. nI qEAewA vAgHdAnvuM ecyHt. EA nI Q rAjYM viH nieR jnAiEl mwiEAkA {A kli . 14-15 RAEhluM ElyyM mRupwi pRu, mriEA { trA pitAvi eR ki oM avEzxiciil. { eL aEhM anYerEAel kti. aE hM {eL ayH vi@. qiH { kiEiyi pNM m}uv cilv }ic@! 16eedvM Q sVelAM aEh iniew. EALetl A M { M {ew sAnmtANH. atinA eedvkln EpAel te aH vik! 17 atinA yAEAbH yAyH e A i. ayA teR BArYmAeryM meL yM okR kyi. 18qiv ayA ew a jIvici knA EdzE mwyAyArMBic@. yAEAbieR m}uv ipvuM av mE nw . p-arAminiM tA EnwiyetA e av qwui. 19 smyM lAbA teR ecriyA wkew ErAmM evA EpAyirikyA yi. aEA RAEh pitAvieR vIi kyRi ayAew vYAjeedvvi# h EmAxHwiecw. 20 yAEAbH arAmYnAy lAbAen kb Liic@. tA EpAvukyAeN vivrM ayA lAbAEnAw pRil . 21yA EAbH teR wMbeyM teR sVLemwH EvgM lM vi@. av yIsundi kwH gielyAdH q mlEdzE EpAyi. 22 m divsM k}iH, yAEAbH EpAy vivrM lAbA aRiu. 23atinA lAbA teRyAkeL viLic @ i yAEAbien piwrA rMBic@. }u divs EzxM lAbA yAEA bien mlEdzmAy gielyAdi vcH ku. 24 rAi eedvM lAbAnH o sVpHni pEdzM nki,, sUi k! yAEAbiEnAw nI pRy oAErA vAiluM sUik. H EmAxwie vi#hAy etrci 25 piE rAviel lAbA yAEA bien piwic @ . yAEAbH mlmkLi wArmwici. atinA lAbAM pri vArM gielyAdi tAvLmwic@.

li 31:26-49
26

32
e kANik. new Aew mi a vyHk. nLilArANH zri eyH av niyie. 38p vxM ayHAyi {A Evleyw. smyH orAiiyM jnnsmyH cil . ayew ipiel NAwkeLeyAM {A tikyM ecyHtiil. 39qEAe}iluM kA@m]g orAwien ekAA {AntieR vil n kARumAyi. {AenAriluM c m]ge ayew mi ekAuviH eteR mel@ pRiil. pE rAiyiluM pkluM {A ayew ipe pripAlic@. 40pk sU rY qeR ziEcAieyw. rAi yilAke tH qeR kkLi niM ReyM tieyw. 41p vxAlM {AenArwimeyEAel a yHAyi EjAli ecyH. ati dYe ptinAlu vxM ayew epmeL vivAhM k}iA EviyAyi. av sAne Ru vxM ayew m]geL EnwtiM. tiniew ptvN aeeR liyi mAM vi. 42pE qeR pUvikew eedvvuM aAhA mieR eedvvuM yisHhAieR ByvuM qEAewAmAyi. eedvM qEAewA il A yiei aee evRuM kEAew pRuviwmAyi. qAel eR zH n eedvM ku. qeR aVAnM eedvM ku. k}i rAi qeR BAgM zriyAeNH eedvM etLiyi kyM ecyHt. yAEAbieRyM lAbAeRyM wwi 43 lAbA yAEAbiEnAw pRu, Q OIk qeR mLANH. Q ik M Q m]gM qERtA. nI view kAetl A M qERtANH . pE qeR puimAeryM avew i keLyM qeR ew niA qe iluM ecA qni k}iykyil. 44a tinA nIymAyi o krARuAA {A tARANH. krARien kANi tinAyi nmeA k AAM. 45 atinA yAEAbH aview k vliy o pAR qwH tAAiy krARieR awyALmAyi vc@. 46eR kl@ kwi ekAuvH o AvA av teR kELAwu pRu. qi v NieR o vziH hArM k}ic@. 47 lAbA linH eygsAhdTA q Epri@. qA gEldH qANH yAEAbH linH EpritH. 48 lAbA yAEAbiEnAwu pRu, Q k new krARieni ne oAiiM. atinAlANH yAEAbH linH gEldH q EpritH. 49 anrM lAbA pRu, n Ev piriiriEA yEhAv ne kA e. atinA linH misHpA qM EpAyi.

lAbA yAEAbiEnAw pRu, nIeyinAeNe ctictH? nIeyi nANH yi piwiecw EpAel qeR epmeL ekAuEpAytH ? 27 qAeNEAw pRyAet nI oAwiEA ytH? nI qEAwu pRiei {A nineA vi nmAyi. gAn vuM pAienAic n]vuemlAmAmA yi. 28qeR ekAc @ meL Mbi AEnA puimAer yAyAAEnA nI qe avdicil. nI q mr mANH kANict!H 29qni nie pvi A ziyH. pE k}irAi nieR pitAvieR eedvM sVpHni qniH o dznM t. o viDiluM nie EvdniietH avenni tAI t. 30nin nieR vIiEl EpAkNemeniRiyAM. atinAlAN ElA nI lM vitH. pE qinA eNeR vIiniM vi#heL EmAxHwiecwtH? 31 yAEAbH mRupwi pRu, ByM ml mANH {AnEyAw pRyAet EpAtH! aH ayew puimAer qi ni kiEyM q {A By. 32pE ayew vi#heL {A EmAxHwici il. viewy eriluM av EmAxHwi ctAyi ayH kANAnAyA vDiewM. ayew A ti sAikLAyiriM. ayEw tAy qiEviyM view etrci nwAM. ayew qM qwkyM ecAM. (RAEhlANH lAbAeR vi#h eL EmAxHwicetH yAEAbH aRii il.) 33 atinA lAbA EpAyi yAEA bieR pALymAek etru. av yAEAbieR wAriluM piIwH Ely yew wAriluM etrc i nwi. pie rH awimeew wAr LiluM etru. pE lAbAnH yAEA bieR vIiniH vi#heL kew AnAyil. anrM lAbA RAEhli eR wAri kyRi. 34 RAEh vi#heL okieR jIniki oLiic@vcirikyA yi. av atieR puR kyRi rikymAyi. lAbA wAri lAkmAnM etreiluM vi#heL kiiyil. 35 RAEh avew pitAviEnAwu pR u, pitAEv, qEAw EkApitH. ayew mi niAEpAluM qni k}iyil. EA qniH v smymANH. lAbA wAremlAM priEzA Dic@eviluM vi#heL kiiyil. 36 aEA yAEAbi vLer EkApm Ayi. yAEAbH pRu, {Aen etANH ecyHttH? {A niymmANH lMGict? qe piw twuni H A ayH H qvkAzmAtH ? 37 qnitiellAM aH priEzADic@. qA ayEwtAyiH oM ke iymil. kewi@ei aet

33
lAbA pRu, nI qeR ep meL EvdniicA eedvM nie zii M. m@ OIkeL nI vivAhM k}icA eedvM a kAeM oAik. 51 niwyi {A vc kl@k tA. new krARieR awyALmAy EtYk kl@M viewyH. 52Q k M Q vizixHwzilyM new krA Rien oAiA ne shAyiM. {A enAriluM Q kn kwH niEAwu yi vrikyil. a EpAel Q kl@k kwH nI oriluM qEAwM yi vrtH. 53aAhAmieR eed vvuM nAEhArieR eedvvuM avew pUvikew eedvvuM n Q krA lMGicA ne Aer viDie. yAEAbieR pitAvAy yisHhAH eedve ByM q viLic@. atinA yAEAbH teR tijH{yi aEt Ep te pEyAgic@. 54anrM yAEAbH o m]ge ekAH mlyi bliyic@. piIwyA teR Aer sdY p vyHA viLic@. hAri EzxM av mlyi rAi eclv}ic@. 55piEH atirAviel lAbA teR Eprik eLyM puimAeryM MbicH avErAwu yA pRu. ayA aver a#hicH sVM vIiEl mwi. zAvumAy pun+smAgmM yAEAbuM aviwM vi@. yAiw yi av eedvieR dtAer ku. 2 yAEAbH aver kEA pR u, tH eedvieR tAvLmANH . atinAlv linH mhnyIM qH Epri@. 3 yAEAbieR sEhAdr zAvH EsyI q lH tAmsi Ayi. atH EdAM q pvt EdzAyi. yAEAbH zAvi eRywEH tAM dtAer ayc@. 4 yAEAbH dtAErAw pRu, qeR yjmAnnAy zAviEnAwH en pR yk+ ayew B]tYnAy yAEAbH pR y, AlmyM {A lAbAEnAewA tAmsikyAyi. 5qniH DArA LM pM k}utkM ipM dAsAM dAsikM H. aH {eL sVIkriAnANH Q sEzM {Any yHtH. 6 dtA tiric@ vH yAEAbiEnAwu pRu, { ayew sEhAdr zAvien ku. aEhM teR nARu puxAmAyi aey kANA vH. 7 sEzM yAEAbien Byewi. av teR ewyver ru sMG LAyi tiric@. teR m}uv wmAw keLyM okeLyM rAyi tiric@. 8 yAEAbu kti, zAvH vH o sM Ge micA mE sMGinH oAwi rewAmElA. 9 yAEAbH pRu, qeR pitAvAy aAhAmieR eedvEm! qeR pitA vAy yisHhAieR eedvEm! yEhAEv,
50

li 31:50-32:22

32

qeR rAjYEM qeR wMbiEl M mwivrA aeEAw klic@. qni nl ec@emH aeEAw Liec y H t . 10qEAwH vLer kN kANiciri. qniH opAw nk ecyHttrikyM ecyHt. {AnAdYmAyi EyAAndi kwEA qeR Qv wiylAet meAM qniAyiil. EA ru m}u sMGmAyiIrA kArY qniH . 11qe qeR sEhAdrniniM dyvAyi riNEm qH {AnEyAwu Ai. qe zAviniM ricAluM. qniven BymANH. av vA amAM ik mwM {eL qlAM ekAl@emH {A By. 12yEhAEv, aeEAwLiec yHt, {A nin nl vM. nieR wMbe {A vlutAkyM nieR pigAmikL@ew ikeL kw@Re qA k}iyA mNrik EpAel epikyM ec@M. 13 yAEAbH rAi aview k}ic@ i. zAvinH sAnmAyi ekAwA cil etlAM avenAi. 14Ru epEkA lAwkeLyM ptH EkAlAwkeL yM RH epecriyAwkeLyM ptH ecriyAwkeLyM av oi. 15kRvy mtH okeLyM avyew ueLyM nAl p eLyM pkALkeLyM p ep k}utkeLyM pH k}utkeLyM av oi. 16 yAEAbH teR B] t YAeAe oAErA ipeL nki. anrM yAEAbH B]tYAErAwu pRu, oAErA sMGM m]geLyM Evtirik. qiH oAErA sMGimiwyi ER lM viH qni mE EpAvuk. 17yAEAbH avErAw klic@. dYe m]gsy ieR B]tYEnAwu yAEAbH pRu, qeR sEhAdr zAvH vH ew m]gLANiv? nI qEA@ EpA? ew B]tYnA nI? qeAe EcAdi cA, 18nI mRupwi pRyNM, ayew dAsnAy yAEAbieR m]gLANiv. aEhieR yjmAnnAy ayH o sAnmAyi tyctANH. yAEA buM { piAel vH. 19 yAEAbH rAme B]tYEnAwM mA me B] t YEnAwM mel A B] t YAErAwM aen ec@vA klic@. av pR u, zAvien kAEA ni eLlAM EtkArYM te ecNM. 20ni pRyNM, tH ayH o sA nmANH. ayew dAsnAy yAEAbH { piAelyH. yAEAbH vicAric @ , {Aniver kA}HcvsHtmAyi mE viA zA vH qEAw mikyM qe sVIkri kyM ecyHEtAM. 21atinA yAEA bH zAvi sAn ekAw yc@. pE yAEAbH teR tAvLi te rAi tiyEtyZ. 22rAi vLer eevkiyEA yAEAbH q}uEH

li 32:23-33:16

34
ec dYe LAyi av. teR sEhAdr En nwEv yAEAbH }u tvN nmsHkric@. 4 yAEAbien k mAyi zAvH aven kANA oAwiv. zAvH yAEAbien eeki aveR k}u i ekiiwic H vc @ . anrM vM kru. 5zAvH tl yi EnAiyEA OIkeLyM ikeLyM ku. av EcAdic@, nieR ewy verAe rANH? yAEAbH pRu, etlAM eedvM qni t ikLANH. eedvemEAw kN kAi. 6 anrM ru pricArikmA ik ELAewAH zAvieRywE ec. av aven vNi. 7 piIwH ElyyM ikL@M zAvien ec kH vNi. owvi RAEhluM EyAEsPuM a te ecyHt. 8 zAv@ EcAdic@, {A EAu vri kyAyiEA k mxY erA eyANH? m]geLAe qi tAyi? yAEAbH mRupwi pRu, etlAM ayH qeR sAnLANH, y tinA ayH H qe sVIkriA nAEyM. 9pE zAvH pRu, sEhA drA, nI qni sAnemAM tEr til. qnielAM DArALmH. 10 yAEAbH pRu, l! {A yAci kyANH! nI qe yTAi sVI kriei {A t Q sAn L@M sVIkrik. nieR mKM vIuM kANAnAyti qni sEAxmH. eedvieR mKM kAEAelyANtH. nI qe sVIkricti qni vLer sEAxmH. 11atinA {A t sAnL@M sVIkriA {AnEpi . eedvA#hM ekAH qnielAM vzYilDikmuH . yAEAbieR rilu aEpey mAnic H zAvH sAn sVIkric@. 12 aEA zAvH pRu, ni nin nieR yA wrAM. {AM niEAewA vrAM. 13 qA yAEAbH avEnAw pRu, qeR ik INitrAeNH nin RiyAmElA. qniAke kAlie yM avyew kiwAeLyM EyAew EnAEmH. m]geL o divsM ekAH vLer drM nwiyA av c EpAM. 14atinA nI mE EpAvuk. {A sAvDAnM nin piAel vrAM. kAlikL@M mu m]gL@M suritrAyi qEvALM {A emel v rAM. qeR ikL@M INitrAkAviDM {A emelvrAM. EsyIri nm kumAM. 15 atinA zAvH pRu, qi {A nieR shAyi Rc@ Eper vi@trAM. pE yAEAbH pRu, atH nieR dy. qiluM atieReyAM vzY mil . 16atinA a te zAvH

aviwM vi@EpAyi. ayA teR r@ BArYmAeryM ru pricArikmAeryM ptienA puAeryM tEAewAM i. yAEAbH yEb A ndi kwA qi. 23ayA teR wMbe mRukr kwi. pie teR sADneLyM mRu ker qic@. eedvvumAyi @m@ ndi kwA avsAne LA yi yAEAbH. pE ayA ndi kwM mH ayAeLAAyiEA orA vH ayAELAwu sHtipiwic@. sUErYAdyM ver @m w. 25 tniH yAEAbien EtAliAnAviel yA ku. atinAlyA yAEA bieR kAlupiwic@. smyH yAEA bieR kAlieR si Lkiyi. 26 aEA ayA yAEAbiEnAw pR u, qe EpAkA viw, sUrYdici ri. pE yAEAbH pRu, qe a#hiclAet {A nie viwil. 27 ayA yAEAbiEnAw EcAdic @ , nieR EperANH? yAEAbH pRu, yAEAbH qA eNeR EprH. 28 aEALyA pRu, nieR EprH yAEAebAyiriil. niEm yi A Ey qAyiriM nieR EprH. eedv EAwM mxYErAwM @miyi@M EtAli ewAtinAlANH nin {A Q EpriwtH. 29 aEA yAEAbH pRu, dyvAyi ayew Ep pRAluM. pE ayA EcAdic@, nIeyinA eNeR Ep EcAditH? smyM ayA yAEAbien a#hikyM ecyHt. 30 atinA yAEAbH linH epnIEy q Epri@. yAEAbH pR u, viewvcH {A eedve mKA mKM ku. qi@M {A jIviciri . 31aEA ayA epEv kw kyM sUrYdikyM ecyHt. ayA iEyiyANH nwitH. 32yAEA bieR wiel Epzi mRietinA yi AEylukA M wiel Epzi BiARil.
24

33

yAEAbH eeDrYM kwii yAEAbH EnAiyEA nARu EpErAwwi zAvH vtANH ktH. yAEAbH teR wMbe nAlu sMGLAyi tiric@. ElyyM avew ikM o sMGM, RAEhluM EyAEsPuM o sMGM, rH pricArikmAM avew ikM ru sMGLAyM. 2yAEAbH pricArikmAer avew ikELAewAM dYM niEyAgic@. etA@ piRkilAyi ElyyM ikM. vuM owvilAyi RAEhluM EyAEsPuM. 3 yAEAbH sVyM zAvinwEiR iec . atinA zAvinw

35
EsyIriEl teR mwyA rM Bic@. 17qA yAEAbH suEAiEl A EpAytH. aviewyv tnieA vIwM kkAlik etA}uM pNi. atinAlANH linH suEAH q Ep vtH. 18 p-arAmini yAEAbieR yA knAniel ezEKM ngri sur itmAyi avsAnic @ . ngrEAwu Ec o vyli yAEAbH tAvLm wic@. 19ezEKmieR pitAvAy hEmAri eR wMbAriniM NH av lM vAiytH. Ru evixN LAyi li vilyAyi ekAwtH. 20aview yAEAbH eedvArA DnyHAyi o yAgpIWM pNi. li yAEAbH -qElAEhyi AEy q Epriu. dIney blA/MgM ec@ ElyyewyM yAEAbieRyM mkLAyi dInA. o divsM av Edziel OIkeL kANA nAyi puRE EpAyi. 2 hEmA yi Edze rAjAvH. ayAL@ew mk ezEKM dIney ku. ezEKM aveL ti eAuEpAvukyM blA/MgM ec@k yM ecyHt. 3 wH ezEKM avLi arnAkyM te vivAhM ec A aveL EriikyM ecyHt. 4 ezEKM teR pitAvAy hEmAriEnAw pRu, dyvAyi Q epiey qni vivAhM k}iAnAyi Enwi. 5 ezEKM dInEyAw kAiy Urteyi yAEAbH Eku. pE yAEAbieR puAerl A M wEmyH A puR EpAyirikyAyi. atinA av vM ver yAEAbH ArYi oM ecyHtil. 6 smyM ezEKmieR pitA vAy hEmA yAEAbiEnAw sMsAri A EpAyi. 7 kAliEmyH kyAyi yAEAbi eR puA sMBveLlAM Eku. av EkApAlrAyi. yAEAbieR mkeL blA/MgM ec@kv}i ezEKM yi AEy lukA mAnEwAiytRiH av &AiLki. ezEKmieR Q kwM v] ieyi Ekywen te av vIiEl mwieyi. 8 pE hEmA sEhAdrAErAw sMsA ric @ . ayA pRu, qeR mk ezEKminH dIney vLer xHwmANH. dy vAyi aveL vivAhM k}iA aven avdiNM. 9Q vivAhM nmiwyi lu o viEzx krARAyiriM. aEA {L@ew puxA niL@ew OI keLyM niew puxAH { ew OIkeLyM vivAhM k}iAM. 10ni M { tAmsi aEt Edz tAmsiAM. sVmAyi lM vAA M view vYApArM nwAM ni sVAtYmAyiriM. 11 yAEAbiEnAwM sEhAdrAErAwM ezEKmM sMsAric@. ezEKM pRu, dy

li 33:17-34:25

34

vAyi qe sVIkricAluM. ni v zYewetM {A ecAM. 12dIney vivAhM ecA qe avdicAluM. {A eppNmAyi qM trAM. ni vzYewetM {A trAM. pE dIney vivAhM k}iAene avdi NM. 13 ezEKmiEnAwM ayAL@ew pitAvi EnAwM kM pRyA yAEAbieR pu A tImAnic@. tL@ew sEhAdri dIn EyAw ezEKM ecyHt dxHk]tYM aver ayH EdxYM piwiici. 14ati nA sEhAdrA avEnAw pRu, nI pricHECdnM ecyHtiilAtinA {L@ew sEhAdriey vivAhM k}i A nie avdivA {A vil. nie vivAhM k}itH { L@ew sEhAdriey sMbiciwEALM o etANH. 15ni pRy o kArYM ecyHtA { aveL vivAhM k}i A nie avdiAM+ nieR pN iel oAErA puxM pricHECdnM ecewNM. 16aEA ni {eL EAel yiIkyM niL@ew pux AH {L@ew OIkeLyM {L@ew puxAH niL@ew OIkeLyM vivAhM k}iAmAvuM. aEA n o jntyAyiIM. 17pricHECdnM ec A nI visticA dIney { ekAuEpAM. 18 Q krA hEmAriEnyM ezEKmi EnyM sEAxiic@. 19dInyew sEhA drA vzYetH ecA ezEKminH vLer sEAxmAyi. tikArM teR wMbiel vuM bmAni ew vYi ezEKmAyi. 20 hEmAruM ezEKmM tL@ew ngrkvAw iel sB w lE EpAyi. av ngrvAsikELAw pRu, 21yi AEylukArAy v new sQXdM #hi. n aver Q Edz tAmsiikyM av nEAw vYApA ri ewkyM ece. nmi view vzYi miyM ElA. nmH avew OIkeL vivAhM k}iA sVAtYvumH. new OIkeL av ekAwA nm sEAxvumANH. 22 pE n ecAemH RekAw E o sMgtiyH. neLlAM yi A EylukAerEAel pricHECdnM ecAem 23 R ekAwNM. nLen ecyHtA avew kkAlikeLyM m]g eLyM sM ekAH nAM DnikrAM. atinA n Q krARuAkyM aver nEAewA tAmsiAnvdi kyM EvNM. 24sELnlvcH a EkverlAM hEmAriEnAwM ezEKmi EnAwM EyAjic@. aEAe qlA vM pricHECdni viEDyrAkyM ecyHt. 25 m divsi EzxvuM pricHEC dnM ecyH t vew mRivu Niyi

li 34:26-35:18

36
inw o oA mri vi }iciu. 5 yAEAbuM puAM aviwM viu. aAukAH aver piwH ekAl NemAyi. qA av By .* aekAH yAEAbienyM av eRyAL@keLyM piwil . 6ati nA yAEAbuM aveR AM lUsiEl EpAyi. lUsH H EbET qANRiyewtH. atH knA Edz e o lmANH. 7yAEAbH aview eyA yAgpIWM pNi. av l inH EbET q Epriu. av sEhAdrniniM oLiEc A wiyEA eedvM avnH tYe lmAyi tinAlANH EprH avnitH. 8 Riebyuew y yi edEbAr aview vc@ mric@. av aveL EbET li o oA mrieR vi sMsHkric@. linv aElAbAKUH q Epriu. yAEAbieR putiy EprH p-rAminiM mwieyiy EA eedvM yAEAbi vIuM tY eu. eedvM aven a#hic@. 10 eedvM yAEAbiEnAw pRu, yAEAbH q nieR Ep {A mAu . niEm yAEAbH qAyiriil nI viLiewk. yi AEy qAyi riM nI viLiewk. atinA eedvM avnH yi AEy q Epriu. 11 eedvM avEnAw pRu, svz nAy eedvM {AnA. {A nie a#hikyM ec@+ aEnkM sAnLilUew o mhAjntyAyi Ik. mu jntkL@M m@ rAjAAM 12 niiniAM. aAhAmiM yisHhAiM {A cil EtYk Edz nki. EA lM {A nint. lM nieR sti kAyM {A t. 13qiH eedvM aviwM viu. 14yAEAbH avieweyA sH m Arkzil Apic @ . zilyiE vIuM qyemA}icH atien av vimAi. 15eedvM aviewvcH yAEA biEnAw sMsAric t inA aetA viEzxe lmANH. yAEAbH linH EbET q Epriu.
9

il. Q smyH av INitrAyiri emH yAEAbieR ru puArAy ziemEyAM ElviyH M mnilAyi. atinA av ngriEl ecH qlA puxAeryM vDic@. 26dInyew sEhAdrArAy ziemEyAM ElviyM hEmArienyM ayALew pu ezEKmi enyM vDic@. qiv dIney ezEK mieR vstiyiniM mwieAu EpAyi. 27yAEAbieR puA ngr iElecH aviewyAyiet lAM EmAxHwic@. ezEKM tL@ew sEhAd riEyAwu ecyHttienecAliy av ew EkApM viumARiyiil. 28atinAl v qlA m]geLyM tieAuEpAyi. av ngrvAsikL@ew m}uv k}utk eLyM ngriluM vylukLilum qlA sADnL@M EmAxHwic@ ekAuEpAyi. 29 ngrvAsikAyietl A M sEhAdrA ekAuEpAyi. avew BArYmAeryM ikeLyM EpAluM ekAu EpAyi. 30 pE yAEAbH ziemEyAEnAwM ElviEyAwM pRu, nieLni vLer zHnLAAiyiritH. Q lLL qlAvM qe evRuM, qlA knAnYM eprisYM qnietier tiri yM. nLAke qi RvumANH. viwkAerlAM oic@ nmetier yM ecyHtA {A nziiewM. qEAewAM new A m}uv ekAlewM. 31 pE sEhAdrA pRu, {L@ew sEhAdriEyAwH o EvzYEyA ew EpAel av epmARutH {L vdiNEmA? l ! av ecyH t tH vliy M te.

yAEAbH EbETli eedvM yAEAbiEnAw pRu, EbETliEl EpAk. aview tAmsic H rADnyH H avieweyA yAgpIWM pNiyk. sEhAdrnAy zA viniM reEAwiyEA aview nin tYe eedvmAy lien oAk. eedve rADiA nieR yAgpIWM pNiyk. 2 atinA yAEAbH teR wMbAMg ELAwM ql A B] t YAErAwM pRu, niL@ew eekyilu twiekAuM ElA hMekAumAiy anYEdvAew qlA vi#hL@M nziik. ni sVyM rAk. vO Dri k. 3 nmiviwM viH EbETliEl EpA kAM. aview {A, qeR }M piwic smyLiele ric eedvinH o yAgpIWM pNiyM. {A EpAyiwelAM eedvM qEAewAM Ayi. 4 atinA jn avew eekyi luAyi qlA anYeedveLyM yAEAbien lic@. av kAtilNi i qlA vLyL@M yAEAbi ekAw. yAEAbH av ezEKM pN

35

svEAew RAEh mri yAEAbuM sMGvuM EbET viu. qAyi qti etAu mH RAEh teR ien sviA smymAyi. 17Q svEAew RAEh kWinyAtnyBvic@. avH kWin EvdnyAyi. a k avL@ew sUtikiNi pRu, ByeEw RAEh. nI o puenwi sviA EpA. 18 sviniwyi RAEh mric @ . mrNsmyH av iH ebEnAnI
16

By eedvini ByM avri v qM.

37
q Epriu. pE yAEAbH aven ebnYAmI q viLic@. 19 EbH E lehM q qAiEl v}iyi RAEhlien sMsHkric@. 20 aveL bmAniA avL@ew zv }i mkLi yAEAbH o kelw vc@. M klH aviewyH. 21an rM yi AEy teR yA w. edEgApuri etAuetH av tAvLmwic@. 22 Rc @ kAlEm yi AEy aview tiyZ. aviewyAyiEA Eb, yi AEylieR dAsiyAy bihymAyi zyic@. Ek yi A Ey vLer EkApic@. yi AEylieR wMbM yAEAbinH pu puAAyi . 23 yAEAbieRyM ElyyewyM pu A+ dYjAt Eb, ziemEyA, Elvi, eydA, yiAKA, esbUlU. 24 yAEAbieRyM RAEhlieRyM puA EyAEsPuM ebnYAmIM yi 25 . RAEhlieR B] t YyAyi bihA. dAM nPHtAliyM bihy ewyM yAEAbieRyM puArAyi . 26 Elyyew B]tYyAyi silA. sil yewyM yAEAbieRyM puA gAdM EzmAyi. p- arAmi vc@ jnic yAEAbi eR puArANiv. 27 yAEAbH ehEA q kirY byilu mE%yi teR pitAvAy yisH h AieR awE EpAyi. aAhAmM yisHhAM jIvictH avi ewyAyi. 28yisHhAH ieyp vySver jIvic @ . 29atiEzxM yisHhAH INitnAkyM mrikyM ecyHt. dIGvuM sUvumAy o jIvitmAyi yisHhAiERtH. teR pitAvien sMsHkriciwte yisH h AieR puArAy zAvuM yAEAbuM avenyM sMsHkric@. zAvieR wMbM zAvieR wMbcriM. 2zA vH knAEdzArikeL vivAhM k}ic@. hitYnAy ElAeR pui dA, hivYnAy siebEyAeR pu an yew pui oehAlIbA, 3 yizHmAEyli eR puiyM enbAEyAieR sEhAd riymAy bAsmH . 4 zAviM d yHM qlIPAsH qeA puAyi. bAsminH eryEv qeA pu Ayi. 5oehAlibAmyH m pu AM piR. eyyzH, ylAM, EkArhH, knA EdzH zAvi jnic puA ew EpkLANiv. 6- 8 knA Edzi vhiAvutiluM vL yAEAbieRyM zAvi eRyM wMb. atinA zAvH teR sEhAdr yAEAbiniM

li 35:19-36:26

36

Evpiriu. zAvH, teR BArYmA, puIpuA, awimk, p mu m] g knAni tni kiiy mu vsH t qiveyl AmAyi EsyI q mlEdzE EpAyi. (zAvinH qEdAM qM EpAyi- EsyI rAjYieR meA EprAyi atH.) 9 qEdAMkAew pitAvANH zAvH . EsyI q EdzAyi zAvi eR pigAmik jIvicitH. 10 zAvieR puAew Epk+ zAvieRyM dyewyM pu qlI PAsH , zAvieRyM bAsmi eRyM pu eryEv. 11 qlIPAsinH au puA EtmA, esEPA, oAmA, gAM, eknsH, 12qlI PAsinH timHn qeA evAi wiy Ayi. timH n yH M qlIPAsiM amAElH qeA puM Ayi. 13 eryEvlinH nAlu puA+ nhH, EsRhH, zA, miA. zAvinH teR BArYyAy bAsm i niAy pQArivrAyi. 14 siebEyAeR punAyi an yew mkLAy oehAlIbAmAyi zA vieR mAme BArY. zAvieRyM oehAlIbAmAyewyM puA eyyzH, ylAM, EkArhH qivrANH. 15 zAvinidH B vic EgAlv A+ zAvieR mpu qlI PAsH, qlIPAsiniM EtmA, oAmA, es EPA, eknsH, 16EkArhH, gAM, amAElH qiv. EgAlvA zAvi eR BArY dyi nivrANH. 17 zAvieR pu eryEv ni pRy wMbew pitAvAyi+ nhH, EsrhH, zA, miA. averlAM zAvieR BArY bAsm inivrANH. 18 anyew puiyM zAvieR BArY ymAy oehAlIbAmA eyyzH , ylAM, EkArhH qiv jmLi. av mv M avew wMblvArAyi. 19 averlAvM zAvini wM blvArAyi. 20 zAvi mH EhArYnAy EsyI qEdAmi tAmsici. EsyIrieR puA vrANH. ElAtA, EzAbA, siebEyA, anA, 21dIEzA, es, dIzA. puAerlAM qEdAmi EsyI rini EhArYwMblvArAyi . 22 ElAtA EhAri, EhmAM qivew pitAvH. timHn ElAtAeR sEhAdri. 23 avA, mAnhH, bA, ezEPA, oAnAM qiv EzAbAlieR puA. 24 siebEyAnH aA, anA qI ru puA. (teR aeR k}utkeL pri pAlitiniwyi mlkLi w Rvk keiyvnAyi anA.) 25 anA dIEzAeRyM oehAlIbAmAy ewyM pitAvAyi. 26 dIEzAnH nAlH puA. ehMdA, qzHbA, yiA, ekrA qiv.

li 36:27-37:15
27

38
nILmM mEnAhrvumAyi. 4t ew pitAvH teLALDikM EyAEs Pien sHEnhicievH yAEAbi eR m@ m ku. atinAe av tew sEhAdren evRu. atinAlv EyAEsPiEnAw sQXdM pulAenAe mwic@. 5 ori EyAEsPinH o viEzxe sVpHnM Ayi. piIwH EyAEsPH teR sEhAdrAErAwH Q sVpHnei pR u. atiEzxM sEhAdrA av EnAw wt evRu kAi. 6 EyAEsPH pRu, {AenA sVpHnM ku. 7 neLlAM o vyli pNieyw kyAyi. n EgAtieR k k ekivyH kyAyi. aEA qeR kkeLlAM q}uE@ ni. ni ew kk qeR kkew @M nir . niew kk qeR kkeL tA vNi. 8 aveR sEhAdrA pRu, ti eRyM nI rAjAvAyi {eL BriM qAeN nin EtAEA? av eri EyAEsPH k sVpHn mlM sEhAdrA aven wt evRu. 9 piIwH EyAEsPH o sVpHnM wi ku. sVpH n eiyM av sEhAdrAErAw pRu. EyAEsPH pR u, {AenA sVpHnM wi ku. sUrY M cM ptienA nM qe nmi {A ku. 10 EyAEsPH teR pitAviEnAwM Q sVpHnei pRu. pE aveR a aven zkAric@. aveR a pRu, et sVpHnmANH? nieR ayM nieR sEhAdrAM {AM nieR mi nmiemAENA nI k tH? 11 EyAEsPieR sEhAdrAH av EnAw asUy tIil . qA EyAEsPieR pitAvH Q kArYeL Ric@M tieR aM qAyiri emtieniyM wtlAyi ciiA nArMBic@. 12 o divsM EyAEsPieR sEhA drA avew pitAvieR wkeL pripAliA ezEKmiEl EpAyi. 13 yAEAbH EyAEsPiEnAw pRu, ezEKmiEl EpA. aview nieR sEhAdrA qeR wkELAewA H. EyAEsPH pRu, {A EpAkAM. 14 EyAEsPieR pitAvH pRu, ecH nieR sEhAdrA surit rAENA q EnAk. qeR i pM suKmAyiriEA qM aEnV xicH mwivH qEAw pRyk. ati nA EyAEsPieR pitAvH aven ehEA tA}HvryiniM ezEKmiEl yc@. 15 ezEKmieliy EyAEsPH aview eyAe iRi. alutiry aven kH orA EcAdic@, nI qANH tirytH?

esrinH m puA. bihA, sAvA, aA qiv. 28 dIzAnH ru puA. QsuM arA mAyi av. 29 EhArYwMbew tlvA ni pRyvrAyi+ ElAtA EzAbA, siebEyA, anA, 30dIEzA, es, dIzA, EsyIri tAmsici wMb ew nAykArAyi av. 31 smyM qEdAmi rAjAAAyi. yi AEyliM vLer mute qEdA minH rAjAAAyi. 32 ebEyArieR punAy Ebl qEdAM rAjAvAyi. dihAbA ngrM ayALA yi BricitH. 33Ebl mricEA EyAbAbH rAjAvAyi. ebA yiel Esr hieR punAyi EyAbAbH. 34EyA bAbieR mrNAnrM zAM Bric@. EtmAnikew EdzArnAyi zAM. 35 zAM mric E A hddH rAjAvAyi. ebddieR punAyi hddH. (EmAv bivcH midYAen EtAlicyA yi hddH.) avIH ngrini yALAyi hddH . 36hddH mricEA smHLA rAjYM Bric@. mE ArnAyi smHLA. 37smHLA mricEA ezQ EdzM Bric@. yIsH ndItwilu erEhAEbAkArnAyi ezQ. 38 ezQlieR mrNAnrM bAhAnA rAjYM Bric@. aEbArieR punA yi bAhAnA. 39bAhAnA mri cEA hd rAjYM Bric@. pAvUrAjYAr nAyi hd. emEhtEb qAyi hdRieR BArYyew EprH. mEdieR puiyAyi av. (mEdieR pitAvH EmsAhAbH yi.) 40-43 qEdAmY wMbew pitAvH zAvH yi+ timHnA, avA, eyET H, oehAlIbAmA, lA, pIEnA, eken sH, EtmA, mibHsA, mgHdIEy, QrAM qiv wMblvA. Q wMb AerlAM atA EpkELAwwiy l Li tAmsic@. EyAEsPH q sVpnAr H yAEAbH knAnie tAmsM w. aveR pitAvH tAmsi c i aEt EdzM teyAyi atH. 2 yAEAbieR wMbkT tANH. EyAEsPH ptiEn}ukArnAy o ecRu ArnAyi. wEmyH lAyi aveR etA}i. teR sEhAdrAErA ewAANH av Q EjAli ecyHtitH. bihyewyM silyewyM puArA yi sEhAdrA. (EyAEsPi eR pitAvieR BArYmArAyi bi hyM sil y M.) teR sEhAdrA ecyHt et@k EyAEsPH pitAviEnAw pRi. 3 teR pitAvAy yi AEy linH vLer AymAyEA}ANH EyAEsPH jnictH. atinA EyAEsPien yi A Ey m@ meLA aDikM sHEnhi c i . yAEAbH teR punH o viEzxe Emli nki. atH vLer

37

39
EyAEsPH mRupwi pRu, {A qeR sEhAdrAer etrykyANH . qviewyANv wkELAewA k}iy etH ni kANic @ trAnA kuEmA? 17 ayA pRu, av dEr EpAyi }iu. av EdATAniEl EpAkA ElAcitH {A Ek@. atinA EyAEsPH teR sEhAdrAer piw kyM EdATAnivcH aver kupiwi kyM ecyHt. EyAEsPien awimyAyi vi EyAEsPH derniM vtH av eR sEhAdrA ku. aven ekAlA ptiyiwA av tImAnic @ . 19 sEhAdrA prsHprM pRu, tA sVpHnAr EyAEsPH v. 20nm iEA trM EpAel aven ekAlAM. etiluM o o}i kiNiEl av eR zrIrM qRiyAM. o vnYm]gM aven ekAevH nmH pitAviEnAw pRyAM. aEA nmH aveR sVpH n evRuM sVpHnLAeNH etLiyiA k}iyM. 21 qA EbnH EyAEsPien ri NemAyi. Eb pRu, nm ven ekAl. 22aven mRievAM liAet kiNiliwAM. EyAEsPien ricH pitAvieRywE mwiyy AnAyi aveR pripAwi. 23EyA EsPH teR sEhAdrAer smIpic@. av aven mikyM aveR mEnAhrmAy EmAyM vlic@ kIRi LykyM ecyHt. 24qiH avrven o vr kiNiEleRiu. 25 EyAEsPH kiNilAyEA sEhAd rA hArM k}iAni. av tl yi EnAiyEA gielyAdi niH QjipHtiEl EpA o sMGM vYApArikeL ku. avew ok DArALM sugvYM sM vhi ci. 26atinA eydA teR s EhAdrAErAw pRu, new sEhA dren ekAiH mrNM mRc@ piwi ekAH nme lABmAAk? 27 aven Q vYApArik viA nmH wt lABmAM. aEA sVM sEhAdren ekAev M newEm Avukymil. m@ sEhAd rA atMgIkric@. 28midYAnYrAy vYApA rik kw vEA sEhAdrA EyAEsPien kiNiniM puRe w. av aven p evix NH vYApArik vi@. avr ven QjipHtiEl ekAuEpAyi. 29 Q smyel A M Eb sEhAd rAErAewAAyiil . EyAEs Pien av vikArYM avnRii il. kiNinwE mwivEA EbnH EyAEsPien aview kAvA k}iil. teR d+KM kwiiA Eb teR vO vlic@ kIRi. 30 Eb sEhAdrAer smIpicH EcAdi
18 16

li 37:16-38:11

c @ , av kiNilil ! {Aen ec@M? 31 sEhAdrA o EkAlAwien ekAH atieR rM EyAEsPieR Emliyi o}ic@. 32qiv Emli tew pitAvien kANic@. av EcA dic@, Q Emli { kiiytANH. tH EyAEsPiERtAENA? 33 Emli k pitAvH atH EyAEs PiERtAeN tiricRiu, pitAvH pRu, aet, atvER te! et iluM o kA@m]gM aven ekAtAkAM. qeR mk EyAEsPien o kA@m]gM tiiri! 34yAEAbinH teR mken oAH vLer d+KmAyi. ayA teR vO vlic@kIRi. anrM tA d+KitnAeN sUcii tr ilu viEzxvO yAEAbH Dric@. vLerAlM teR puenecAli ayA d+Kic@. 35yAEAbien smADA niiA qlA puAM puimAM mic@. pE yAEAbinH sAVne wAnAyil. yAEAbH pRu, mriM ver qeR mkenRiEcA@ {A d+KiM. atinA teR punAy EyAEsPien oAH yAEAbH wM d+Kic@. 36midYAnYrAy kcvwA EyA EsPien piIwH QjipHti vi@. PR EvAeR aMgrkew nAyknAy EpA IPRinANH avrven vitH. eydyM tAmAruM smyH eydA teR sEhAd rAer viH hIrA qeArAELA ewA tAmsiA EpAyi. a@lAM p NArnAyi hIrA. 2 aview eydA o knAnY epiey kum@kyM aveL vivAhM k}ikyM ecyH t . vA qAyi avew pitAvieR EprH. 3knAnYAri o pu jEmki. av avnH q Epri@. 4 piIwH av meA pu wi jEmki. avnH av oAnA q Epri@. 5 piIwH avH EzlA qeA puM jnic@. mAe puAyEA eydA eksIbi tAmsikyAyi. 6 eydA teR m punAy ri BArYyAA Evi o OIey etr ew. tAmA qAyi avew EprH. 7pE vLer pAp ecyHt. yEhAv avni sxHwnAyiil. atinA yEhAv aven vDic@. 8an rM eydA rieR sEhAdrnAy oAnAEnAw pRu, EpAyi nieR EjYxHWeR BArYEyAewAH zyik. avH o BAvienEAelyAyiI k. ikAyA av nieR sEhA dr rieRtAyiriM. 9 tAmAy biluA i k tERtAkielH oAnA aRiu. oAnA tAmAmAyi eelMgik bi Ele@eviluM ayA kM nil vI}HiLu. 10tH yEhAvey EkApA lnAi. atinA yEhAv oAnAen yM vDic@. 11anrM eydA teR

38

li 38:12-39:4

40
av pRu, Q v}iyi o EvzYyM Ayiil. 22 atinA eydyew suXH mwi eyi pRu, qniH OIey keAnAyil. mAvuml aAi o EvzYyM Ayiiel nA@kAer EAw pRykyM ecyHt. 23 atinA eydA pRu, sAD neLAe av eekvzM vc@ ekA e. k ne prihsitH {AnixH w ewil . avH wien ekAwA {A mic@. pE nm veL keAnAyil. ayM mti. gBiNiyAy tAmA m mAs EzxM eydEyAwH ErA pRu, nieR puBArY EvzYA v]iyilUew gBM Driciri. aEA eydA pRu, aveL puR Ai kic@kLyk. 25 k tmArien ekAlA EpAyi. pE tAmA teR B]pitAvinH eneyA sEzM ekAwyc@. qe gBiNiyAiyvERtANH Q sADn , sUic@ EnA, tAEwtAeN RiyiEl? Q mEmAtirvuM crwM Ew tANH? Q QvwiyAEwtANH? 26 sADn tiricRi eydA pRu, av ecyHttH zriyANH. {A nA et@kAr. {A vAgHdAnM ecyHt tsricH qeR mk Ezley {An v nkiyil. piIewAriluM ey dA avELAewA zyicil. 27 tAmArinH svsmymwEA r ikeLyANv sviA EpA etH av ku. 28av sviEv o i eek puREi@. sUti ki Ni eekyi o v crw eki. Q iyANH dYmAytH q v pRu, 29pE i eek akE vlic@. anrM mE kui dYM jnic@. atinA sUti kiNi pRu, nI dYM puR vvA k}ivuvnAyi ! aekAH avrvnH EperH q Epri@. 30atiEzxM mE kuiyM piR. eekyi v crw ekiyv nAyi av. avrvnH EsrhH q Epri@.
24

mmkELAw pRu, nieRyeRyw E mwiEA. qeR Lypu EzlA AypUiyAM ver mAeryM vivAhM k}iAet aviewe tuk. EzlyM teR sEhAdrAerEAel ekAl e wEmA qH eydA By. tAmA teR pitAvieR vIiEl mwi. 12 piIwH, vyew puiyAy eyd yew BArY mrNmwu. d+KAcrN kAlM k}iywen eydA a@l A mYnAy teR suXH hIrEyAewAH timHnyi El EpAyi. teR wkew ErAmM mRiAnAyi ayA timHnyiEl EpAytH. 13teR aAyiy wk ew ErAmM mRiA timHnyiEl EpA tAyi tAmA aRiu, 14tA viDvyA eN kANi awyALvOLA yi av qEA}uM Dric i tH . atinA av vYtYsHtmAy vO LNiH tlyi o mwpwvumNi u. qiv timHnyH smIpm qnyImiEl v}iyriki . eydyew Lypu EzlA vLiri AemH tAmArinRiyAmAyi. qA aveL EzlymAyi vivAhM k}ii A eydyH pripAwiyilAyi. 15 eydA v}iyilUew nw. ayA aveL kueviluM aetA EvzYyA yiriAemA ktiytH. (av o EvzYeyEAel mwpwM ekAH mKM mwiyiu.) 16atinA eydA av ELAw EcAdic@, {A niEAewA zyi e? (av teR puBArYyAy tAmA rAeNH ayA aRiiil.) av EcAdic@, q pNM tM? 17 eydA pRu, qeR i p iniM o Awien trAM. av mRupwi pRu, {An sti. pE wien qni tver aeni jAmYmAyi qeiluM trNM. 18 eydA EcAdic@, wien ayc@ tMver ati etLivAyi {Aen A tErtH? tAmA mRupwi pRu, ayew mEmAtirvuM crwM Q vwiyemni trik. eydA av etl A M nki. anrM eydyM tAmARuM eelMgikEv}HcyiElewkyM tAmA gBiNiyAkyM ecyHt. 19tA mA vIiEl mwiecH teR mKM mRci mwpwM qwkLu. an rM av viDvyew awyAL vOM aNiu. 20 piIwH eydA teR suXH hIr ey qnyImi ayc H EvzYyH H vAgHdAnM ecyHti wien lic@ vi@. teR mEmAtirvuM QvwiyM mwi vANemH hIrEyAwu pRykyM ecyHt. pE hIryHH aveL keA nAyil. 21hIrA qnyIM pNiel cil ErAwu EcAdic@, Q v}iyriki niA RuAyi EvzY qviewyANH?

EyAEsPien Qjipti EpAI H PRi vi EyAEsPien vAiy kcvwA aven QjipH t iEl ekAu EpAyi. av aven PREvAeR aMgr knAyknAy EpAIPRi vi@. 2 pE yEhAv EyAEsPien shA yic@. atinAlyA vijyiyAyi. EyA EsPH teR yjmAnnAy QjipHtkAr EpAIPRieR vstiyi tAmsic@. 3 yEhAv EyAEsPiEnAewAmeH EpAIP ku. av ec@ qlA v]ikLiluM vijyiyAvA yEhA v EyAEsPien shAyicievH EpAIP ku. 4 atinA EpAI

39

41
PRinH EyAEsPi vLer sEAx mAyi. EpAIP EyAEsPien teR vI@ BrNc @ mtlEpAluM l i c @ . EpAIPRiAyi qlA sADn ewyM EmEnAAr EyAEsPAyi I. 5EyAEsPH vIwieR BrN ArnAyiIti EzxM yEhAv vIwienyM EpAIPRieR skl vsHtvkkeLyM a#hic@. EyAEs PH mlmANH yEhAv en ecyHttH. EpAIPRieR vyli vL qlAi enyM yEhAv a#hic@. 6atinA EpAIP teR vIilu ql A i eRyM rvAditVM ewA EyA EsPien avdic@. EpAIP tA k}iyH BNemA}icH oieniyM EvvlAtieil. BNM k}ik mAM ecyHt. EpAIPRieR BArYey EyAEsPH nirAkri EyAEsPH vLer surM sumKmA yi. 7 ERAliEzxM EyAEsPi eR yjmAn pi aven xHwewA wi. o divsM av avEnAw pR u, qEAewAM zyik. 8 pE EyAEsPH a nirsic @ . av pRu, teR Bvnilu sk liluM qeR yjmAn qe vizVsi . qe viewy qlAieRyM mtlArM iyiri. 9 Q Bvn ilu oAErAiluM aEhM qe tni smnAiyiri. {A aEh ieR piEyAewA zyi etANH! atH eedvvimAy pAp mANH. 10 OI divsvuM EyAEsPiEnAwH ArYei pRueviluM tA avELAewA zyiNem vzYM EyAEsPH nirsic@. 11o divsM EyAEs PH teR EjAliAyi vIiiEl kyRi. smyM vIiluAyi k pux EyAEsPH yi. 12aveR yjmAn pi aveR Emliyi piwi wi pRu, v, qeR kiwyiEl v, pE EyAEsPH vLer Evgi vIwi puREH oAwiEAyi. aveR EvgtyA Emli avew kili. 13 EyAEsPH oAwiEAyEA aveR vOM teR ki kiieyH av mnilAi. atinA atieR Epri sMBvei NTyAA av tImAnic@. 14av evLiyilu eL viLic@ pRu, EnA! Q qAy awimey ekAuvtH ne apmAniAnANH . av kwvH qe miA mic@. pE {A nilviLic@. 15a aven Byewi. av oAwiEAyi. pE aveR AyM view Epic@. 16 EyAEs PieR yjmAnnAy teR BAvH vM ver av AyM vc @ . 17Et kT av teR BAviEnAwM pR u. av pRu, aH ekAuv

li 39:5-40:8

Q qAy awim qe miA mic@! 18pE av aw vEA {A nilviLic@. av AyM Ep icH oAwiEAyi. EyAEsPH twvRyi teR BArY pR EkH EyAEs PieR yjmAnnH EkApmAyi. 20 aview rAjAvieR z@eL w o twvRyAyi. EpAIP EyA EsPien twvRyili@. EyAEsPH aview twvilumAyi. 21 pE yEhAv EyAEsPiEnAewA mAyi. yEhAv EyAEsPiEnAw kANYvAnAyi. Rc @ nAk ekAH twvR suikAew nAyknH EyAEsPien xH w mAyiwi. 22a yA qlA twvukAewyM mtl EyA EsPien l i c @ . mtlArnAey iluM twvukAew pNi te EyAEsPH ecyHt. 23twvRyilu qlA sADn LiluM twvR sUikAr EyAEsPi vizVAsmic @ . yEhAv EyAEsPi EnAewAM AyitinAlANH en eyAe sMBvict. qlA v]ikLiluM H vijyiyAyirivA yEhAv EyAEs Pien shAyic@.
19

H EyAEsPH ru sVpn vYAKYAni piIewAri PREvAeR ru B] t YA PREvAentier qEA et@ ecyHt. orA eRAiArM meA rA PREvA vIu viLuvmA yi. 2PREvAnH vew Epri vLer EkApmAyi. 3atinA PREvA av eryM EyAEsPien aEt twvRyi li@. PREvAeR aMgrk mANiyA yi EpAIP yi twvRyew mtlAr. 4ayA ru twvukA eryM EyAEsPieR kI}ilAi. Rc@ kAlM av twvRyi kiw. 5 o rAi, ru twvukAM oAErA sVpHnM ku. (QjipHtrAjAvieR eRAiArM vI u viLukArmAyi twvu kA.) oAErA twvukArM avnveR sVpHnmANH ktH. oAErA sVpHniM atAtieR avumAyi. 6piE rAviel EyAEsPH avew aw E EpAyi. vM vixAdiciri EyAEsPH ku. 7EyAEsP@ EcAdi c@, qA niLi vYAlrAyiri tH? 8 avrivM pRu, rAiyi { LivM oAErA sVpHn ku. pE atieR aemAeN { mnilAyiil . a vizdIkrivA EnA vYKYAniAEnA mil. EyAEsPH avErAw pRu, eedv i mAEm sVpHn mnilA vAM vYAKYAniAM k}iy. atinA ni sVpHn qEAw pRyN em {AnEpi.

40

li 40:9-41:14
9

42
EyAEsPieni PREvAEnAwH oM pR il. ayA EyAEsPien mR. H PREvAeR sVpn ru vxEzxM PREvA o sVpHnM ku. tA een ndI tIrH nitAyANEhM sVpHnM ktH . 2ndiyiniM }u p kyRivH pul@ tiA wi. ErA gYm mEnAhArity pLAyi av. 3 pie }u p wi ndiyi ni kyRi vH tIr ni ErA gYm pELAewA ni. Q p LAke EzAxicvyM kA}HcyH dynIy vumAyi. 4 ErAgM bADicH EzAxic }H p ErAgYm }u peL ti. PREvA aEA N. 5 vIuM RA kiw PREvA pieyM sVpHnM ku. o ecwiyi }u DAnY tik vLtAyi PREvA ktH. ErAgYmM DAnYM niR mAyi ktik. 6}u ktik wi epAi mLyHtAyM PREvA piIw ku. qAlv emlivyM wkAE@ krivymAyi. 7emli DAnYtik niR DAnYti keL vi}ui. aEA e{iyN PREvAnH aetA sVpHnM mAmAyi e mnilAyi. 8 piE rAviel Q sVpHneiEyAH PREvA vYA lnAyi. atinAlEhM QjipH t iel qlA mAikM jH{AnikM L yc@. PREvA teR sVpHn aver pRu Ekic@. qA avAM av vYAKYAniA k}iil.

vIukAreR sVpnM H atinA vIuviLukAr teR sVpHnM EyAEsPi vivric@ ekAw . ayA pRu, {A o miri viey sVpHnM ku. 10ati m zAKkAyi. avyi pUvuA M a kAyAyi mARuM {A ku. 11{A PREvAeR pAnpAM piwicirikyAyi. atinA {AnA miri pRic@ pi}iH pAnpAi vI}Hi. qiH pAnpAM PREvA ekAw. 12 aEA EyAEsPH pRu, Q sVpHnM {A nin vYAKYAnic@ trAM. m zAKk m divsLANH. 13m divs EzxM PREvA niEAwu epARukyM nie nieR EjAliyi El mwi ayyHkyM ec@M. nI PREvA Evi mH ecyHti EjAli te ec@M. 14pE ni sVtrA vuEA qe oAk. qEAwu shA ti kA@kyM qe rikyM ec NM. PREvAEnAw pRH qe twv RyiniM EmAciik. 15qeR nAiniH qeR jntyAy qA yriniH {A view blmAyi piwi c@ekAuvretANH. {AenA et@M ecyHtiil atinA {A Q twvR yi kiwEtil. pAckAreR sVpnM H mE B]tYeR sVpHnM nltAeNH eRAiAr EtAi. atinA ayA EyAEsPiEnAw pRu, {AM o sVpHnM ku. qeR tlyi mH a kAyi. 17vuM mkLile yi qlArilu amH. av rAjAvivyAyi. pE av eylAM pik ekAii ekAi . 18EyAEsPH mRupwi pRu, Q sVpHnieR aM {A niEAw pRyAM. m k m divs eLyANH RitH. 19m divs k}iyti mH rAjAvH nie twvR yH puRE viLiM. qiEhM nieR tl eviLyM! nieR zrIrM rAjAvH o Ni ekiiyiwM. pi k nieR zrIrM ekAiiM.
16

41

EyAEsPH mRe@ m divs k}iu. atH PR EvAeR jdinmAyi. PREvA teR B]tYAeAe o vi nki. aEhM vIu viLukArenyM eRAi ArenyM twvRyiniM EpAkA avdic @ . 21vIukAren aEhM EmAciic@. aveR EjAli PREvA tiriek nki. ayA PREvAeR ki o vIu pAnpAM ekAw kyM ecyHt. 22pE PREvA eRAiA ren ieA. sMBviemH EyAEs PH pREpAelyAeNl A M nwtH . 23 pE vIu viLukAr EyAEs Pien riNem kArYM mR. ayA
20

EyAEsPieni BtY ] PREvAEnAw pRy 9 aEA vIuviLukAr, EyAEs Pien oAikyM PREvAEnAw pRy kyM ecyHt, qni sMBvic cil {AniEA oA. 10qEAwM eRAi ArEnAwM EkApic H aH ori {eL twvili@. 11o rAi {AM avM oAErA sVpH n M ku. oAErA sVpHniM vYtYsHt amAyi. 12 twvRyi o qAyArnAy ecRu ArAyi. aMgrkmANi yew B] t YnAyi ayA. { sVpH n ei avEnAw pRykyM avntinM vizdIkrikyM ec yHt. av oAErA sVpHnieRyM aM { pRut. 13av pRetAe yATAYmAvukyM ec yHt. {A sVtnAewemM qni etA}i tiric@ki@emM av pR u. eRAiAr iElewemM av pRu. sMBvictH aen te yAyi! sVpnM vYAKYAniA H EyAEsPien viLi 14 atinA PREvA EyAEsPien tw vRyiniM vi. kAvA EvgM

43
EyAEsPien puR ekAu v. ayAeL QrM ecicH putiy vO Driic@. qiv PREvAeRy wEEpAyi. 15PREvA EyAEsPi EnAw pRu, {AenA sVpHnM ku. qA M sVpHnM vizdIkri AnAyil. o sVpHneRic@ EkA nin vYAKYAniA k}ivue nieRicH {A Ekiri. 16 EyAEsPH pRu, qniAvil ! pE eedvinH ayew sVpHnM vYAKYAniAnAEyM PREvA! 17 aEA PREvA EyAEsPiEnAw pRu, sVpHni {A eenndI tIr nikyAyi. 18aEA }u p evini kyRivH aview pul@ tiA wi. av ErA gYvuM BMgiym pLAyi. 19a tiEzxM }u pwi ndiyi ni kyRiv {A ku. qA av emlivyM kA ErAgM piwic EpAelymAyi. QjipH t ielview yM {A ki@ti vcH vuM EmAz mAy pLAyi av. 20anrM Q emli }u pM ErAgYm dYe peL ti! 21qi@M av emliu teyi. qi@M av qeiluM titAyi qni pRyAnA yil. av rMBiEl EpAelte emliuM INic @ mi. aEA {A N. 22aw sVpHni o ecwiyiniM }u DAnYtik mLyHtAyANH {A ktH. ErA gYmM DAnYsm] vumAy kti. 23 atiEzxM }u ktiwi epAi mL c@. qAlv EzAxicvyM w kAi NiyvymAyi. 24anrM EzA xic ktik ErAgYm }u ktik eLyM ti. Q sVpHneLi {AeneR m vAdikELAwM jH{AnikELAwemAe pR u. qA sVpHn qni vizdIkric@ trA avAM sADi cil. yTAi avyew a emANH? H EyAEsPH sVpnM vizdIkri anrM EyAEsPH PREvAEnAw pR u, Q ru sVpHnM oEr kArY eiyvyANH. nieyAwen sMBviA EpAetH eedvmANH aEyAw pRytH . 26yTAi ru sVpHnM oEr amANH. }u nl pM }u nl ktikM }u nl vxeLyANH RiyHtH. 27emli H ErAgArmAy }u pM ki R }u ktilkM sUciitH view }u vxAlM piNiyA emmANH. }u nl vx EzxM }u cI vxAM. 28wte qAAkA EpAetH eedvM ayH kAitANitH. {A a EyAwu pR EpAelte eedvM et lAM sMBviiM. 29}u vxAlE
25

li 41:15-44

QjipHti BNsm]iyAyiriM. 30 pE w }u vxAlM Am mAyiriM. tmuAyi B Nsm]iey QjipHtkA mRkEpA luM ec@M. ekAwMvrc rAjYe nzi iM. 31k sm]iey pUmAyM mRM. 32 PREvA, oEr kArYei a yH ru sVpHnAyi. kArNem eEA? sMBvikte ec@ emH aey EbAYewA eedvM ecyHttANitH. av a nwAkyM ec@M! 33atinA PREvA, aH jH{A niyM buimAmAy orAeL QjipHti eR mtl l i NM. 34jnLi niM hArpdA EzKriAM EREer niymiNM. sm]iyew kAl H oAErAM t ekA@ BN DAnYieR aielAH aver li NM. 35aen av sm]iyew }u ekAlLi DArALM BNM smAh riM. av vzYmAyi v kAlM ngr Li sUiM. PREvA, aen BNpdA m}uv ayew aDIntyilAM. 36aEA piNiyew }u vxLi QjipH t i vzY i BNmAvuM. vrc QjipHti en nziikymil. 37 PREvAnH nelArAzymAeN EtAi. qlA EdYAgAM atMgIk rikyM ecyHt. 38anrM PREvA avErAw pRu, EyAEsPiEnA miwnAy orAeL ti etrewA nmAemH qni EtAil ! aven jH { AniyAtH avnilu eedvieR AvANH! 39 atinA PREvA EyAEsPiEnAw pRu, eedvM ninH etlAM kAi tinA nI teyANH vuM jH{Ani yAyv. 40nie {A Q rAjYieR mtl likyM jn nieR kl nk asrikyM ec@M. nie A z {A mAmAyiriM. 41 EyAEsPien PREvA EmlDikAri yAyi niymic cwH viEzxe oA yi. PREvA EyAEsPiEnAw pR u, EA {A nie m}uv Qji pHtrAjYieRyM gvRAyi niymi . 42anrM PREvA aven m EmAtirM aNiyic@. EnmEyRiy p@v O PREvA nki. aveR k}ui sVmAlyM cAi. 43PR EvA EyAEsPien rAM rTi kyi ngrdiNM nwi. EtYk aMgrk EyAEsPi mi nwH jnELAwu pRu, EyAEsPi mi m@mwi vii. aen EyAEsPH QjipHtieR m}u v gvRAyi. 44PREvA avEnAwu pRu, {A PREvA . ati nA qni EtA {A ec@M. pE nieR avAdmilAet o Qji pHtkArM eek ykEyA kAlH an kEyA ecyHkyil.

li 41:45-42:13
45

44
eH yAEAbH aRiu. atinA yAEAbH teR puAErAw pRu, n qinANiview nixHiyrAyiri 2 tH ? QjipH t i viA mAM DAnYme {AnRiy. atinA nmview ec DAnYM vAAM. aen nm mriAet jIviAM! 3 atinA EyAEsPieR sEhAdrA ri pEp DAnYM vAA QjipHti El EpAyi. 4yAEAbH ebnYAmIen mAM aycil. (EyAEsPieR yTA sEhAdr ebnYAmInAyi.) ebnYAmInH qeiluM EdAxM vE EmA qH yAEAbH By. 5 knAni AmM mAyitinA DArALM Ep aviewniM BNM vAA QjipHtiEl EpAyi. yi A EylieR puAM avErAewAmA yi. 6 EyAEsPAyi smyM Qji pHtiel gv. BNM vAA puREm ni vivH a viM EyAEsPAyi. atinA EyAEsPi eR sEhAdrAM aveR mi vH nmsHkric@. 7EyAEsPH teR sEhAdr Aer kEAe aver tiricRi u. qiluM apricitErAewEpAel ayA avErAw epmARi. av av ErAw pxmAyi sMsAric @ . av EcAdic@, ni qviewniM v? sEhAdrA pRu, { knA niniM vvrANH. DAnYM vAAnA NH {Liview vtH. 8 v teR sEhAdrArAeNH EyAEsPH aRiu. pE av rA eNH av aRiiil. 9 tA teR sEhAdrAeri ki sVpHn EyAEsPH oAikyM ecyHt. EyAEsPH sEhAdrAer cArAer viLi EyAEsPH teR sEhAdrAErAw pR u, ni BNM vAA vvrl! ni cArArANH. {ew dQblYM mnilAAnA ni viri tH. 10 pE sEhAdrA pRu, al, EBA! { ayew B]tYArAyA vtH. BNM vAA Evi mAmANH { vtH . 11{eLlAM sEhAdr AM oEr pitAvieR mmANH. { stYsrANH . { BNi Evi mAM vvrANH. 12 aEA EyAEsPH avErAw pR u, al! {ew dQblYM aRi yA vvrANH ni. 13 sEhAdrA pRu, al! { sEhAdrArANH. { pH sEhA drArANH . { oreR mLANH . {ew Ly sEhAdr vIi pitA viEnAewAirikyANH. o sEhAdr vx mH mric@. { a yew mi dAsArANH. { knA EdzniM vvrANH.

PREvA EyAEsPinH meA Ep wi nki. sApHnHpEnhH. sHn H q o BArYeywi PREvA EyA EsPi nki. oAngriel puErA hitnAy EpAiEPRyew puiyAyi av. aen EyAEsPH Qji pHtieR m}uv gvRAyiI. 46 QjipHtiel rAjAvi Evi EyA EsPH EjAli ecA wiytH mtAM vyilAyi. EyAEsPH QjipHtilA kmAnM sric@. 47sm]iyew }u v xAlM QjipHtiel viLvH vLer vi c@. 48sm]iyew }u vxLi Qji pHti lAdiic m}uv DAnYvuM EzK ricH EyAEsPH pNLi sMBric@. ngr smIpm vylukLi viL DAnYM oAErA ngriluemvM EyAEsPH sMBric@. 49EyAEsPH vLer yDikM DAnYM sMBric@. kwliel mN EpAel aLAnAv DAnYmAyi . 50 sHnH yi EyAEsPieR BArY. oAniel puErAhit EpAiEPR yew pui. piNiyew dYvxM v EA avH ru puAAyi. 51 mvnH mne q Epri@. qni Ayi qlA }M qeR pitAvieR vstieyiym qlAM mRA eedvM qnivsrmAi. atinAlANH iH Ep nkiy et EyAEsPH pRu 52rAme punH qyIM q Epri@. EyAEsPH pRu, qeR kxHwtkL@ew EdzH PleL puRewvivnAkA eed vM qe shAyic@. atinAlANH EyA EsPH rAM punH Ep nkiytH. piNiAlArMBM }u vxAlM jnH hArM sm]mAyAyi. qA vx k}iu. 54piNiyew }u vx rMBic @ . EyAEsPH pREpAel te. Edze etA rAjYM o DAnYvuM vLil. pE EyAEsPH BNM EzKric@ vcekAH QjipHt kA BivA vzYi BNM Ayi. 55AmM rMBicEA jn PREvAEnAw BNM vzYe@. PREvA QjipH t kAErAw pRu, qA ecEetH EyAEsPi EnAw ec EcAdik. 56 ql A yiwvuM ekAwM AmmAyi tinA EyAEsPH dAmkLiniM jn DAnYM vitrNM ecyHt. sMB ric@ vyHe DAnY EyAEsPH jn vi@. QjipHtien aEALM AmM bADici. 57miyi m}uv AmM bADic@! atinA QjipHti @m rAjYAerlAM BNM vAA QjipHti v.
53

42

H sVpn yATAYmAvu knAniluM AmM mAyi. pE QjipHti DArALM DAnYm

45
pE EyAEsPH avErAw pRu, al! {A pR zriyAeN {A kA. ni cArArANH. 15pE ni pRy stYmAeN etLiyi A ni {A avsrM trAM. niew vuM LysEhAdr vi eweyM ver nieL EpAkAnvdi iel H PREvAeR nAmi {A stYM ec@. 16niLielArA EpAyi LysEhAdren qeR mi ekAu vrA {A avdiAM. aver bAiyv twvRyi kiwNM. ni pRy stYmAENA qRiy NmElA. pE {A ktH ni cArArAeN teyANH. 17anrM EyAEsPH aver twvRyi mdivsM pAic@. ziemEyAen jAmYM ni 18 m divs EzxM EyAEsPH avErAw pRu, {A eedvBym ovnANH! jIvryHH en ec@k. 19 ni stYsrAeNi a etLi yiA niLi orA twvRyi kiw e. m@vH ni vAiy DAnYM qwekAH BNmilAtiri ni L@ew wMbLiEl mwiEAkAM. 20 pE ni EpAyi niew Ly sEhAdrEnyM i mwivrNM. aEA ni stYmAN@ pRetH qni EbADYmAM, ni mriE ivrikymil. sEhAdrA a stic@. 21av prsHprM pRu, n new Ly sEhAdr EyAEsPiEnAw ecyHtti anrPlLANH nAM aBvic@ ekAiritH. aveR mEnAEvdn nAM ku. te riA av nEA w yAcic@. qA nAM atH nirsic@. a ekAA nAM Q }i v eptH. 22 aEA Eb avErAw pRu, iey pvietH {A ni ELAw pRtANH. qA ni a EkA wi Aiyil. atinAli EA aveR mrNi nAM zii ewkyANH. 23 EyAEsPH o dViBAxi mKAirmA yi sEhAdrAErAw sMsArici tH. atinA tew BAx EyAEsPH mnilAiyievH avRiyilA yi. pE av pRetlAM EyA EsPH EkkyM mnilAkyM ecyH t . 24avew vAk EyAEs Pien Evdniic@. atinA EyAEsPH aver viH mARiyi kru. Rc@ smyi EzxM ayA avewyw E mwiEAyi. av, sEhAdrA rielAvnAy ziemEyAen av kAek bic@. 25avew sik Li DAnYM niRyHA EyAEsPH B]tYA ErAw pRu. sEhAdrA DAnY ieR vil nki. pE EyAEsPH pNM eekvzM vcil. avew DAnYM
14

li 42:14-37

niRc sikLi pNM tiriek vyHA av teR B]tYAErAwH jH{Apic@. anrM avew mwyAH vzYmA yetlAM EyAEsPH nki. 26 aen sEhAdrA DAnYeLlAM k}utR kyi mwi. 27v}iyielA riwH av rAi k}ic@ A ti. sEhAdrArielArA k}utyH ekAw A teR DAnYsi R. ati i teR pNM ritH av ku! 28 av a m@ sEhAdrAErAw pR u, tA! DAnYi {A ekAw pNM. ErA aeteR siyi tiri ek vc@! sEhAdrA vlAet By. av prsHprM EcAdic@, eedvM nEA eweAeyA ecyHtiritH? yAEAbien vivrmRiyi sEhAdrA knAEdz t ew pitAvieRywE mwi. sMB vicetlAM av yAEAbiEnAw pR u. 30av pRu, rAjYe gv {ELAw pxmAyi sMsAric@. { cArArAeNH aEhM kti! 31 pE, { cArArel M vizV sHtrAeNM { aEhEAw pR u! 32{ pu sEhAdrA eH { aEhEAw pRu. {ew pitAvieniyM mrNmw sEhAdreniyM vIilu Ly sEhAdreniyM { aEh EAw pRu. 33 aEA rAjYe gv { ELAw pRu, ni vizVsHtrAeN etLiyiA o mAmH + ni sEhAdrArielAven view ni k. DAnYvumAyi vIiEl mwuk. 34 qiH niew LysEhAdren qeRywE ekAuvrik. ni vizVsHtrAENA aEtA {eL nzii A etiluM eesnYM ayctAENA qH qniEA aRiyAM. ni stY mANH pRyeti niew sEhAd ren {A tiric@ trAM. aven tiric@ ttiEnAewAM {ew rAjY niM DAnYM vAuti sVAtY vuM {A tM. 35 aEA sEhAdrA oAErAM siyiniM t DAnYM puR ewA wi. oAErAew si yiluM avrvew pNsiymAyi . a k sEhAdrAM avew pitAvuM By EpAyi. 36 yAEAbH avErAw pRu, qeR puAer oAErAeryAyi qni nxH w ewAnAENA niew BAvM? EyAEsPH EpAyi, ziemEyA EpAyi. EA ni ebnYAmIenyM ekAu EpAkA mi! 37 pE Eb teR pitAviEnAw pRu, ebnYAmIen {A tiriek ekA uvieli ayHH qeR ru puAeryM ekAlAM. qe vizVsi k. {A ebnYAmIen tiriek ekAu
29

li 42:38-43:24
38

46
zyM Rc@ EtM sAANiyM mM EbAw aiyM bdAmM qwekA _k. 12vN ri pNvuM kk. ni ekAwi@M k}i AvzYM ni mwiiiy pNvuM qwk. atH gvH o piz piytAkAM. 13 ebnYAmIenyM i ayAewywE mwuk. 14ni gvH mi niEA nieL shAyiA {A sv z nAy eedvEAw Ai AM. ebnYAmIM ziemEyAM surit rAyi mwieyAnANH qeR A n. aeli punxHwi {A vIuM d+KiM. 15 atinA sEhAdrA gv kA}HcvsHteLw. dYtvN qwtieR ri pNvuemw. vN ebnYAmIM sEhAdrAErAewAH QjipHtiEl EpAyi. EyAEsPieR vIiElH sEhAdrA Niew 16 QjipHti EyAEsPH ebnYAmIen avErAewAM ku. EyAEsPH teR B]tY EnAw pRu, aver qeR Bvni El Nik. o m]ge ekAH pAkewk. H avew cBNM qEAewAANH . 17aEhM kl i c EpAel B]tY ecyHt. av aver EyAEsPieR vIi ekAuv. 18 EyAEsPieR vIiEl ekAu EpAyEA sEhAdrA By. av pRu, k}i tvN new cAk Li tiriek vyHe pNM mlmANH nAmiview ekAuvretH. av atH nmetirAy etLivAyi qwM. qiH new k}utkeL EmAxHwikyM ne awimLAkyM ec@M. 19 atinA sEhAdrA EyAEsPi eR vIwieR mtly B]tYen smI pic@. 20av pRu, EBA, tANH stYem { stYM ec@+ { k}itvN DAnY vAA view v. 21-22vIiEl v}iyi vcH { DAnYcAk REA oAErAew pNvuM oAErA cAi ku. aeten aview vevH {Riyil. qA pNM { tiriek ekAuvi@H . vN DAnYM vAutinH { eRwi pNM ekAuvi@H. 23 pE B]tY pRu, ByeEw, qe vizVsik. niewyM ni ew pitAvieRyM eedvM o sAn emnilyHH niew cAi pNM vctAyiriM. DAnYieR vil k}i tvN qe l ic t Ayi {A oAH. anrM B]tY ziemEyAen twvRyi niM ekAuv. 24ayA aver EyA EsPieR vIiEl nyic @ . av av evM ekAw. av kAluk k}uki. anrM av avew k}ut kM BNM ekAw.

vM. pE yAEAbH pRu, ni ELAewAM vrA ebnYAmIen {A a vdikyil. aveR sEhAdr mric@. niyiEA qeR BArY RAEhli av Ezxi k pu vnANH. Qji pHtiEl EpAEA veneiluM piyA aete d+Kic@ mriAniw yAM. ni d+KitnAy Q vyen pAtALiEl t_M. H QjiptiEl EpAkA ebnYA mIen avdi rAjYH AmM mAyi. 2 QjipH t iniM ekAuv DAnYM m}uv jn titI. DAnYM tIEA yAEAbH puA ErAwu pRu, QjipHtiEl EpAyi Rc @ DAnY wi vAieAu vrik. 3 qA eydA yAEAbiEnAw pR u, pE aviwe gv {eL tAI ecyHti@H. aEhM pRu, niew sEhAdren qeRyw ekAuviel i {A niELAwu sMsArikwiyil. 4ebnYAmIenwi {ELAewAyc A { ec DAnYM vAAM. 5 alApM { EpAkil. avenwAet ecletANH ayA pRiritH. 6 yi AEy pRu, ni meA sEhAdr wiyeH nieLinA NyAELAw pRtH? qinANien qe ni EAhictH? 7 sEhAdrA mRupwi pRu, ayA opAw EcAdY EcAdic@. {eL iyM {ew wMbeiyM ayA H opAwH aRiyNmAyi. ayA EcAdic @ , niew a EA}uM jIviciriEA? vIi niH o sEhAdr wiyEA? { ayA ew EcAdYH mRupwi pRyk mAEm ecyHtZ. {ew sEhAdren ekA uvrNemH ayA vzYewemH { ktiyEtyil. 8 anrM eydA teR pitAvAy yi AEyliEnAw pRu, ebnYAmI qEAewAM vre. {Anven i Ec A LAM. DAnYinAyi { Qji pHti EpAke. { EpAyieli new ikLwM nAemlAM mriM. 9a v suritnAeNH {A R vieAAM. aveR kArYi {A rvAdiyAyiriAM. aven {A mwi ekAuvieli ayHH qEM qe p}iAM. 10EpAkA aH {eL Enre avdiciei tinkM ru tvN { EpAyi }iEen. 11 aEA avew pitAvAy yi A Ey pRu, stYemi ebnYA mIen ni ekAuEpAk. pE gv H tAM kA}HcvsHtM ekAu EpAk. new nAi lBYmAy qe iluM sMGwiik. Rc@ sug

43

47
EyAEsPiEnAewAmA tew cyeNH av Ek@. atinA c ver av av kA}HcvsHt oti vYAp]trAyi. 26 EyAEsPH vIiEl vEA sEhAdrA oAErAM t ekAu v sAn av nki. anrM av av mi nmsHkric@. 27 EyAEsPH avErAwu EmAEnVxNM nwi. av EcAdic@, ni ni ew vEyADiknAy pitAvieni qEAw pRuvElA, aEhM EA}uM suKmAyirivElA? 28 sEhAdrA pRu, vH EBA, aEhM EA}uM suKmAyi jIviciri . vIuM av EyAEsPieR mi nmikyM ecyHt. EyAEsPH ebnYAmIen kA anrM EyAEsPH teR sEhAdr nAy ebnYAmIen ku. (ebnYAmIeR yM EyAEsPieRyM a orALAyi .) EyAEsPH pRu, ni qEAw pR niew LysEhAdrnAENA v? anrM EyAEsPH ebnYAmI EnAw pRu, eedvM nie a#hi e qeR E! 30 qiH EyAEsPH mRiyiniM Ri oAwi. tA aven sHEnhici evH ebnYAmIen kANiA EyAEs PinH vLer #hmAyi. avnH kryNem EtAi. pE tA kry tH sEhAdrA kAtH avnixHw milAyi. atinA EyAEsPH teR mRiyiElEAwkyM aviewyiH kr ykyM ecyHt. 31anrM EyAEsPH teR mKM k}uki puRv. av sVyM niyic@ pRu, hArM k}i A smymAyi. 32 B]tYA EyAEsPi EtYkM Emz eyAi. sEhAdrA meA EmzyM. QjipHtkAH EtYkmAyM EmzeyA i. qAyErAewAi BNM k}i tH QjipHtkA citmAyi kti yiil. 33EyAEsPH aver avew lLi LysEhAdr mt m yAver q mi i. ti av atH-te@. 34B]tYA EyAEsPi eR EmzEmniM BNemwH av H viLukyAyi. pE m@ver A aumwu BNM ebnYAmI viLi. wic@ mrAver sEhA drA EyAEsPiEnAewAi ti kyM wikyM ecyHt.
29 25

li 43:25-44:16

cAi EtYkM vyH NM. B] t Y EyAEsPien asric@. 3 piE rAviel sEhAdrAer av ew k}utkELAewAM tiricyc@. 4av ngrM viEA, EyAEsPH teR B]tY EnAw pRu, ecH aver piwk. aver twu nii pRyk, { ni n ecyHt! pieinANH {eL en EAhictH? nieLi nAeNeR yjmAneR evi pAnpAM EmAxH w ic t H ? 5 pAnpAilANH qeR yjmAn wiM rhsY LRiyA pEyAgiM. ni ec yHtetAyAluM etAyiEAyi! 6B]tY atsric@. ayA sEhAdrAew awei aver twu nii. EyA EsPH pRetAe ayA avErAw pRu. 7 pE sEhAdrA B] t YEnAw pR u, gv qekAANen pR tH? { aeneyAM ecil! 8 mH {ew cAi k pNM { tiriek ekAuv. pieinANH { nieR yjmAneR sVEmA eviEyA EmAxH w itH ? 9niH {LilAeweyiluM cAiniH pAnpAM kiiyA ayA mriNM. niven vDiAM. { niew awimkLAvukyM ecAM. 10 B] t Y pRu, ni pR EpAelyAke. pE ayAeL {A ekAl@kyil. evi pAnpAM {A kewA ayA qeR awimyA kNM. m@v sVtrAM.

EyAEsPH ekNieyA anrM EyAEsPH teR B]tYnH o kln nki. EyAEsPH pR u, avew cAkLi avewA vu DAnYM niRyHk. oAErA ewyM pNvuM avew cAkLi vyHNM. 2Ly sEhAdreR cAi aveR pNvuM vyHNM. qeR viEz xe evipAnpAM aveR

44

ebnYAmI piwiew anrM oAErA sEhAdrM avr vew cAk EvgM niliRi a}i c @ . 12B] t Y cAk priEzADiA wi. msEhAdrni wi Ly vni avsAnic @ . ebnYAmIeR cAiniM av pAnpAM ke w. 13sEhAdrA d+KitrAyi. a kwiiA av tew vO vlic@kIRi. tew cAk k}ut R kyi av ngriEl mwi. 14 eydyM sEhAdrAM EyAEsPi eR vIiEl mwi. EyAEsPH aEA}uM avieweyAyi. av aveR mi nmsHkric@. 15EyA EsPH avErAw pRu, qinANi etAe ecyHttH? rhsY ke A qniH EtYk mAeH niRiyiEl? qeA BMgiyAyi ecA mAmAvil! 16 eydA pRu, EBA, {eA M pRyAnil. vizdIkriAM mA mil. { nirprADikLAeN etLi yiAM v}iyil. { ecyHt me EA etinH eedvM {eL Aer viDictAvAM. atinA ebnYAmI eew {eLlAM ayew awimkLAyi riM.
11

li 44:17-45:10
17

48
ieli qeR jIvitmAek ayHe e ewAM. 33atinA {Ani EA aEyAwEpikyANH, yAci kyANH, aven sEhAdrAErAewA tiriek EpAkA avdi. {Aniview ti ayew awimyAyirikyM ecAM. 34avenwAet qni pitAvi eRywE EpAkA k}ikyil . qeR pitAvinH q sMBviemti enecAli qni vLer BymH. tAnArAeNH EyAEsPH evLiew EyAEsPinH niyM te niy iAnAyil . av aviewy AyiveweylAM mi vcH kr u. EyAEsPH pRu, qlAvErAwM EpAvA pRy. ql A vM EpAyi. EyAEsPuM sEhAdrAM mAmAyi aview. aEA tAnArAeNH EyAEs PH pRu. 2 EyAEsPH krci w. PREvAeR ekAArilu qlAvM a EkkyM ecyHt. 3 EyAEsPH teR sEhAdrAErAw pR u, {A niew sEhAdr EyAEs PANH . qeR pitAvi suKmEl ? pE sEhAdrA avEnAw mRupwi eyAM pRil. av vLer } kyM BykyM ecyHt. 4 atinA EyAEsPH avErAw vIuM pRu, qeR awE v. {A aEpikyANH. qeR awE v. sEhAdrA EyAEsPi vLer aw E ec. EyAEsPH avErAw pR u, niew sEhAdr EyAEsPH {AnANH. qeyANH ni QjipHti awimyAyi vitH . 5 ni ByewtH . ni ecyHtEtAH tA EkApi tH. {Aniview vrikeytH eedv nizHcymAyi. niew jIv ri AnANH {AniviewytH. 6 Q ekAwM AmM wiyiH ru vxmAyi. niyM au vxM wi a nIu niM. aeyM kAlM vitEyA ekAyHEA A vil. 7atinA niew jntey ri A eedvM qe nimE EA yc t ANH . 8 niew etl qe EAyc t H . a eedvniymANH . eedvM qe PREvA pitAvi enEAelyAi. aveR vstiM m}u v QjipHtiM gvRA {A.

qA EyAEsPH pRu, {A nieLeylAvEryM awimkLAil! pAnpAM EmAxHwicv mAEm qeR awimyAEkZ. ni m@v smADAnEAew niew pitAvieR ywE EpAkAM. eydA ebnYAmIEvi vAdi 18 anrM eydA EyAEsPien smI pic@ pRu, EBA, {AenA kArYM aEyAw R pRye. qEAw dy vAyi EkApitH. aH PREvA sm nAeNH qniRiyAM. 19{ meAri ayew mi niEA au EcAdic@, niH o pitAEvA sEhAdrEnA EA? 20{ mRupwi pRu, {H v]nAy o pitA vuH. {H yvAvAy o aniy mH. teR vySkAlAy punA ytinA pitAvinH avEnAewA EtY kvA/lYM H. LysEhAdreR sEhAdr mric@. aen ayi lu k sEhAdrnANiv. {ew pitAvH aven vLeryDikM sHEnhi H. 21piIwH aH {ELAw pR u, qi sEhAdren ekAu vrik. qniveneyA kANNM. 22{ aEyAw pRu, iH vrA nAvil. avnH aen piriyA v. aven nxHweA pitAvH d+KM mlM mriM. 23pE au pRu, niew Ly sEhAdren ekAuvieli ni {Anini DAnYM trikyil. 24 atinA { mwiecH au pRetAe pitAviEnAw pRu. 25 piIwH {ew pitAvu pRu, mwiEAyi { Rc@ wi DAnY ekAuvrik. 26{ pitAvi EnAw pRu, {ew Ly sEhAdr enwAet {EA@ EpAkA k}i yil. {ew Ly sEhAdren tni kANAnAMver nmH DAnYM trielH gvN {ELAw pRu. 27aEA pitAvH pRu, qeR BArY RAEh qni ru puAer t. 28o mken {A dEryc@. o vnYm]gM aven ekAl@kyM ecyHt. piIewAriluM {Anven kiil. 29ni ni qeR mE puenwi ekAuEpAkyM avnH qeiluM sMBvikyM ec yHtA {A pud+KM ekAu mriM. 30 atinA Ly sEhAdrenwAet { ecl@tH aEhM kA- { ew pitAvieR jIvitiel vuM DAne vYi avnANH. 31av {ELAewAilA kA aEhM pie jIviciriil. a {ew etAyiriM. {ew pitAvH kdnBArM ekAu mriti { kArNA rAM. 32 Q bAleR rvAditVM {AnA ENewiritH. {A pitAviEnAw pRu, ven {A tiriek ekAuv

45

AEylien Qjipti H El Nic@ 9 EyAEsPH pRu, EvgM qeR pitAvieRywE EpAvuk. qiH aEhieR pu EyAEsPieR Q sEzM pRyk. eedvM qe QjipHtieR gv RAi. atinA view qeRyw E vrik. tAmsitH. EA tevrik. 10EgAezEdzH a

yi

49
yHH qeRyw tAmsiAM. a yHM ayew mM ekAc@m M ayew kAlikM sVAg tM. 11AmiERtAy aw au vxvuM {A aEyyM ayH vEyyM EpAAM. atinA a yHM ayew wMbiM wA et ayH yAetAiM o nxHwvuM vrikyil. EyAEsPH teR sEhAdrAErAw pRu, {A yTAi EyAEs PAeNH ni tIcyAyM kANA nAM. niELAw sMsAritH ni ew sEhAdrnAeNH qeR sEhA dr ebnYAmIEpAluM aRiyAM. 13ati nA view QjipHti qni kiiy bmtieyi pitAviEnAw pRyk. ni view ketlAM aEhEAw pRyk. ni EvgM ecH qeR pitA vien ieAuvrik. 14anrM EyA EsPH teR sEhAdr ebnYAmIen ekiiwikyM vM kryA wu kyM ecyH t . 15anrM EyAEsPH teR sEhAdrAereylAM Mbi kyM krykyM ecyHt. atiEzxM sEhAdrAerlAM EyAEsPiEnAw sM sAriA wi. 16 EyAEsPieR sEhAdrA v vivrM PREvA aRiu. PREvAeR ekAArilAek vA pr. PR EvAM B]tYAM vLer vikAr vivz rAyi! 17PREvA EyAEsPiEnAw pR u, tAvzYm DAnYvuM qw ekAH knAEdzE EpAvA nieR sEhAdrAErAw pRyk. 18ni eR pitAvienyM wMbeyM qeR mi ekAuvrAM avErAw pRyk. QjipHtiel vuM nl lM {A nin tAmsiA nkAM. nm vuM nl BNM nieR wMbAM g BiAM. 19anrM PREvA pRu, new mikc vikLi eR nieR sEhAdrA nk. pitA vienyM OIkeLyM ikeLyM av yi kyi ekAuvrA pRyk. 20av ew sAmAneLlAM ekAuvtien i vixmiE. QjipHtiel mikcv nmv nkAM. 21 atinA yi AEylieR puA a ecyHt. PREvA vAgHdAnM ecyHt EpAelte EyAEsPH avH vuM nl vAhn te nki. mwyA AvzYmAy hArvuM EyAEsPH av nki. 22oAErA sEhAdrM EyAEs PH oAErA nl vO vItM nki. pE ebnYAmInH au mEnAhrLAy vO nki. mRH evixN M ebnYAmI nki. 23EyAEsPH teR pitAviM sAn ekAw yc@. QjipHtiel nl sADn niRc cAk kyiy p k}utkeLyM av ayc@. wAet p epk}u tkew puRH niRey DAnYM a
12

li 45:11-46:7

vuM mH hArpdAM avew yAyHAyi nki. 24anrM EyAEs PH teR sEhAdrAer yAyAi. av EpAkEv, EyAEsPH avErAw pR u, Ener vIiEl EpAvuk. v}iH v}AtH. 25 aen sEhAdrA QjipH t i niM knAEdzH pitAvieRywE EpAyi. 26sEhAdrA avEnAw pR u, pitAEv, EyAEsPH M jIvici ri! avniEA QjipHtieRyA kmAnM gvRANH. avew pitAvinH qANH ciiE etRiyAnAyil. dYM aEhM av pR vizVsicil. 27pE EyAEs PH pRetlAM av aEhEAw pR u. te QjipHtiEl ekAuec lA EyAEsPH ayc vAhn yA EAbH ku. aEA aEhM vikArBri tnAkyM vLer vLer sEAxi kyM ecyH t . 28yi AEy pRu, EA {A nieL vizVsi. qeR mk EyAEsPH jIviciri! mritimH qniven kANNM! eedvM yi AEylinH R n atinA yi AEy QjipHtiEl yAyArMBic@. yi AEy Eb-EzbyiEl EpAyi. aview yi AEy teR pitAvAy yisHhAi eR eedve rADic@. av eedv i blikLic@. 2rAiyi eedvM yi AEyliEnAwH o sVpH n i sMsAric@. eedvM pRu, yAEAEb, yAEAEb. yi AEy viLiEk@, {Aniview yH. 3anrM eedvM pRu, {A eedvmA, nieR pitAvieR eedvM. QjipH t iEl EpAkA ByewtH . QjipH t i nie {AenA mhAjn tyAM. 4{A niEAewAM QjipHti El vM. nie {A QjipH t i niM vIuM puR ekAuvM. nI QjipHti vc@ mriM. pE EyA EsPH niEAewAmAM. nI mri EA aveR eekk nieR kkeL awyHM.

46

yi AEy QjiptiEl EpA H 5 anrM yAEAbH Eb-EzbA viH QjipHtiElEpAyi. aveR puA -yi AEylieR puA, tew pitAvienyM avew BArYmAeryM av ew m}uv ikeLyM QjipHtiEl ekAuEpAyi. PREvA ayc@ekAw vikLilANv yA ecyHttH. 6 knA EdzH avAyi qlA vsHt M kkAlikM avErAewAAyi . aen yi AEy teR qlA mM wMbvumAyi QjipH t iEl EpAyi. 7 avEnAewAM puAM pQ AM puimAM pQimAM Ayi. aveR wMbAMgeLl A M avEnA ewAM QjipHtiEl EpAyi.

li 46:8-47:3
8

50
yAEAbieR Enri@ pigAmi kM avEnAewAH QjipH t iEl EpAyvmAyv ek aRupARu EprAyi. (yAEAbieR puAew BArYmAer tiewiyiil.) 27aver wAet EyAEsPieR ru puAM Ayi. av QjipHti jnic vrANH. aen yAEAbinH QjipHti q}up Ep wMbmAyi. yi AEy Qjiptiel H EyAEsPiEnAw sMsAriA yAEAbH eydey dYM ayc @ . EgAezEdzi eydA EyAEsPi eRywE EpAyi. anrM yAEA buM jntyM EdzE kw. 29 teR pitAvH v vivrM EyAEsPH aRiu. atinA EyAEsPH teR rTvuemAi teR pitAvAy yi A Eylien sVIkriA EgAezniEl puRe@. yAEAbien k mAyi EyAEsPH aEhieR k}ui eki N vLer EnrM kru. 30 aEA yi AEy EyAEsPiEnAw pRu, ni qni smADAnEAew mriAM. {A nieR mKM kAkyM nIyiEA}uM jIvicirievH aRiy kyM ecyHt. 31 EyAEsPH teR sEhAdrAErAwM pitAvieR m@ wMbAMgELAwmAyi pRu, ni viri vivrM {A PREvAEnAw pRyA EpA. {A PREvAEnAw pRyM, qeR sEhAdrAM qeR pitAvieR m@ wMbAMgM knAEdzM viH view qeRyw viri. 32av o wywMbmANH . qEA}uM wkM m] g M avErAewAmAM. av tew m] g eL m}uvM tew vsH t vkkeLyM EA@ ekAu vi@H. 33PREvA nieL viLi EA niL@ew etA}ilienRic @ EcAdiM? 34ni avEnAw pRyNM, { wyArANH. jIvitM m}uv { wyArAyiri. {H mH {ew pUvikM wyArAyi qH. aEA EgAezEdz tAm siA PREvA nieL avdiM. QjipHtkAH wyAer xHwmilA tinA EgAezni te tAmsi tANH niH nltH.
28 26

yAEAbieR wMbM yi AEylieR puAewyM av EnAewAH QjipHtiEl EpAy wM bAMgewyM Epk ni pRy. Eb yi yAEAbieR dY pu. 9 hEnAH, Pl<, ehE A, ki qiv EbeR puA. 10 ziemEyAeR puA+ eymEv, yAmI, oAhdH, yAKi, EsAh. zQ ziemEyAeR punAyi. (o knA kAriyi jnicvnANH zQ.) 11 Elviyew puA+ EgEzA, khA H, emrAri. 12 eydyew puA+ , oAnA, EzlA, EpersH, EsrhH (vri , oAnA qiv knAni vcH mric@.) ehE AM hAmlumAyi epersi eR puA. 13 yiAKArieR puA+ EtAlA, puvA, EyAbH, ziE%A. 14 esbUlUeR puA+ EserdH , ElA, yehEy. 15 yAEAbi BArYyAy Elyyi jnic puArANH Eb, ziemEyA, Elvi, eydA, yiAKA, esbUlU qiv. p-arAmi vcANH pu A ElyyHH jnictH. dInA qeA puiyM avAyi. aen aveR wMbi mim Ep. 16 gAdieR puA+ siEPYA, hI, nI, qsHEbA, ri, aErAdi, aErli. 17 EzrieR puA+ yimHnA, yizVA, yizVI, ebriyA, avew sEhAdri Es rhH. wAet ebriyAH Eheb, mI Ey qI puAmH. 18 avereylAM yAEAbinH aveR BArYyew B]tY silyi (lAbA teR pui ElyyHH nkiyi B]tYyAyi av.) jnic puArANH. Q wMbi ptinARu EpAyi. 19 yAEAbieR BArY RAEhlinH ru puA+ EyAEsPuM ebnYAmIM. eb nYAmI yAEAbiEnAewA tAmsic@. pE EyAEsPH QjipHtilAyi. 20 QjipHti EyAEsPi ru pu A, mneyM qyImM. (oA ngr iel puErAhitnAyi EpAiEPR yew puiyAy sHnAyi EyA EsPieR BArY.) 21 ebnYAmIeR puA+ Ebl, Eb eK, azHeb, EgrA, nAmA, hI, ErAzH, mIM, IM, erdH qivrAyi . 22 averlAM yAEAbinH teR BArY yAy RAEhli jnic puArANH. Q wMbi ptiAlu EpAyi. 23 zIM yi dAeR pu. 24 nPHtAliyew puA+ yAsiEy, ni, Eyes, ziElM. 25 av yAEAbi bihyi Ay puA. (lAbA teR pui yAy RAEhli nkiyi B]tYyAyi bihA.) wMbi }H aMg Ayi.

AEy EgAezni tAmsi EyAEsPH PREvAeRyw ec pRu, qeR pitAvuM sEhAdrAM aveweylAM wMb M viewyH. avErAewAH av ew m}uv m]gM qlA vsHtvk kmH. avriEA EgAezEdz H. 2EyAEsPH teR sEhAdrAri auEper etrewH PREvAeR mi ekAuEpAyi. 3 PREvA sEhAdrAErAw pRu, niew etA}i qANH?

yi

47

51
sEhAdrA PREvAEnAw pRu, EBA, { wyArANH. {H mH {ew pUvikM wyArAyi . 4 av PREvAEnAw w pR u, knAEdzH AmM vLer mANH. aview {ew m]g Em yA o puEmwmil. atinA { Q Edz vsiA v. dyvAyi EgAezEdzH vsiA {eL a vdiNem { aEpi. 5 aEA PREvA EyAEsPiEnAw pRu, nieR pitAvuM sEhAdrAM nieRyw viri. 6av tAmsiA QjipHtiel lvuM nin etrewAM. nieR pitAvi M sEhAdrAM vuM nl lM te nk. av EgAezEdz te vsie. av nl wyArAeN i qeR wkeLwi av EnA e. 7 anrM EyAEsPH teR pitA vien PREvA mi ekAuv. yAEAbH PREvAen a#hic@. 8 PR EvA avEnAw EcAdic@, ayHH q vyAyi? 9yAEAbH PREvAEnAw pRu, DArALM zH n o ecRiy jIvitM. 130 vxEm {A jIvi c i @Z. qeR pitAvuM pUv i kM qeA aDikM jIvic@. 10 yAEAbH PREvAen a#hic @ . anrM yAEAbH PREvAeR sm iniM EpAyi. 11 PREvAeR klnk EyAEsPH a srikyM teR pitAviM sEhAdr AM QjipHti lM nkyM ecyHt. QjipHtiel vuM nl Edz mAy remEssH NH EyAEsPH av nkiytH. 12teR pitAviM sEhAdr AM melAvM vzYmAy B NvuM EyAEsPH nki. EyAEsPH PREvA lM vAu 13 AmM vLer mAyi. rAjYH oriw M BNM kiAtAyi. AlH Qji pH t M knAEdzvuM vLer drimAyi. 14 rAjYvAsik wt wt DAnYM vAi. EyAEsPH pNM sAdicH PR EvAeR vstiyi ekAuv. 15R c@ kAliEzxM QjipHtkAewyM knAkAewyM ki pNmil A et yAyi. av tew pNM m}uv DAnYM vAAnAyi eclv}ic@. ati nA QjipHtkA EyAEsPieRyw ecH aEpic@, dyvAyi { BNM tErNEm. {ew pNM tI EpAyiri. Bicieli au EnAi nie { mric@ vI}uM. 16 qA EyAEsPH mRupwi pRu, niew kkAlikeL qni trik, {A ni BNM trAM. 17ati nA jn tew kkAlikeLyM tirkeLyM melA m]geLyM BNM vAA pEyAgic@. vxM EyA EsPH avH hArM ekAwkyM pkrM m]geL vAukyM ecyHt.
18

li 47:4-29

pE aw vxM BNM vAA m]gELA pNEmA avew ki lAet yAyi. atinA jn EyAEsPien smIpic@ pRu, {ew ki pNemAmielH ayHRiyAM. { ew m] g m}uvM ayEwtA kyM ecyHt. {ew zrIrvuM miy mlAet ayew mi {eA mil. 19tIcyAyM au EnAiyirie { mriM. pE au { BNM tA {ew mi PREvA nkyM { aEhieR awim kLAyirikyM ecAM. { vit yHA vi trik. aEA { mriEi vril. mi {iniyM BNM vLkyM ec@M. 20 aen QjipHtiel m}uv miyM PREvAEvi EyAEsPH vAi. Qji pHtkA qlAvM tew pAw EyAEsPi vi@. viz mlmANH av av vitH. 21qlA jnM PREvAeR awimkLAyi. QjipH t iluAyiv erlAM PREvAeR awimkLAyiI. 22 puErAhitew lM mAEm EyAEsPH vAAtiZ. avew EjAliH PR EvA tiPlM ekAwiekAA NH avH mi viEi vrAtH. atinA av pNM t B NM vAA pEyAgic@. 23 EyAEsPH jnELAw pRu, EA nieLyM niew l eLyM {A PREvAEvi vAiyiri . atinA {A ni vi trAM. ni a pAw vityHk. 24 ekAyHkAlM vEA viLvieR aielAH PREvA nkNM. ai nAlH niM pEyAgiAM. hAr i sUi DAnYi o BAgM aw vxe vityH viAyi pEyAgiAM. aEA ni ni ew wMbeLyM ikeLyM pul AM. 25 jn pRu, aH {ew jIv ric@. PREvAeR awimkLA yiriti {H vLer sEAx mH. 26 atinA EyAEsPH QjipHti o niymmAi. niymM M w. miyiniM ki@ qieRyM aielAH PREvAtANH. qlA mi yewyM wm PREvAnANH. puErAhit ew miyi mAmANH PREvAnH wm AvkAzmilAtH. qe Qjipti sMskrit H H H yi AEy QjipH t i tAmsic @ . EgAezEdzANyA vsictH. ayA L@ew wMbM vLer vlutAyi vL. QjipHti avH EdzM lBikyM sxHwiEyAew avrview jIvikyM ecyHt. 28 yAEAbH QjipH t i ptiEn}u vxM tAmsic@. yAEAbinH 147 vy Ayi. 29teR mrNsmymw qRi
27

li 47:30-48:19

52
anrM yi AEy EyAEsPieR puAer ku. yi AEy EcAdic@, rANH ik? 9 EyAEsPH teR pitAviEnAw pR u, vrANH qeR puA. eedvM qni t ik. yi AEy pRu, nieR ikeL qeRywE ekAuvrik. {An ver a#hiAM. 10 yi AEylinH AyM vLeryAyti nA kk zri kANAmAyiil. atinA EyAEsPH teR meL pitA viEnAwH awic@ nii. yi AEy ikeL MbikyM ekiiwi kyM ecyH t . 11anrM yi AEy EyAEsPiEnAw pRu, nieR mKM nieyAriluM kANAnAemH {A ktiyiil. pE EnA! nieyM nieR ikeLyM kANA eedvM qe avdiciri. 12 anrM EyAEsPH ikeL yi A EylieR mwiyiniM mAi. av av eR pitAvieR mi nmsHkric@. 13 EyAEsPH mneey teR w vz M qyImien vl vzM nii. (atinA qyIM yi AEylieR w vzM mne yi AEylieR vl vzmAyiv.) 14pE yi A Ey teR eekk piNc@ vl eek LyiyAy qyImieR tl yi vc@. anrM week m i yAy mneyew tlyiluM vc@. mne mvnAyieviluM yi AEyli eR we eekyAyi aveR tl yi vc t H . 15yi AEy EyAEsPi EnyM a#hic@ekAH en pR u, qeR pUv i krAy aAhAmM yisHhAM eedve rADici. eedvM jIvitiluwnILM qe nyic@. 16 qeR zHnLinielAM qe ric dtM avnAyi. av Q ikeL a#hiA {A Ai . EA Q ikH qeR Ep kiuM. new pUvikrAy aA hAmieRyM yisHhAieRyM EpM. av miyiel vliy wMbvuM jnt ymAyi vLrA {A Ai. 17 teR pitAvH teR vlkrM q yImieR tlyi vc i ritAyi EyAEsPH k. atH EyAEsPien sxH w nAiyil . EyAEsPH teR pitAvieR eek kielw. eek qyImieR tlyi niewH mneyew tlyi vyHA av # hic@. 18EyAEsPH teR pitAviEnAw pRu, aH vl eek vctH eti cAyi. mneyANH dY jAt, a yew vl eek aveREm vyHk! 19 qA pitAvH en vAdic @ , qniRiyAM mkEn, qniRiyAM. mn eyANH dYjAt. av mhAnA kyM ec@M. avM aEnkM jntkL@ew
8

yi AEy punAy EyAEsPien ariki viLic@ pRu, nineEAw sHEnhmei eek qeR wyewy wiyi vcH stYM ec@k. {A pRy tH asriAemM qEAw stY st pulAemM {A mri EA qe QjipHti sMsHkrik yielM stYM ec@k. 30qeR pUvi ker sMsHkriciwH qeyM sMsHkri NM. qe QjipHtiniM ekAu EpAyi {ew wMbl R yi EvNM sMsHkriA. EyAEsPH pRu, au pR EpAel te viAM q {A vAgHdAnM ec@. 31 aEA yAEAbH pRu, qEAw stYM ec@k. aEA aen v iAemH EyAEsPH stYM ecyHt. anrM yi AEy kiwyiEl tl tA}Hi.

H mneyM qyImiM a#h al E nrM k}iEA EyAEs Pi mnilAyi teR pitAvH vLer ErAgiyAeyH. atinA EyAEs PH teR ru puArAy mneeyyM qyImienyM pitAvieRywE ekAuEpAyi. 2 EyAEsPH vEA cil yi AEyliEnAw pRu, a yew pu EyAEsPH kANA viri . yi AEy vLer INitnAyi eviluM nE pNieH kiwyi q}uEi. 3 anrM yi AEy EyAEsPiEnAw pRu, knAEdze lUi vcH svznAy eedvM qni tY e@. eedvM aview qe a#hic@. 4 eedvM qEAw pRu, {A ninH aEnkM pigAmikeL nki nie vli eyA jntyAM. nieR wMbinH Q mi qAlEM sVmAM. 5 EA nin ru puAH. {A vM mH QjipHti vcANH ninH puA jnictH. nieR ru pu ArAy mneyM qyImM qniH qeR sVM meLEAelyANH. qni v EbenyM ziemEyAenyM EpAel yANH . 6atinA Q ru ikM qeR mLAyiriM. qnietlAM av pvyHM. pE nin m@ puA niER mAmAyiriM. pE qyImieRyM mneyewyM pu AerEAel teyAyiriM avM. atAytH, BAviyi qyImiM mne yHmetlAM avM pvyHM. 7p -arAmini {L@ew yAyi RAEh mric@. aete vLer d+Kit nAi. knA Edz vcANv mrict. H { aEA qAiEl v}i yilUew srikyAyi. {AnveL EbH E lehM q qAiEl v}iyi te sMsHkric@.

48

53
pitAvAM. qA LysEhAdr mvenA vliyvnAM. Ly veR wMbM vLer vlutAyiriM. 20 aen yi AEy aH aver a#hic@. av pRu, t ereyiluM a#hi EA yi AEylukA niL@ew Ep k pEyAgiM. av pRyM, eedvM nie qyImienEAelEyA mneey EAelEyA e. aen yi AEy qyImien mn eeyA mhAnAi. 21 anrM yi AEy EyAEsPi EnAw pRu, tA qeR mrNsmyM awiri. qA eedvM niEA ewAAyiriM. av nie nieR pUv i kew rAjYE nyiM. 22 nieR sEhAdrA nkA cil {A nin tiri. aEmA rYriniM Enwiy ml {A nin t. qeR auM vAL@M pEyAgi cANH {Anver EtAlictH. yAEAbH teR puAer a#hi anrM yAEAbH teR meL m}uv ariki viLic@. av pRu, qeR meLlAvM qeR awvrik. BAviyielANH nw vA EpAetH {A niELAw pRyAM. 2yAEAbieR puAEr, oi c@ v Ekvi. niL@ew pitA vAy yi AEylien Ekvi.
8

li 48:20-49:21

eydA eydA, nieR sEhAdrA nie vA}HM. nI nieR zueL EtAliM. nieR sEhAdrA nin mi nm sHkriM. 9 eydA o siMheEAelyANH. qeR E, nI, sVyM vDic m]g ieR mkLi ni o siMhe EAelyANH. vimiA kiw o siMheEAelyANH eydA. aven pviA M eeDrYmil. 10 eydyew wMbA rAjAA rAM. yTArAjAvH vM ver aDikAr cihH n M aveR wMbAriniH EpAkil. aEA aEnkM Ep aven asrikyM EsvikyM ec@M. 11 av teR k}utey miri vi yi eku. k}utiey vuM nl mriviyi eku. teR vO av nl vIi k}u. 12 vIu wic H aveR kk v. pAlu wicH aveR pl@k evL@. esbUlU esbUlU kwryi tAmsiM. aveR kwIrM kl@keA suritlmAyiriM. sIEdA ngrM ver aveR rAjYM vYApiM.
13

49

Eb qeR dYpunAy Eb, nIyA eNeR dYsAnM, puxen nil yilu qeR ziyew dY etLivH. qeR puAri vuM bmAnYM zM nIyAyi. 4 pE nieR #h ev eAM EpAel aniyitM. atinA nI qeR ExHWnAy punAyi av Ezxikyil. nI nieR pitAvieR kiwyi kyRi aveR BArYmAri ovELAwew zyic@. nI qeR kiw yHH, nI kiw kiwyHH nANEw vi.
3

yiAKA kWinAVAnM ecyHt o k}utey EAelyANH yiAKA. BArEmiy av vimi. 15 teR vimlM nletH av kAM. teR EdzM sEAxdAykmAyi av kAM. vliy BAreLwA av EtA ni. awimeyEAel av EvleywA tARA.
14

ziemEyAM ElviyM ziemEyAM ElviyM sEhAdrA. av vAeLw yM ecA xHwe w. 6 av rhsYmAyi dxHwtk sU NM ecyHt. qeR mnH avew pri pAwikLi pH #hiil. {Anv ew rhsYsmAgmeL sVIkriil. tL@ew EkApi av L@keL ekA. tmAzyHH av m]geL mRie wi. 7avew EkApM o zApmANH. a vLer zvumANH. &A piwicA av vLer UrArANH. av yAEA bieR nAi avew mi kiil. av yi AEylilAek vYApiM.
5

dA mH yi AEy EgAeLEAel dA sVM jntey viDiM. 17 dA, v}iyrikiel pAienEAel yAyiriM. v}iEyArkiw o apkwkAriyAy pAienEAelyAyi riM av. pAH o tiryew kAli kwi. svAriAr tAe} vI}u. 18 yEhAEv, {A nieR ryHAyi kAiri.
16

gAdH o sMGM kA gAdien mi M. pE gAdH aver dErH oAwiM.


19

Ez EzrieR nilM nl viLvuAM. BNM rAjAvi EpAluM EyAjYM!


20

nPtAli H nPHtAli sVtmAyiEAw o mAnienEAelyM aveR vAk avyew mEnAhrmAy ueLEA elyM.
21

li 49:22-50:14
22

54
i ekiiwic@ krykyM Mbi kyM ecyHt. 2 pitAvieR m]tzrIrM o A av teR eevdYArAyi B]tYErAwu klic@. eevdYA yAEAbi eR zrIrM sMsHkAri tARAi. QjipHtkAew EtYkrItiyilAN ecyHttH. 3 atsric@ sMsHkAri mH nAldivsM m]tEdhM sUiEi v. pie QjipHtkAH yAEAbi nAyi o EtYk d+KAcrNmAyi. q}up divsmAyi tH. 4 q}up divsEzxM d+KAc rNM avsAnic@. atinA EyAEsPH PREvAeR wMbAgELAw sMsA ric@. EyAEsPH pRu, dyvAyi Q sEzM PREvA nk+ 5 qeR pitAvH mriARAyEA, knAniel h yi aEhe sMsHkriAemH {An EhEAw tijH{ ecyH. h aEhM tniAyi tARAi evci tANH. atinA pitAvien sMsHkri A EpAkA qe avdiNM. ati EzxM {AnyewywE mwi vrAM. 6 PREvA pRu, vA pAlik, EpAyi nieR pitAvien sMsH k ri k. 7 aen EyAEsPH teR pitAvien sMsHkriA EpAyi. PREvAeR qlA EdYAgAM PREvAeR qlA m AM QjipHtiel qlA mAM EyA EsPiEnAewA EpAyi. 8EyAEsPi eR wMbiel qlA aMgL@M av eR sEhAdrAM aveR pitAvi eR wMbiel qlA aMgL@M av EnAewA EpAyi. ikL@M m]gL@M EgAezni ti. 9aetA vliy jn mAyi. EtkLiluM tirRM sri aEnkM BwAew o sMG vumAyi. av EyAAndi ki} EgA er-tAdiElANH EpAytH. aviewy v yi AEylinH dIGmAy sMsHkAr Ux nki. }u divsM Ux 11 nIuni. knA nivAsik EgAer -tAdiel sMsHkAr Ux ku. av pRu, QjipHtkA EwtH o vYsn UxyANH! ati nA EyAAndi Rueky lM Eb-mi yIM qANiH aRi yewtH. 12 aen tL@ew pitAvieR kln yAEAbieR puA nwAi. 13 av aveR zrIrM knAniEl ekAu EpAvukyM mEplyiel h yi sMsHkrikyM ecyHt. hitY nAy qEAniniM aAhAM vAi yM mE*myH smIpm l mAy hyAyi atH. o zHmzAn mAAnANH aAhAM lM vAi ytH. 14tL@ew pitAvien sMsHkric EzxM EyAEsPuM melAvM sMGEA ewAM QjipHtiEl mwi.
10

EyAEsP H EyAEsPANH vuM vijyi. EyA EsPH p} ekAumwiy miriv iEpAelyM nIRvyi vL mi rivi EpAelyM Evliyi vL mirivi EpAelymA. 23 aEnkM Ep aventier yM ecyHt. auverAe aveR zu LAyi. 24 pE av teR aclmAy vilinAluM smmAy eekkLAluM epA ti jyic@. yAEAbieR mhAz niniH av k kiu. atA ytH, yi AEylieR pARyAy wyni niH. 25 nieR pitAvieR eedviniH. eedvM nie a#hi. svz nAy eedvM nie a#hie. kAzLiniM atYgADLi niM av ninH a#h ecAri ye. sHtnLiniM gBpALi niM a#h av nii ecAriye. 26 qeR mAtApitAH opAwH n kL@Ayi. nieR pitAvAy {AM vLerEyeR a#hieu. nieR sEhAdrA nie omilAet Ep ic@. pE {AniEA qeR a #h nii mlEpAel u.

ebnYAmI viz ecAeyEAelyANH ebnYAmI. BAtLi av ekA tikyM EdAxLi av micm pvyHkyM ec@. 28 yi AEylieR pu EgA vyANH. avew pitAvH avErAw pR kArY vyANH. oAErA puM EyAji a#h av nki. 29 anrM yi AEy o klnyM av nki. av pRu, mrNAnrM qeR jntEyAwwAyiriA {AnA zi. hitYnAy qEAeR miyi lu hyi qeR pUvikErAewAM qeyM sMsHkriNM. 30mE%yH smI p mEpyilANH lM. knA EdzANtH. o zHmzAnmAyiri tinH aAhAM qEAniniM vAi ytANH lM. 31aAhAmM BArY sARyM hyilANH sMsH k ri etH. yisHhAM BArY RiebyM aviewyANH sMsHkrietH. qeR BArY ElyeyyM {Anview sMsHkric@. 32 hitYriniM vAiy lANH h. 33teR puAErAwu yM pRti EzxM yAEAbu kiw. kAluk qwH kili nivi vcH ayA mric@.
27

50

H yAEAbieR zvsMskArM yi AEy mricEA EyAEsPH vLer vYsnic@. av m]tEdh

55
sEhAdrAH EA}uM EyAEsPien ByM 15 vLer vx mpH t ecyHt kArYELAH EyAEsPinH M tELAwu EdxYmAyiriemH av By. av sVyM pRu, opE EyAEsPH EA}uM ne evRu AkAM. wAet n avEnAw ecyHt tiyHH av tiricwi teM vrAM. 16atinA sEhAdrA Q sEzM EyAEsPinyc@+ nieR pitAvH mriti mH nineA sEzM trA {eL 17 l i c i . av pRu, sEhAdrA avEnAw kANic etinH avErAw epARuA EyAEs PiEnAw {A aEpitAyi pRyk. atinA EyAEsEP, EA { aEpikyANH, {L@ew etH epARuk. nieR pitAvieR eedvieR dAsrANH {. sEzM EyAEsPien vLer d+Ki tnAi. av kru. 18sEhAdrA aveR mieli nmsHkric@. av pRu, { nieR dAsrAyiriM. 19 aEA EyAEsPH avErAw pRu, ByewtH. {A eedvml! atinA qni nieL ziiA aDikArvu mil. 20nieLEAw etu ecA ElA cic@ q stYmANH. pE yTA i eedvM nkLAElAcikyAyi . aEnkew jIv riA qe

li 50:15-26

pEyAgikyAyi aveR lYM. atANH sMBvictH! 21atinA Bye wAtirik. {A nieLyM ikeLyM kAekAAM! aen EyAEsPH teR sEhAdrAer smADAniic@. atH av H smADAnEmki. 22 teR pitAvieR wMbAgELA ewAH EyAEsPH QjipHti w tAmsic @ . iAM vyilANH av mrictH. 23EyAEsPieR kAl te qyImiM mL@M ekAc@ mL@ mAyi. mneyH M o puAyi. mAKI qAyi aveR EprH. mAKI rieR puAeryM EyAEsPH ku. EyAEsPieR mrNM mrNmwEA EyAEsPH teR sEhAdrAErAw pRu, qeR mrN smymw. eedvM nieL pripAli emM av nieL Q rAjYniM ekAuEpAemM qniRiyAM. aA hAmiM yisH h AiM yAEAbiM vAgH d AnM ecyH t lEH av nieL nyiM. 25 anrM EyAEsPH teR jntEyAwH o vAgHdAnM vzYeu. EyAEsPH pRu, putiy EdzE eedvM nieL nyiEA qeR aik wi ekAuEpAkAemH nieLni vAgHdAnM ec@k. 26 iAme vyi QjipHti vcANH EyAEsPH mrictH. eevdYA aveR zrIrM sMsHkAri tARA kyM aetA zveiyilAi Qji pHti sUikyM ecyHt.
24

56

puRAwH
1
yAEAbieR wMbM Qjipti H yAEAbH teR puAErAewAH QjipHtiEl yA ecyHt. oAErA puAErAwemAM avnveR wMb vumAyi. yi AEylieR pu A vrAyi+ 2Eb, ziemEyA, Elvi, eydA, 3yiAKA, esbUlU, ebnYAmI, 4dA, nPHtAli, gAdH, Ez; 5 yAEAbieR Enri@ pigAmik LAyi q}up EpAyi. (EyA EsPH pu Epri orALAyi eviluM ayA smyte QjipHtilAyi.) 6 piIwH, EyAEsPuM sEhAdrAM tlmRyiel ql A vM mric @ . 7 pE yi AEyjntyHH aEnkM stik AvukyM avew sMKY wt vL kyM ecyH t. yi AEyjnt zi ApikyM QjipHtrAjYmAek av ereAu niRykyM ecyHt. yi AEyjntyH } H anrM o putiy rAjAvH QjipH BriA wi. Q rAjAvi EyAEs Pien aRiyil A yi. 9 Q rAjAvH teR jntEyAw@ pRu, EnA, yi A EylukA neA qi ep kyuM zrAyiIkyM ecyHtiri 10 ! av aEnkmAyiI twyA nAM o nl pti sUNM ecNM. alApM o yM A vukyAeNi av new z@ ELAw EckyM ne EtAl i kyM new rAjYiniH rewkyM ec@M. 11 yi AEylukAew jIvitM yAs EmRiytAiIvA QjipH t kA tImAnic @ . atinA QjipH t kA avEm yjmAnAer niEyAgic@. yjmAnA yi AEylukAer, rAjA vi Evi pIETAM, RyMEssH qI ngr pNiyA niEyAgic @ . Q ngr DAnYM m@ sADnM sMBriA rAjAvH pEyAgic@. 12 QjipHtkA yi AEylukAer kWi nAVAnM ecic@. pE yi AEylu kA vLeryDikM pNi ecA nib itrAyEA av wt vL kyM vYApikyM ecyHt. QjipHt kA yi AEylukAerRic H vLery DikM BymvrAyiI. 13atinA QjipH t kA yi AEylukAereAH wt kWinAVAnM ecic@. 14 QjipH t kA yi AEylukAew jIvitM wt kWinmAi. av av
8

ereAH xH w ikyM AyvumA kWinEjAlik ecic@. vyluk LiluM atYVAnM ecic @ . av ecyHt qlA EvlkLiluM kAWinYEmRi yvyANH ecEi vtH. eedvBym sUtikiNik yi AEylukArAy OIkeL sv i shAyic ru sUtikiNik Ayi. ziA qM pUvA q mAyi avew EprH. QjipHtrAjAvH avErAw@ pRu, 16ni qAy sHIkeL avew svi shA yiEA i ENA epEA qH nirIik. i NAevi atien vDikyM epAev i atien jIviAnvdikyM ec@k. 17 pE sUtikiNik eedvEAw ByvuM drvumvrAyitinA rAjAvu klicEpAel vicil. av ueLeylAM jIviA avdic@. 18 QjipHtiel rAjAvH sUtikiNi keL viLic@ EcAdic@, nieLANH ueL jIviAnvdi tH? nieLANH en ec@tH? 19 sUtikiNik rAjAviEnAw pR u, qAyOIk QjipH t iel OIkeLA vLer zrANH. {H ecH shAyiAnAM mH av sVyM sviM. 20-21sUtikiNikLi eed vM sxHwnAyi. atinA eedvM aver a#hikyM av wM bAkA avdikyM ecyHt. qAyjntyHH pieyM wt i kAkyM av atizrAkyM ecyHt. 22 atinA PREvA teR jntyHH o kln nki+ qlA epziM jIvie. pE o qAy i jniEAe aven eenndi yi qRiyNM.
15

zivAy EmAez Elviyew vMzie orAA yi. vMzie o OIey ayA vivAhM k}ic@. 2 av gBMDrikyM o iey svi kyM ecyHt. av vLer surnA eN k av iey mmAsM oLiic@ vc@. 3 aven niyM aDik nA mRc@vyHA k}iyielM av kupiwieH vDieEAemM a By. av rluekAH o

57
ecRiy epkM Ai. av ecRiy epki kI pUzi a evi epAiiwEAelyAi. av ien epki kiwi. av epke ndItIr vL {AN kiwyi vc@. 4iyew sEhAdri oLic i H ie sMBviem nirIic@. 5 aEA PREvAeR mk LiA ndiyi ec. {ANkiwyi av epkM ku. avew EtA}imA ndItIrwi nwkyAyi. avri elAveL epkM qwekAuvrA av ayc@. 6rAjAvieR pui epkM R EnAiyEA orAieyyANH ati ktH. krykyAyi ien kH av swM EtAi. aEA av pRu, tH qAy ikLielAANH. 7 iyew sEhAdri aEA}uM oLici riAyi. av q}uE@ ecH rAjAvieR puiEyAw@ EcAdic@, Q iey ninEvi <xi vAM ml ekAw vLvAM {A o qAy OIey aEnVxie? 8 rAjAvieR mk pRu, EvNM. atinA epiEpAyi zivieR sVM mAtAvien ieAu v. 9 rAjAvieR mk aEyAw pRu, Q ien ekAuEpAyi qniAyi pricric@ vL. aven EpA@ ti {A nin litrAM. atinA OI avew ien ekAuEpAyi vLi. 10u vL. ERkAliEzxM av aven rAjA vieR mkeL l i c @ . rAjmAri iey teR sVM punAyi sVIk ric@. eviniM vliecwe tinA av av EmAez q Epri@. EmAez teR jntey shAyi 11 EmAez vLH o puxnAyi. teR jntyAy qAy vLer kWinEjAli nibitrAtH av ku. o divsM o QjipHtkAr o qA yen tl@tH EmAez ku. 12EmAez @M EnAiyEA eriluM EnAtAyi kil. aEA EmAez QjipHtkAren ekAH mNli }ic@mwi. 13 piEH rH qAy prsHprM EpArwitH EmAez ku. avri elArA et@kArnAeN EmAez ku. EmAez ayAELAw EcAdic@, nIeyi nANH nieR ayAren tl@tH? 14 ayA mRupwi pRu, nI { ew BrNADipEnA viDikAEvA k NemH eriluM pREA? l . el o QjipHtkAren ekA EpAel nI qeyM ekAl @ EmA? aEA EmAezH BymAyi. EmAez kti, EA {A ecyHttH qlAvM aRi iri.
15

puRAwH 2:4-3:1

EmAezyew v]ieyi PREvA aRiykyM aven vDiA tImAni kyM ecyH. pE EmAez midYA EdzEH oAwi re@. EmAez midYAni midYAni o kiNikryi EmAez ni. 16aview }u epm midYA nYnAy o puErAhitAyi. epik tew pitAvieR wkH evM ekAwvA kiNi kryieli. av etAikLi evM niRyHkyAyi. 17pE avi ewyAyi wyA epikeL oAwikyM aver evemwti niH twykyM ecyH t . atinA EmAez epikeL shAyikyM wkH evM ekAwkyM ecyHt. 18 aEA av tew pitAvAy eRy EvlieR awE mwi. pitAvH av ErAw@ pRu, niLi Enre vIi El vElA! 19 epik mRupwi pRu, aet EBA, wyA {eL oAwiA mi eciluM o QjipHtkAr {eL s hAyic@. ayA {M m]gM evM EkAri. 20 atinA eRyEv puimAErAw@ pRu, zri, ayA qviewyANH ? nieLANyAeL kiNikryi vitH? nEAewA BiA v tinH aven Nik. 21 ayAELAewA tuti EmAezH sEAxmAyi. teR puiyAy siEARey eRyEv EmAezyH H vivAhM ecyH t ekAw. 22siEARA gBiNiyAvukyM o puen svi kyM ecyHt. EmAez avnH EgEzAM q Epri@. tERtlA nAi tA ornYnAyi pAtinAlANH EmAez avnH EpritH. AEylien shAyiA eedvM tImAni 23 kAlM ER}iu. QjipHtiel rAjAvH mrikyM ecyH t . qiluM yi AEylukAH wM kWinAVAnM ecEiv. shAyi Eviy avew nilviLi eedvM Ek@. 24eedvM avew Ank EkkyM aAhAM, yisHhAH, yAEAbH qi vmAyi tAAiy krARukeLi oAkyM ecyHt. 25eedvM yi AEy lukAew drit kAkyM tA wen aver shAyiEeH av nRiykyM ecyHt. k iAwH midYAniel puErAhitnAyi yiEA yi EmAezyew aAyiy. yiEAyew wkew mtl EmAez ew. o divsM av i e mmiyew pwiARuvzE nyic@. EmAez, eedvieR pvtmAy yi

puRAwH 3:2-22
2

58
avErAw pRyk. {AnAv qe niewywEyciri qH nI yi AEylukAErAw pRyk. 15 eedvM EmAezEyAw M pRu, avErAw nI pREytH tANH+ yEhA v niew pUvikew eedvM. av aAhAmieR eedvvuM yisHhAieR eedvvuM yAEAbieR eedvvumA. qeR nAmM qEA}uM yEhAv qAyiriM vrAniri tl mRk m}uv qe nAmi aRi yM. yEhAv qe niewywE ayciri! qH avErAw pRyk. 16 yEhAv w pRu, jntyew mAer viLic@i avErAw pRyk. niew pUv i kew eedvmAy yEhAv qni tYe@. aA hAmieRyM yisHhAieRyM yAEA bieRyM eedvM qEAw pRu+ {A nieLiyM QjipHti ni ew aBveLiyM ciic @ . 17 QjipHti niLBvi yAtn kLiniH nieL EmAciiA {A tImAnikyM ecyHt. vYtYsHt jnt kLAy knAnY, hitY, aEmArY, epri sY, hivY, eybUsY qiverAe vsi, aEnkM nk niR o nAiEl {A nieL ekAuEpAM. 18 mA nieR vAk viM. nIyM mAM QjipHtiel rAjAvieR ywE EpAM. ni avEnAw pRyM, yEhAv qAyew eedvmA . {ew eedvM {ewyw vH m divsM mmiyiEl yA ecA {ELAw pRu. aview { {ew eedvmAy yEhAvyHH bliyiM. pE QjipHtiel rAjAvH nieL EpAkA avdiil qeniRiyAM. o mhAzi mAEm nieL EpAkA avdiA aEhe nibiA nAvU. 20atinA QjipH t ientier {A qeR mhAzi pEyAgiM. Edz {A pl atH-tkArYM ec@M. {An ecyH t k}iyEA av nieL EpAkA avdiM. 21 yi AEylukAErAw QjipHtkA dy kAAM {A wyAM. QjipH t vi@EpAEA QjipHtkA ni H aEnkM phArM nM. 22 qlA qAysHIkL@M QjipHtkA rAy tL@ew ayvAsikELAwM vIwkLi tAmsi QjipHkArAy OIkELAwM phAr vzYe wNM. QjipHtkArikLAy OIk avH phAr nM. sVM ekAuM evi ekAum BrNL@M nl vOL@M niH phArmAyi lBiM. anrM ni QjipH vi@ EpAEA phAr niew ik Drie. aen QjipH t kAew s m}uv ni ekAu EpAM.
19

EhAErbiEl EpAyi. aview av yEhAvyew dten k o iA i ku. enyANAytH. nzii ewAet iAwH ktAyi EmAez ku. 3 atinA, nzic@EpAkAet q en o iAwH kM q kANA EmAez ati awE EpAkA ni yic@. 4 EmAez iAiEl EnAvA v tH yEhAv ku. atinA iA iniH eedvM EmAezey viLic @ , EmAEz, EmAEz! EmAez pRu, qA yEhAEv? 5 aEA yEhAv pRu, awE vrtH. nieR ecH Qk. vimi yilANH nIyiEA nitH. 6nieR pUvikew eedvmA {A. aA hAmieRyM yisHhAieRyM yAEA bieRyM eedvM. eedve EnAA ByH EmAez mKM epAi. 7 anrM yEhAv pRu, Qji pHti qeR jntyew yAtnk {A ku. avew mk aver p vicEA avew nilviLi {A Ek@. avew Evdn qniRiyAM. 8 ni {A tAE} ecH qeR jntey QjipHt kAriniM riAM. aver {A EdzniM mA@M. aver {A drit LiniM EmAcitmAy o EdzE nyiM.* aEnkM nk niReA lmANtH. * aview vYtYsHtrAy pl jntkM EA vsi. av knAnY, hitY, aEmArY, eprisY, hivY, eybUsY qivrANH. 9yi A EylukAew nilviLik {A Ek@. QjipHtkA avew jIvite yAt nApUmAM {A ku. 10ati nA {A nieyiEA PREvAeRy wEyyH. EpAkU! qeR jnt yAy yi AEylukAer, QjipH t i niM puRE nyi! 11 qA EmAez eedvEAw EcAdi c@, {AenA mhAnl! pieeyen PREvAeRyw ecH yi AEylu kAer QjipHtiniM EmAciiM? 12 eedvM pRu, {A niEAewA tinA nin ecAM! nie {A ayc@ qtieR etLivH tANH+ jn tey QjipHtiniM EmAciicti EzxM nI Q mlyi vH qe rA DiM! 13 aEA EmAez eedvEAw EcA dic@, yi AEylukAruewyw ecH niew pUv i kew eedvM qe ayciri q {A pRyEA qi aveR EperH? q av EcAdicAElA? {AnvErAwH q pRyM? 14 aEA eedvM EmAezEyAwH pRu, {A v {A qH
d r i t L i . . . n y i M o vizixHwEdzM qM. aEnkM ... lmANtH pAluM EtemA}u EdzM qM.

59

puRAwH 4:1-23
11

EmAezyH awyALM H anrM EmAez eedvEAw EcAdic@, aH qe ayctAeNH {Anv ErAw pRyEA yi AEylukA pE vizVsiil. yEhAv nin tY eieAmil qv pRyM. 2 pE eedvM EmAezEyAw EcAdic@, nieR kielA kAtH? EmAez mRupwi pRu, eteR Qvwi yANH. 3 aEA eedvM pRu, nieR Q vwi tRyiliwk. atinA EmAez Qvwi tRyiel Riu. vwi o smAyiI. EmAez Epwic H atieRywniM oAwi. 4 pE yEhAv EmAezEyAw@ pRu, ecH pAieR vAli piwik. aen EmAez pAieR vAli kw piwic@. EmAez aen ecyHt EA pAu vIuM QvwiyAyi. 5 aEA eedvM pRu, nieR vwiey en pEyAgik. aEA nieR pUvikew eedvvuM aAhAmieR eedvvuM yisH h AieR eedvvuM yAEAbieR eedvvumAy yEhAvey nI ku qH av vizVsic@ekA_M. 6 anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, meArwyALvuM wi {A nin trAM. nieR eek nieR Ayi wiyi vyHk. atsric H EmAez Aym}ic H teR eek atii vc@. anrM EmAez eek AyiniM puRe w EnAiyEA ati vliy mAM vi. eek niRey muEpAel ev pAwk. 7aEA eedvM pRu, ni nieR eek vIuM Ayi i wk. EmAez vIuM Ayi i eekyi@. piIwH eekpuRe wEA ati mAM vi, pUvA vyilAyiri. 8 aEA eedvM pRu, Qvwi yew atH-tkrmAy dYe awyALM kANiEA jn nie vizVsi ieli nieR eekyew atH-tk rmAy rAme Q awyALM aver kANiEA av vizVsic@ ekA _M. 9 nI Q rH atH-tkrmAy awyA L aver kANici@M nie vizVsi AM iAM av mwikyAeN i, eenndiyiniM Rc@ evM ekAuvrik. qitH tRyielA}ik. tRyi vIN mAyi atH rmAyi IM. 10 qA EmAez yEhAvEyAw pR u, pE kAEv, {A stYM pR ye. {AenA nl AsMgikenAml. oriluM nAyi sMsAriA qni k}iiil. EA, aEyAw sMsA ricti EzxM EpAluM qniH nAyi sMsAriA k}iyil . qeR sMsArM avYmAeNM qniH nl vAk pEyAgiA sADii elM ayHRiyAM.

aEA yEhAv avEnAw@ pRu, mxYeR vAy rA s]xHwictH? mxYen QmyM bDirmAA k}i ytAANH? o mxYen anA A A k}iyk? mxY kA}Hc nkA A k}iyk? etlAM ecA k}iyv {AnA-{A yEhAvyA. 12atinA EpA, nI sMsAriEA {A niEAewAm AM. pRyA vAk {A nin nM. 13 pE EmAez pRu, qeR k AEv, qeylAet meAven ay ENEm q {AnEpikyANH . 14 aEA yEhAvyHH EmAezEyAw EkA pmAyi. yEhAv pRu, ekAAM! nie shAyiA {A orAeL ay yH AM. Elviyew vMzini, nieR sEhAdrnAy ahErAen {A atipEyAgiM. ayA o nl A sMgiknANH. ayA nie kANA v H. nie kANA av sEAx mANH. 15av niEAewAM PREvAeR ywE vM. pREyete {A nin pRu trAM. a nI ahErAEnA w pRyM. ahErA zriyAy vAk PREvAEnAwM pRyM 16jnELAwM nin Evi ahErA sMsAriM. nI o mhAnAy rAjAvienEAel yiri M. av nieR oQEdYAgik vAvuM.* 17 atinA EpAvuk. nieR QvwiyM qwk. {A niEAewAme kANiA vwiyM mH atH-t k]tYM pEyAgik. EmAez QjiptiEl mwu H anrM EmAez teR aAyiy nAy yiEAyew awE mwi. EmAez yiEAviEnAw pRu, qeR bueLAe jIviciriEvA q RiyA QjipHtiEl mwA qe avdiNM. yiEA pRu, tIcyAyM! nin smADAnmAyi EpAkAM. 19 anrM EmAez midYAnilAyi EA eedvM avEnAw pRu, nini EA QjipH t iEl suritmAyi mwiEAkAM. nie vDiAnA#hici mxY EA mric@k}iu. 20 atinA EmAez teR BArYEyyM ikELyM o k}utR kyi Qji pHtiEl puRe@. EmAez eedvzi y Qvwi wi kielwi. 21 EmAez QjipHtiEl mwEv eedvM avEnAw sMsAric@, PREvAEnAw sM sAriEA nin {A tiri ziypEyAgic H atH - t kANi A oAik. pE {A PR EvAeR mnien kWinmAM. jneL av EpAkA avdiil. 22aEA nI PREvAEnAw pRyNM+ 23yEhAv pR y, yi AEy qeR dYjAtnANH.
18

n I . . . v A v u M av nieR vAyM nI aveR eedvvuM qM.

puRAwH 4:24-5:14

60
yi AEylien {A EpAkA avdi il. 3 aEA ahErAM EmAezyM pR u, qAyew eedvM {ELAw sMsAric @ . atinA mmiyiEl m divse yA EpAkA {eL ayyH NemH { aEpik yANH. aview { {ew eedv mAy yEhAvyHH o bliyie. { a ecAtiA av EkA pikyM {eL vDikyM ec@M. ErAgM ekAEA yM ekAEA yiriM atH. 4 qA PREvA avErAw pRu, EmAEz, ahErAEn, ni etA}ilALi keL zlYewkyANH. av avew EjAli ece! ni EpAyi niew 5 pNi EnAH ! EjAliA DArALmH. niLver tew EjAli ec@ti twew.

qeR mken EpAvAM qe rADi AM avdikyM EvNemH {A vzYew, yi AEylien EpA vA nI avdiApM nieR dYjAten {A vDiM. EmAezyew pu pri cECdiew H 24 QjipH t iEl v}imEY rAi eclv}iA EmAez oriw ni. yEhAv aview vH EmAezey vDi A mic@. 25aEA siEArA o kl @ LieywH avew puen pri cHECdic@. av cemwH EmAez yew kAli sHpzic@. anrM av EmAezEyAw pRu, nI qniH r mNvALnANH! 26teR puen pricHEC diEekAANH siEArA en pRtH. atinA eedvM EmAezEyAw mikyM aven vDiAtiri kyM ecyHt. EmAezyM ahErAM eedvsmi 27 yEhAv ahErAEnAw sMsAric@. yEhAv en pRu, mmiyiEl EpAyi EmAezey kAk. atinA ahErA EmAezeyANA eedv ieR mlyiEl EpAyi. ahErA EmAezey kAkyM aven Mbi kyM ecyHt. 28qinANH yEhAv ah ErAen aycetH EmAez avEnAw pR u. eedvM te ayctinH awyAL mAyi viE atH-ttYeL iyM EmAez pRu, yEhAv pR etlAM EmAez pRu. 29 atinA EmAezyM ahErAM yi AEylukAew m}uv mAeryM viLic@i. 30anrM ahErA av ErAw sMsAric@. yEhAv EmAezEyAw@ pRietlAM ahErA avErAw pRu Ekic@. anrM EmAez k kANA teR awyAL v ic@. 31EmAezey eedvM ayctAeNH jn vizVsic@. tew yAtnk kH teL EmAciiA eedvM vtA eNH yi AEylukA vizVsic@. ati nA av tl nic H eedve sHttic@. EmAezyM ahErAM PR EvAeR mi jnELAw sMsArictiEzxM ah ErAM EmAezyM PREvAeRywE EpAyi. av pRu, yi AEyli eR eedvmAy yEhAv pRy, qe bmAniA o sdY nwA Evi mmiyiEl EpAtinH qeR jn tey avdik. 2 pE PREvA pRu, rANH Q yEhAv? {AeninANH aven asriEtH ? yi AEylukAer {AeninyyHNM. Q yEhAv rA eN EpAluM qniRiyil. atinA

PREvA jneL zii aEt divsM te yi AEylukAew EjAli wt kWinmAA PREvA kln puRewvic@. PREvA yjmAn AErAwM qAy kANimAErAwM pR u, 7ni qEA}uM pNiAH xHwikyAA vyHEA ekAw ARuH . ni xH w ikyAA vyHEA av te keNemH avErAw pRyk. 8 pE mile a te xH w ik avAkyM EvNM. avriEA mwiyArAyiri. atinAlANH av EpAkA qEAwH avAdM EcAditH. av ecA MmAM pNieyAmil . atinAlA Nv tL@ew eedvi bliyi NemeAe pRytH . 9atinA avereAH kWinEvl ecik. qEA}uM avereAu pNieywi k. aeneyi EmAezyew N k EkA av smyM kiil. 10 atinA QjipH t kArAy yjmAn AM qAyArAy kANimAM yi A EylukAer smIpic@ pRu, xHwik yAA vyH E A niini triel PREvA niyiciri. 11 ni te EpAyi vyHEA EzKri NM. atinA EpAyi vyHEA sA dik. qiluM A xHwikyew qi RevAM vtH. 12 atinA av vyHEA Etwi Qji pHtielAwM EpAyi. 13yjmAnA jn eL kWinmAyi EjAli ec@vA nibic @ . p}yEpAel ayM te xHwikyAAM nibic@. 14 k ec@ EjAliyew m}uv rvAditVvuM l i A QjipH t kArAy yjmAnA qAyArAy kA NimAer etrew. yjmAnA kANimAer awic@ekAH avErAw@ pR u, nieLANH p}yEpAel xHwikyAAtH? aEA niH
6

61
ayM ecAnAmAyiei EA}uM ayM te p@M! 15 anrM qAy kANimA PR EvAen kANA EpAyi. av prAti e@, { ayew B]tYArANH. aH {ELAewinANieneyAe 16 epmARutH? aH {H vyHEA til. pE ayM te xHwikyAA nixHkxi kyM ec@. EA {ew yjmA nA {eL tl@kyM ec@. a yew A ec@tH vliy etANH. 17 PREvA mRupwi pRu, mwiy AEr, ni pNi ecA k}iyil. aekAANH ni EpAkA qEAwH avAdM EcAditH. aekAANH yEhAvyHH bliyiAeneAe RH ni viwM viwA mitH. 18 EA EpAyi pNi eck! o@M vyHEA niH tril! niyM p}y a te qM xHwikyA kyM EvNM! 19 t }ilAeyH qAy kANimAH mnilAyi. mpH A iy a xHwikyAA t k}iykyielH avRiyAmAyi. 20 PREvAmAy wiA}H c yH EzxM mwuEA av EmAezeyyM ahErAenyM ku. EmAezyM ah ErAM aver kA nikyAyi. 21 atinA av EmAezEyAwM ahErA EnAwM pRu, {eL EpAkAnvdi NemH PREvAEnAwM aveR BrNA DipAErAwM pREA ni stY i o vI}HcyANH viytH. av {eL evRuAniwyAiytinA yEhAv nieL ziie. {eL ekAlA ni aveA kArNm AiyirikyANH. EmAez eedvEAw prAtiew anrM EmAez yEhAvEyAw A ic @ ekA@ pRu, yjmAnEn, aeinANH ayew jntEyAwH Q kwMeek ecyHttH? aeinANH qe EAyc t H ? 23aee pR yA lic m}uv {A PREvA EnAw pRu. pE amt av avErAw <rmAyiANH epmARiytH . aver shAyiA nI oM ec@k ymAyil. aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR u, PREvAEnAw {Anini q ec@emH nI EA kAM. {Aen eR mhAzi aveREm EyAgi kyM av qeR jneL EpAkAn vdikyM ec@M. aver pRy yHA av tARAM. aen aver av nib mAyie pRy yHM. 2 anrM eedvM EmAezEyAw@ pRu, 3 {AnANH yEhAv; {A aAhA miM yisHhAiM yAEAbiM tY
22

puRAwH 5:15-6:16

e@. avere zAyi (svz nAy eedvM) q viLic@. avH yEhAv q qeR EprRiyil. 4 {Anv mAyi o krARuAi. knAEdzM av nkAemH {A vAgHdAnM ecyHt. av Edz tAmsiciev iluM atvew sVM EdzmAyiil. 5 EA yi AEyjntyew {rM {A Ekiri. av QjipHtieR awimkLAeNH {A Ek@. qeR krA Rieni {AEnAikyM ec@. 6 atinA yi AEyjntEyAw {Ani en pRtAyi pRyk, {A yEhA vyA. {A nieL riM. {A nieL EmAciiM. ni QjipHt kAew awimkLAyiriil. qeR mhAz iyA QjipHtkAH {A BIkr mAy zik nM. qiH nieL {A riM. 7ni qeR jntyM {A niew eedvvumAyiriM. ni ew eedvmA yEhAv {AnA evM QjipHtkAriniM nieL EmAciictH {AnAeNM niLRiyM. 8 aAhAmiM yisH h AiM yAEA biM {AenA mhAvAgHdAnM ecyHti @H. {AnveA EtYkEdzM n emH vAgHdAnM ecyHt. atinA {A nieL EdzE nyiM. EdzM {A ni tM. atH niEwtA yiriM. {A yEhAvyA. 9 atinA EmAez yi AEyjntEyA wietlAM pRu. pE av aven icil. atikWinmAy EjAli ec@k yAyitinA EmAez pRyetAe EkA avH myilAyi. 10 aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR u, 11yi AEyjntEyAw teR EdzM viuEpAkA avdiNemH PREvAEnAwu ec pRyk. 12 pE EmAez mRupwi pRu, yi A Eyjnt qeR vAk nirsi, aekAH tIc y AyM PREvAM qeR vAk nirsiM. {AnAke a vAcArYM vml!* 13 pE yEhAv EmAezEyAwM ahErA EnAwM sMsAric@. yi AyjntEyAw ecH sMsArivA eedvM avErAw@ klic@. PREvAEnAw sMsArivAM av klic@. yi AEyjntey Qji pHtEdz ni puRE nyiA eedvM avErAw@ klic@. yi AEyliel cil vMz yi AEyliel vMzADipAew Epk+ yi AEylieR mpu EbnH nAlH puA. hEnAH, PlU, ehE A, ki qiv. 15eymEv, yAmI oAhdH, yAKI, EsAh, o knA nYAriyiluAy zQ qiv ziem EyAeR puA. 16Elvi imE}u
14

{AnAke ... vml aeli {AenA apricitenEAel sMsAri. qeR uk apricH E CditmANH q vAcYAM.

puRAwH 6:17-7:18

62
yiM. pE av aEA}uM iA Ail. 4aEA {A QjipHti vliy zi nM. qiH qeR jnt yAy yi AEylukAer {A QjipHti niM nyiM. 5aEA {AnANH yEhA veyH QjipHtkA aRiyM. {A av etirAyiriM. {AnANH yEhAvey H av aRiykyM ec@M. qiH qeR jntey avew rAjYniM EmAciiM. 6 EmAezyM ahErAM yEhAv t ELAw pR Q kArY asric@. 7 aEA EmAezyHH qpM ahErAnH qpimM vyAyi. EmAezyew Qvwi smAyiI 8 yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu 9niew zi etLiyiA PREvA niELAwAvzYewM. ortH-tM viA av vzYewM. ah ErAEnAwH aveR Qvwi niliwA pRyNM. PREvA EnAiniE aetA smAyi mARuM. 10 atinA EmAezyM ahErAM PR EvAeRyw ecH yEhAvey a sric@. ahErA teR Qvwi nil i@. PREvAM EdYAgAM EnAi niE vwi o smAyiI. 11 atinA rAjAvH teR jH { Anik eLyM mvAdikeLyM viLic@. av tpEyAgicH ahErAeR v] i aEtpwi akric@. 12av qRi avew Q vwikM sLAyi mARi. pE ahErAeR Qvwi av Ewtien Bic@. 13aEA}uM jneL EpAkA avdiA PREvA tAR lAyi. yEhAv pREpAelyA Ni sMBvictH. rAjAvH EmAezeyyM ahErAenyM viA vistic@. evM rmAyiI anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, PREvA kWinXdynAyiI. atinAlANyA jneL EpAkAnv diAtH . 15kAlH PREvA ndiyi El EpAM. eenndiryi aveR ywE ecl@k. pAAyi mARiy Qvwi qwk. 16avEnAwH pR yk+ qAyew eedvmAy yEhAv qe nieRywEyc i ri. qeR jnt mmiyiElEpAyi qe rADie q niEAw pRyA yEhAv qe ayciri. ver nI yEhAvyew vA icil. 17ati nA tA yEhAvyAeNH nieR mi etLiyiA tA cil v iemH yEhAv pRy. {A een ndiyiel evi qeR Q QvwiekAH awikyM ndI jlM rmAkyM ec@M. 18ndiyiel m/Y cAM. ndiyAek cIunARuM. aEA QjipHtkAH ndiyiel jlM wiAnAkAetyAM.
14

vxM jIvic @ . EgEzA, khAH , emrAri qiv Elviyew puA. 17 EgEzAnH ru puA, libHniyM ziemyiyM. 18ekhAH imim vxM jIvic @ . a%AM, yisH h A, ehEA, IEy qiv ekhA ieR puA. 19emrAriH mhI, mzi qiv puA. yi AEylieR pu Elviyew vMzArANiverlAM. 20 a%AM imE}u vxM jIvic@. teR pit] s EhAdri EyAEKebdien a%AM vivAhM k}ic@. a%AmieRyM EyAEKebdieRyM puArANH EmAez yM ahErAM. 21yisHhArieR pu A EkAerhH, EnePgH, sii qivrA yi. 22IEylieR puA, mIzA Ey, qsAPA, sii qiv. 23 aInAdAbieR puiyM nhEzA eR sEhAdriymAyi qlIEzbey ahErA vivAhM k}ic@. ahErAM qlIEzbyM nAdAbH, abI, qelyA sA, QTAmA qI puAH jM nki. 24EkAerhH vMzAew pUvikM EkAerhieR puAmAyv vrANH+ a`, qAnA, abIyAsAPH. 25ah ErAeR punAy qelyAsA PUtiEy lieR puiey vivAhM ecyHt. av PIenhAsien svic @ . verl A M yi AEylieR pu Elviyini vrANH. 26 Q sMGiluvrANH ahErAM, EmAezyM. eedvM tYeH en pRtH avErAwANH , sMGLAyi yi AEyjntey QjipH t ini puRE nyik. 27QjipHtrAjA vAy PREvAEnAw sMsAricM ah ErAM EmAezymAyi. yi AEyj ntey QjipHt viwA avdiN emH av PREvAEnAwAvzYe@. eedvM EmAezey vIuM viLi QjipHtivcH eedvM vIuM EmAez EyAw sMsAric @ . 29av pRu, {A yEhAvyANH. {A niELAw pRyetAe QjipH t iel rAjAvi EnAw pRyk. 30pE EmAez pRu, {An smmAyi sMsAriA k}i vuvnl. rAjAvH qe viky mil. yEhAv EmAezEyAw pRu, {A niEAewAH . nI PREvAenA mhArAjAvienEAelyAyiriM.* ah ErA nieR oQEdYAgikvAvumAyi riM. 2 {A niEAw klicetAe ah ErAEnAw pRyk. aEA {A pR etAe av rAjAviEnAw pRyM. aEA yi AEylukAH Q nAwvi@ EpAvA avAdM PREvA n kyM ec@M. 3pE PREvAen {A kWinXdynAM. ni avEnAw pR yetAM av asriil . aEA {A QjipHti aEnkM atHt vicH {AnArAeN etLi
28

mhArAjAvH aTvA eedvM.

63
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, ndi kM EtAwkM twAkM a en av evM sMBri qlA l iMEm teR Qvwi piwic eek nI@vA ahErAEnAw pRyk. avn en ec@EA evemlAM rmAM. twiBrNikLiluM kBrNikLiluM ver sMBric@ vciri evM rmAyi mARuM. 20 yEhAvyew kl n k EmAezyM ahErAM asric@. ahErA Q vwi yi eenndiyiel evi awic@. PREvAeRyM EdYAgA ewyM mivcANyA en ec yHttH. aEA ndiyiel evemlAM rmAyi mARi. 21ndiyiel m/YmAek c. ndiyAek cIu nARi. atinA QjipHtkAH eenndiyiel evM wiAnAyil. rM QjipHtielAwM vYApic@. 22 mAikM tew jAlvidYekAH EpAel te ecyH t tinA PR EvA EmAezeyyM ahErAenyM i A Aiyil. yEhAv pREpA elyANH sMBvictH. 23EmAezyM ah ErAM ecyHttH PREvA avgNic@. ayA tiriH teR ekAAriEl nw. 24 QjipH t kAH ndiyiel evM wiA k}iil. atinAlv ndi @M wievinAyi kiNRuk }ic@. tvLk yEhAv eenndi mAM viyiH }u divsM k}iu. anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, PREvAeRyw ecH yEhAvyien pRtAyi pRyk, qe rADiA qeR jntey a vdik! 2 nI aver atinvdiAti A {A QjipHt m}uv tvLk eLeAu niRyHM. 3eenndiyi tvL k niRyM. ndiyiniH av nieR vIwkLiEl kyRuM. av nieR kiw mRiyiluM kiwkLiluM niRyM. nieR EdYAgAew vIwkLiluM nieR aw@kLiluM awL pkrNLiluM nieR eveAikLiluM tvLk AyiriM. 4nieREmluM nieR jn L@ewEmluM nieR m}uv EdYAg AruewEmluM tvLk vM. 5 anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, EtAwkM ndikM twAk Em Qvwi piwiA ahErA EnAw pRyk. aEA QjipHtiEl tvLk vM. 6 atinA ahErA QjipHtiel jl i mkLi vwi ykyM ati niH tvLk vH QjipHtilAek niR ykyM ecyHt. 7 mvAdik aen ecyH t EA}uM vLeryDikM tvLk QjipHtiEl v!
25 19 8

puRAwH 7:19-8:20

PREvA, EmAezeyyM ahErAenyM viLic@ pRu, Q tvLkeL qeR jnewyw niM mAA yEhAv EyAw pRyk. yEhAvyH bliyi A {A jneL viwAM. 9 EmAez PREvAEnAw pRu, tvL keL qEA oAwiNemH nI pRyk. {A ninM nieR jnM EdYAg AM Evi AiAM. aEA tvLk nieyM nieR vIwkeLyM vi@EpAM. tvLk ndiyi mAM av EzxiM, qEA}ANH tvLkeL oAwiE tH? 10 PREvA pRu, nAeL. EmAez pRu, nI pR EpAel te sMBviM. aen, {ew eed vmAy yEhAveyEAel EveRA eedv miel nI aRiyM. 11tvLk nieyM nieR vIwienyM EdYAgAeryM jnteyyM vieA}iH ndiyimAM avEzxiM. 12 EmAezyM ahErAM PREvAen vi@ EpAyi. PREvAentirAyi eedvM ayc tvLkeLi EmAez yEhAvEyAw A ic @ . 13EmAez vzYe eedvM ec@kyM ecyHt. vIwkLiluM pRu kLiluM vylukLiluemlAM tvLk c vI. 14aveylAM ArmAyi wkyM cIyA wukyM ecyHt. rAjYu m}uvM dgM niRykyM ecyH. 15 t tvLkLiniM EmAcitrAyi q mnilAiy PREvA pieyM mwmxHwi w. EmAezyM ahErA M vzYetH PREvA ecyHtil. yEhAv pR EpAelyANH sMB victH. Epk anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, ahErAEnAw teR vwi ekAu epAwiyi awivA pRyk. aEA QjipHtielAwm epAwi EpkLA yimARuM. 17 av aen ecyH t . ahErA teR vwiyyi tRyilwikyM QjipH t ielAwm epAwi Epk LAyi mARukyM ecyHt. Epk m]g ewyM jnewyM Em Evzic@. 18 mvAdikM aen te ecyHt eviluM avH epAwiyiniH Ep keL AA k}iil. Epk m]g ewyM mxYewyMEm niRu. 19 atinA eedvieR ziyANi ecyHtet mvAdik PREvAEnAw pRu. pE PREvA avew vA k EkA Aiyil. aM yEhAv pREpAel teyLL sMBvmA yi.
16

Qck yEhAv EmAezEyAw@ pRu, pul ec q}uE@ PREvAeRywE EpAvuk. PREvA ndiryiEl EpAM. yEhAv en pRtAyi
20

puRAwH 8:21-9:16

64
qe rADiA viyyHk! 2nIy ver piwic@vyHkyM EpAkAnvdi AtirikyM ec@ wA, 3 yEhAv teR zi nieR vL m]gewEm EyAgiM. nieR tir kM k}utkM okM kkA likM wkM av mArkmAy ErAg vM. 4 yi AEylukAew m] g ELAwH QjipH t kAEwtiniM vYtYsHtmAy prigNn yEhAv nM. yi AEylukAew m]gLielAEpAluM cAkyil . 5 aen sMBviA smyM yEhAv oi}iu. nAeL yEhAv Q rAjYH a sMBviiM. 6 piE rAviel QjipHtiel qlA vLm]gM c. qA yi AEy lukAew o m]gvuM cil. 7yi AEy lukAew m]g vlM cEA qRi yA PREvA eL ayc@. qA yi AEyliel o m]gvuM ciilAyi . PREvAeR XdykAWinYM w kyM av keL EpAkA avdi AtirikyM ecyHt. p yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu, ni eekkLi niRey cArM qwk. EmAez, cArM PREvAeR m i vAyvi qRiyk. 9 epAwi QjipHtilAkmAnM vYApiM. atH Qji pHtiel etiluM o mxYeREyA m]gieREyA Edh sHpziEA avew tVi pAM. 10 atinA EmAezyM ahErAM orw i niM cAremw. av PREvA eR mi EpAyi ni. av cArM vAyvi qRiykyM mxYewyM m]g ewyMEm pAvukyM ec yHt. 11 tiniM EmAezey twyA mAi kM k}iil. kArNM avew Edh M pAyi. tH QjipHti qlAyiwvuM sMBvic@. 12pE yEhAv PREvAen kWinXdynAi. atinA PREvA EmAezeyyM ahErAenyM viA mwic @ . yEhAv pR EpAelyANH a sMBvictH.
8

avEnAw pRyk, qe rADiA 21 qeR jntey avdik! nI aver EpAkA avdic i el i nieR vIwkLi Qck v niRyM. ninM nieR EdYAgAM Em Qck niRyM. QjipHtiel vIwAy vIwkLiellAM Qck niRyM! nil EpAluM m}uv Qck niRyM. 22pE yi AEylukAer {A QjipHtkAer EAel kkyil. qeR jnt tAmsi EgAezni QckAyirik yil. aen yEhAvyAy {A Q EdzeH nin EbAYewM. 23a tinA nAeL {A qeR jntey nieR jntyiniM vYtYsH t rAyi prigNiM. atAyiriM qeR aw yALM. 24 atinA yEhAv tA pR EpAel te ecyHt. aEnkM aEnkM Qck QjipHtiEl v. PREvA eRyM EdYAgAewyM vIwkLi elAwuM Qck niRu. QjipHtilA kmAnM QckLAyi. Qck rAjYM nzi ikyAyi. 25atinA PREvA EmAezeyyM ahErAenyM viLic@ pR u, niew eedvi bli view Q rAjYu vc@ nwk. 26 pE EmAez pRu, aen ec@ tH zriyAyiriil. {L@ew eedv mAy yEhAvyHH bliyiA m]g eL ekAl@tH BIkrmAyiANH Qji pHkA kAtH. {Len ec@ tH QjipHtkA kA av {eL kelRiu ekAl@M. 27m divsM mmi yiEl EpAyi {ew eedvmAy yEhAvyH bliyiA {eL avdiNM. yEhAv {ELAw ec A pRtH atANH. 28 atinA PREvA pRu, mmi yi niew eedvmAy yEhAvyH blyiA {A avdiAM. pE aDikM drM ni EpAktH. ni ecH qniEvi Aik. 29 EmAez pRu, niiniM nieR jntyiniM EdYAgAriniM QckeL oAwiA {A EpAyi yEhA vEyAw AiAM. pE bliyi A EpAtiniH keL nI twy tH. 30 atinA EmAez EpAyi yEhAv EyAw Aic@. 31EmAez vzYetH yEhAv ecyH t ekAw. PREvA eRyM EdYAgAewyM jn ewyM awniH av QckeL mAi. o QcEpAluM avEzxicil. 32 pE Q AvzYvuM PREvA teR XdyM kWinewkyM jneL ay yHA AAtirikyM ecyHt. vL mgew ErAgM ] anrM yEhAv EmAezEyAw PR EvAen ec kH en pRyA vzYe@+ qAyew eedvmAy yEhAv pRy, qeR jntey

li}M anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, pulec q}uE@ PREvAeRy wE EpAvuk. qAyjntyew eed vmAy yEhAv en pRytAyi avEnAw pRyk+ qeR jntey qe rADiA viyyH k! 14nI aen ec@ieli {A ninM nieR EsvkM nieR jntyHM Em qeR m}uv ziyM EyAgi M. qeEAel meA eedvM ElAk ilielH aEA nI mnilAM. 15 nieyM nieR jnteyyM mK niM wc@ mAA EpA o ErAgM prA qni k}iyM. 16pE o EtYk kArNMekAH {A nie vi
13

65
ewyAiyiri. aeteA qeR zi nin kANic@tvA {AnA# hi. aEA ElAkemAwm jn qe aRiyM! 17nI EA}uM qeR jntyHH qtirANH. nI aver sVt rAyi viwil. 18atinA {A nAeL Q smyH atiBIkrmAyi li}M epiM. QjipHtH o rAxH\mAyiI ti EzxM vlieyA li}M epA}ici view Ayiil . 19ni niew m]geL suritmAy l E mANM. vyli kiw ni ew qlA sADnM suritmAeyA riwE nINM. qienEA? vy li ni etiluM mxYEnA m]gEmA ekAlewAM. niew vIwkLi oA qlAM nziieEAM. 20 PREvAeR EsvkAri cil yEhAvyew sEzM ic@. av tew m]geLyM awimkeLyM m}u v vIiEl kyi. 21pE m@v yEhAvyew sEzM avgNic@. vy lilAyi avew m}uv awimk eLyM m]geLyM avH nxHwmAyi. 22 yEhAv EmAezEyAw pRu, nieR eek vAyvi yk. aEA Qji pHtiEm li}M vI}A wuM. Q jipH t ielAwm mxYewyM m] g ewyM ssYewyMEm a ptiM. 23 atinA EmAez teR Qvwi vAyvi ykyM aEA yEhAv wiyM miluM AkyM miyiElH li}M epikyM ecyHt. li }M QjipHti qlAyiwvuM epyH. 24 li}M vI}ukyAyi. avyHiw yilUew mi miieLiu. QjipHtH o rAxH\mAytiEzxM aviewyAy vuM BIkrmAy li}M epA}icilA yi atH. 25QjipHtiel vylukLiel sklM EpmAri nziic@. li}M mxYeryM m]geLyM ssYeLyM nziic@. pAwe m}uv mreLyM tk. 26yi AEyjnt vsici EgAez Edz mAM li}M ep@k yAyil. 27 PREvA EmAezeyyM ahErAen yM eL viH viLiic@. PREvA av ErAw pRu, vN {A pApM ecyH t iri. yEhAvyANH zri. {AM qeR jntyM et@kAM. 28 eedvM ayc li}vuM wiyM vL eryDikmAyi! eedvEAwH tvsAni iA aEpi. {A nieL EpA kAnvdiAM. ni niyM view tEtil. 29 EmAez PREvAEnAw pRu, {A Q ngrM viwEA {AeneR eeky yi yEhAvEyAw AiAM, aen wiyM li}vuM nilyHM. aEA yEhAv Q EdzeH* ninRiyA k}iyM. 30pE ninEA
aEA ... Q EdzeH mi eedvi tH qANitinM.

puRAwH 9:17-10:7

nieR EsvkEA niyM yEhAv yi ByEmA drEvA Ayiiel H qniRiyAM. 31 cNM atieR vik pew i}ii. bALiyM nAyi vL i. atinA ssY nzii e@. 32qA EgAtuM tinyM eev kiy viLvAyitinA nziie il. 33 EmAez PREvAen viH ngri puR E EpAyi. av teR eekky i yEhAvEyAw Aic@. wiyM li}vuM nilc@. m}EpAluM nilc@. 34 m}yM li}vuM wiyemlAM nil c kEA PREvA vIuM et@ ecyHt. avM EsvkAM vIuM t L@ew XdyM kWinewi. 35PREvAM EsvkM oM EkAtirikyM PR EvA teR Xdye kWinmAkyM yi AEylukAer sVtrAyi EpA vA avdiAtirikyM ecyH t . aenyAemH yEhAv EmAezyi lUew aRiyici. ev@iLik yEhAv EmAezEyAw@ pRu, PR EvAeRywE EpAvuk. av enyM aveR EsvkAeryM {A kWinXdyrAiytANH. qeR zmAy atH-ttY aver kANivAnANH {A aen ecyHttH. 2{A Qji pHti ecyHt qlA atH-ttYM mH mhAkArYM ni niew ik M EprikM pRu ekAwA nANH {Anien ecyH t tH . aEA nieLlAvM {A yEhAvyAeN vizVsiM. 3 atinA EmAezyM ahErAM PR EvAeRywE EpAyi. av av EnAw pRu, qAyew eedvmAy yEhAv pRy, nI q kAlM qe asriAet k}iyM? qe rADi A qeR jneL nI viyyHk! 4 qeR jntey nI viyyHApM nAeL nieR rAjYE {A ev@i LikeL ekAuvM. 5ev@iLik rAjY e epAtiyM. nilM kANA ninAkA ev@iLikAM. li}M epA }ic i li nziAeteilume i atH ev@iLik titIM. nil qlA v]ew lyM ev@i Lik titIM. 6ev@iLik nieR yM nieR EdYAgAewyM vIwk LiluM QjipHtiel melA vIwkLiluM v niRyM. nieR pitAAErA pUvikErA av QjipHti vAsM w iy nA mt ki@tiEnA vL eryDikM ev@iLik AvuM. an rM EmAez PREvAeR miniM tiriu nw. 7 anrM EsvkA PREvAEnAw EcAdic@, qkAlM v nmH ekNi eyAM? av EpAyi avew eedv mAy yEhAvey rADie. aH

10

puRAwH 10:8-11:3

66
ARu nieA zmAy kAieR shA yA yEhAv ev@iLikeL Qji pHti niM ecwli vI}Hi. Qji pHti o ev@iLiyM avEzxicil! 20 pE yEhAv PREvAen vIuM kWin XdynAi. yi AEylukAer PREvA EpAkA avdict@mil. H anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, nI nieR eek vAyvi y k. aEA QjipHti H AM. evLicieR o kirNM EpAlumilA AyiriM atH! 22 atinA EmAez teR eek vAyvi luykyM ieR o kAEmGM QjipH t ien mwkyM ecyH t . H QjipHti m divsM nIu ni. 23 jnLilAM prsHprM kANAnAmA yiil. m divsEH M quM EpAyil. qA yi AEyjnt vsi ciiweAe kAzmAyi. 24 vIuM PREvA EmAezey viLic@. PREvA pRu, yEhAvey rADi A epAyHeA_k! niew ik eLyM ieAuEpAvuk. pE ni ew wmAwkeL view nik. 25 EmAez pRu, wmAwkeL { ekAuEpAem mAml bliyi AnAvzYmAy v}ipAwkM blim] g M ni { yEhAvyAy eedve rADitiEvi trik yM EvNM! 26aet, { yEhAvey rADivA EpAEA {ew m] g eLyM {ELAwew ekAu EpAM. o LuEpAluM avEzxi ewkyil . blim] g M tAeNwi {Riyil. { EpA l eiyiE {tRiyAnAvU. 27 yEhAv PREvAen vIuM kWin Xd ynAi. PREvA aver viycil. 28 anrM PREvA EmAezEyAw@ pR u, kw EpA! nI niyM view vtH qniixHwml! aw tvN nI view qeR mi vA nI vDiewM! 29 anrM EmAez PREvAEnAw pR u, nI o kArYi zriyAN@ pR tH. ni Emli nie kANA {A vril!
21

aver EpAkA avdicieli Qji pHtH nziiewemH aRiyk. 8 atinA PREvA teR EsvkA ErAw EmAezEyyM ahErAenyM viLic @ ekAuvvA pRu. PR EvA avErAwH pRu, niew eedv mAy yEhAvey rADiA epAyHeA _k. pE rANH EpAetH qEAw pRyNM. 9 EmAez mRupwi pRu, {ewyA A m}uvM, ecRuAM v]Am wM EpAM. { {ew puA eryM puimAeryM kkAlikeLyM wkeLyM {ELAewA ekAu EpAM. yEhAvyew viH qlAvM EviytAytinA {eLl A vM EpAM. 10 PREvA avErAw pRu, ni eLyM niew ikeLyM QjipHtH viwA avditi mH yEhAv yTAi niELAewAmAyiri NM. EnA, ni qeAeEyA ti sUNM ec@kyANH. 11yEhAvey rADiA puxA EpAkAM. dYM niLAvzYeM atANH. nie lAvM wiEpAkA k}iyil. qiH PREvA EmAezeyyM ahErAenyM pRyc@. 12 yEhAv EmAezEyAw pRu, nieR eek QjipHtiEm yi ev@iLi keL vk! ev@iLik QjipHti lAkmAnM pre. li}M nzii A m}uv ssYM ev@iLik tiM. 13 atinA EmAez teR Qvwi QjipHtiEm ykyM yEhAv ki}niM o zmAy kAH awii kyM ecyHt. rAiyuM pkluM kAwic@. BAtM vEA kAH QjipHtiEl ev@iLikeL ekAuv. 14ev@iLi k QjipHtH m}uvM mwkyM rAjY ieR qlA BAgLiluM asMKYmAyi awiuwkyM ecyH. QjipHti aver amAM ev@iLik Ayi il. ati mH ayDikM ev@i Lik aview viil. ni oriluM ayDikM ev@iLikAyiriky mil. 15ev@iLik nilM epAtiykyM rAjYmAek kRuirikyM ecyH t . li}M vI}Hcyi nziA qlA ssYeLyM mrLiel p}eLyM ev@iLik ti. QjipHtieluM o mriElA ecwiyiElA orilEpAluM av Ezxicil. 16 PREvA wen te EmAezeyyM ahErAenyM viLic@. PREvA pR u, {A niew eedvmAy yEhAv yHM niemtier pApM ecyHt. 17 EA, o AvzYM wi qeR pApM epARuk. Q mrNM qiniM nIA yEhAvEyAw Ai. 18 EmAez PREvAeRywniM EpAyi yEhAvEyAw Aic@. 19ati nA yEhAv kAieR gtimAi. pwi

11

dYjAteR mrNM anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, {A QjipH t iM PR EvAM o drM wi ayyHM. ati EzxM av nieL QjipHtini viwM. stYi av nieL teR rAjYM vi@EpAvA nibik te ec@M. 2yi AEylukAH nI o sEzM nkNM+ OI puxAEr, ni niew ayAErAw sV iluM eviyiluM tI sADn EcAdiNM. 3QjipHtkA niELAw dy kANiA yEhAv wyAM. Qji

67
pHtkA, EtYkicH PREvAeR Esv k EmAezey o mhAnAyANiEA e prigNitH. 4 EmAez jnELAw@ pRu, yEhAv pRy, pAtirAiyi {A QjipHtilUew kwEpAkyM 5 Qji pHtiel rAjAvAy PREvAeR siMhAs nAvkAziyAy mpu mt DAnYM epAwi awim sHIyew dYjAt very QjipHtiel qlA dYjAt AM mrikyM ec@M. dYjAtrAy m]g EpAluM cAM. 6QjipHti me uM AkAviDM vilApmyM. BAvi yi vliy vilApM Avuky mil. 7 qA yi AEylukAri ov EpAluM mRiEvliewil- o nAy EpA luM avew En ryH kyil . yi AEylukAri eiluEmA av ew m]gLielAieniluEmA o mRivu Emkyil . yi AEylukAer Qji pHtkAriniM vYtYsHtmAyANH {A prigNietH nI aen aRiyM. 8 anrM niew QjipHtkArAy m}u v awimkM qe nmikyM rADi kyM ec@M. av pRyM, nieR jntey m}uv ieAuEpAvuk. aEA {A EdxYi PREvAen viwM. 9 aEA yEhAv EmAezEyAw@ pRu, PREvA nie icil. qeEA? QjipHEdzi qeR zmAy v] ik vitinH. 10atinAlANH EmAezyM ahErAM PREvA mi Q atH-teLlAM kAiytH. aekA ANH yi AEylukAer viyyHAet PREvA kwMpiwArnAkA yEhAv wyAiytH. epsh QjipH t ieevc H yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM sMsA ric@. yEhAv pRu, 2 Q mAsM ni H vxieR dYmAsmAyiriM. 3 yi AEy smhinAeky sE zmANitH+ Q mAsiel pAM divsM oAErAM teR wMbiEvi o i iey etrewNM. 4 wien tiA mtiyAy k vIi eli ayA teR ayA renwi ppA NiNM. qlA vM tiA mtiyAy iiyM AyiriNM. 5 nl ErAgYm o vyS NAwienyAvNM etrew EtH. aetA ecriyAEwA EkAlAEwA kAM. 6 mAsieR ptinAlAM divsM ver atien ni sUiNM. a sYyHH yi AEysmhM m}uv tew wkeL ekAlNM. 7 m]g ew rM ni EzKriNM. jn Q hArM k}i vIwkL@ew kt kieR EmwiyiluM kiLAliluM atH purNM. 8 rAi ni iiey epAric H atieR mAMsM m}uvM

puRAwH 11:4-12:19

12

tiNM. wAet kyH cIryM puLi iA avuM tiNM. 9 iiey ni pcyAEyA eviliH Evvi EcA titH. iiey m}uvEnAew tIyi @EvNM tiA. atieR tlyM kAlukM rBAgemlAM AyirieyAvNM EwtH. 10Rci m}uv rAite titINM. pulec alemiluM mAMsM micme i atH tI kicu kLyNM. 11 ni Q hArM k}iEA o yA EpAEA}eEAel pU mAyM vO DriciriNM. ni ec DrikyM Qvwi kielw kyM ecyH t iriNM. tiwi ni hArM k}iNM. kArNeme A tH yEhAvyew epshyANH. eedvM teR jntey QjipHtiniM EmAciic smyM. 12 rAiyi {A QjipHtilUew kw EpAvukyM aviwe dYjAt rAy m}uv mxYeryM m]geLyM vDikyM ec@M. aen {A Qji pHtiel qlA EdvAewEmluM nYAy viDi nwM. {A yEhAvyAeNH kAieAwM. 13pE niew vIwk LiElu rM o EtYk awyALmA yiriM. rM kAEA {A ni ew vstikeL o}ivAi kwEpAM. QjipHtkAer {A d$iiEA nAzkrmAy yAetA pkcvYADikL@M nieL bADikyil. 14 atinA Q rAiey qAlvuM ni oAiNM- nieA viEzxdivsmAyiriM. niew pi gAmik Q divsM cricH yEhAvey bmAniNM. 15}u divsEH ni puLiiA aM BiNM. oAM divsM ni vIilu puLimAvu m}uv mANM. }u divsEH M te puLi aM BitH. er iluM puLi aM BicA av yi AEylukArini Evepwe wNM. 16oAM divsvuM }AM divsvuM ni visB wk. Q divs Li ni o EjAliyM ectH. ni ew sdYyH hArM pAkM ec@k q EjAlimAM ni ecAM. 17puLi ilA aieR /vM ni a sH m ric H EGAxiNM. kArNM, Q divsmANH {A nieL sMGMsMG mAyi QjipH t ini EmAciic t H . atinA niew pigAmikeLlAM Q divse asHmriNM. tH qA lEm niymmANH. 18atinA dY mAsieR (nIsA) ptinAlAM div se sYyH ni puLiilA aM tiA rMBiNM. aEt mAs e peAAM divse sY ver ni Q aM BiNM. 19}u divsEH niew vIwkLi puLi mAvH AyiriAEn pAwil. Q smyH etiluM yi AEylukArEnA viEd ziEyA puLimAvH BicA aven mH

puRAwH 12:20-48

68
yi AEylukAH tew ai puLimAvH EcA smyM EpAluM kii yil. atinAlv }cmAvH puLiM mute pAilAi Niyi eki EtALiEli ekAuEpAyi. 35anrM yi AEyjn EmAez pR EpAel ecyHt. av QjipHtkArAy ayvAsikELAw vOvuM sV iluM eviyilumAiy sADn M vzYe@. 36QjipHtkA yi A EylukAErAw dyApUv M epmARA yEhAv wyAi. atinA QjipHt kA tew sH yi AEylukA nki. 37 yi AEylukA RmEssiniH suEAiEl EpAyi. av Ru l EALM EpAyi. ik wAet yANitH. 38aEnkM vL m]gM w kM kkAlikM aveAM Ayi . avErAewAH viviD trM kM Ayi. yi AEylukA alAyi eviluM yi AEylu kAErAewAH avM QjipH t vi@. 39tiwi QjipHtu vitinA avH tew }c mAvi puLimAvu EcA sm ymilAyi. av tew yAyHA vzYmAy EtYk BNemAM pAkM ecyH t imil . atinA avH puLimAvilA aM Ewi v. 40 yi AEylukA nAim vx AlM QjipHti tAmsic@. 41nAi m vxM tik divsM te yEhAvyew eesnYM* QjipHtvi@. 42 atinA rAi yEhAvyew v] ikeL jn oAiE o EtYk rAiyAyi mARi. yi AEyliel qlA jntyM qAlvuM rAiey asH m riM. 43yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu, epshyew c tANH+ anYrAM epsh Bi A pAwil . 44pE orA awimey vAukyM av pricHECdnH viED ynAvukyM ecyH t A awimH epsh BiAM. 45pE niew rAjY tAmsikEyA EjAli ecA vAwkH qwewkEyA ecyHt o nH a BiA avkAzmil . epsh yi AEylukA Eviy tANH. oAErA wMbvuM o vIivc @ te a BiNM. hAremAM vIi puR ekAuEpAkA pAwil. AwieR ql @ keLAM owiAM pAwil . 47yi AEy smhemAwM tAcrikyM EvNM. 48niELAewAM yi AEylukArnlA ov tAmsi ei, avnH yEhAvyew epsh BiNemei av pricHECdnEyNM. aEA av yi AEylukArenEAelyAvukyM av BNi ppAnAvukyM ec@M. pE pricHECdnEyA
yEhAvyew eesnYM yi AEyjn.
46 34

yi AEylukAriniH aki niNM. 20 sdYyi ni puLiu EcH oM BitH. ni qviewyAyi AluM puLiic aM k}iAtirik. 21 atinA EmAez qlA mAeryM viLic@i. EmAez avErAw pRu, niew wMbAy i ikeL etrewk. epshnALi nAyi avey ekAl @ k. 22o ekH QEsAtukeLwH o pAi niRc wieR ri mk. rM niew vIwieR ktkieR mk wiyiluM kiLAlukLiluM pUk. BAtM ver M vIwi puREiR ukymtH. 23dYjAtAer vDiA yEhAv QjipH t ilUew EpAEA av lALiEluM kiLkLiElu m rM kAM. aEA vIwien yEhAv kwEpAkyM, sMri kyM ec@M. niew vIwkLi kyRi nieL vDivA av mrNdten avdikymil. 24Q kln ni oAiriNM. niM niew pi gAmikM Evi qEm niym mANitH . 25yEhAv ni temH vAgHdAnM ecyHt EdzE Evzi EA niLitH EGAxiA oAi NM. 26neLinANien EGAxi tH? q niew ik EcAdi EA 27ni pRyNM, tH yEhAv yH epsh bliyANH . qien EA? { QjipHtilAyiEA yEhAv yi AEylukAew BvneL kwEpAyi. yEhAv QjipH t kAer vDikyM pE new vIwkLilu ver rikyM ecyHt. atinA jn avew tlk iH yEhA vey rADic@. 28 yEhAv Q kln EmAezyHM ah ErAM nki. atinA yi AEylukA yEhAvyew klney asric@. 29 a pAtirAiyi, QjipHt Bri ci PREvAeR mt twvRyi kiw i twvukAreRver skl dYjA tpuAeryM yEhAv vDic @ . 30 rAiyi QjipHtiel oAErA vIiluM orA vItM mrNmwu. PREvAM teR EdYAgAM skl QjipHtkAM vLer ci kryA wi. yi AEylukA Qjipt viw H atinA rAi PREvA EmAez eyyM ahErAenyM viLic@vi. PREvA avErAw pRu, EvgM q}u EH qeRyAkewywniM EpA vuk. ni vzYeEpAel ecH yEhAvey rADik! 32ni ec@ em pR EpAel te niew m}uv wkeLyM kkAlikeLyM ewekAuEpA! qe a#hik yM ec! 33QjipHtujntyM avErAw EvgM epAyHeAA pRu. kArNM, ni EpAyieli {eLlAM mri M! qANv pRtH.
31

69
vnH epshABNM k}iA avAd mil. 49qlAvM oEr niymmANH. ov yi AEypQrnAENA aEtA niew rAjY tAmsi anYnAENA qeA M vYtYAsmil , ql A vM oEr niymM. 50 yEhAv EmAezyHM ahErAM n kiy kl n yi AEylukA pAlic @ . 51 atinA yEhAv aEt divsM yi A EylukAer QjipHtiniM EmAcii c@. av sMGLAyi EpAyi.
11

puRAwH 12:49-13:19

13

anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, 2yi AEy OIkewey lAM dYM piR i qER tANH, dYjAtnAy qlA mxYiyM dY m]gvuM qERtANH. 3 EmAez jnELAw pRu, Q divsM oAk. ni QjipHti awi mkLAyi. qA Q divsM yEhAv teR mhAziypEyAgicH nieL sVtrAi. ni puLiic aM k}i tH. 4H, bIbu mAsi ni QjipHt viwkyANH. 5yEhAv ni ew pUvikH o EtYk vAgHdAnM nki. knAnYewyM hitYewyM aEmArYewyM hivYewyM eybUsY ewyM EdzM ni nemAyi vAgHdAnM. yEhAv nieL pAluM EtemA}u EdzE nyic@ k}iyEA ni Q divse oA iNM. qlA vxvuM dYe mAs iel Q divsM o viEzxdivsmAyi kti ni rADn nwNM. 6 }u divsEH ni puLii lA aM mAEm BiAvU. }AM divsM o mhAsdYyAyiriM. sdY yEhAvey driAnAyiriM. 7 atinA }u divsEH ni puLic mAvuekAuAiy aM Bi tH. niew EdzeAriwM puLi ic mAvuekAuAiy aM Ayi ritH. 8 divsM ni niew ikELAw pRyNM, yEhAv qe QjipHtiniM EmAciictinA Q /vM {A EGAxi. 9 niL@ew ki ekiy o crw EpAel nieL Q divsM asHmri iM. niL@ew kmilu awyALM EpAelyAyiriM atH.* yEhAvyew pEdzeL Q divsM nieL oA iiM. nieL QjipHtiniM EmA ciic@ ekAuvrA yEhAv teR mhAzi pEyAgictH oAiA nieL shAyiM. 10atinA qlA vxvuM zriyAy smyH Q divsM asHmrik.

yEhAv ni vAgH d AnM n kiy EdzE nieL nyiM. knAnY rANH EA aview vsitH . qA Q lM ni nemH eedvM niew pUvikH vAgHdAnM ecyHttANH. eedvM niH Q EdzM nkiyti EzxM, 12oAErA dYjAt enyM ni yEhAvyH smiN emH oAik. m]gLiel dYjAt enyM yEhAvyH smiNM. 13 qA k}utkew dYjAtAer yEhAvyi niM mwivAAM. orAi iey pkrM nki mwi vAAM. k}ut iey yEhAvyiniM vAA tAl rYmieli niLtien ekAl@k. ati eR k}u owicH atien bliyi NM. dYjAtrAy qlA ikeL yM yEhAvyiniM tiriek vANM. 14 BAviyi, etinAeNH ik EcAdiEc AM. qANitieReyl A mM? qANv EcAdik. aEA ni en mRupwi pRyNM, {eL teR mhAziyA yEhAv Qji pHtiniM EmAciic@. { aview awimkLAyi. pE yEhAv {eL aviewni EmAciicH view qi c@. 15QjipHtiel PREvA kWinXdy nAyi. {eL viyyHHA av mwic@. pE yEhAv aviwue qlA mxYewyM m]gewyM dYjAter vDic@. aArNAlANH {A dY jAtrAy qlA m]geyM yEhA vyH ntH. atinAlANH {A yEhAvyiniM qeR oAErA dY jAtpuAeryM mwivAutH. 16atH niL@ew kiel crwEpAelyM ni L@ew tieniyiel awyALM EpAelymA . yEhAv teR mhAziyA ne QjipH t iniM ekAuv tien asHmriA a nieL shA yiM. Qjiptini yA H PREvA jne viyc @ . ePli sHtYew Edzwiy v}iey EpA vA yEhAv jne avdicil. kw ElArwiy v}i qmtA yieviluM yEhAv pRu, jn atiel EpAyA av yM ecEivM. qivH mnSmAi QjipH t iEl mwEivM. 18ati nA yEhAv aver meA v}iwi nyic@. av aver ecwIr wi mmiyiEl nyic@. QjipHt viEA yi AEylukA ys rAyi.
17

n i L @ e w . . . a tH nieR eekyielArwyA LvuM nieR kkiwyielA oA RiyuM q vAcYAM. tni eedvi eR niymM aven oAiitinH o eyd kiluM eniyiluM ekiyi o vizixHw vsHvAkAmi sUciitH.

EyAEsPH jmiyiElH EmAez EyAEsPieR aikM wieyw. (EyAEsPH mriti mH yi AEylieR puAereAH tniEvi o tijH { eywic i . EyAEsPu pRu, eedvM nieL riEA qeR aikwi
19

puRAwH 13:20-14:25

70
zH m zAnmAyi. 12eneyA eyAemH { niEAw pR tANH! QjipHtivc@ { pR u, {eLi oAH vYAle Ew. {Liview ti QjipHtkA Evi Evl ece. view Q mmi yi kiw cAtiluM EBdM aview avew awimkLAyirikyAyi. 13 pE EmAez mRupwi pRu, By ewAtiri! oAwiEAkAtiri! view niH yEhAv nieL ri kAk. niLiniyM QjipH t kAer kAkyil ! 14zArAyirikylAet ni meAM ecEmil. yEhAv niEvi yM ecyHtekA_M. 15 yEhAv EmAezEyAw@ pRu, ni eLinANiniyM qEAw vilpi tH? nIAnArMBiA yi AEy jnt EyAw pRyk. 16nieR Qvwi ecw liEm yk. kw rAyi piLM. aEA yi AEylukAH Niy nilwi nw EpAkA k}iyM. 17 QjipHtkAer {A DIrrAiytinA av nieL piwM. pE {A PREvAenA znAeNM aveR tirkeLAM rTeLAM znA eNM ni kANic @ tM. 18 aEA {AnANH yEhAveyH Qji pHtkA aRiyM. {A PREvAenyM aveR tirwyALikeLyM rTeL yM EtAl i EA av qe driM. H QjipeesnYe yEhAv EtAli 19 yEhAvyew dt jnew pii El EpAyi. (yEhAvyew dt jn eL nyic@ekAH sADArN avew mi nikyANH ptivH.) atinA yrM wiy EmGsHtMBvuM jnew miniH avew piiEl EpAyi. 20 aen EmGM QjipHtkAM yi A EylukAmiwyi nilyRic@. yi A EylukA kAzM kiiyi. Qji pH t kAAke @mAyi. ati nA rAiyi QjipHtkA yi A EylukAErAwH awil. 21 EmAez teR eekk ecwli mIet yiyEA yEhAv ki} niM atizmAeyA kAH awiic@. kAH rAi m}uvM vIzi. smM piL H kr etLiu. 22yi AEy jnt etLiu kiiy kryilUew nwEpAyi. avew wM vlM vzLi evM vlieyA mti EpAel nilekAu. 23 aEA PREvAeR rTM tir wyM aver kwliEl piw. 24 aH atirAviel yEhAv EmGsHtMB iM agHni sHtMBiM mkLiniH QjipHteesnYe EnAi. yEhAv avereylAM micu kI}wi. 25 rTew c twe@. avey niyic@ ekAuEpAkA k}i yAetyAyi. QjipHtkA nilviLic@,

QjipH t iniM ekAuEpAkNem kArYM oAik.) yEhAv teR jntey nyi yi AEy jnt suEAiniM tiricH TAmi tAvLmwic@. mmiw o lmAyi TAM. 21 yEhAv v}ikAi. pk jneL nyi A yEhAv o yrEmRiy EmG sHtMBvuM rAiyi y o agHni sHtMBvuM pEyAgic@. rAiyiluM yA ecA pAkinH agHnisHtMBM evLi cM pk. 22pk smyH EmGsHtM BvuM rAiyi agHnisHtMBvuM avErA ewAAyi. anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, 2kELAw pIhhIErAi El mwiEAkA pRyk. migHEA liM ecwliM mEY bAesEPAn wH rAi k}ic@A avErAw pR yk. 3yi AEyjnt mmiyi w iEAyi q PREvA kM. av EpAkAenAriwmiel M PREvA kM. 4{A PREvAen DIrnAuM. av nieL piwM. pE PREvA enyM eesnYeyM {A EtAliM. aete mhtVewM. aEA {AnA yEhAveyH QjipHtkA aRiyM. yi AEyjnt eedve asric@- av avErAw@ pRtH av asric@.
20

14

PREvA yi AEylukAer piw 5 yi AEyjnt re@evH PR EvA Ek@. a EkEA aveRyM EsvkAewyM mnS mARi. PREvA pRu, neLinANH yi AEy jn tey EpAkA avdic t H ? EA nmH new awimkeL nxH w mAyiri ! 6 atinA PREvA teR rTM tARA i teRyAkeLyM ewi. 7teR melA rTM aRuRH mikc pwyALi keLyM PREvA oi. oAErA rTinuM oAErA EdYAgAAyi. 8yi A Eyliel jnt vijyi eekyyi EpAvukyAyi. qA yEhAv QjipHtrAjAvAy PREvAen DIrnAi I. PREvA yi AEyjntey piwkyM ecyHt. 9 QjipH pALinH aEnkM ti rwyALikM rTmAyi. bA esEPA ki}H ecwlinwH pIh hIErAi tAvLmwici yi AEy jntey av piw piwic@. 10 PREvAM eesnYvuM teL smIpi tH yi AEyjnt ku. av By e@. av shAyi yEhAvey viLic@kru. 11jnM EmAezEyAw pR u, nI qinH {eL QjipHti ni ekAuv? {eL mriA Q mmiyiElH qi ekAuv? QjipH t i { smADAnEAew mric@ekAAmAyi. aview DArALM

71
nmiviewniM oAwiEAkAM. yEhAv yANH nmetier EpArAwtH. yEhAv yi AEyjntyH Evi yM ec@! 26 aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR u, nieR eek kwli mIet y k. QjipH t kAew rTewyM tirwyewyM Em evM v vI}e. 27 atinA EnrM pultinlM mu EmAez teR eek kwli mIet yi. evM sADArN nilyiEl tiv. QjipHtkA eviniM re wA pAu. pE yEhAv aver kw li o}uiLu. 28evM sADArN nilyiEl vH rTeLyM tirw EyyM mwi. yi AEyjntey piw kyAyi PREvAeR Esn nzii e@. orAEpAluM reil! 29 yi AEylukArAke Niy nil wi smM kwkyM ecyHt. evM avew vzLiluM mtiEpAel ni. 30aen aH yEhAv yi AEy lukAer QjipHtkAriniM ric@. piIwH QjipH t kAew m] t Edh ecwtIrH awiytH yi AEylu kA kAkyM ecyHt. 31yEhAv Qji pHtkAer EtAlicEA yi AEylukA aveR mhAzi ku. atinA jn yEhAvey BykyM dri kyM ecyH t . av yEhAvyiluM aveR B]tYnAy EmAezyilM vizVAs mic@. EmAezyew gAnM anrM EmAezyM yi AEy jntyM Q gAnM pAwi yEhAvey sHttic@+ {A yEhAvey pAwi sHttiM, av mhAtY ecyH t . tir eyyM tirArenyM av kwliel Riu. 2 yEhAvyANH qeR kH. qe ri av {A sH tiyew gAn pAw. qeR pUvikew eedvmAy yEhAvey {A mhtVew . 3 yEhAveyA vliy pwyALi. yEhA veyANveR EprH. 4 PREvAeR rTeLyM pALAer yM av kwlielRiu. PREvAeR mikc pwyALik ecwlielA}uki EAyi. 5 }ilu evM aver mwi. av pARl@kEpAel awiiEl tA}u kyM ecyHt. 6 nieR vleekyew kH atHtkrM. yEhAEv, nieR vleekyANH z@vien citRictH. 7 nieR mhABAvM ninetier ni ver tk. nieR EkApM aver vyHEAlien tIeyEpAel nziic@. 8 EkApEAew nI ayc kAinA jlM yepAi. o}u evM ki

puRAwH 14:26-15:25

15

y BiiyAyi. smM atieR agA DBAgLi RtAyi. 9 z@ pRu, {Anver piw piwiM. {Anver ekAywiM, {An ver vAekAewM. qlAM {A qniAyi qwM! 10 pE nI aver Qti. smM aver mwkyM ecyH. }wli Qy EpAel av miA. 11 yEhAveyEAel etiluM EveR eedvEA? l! nieEAel m@ eedvLil - atH - tkrmAy vii yA ninH! nI atH-tkrmAy zi yv! mhAtH-t nI ec@! 12 vlkrmyi nin ElAke nziiA k}iy. 13 pE nI ric v er nieR dy ekAu nyi. nieR kA nI aver nieR vivuM sEAxdAy kvumAy nAiEl nyi. 14 m@ rAjYM Q kTEkM. av ByewM. ePlisHtY By viRyHM. 15 qEdAmiel EntA By viRyHM. EmAvAbiel EntA By viRyHM. knAEdzAH eeDrYM nxHwewM. 16 nieR k kAEA jn Li ByM niRyM. yEhAvyew jnt kwEpAMver, nI vIew jnM kwEpAM ver, av o pAR EpAel nizbHdmAyiriM. 17 yEhAEv, nieR jntey nI nieR mlyiEl nyiM. nieR siMhAsn inAyi nI oiy Edz vsiA nI aver avdiM. yjmAnEn, nI nieR EdvAlyM pNiyM! 18 yEhAv qeM BriM! 19 aet yTAi a sMBvic@! PREvAeR tirkM tirAM rT M kwliEl EpAyi. }Liel smjlM ekAuvH yEhAv aver mwi. pE yi AEyjnt kryilUew kw kw. 20 ahErAeR sEhAdriyM vAck ymAy mirYAM o tMbu qw. mirYAmM OIkM pAwAM wAM wi. mirYAM Q vAk pAwi, 21 mhtVmA vijyinAyi yEhAv yHH pAwvi. av tirEyyM tir ArenyM kwliEleRiu... 22 EmAez yi AEyjntey ecw liniH dEr nyicH mmiyi qic@. m divsELALM av m miyilUew sric@. avH evM keAnAyil. 23 m divsEzxM av mAR yi qi. aview evmAyie iluM atH kyHpumlM wiA ekAi lAyi. ( linH mARA q EpriM atinAlANH.) 24 jn EmAezEyAw prAtieu. av EcAdic@, {Lini q wi M? 25 EmAez yEhAvey viLic@, atinA yEhAv aven o mrM kANic@. EmAez

puRAwH 15:26-16:21

72
nA rAi yEhAv ni mAMsM tM. BAti niAvzY m aM m}uv ki@M. ni ah ErAEnAwM qEAwM prAtiewkyAyi . pE EA {lM vimM ki@M. ni qniEA ahErAEnA qti rAyil piRupiRutH qEAk. yEhAvyHetieryANH ni piRupi RutH. 9 anrM EmAez ahErAEnAw pRu, qlA yi AEyjntEyAwM sMsAri k. avErAw pRyk+ yEhAvyH mi omic@ vrik. qeA ni ew prAtik av Ekiri. 10 ahErA yi AEyjntEyAewlA vErAwmAyi sMsAric@. averlAM oriw H owi. ahErA sMsAriEv qlAvM tiriH mmiyiEl EnAi. yEhAvyew mhtVM o EmGi tY ewtH av ku. 11 yEhAv EmAezEyAw pRu, 12 yi AEyjntyew prAtik {A Ek@. atinA avErAw pRyk, rAi ni mAMsM BiM. BAti ni vzYm avuM BiM. aEA niH niew eedvmAy yEhAvey vizVsiAemRiyM. 13 rAiyi kAwik tAvL i @M v. av pikeL RciAyi piwic@. rAviel tAvLi @M muik epA}iu kiwi . 14sUrYdicEA muki. mu nIi}iEA epAwimieR ec luk EpAel qEA ciltH tRyilu Ayi. 15a kH yi AEyjnt prsHprM EcAdic@, qANtH?* aet AeNH avRivilAtinAlANH avrien EcAdictH. atinA EmAez avErAw pRu, yEhAv ni tiAt BNmANitH. 16yEhAv pRy, oAErAM avnv Ev tH sMBrik. niLi oAErAM orAH oriw}i* q kNi wM biluvelAM EzKrik. 17 yi AEyjnt aen ecyH t . oAErAM BNM EzKric@. cil m@vErA wt EzKric@. 18jn tew wMbiluvelAM BNM nki. hAremlAM aLti EzxM qlAvM Ev BNM qEA }umAyi. pE aDikM oriluM Ayil. oAErAM avnvM wM biM vzYm BNM EzKric@. 19 EmAez avErAw pRu, piE div sE tivAnAyi BNM s itH . 20pE jn EmAezey asricil. cil piE divsE BNvuM sUic@. pE ati pu}u vLH nAmAkA wi. 21 qM BAti jn BNM EzKric@. tiAvu BNM oAErA
qANt? mA q vA EpAelyANH H qAy BAxyi tH. oriw}i 1 oAm.

a eviliEA evM av wiA pAkinH nltAyiI. aviewvc H yEhAv jninH o niymM nki. av avew vizVA se prIikyM ecyHt. 26 yEhAv pRu, niew eedvmAy yEhAvey ni asriNM. av zriey pRy kArY ni ecNM. yEhAvyew qlA klnkM niymM asrikyAeNi niH QjipHtkAerEAel vYADi k vrikyil. yEhAvyAy {A, Qji pHtkA nkiy ErAgeLAM ni tril. {AnA yEhAv. ni sQKYM tv {AnA. 27 anrM jn lImiEl EpAyi. lImi pu nIRvkM q}uptH QnkmH. atinA jn jli smIpM tAvLmwic@.

16

wH yi AEylukA lImi niM puReH lImiM sInA yHmiwyH sInAyi mmiyieli. QjipHt vitieR rAM mAsiel ptinAM tIytiyANv le iytH. 2aEA yi AEylukA vIuM prAtiewA wi. av mmiyi EmAezEyAwM ahErAEnAwM prAtie@. 3 jn pRu, yEhAv {eL Qji pH t ivc @ ekAkLykyAyi tiluM nlt. aview { BN H emiluM DArALM ki@mAyi. { AvzYm hArM aviewii yi. pE ni {eL Q mmiyiEl ekAuviri. { eLlAmiview viz cAM. 4 aEA yEhAv EmAezEyAw@ pRu, kAzniM {A BNM epi M. ni BiA a mtiyAM. qM jn puREpAyi atA div sE BNM epRuieywNM. {A pRytH k ec@EA q EnAAnANitH. 5 o divsEA vzYm BNEm jn oAErA div svuM EzKriAvU. pE eviyA}Hc jn BNM tARAEA B NM ru divsE tikyemv kAM.* 6 atinA EmAezyM ahErAM yi A EyjnELAw pRu, rAi ni yEhAvyew zi kAM. nieL QjipH t iniM puRE ekAuvtH avnAeNH ni aRi yM. 7 ni yEhAvEyAw prAtie EA av a Ek@. atinA nAeL pulec ni yEhAvyew EtjH kAM. ni {ELAw prAtie@ ekAirikyAyi. EA { vimiAmElA. 8 EmAez vIuM pRu, ni prAti e@ekAitH yEhAv Ek@. ati

pE ... kAM vimdinmAy zb divsM (zniyA}Hc) jn EjAli ectA ekAANien.

73
M EzKric@. pE cEyAew BNM kieyAlic@ EpAyi. 22 eviyA}H c av ri BNM sAdic @ . oAErAM ptinARu EkA* vItM av EzKric@. atinA ql A mAM ArYM EmAezEyAw pRu. 23 EmAez avErAw pRu, en sMBviemANH yEhAv pRtH . yEhAvey driA EtYk vim dinmAy zbANH nAeL qtinAlA Nien sMBvict. E pAke H wE hAremlAM niH pAkewAM. qA mic M v hArM nAeL kAlE mAivyHk. 24 k mic M v hArM piE divsEAyi nIi vc@. avyHA ke Ekw vmil. a pu}uvric@mil. 25 zniyA}H c EmAez jnELAw pR u, ANH yEhAvey mhtVew vA viEzxvimdinmAy zb H. atinA niLilAM puR vylu kLiEl BNM EzKriA EpAktH. kArNM atview Ayiriil. el ni EzKric BNM k}ik. 26Ru divsE BNM ni EzKri NM. pE }Hcyew }AM divsM vimdinmAyiriM. atinA aH nil EtYk hArinH oM Ayi rikyil. 27 zniyA}Hc cil BNM EzKriA puR EpAeyiluM avH oM lBi cil. 28aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR u, ni qnA qeR klnkM pEdzM asriAtiriM? 29y EhAv zbdivse niAy vimdinmAi qEAk. atinA eviyA}Hc yEhAv ni ru div sE BNM tM. aEA zb divsM nieLlAvM vimiNM. qviewyAeNiluM ni aview e tuk. 30aen jn zb divsM vimic@. 31 viEzxAhAre jn mA q viLiA wi. atH ecRiy ekAmliyri EpAel evM Et EcAiy awEpAelymAyi. 32 EmAez pRu, yEhAv pRu+ ni ew pigAmikAyi tH riw}i kk. aEA, {A nieL Qji pH t iniM ekAuvEA mmi yievcH ni t BNemeH av kANA k}iyM. 33 atinA EmAez ahErAEnAw pR u, o BrNieywH riw}i mA ati niRyHk. yEhAvyH mi, niew pigAmikAyi sUi c@ vyHk. 34yEhAv EmAezEyAw kli ctH ahErA piIw ecyHt. krARi eR mi ahErA mA niRc BrNi vc@. 35nAl vxE jn mA Bic@. vimEdzH, atAytH knA EdzieR atiiyi qMver
16 EkA 2 oAm.

puRAwH 16:22-17:12

17

av mA BitH w. (36w }i (oAem) yi mA aLA avpEyAgicitH. riw}iyANH o oAem.) yi AEyjnt m}uv sI m miyiniM omic@ yA ecyHt. yEhAv klicEpAel av oAErAErA lLilAyi sric@. av erPIdI mieli aview pALymwic@. aview wiA evmil Ayi. 2atinA jn EmAezyH e tier tiriykyM avEnAw tikyM ecyHt. av pRu, { winI nk. EmAez avErAw EcAdic@, nieLi nANH qnietier tiriiritH? qinANH ni yEhAvey prIi tH ? yEhAv nEAewAiel ni kEA? 3 pE jnH vLer dAhmAyi . atinAlv EmAezEyAw wM prAtie@. nIeyinANH {eL Q jipH t i puRE ekAuvtH ? {M {ew ikM kkAli kM evM kiAet cAtinAENA {eL ekAuvtH? 4 atinA EmAez yEhAvEyAw vilpic@, {A vErAwH q ecNM? avere ekAl A EpAluM tARANH. 5 yEhAv EmAezEyAw@ pRu, yi A Eyjntyew miEl ecl@k. m Ari cilerwi ewuk. nieR QvwiyM kielwk. eenndi yi awiA nI pEyAgic vwite yANitH. 6EhAErbi o pARyHwH {A nieR mi niuM. pAR yi nieR QvwiekAwik. ati niM evM puREvM. k H evM wiAM. yi AEymA EnAiniE EmAez aen ecyHt. 7EmAez l inH emrIbA qM mA qM Epri@. qeA, aviewvcANH yi AEy jnt aventier tiriykyM yEhA vey prIikyM ecyHttH. yEhAv tELAewAM EA lEyA qH av H aRiyNmAyi. 8 erPIdImi vcH amAElkY yi A EyjntyH e tirAyi yM ecyH t . 9 atinA EmAez EyAvEyAw pRu, nAeL tAM puxAer etrew H amAElkYErAwH @m@k. {A mlm kLiniM nieL nirIiM. eedvM qni t QvwiyM qeR kilu AvuM. 10 EmAezyew vAkLsricH EyAv piE te amAElkYErAwH @mA EpAyi. aEtsmyM EmAezyM ahErAM M mlmkLiElEpAyi. 11 EmAez teR krM mkLiElH yi yEAe}Ae yi AEyjnt vijyic@. pE EmAez eek tA}HiyEAe}Ae av EtAviyM piNu. 12 ER EnrM k}iEA EmAezyew eek }u. ewyv EmAezyew

puRAwH 17:13-18:19

74
Ayi EmAezyew wAriEl 8 kyRi. yi AEyjntyHEvi yEhAv ecyHt kArY EmAez yiEA vi vizdIkric@ ekAw. yEhAv PREvAEnAwM QjipHtkAErAwM ecyHt kArYM EmAez vizdIkric@. v}yilu wnILM t Enri qlA zHneL iyM EmAez pRu. zHnL@A yEAe}lAM yEhAv teL ric kArY vuM EmAez teR aAyiyEnAw@ pR u. 9 yi AEyliEvi yEhAv ecyHt qlA nkeLyMpi EkEA yiEA vi sEAxM EtAi. yi AEy jntey QjipHtkAriniM yEhAv EmAciic t i aEhi vLer hAdmAyi. 10yiEA pRu, yEhAvey vA}Hk! av nieL QjipHtkAew ziyiniM EmAci ic @ . yEhAv nieL PREvAni niM ric@. 11 eedvLi veclAM ExHW yEhA vyAeNH {A EALRiy. t niyNilAyieH av kti, pE eedvM qA ecyH t etH EnA! 12 yiEA eedvinH cil blikM v}i pAwkM aic@. anrM ahErAM yi AEy mAM yiEAvinwi H hArM k}iA v. averlAM aview oiciH yEhAvyew mi vcH hArM k}ic@.*13piEH, EmAez yHH jnewEm nYAyviDi nwk q o EtYk EjAliyM Ayi. aEnkM EpAyitinA avH divsM m}uvM EmAezyew mi ni Ei v. 14 EmAez nYAyviDi nwtH yiEA ku. ayA EcAdic @ , nIeyinA Ni ec@tH? nI mAmAyieinANH jneL viDitH? divsM m}uv qinANH jn nieRyw v tH? 15 aEA EmAez teR aAyiy EnAw@ pRu, {Ani ecNM, kAr NM, tew zHnew Emlu eedv ieR tImAnemAeN aRiy tinANH jnM qeRyw vtH. 16jn iwyi o tmAyA av qeRyw vM. ew pANH zrieyH {A niyiM. aen eed vieR niymM pEdzM {A jneL pWii. 17 pE EmAezyew aAyiy EmAezEyAw pRu, en ec@ ti zriyAy rIti tl. 18oyHi ec@tH amitEvlyANH. ninH o yHi ecA k}iyil. a nie INiiM! nieR ewyveryM INiiM! 19ni {A pRytH Ek k. {A nin cil pEdz
averlAM ... k}ic@ av eedvieR yAg pIWieR miliH Bic@ qH tinH aM kliAM.

eek yie vyHA v}iyAElA cic@. atinAlv EmAezyHiriA o vliy pAR ekAuvc@. anrM ahErAM M EmAezyew eek y iiwic@. ahErA EmAezyew o vzM mRuvzM ni. sUrYA sHtmyM ver av EmAezyew eek yiiwic @ ekAute ni. 13 aen EyAvyM sMGvuM y i amAElkYer EtAlic@. 14 anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, Q yei q}uk. view qAyi qH k oAi viDi ArY o pusHtki q}uti vyHk. {A amAElkYer pU mAyM mKniM nziiemH EyAvEyAwH tIcyAyM pRyk. 15 anrM EmAez o yAgpIWM pNi. yEhAv qeR ekAwiyA qv yAgpIWi Epmi@. 16EmAez pRu, {AeneReek yEhAvyew siMhAs niEl nIi. atinA yEhAv qlA yHEA}uemEpAel amAElkYErAwH yM ecyHt. EmAezyew aAyiyeR pEdzM midYAniel puErAhitnAy yiEA yi EmAezyew aAyiy . eedvM EmAezeyyM yi AEy jn teyyM plviDiluM shAyic v}ik eLi yiEA Ek@. QjipHtiniM yi AEy jntey yEhAv nyi M yiEA aRiu. 2EmAez eedvi eR mlyHwH pALymwiciEA yiEA aven szic@. EmAezyew BArYyAy siEAReyyM ayA ew iyi. (EmAez aveL vIiEl vii tinA av EmAezEyAewAmAyi il.) 3 EmAezyew ru puAeryM yiEA ekAuvi@Ayi. dY e pueR EprH EgExAM qAyi . qeA av jnic E A EmAez pRu, Q viEdzrAjYH {AenA apricitnA. 4qlIEy es qAyi mE pueR EprH. qeA av jnicEA EmAez pRu, qeR pitAvieR eedvM qe shAyikyM QjipH t iel rAjAviniH qe rikyM ec yHt. 5aen, eedvieR mlyAy sInAyiyew smIpM tAvLmwiciri EmAezey yiEA szic@. EmAezyew BArYyM ru puAM yiEAEyAewA Ayi. 6 yiEA EmAezyHH o sEzmyc@. yiEA pRu, nieR aAyiy nAy yiEA NitH. {A nieR pi eyyM avew ru puAeryM ekAuv. 7atinA EmAez teR aAyiyen kANA Riv. EmAez yiEAyew mi nmsHkri kyM aven MbikyM ecyHt. vM prsHprM ErAgYnileyi EcA dic@. anrM av wt sMBAxN

18

75
nke. eedvM niEAewAAyiri e q {A Ai. jn ew zHnH nI kAekAwtH wrNM. veyi nI wM eedv EAw sMsAriNM. 20eedvieR p EdzeLyM aveR niymeLyM nI aver pWiiNM. niymM lMGi etH nI avH mRiyi nkNM. EnrAy mAi jIviA aver p Edzik. ecEveyev@ pR u ekAwk. 21nYAyADipAM EntA mAyirivA m@ ciler nI etr ewNM. eedve bmAni, nin vizVsiAvu tAM Eperwi sMGwiik. pNiEvi mnS mARAver sMGwiik. ver jn ew BrNADipArAyi niymik. yirM EpM RuEpM ap EpM pEpM vItM jnew Em aDipAAyiriNM. 22av ptivAyi jnew nYAyviDi nw e. DAn zH n mei av niew aw vrikyM ninH zHni tI kliA k}iykyM ec@M. m@ zHn av te eek kArYM ecyH t ekAe. qekAe A, av nieR EjAli niEAewAM pvyHM. aEA jneL nyik qtH ninH qmAyiIM. 23nI eneyAe ecyH t A, yEhAvyew hitMEpAel nin EjAlik sugm mAyi ecA k}iyM. aEt smyM kH tew zHn prihric@ ki@kyM ec@M. 24 atinA yiEA pREpAel EmAez vic@. 25yi AEylukAi wyiniH nl v rAy tAM Eper EmAez etrew. aver EmAez gN lvArAi. aver yirM, RH , atH, pH qieny gNew aDipArAi. 26av jnEm nYAyADipArAyi EsvnM ecyH. t iwyiel t jnH qEA }uM vew mi ekAuvrA k}i u. vuM DAnmAy zH n mAEm EmAezyHH eekkArYM ecEi vZ. 27 eR smyiEzxM teR aAyi ynAy yiEA EmAezEyAw yA pR u. yiEA sVEdzE EpAvukyM ecyHt. AEylumAy eedvieR krA QjipHtiniM yAyArMBicti eR mAM mAsM yi AEyjnt sInAyi mmiyieli. 2erPIdImi niANv mmiyiEl EpAytH. yi AEyjnt EhAErbHmlyew smIpM pALymwic@. 3aEA EmAez eedve kANA mlyiEl kyRi. mlyi vcH eedvM avEnAw sMsAric@, yi A Ey jntEyAwH, yAEAbieR mhAvMz EAwH ArY pRyk+ 4qeR z@ yi

puRAwH 18:20-19:17

19

ELAwH qniH q ecAnAemtH ni ku. QjipHjntEyAw {A ecyHttH ni ku. {A o k}uken EAel nieL vhicH QjipHtiniM puRE nyicM view qeRyw E ekAuvM ni ku. 5 ati nA qeR kl n k asriA {A niELAwH vzYew. qeR krA sUicH ni ecyHtA nieLeR sVM vizixHw jntyAyi riM. Q ElAkM m}uv qERtA. pE qeR sVM jntyAyiriA nieL {A etrew. 6 ni eLA EtYk rAxH\mAyiriM- puErAhi tew rAjYM. EmAez, tANH nI yi AEy jntEyAw pREytH. 7 atinA EmAez mlyi niiRi jnew mAer viLic@i. yEhAv avErAw pRyA klicetlAM EmAez mAErAw@ pRu. 8qlAvM oEr sm y@ pRu, yEhAv aLiec@ etlAM { asriAM. anrM EmAez mlmkLi eedvi eRywE mwi. jn aven asriemH EmAez eedvEAw@ pR u. 9yEhAv EmAezEyAw@ pRu, {A tiiy EmGi kyRi nieR ywE vM. {A niEAw sMsA riM. {A niEAwu sMsAritH jneLlAM EkM. nI avErAw@ pRy etAe av qEA}uM vizVsi ti EviyANH {Anien ec@tH. aEA, jn pR kArYeLlAM EmAez eedvEAw@ pRu. 10 yEhAv EmAezEyAw pRu, M nAeLyM nI jneL o EtYk EyAg inAyi oNM. jn avew vO k}ukyM 11mAM divsM qniAyi tARAyirikyM EvNM. mAM divsM, yEhAv sInAyimlyiEl iRivM. jneLlAvM qe kA kyM ec@M. 12-13pE, mlyew aw niM vLer ak niA nI jn ELAw pRyNM. o vrvrcH M a mRicH kwAet EnANM. mley sHp zi mxYEnA m]gEmA ekAlewM. av pARkLAElA ainAElA ekAl ewM. qA aven etAwAnAeryM avditH. kAhLM m}uMver jn kAiriNM. aEA mAEm av H ml kyRAnAvU. 14 atinA EmAez mlyiRi jn iwyiEl ec. EmAez aver o EtYk EyAginH tARAkyM av tew vO k}ukyM ecyHt. 15 EmAez jnEAw pRu, eedvvu mAyi m divsi o EyAg i tARAvuk. smyM ver pu xA OIkeL sHpzitH. 16 mAM divsM BAti tiiy o EmGM mlyiEliRi v. wiyM miluM vlieyA kAhLzbHdvuM avi ewyAyi. pALyiluAyiver lAM By. 17anrM EmAez eedvi

puRAwH 19:18-20:20

76
kyM qe sHEnhikyM ec@ vErAwH {A kNkA@M. avew yirNinH tlmRkELAw {A kNAmynAyiriM! 7 niew eedvmAy yEhAvyew nAmM nieLAriluM etAy mA i pEyAgitH. nAmM etAy rItiyi pEyAgiv aprADi yAM. yEhAv aven nixHkLnA kyil. 8 zb H o viEzxdivsmAyi e ni kANNM. 9}Hcyi Ru divsM EjAli ec@k. 10pE }AM divsM niew eedvmAy yEhAvey driti vim dinmANH. aH M EjAli ectH. ni mAml, niew puAM puimAM awimOIkM puxA emAM aH o pNiyemwtH. niew m]gLuM niew ngr Li tAmsi anYEdzAruM a EjAli ectH! 11qeA, Ru divsM EjAli ecyHtH yEhAv kAz vuM miyM smvuM avyiluvyM s]xHwic@. }AM divsM eedvM vi mic@. aen, vimieR divs mAy zbien yEhAv a#hic@. yEhAv divse vLer EtYk tytAi. ni niew pitAvienyM mAtAvienyM drik. aen ecyH t A niew eedvmAy yEhAv niH t miyi o sU jIvitM niAvuM. 13 ni eryM ekAltH. 14 ni vYBicritH. 15 ni oM EmAxHwitH. 16 nieLAriluM m@veri N pRytH. ayAreR vIwH ni EmAhi tH. aveR BArYey ni EmAhi tH. aveR NwimkeLyM ep wimkeLyM ni EmAhitH. av eR kkAlikeLEyA k}utkeLEyA ni EmAhitH. meArAew o vsHtvuM ni EmAhitH! jnH eedvByM Q smyH tA}HvryilAyi jn mlmkLi wim}M EkkyM miiNk kAkyM ecyHt. ml yiniM puk ytH av ku. av Epwici. av By viRc@. av mlyiniM vLer mARi niH nirIic@. 19anrM jn EmAez EyAw@ pRu, ayH {ELAw sMsAriNemi { viAM. pE eedvM {ELAw sMsAriA avditH. aenyAyA { mriM. 20 aEA EmAez jnELAw@ pRu, ByewtH ! nieL prIiA
18 17 12

kANAnAyi jneL mlywivAri El ekAuEpAyi. 18sInAyipvtM puk ekAu mwei. o tIcLyi nieEpAel mlyiniM puk y . yEhAv agHniyi mlyiEli Ri vtANiti kArNM. wAet ml yAek luAM wi. 19kAhLi ni zbHdM wt ci m}i. qlAyHEA}uM EmAez eedvEAw sMsA ric@. wim}M EpAelA zbHdi eedvM av mRupwiyM nki. 20 aen yEhAv sInAyi pvti ElH Riv. yEhAv sVi niM mlmkLiEliRi v. anrM yEhAv EmAezey tEAewAM mlyi El vrA Nic@. atinA EmAez mlmkLiEl kyRi. 21yEhAv EmAez EyAw@ pRu, tAE} ecH jnELAw qeR awE vrikEyA qe EnAkEyA ecetH pRyk. av ri ecyH t A anvDiEp mriM. 22 qeRywE v puErAhit AErAwM Q EtYksmAgminAyi tAeRwvA pRyk. avren ecyHtieli {Anver ziiM. 23 EmAez yEhAvEyAw@ pRu, pE jnH mlmkLiEl vrAnAvil. o vr vryHvAM a mRic@ kw M vimiyiEl vretM au teyANElA pRtH. 24 yEhAv avEnAw@ pRu, k iwyiEliRiecl@k. ahErAenyM i mwivrik. pE qeR aw E vrA puErAhitAerEyA jn eLEyA avdiAtirik. av aDikM awvA {A aver ziiM. 25 atinA EmAez tAE}iRiecH jnELAwH etlAM pRu. p klnk anrM eedvM pRu, 2 niLwi mkLAyi QjipHtiniH ni eL EmAciic niew eedvmAy yEhAv {AnA. atinA Q kln k niLsriNM+ qe al A et m@ eedveL eyAM ni rADitH. 4 o vi#hvuM ni AtH. kAziElA miyiel jlieR }LiElA oieRyM timy AkEyA pM emnykEyA ec tH. 5 o trilu vi#heyM rADikEyA <xikEyA ecA pAwil. qeEA? niew eedvmAy yEhAv {AnA. m@ eedveL qeR jnt rADi tH {A evRu. qnietier pApM ec@v qeR z@LAM. aver {A ziikyM ec@M. avew mM ekAc@mM mAml avew m EpAluM ziiewAM. 6 pE qeR klnk asri
3

20

77
yEhAv viri. ni pApM ecAtiritinH eedve dri NemH av #hi. 21 EmAez, eedvmi kAEmGinwu E EpAyEA jnM mlyiniM ak ni. 22aEA yEhAv EmAez ey Q kArY yi AEyjntEyAw pRyA niEyAgic@, {A sVi niM niELAw sMsAritH ni ku. 23atinA ni qEAw m/ri A sVM ekAEA eviekAEA yAetA vi#hL@M AtH. vYAj eedveL ni AtH. 24 qniAyi o EtYk yAgpIWM Ak. mH pEyAgic@ EvNM a AA. EhAmyAgM smADAnb likM yAgpIWi aik. wAet nieR AwkeLyM kkA likeLyM pEyAgik. qe oAi A {A pRyiwLiellAM ni tH ANM. aEA {A vH nieL a#hiM. 25kl@pEyAgi cANH yAgpIWM Aeti AyDMekAH evieyw klH pEyA gitH. aen ecyHtA {A yAgpIWM sVIkriil . 26yAgpIWi El kyRA pwvukAtH. pwvu kAiyA, mkLi blipIWi ElAeriluM EnAEA av ni ew ngHnt kAM.

puRAwH 20:21-21:21

m@ niymM klnkM anrM eedvM EmAezEyAw@ pR u, nI jn@ pRu ekAw E m@ niym ni pRy+ 2 ni o qAy awimey vAiyA awim Ru vxEE nieL Esvi. Ru vx EzxM av sVtnAM. av ti PlemAM nkyil . 3 niew awimyAEA ayA avivAhitnA eNi ayA sVtnAyi EpA EA aen te EpAke. qA niew awimyAEA ayA vivAhitnAeNi BArYEyAwwi e av sVtnAke. 4avivA hitnAy awimyHH yjmAn o BArYey nkyM BArY puAEA pui mAEA jM nkyM ecyH t A avM avew ikM yjmAnER tAyiriM. niitvx EzxM awim sVtnAyiIM. 5 qA awimyHH niyM yjmAn EnAewAte wrAem tImAni AM. {A qeR yjmAnen sHEnhi . {AeneR BArYeyyM ikeLyM sHEnhi, {A sVtnAyiEA vil- {A view tuM qH ayA pRyNem mAM. 6 aen sMBvicA yjmAn awimey eedvi mi ekAuvM. yjmAn aven o vAti liElEA kiLAliElEA ekAu vr NM. qiH yjmAn awimyew ecvi

21

o mcy pkrNM ekAH LyH NM. aEA awim yjmAnen teR jIvitkAlM m}uv EsviM. 7 ov teR puiey awimyAyi viA tImAniEcAM. aen sMB vicA aveL sVtyAti c o Nwimey sVtnA c EpAelyl. 8 yjmAn awim ei sxHwnAyieli ayAH aveL avew pitAvi te tiric@ viAM. aveL vivAhM k}iAemH yjmAn vAgH d AnM ecyH t i@ei aveL m@v viA avkA zM ayAH nxHwewM. 9awimeien teR pueneAu vivAhM k}iiA emH yjmAn vAgHdAnM ecyHti@e i aveL orwimeyEAel kttH. o mkeLEAel te ktNM. 10 yjmAn meA OIey vivAhM ecyH t A dYBArYH vOvuM B NvuM o@M RyHtH. vivAhilUew avvkAzeetAe avH w M ekAwNM. 11ayA av Evi Q m kArY ecNM. ayA Len ecyHtieli av cilevA M wAet sVtyAM. avH ayA ELAw yAetA sAik bAYty mil. 12 orA ereyiluM awic @ ekA A ayAeLyM ekAl N M. 13qA aetArpkwmrNmAyirikyM ekAlu vAnyA ElAciAtirikyM ec yH t A eedvmAN sMBviic e t kk. suryH Evi jn ApiAvu cil EtYk l {A etrewM. atinA ayAH atielAlEH oAwiEAkAM. 14 pE orA EkApM nimiEmA evRu@ nimiEmA meArAeL ktii vDi A ptiyiA ekAlyALi zii ewNM. aven qeR yAgpIWin wniM ekAuEpAyi vDiNM. 15 teR aenEyA aeyEyA tl@ vM vDiewNM. 16 ov meArAeL EmAxH w iec w H awimyAyi vikEyA sVM awimyA kEyA ecyHtA ayA vDie wNM. 17 mAtApitAeL zpivM vDiewNM. 18 ru Ep ti tmAyA o v mven kl@ekAEA mxHwiekAEA wicA ni ayAeL qen zii M? mRiEvyA ekAleieli mRi Evlicven vDiEtil. 19mRiEv yA ErAgzyilAyA mRiEvlicv ayA tAAyiriNM. ayAew smyM nxHwewtinH mv nxHwpri hArM nkNM. ayAH pUmAyM suKewMver en ecNM. 20 cil cilEA tew awi mkeLEyA ep awimkeLEyA miec vrAM. awiekAH awim mric@evi ekAlyALi ziiewNM. 21pE

puRAwH 21:22-22:9

78
pNM ekAw k}iA c m]ge ayAewAM. 35 orAew kAL meArAew kALey ekA A jIviciri kALey av viAM. vi kALyew vilyew pti vM pvyHNM. wAet c kAL yew pti vItvuM vM lBiM. 36 qA mH kAL m@ m]geL p vici@ei kALyew wm tIc yAyM et@kArnANH. kAL meA kALey ekAA wm atien a}ic@vi tieR Epri ArnAM. ayA kAL yH pkrM kALey nkNM. teR kAL ey ayA c kALyH pkrM n kNM. pE c m] g e ayA eekvzM evyHAM. o kALeyEyA AwienEyA EmAxHwiven ni qen ziiM? ayA atien ekAl@kEyA vikEyA ecyHtA atien mwi eAwA ayAAvil . atinA tA EmAxHwic o kALyH pkrM au kALkeL nkNM. aTvA EmAxHwic o Awi pkrM nAlu AwkeL n kNM. EmAxNinH ayA nxH w pri hArM nkiEy pU. 2-4 avnH omiel i avene awimyAyi vi NM. av EmAxHwic m]g aEA}uM aveR plue ni kei yA av tA EmAxHwic oAErA m]g iM pkrmAyi Qru m]geL wm yH nkNM. m]gM kALyAENA k}ut yAENA AwAENA q zHnml. o k rAiyi BvnEBdnM nw A mikH eriluM av en vDicA ekAlpAtkilAM vALiyAyiriil. qA ekAl pAtkM pklA nweti ekA yA vALi te. 5 orA teR vyliElA miriEA iElA tIyiA tI teR ayA reR vyliElEA miriEAi ElEA pwpiwicA ayA teR vuM nl viLvH ayArnH nxHwp rihArmAyi nkNM. 6 ov teR vyliel mwi tIvyHkyM tI ayAreR vy liEl pw piwikyM ecyHtA tI evcv nxHwprihArM nkNM. 7 orA teR ayArEnAw teR pNEmA sADnELA sUiNemH vzYewAM. ayAreR vIi niH pNEmA sADnELA EmAxHwi eA ni q ecNM? ni ken kupiwiA miNM. ni ken kupiwic A k tA EmAxHwictieR ri pkrM nkNM. 8 pE niH ken kupiwiA nAyiel i vI@wm ArnAENA qH eedvM viDiM. vI@wm eedvsm ecl@kyM ayA knAENA qH eedvM viDikyM ec@M. 9 o kALEyEyA k}utEyEyA ecri yAwienEyA vOeEyA nxH w e

awim mriAtirikyM ER Ali EzxM ayA suKM ApikyM ec yHtA mk ziiewtH. q ekAeA yjmAn awimey pNM ekAw vAiytinA atH ayAew sVmANH. 22ru puxA ti @m@tiniwyHH av o gBiNi ey mRiEvlic@ qvrAM. atH av mAsM tikyAet sviA kArNmA EyAM. avH kArYmAy pIf iiel i aveL mRiEvlicv ecRieyA pi} owNM. ayA q ekAwN emH avew BAvH niyiM. atinyAeL nYAyADip shAyiM. 23 qA avH nl mRivH i@e i aveL pvicv ziie wNM. orA ekAleA ekAv vDi ewNM. o jIv pkrM meA jIv, 24 ki pkrM kH, pli pkrM plH, eekyH pkrM eek, kAli pkrM kAlH, 25 epAli pkrM epA, mRi vi pkrM mRivH , awiH pkrM awi qienyAyiriNM zi. 26 orA orwimyew ki awic@ t EmlicA awim sVtnAM. aveR kH aveR sVAtYieR vilyA yiriM. awim NAyAluM epAyAluM en te. 27yjmAn awimyew vAyi tli aveR pl@ ekA}icA awim sVtnAM. aveR plAyi riM aveR sVAtYieR vil. awim epAyAluM NAyAluM aen te. 28 o kAL o puxenEyA OI eyEyA ekAA ni atien kelRi u ekAlNM. kALey ni ti tH. qA kALyew wm ArnAyi rikyil. 29qA kALyHH L@keL mitH zIlmAyirikyM ati eR Epri wmyHH tAI nkyM ecyHti@ei wm Ar te. qekAeA ayA kALey ati eR lH ekiyiil. atinA kAL ek}iu nwH ereyiluM ekAA wmyAyiriM Ar. ni kALey kel R iu ekAl @ EtAewAM te wmEyyM vDiNM. 30qA mricyA ew vI@kA pNM sVIkric @ ev vrAM. aeneyi kALyew wm vDi eEwtil. pE nYAyADip viDi y pNM ayA nkNM. 31 kAL oveR puenEyA pui eyEyA ekAAluM Et niymM pAli ewNM. 32kAL orwimeyyANH ekAl@ eti kALyew wm awimyew yjmA nnH m eviAzH* ekAwNM. kAL ekAl e wkyM EvNM. awim NA yAluM epAyAluM te niymM. 33 ov o kiN mwAetyiwkEyA kiNRieR mwi qw mA@kEyA ec@ ekAH o m]gM ati v vINA kiNRieR wmyAyiriM rvAdi. 34 ayA m]gieR vil nkNM. pE
m eviAzH putieyArwimyew vil.

22

79
mEetiluM vsH t vienEyA ecAl i ruEp ti tmAvukyM orA eteRyANH, qM mv al, et eRyANH, qM pRyEA vM eedvsmiEl EpAkNM. rANH aprADiey eedvM niyiM. ap rADi meyAH sADnieR vil yew ri nkNM. 10 orA meArAL@ew k}uteyEyA kAL eyEyA wienEyA Rc@nA sUi A stikyM m]ginH qe iluM pri p@kEyA a cEpA kEyA M kANAtirie a EmAxHwi ewkEyA ecyHtA qecNM? 11 tAnl m]ge EmAxHwicetH ayA r vizdIkriNM. a stYmAeNi tA EmAxHwicielH ayA yEhAv EyAw stYM ecNM. m]gieR wm stYM sVIkriNM. wmyHH ayvAsi nxHwprihArM ekAwE mil. 12pE ayALA EmAxHwicet i ayA nxH w prihArM nkiEy tI. 13 m]ge etiluM kA@m]g ekAtAeNi ayvAsi ati eR m]tEdhM etLivAyi ekAuvrNM. ekAl e m] g i nxH w prihArM ayA wmyHH nkyM Ev. 14 ayvAsiyew kiniM orA etiluM sADnM kwM vAieAuv A sADnieR pU rvA ditVM ayAANH. o m]gi pri EkEyA a cAkEyA ecyHtA ayAr atieR wmyH m]gi eR nxH w prihArM nkNM. ay vAsi rvAdiyAkA kArNM wm aEALview Ayiil qtANH. 15 pE m]gEAewAH wmyAyi evi ayvAsi nxH w prihArM ekAwEtil. aTvA, m]geeAH EjAli ecitinH ayAr ti PlM ekAwei, m]gM cA kEyA ati pEkEyA ec@ ei ayA nxHwprihArM ekAwE til . m] g e pEyAgitinH ayA ekAw pNM te mtiyAy nxHwprihArmANH. 16 orA avivAhityAy o knY key EriicH avmAyi eelMgikb iEleA ayA aveL vivA hM k}iNM. ayA avew pitAvinH m}uv eppNvuM ekAwNM. 17ayA eL vivAhM k}iA teR mkeL pitAvH avdiAtiAluM ayA m}uv kyM av ekAwNM. 18 BicArv]ik ecA ni o OIeyyM avditH. avL en ecyHtA pie aveL jIviciri A ni avditH. 19 m]gmAyi eelMgikbM pul vAM ni orAeLyM avdi tH. aenyAyA ayA ekAle wNM. 20vYAjeedvi bliyi ven nziiNM. yEhAvyAy eedv i mAEm ni bliyiAvU.
21

puRAwH 22:10-23:4

QjipHti ni mH viEdzikLA yie kArYM oAik. atinA niew nAi viEdziyAyiri eryM ni vikEyA pvi kEyA ectH. 22 viDvkELAEwA mAtApitALilA ikELAEwA ni o <rtyM v itH. 23 viDvkELAEwA anAT ErAEwA ni qeiluM etAy ec yHtA avere viLic@ kryM. av ew nilviLi {A EkM. 24{A vLer EkApiM. nieL {A vA ekAH vDiM. aEA niew BArY mA viDvkLAkyM ik anATrA vukyM ec@M. 25 qeR jntyielArA drinAeN i, niLvnH pNM ekAwev i, ati pliz vAAtirik. EvgM pNM trA niLven nibi kymtH. 26ni trA pNM eevkAet trAM q vAgHdAnEAew nieArA teR putH tA sUrY asH t miti mute ni putH av tiric@ n kNM. 27putieli teR zrIre epAtiyAnAvil. RuEA ayA vlAet tM. av qEAw vilpi tH {A EkM. {A kNyv nAkyA a iM. 28 eedveEyA jnEntAeLEyA ni zpitH. 29 viLevwEA ni dYe DAnYvuM dYe p}sM qni tr NM. vxAvsAnMver kA nitH. niew dYjAtpuAeryM ni qni trNM. 30niew dYjA trAy kkAlikeLyM wkeLyM qni trik. dYjAt dYe }u divsM atieR mAtAviEnAewA ni e. qAM divsM aven qni trik. 31 ni qeR EtYk jntyANH. atinA kA@m]g vDic m]gieR mAMsM ni BiAtirik. c m]geL nAyH tiekAe.

23

m@verRicH N pRyAtiri k. ni EkAwtiyi sAi yAyi niEA dxHwnAy oven kM pRH shAyiAemH R ekAwtH. 2 melAvM ec@ qekAu mAM o kArYvuM ectH. o sMGM A et@ ec@evi ni avErAw EcrtH. etAykArY ec @vA nieL nibivA aver avditH . zriyM nYAyvumAytH ni ec@k. 3 o pAveveREm nYAyviDi nwEA avEnAw shtApM mlM k piNEcAM. pE av et@kArneli mAM ni aven piNyHk. 4 nxH w e o kAL EyEyA k}utEyEyA ni kA atieR wmnH atien piwic@ n

puRAwH 23:5-25

80
yH oAErAM qni bli ekAu vrNM. 16 rAme avDidivsM ekAyH /vmANH . niew pAw vitc DAnYM ekAAnArMBi EvnAl ieR dYnAkLilANitH. mAme avDidivsM viLevwi ERtANH. vsAnilAvNM atH. aH ni niew vylini m}uv viLvuM EzKriNM. 17 puxAerl A vM i m tvN o EtYklH niL@ew yj mAnnAy yEhAvEyAewAmAyiriA vrNM. 18 ni o m]ge ekAH atieR rM qni bliyAyi aiEA aEtAewAM puLiic mAvu EcA iy aM niEvditH. Q bliyi ni mAMsM BiEA o divsM ekAute ti tINM. aw divsEH mAMsM* sUic@ vyHtH. 19 ekAyHkAlH ni viLvuk EzKriEA ni ekA@ qlAi eRyM dYPlM m}uv niew eedvmAy yEhAvyew BvniEl ekAuvrNM. tyAwieR pAli pAkMecyH t AwieR mAMsM ni titH. sVM mi EnwA yi AEylien eedvM shAyiM 20 eedvM pRu, {A o dten ni mAyiyyH . ni Ayi {A oiyiri lE dt nieL nyiM. dt nieL sMriM. 21dten asrikyM aven piwkyM ec@k. avEnAw m/ritH. ni avEnAw ec@ anItikeLAM dt epARukyil. qeR zi avniluH. 22av pRy etlAM ni asriNM. {A niELAw pRyetlAM ni a sriNM. ni aen ecyH t A {A niELAEwAmAM. niew m}uv z@emtier {A nil ekA_M. nietier niv elAM {AenA z@vAyiriM. 23 eedvM pRu, qeR dt nieL EdzilUew nyiM. aEmArY, hitY, eprisY, knAnY, hivY, eybUsY qI vYtYsHt jntketier av nieL nyiM. pE aver m}uv {A EtAliM. 24 avew EdvAer ni rADi tH. oriluM EdvAew mi nmi kymtH . nieLAriluM avew jIvitM nyitH. avew vi#heL ni nziiNM. avew EdvAer oAiA av vciri kl@kM ni nziiNM. 25niew eedv mAy yEhAvey ni EsviNM. aen ecyHtA {A ni DArA
mAMsM ekA}uiEletiluM qM. puR. 12+10 kAk.

kNM. wm niew z@vAeN i EpAluM aen ecNM. 5 amitBArMekAH o m]gM nwAnAvA et vixmi kA ni m]ge shAyiNM. m]gM niew z@LielAvERtAeNi EpAluM niLtien shAyiNM. 6 pAvELAwH anIti kANiA er yM ni avditH . m@ver ni viDiEAel te avM viDiewNM. 7 orA etiluM kArYi et@kAr nAeNH vLer ktElAew EvNM ni pRyA. orAetirAyi etAy ErApN yitH. nixHkL nAy orAeLyM ecA inH A renAErApicH vDiA oriluM a vditH. nixHkLnAy orAeL ekAl@ etAvM {A mAekAwil. 8 oveR eti @niA ni pNM tA oriluM a sVIkri tH. arM pNM ekAw o nYAyA Dipen stYM kAtiniM a nAiEyAM. arM pNM nlvereA u kM pRyiAM kArNmAkAM. 9 o viEdziEyAw ni oriluM anIti vitH. QjipHtilAyi kAlH niM viEdzikLAyi q kArYM oAik.

viEzx avDidin vik vityHkyM niew viLvH ekAyHetwkyM ec@k. Ru vxM miyi aVAnik. 11 }AMvxM miH viEzxe vim EvLyAyiriM. niew miyioM nwAtirik. qeiluM vLrA wyA yA a ekAyHetwtinH pAveL avdik. avEzxitH kA@m]g M tiekAe. niew miri EALiluM olivumrEALiluM aen te ec@k. 12 Ru divsM EjAli ec@k. }AM divsM vimM! tH niew awimk eLyM m@pNiAeryM o divsM vi miA wyAM. niew kALkM k}utkM a vimM ki@M. 13 Q niymeLlAM ni asri emH R vk. vYAjeedveL rADitH . avew EpEpAluM ni critH. 14 oAErA vxvuM niH mH viEzx avDidivsAvuM. avDidivsLi qeR vizixHw l vH ni qe rADiNM. 15 dYe avDidivsM puLiiA aieR epALAyiriM. {A niELAw@ kl i c EpAelyAyiriM atH. a ni puLimAvu EcA aM BiM. }u divsEH a wM. ni QjipHtiniM puR v smymAkyA bIbumAsi EvNM niLtH EGAxivA. sm
10

81
LM avuM evvuM tH a#hiuM. niew ErAgeL {A niExM mA@M. 26 niew OIkeLlAM ikAkA ApHtrAM. avew ikeLAM jnn smyH mriil. ni {A dIGA yS nkyM ec@M. 27 ni z@ELAw @m@EA qeR mhAziey {A niew miElyyHAM. niew z@eL m}uv EtAliA {A nieL shA yiM. nietier yM ec@v zy}mAyi tiriEAwM. 28ni mE {A kwlien ayyHM. av niew z@eL rM. hivYM knAnYM hitYM niew nAwviwM. 29 pE avereylAM Evgi ni ew nAw vi@EpAkA {A nibi kyil. o vxii qni ecAnAvil . aver aEvgM oAwi cA aviwM nYmAM. aEA vnYm]g aview epkyM DiptYM ApikyM ec@M. av ni vLer zH n mAvuM. 30atinA vLer sAvDAnEm {A jntkeL puRA kyZ. ni nAiluwnILm yA wrNM. ni ecl @ iw nieAe m@ver {A oAwiAM. 31 ecwmt yIsundiver y EdzM m}uvM {A ni nM. pwiAER atii ePli sHtYew kwluM (emfiERniy kw) ki}E atii aERbY mmiymA yiriM. aviwe nivAsikeL EtAli A nieL {AnvdiM. averey lAM ni oAwiM. 32ni jntkL@ mAEyA avew EdvAmAEyA o krA RuM AtH. 33aver niew rAjYH tA avdikymtH . ni aver aview tA avdic A av nieA ekNiyAyiIMqnietier av nieLeAu pApM eciM. ni avew Edv Aer rADiAM wuM. eedvvuM yi AEyluM tilu krA eedvM EmAezEyAw@ pRu, nIyM ahErAM nAdAbuM abIvuM yi AEyliel q}up mAM ml kyRi vH o EtYk akliniH qe rADiNM. 2aEA EmAez mAM yEhAvyew awE vrNM. m@v yEhAvyewywEl vr tH. bAi jnLAke mlkyRi vrik EpAluM ectH. 3 yEhAvyew qlA cM klnkM EmAez jnELAw pRu. aEA jneLlAvM Ec pRu, { yEhAv pR qlA klnkM as riAM. 4 atinA EmAez yEhAvyew kln k o Li q}utivc @ . aw BAti EmAez q}uEH mlywivAr i o yAgpIWM oi. av yi A

puRAwH 23:26-24:16

Eyliel pu EgAmAyi pu kl@k Apic@. 5 anrM bliyiA EmAez, yi AEyliel yvAeL ayc@. av yEhAvyHH kALkeL EhAmikyM smADAnbli k aikyM ecyHt. 6 EmAez m]gew rM EzKric@. ati pti av tLikkLi qw. rieR mE pti, EmAez yAgpIW iluemA}ic@. 7 piIwH EmAez krARieR keL wH vAyic@. qlAvM EkeyANH EmAez a vAyictH. jn pRu, yEhAv klic niym { Ek@. av asric @ ekAAemH { R t. 8 anrM EmAez blim]gew rM niR tLikeyw. av rM jnewEm tLic@. av pRu, eedvM nimAyi o viEzxe krARuAiytieR etLivANH Q rM. yEhAv ni nkiy c krARien vizdIkri. 9 anrM EmAezyM ahErAM nAdA buM abIvuM yi AEyliel q}u p mAM mlmkLiEl kyRi. 10ml mkLi av yi AEylieR eedv e ku. kAzM EpAel etLi nIll@ EpAel qEA oH av eR pAdH awiyi Ayi! 11 yi AEyliel mA qlAvM eedv e ku. pE eedvM aver nzii cil. * av omiciH tikyM wi kyM ecyHt. eedvieR niymM EnwA EmAez EpA 12 yEhAv EmAezEyAw pRu, mlmk Li qeRywE vrik. ru pr kl@kLi {AeneR pEdzM niym M q}utiyi@H. pEdzM niymM jn EviytANH. Q pr kl@k {A nin tM. 13 atinA EmAezyM shAyi EyA vyM q}uEH mlmkLi eedvsi DiyiElEpAyi. 14EmAez mAErAw@ pRu, view {eL kAirik. { mwivM. {A EpAyi}i A ahErAM M nieL BriM. eiluM qeiluM zHnA eyi aver smIpik. EmAez eedve kA anrM EmAez mlmkLiEl EpAyi. EmGM mley mwkyM ecyHt. 16yEhAv yew mhtVM sInAyimlyiEliRi v. EmGM Ru divsEH mley mwi ni. }AM divsM, EmGiniH
15

24

yi AEyliel ... nziicil mxYH eed ve kANA k}iyil qA eebbi pRytH. qA tA qenyiriemH Q EntAeL kANiNem eedvi EtAi. atinA av aveA EtYk rItiyi tYnAyi.

puRAwH 24:17-25:36

82
ew rmAyi vyHk. 19o dten mwiyew orM mE dten mE aM vyHk. aver mwiyew BAgmAyi e EcNM. 20avew ciRk kA zEH viwi vciriNM. dtA ew ciRk ekAH epkM mwiyiri NM. av prsHprM EnAiyM mwiyiEl EnAiymANH niEtH. 21 nin {A krA trAM. krA Q epkivcH mwiekAH awyHk. 22 {A nieL kum@EAe}Ae sAYepkR ekbumAlAK kiwyini sMsAriM. l niekAH yi AEyjntyH H {AeneR qlA jH{kM nM. Emz kEvlkwiekAH o EmzyA k. atinH rum}M nILvuM om}M vItiyM orm}M yrvuM Ayiri NM. 24Emzey mAy sVM ekAu epAtiykyM @M sV awi kyM EvNM. 25EmzyH iluM o eek vItiyi* o cmANM. cinH sV piwiiNM. 26anrM nAlu sVvLyAi EmzAlukLili ri nAlu mlkLiluM Rik. 27Emz yH @m ciEnAw Ecv yHNM Q vLy. Emz mA tuk Q vLyLilANH vyHEtH. 28 kEvlkwi ekAuAiy tu kM sVM epAtitAyiriNM. Emz mAtANH Q tuk. 29 mAy sVi kiM EkArikM BrNikM pAM ANM. BrNi kM pAM pAnIyyAgi vsHt qwAvyANH. 30EmzEm qeR mi EtYk avuM vciri NM. aetlAyHEA}uM qeR milu AyiriNM.
23

yEhAv EmAezEyAw sMsAric @ . 17 yEhAvyew EtjH mlyew mkLi k tIEpAel yi AEylukAH zYmAyi. 18anrM EmAez mlmkLi EmGiiElH kyRiEAyi. nAl pkluM nAl rAiyM EmAez mlmkLi ti. visAnM yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 qni kA}HcvsHt ekAu vrA yi AEyjntEyAw pRyk. t qAeNniH kA}Hc vyHE etH oAErAM avrvew mni niyik. sAn qni Evi sVIkrik. 3 jnLiniM ni sVIkriAvu sADnew pik tA+ sVM, evi, oAwH, 4 nIlDU%-v luekAu En lin, i ErAmM, 5 QRyHi i EtA, mnAwieR EtA, kEvlkM, 6 viLe, aBiExkeetliM primL DUpiM vzYmAy sugvY , 7EgAEmdkl@M mhApuErAhiteR EPAdiluM nYAyviDimAcyiluM pti A rl@k qivyM sVIk rik.

25

viwArM eedvM w pRu, jn qni Evi o vilmAe. aEA qniH aviwyi vsiA nAvumElA. 9 viwArvuM atilu vsH t M qenyiriNemM {A nie kANiAM. {A nie kANi EpAel te ql A M pNiyk.
8

sAYepkM kEvlkM pEyAgicH o EtYk epkmAk. atinH rr m}M nILvuM, orm}M vItiyM, orm}M yr vumAyiriNM. 11epkieR ak vuM puRvuM sVM ekAu epAtiyk. epkieR vi @M sV piwiiNM. 12atinH nAlu sVvLy AkM piwiik. Q sVvL y nAlumlkLi EvNM piwii A. oAErA vzM ru vItM. 13epkM mtinH kEvlkM ekAuAi sVM epAti tuk Ak. 14 tuk epkieR mlkLilu vLyLilUew kwk. epkM mA tukpEyAgik. tuk puR ewtH. 15Q tuk qEA}uM ep kieR vLyLi te kiwe. tH puRewtH. 16 eedvM pRu, {A nin krA trA EpA. krA epkilAk. 17 anrM o mwi Ak. mAy sVi EvNM AA. tinH rr m}M nILvuM orm}M vItiyM EvNM. 18qiH sVM awic@ pri ru ekbmAlAKmAer Ai mwiy
10

viLkA anrM ni o viLkA A NM. atieR vwM tuM tni sV M ekAuAk. pUM puxHppuw M emA@kM tni sVMekAH A k. aetlAM oxNmAyi Eck. 32 viLkAlinH m zAKk o vzM m zAKk mRuvzmAyi Ru zAKkAyiriNM. 33oAErA zAK yiluM m pU vItM. puxHppuwM emA@km bdAM pUEpAelyAyiri NM av. 34viLukAlinH nAlu pU wiyAk. emA@kM puxH p puw M Ec bdAMpuxHpM EpAelyAyi riNM avyM. 35tieR vz niM m zAKk vItm Ru zAK k viLkAliAyiriNM. zAKk tiEnAw Ec BAgLiElAErAiM tAe}y lniM emA@M puxHp puwvum o pUvuM vyHNM. 36tni ti EvNM viLkAluM pUM
31

o eek vItiyi nAlu virlukL@ew vIti; atAytH miH.

83
zAKkM qlAM niiA. aveylAM awicH oxNmAyi EcNM. 37an rM }u dIp Ak. atH viL kAli piwiiNM. viLkAli milu EdzmAek a evLicM pk M. 38krinIikM pAM ti ANM. 39viLkAluM m@ sADn mAA q}upu pQH tM p EyAgiNM. 40mlmkLi {A kANic@ t EpAel tYmAyi qlAM AA ik. viwArM yEhAv EmAezEyAw pRu, p tirIlkekAH vi wArM ANM. En linM nIlDU%- v luekAuM AiytA vNM tirIlk. prizIlnM Enwiy o klAkAr ekbumAlAKmAew ciM tirIlkLi iiwiiNM. tirI lkLiEl viw ni ciRk atiAyiriNM. 2qlA tirIlyHM oEr vlimAyiriNM. oAErA tirIl yHM pieyu m}M nILvuM nAlu m}M vItiyM EvNM. 3 tirIlk ru BAgLAyi iEck. au tirI lk ti iEck. bAi au tirIlk EveRymAyi iEck. 4 o BAge avsAn tirIlyew ari ki piwiiti vLyA A nIlNi pEyAgik. mE BAg ieR avsAn tirIlyHM aen te ec@k. v rieRyM ari kLi luekAu a vLy piwiiNM. 5 dYEtieR aH a vLyAyiriNM. rAm EtieR aM ate vLy AyiriNM. 6aen atH sV vLyAkyM avey tirIl keL ti EctinH pEyAgi kyM ec@k. atH viwAre oA yiIM. 7 viwAre mw meA wArM wi Ak. ptienA tirIlk tipEyAgiNM. iErAmM ekA uEvNM aAA. 8 tirIlk el A M oEr vliM yirikyM EvNM. mm}M nILvuM nAlum}M vIti yM avyHH oAErAiM AyiriNM. 9 avyi aeien o mAyi iEc k. pie eRien meA mAyM iEck. RAm EtieR piBAgM wArieR mi mwiyiwNM. 10o M tirIl kew avsAne tirIlyew ari kLi a vLy piwiik. mE iluM en te ec@k. 11tir Ilk iEctinH atH oA@ vLy Ak. atH wAre oA iEc. 12Q wArieR Ezxi avsAn tirIlyew pti viwAriR piBAgi tAe} iiwM. 13ru vzLilumAyi Q wArieR tirIlk viwAr

puRAwH 25:37-26:32

26

ieR tA}e arikiniM o m}M tAE} iiwNM. aen wArM vi wAre pUmAyM mwM. 14puRemy wArinH ru mwi k ew Ak. o mwi NAwieR v miy EtAluekAutAyiri NM. mE mwi En EtAlu ekAuM AiytAyiriNM. 15 viwAre tAini c kEvlkwi ekAuANM. 16 oAErA ciM p m}M yrvuM or m}M vItiyM AyiriNM. 17oAErA cvuM AA prsHprM Eciri Rueky rH k EvNM. viwAri ceLl A M o 18 EpAliriNM. viwArieR etvzEte p c EvNM. 19avyH H nAl t u vwk evi ekAuANM. o cinH ru evic@vwk vItM tAe}yAyiiwi iNM. oAErA iM o vwvItM EvNM. 20viwArieR mE vz EM (vwvzM) p cA NM. 21oAErA cimiwyi ru v wk q kNi Q cH nAltH evic@vwkM Ak. 22viwA rieR piBAgEH (pwiARu vzM) Ru c wiyAk. 23vi wArieR piBAgH mlkAyi ru cAk. 24mlkLiel c vi iEcNM. mkLi o vLyM ekAH ceL iEcNM. rumlyiluM aen te ec@k. 25 aen wArieR pwiAeR a H q@ cAyiriM. oAErA c iM tAe} re kNi ptinARu evic@vwkM AyiriM. 26 kEvlkwiekAH viwAr ieR cH a}ik Ak. wArieR dYe vzH Ruek y aH a}ik ANM. 27vi wArieR aE vz cH au iEcluk AyiriNM. wArieR piBAg cM au iEc luk EvNM. 28or cLiniH mE a cM ver nwvile a}ikwH EpAkNM. 29 c sVM epAtiyk. a}ipi wiiA sVvLyM ANM. a}ikM sVM epAtiyNM. 30ni {A mlmkLi kANic@ t EpAel te viwArM niik. viwArieR i En lin pEyAgicH vi wArieR vzM pNM. nIlDU%-v lukpEyAgicH ekbu mAlAKmAer tirIlyi iiwii NM. 32kEvlkwi pEyAgicH nAlu k Ai avey sVMekAH epAtiyNM. kLi sVM ekAuAiy ekAk EcNM. k nAlu evic@vwkLi piwi iNM. qiH tirIl sVeA
31

puRAwH 26:33-28:1
33

84
kew e{ARi ekiyiriNM. En linekAAyiriNM tirIlk AEtH. 10p kM ptH oA@ vwkM pEyAgik. k ew ekAkM @pyM eviekA uANM. 11vw vzM tirIlyHH Ru m}M nILmAyiriNM. atinH p kM ptH oA@vwkM AyiriNM. evi ekAu ekA kM evi ekAu @ pkM ANM. 12 mieR pwiAeR vzH p kAlukM p vwkmAyi a m}M nILm tirIl AyiriNM. 13 mieR ki} vziM a m}M nILmAyiriNM. 14mEH Q ki} vzM o kvAwM yiriM. kvA wieR o vzH ptin m}M nIL m tirIlkAyiriNM. m kM m vwkM vzAyi riNM. 15mE vzM ptinum}M nIL m tirIlyANH EvtH. vzH m kAlukM m vwkM EvNM. 16 mieR kvAwinH p m}M nILm tirIlyAk. En linM nIl-DU%-v luM pEyA gic @ EvNM tirIlyAvA. ati ciNikM iiwiiNM. tirIlyH nAlu kAlukM nAlu vwkmANH EvtH. 17mi @ m qlAAlukM eviekAH i EciriNM. kLiel ekA k eviekAuM vwk oAw ekA uM ANM. 18mieR nILM Ru m}vuM vIti ap m}vuM yiriNM. mi @m tirIlkH au m}M yrmAyiriNM. En lin ekAuAiytAyiriNM tirIlk. ku kI}ilu vwH oAw ekAuM. 19 vi wAriel qlA pkrN M wArikM m@ sADnM oAw ekAH AiytAyiriNM. mi @m ql A tirIlikM oAw ekAuAiytAyiriNM. viLi q vuM nl oliev ekAuvrA yi AEyjntEyAw kl ik. ql A sYyH M kiE viLi q pEyAgik. 21viLien kA sUiEtH ahErAeRyM puA ewyM mtlyANH. sELnwAri el dYe mRiyiElH av EpAM. krARieR epkmiri mRiyew puR H ru mRikeLyM Evtiri tir IlH piilANH atH. aview yEhA vyew timi sYmt BAtM ver viL kAkyANivew mtl. yi AEyjntyM avew piR AM Q cM qAlvuM asriNM.
20

kLi iyiwk. sVvLy ew tAe}EvNM tirIl vyH A. sAYepkM tirIlyH pii vyHNM. tirIl vile ati vilvumAyi EvtiriM. 34ati vilH sAYepkieR Em atieR mwi vyHNM. 35 vilH , tirIlyew mRu vzH nIyAiy vizixH w Emz vyHk. viwArieR vw vz AyiriNM Emz vyHEtH. et vzH viLkAluM vyHNM. Emzyew qtivzANH viLkA vyHEtH. viwArieR vAti anrM viwArieR vAti mRyHA o tirIlyAk. nIl-DU%-v lukM En lin M pEyAgic@ EvNM tirIlyA A. atiE ciM iEc NM. 37 tirIlyHH au sV eAk Ak. kEvlkwi ekAuAiy au k sVM epAtiH Ak. au kM Evi aH oA@ vwkM Ak.
36

EhAmyAgi yAgpIWM yEhAv EmAezEyAw pRu, kEvlkwiekAH o yAg pIWM Ak. a smcrmAyiri NM. atinH au m}M nILvuM au m}M vItiyM m m}M yrvumAyi riNM. 2yAgpIWieR nAlu mlkLi luM ekAuAyiriNM. oAErA ekAuM oAErA mlyH EcH oxNmAyiI NM. anrM yAgpIWe oAwekA u epAtiyk. 3 yAgpIWi pEyAgiA pA M pkrNM oAwekAH Ai yiriNM. klM EkArikM ki M m_kM tLikkM ANM. yAgpIWiniM cArM vAriLyAnA Niv pEyAgiEtH. 4yAgpIWinH o mwiyM ANM. mwi o vlEpAel AiytAvNM. mwiyew nAlu ml yHM oAwekAu oAErA vLyM piwiik. 5 yAgpIWieR vi atieR @pwi tAe}yAyi ElAh wH piwiik. atH yAgpIWieR viniM atieR ptiEyALM mwtAyiriNM. 6 yAgpIWinH kEvlkwi ekAu Ai oAwu epAti tAukM A NM. 7 yAgpIWieR vzM vLyLilUew tH kwiyiriNM. pIWe mtinH tuk pEyAgi k. 8plkekAH nYmAy o epi EpAel yAgpIWe Ak. {A mlmkLi vc H niELAw@ pR EpAel EvNM yAgpIWM AEtH.

27

viwArieR mM viwArinH o mM ANM. etvzH Rum}M nILm tirIl


9

28

puErAhit vO anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, nieR sEhAdr ahErA

85
EnAwM aveR mLAy nAdAbH , abI, qelyAsA, QTAmA, qi vErAwM yi AEylukAiwyiniM nieRywE vrA pRyk. av puErAhitArAyi qe <xie. nieR sEhAdr ahErAnH viEzx vO Ak. vO avnH mhtVvuM bmtiyM nM. 3 vOAA prizIlnM lBicv jniwyiluH. avH {A viEz xmAy k}ivH nkiyi@H. ahErA Evi vO A avErAw pR yk. vO, av qe viEz xe rItiyi <xi q kANiM. aEA avnH qe <xi A k}iyM. 4 avAE vO veyAeyANH + nYAyviDimAc , EPAdH, nIlEmli, evAyM, tl AvH, ar. nieR sEhAdr ah ErAM puAM EviyANiv A EtH. aEA ahErAM puA M qe <xiAnAvuM. 5 sV lukM En linM nIl-DU%v luM pEyAgiA avErAw pRyk.
2

puRAwH 28:2-30

vyH sVcimi}iEnAw bii k.

EPAdM aryM sVlukM En linM, nIlDU%-v luM pEyAgic@ EvNM EPAdAAenH avErAw pRyk. vLeryDikM sAmYm ov EvNM ecA. 7 EPAdieR ru mli luM EtAk EvNM. av ti biiAvuEpAel EvNM EPA dieR mlkLi piwiiA. 8 av atIv EyAew EPAdi Evi o aryM enNM. aryM EPAdiAiy EpAel sV lukM En linM nIl-DU%-v luM pEyAgic@AiytAyiriNM. 9 ru EgAEmdkl@keLwk. r i yi AEylieR (yAEAbH ) pH mewyM Ep ekAk. 10Ru Epk o riEluM bAi Ru Epk mE riEluM ekAk. mpumt Lypuver Ay mmsric @ EvNM EpekAA. 11 yi AEylieR puAew Epk Q kl @ kLi mEpAel EvNM ekAivyHA. sVi kl@k Rik. 12anrM Q ru rM EPAdieR EtAyi piwi iNM. ahErA yEhAvyH mi niEA Q viEzxvOM Dri NM. yi AEylieR mew Ep ekA iy ru kl@k EPAdiE cA iyiriNM. yi AEyjntey oAi vA Q r eedve shAyi M. 13EPAdi kl@keL Ec vyH vA tMte pEyAgiNM. 14 tclk kyRuEpAel piric@ vyH k. sVc l kl @ k
6

nYAyviDimAc mhApuErAhit Evi o nYAy viDimAc Ak. EPAdAi yEpAelte mikc pNiA EvNM M AA. sVlukM En linM nIl-DU%-vluM av tinAyi pEyAgiNM. 16nYAyviDi mAc rAyi mwi o smcrI zyM ANM. optiunILvuM op tiuvItiyM atiAkNM. 17nYAyvi DimAcyi nAlu niryi mEnAhr mAy r piwiiNM. oAM niryi tA%mNi, puxYrAgM, mANikYM qivyM 18 rAMniryi mrtkM, nIlM, v*jM qivyM 19mAMniryi LMpc rM, eevfUrYM, sugl H qivyM 20 nAlAMniryi pc l H , EgAEmdkM, sUrYkAlH qivyM piwiik. 21 yi AEylieR oAErA mM oAErA H q kNi pu r nYAy viDimAcyi pticiriNM. oAErA kliEluM yi AEylieR oAErA m ew Eper}uk. myAEpA el ekAiEvNM Q EpkeL}utA. 22 nYAyviDimAc yiElAyi t i clkAk. o kyEpAel av piric@vyHNM. 23nYAyviDimAc yew EtAkLi ru sVvLy M piwiik. 24nYAyviDimAcyew mlkLilu Q ru vLyLilUew ru sVclkM kwk. 25sVc lkew mE aeL sVzlAkk mAyi biNM. EPAdieR EtA kLi mBAgANiv piwiiE tH. 26ru sVvLywi Ai nYAyviDimAc yew mE ru ml kLi piwiik. atH EPAdiEzxM nYAyviDimAcyew i arikilA NH EvtH. 27ru sVvLy wi Ai EPAdieR mi EtA yi tAe} piwiik. EPAdieR ar yH mkLilANi vtH. 28nYAyvi DimAcyiel sVvLyM EPA diel sVvLyM nIl nAwekAu ti bik. aen mAc ar yH mkLi nikyM ayuEpA kAtirikyM ec@M. 29 ahErA vilu Evzi EA nYAyviDi mAc Drici riNM. aen av teR Xdyi Em yi AEylieR pu mew Ep DriM. yEhAv ql A yH E A}uM aver oAikyM ec@M. 30nYAyvi DimAcyi QRImM ImM vciri NM. ahErA yEhAvyew mi EpAEAe}Ae av ahErAeR Xd yiEm kiwM. aen yEhAv yew siDiyi yi AEyjntyew nYAyviDiyew mAM ahErA qEA }uM teR XdyiEm vyHNM.
15

puRAwH 28:31-29:16
31

86
Aer nilyi qe <xi ev etLiyiA nI qA ecE etH {A ni pRyAM. o Rvumi lA o kALieyyM rH NAwk eLyM sMGwiik. 2anrM En EgAtu epAwiekAH puLimAvu EcA et amAk. Et sADn ekAH olIev EcH knM R awkmAk. qiH pr ki R awk qypEyAgic H A k. 3 Q aM awkM o wyi qwk. w ahErAenyM meLyM lik. kALEyyM rH NAwkELyM aEtAewAM aver liNM. 4 anrM ahErAenyM aveR puAeryM sELnwArieR kvAwiEl ekAuvH evi k}uk. 5anrM ahErAen viEzx vOLNiyik. enyHetw ev EmliyM EPAdiEnAewAm nIl EmliyM aven Driik. EPAdM nYAyviDimAcyM aven Driik. anrM mEnAhrmAy aryM aven aNiyik. 6tlAvH aveR tlyi wk. tlAvi @mAyi EtYk kirIwvuM aNiyik. 7aBiExkeetl emwH ahErAeR tlyi tLik. ahErA EjAli etrew e@ qH a etLiyiM. 8 anrM ahErAeR puAer view ekAuvrik. enyH e tw ev Emli aver Driik. 9 qiH avew aryi armRuk. EtYk etAiyM av DriA ekAwk. smyM av puErAhi trAkA rMBiM. qEM w EtYk niymM mlM av puErAhitA rAyiIM. aenyANH ahErAenyM aveR puAeryM ni puErAhi tArAEtH. 10 anrM kALey sELnwAr i milu lE ekAu vrik. ahErAM puAM tew eekk kALyew tlyi vyH NM. 11 qiH sELnwArieR Evzn kvAwivc @ te kALey ekAl@k. yEhAv kAM. 12anrM kALyew rM eR qwH yAgpIWi El EpAvuk. nieR virluekAH rM yAgpIWiel ekAukLi cA k. micm rM m}uv yAgpIW i tAe}yM o}ik. 13anrM kAL yew ilu m}uv ekA}uM krLi eR ekA}u BAgvuM ru v]kM av yH @m ekA}uM qwk. bli pIWi avey o yAgmAyi EhAmi k. 14anrM kALyew mAMsvM c vuM m@ BAgemwH niew pALy i puR ekAuEpAyi kic@k Lyk. puErAhitAew pApM lAyHm ecA v}ipAwANitH. 15 anrM tew eekk NAwk Li oieR tlyi vyHA ahErA EnAwM puAErAwM pRyk. 16 NA

puErAhit m@ vO EPAdinAyi o nIlEmli A k. 32nwH tlkwAEvi o dVAr miwk. Q dVArieR arikLi o kxNM Ni iiwiik. Ni dVArM kIRiEAkAtiriA nAw q EpAel EvNM tyHA. 33nIl-DU%- v lukpEyAgic H mAtL}A i Emliyew awiyi iyiwk. mAt L}iwyi sVmNikM piwi iNM. 34aen Emliyew awiBAg H iluM ariki mNikL@M mAtL} L@M AyiriNM. oAErA mAtL} i EzxvuM oAErA sVmNikA yiriNM. 35puErAhitnAyi vi EA ahErA DriNM. ah ErA yEhAvyew miEl vi lE EpAEA mNik zbHdiM. av vilniM EpAEA }uM mNik m}uM. aen ahErA mriAtiriM. 36 o kxNM sVi myA EpAel Q vAk ElKnM ec @k+ yEhAvyH priM. 37sV xNM tlAvi mi vrviDM tlAvi @M nIl nAwek@k. 38ah ErA atH tlyi DriNM. aen av yi AEyjnt yEhAvyH smi v}ipAwkLi vi@ et@k lAtAM. jnew sAn yEhAv sVIkritinAyi ah ErAenEA}uM a teR eniyi DriM. 39 En lin pEyAgic @ EvNM ev Emli enA. tlAviM En lin pEyAgik. ar yiluM ciNik ipiwiici@ AvNM. 40 ahErAeR puAM Ay, ark, tlAvuk qiv A k. atH avH mhtVvuM bmtiyM nM. 41vO nieR sEhAdr ahErAEnyM mELyM Driik. an rM viEzxe q tLicH aver puErAhitrAk. atH aver virA kyM av puErAhiter nilyi qe <xikyM ec@M. 42 puErAhitAH lin pEyAgicH awivO Ak. atH avew armt wvery BAg mR yHNM. 43sELnwAriEl Ev ziEAe}Ae ahErAM mM Q vsH DriciriNM. puErAhitA er nilyi vilH yAgpIW inwvH <x nwEAe}Ae avri DriciriNM. Q vOM Dri AtiA av ArAkyM av mriEivrikyM ec@M. tH ah ErAM aveR pigAmikLAy m}uv wMbAM qAlEm o niymmANH. puErAhitAer vA}iti cwH anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, ahErAM mM puErAhit

29

87
wien ekAH rM EzKrik. rM yAgpIWieR nAlu vzM tLik. 17 qiH NAwien pl kxNLAyi mRik. atieR rBAgM kAluM k}uk. Q BAg NAwieR ziri EnAwM m@ kxNELAwM oM vyHk. 18 anrM qlAM yAgpIWi EhAmi k. aetA EhAmbliyANH. agHni yilUew yEhAvyH n v}ipA wANitH. atieR gM yEhAvey s xHwnA. 19 mE NAwieR tlyiluM tew eekk vyHA ahErAEnAwM puA ErAwM pRyk. 20 NAwien ekAH ER rM EzKrik. rM ahErA eRyM puAewyM vl ecvimw i puruk. ER rM avew vl eekyiel tvirliluM puruk. RcH avew vl kAliel epvirliluM puruk. qiH micm rM yAgpIW ieR nAlu vzEM o}ik. 21an rM yAgpIWiniM ER rM qw k. atH q EcH ahErAeR zrIriluM vOiluM tLik. av eR mew EmluM vOiluM tLik. ahErAM mM qeR <xkrAeN tinH a sAYM nM. EtYk sBLi mAEm avew vO pEyAgi qM kANiM. 22 anrM ahErAen mhApuErAhit nA cwiEl NAwieR ekA }uH qwk. vAli @m ekA}uM rAvyv @m ekA}uM krLieRyM ru v]kew @mM avyilumAy ekA}uu m}uvM vl kAliel ekA}uM qwNM. 23qiH puLiilAet niAiy aM niRc w qwk. ni yEhAvyew mi vc w teyANitH. wyi niH ni pRy sADn puRew k+ o kxNM aM, q EcA iy o aw, o knM R aw. 24 v ahErAM puAM nk. yEhAvyew mi etlAM avew ki piwicH yiAA avErAw pRyk. atH yEhAvyH o viEzx v}ipAwAyiriM. 25anrM ahErAeR yM puAewyM kiniH aetlAM vAi NAwiEnAewAM yAgpIWi vyH k. anrM yAgpIWilu sADneLlAM EhAmik. agHniyilU ew yEhAvyH n EhAmbliyA NtH. atieR mNM yEhAvey sxHw nAM. 26 anrM ahErAen mhApuErAhit nAti cwipEyAgi NAwieR enH qwk. NA wieR enH yEhAvyew mi v}ipA wAyi qw piwik. anrM mwiey w sUik. m]gieR Q BAgM nintANH. 27ahErAen mhApuErA hitnAApEyAgic NAwieR enuM kAluemwH vimAk. an rM vizixHwBAg ahErAM av

puRAwH 29:17-41

eR puAM nk. 28yi AEy lukA ahErAM puAM qEA }uM Q BAg nM. yi AEy jnt yEhAvyH v}ipAwH nwEAe}Ae Q BAg puErAhitAew avkAz mAyiriM. av BAg puErAhit A nEA a yEhAvyH nti smmAyiriM. 29 ahErA EviyAiy vi vOM EzKrik. atH ayAew kAlEzxM ayAew puAtANH. puErAhitrAyiriEA avr Dri M. 30ahErA EzxM aveR pu mhApuErAhitnAM. vilH <x nwA sELnwAriEl vEA ayA vO }u divsE DriNM. 31 ahErAeR mhApQErAhitYABiEx kinH pEyAgic NAwieR mAMsM pAkewk. o vil EvNM pAckM nwA. 32anrM ah ErAM puAM sELnwArieR mivcH mAMsM BiNM. wAet wyiliri avuM av BiNM. 33 puErAhitArAeEA av Ayi pAp lAtAAnANH Q v}ipAwk. av mAM Q v}ipAwk BiNM. Q blik vimAyti nA mAM tH BitH. 34 piEu BAti avEzxi NAwieR mAMsEmA aEmA ei av EhAmiNM. atH o EtYk smy H o EtYk rItiyi tiEvyA ytinA aEmA mAMsEmA nI Bi tH. 35 etl A M nI ahErAM puM Evi ecNM. {A pR EpAel te nI a ecNM. avew pQErA hitYABiExk cwuk }u divsE uAyiriNM. 36 }u divsEH oAErA divsvuM ni o kALey vItM yAgmiNM. ahErAeRyM puAewyM pApi eR bliyAyiriNM atH. yAgpIW e vimAtinANH niLi ecEtH . yAgpIWi oliev o}ic H a mAk. 37}u divs EH ni yAgpIWe vuM vi vumANM. smyM yAgpIWM ativi mAM. yAgpIWi sHpzi vsHtM mAM. 38 qlA divsvuM nI yAgpIWi v}ipAwiNM. o vyS rH iikeL nI ekAlNM. 39orAwien rAvielyM mEtien eevki@M. 40.41dY e wien nI bliyiEA q@ EkA En EgAtumAvuwi aEtA ewAM ekAwk. mAvH kAhI vIumAyi ilk. rAme Awien ekAl@EA q@ EkA En EgAtumAvuM kAhI vIumAyi v}ipAwH aik. BAti ecyHt EpAel te aEA}uM ec@k. tH yEhAvyHeA EBAjnbliyANH. tH

puRAwH 29:42-30:23

88
iluM trilu DAnYbliEyA pAnIy yAgEmA Q yAgpIWivc@ nw vAM pAwil. 10 vxielAri ahErA yEhA vyHeA vizixHwbli nkNM. jn ew pApM mAyHc@ kLyA ahErA pApbliyew rM pEyAgiNM. Q yAgpIWieR ekAukLi EvNM ahErA a ecA. divse AyzHciieR dinM q viLiM. yEhAvey sMbiciwEALM aetA viEzxdivsmANH.

EhAmyAgmAyi aiEA A vu gM yEhAvey sEAxiiM. 42 ql A divsvuM Q v}ipAwk ni yEhAvyH EhAmic@ smi NM. yEhAvyH mi sELn wArieR kvAwi EvNM nw A. niL@ew qlA tlmRkLilUewyM wk. ni v}ipAwiEA yEhAvyAy {A nieL v ku sMsAriM. 43yi AEyjntey {An view kuekAAM. qeR mhtVM le primAM. 44 aen {A sELnwAre mAM. yAgpIWeyM {A vi mAM. ahErAenyM meLyM av ere puErAhitArAyi <xiA pAki virAM. 45yi AEy jntEyAewA {A vsiM. {Anv ew eedvvumAyiriM. 46{A avew eedvmAy yEhAvey jnM aRiyM. aviwyi vsiAnAyi aver QjipHtiniM ekAuvv {AnA eNH avrRiyM. avew yEhAvyAy eedvM {AnAevH avrRiyM. k DUpieR yAgpIWM eedvM EmAezEyAw pRu, k EvlkwiekAeA yAgpIWM Ak. ati EvNM DUp ki A. 2 o m}M nILvuM o m}M vItiyM y smcrmAyi@ EvNM a nii A. ru m}M yrvuM atiAvNM. nAlu mlkLiluM ekAukL@AvNM. atH yAgpIWvumAyiEc H oxN mAyiriNM. 3 DUpyAgpIWieR mk BAgvuM vzM tMekAu epAtiy NM. yAgpIWi @M sVyM awiNM. 4 sVyH tAe} ru sV vL yANM. yAgpIWieR qti vzM ru sVvLy vyHNM. yAgpIWM mA tuk sV vLyLilUew kwNM. 5 tukM k Evlkwi ekAuANM tukeL sVM ekAu epAtiyNM. 6 vitir IlyH mi yAgpIWM vyH NM. sAYepkM tirIlyH piilA NH. krARi mkLilu mwiyew milA yiriM yAgpIWieR AnM. aview yANH {A ninH tYewk. 7 qM BAti ahErA yAg pIWi sugDUp kiNM. viLk priEzADiA vEA}Ayi riNM atH. 8 eevErvuM av DUpM kiNM. eevErM viL priEzA DiA vEA}AyiriNM atH. ati nA qeEmAyi yEhAvyH mi DUpM qlA divsvuM kiyi riM. 9mEetiluM trilu sug vYELA* EhAmvYELA yAgpIW i vc @ kiA pAwil . et

30

EdvAlyrM yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 12yi AEyjnt q EpeH qi ti ewk. ec@EAe}Ae oAErA M yEhAvyHH avnvERtAyi o k ekAwk. oAErAM en ecyHtA jnH pkcvYADikeLA M bADikyil. 13qiew oAErAM arEze vItM nkNM. (oQEdYAgik aLvsric @ arEz e. ptH EgrA mANH o Eze.) Q ar Eze yEhAvyH o v}ipAwA. 14RtH p vyeilumAyver qiew M. qew oAErAM yEhAv yHH Q v}ipAw nkyM EvNM. 15 Dnik arEzeli wt nk tH. dri arEzeli RykymtH. qlAvM oEr v}ipAwu te yEhAv yH nkNM. niew jIveR vilyANH . 16yi AEyjntyiniM Q pNM sVpik. pNM sELn wAriel <xyHEvi pEyA gik. pNM ekAw yEhAv teR jntey oAitiniwyAM. av tew te jIveR vil n kyANH.
11

k}uti pAM yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 18o oA@pAmAi o oAH awiRyi vyHk. nIytH k}ukA pEyAgiNM. sELnwArinuM yAgpIWiM w yH EvNM Q pAM vyHA. pA i evM niRyH k. 19ahErAM puAM Q pAiel evemwH eekyM kAluM k}ukNM. 20sELnwAr iElEA EhAmyAgmiAnAyi yAg pIWinwEEA vEAe}Ae av evmpEyAgic H k}ukNM. aen av mriAtiriM. 21mriAtiriNem ei av eekkAluk k}ukNM. ahErAenyM aveR jntEyyM sMbic i wEALM etA zAzVt niymmANH.
17

m E e t i l u M . . . s u g v Y kA vieR jH{kArM AewA DUp emM. puR. 30+34-38 kAk.

aBiExk eetlM anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, 23vuM nl sugvY kek. Avkpilu pu


22

89
mIRA, atieR pti suglvMgM, pu pQH sQrBYm vyH , 24 pu pQH v}n qiv sMG wiik. oQEdYAgik aLvsric @ EvNM veylAM aLA. o gAl olievyM qwk . 25 etl A M iEc H vivuM sugM epA}imAy aBiExk eetlM Ak. 26 q sELnwA riEluM sAYepkiEluM o}i k. Q sADnH EtYk Ezm etinH a etLivAyiriM. 27Emz EmluM ati mkLiliri pALi EluM eetlM o}ik. viLieRyM atieR pkrNewyMEm eetlM o}ik. DUpyAgpIWiEluM eetlM o}ik. 28eedvi EhAm yAgpIWiluM eetlM o}ik. yAgpIW ilu qlAieREmluM eetlM tLi NM. pAiluM atinwiyilu awi AniluM eetlM o}iNM. 29qlA sADneLyM nI vimANM. atH yEhAvyHH ativiEzxmAyiriM. Q sADneL sHpzietM vi mAyiriM. 30 ahErAeRyM puAewyM Em eetlM o}ik. av puErAhitrAyi qe <xi qH a kANi . 31aBiExkeetlM vimAeNM qni Evi mAEm qEA}uM ap EyAgiAvU qM yi AEyjnt EyAw pRyk. 32o sADArN sug eetlmAyi M atH pEyAgitH. Q vieetlM A aEt rIti yi M sugeetlM AtH. Q eetlM vivuM niH ativizi xHwvumAyiriM 33eriluM EtEpAel o sugeetlmAkyM o viEd zi nkyM ecyH t A aven teR jntyiniM EvepwNM. DUpM anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, ni pRy sugvY sMGwiik. AvkmIR, lu, h bAnz, mAy iriM. pE v eyAe lY aLvi EvNM qwA. 35 sug vY qlAM ili sQrBYM niR DUpM Ak. sug vY niAtA ec@EAel te ec@k. Q DUpvumAyi M Eci Lk. atH atien vuM vizixHwvu mAM. 36En epAwiyAM ver DUp i eR qw epAwik. epAwi sELnwArilu krARi mi vyHk. {A nIymAyi aview ku m@M. tieR vizixHwmAy vzY E ni Q DUpeAwi pEyAgi AvU. 37yEhAvyH Evi mAM vi mAyi Q epAwi pEyAgik. viEzx rItiyi EvNM Q DUpM AA. Q rItiyi meA DUpvuM AtH. 38 ov cilEA ri DUpM AkEyA a mNkEyA ec
34

puRAwH 30:24-31:15

yHEtAM. pE aen ec@ven teR jntyiniM puRANM. ebsElluM oehAliyAbuM anrM yEhAv EmAezEyAw 2 pRu, qniEvi cil EtYk EjAlik ecA {A ey dyew wMbEgAiniM orAeL etrewi@H. rieR punAy Qriyew mknAy ebsEllANv. 3 ebsEllien {A eedvieR AvinA niRc@. qlArM kArY M ecA sAmYvuM aRivuM {Anv nki. 4 ebsEl nelA klAkArnANH. sVvuM eviyM oAwM pEyAgic@ sADn av nii M. 5mEnAhrmAy r eviyA A avnAvuM. nAyi twiNi ec AM, ql A rilu EjAlik ecAM ebsElli k}iyM. 6avEnA ewA EjAli ecA oehAliyAbH qeAvenwi {A etrewi @H. dAeR vMzi piR ahIsA mAieR punANH oehAliyAbH. {A niEAw@ kl i c t insric @ ql A sADnM AA sAmYM {A m@ EjAliAM nkiyi@H. 7 sELnwArM, sAYepkM, epk i mwi, wAriel qlA pkr NM 8 EmzyM atiElu sADnM tniM ekAuAiy viL tuM atieR qlA pkrNM DUmEhAm i yAgpIWM, 9 EhAmbli yAgpIWM, yAgpIW ilupEyAgiE sADn, pA vuM atieR awiR, 10 puErAhitnAy ahErAeR vizixHw vOM, puErAhitArAyiriEA ahErAeR puA DriA vizixHwvO, 11 sQrBYm aBiExkeetlM, sQrBY m vilE DUpM, {A niELAw klicEpAel Q EjAliA qlA sADnM ANM.

31

zbH anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, 13yi AEyjntEyAw nI en pRyk+ qeR viEzx vim dinew c ni piwrNM. qniM niM ti tlmRkLAyi nIu ni wwiyew awyALmA yiANH niLen ecEtH. yEhA vyAy {A nieL qeR vizixHw jntyAi qtien kANi. 14 zbien o vizixHwdinmAk. zbien eriluM mEetiluM div seEAel ktiyA av vDi ewM. zbdivsM EjAli ec@v teR jniwyiniM Evepw ewNM. 15EjAli ecA }Hcyi EveR RudivsH. }AMdivsmA ke vimieR vizixH w divsvu
12

puRAwH 31:16-32:20

90
iey rADikyM ati bliy ikyM ec@. jn en pRykyAyi, yi AEyEl, tA nie QjipH t iniM nyic Edv A. 9 yEhAv EmAezEyAw@ pRu, Q jn eL {A ku. av vLer kWin XdyrAy jntyAeNH qniRiyAM. av qnietier tiriyM. 10atinA aver EkApi nziiA qe avdik. anrM {A nii niM o mhAjntey s]xHwiM. 11 pE EmAez teR eedvmAy yEhA vEyAw yAcic@, yEhAEv, ayew jntey nziiA ayew EkAp e avdiEt. ayew mhAz iyAluM BAvAluM Q jntey aH QjipHtiniM nyic@. 12pE aH ayew te jntey nzii cA QjipHtkA pRyA k}iyM, aveR jntyHH EdAx vA yEhAv ptiyi@. aekAANv aver QjipHtiniM ekAuEpAytH. aver mlkLi vc@ ekAlAnANveR pripAwi. aver miyinite wc@nIk aveR vzYmAyi. atinA ayew jntyewEm EkA pmEt. ayew mnM mAiyAluM! a yew jntey nziiEt. 13aA hAmienyM yisH h AienyM yAEA bienyM oAicAlu, av aey < xic@. aH ayew nAmi avH o vAgHdAnvuM ecyHt. au p R u + k A z i neLEAel nieR jntey {A IIM. qeR vAgHdAnM EpAel {A Q EdzmAek nieR jntyH nM. Q EdzM qe EM avEwtAyiriM. 14 aen yEhAvyH H jnELAw swM EtAi. tA ecyHEtmAyi kArYM eedvM Epic@- av jneL nziicil. 15 anrM EmAez mlyiRi. krAeR}u tiy ru pr kl@k EmAezyew kiluAyi. klieR miluM piR kiluM klnk q}uti vci@Ayi. 16 eedvM sVyM niictANH kl@k. kl@kLiel klnkM eedvM sVyM q}utiytANH. 17 mlyiREv pALyiel vii eR @viLi EyAv Ek@. EyAv EmAezEyAw pRu, pALyi y iEREpAlu zbHdM Ek! 18 EmAez mRupwi pRu, aetA ees nYieR vijyAEGAxml. prAjy e pwyew nilviLiyml. sMgIt ieR zbHdmANH {A EktH. 19 EmAez pALyEAww. sVAL ieyyM n]M ec@ jneLyM av ku. EmAezyHH Byr EkApm AkyM pr kl@k av nil eRiykyM ecyHt. kl@k kxN LAyi citRi mlywivAri vI. 20jn

mANH. yEhAvey mhtVewvA viEzxdivsmAy zb i EjAli ec@v rAyAluM ekAlewNM. 16 yi AEyjnt zbien asHmri kyM o vizixHwdinmAyi atien crikyM EvNM. qeEM av ri wrNM. 17zbH yi AEyjn tyH M qnimiwyi qeEmA y o awyALmAyiriM. yEhAv Ru divsM ekAH kAzvuM miyM s]xHwi c@. }AM divsM vimicH ExM vIe w. 18 atinA yEhAv sInAyi pvt i niekAH EmAezEyAw sMBA xNM avsAniic@. anrM yEhAv krAeR}utiy ru pr kl@k av nki. teR virluk pEyAgicANH eedvM atiel}utiytH.

sVALi vLer EnrM k}ii@M EmAez pv tiniM RivrAtiti nA jn ahErAeR @M wi. av ahErAEnAw pRu, EnA, EmAez {eL QjipHtEdzniM puRE nyic@. pE aven sMB vic @ evH {Riyil . atinA {eL nyiA cil eedveL A i. 2ahErA jnELAw@ pRu, niew BArYmAewyM puAewyM puimAewyM kAtilu sVvLy ekAuvrik. 3 atinA averlAM sVvLy EzKricH ahErAen lic@. 4 ahErA jnLiniM sVM vAic@. an rM av aekAH o kALiyew tim s]xHwic@. ekALiypEyAgicA Nv timyAiytH . anrM atien sVM ekAu epAtiu. anrM jn pRu, yi AEylu kAEr, tA nieL QjipHti niM nyic EdvA! 5 ahErA etlAM ku. atinA av kALiyew mi o yAg pIWM pNi. anrM ahErA o KYApnM nwi av pRu,nAeL yEhAvey mhtVewA o viEz xsdYyAvuM. 6 jn piEH atirAviel q}u E@. av m]geL ekAH avey yEhAvyH EhAmyAgvuM smADAn bliyM yiH aic@. av nili tikyM wikyM ecyHt. an rM av q}uEH AtmAy o vi k}ic@. 7 aEt smyM, yEhAv EmAezEyAw@ pRu, mlyiRiecl@k. nieR jnt, nI QjipHtiniM EmAciic jnt, 8 o mhApApM ecyHtiri. {A avErAw ecA kl i c t iniM av vLer EvgM o}iumARiyiri. av avEvi sVM i o kALiey Ai. av kAL

32

91
Aiy kALiey EmAez nzi ic@. av atH tIyi i. anrM av atH wic@epAwic@. epAwi av eviEleRiu. evM av yi AEyjneL wiic@. 21 EmAez ahErAEnAw EcAdic@, v niEAewANu ecyHttH? qinA nI aver remA ekAwMpApiEl nyictH? 22 ahErA mRupwi pRu, EBA et@ ecA qEA}uM oiyiri vrANiverH ninRiyAM. 23v qEAw pRu, EmAez {eL Qji pHtiniM nyic@. pE avenu sMBvic @ evH {Riyil . ati nA {eL nyiA {H tAM eedveL s]xHwik. 24ati nA {A avErAw@ pRu, sVA BrNverAe atH Qri qwk. av tew sVM qe lic@. {A sVM tIyili@. tIyi niM kALiwAvuAyi vrikyM ecyHt! 25 ahErA jneL niyNM viH AtmAeyA rItiyi epmARA a vdic @ evH EmAezyH u mnilAyi. av z@ew mi prihAsY rAMviDM epmARi. 26atinA EmAez pALyieR kvAwi ni. EmAez pRu, yEhAvey piwrAnA #hi erilumei qEA ewA vrik. Elviyew vMzie verlAM EmAezyew awEH oAw kyM ecyHt. 27 EmAez avErAw@ pRu, yi AEy lieR eedvmAy yEhAv q pRu evH {A niELAw pRyAM+ oAErA M teR vAemwH pALyieR orM mt mEyM ver EpAkNM. teR sEhAdrEnA suXEA ayArEnA q vYtYAsmil A et jneL vDi NM. 28 Elviyew vMziev EmAez ey asric@. divsM te mvA yirEALM yi AEylukA mrNmwu. 29 anrM EmAez pRu, niELAErA M sVM mkM sEhAdrAM qtirAyitinA yEhAv u nieL etrewiri. yEhAv u niL@ewEm a#hM vxiM. 30 piEu BAti EmAez jn ELAw pRu, nieLA ekAwM pApM ecyHtiri! pE {AniEA mk Li yEhAvyewywE ecH ni ew pApinu mA vAA yEhAv yH mi mYt ecA miAM. 31 atinA EmAez yEhAvyewyw E mwieyi pRu, icA luM! Q mxY o sVALey s]xHwicH ekAwMpApM ecyHtiri! 32 EA avew pApM epARuAluM! avErAw micieli qeR nAmM ae}utiy pusHtkiniM wc@ kLEyNEm.
33

puRAwH 32:21-33:10

qA yEhAv EmAezEyAw pRu, qeR pusHtkiniM {A qni etier pApM ecyHtvew Epk mAyHc@ kLyM. 34atinA nIyiEA EpAyi {A pRyiwE jneL nyik. qeR dt nin mi sric@ nie nyiM. pApM ecyHt v smymAEA ziie@ekA _M. 35atinA yEhAv jniw yi mhAmAri vitRi. ahErAEnAw sV ALiey AvA av v zYe ekAANitH. {A niELAewAM vrikyil anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, nIyM nI QjipHtini ekAuv jnM viwM viwNM. ahAmiM yisH h AiM yAEA biM nkAem {A vAgH d AnM ecyHt EdzE EpAvuk. avew pigAmikH Q EdzM nkAemH {A av vAgHdAnM nkiyi. 2 atinA {A nin mE o dten ayyHAM. knAnYeryM aEmArYeryM hitYeryM eprisYeryM hivYeryM eybUsYeryM {A EtAliM. aver niew EdzniM {A oAwiM. 3 pAluM EtM o}u EdzE EpAvuk. pE {A niELAewAM EpAkyil . kWinXdyrAy ni qe vLer EkApixHWnAiyiri. niELAewAM {A vrikyAeNi v}imEYte qni nieL vDiE ivM. 4 Q ashnIyv]AM EkH jn d+Kic@. av BrN Dritu 5 te nii. quekAeA yEhAv EmAezEyAw@ pRu, yi AEy jntEyAw pRyk, ni kWinX dyrAy o jntyANH. Rc@ EnrE EpAluM niELAewA {A s ricA qni nieL ekAElivM. atinA nieL {Aen ecN emu tImAniMver BrN a}i c@vyHk. 6 atinAlANH yi AEy jnt EhAErbupvtivcH BrN Dri niiytH.

33

tAAlik sELnwArM EmAez sELnwAre qwH pAL yi puRH vLer akelylAet Apic. EmAez atien sELn wArM q viLic@. yEhAvEyAwH qe iluM vzYewNemv pALy i puR sELnwAriEl EpAkNM. 8 EmAez wAriEl EpAyi EAe}Ae, tew wArieR kvAwLiniH av EmAezey sE LnwAri EvziMver vIici . 9 EmAez wAriEl EpAyi EAe}Ae o EmGsHtMBM tA}HvH wArieR kvAwi niukyM yEhAv EmAezEyAw sMsArikyM ec@mAyi. 10atinA EmGM wAr
7

puRAwH 33:11-34:12

92
ec@M. 23piIwH qeR eekmA@EA ninH qeR puRM kANAnAM. qiluM nI qeR mKM kANil. putiy kllkk anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, nI epAic dYe ru kl@kEpAel pr ru kl@k wi Ak. dYEtiluAyi EpAel te {A vyiluM q}utAM. 2 nAeL pulec tARAyi sInAyipv tiEl vrik. mlmkLi qni mi v nik. 3niEAewAM mA eryM ekAuvrA pAwil. mAM mlyi el@M kANA pAwil. nieR k kAliEmA ipEmA mlywivAr i pul@ tivAEpAluM pAwil. 4 atinA EmAez dYEEpAel ru pr kl@kwi Ai. piEH atirAviel q}uEH av sInAyi mlmkLiEl EpAvukyM ecyH t . yEhAv avEnAw@ klic EpAeley lAM EmAez vic@. ru pr kl@ kM EmAez kielw. 5EmAez mlmk LieliytiEzxM yEhAv o EmG i aveRywEiRi v. yEhAv EmAezEyAewAH aview ni kyM EmAez yEhAvyew Ep viLi kyM ecyHt. 6 yEhAv EmAezyew milUew kw EpAyi. av pRu, yEhAvyAy eedvM, dyvAM kANYvAmAy eedvM. emel m AM EkApivnANH yEhAv. niRey mhAy sHEnhm v. vizVsiAvuv. 7yirN inH tlmRkELAwH yEhAv teR kA NYM kANi. av ec@ et@k yEhAv epARu. qA et@ ec@ ven ziiA av mRil . et@kAren mAml, aveR meLyM ekAc @ meLyM aw tlmREyyM av ziiM. 8 aEA EmAez epH nilu nm sHkricH yEhAvey rADiA wi. EmAez pRu, 9yEhAEv, aH qi sAdic i rievi {ELAewA vAl@M. v kWinXdyrAeNe niRiyAM. qiluM {ew et@kH {u mAtErNEm! {eL nieR jntyAyi sVIkriENEm. 10 anrM yEhAv pRu, niL@ew qlA jnmAyM {A Q krA A . miyiel meA jntyHEvi yM ver ecAti atH-t kArY {A ec@M. niEAewAm jn yEhAvyAy qeR mhAYM kAM. {A niAyi ec@ atHttY av kAM. 11{Ani t kl n k niLsrik. niew z@eL {A niew nAiniM oAwiAM. aEmArYeryM knAnYeryM hitYeryM eprisYeryM hivYeryM eybUsYeryM {A rAM. 12sUi cirik! ni ecl@nAi jIvi

ieR kvAwi ni kA EA av tew wArew vAtiEl ec nmsHkricH eedv e rADiM. 11 aen EmAezymAyi yEhAv mKA mKM sMsAric@. orA teR suXi EnAw sMsAriEAelyANH yEhAv EmAezEyAw sMsAricitH. yEhAv ymAyi sMsAric@ k}iyEA EmAez pALyiEl mwuM. pE aveR shAyiyM eR pumAy EyAv qEA}uM wAri tuM. yEhAvyew mhtVM EmAez kA 12 EmAez yEhAvEyAw pRu, aver nyiA aH qEAw@ klic@. pE qEAewAM aH er ayyHem@ pRil. aH qEAw pRu, qni nie nAyRiyAM, {A nii sAdic i ri! 13{A aey yTAi sAdiic i @ei ayew v}ik qni pWiic @ tAluM qniH aey aRiyNM. aEAe}niH wH aey sAdii AmElA. etlAM ayew jntyAeN H oAicAluM. 14 yEhAv mRupwi pRu, {A te niEAewA vM. nie {A nyiM. 15 aEA EmAez yEhAvEyAw pR u, aH {ELAewAM viel i {eL Q lniM pR yyH Et. 16qiluM Q jnLiluM aH sAdiciri qH qen {LRiyM? aH {ELAewAM vA { a vizVsiM! aH vieli Q jntyM miyiel m@ vM ti o vYtYAsvumilAtAM. 17 aEA yEhAv EmAezEyAw pR u, nI vzYew {A ec@M. {A nii sxH w nAyiri ekAuM nie {A nAyi mnilA iy* ekAuM NH {Ani ec@ tH. 18 aEA EmAez pRu, ni dy vAyi ayew mhtVM qni kANic@ tAluM. 19 yEhAvyEA mRupwi pRu, qeR zriyAy ney nin mE EpAkA {AniwyAM. nin EkA nAvuMviDM yEhAvyAy {A qeR Ep viLic@ pRyM. qeA {A etrew ErAwM qeR kANY vuM sHEnhvuM kANiA qniAM. 20 yEhAv w pRu, qeR mKM nI kAkyil. qe kAvA M w jIviAnAvil. 21 qnirikilu o lH o pARyH. ninH pAREm niAM. 22 qeR mhtVM atiEl kw EpAM. {A kwEpAEA nie pAR yew viliEl {A kwkyM qeR eekekAH nie {A mwkyM
n i e . . . m n i l A i EpekAH {A nie aRiy qM.

34

93
mAyM o krARiluM ni e wtH. nieLeiluM krA avmAyi AiyA zHnmAM. 13atinA av ew yAgpIW nziik. avrArA Di kl@keL tkk. avew vi# h wyHk. 14meA eedveyM rADitH. {A yEhAv kAnA - tIHNty yEhAv. atH qeR EprA. {A kAnA, tIHNt y eedvM . 15 nAi vsi mAyM qeiluM krARuAAtiriA i k. ni aen ecyHtA, av avew EdvAer rADiEA niM avErAw EcevvrAM. avErAw EcrA jn nieL NiEcAM. ni avew bliyi ppiey vrAM. 16avew cil epmeL ni niew puAH BArYmArAyi etrewEAM. pui mA vYAjeedveyAyiriM rADi tH. aente ec@tiElH av niew puAeryM nyiAniw yH. 17 vi#h AtH. 18 puLiilA aieR /vM EGAxik. {A mu klici EpAel }u divsEH aM k}i k. {A etrew bIbH mAs i EvNM aen ecA. qekA eA mAsmANH ni Qji pHtiniM vtH. 19 o OIyew dYM piRi qnitAyiriM. niew kkA likEA wkEA A dY sAnEpAluM qnitAyiriM 20 dYjAtnAy o k}utey EvNemi orAiiey pkrM ekAwu vAAM. pE ni wien ekAwH k}utey vAuieli k}utyew k}uH owi k. nieR m}uv dYjAtpuA eryM qiniM tiriek vANM. kA}HcvsHtvilAet M qeR mi vrtH. 21 Ru divsM ni pNieywNM. pE }AM divsM vityH kEyA ekA@kEyA eNi EpAluM ni vimiNM. 22 vAErA/vvuM EGAxik. dY e EgAtuviLvH tinAyi pEyAgi k. vxAvsAnM viLevw/vvuM EGAxik. 23 vxi m tvN niiw yiel puxA yjmAnM yi AEy lieR eedvvumAy yEhAvyew mi hAjrAkNM. 24 ni niew EdzE Evzi EA aviewy niew z@ eL {A oAwiM. wt wt Edz niu tH niew atik {A viksiiM. qlA vxvuM m tvN ni niew eedvmAy yEhA vyew mi eclNM. aEA M niew lM kwA mikyil.
25

puRAwH 34:13-35:3

ni qni rbli nw EA aEtAewAM puLimAvuM ai Atirik. epshnALiel mAMsM piEdivs EH micM vyHtH. 26 ni ekA@ dYviLvH yEhAv yH nk. aetlAM niew eedv mAy yEhAvyew lyiEl ekA uvrik. orAiiey oriluM atieR t yew pAli pAkM ectH. 27 anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, {A niEAw pRetlAM q}u tivyHk. nIymAyM yi AEyjnt ymAyM {AAiy krA vey DArmAiyANH. 28 EmAez yEhAvEyAewAH nAl t u rApkluk aview tAmsic@. EmAez qeiluM tikEyA wikEyA Ayil. EmAez krA (p klnk) pr kl@kLi q}ukyM ecyHt. EmAezyew tiLu mKM anrM EmAez sInAyipvti niM Riv. krA q}utiyi ru kl@kM av ew ekAuv. yEhAvymAyi sMsAriA wyAy tinA EmAezyew mKM tiLiyi. pE EmAez atRiiil. 30EmAez yew mKM EtjEAew tiLutH ah ErAM yi AEyjntyM ku. ati nAlv avEnAwwA By. 31qA EmAez aver viLic@. atinA ah ErAM yi AEyliel mAM EmAez EyAww. EmAez avmAyi sMsA ric @ . 32atiEzxM yi AEyjnt m}uv EmAezyew awE v. sInAyipvtivcH yEhAv te lic klnk av av ekAw kyM ecyHt. 33 jnELAw sMsAric @ k}iy wen EmAez teR mKM mRc@. 34yEhA vymAyi sMsAriA aveR mi qEA mAEm EmAez mKM mRyHA tiZ. qiv RivH yEhA vyew kl n k jnELAw pRyM. 35 EmAezyew mKe tiLM jn kAemtinA av teR mKM aEA mwkyM ec@M. awtvN yEhAvymAyi sMsAriA EpAM ver EmAez teR mKM mRyHM.
29

zbieR c yi AEyjntey m}uv EmAez viLic@i. EmAez avErAw pR u, ni ecNemH yEhAv klic kArY {A niELAw pRyAM+ 2 Ru divs EjAli ecAH. pE }AM divsM viEzxdinmANH . a vimicH ni yEhAvey mhtV ewNM. }AM divsM EjAli ec@ v vDiewNM. 3zb divsM ni jIvi lLielAriwM tI kikEpAluM ectH.

35

puRAwH 35:4-36:2

94
En linM nIl-DU%-v lu kM v atH yEhAvyew mi ekAuv. iErAmvuM v niRM pUziy iEtAElA En EtAElA v a ekAuv. 24eviEyA oAEwA yEhAvyH smiAnA#hi cv av ekAuv. kEvlkwi eekvzmv atu yEhAvyH sm ic@. 25smrAy OIkeLlAM av Aiy En linM nIl-DU%v lukM ekAuv. 26shAyi AnA#hm, smrAy OIk ql A vM iErAmMekAH vOM enyHt. 27 mA EgAEmdkl@kM mABrN M ekAuvu. av puErAhitew EPAdiluM nYAyviDimAcyiluM Ec . 28jn sug vsHtM oli evyM ekAuv. sugDUp, aBiExkeetlM, viLe qivyA A atH pEyAgic@. 29 yi AEyjnLi #hicver l AM yEhAvyH H sAn ekAu v. av mnRiu dAnmAyANH av nkiytH. EmAezEyAwM jnELAwM yEhAv klictsric@ sADn AvAnANiv pEyAgictH.
23

viwAriEl sADn 4 skl yi AEyjntEyAwmAyi EmAez pRu, yEhAv kl i c t H tANH+ 5 yEhAvyHH viEzxe sA n EzKrik. q nkNemM q nkNemM niELAErAM sVmni niyik. qiv yEhA vyew mi ekAuvrik. sVM, evi, oAwH , 6nIl-DU%-v luM En linM i ErAmM, 7 v cAyM pUziy i EtA, EtAlH, kEv lkwi, 8viLe, aBiExkeetli sugvY, sQrBYm DUp iEviy sugvsH t qiv ekAuvrik. 9 wAet EgAEmdk l@M. EPAdiluM nYAyviDimAcyi luM ptiA kl@kM ekAu vrik. 10 niiwyilu smrAy pNi A yEhAv kl i c sADneLl A M ANM+ 11viwArM, puREmy wArM, atieR mwi, ekAk, plk k, pk, kAluk awiRk, 12vi epkM, atieR tuk, mwi, epk miri lM mRyHA tirIl, 13 EmzyM atieR tukM, atieR m}uv pkrN, EmzRe vizi xH w aM, 14viLkAluM atiEnAw bic@pEyAgi sADnM viL k, viLe; 15DUpbliyH yAgpIWM, atieR kAluk, aBiExk eetlM, sug DUp, viwAr ieR kvAwiel tirIl; 16EhAmyA gpIWvuM atieR oAwH a}ikM kAlu k, yAgpIWilupEyAgi vsHt , oA@pAvuM atieR vwM 17m i @m tirIlk, avyew kAlukM vwkM mieR kvA we mRyH tirIlk; 18wAr eyM mi @m tirIlBii eyyM tAu ik, ikLiEl vlic@ ek@ ky, 19vil puErAhit DriA EtYkmAyi enyHt vO qivyM ekAuv rik. ahErAM puAM DriA vyANH Q vO. puErAhitrA yiriEA}ANH av Q vO DritH.

jn nkiy v}ipAwH anrM yi AEyjnt m}uv EmA ezey vi@EpAyi. 21yEhAvyHH vi sAn nkAverlAM amAyi v. sELnwArvuM atiel sADn M puErAhitew vOM A A avey pEyAgic @ . 22yEhAv yH smiA v OI-puxA ql A rM rM ekAuvi. vLyM, ecvivLyM, EmAtir, mH Br N qlAM av ekAuv. t ew BrN m}uvM av yEhAv yH smic@. aetA vibli teyAyi.
20

ebsElluM oehAlIyAbuM EmAez yi AEyjntEyAw pR u, EnAvi, eydyew vMzi e QrieR punAy ebsEllien yEhAvyitA etrewiri. (rieR punAyi Q) 31ebes Elli yEhAv eedvieR AvH niRc@-qlArM v]ikM ec@ tinH eedvM avnH EtYkM k}ivu nki. 32 sVM, evi, oAwH qivypEyAgi c@ sADn pkln ecAM av AAM av k}iyM. 33r mRi AM BrNAvAM av k}iyM. mrsAmAnM mel A rM vsHtM AvAM ebsElli 34 k}iyM. m@ver pWiiA EtYk k}ivuM yEhAv ebsElliM dAeR vMzie ahIsAmAieR punAy oehAliyAbiM nki. 35q lArM v]ik ecA k}ivuM yEhAv vrivM nki. mryAzA riyewyM ElAhNiAewyM pNi k ecA av ApHtrANH. nIlDU%-v lukM En linM pEyAgicH cilu vO AA k}ivuM avH. kiLi vO enAM avu k}iyM. atinA ebsElluM oehAli yAbuM mel A smrAy jn M yEhAv klic EjAlik ecNM. Q vilM niiA qlA sAmYvuM jH{AnvuM DArNAziyM yEhAv avu nkiyi@H. 2 anrM EmAez ebsEllienyM oehAlIyAbienyM yEhAv viEzxs
30

36

95
mAYM nkiyveryM viLic@ i. EjAliyi shkriNem tAlrY mAyitinA avrview v. 3 yi AEyjnt sAnmAyi ekAu v sADn m}uv av nki. eedvieR vilM AA avrtH pEyAgikyM ecyHt. qM BAti jn sAn ekAu vtu w. 4 avsAnM pNiAer l A vM vil tew EjAliviH EmAezymAyi sMsAriA EpAyi. 5 av pRu, jn vLery DikM sADn ekAuviri! wAri Ev EjAlik ecAnAv zYmAytilDikM sADn H ati! 6 aEA EmAez pALyielAwM Q sEzmyc@+ ni M, puxAErA OIkELA vili Evi sAnmAyi oM nEktil. ati nA wteleiluM ntH jn nii. 7 eedvieR vi lM nii EjAliAvzYmAytil DikM sADn jn nki}iu.

puRAwH 36:3-38

viwArM anrM pNiA viwAri eR niANM rMBic@. En linM nIl-DU%-v lukM pEyAgicH pH tirIlk av Ai. tirIl kLiEl ciRk viric@ ni ekbumAlAKmAer avrti i ElKnM ecyHt. 9 piey@ m}M nILvuM nAlu m}M vItiyM q kNinH oEr vlimAyi tirIlkH . 10 av tirIlkeL ru gNLAyi Ec vc @ . au tirIlk o gNiluM au tirIlk mE gN iluM. 11nIlNiekAH o gNM tir Ilyew avsAne arikLi w k iEc. mE gNiEluM av te ecyH t . 12rugN ielyM avsAn tirIlyi a wk vItM av AkyM ecyH. wk qtidizkLilAyi . 13anrM atu sVvLy Ai viwArieR ru tirI lkM iEcH oxNmAi. 14 anrM pNiA viwArM mw tinH o wArM wiyAi. i ErAmmpEyAgicH av ptienA tir IlkAi. 15m m}M nILvuM nAlu m}M vItiymvyAyi oAErA tir IlkL@M. 16au tirIlk oic@M Ru tirIlk meA gNiluM av iEc. 17o gNM tirIlkew ariki a wk avAi. mE gNiEluM aen te ec yHt. 18atH oA@vLyAi ru tirIlgNELyM iEcH av owArmAi 1 9anrM av vi wArinH ru mwik wiyAi. v cAymwic NAiEtAlupEyA
8

gicH o wArvuM En EtAlupEyA gicH rAme wArvuM avAi. 20 anrM pNiA viwAre tAi niA kEvlkwiekAH cmAi. 21oAErA ciM p m}M nILvuM or m}M vItiymAyi. 22 vzLiniM ru kAluk Ruek yM iEcANH oAErA cvumAi ytH. viwArieR qlA cM o EpAelyAyi. 23viwAri eR etvzEAyi av p c Ai. 24anrM av c H nAl evic@vwkM Ai. oAErA ciM ru vwk-oAErA vze kAliM ruvw vItM. 25vw E vzEM av p cA i. 26oAErA ciM ru vwkeL kNinH nAltH evic@ vwkM av Ai. 27viwArieR piBAg EH (pwiARH) av Ru c wi Ai. 28viwArieR pi BAge mlkLiEl ru cA i. 29 c vi oAyi i Ec. mkLi Q ceL o vLyM ekAH bikyM ecyHt. ru mlk LiluM av aen te ecyHt. 30vi wArieR pwiARuvzH ek q@ cH. oAErA ciM ru vItM ptinARu evic@ vwkM. 31 anrM pNiA kEvlkwi ekAH cH a}ikLwic@- vi wArieR dYvzH aH a}ik, 32 mE vzH aH a}ik, viwA rieR piBAgmAy pwiARuvzH aH a}ikM. 33cew orniM mE aMver qMviDmANH av nw vile a}i AiytH. 34 ceL av sVMekAu epAtiu. an rM ceL tAini vLy sVMekAuAi. a}ikeLyM av sVM pUzi. 35 ativilE kvAwi eR tirIl, av En linM nIlDU%-v lukM pEyAgic @ Ai. tirIlyiEl pR viD i ekbumAlAKmAew ci iiwiikyM ecyHt. 36kEvlk wiekAH nAlu kAluk AkyM av sVM epAtiykyM ecyHt. an rM kAlukH sVeAkM Ai. kAlukH evic @ vwkM niic@. 37 anrM wArieR kvAwM mw tirIlyM avAi. nIl-DU%- v lukM En linM atip EyAgic@. ati ci iiwii c@. 38kvAwilu tirIlyH Evi au kAlukM ekAkM av Ai. av kAlukewyM @p wikewyM tirIlukewyM mk Li sVM pUkyM ecyHt. kAlu kH oAw ekAu au vwkM Ai.

puRAwH 37:1-38:4

96
oxNmAi. 18viLkAlinH Ru zAK kAyi. vzLiluM m zAK k vItM. 19oAErA zAKyiluM m puxHp vItM Ayi. bdAMpUvu EpAlu Q puxHpELAewAM emA@ kM puwM Ayi. 20viLkA lieR ti nAlu pU wiyAyi . avyM emA@kM puwm bdAMpU EpAelyAyi. 21ti eR oAErA vzLiniM puRew m zAKk vItM ek Ru zAKk Ayi. emA@kM puwm meA pUvH, zAKk viLtiEnAw Eciwi etA@tAe}yAyi A yi. 22viLkAluM pUM zAKkM tiluAi okxNmAyi awic@ EcvctAyi. 23Q viLkAli nAyi av }u viLkM niic@. anrM av kikkM tM tni i Ai. 24viLkAluM m@ sADnM AtinH av q}up u pQH tM pEyAgic@. EhAmDUpew yAgpIWM av DUpyAgpIWmAi. kEvl kwiekAAyi aAiytH . yAgpIWM smcrilAyi. atinH o m}M nILvuM o m}M vItiyM ru m}M yrvuM Ayi. yAgpIWi nAlu ekAukM Ayi. oAErA ml yiluM oAErA ekAu vItM. ekAuk yAgpIWEAwu EcH oxNmAi yi. 26mwvuM qlA vzM ekAu kM av sVMekAH epAtiu. anrM av yAgpIWi @M sV yM tRc@. 27yAgpIWinH av ru sVvLyAi. yAgpIW ieR vzM sVyH tAe} yAyi vLy piwiic@. Q vLy LANH yAgpIWM mA pEyAgi tH. 28av kEvlkwiekAH tu kAi atien sVM epAtiu. 29 anrM av vi aBiExk eetlM Ai. vuM sQrBYM mAy DUpM av niic @ . sug eetlM AveR Ecvys ricANH avnietlAM AiytH.
25

sAYepkM ebsEl kEvlkwiekAH viepkM niic @ . epk inH rr m}M nILvuM or m}M vItiyM or m}M yrvumAyi. 2 epkieR akM puRM av tniM pUzi. anrM av epk i @M sVyM tRc@. 3nAlu sVvLyAi epkieR nAlu mlkLi piwiic@. epkM m ApEyAgitANH vLy. oAErA vzM Qru vLy vIt mANH AyitH . 4 anrM av kEvlkwi ekAH epkM mA nAyi tuk Ai. avnAluM sV M pUkyM ecyHt. 5 av nAlu vLy LilUewyM tu kwi. 6anrM av tniM ekAH epkieR awAi. atinH rr m}M nILvuM or m}M vItiymAyi. 7anrM ebsEl sVM awic@pri ru ekbumAlAKmAeryM Ai. ekbu mAlAKmAer av epkieR aw ieR rmAyi piwiic @ . 8 o dten awieR orM mE dten awieR mE amAyANv piwi ictH. awmAyiEcH oerAxN mAyiriMviDmANH ekbukeL av piwiictH. 9 dtAew ciRk kA ziEl viwiyi. tew ciRkekAH dtA epke mwi yi. av prsHprM mKAmKmAyi awiEl EnAiyAyi nitH.

37

vizixwEmz H anrM av kEvlkwi ekAH EmzyAi. EmzyHu ru m}M nILvuM om}M vItiyM orm}M yrvuM A yi. 11av EmzEm sVM pUzi. o sVyM EmzyH @M tRc@. 12 anrM av o eekyLvH vItiy o cM EmzyH @M Ai. ci E av sV tRc@. 13anrM av nAlu sVvLyAi Emz AlukELAw EcH nAlu mlkLilu mAyi tRc@. 14EmzyH mkLi @m cEAw EcANH av vLy tRct. Emz qwA tuk kwA H tANH vLy. 15anrM epkM mA tuk av kEvlk wiekAuAi tukeL sVM ekAu epAtiu. 16anrM EmzR pEyAgiA pkrNM av Ai. kiM tvikM pAM wM tM ekAH av niic@. pAM wM pAnIyv}ipAwH pk vyHAtANH.
10

viLkA anrM av viLkAluAi. tni sVM awic@ pri atieR vwM tuM niic@. anrM av pUM tukM emA@kM puxHpdL L@M Ai. aetlAM oic@ EcH
17

EhAmyAgieR yAgpIWM anrM ebsEl kEvlk wiekAH yAgpIWM Ai. EhAmyAgi yAgpIWmAyi atH. smcrilAyi aAi ytH. au m}M nILvuM aum}M vIti yM m m}M yrvuM. 2 yAgpIWieR nAlu mlkLiluM av oAErA ekAuM Ric@. oAErA ekAuM oAErA mlyi EcH qlAM oxNmAi. yAgpIW e av oAw ekAumwi. 3anrM yAgpIWi pEyAgiE qlA p krNM av oAw ekAuAi. w L@M EkArikL@M pAL@M mri kL@M tAlemlAM av Ai. 4an rM av yAgpIWinH oAwekAH

38

97
a}ikAi. a}ik o vlyew pilAyi. yAgpIWieR awi yi pIWieR tAe}yAyi a}ik R ic @ . atH yAgpIWieR vi niM ptiver qiyi. 5 an rM av oA vLyAi. yAg pIWM mti tuk kwA tAyi av. a}ikew nAlu ml kLilumANH av vLy piwiictH. 6 anrM kEvlkwiekAH tuk Ai. av atien oAw ekAu epAtiu. 7tuk av yAgpIW ieR vzLilu vLyLilUew kwi. yAgpIWM mtitAyi tuk. yAgpIWieR vz AA av plkk pEyAgic@. nYmAy o epiEpAel atu epA yAyi. 8 av etAiyM atieR vwM oAw ekAuAi. atinAyi OIk ekAw oA@kAwik av pEyA gic@. sELnwArieR kvAwi <xyi sMbivA o Ec vrAyi Q OIk.

puRAwH 38:5-31

viwArieR mM anrM av mi @m tir IlBii Ai. etvzH a vAr nILm tirIlkLAAiytH. En lin pEyAgicANH tirI lkAiytH. 10etvze tirIl keL tAuvA ptu kAlukAyi . ptH oA@vwkLilAyi Q kAluk RicitH. kAlukLiel ekAkM tirIlukM evi ekAuAiytAyi. 11vwvzH a vAr nILm tirIlBiiy Ayi. p kAlukM ptu vwkM oAwekAuAiyi. kAluk ekAk, tirIl uk qiv eviekAuAiytA yi. 12 mieR pwiARuvze tirI lyHH pu vAr nILmAyi. pkAlukM p vwkM Ayi . kAlukew ekAkM tirIl uM eviyilANH niicitH. 13 mieR ki}vzM pu vAr nILmtAyi. mE EvznkvAwM Q vzAyi. 14 vzH tirIlBiiyew nILM }r vAryAyi. m kAlukM m v wkM vzAyi. 15kvAw ieR mRuvze tirIlBiiM }r vAr nILM Ayi. vzM m kAlukM m vwkM Ayi . 16En lin ekAuAiytA yi mi @m tirIlk. 17 oAwekAuAiytAyi kAluk ew vwk. ekAkM tirIl uM eviekAuAiytAyi. kAlukew mw eviekAu epAtii. me qlA kAluk
9

LiluM eviirIlukAyi . 18 En linM-DU%-v lukM pEyAgicAyi mieR Evz nkvAwieR tirIl AiyitH. ati pl pM iiwiic i . tirIlyHH p vAr nILvuM rr vAr yrvuM Ayi. mi @m tirIlyew aEt yrmAyi atinH. 19nAlu kAlukLiluM nAlH oA@vwkLiluM tAiniiyi av. kAlukLiel ekAk evi yi AiyvyAyi. kAlukew mwM tirIlukM eviekA uAiyvyAyi. 20viwAr ieR ikM mieR @m tirIlk ikM oAu ekAu AiyvyAyi. 21 viwArM, atAytH krARieR wArM AA pEyAgic sADn qeAeyAeNH q}utivyH A EmAez ElvYErAw@ klic@. ahErAeR punAy QTAmARinAyi pik yAE mtl. 22 eydAvMzie rieR pu nAy Qriyew punAy ebsEl EmAez klic qlA sADnM Ai. 23 dAeR vMzie ahIsAmA ieR punAy oehAlIyAbH aven shAyic@. oehAlIyAbH smnAy o pNiArM klAkArmAyi. En linM nIl-DU%-v lu kM ti av vidgHDnAyi . 24 yEhAvyew vili Evi ru wilDikM sVM nkiyi . (oQEdYAgik aLvsricAyi iyitH.) 25 jnsMKYA kNewi e m}u vnAkM wi mEmA w evi sMBAvn ecyHt. (oQEdYAgik aLv sric A yi tLtH . ) 26p vySM ati EmElA@M puxA erlAM qiei. ek A yi 603,550 puxAM eLAH o bIA evi q niri krM ekAw. (oQEdYAgik kNsricH o bIA, ar EzelAyi.) 27yEhAv yew viliM Ru vwk M tirIlkmAyi av mEm A w evi pEyAgic@. oAErA vwiM q}upu pQu vItM. 28 bAi a pQu eviypEyA gic H ekAk, tirIluk, kew evimw qivy Ai. 29 pARr wilDikM oAwH yEhA vyH nkei. 30sELnwAr ieR kvAwiel vwAAnA yi oAwH pEyAgicitH. yAg pIWvuM oA}ikL@M yAgpIWiEl pkrNM AvA oAwH pEyA gic@. 31mi @m tirIlkew vwkM kvAwiel tirIlkew

puRAwH 39:1-29
vwkM AvA oAwH pEyA gic@. viwArieR ikM m i @m tirIlkew ikM oAwpEyAgicANH niictH.

98
Aer Ri pu r nYAy viDimAcyiluAyi. oAErA r iEluM yi AEylieR puArielA rAew Ep vItM m AEAel q}utiyi. 15 nYAyviDimAc yH Evi pNi A ru sVclk Ai. av o kyRuEpAel piric@ vci. 16 av ru sVvLyAi nYAyviDimAcyew vzLi piwi ic @ . mli aNiyA sVM ekAu ru vie@M avAi. 17 nYAyviDimAcyew mlkLilu vL yLi av sVcl ekA. 18 sVclkew mE a#M av EtAkLiel vie@kLiluM ekA . ruM av EPAdieR m BAgvumAyM ekA. 19anrM av rusVvLywiyAi nYAy viDimAcyew m@ ru vzLiluM piwiic@. EPAdinu etAwH mAc yHiel arikilANtu piwiictH. 20 EPAdi mi EtAyew tAe} yAyi ru sVvLy wi av piwiic@. aryew etA@mkLi nw eiEnAw EcANv. 21anrM av o nIlnAw pEyAgicH nYAyviDimA cyiel vLyeL EPAdieR vLy mAyi bic@. aen nYAyviDi mAc arEyAw vLer Eciri kyM EPAdi EnH mRukiyiri kyM ec@M. av en ecyHtetlAM yEhAv EmAezyHu nkiy klnys ricAyi. puErAhit m@ vO anrM av EPAdieR Emli yAi. nIlNiyi niANv AiytH . o vidgH D etA}ilALi yANH aAiytH. 23av Emliyew nwvi o dVArmiwkyM dVAri @M o NixNM iiwii kyM ecyHt. Emli kIRAtiriAnAyi atH. 24 anrM av EnlinM nIlDU%-vluM pEyAgicH aiyew tA}e vi mAtL} iEc . 25anrM tMekAu mNikM avAi, mNik aiyew tA} e ariki mAtL}iwyilAyi i. 26aiyew tA}e ariki i lumAyi sVmNikM mAtL}M wkl kiw. oAErA mAtL}iM EzxM oAErA mNiyAyi. atH yEhAv EmAezEyAw@ klictikArM puErAhit <xAEvLyi DriA aiyAyi. 27 ahErAM puAm vO M vidgHDrAy pNiArAAi ytH. En linekAANH Q A y enyH t tH . 28av En lin niniM o tlAvuM Ai. tEl e@kM awivOM AvAM av En lin pEyAgic@. 29an
22

puErAhitew vivO yEhAvyew vilH puErAhitnAyi <x nw vDriA vivO pNiA nIl-DU%-v luk ekAuAi. yEhAv EmAezEyAw@ kli c t sric H ahErA viv OM avAi.

39

EPAdH sVluM En linM nIl-DU% -vluM pEyAgicH av EPA dAi. 3(av sVM awic@pri knM R tkiwkAi. anrM tkiwk nIlukLAyi mRiecw . qiv sVluk nIlDU%-v lukmAyi Ec pAki. atH atividgHdnAy o pNiAr mAM ecA k}iytAyi.) 4 EPAdi EtAyM av tyHc@ piwiic@. EPAdieR ru vzmA yANH av a piwiictH. 5 EPA dieR nweAyi o aryM av enyHetw. EPAdiAiyEpA elte sVluM En linM nIl-DU%-vlukM ekAANv AiytH . yEhAv EmAezEyAw klicM aenyAyi. 6 EPAdi EgAEmdkl@k pNi A sVvie@kLi piwiic@. yi AEylieR puAew Epk av kl@kLi q}utivc@. 7an rM av Q kl@k EPAdieR EtAkLi piwiic@. yi AEyjn teyi eedve oAiiA tAyi r. atH yEhAv EmAezEyAw@ klicEpAelteyAyi .
2

nYAyviDimAc anrM av nYAyviDimAc Ai. EPAdiEREpAel vidgHD krvitAvzYm pNiyAyi atH. sVlukM En linM nIlDU%- vluM pEyAgicANtH A iytH . 9nYAyviDimAc ptimwi o smcr kIzymAi. atinH o tiu nILvuM otiu vItiymA yi. 10anrM pNiA mEnAhr mAy nAlu nir r nYAyviDimA cyi ptic@. dYniryi tA%mNi, puxYrAgM, mANikYM qivyAyi. 11 rAM niryi mrtkM, nIlM, v*jM qivyM. 12mAMniryi LMpc rM, eevfUrYM, sugil H qivyM 13 nAlAM niryi pc l H , EgAEmdkM, sUrYkAlH qivymAyi. av eyl A M sVvie@kLilAyi Ric i tH . 14yi AEylieR pu
8

99
rM En linM nIl-DU%-v luM pEyAgicH av aryAi. aryi pl pM iiwi ic@. yEhAv EmAezEyAw klict sricAyi atH. 30 anrM av vikirIwi eniM Ai. tM ekAANv a AiytH. av atiE Q vAk q}utiiwiic@, yEhAvyH viM. 31 enie av o nIlnAwEyAw bic@. anrM av nIlnAwey tlAvi @M eki. yEhAv EmAez EyAw klictsricAyi atH. EmAez viwArM priEzADi 32 aen viwArieR, atA ytH sELnwArieR, m}uv pNi yM pUiyAyi. yEhAv EmAezEyAw@ kl i c t ikArmANH yi AEylukA EjAli pUiyAiytH. 33anrM av EmAezyHH viwArM kANic@ ekAw . av aven wArvuM atilu sADnM kANic@. vLyM c M pkM kAlukM vwkM qlAM av av kANic@ ekAw. 34QR yHi iEtAluekAuAiy mwi wArM av avnH kANic@ ekAw. En EtAluekAuAiy mwiwAr vuM av aven kANic@. ativi le kvAwM mw tirIlyM av aven kANic@. 35 av EmAezey sAYepkM kANi c@. epke tAini kAlukM epkieR mwiyM av EmAezey kANic @ . 36EmzyM atiEliri ql A sADnM eedvinH ai vizixHwavuM av EmAezey kANic@. 37tM ekAuAiy viL kAluM viLkM av kANic@. viL i pEyAgi qyM mel A sADnM av kANic @ ekAw. 38 sVyAgpIWM, aBiExkeetlM, sug DUpM, wArvAwiel tirIl qiveylAM av EmAezey kANic@. 39 oA@yAgpIWvuM oA@mRyM av kANi c@. yAgpIWM tAu kAlukM kANi c@. yAgpIWiel sADnM av aven kANic@. etAiyM atinwiyilu vwM av aven kANic@. 40 kAlukELAwM vwkELAwM wi m ieR @mAyi tirIlk av av kANic @ ekAw. m ieR EvznkvAwM mRci tirI lyM av kANic@. kyRukM wAr ikM av kANic @ . viwA ri, atAytH, sELnwAri AyietlAM avrven kANic@. 41 vil <xiEA puErAhit DriA vi vO M av kANic@ekAw. puErAhi tnAy ahErAM puAm vO M aven kANic@. av puErAhi tAnAyiriEA DriA vOLANv.
42

puRAwH 39:30-40:17

yEhAv EmAezEyAw klicEpAel teyANH yi AEyjnt Q EjAli k m}uv ecyHttH. 43EmAez qlA pNi kM sUHmmAyi priEzADic@. yEhAv yew klnysric@teyANH qlAM AiyirietH av ku. ati nA EmAez aver a#hic@.

EmAez viwArM Api anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR u, 2 dYmAsiel oAM tIy tite viwArM aTvA sELn wArM Apik. 3 sAYepkM vi wAri vyHk. epke tir IlekAH mwk. 4anrM Emz ekAu vrik. EmzR vyHE sADn atiE vyHk. viLkAluM wAr i vyHk. viLk viLkAli yTAAnLi vyH k. 5 DUpbli sVyAgpIWM wAri vyH k. sAYepki mi yAg pIWM vyH k. anrM viwAr ieR kvAwi tirIlyiwk. 6 EhAmyAgieR yAgpIWM vi wArM aTvA sELnwArieR kvAwi vyH k. 7 sELnwAr iM yAgpIWimiwyi etAiv yHk. etAiyi evM niRyHk. 8 m i @M tirIlBii Apik. anrM mE kvAwi tirI lyiwk. 9 anrM aBiExkeetlM qwH viwArvuM atilu vsHtM aBiExkM ec@k. aEA aveylAM mAM. EhAmyAgpIWvuM atilu vsHtM aBiExkM ecyHt Ikri k. 10EhAmyAgpIWvuM aBiExkM ec @k. yAgpIWilu qlA vsHtLi EluM aBiExkM nwk. aen nI yAgpIWM vimAk. atH ativi mAyiIM. 11anrM etAikM ati eR vwM aBiExkM ecyHtH vimA k. 12 ahErAenyM aveR puAer yM viwArieR kvAwiEl ekAuvrik. aver evi Lii k. 13anrM ahErAen vivO aNiyik. qiH aBiExk eetlM tLicH mAk. aEA av o puErAhitnAyiIM. 14anrM aveR puAer vOLNiyik. 15 avew pitAvien aBiExkM ecyHt EpAelte averyM aBiExkM ecNM. anrM avM puErAhi trAyi <x nwAM. ni aver aBiExkM ecyHt k}iyEA av puErAhitArAyiIM. vMkAlLi m}uv vMzA puErAhitrAyiri M. 16 EmAez yEhAvey asric @ . yEhAv klicetlAM av ecyHt. 17 aen zriyAy smyte viwArieR ApnM nw.

40

puRAwH 40:18-38

100
atiE EhAmyAgM aic@. yEhA vyHH DAnYbliyM av aic@. aM yEhAvyew kl n ysric A yi. 30 anrM EmAez, etAieywH yAg pIWiM sELnwArimiwyi vc @ . etAiyi ayA k}ukA evM qwuvc @ . 31EmAezyM ah ErAM ahErAeR puAM etAi yi niANH eekkAluk k}ukA evemwtH . 32sELnwAri EvzicEAe}Ae av sVyM k}uki v] iyAiyi. yAgpIWinw E EpAyEA}uM av k}ukiyi. aM yEhAvyew kl n ysric A yi. 33 anrM EmAez, viwAri @m minH @M tirIlk i. mH av yAgpIWM vc@. m ieR kvAwiluM tirIl i. aen yEhAv niEzic EjAlik eLAe EmAez pUiyAi.

av QjipHtvitieR rAM vx i dYmAsM oAM tIytiyAyi atH. 18yEhAv pREpAel EmAez wArM Apic@. dYM av vwk Li@. anrM av vwkLi cM @. anrM av a}ikM kAlukM Ric@. 19atiEzxM EmAez vi wAriE puREmy wArM @. anrM av atiMEmlu mwi @. yEhAvyew kl n ysric A Nv etAe ecyHttH. 20 anrM EmAez krA qwH vi epki vc@. epkiE kAlu kvc@. pie epkiE awM vc @ . 21wH EmAez viepkM viwAri vc@. tirIl yTA Anu iyiH atien sMric@. aen yEhAv avEnAw@ klict sricH av sAYepke tirIl yH@ piivcH sMric@. 22pie EmAez sELnwAri Emz ekAu v vc@. viwArieR vw vzANH av a vc t H . tirI lyH u milANv atien vc t H . 23 piIwH av aM yEhAvyew mi Emzyi vc@. yEhAvyew kln ysricAyi av atu ecyHttH. 24 anrM EmAez viLkAelwH sELnwArivc@. EmzyHu En Ayi wArieR etvzANH av viLkA vct. 25pie, EmAez H yEhAvyH mi viLkAliE viLk vc@. yEhAv av nkiy klnysricAyi atH. 26 anrM EmAez sVyAgpIWM sELnwAri vc@. tirIlyH milANH yAgpIWi avntH vct. H 27 qiH av yAgpIWi sQrBY m DUp kic @ . yEhAvyew kl n ysric A yi atH . 28qiH EmAez viwArieR kvAwi tirIlyi@. 29 viwArieR kvAwi, atAytH sELnwAri EmAez EhAm yAgpIWM Apic@. pie av

yEhAvyew mhtVM anrM sELnwAre o EmGM v mwkyM viwAri yEhA vyew mhtVM v niRykyM ecyHt. 35 EmGM v mwkyM yEhAvyew mhtVM ati niRykyM ecyHtiti nA EmAezyH sELnwAriEl kwvA k}iiil. 36 EmGmANH jnH yA wA sUcn nkiyitH. EmGM vi wAriniyEA yi AEy jntyH u puRewA smymAyi. 37 pE EmGM wAri tiyi EA jn anukEpAlumAyil. EmGM yMver av aviwview ti. 38 aen yEhAvyew EmGM pk m}u v viwAri mkLi ti. rAiyi EmGi o agHniyAyi. aen yi AEyjn yA ec@ EA EmGM av kANAmA yi.
34

101

ElvY
1
blikM v}ipAwkM yEhAvyAy eedvM EmAezey viLicH sELnwAri niekAH av EnAw sMsAric @ . yEhAv pRu, 2 yi AEyjntEyAwH en pRyk+ niLilAeriluM yEhAvyH o v}i pAwu ekAuvEA a niew vLm] g LielAAyiriNM- o pEvA ecriyAEwA EkAlAEwA yi eAe. 3 orA teR kkAlikLi oien EhAmyAgmAyikyAeNi blim]gM yAetA RvumilA o kAL yAyiriNM. ayA m]ge sE LnwArieR vAtiEl ekAu vrNM. aEA yEhAv v}ipAwH sVIkric@ekA_M. 4m]ge ekAl@EA ayA teR eek atieR tlyi vciriNM. vYiey nA ti tiPlmAyANH yEhAv EhAmyAgM sVIkritH. 5 yEhAvyew mivc @ te ayA kALiey ekAlNM. anrM puErAhitArAy ahErAeR puA atieR rM sELnwArieR kvAwinw yAgpIWiEl ekAuvrikyM a yAgpIWiluM ati iluM tLikyM EvNM. 6 pu ErAhit m]gieR EtAlurikyM m]ge kxNLAyi mRikyM EvNM. 7 puErAhitArAy ahErAeR puA yAgpIWi tI @kyM atiE viR awkyM EvNM. 8 puErAhitA rAy ahErAeR puA mAMsxN (tlyM ekA}uM) yAgpIWiel tIyi awiy viRkiE vyHNM. 9 puErAhit evM pEyAgicH m]g ieR kAlukM rBAgM k}u kNM. anrM m]gieR BAg m}u vM puErAhit yAgpIWi EhAmi NM. etA EhAmyAgmANH, agHniyi lUewy bli. atieR gM yEhA vey sAdii. 10 orA o ecriyAwienEyA EkAlA wienEyA EhAmyAgmAyi aiev i o RvumilA m]gmAyiri NM atH . 11yEhAvyHmi yAg pIWieR vwvzvc H EvNM ayA m]ge ekAlA. anrM puErA hitArAy ahErAeR puA ati eR rM yAgpIWiluM atieR i luM tLiNM. 12anrM puErAhit m]g e kxNLANM. puErAhit kxN (tlyM EmdSM) yAgpIW iel tIyiliiri viRkiE vyH NM. 13m]gieR kAlukM rBAg M puErAhit evM pEyAgic@ k}ukNM. anrM puErAhit m]gi eR qlA BAgM bliyiNM. m]ge av yAgpIWivc@ EhAmi NM. agHniyilUew n o EhAm yAgmANtH. atieR gM eedve sAdiiM. 14 orA o piey EhAmyAgmAyi yEhAvyH nevi pi o ecAliEyA o AviEA yiriNM. 15puErAhit v}ipAw vsHtvien yAgpIWiEl ekAu vrNM. ayA atieR tl pRiecwH atien yAgpIWi EhAmiNM. piyew rM yAgpIWieR vz LiElH o}uNM. 16puErAhit pi yew asiyM vlukM pRiec wH yAgpIWieR ki}vzEH qRiyNM. yAgpIWini cArmiw tH aviewyANH. 17anrM puErAhi t piey ciRkLi piwicH piL NM. qiluM av piey ru kxNmAtH. yAgpIWiel tIyi iri viRkiEvcH puErAhit piey EhAmiNM. atH agH n iyi lUew nw EhAmyAgmANH. atieR gM eedve sAdiiM. DAnYbli orA yEhAvyAy eedvinH DAnY bli aievi atH vuM EnmAvH yiriNM. ayA ati E q o}ikyM iriM vitRu kyM EvNM. 2 anrM av atH puErA hitArAy ahErAeR puAewy wE ekAuvrNM. qyM iri vumi EnmAvH ayA o eek niRey qwNM. qiH puErAhit sHmArkmAyi mAvH yAgpIWiEliH EhAmiNM. agHniyilUewy bli yew gM eedve sAdiiM. 3 micM v DAnYM ahErAM puA M avkAzetANH. agHniyilUew nw Q v}ipAwH yEhAvyH vLer vimANH.

emAric DAnYbli orA emAric DAnYM bliyi EA atH EnmAvH qyi }cH puLiiA aEmA q Emelo}ic awEyA yiriNM. 5vRciyi emAri c DAnYbliyANH ov net i aM puLicmAvu EcAet mAvuM qyM }uc@AiytAvNM. 6 ni
4

ElvY 2:7-3:17

102
LieR ekA}u BAgvuM ayA smi NM. v]kELAewAM ayA a Ev epwNM. 5anrM ahErAeR pu A ekA}uH yAgpIWiElu agHni yiel viRkiEvc H EhAmiNM. agH n iyilUewy v}ipAwieR gM yEhAvey sAdii. 6 orA o ecriyAwienEyA EkAlA wienEyA yEhAvyH smADAnbli yAyi aiEA aetA NAEwA epAEwA yiriAM. pE atH yAetA RvumtAyiritH. 7av o AwienyA v}ipAwAyi ai eti atien yEhAvyew ti mi ekAuvrNM. 8 sELnwAr ieR mivcH m]gieR tl yi eekvcH atien vDiNM. an rM ahErAeR puErAhitArAy pu A m]gieR remwH yAgpIWi luM atieR iluM tLiNM. 9 ayA smADAnbliyew o BAgM agHniyilU ew yEhAvyH v}ipAwAyi nkNM. ayA ekA}uH, vAliel m}uv ekA}u H, m]gieR rAvyvLiluM ati eR ilumu ekA}uH m}uvM bli yiNM. ayA atieR vAlH ne liEnAwEc mRiecwNM. 10ayA ru v]kM atieR tA}e piEp zikeL epAtiy ekA}uM smi NM. krLieR ekA}u BAgvuM ayA aiNM. v] kELAewAM aM ayA EvepwNM 11anrM puErA hit BNbliyAyi av yAgpIW ivc H EhAmiNM. agH n iyilUew yEhAvyH n v}ipAwH NH smA DAnbli.

atien kxNLAi atiE q o}ik. aetA DAnYbliyANH. 7 vR ciyi emAric DAnYbliyANH ni aieti atH EnmAvuM qyM EctAvNM. 8 Q sADneLl A M Ec DAnY bli ni yEhAvyew mi ekA uvrik. atH puErAhiten l i kyM av atH yAgpIWi vyH kyM EvNM. 9 anrM puErAhit v}i pAw DAnYiniH o BAgM qwH sHmArkbliyAyi yAgpIWi ai NM. agHniyilUewy bliyew gM yEhAvey sAdiiM. 10micM v v}ipAwDAnYM ahErAM puA M tANH. agHniyilUew yEhAv yH n Q bli ativimA . 11 puLimAvuEc DAnYbli ori luM yEhAvyH smitH. ni puLimAEvA EtEnA EhAmyAgmAyi yEhA vyH smitH . 12dYviLevw ini v}ipAew nilyi, puLi mAEvA EtEnA yEhAvyH smi EA sugM mkLiElu vr viDM av yAgpIWiE EhAmitH. 13 ni ekAuv v}ipAwDAnY LielAe EciriNM. ni n v}ipAwDAnYi eedvi eR krARieR EcvA mRtH. niew qlA v}ipAwiluM Eci riNM. dYviLevwini DAnYbli 14 dYviLevwiel DAnYbli ni yEhAvyH ekAuvEA kti awi DAnYmNik tIyi vRu ewiriNM. dYviLevwini niL@ew DAnYbliyAyirimitH. 15 niLti qyM irivuM Ec NM. aetA DAnYbliyANH. 16DAnYm NikM atilu qyM irivuM puErAhit RecwH sHmArkbli yAyi EhAmiNM. atH agHniyilUew yEhAvyH bliyANH. smADAnblik orA o v}ipAwH smADAnbli yAyi nEA m]gM ENA epEA yiriAM. pE yAetA R vuM m] g iAyiritH . 2 ayA m]gieR tlyi eekvcH sELn wArieR kvAwivcH atien ekAl N M. anrM puErAhitArAy ahErAeR puA rM yAgpIWi luM ati@M tLiNM. 3agHniyilU ew yEhAvyH n o bliyA smADAnbli. m]gieR rikAvy vLiluM ati ilum ekA}uH puErAhit aiNM. 4v}i pAwkA r ru v]kM avyew pii tA} Epziyew smIpm, avey epAtiy ekA}uM smiNM. kr

EkAlAwH o smADAnbliyAyiH EkAlAwH blim]gemi ayA ati en yEhAvyew mi ekAuvrNM. 13 ayA wieR tlyi teR eekv c@ekAH sELnwArieR mi vcH atien ekAlNM. anrM ahErA eR pu rM qwH yAgpIWiluM atieR iluM tLiNM. 14smADAn bliyew o BAgM ayA agHniyilUew yEhAvyH bliyAyi nkNM. m]gi eR rikBAgEmluM ati iluM ekA}uH ayA aiNM. 15 ayA ru v]kM tAe} piiel Epzi smIpM atien epAtiy ekA }uM aiNM. krLieR ekA}u BAgM ayA aiNM. v]kELA ewAM ayA av EvepwNM. 16 anrM puErAhit BNbliyAyi avey yAgpIWi EhAmiNM. agHniyilUew n o bliyANH smADAnbli. atieR gM yEhAv ey sAdii. atieR nl BAg yEhAvyHtA. 17niew qlA tlmRkm irmAy niymmA NitH. qview jIvicAluM ni ori luM rEmA ekA}uEA BitH.
12

103
yAcCik pApi v}ipAwH H yEhAv EmAezEyAw sMsAric @ . yEhAv pRu, 2yi AEyjnt EyAwH en pRyk+ orA yAcHCik mAyi pApM ecyHevirie. yEhA v aet pRi@ kArY ayA ecyHtA, ni pRy sMg tik ayA ecNM+ 3 jneL pApieR aprADM ec iMviDM, aBixinAeyA puErAhi t o vI}Hc viyA puErAhit teR pApinH yEhAvyH o v}i pAwiNM. yAetA RvumilA o kALiey puErAhit v}ipAwu nk NM. o pApbli qnilyHH ayA kALiey yEhAvyH smiNM. 4 aBixinAy puErAhit yEhAv yew milu sELnwArieR kvAwiElH kALey ekAuvrNM. teR eek kALyew tlyivcH ayA yEhAvyew siDiyi kALey ekAlNM. 5anrM aBixinAy puErA hit ER remwH sELnwA riEl EpAkNM. 6 puErAhit vir ri mi }u tvN yEhAvyew ativilieR tirIlyH mi tLiNM. 7 yEhAvyew siDi yi, sELnwArilu DUpyAg pIWieR mlkLiluM Rc @ rM ayA tLiNM. sELnwArieR kvAwilu EhAmyAgpIWieR vi ayA kALyew rM m}uvM o}iNM. 8 pApbliyH kALyew m}u v ekA}uM ayA qwNM. ri kAvyvLiEluM avyH ilum ekA}u m}uv ayA qwNM. 9ru v]kM piiel puRMEpziwH ati en epAtiu ni ekA}uM EzK riNM. krLieR ekA}u BAgvuM qwNM. v]kELAewAM av a mANM. 10smADAnbliyew kALyi ni v}ipAwH qEpAel EvNM puErAhit Q BAg aiA. EhAmyAgpIWiEvc@ EvNM puErA hit m]gieR BAg bliyi A. 11-12pE puErAhit kALyew etAli, tl, kAluk qivyiel m}u v mAMsvuM rBAgM cANkvuM puRE ekAuvrNM. pALyi puRH cArM ekAiEw EtYk lH puErAhit sADn kL yNM. puErAhit aetlAM viRkiE liH EhAmiNM. cArmiwiw EvNM kALey dhiiA. 13 yi AEyjnt m}uv mn+pUvm lAet pApM ecyHetvrAM. ecet yEhAv klic kArY av ec yHtiAkAM. aen sMBvicA av et@kArAyiriM. 14 pApei EbADvAArAEA av rAjYi m}uvM Evi o kALiey pApb liyAyi aiNM. kALey av sE LnwAriEl ekAuvrNM. 15jn ew mA tew eekk kALyew

ElvY 4:1-30

tlyivcH yEhAvyew mi ni EA orA yEhAvyew siDi yivcH kALey ekAlNM. 16anrM aBixinAy puErAhit kALyew ER rM sELnwAriEl ekA uEpAkNM. 17puErAhit teR vir ri mi yEhAvyew mi tir IlyH mi tLiNM. 18anrM puErAhit yEhAvyew siDiyi sELnwArilu yAgpIWieR mlkLi ER rM o}iNM. m}uv rvuM puErAhit sELnwAri eR EvznkvAwilu EhAmyAg pIWieR vi o}iNM. 19anrM puErAhit m]gieR m}uv ekA}u emwH yAgpIWi EhAmiNM. 20 pApbliyew kALey ai EpAel EvNM puErAhit Q BAg aiA. aen puErAhit jn eL pApvimrAM. yi AEy jnt EyAwH eedvM mikyM ec@M. 21puErA hit Q kALey pALyi puRE ekAuv dhiiNM. dYe kALey EpAel te EvNM M. atH smhi m}uv Eviy pApbliyANH. 22 o BrNkAvH yAcHCikmAyi eedvmAy yEhAv viliyiri o kArYM ec@kyM av}i pApM ec yHtevM vriki ayA et@kArnA yiriM. 23teR pApei EbADvA nAyA ayA yAetA RvumilA orAwien ekAuvrNM. atAyiriM aveR v}ipAwH. 24yEhAvyew mi EhAmyAgmi lvcH BrNA Dip wieR tlyi eekvyHkyM atien ekAl@kyM EvNM. wH o 25 pApbliyAyiriM. puErAhit pApbliyew rM teR virekAH qwkyM atH EhAmyAgpIWieR ekAukLi pur@kyM EvNM. micm rM puErAhit yAgpIWieR v i o}iNM. 26wieR m}uv ekA}u M puErAhit yAgpIWi EhAmi NM. smADAnbliyew ekA}u bli aicEpAel M ayA EhAmi NM. aen puErAhit BrNADi pen IkriM. eedvM BrNADip EnAw epARukyM ec@M. 27 sADArNArielArA yAcHCik mAyi o pApM ecyHtA, aeli yEhAv viliy o kArYM ecyHtA, teR pApMekAH aprADiyANyA. 28 teR pApei EbADvAnA EA ayA o Rvumil A o epAwien ekAuvrNM. atAyiriM ayAew pApbli. teR pApi AyimAyi av wien n kNM. 29EhAmyAgpIWi mivcH av wieR tlyi eekvc@ekAH atien vDiNM. 30anrM puErAhi t wieR rM teR eekvirli qwH yAgpIWieR ekAukLi purNM. anrM micm rM puErA

ElvY 4:31-5:18

104
ayAH yEhAvyH o A wien ekAuvrA k}ivieli pk rM ru ecAlikeLEyA ru Avi ueLEyA ekAuvA mti. atA yiriM ayAew aprADbli. o pi pApbliM mEtH EhAmbliM tAyiriM. 8ayA avey puErAhi ten liNM. puErAhit dYM o piey pApbli aiM. puErA hit atieR tl k}uiniM pRi ecwM. pE puErAhit piey rAyi piLkyil . 9puErAhit pApbliyew rM yAgpIWieR vz tLiNM. micm rM yAgpIW ieR viluM o}iNM. atANH pAp bli. 10anrM EhAmbliyew niym LsricH puErAhit rAme pi EyyM bliyiNM. aen puErA hit ayAeL teR pApiniM IkriM. eedvM ayAELAw mik yM ec@M. 11 ru ecAlikeLEyA ru Avi ueLEyA ekAuvrA k}iyA v q@EkA EnmAvu ekAuvr NM. atAyiriM ayAew pApbli. aetA pApbliyAytinA ati ayA qEyA iriEmA EcA pAwil. 1 2ayA mAvH puErAhiten li NM. puErAhit atiniM o eek mAvH qwNM. aetA sHmArkbliyA yiriM. atH agHniyilUew yEhAvyH n o bliyAyiriM. aetA pApbliyAyiriM. 13aen puErAhi t ayAeL nAM. eedvM ayAELAw mikyM ec@M. micMv DAnYM puErAhittANH, DAnYbliEpAel te. 14 yEhAv EmAezEyAw pRu, 15 yEhAvyH vimAy tieliluM orA yAcHCikmAyi pApM ecyHtev vrAM. aEA ayA o Rvumi lA orANAwien ekAuvrNM. atA yiriM ayAew pApi Ay iM. oQEdYAgik mAnd$msricH* ni NAwi vil niyiNM. 16 vimAyvey sMbic H tA ecyHt pApH ayA AyiM ecNM. vAgHdAnM ecyHt sADn atieR mlYieR aielA i ayA nkNM. ayA pNM puErA hiten l iNM. aen aprAD bliyiel NAwilUew puErAhit ayAeL pApiniM IkriM. eedvM ayAELAw mikyM ec@M. 17 aet yEhAv viliyi@ v]ik ecyHtH pApM ec@ orA aEti EbADvAnAENA q zHn ml. ayA et@kAr teyANH. teR pApinH ayA rvAdiyAEy pU. 18 o RvumilA orANAwien ayA puErAhiteRywE ekAuvrNM.
oQEdYAgik mAnd$M viEz sEL nwAriElA eedvAlyiElA pEyA gic oQEdYAgik aLvH.
7

hit yAgpIWieR vi o}i NM. 31wieR ekA}u m}uvM puErA hit smADAnbliyi aic EpAel aiNM. yEhAvyH o sQrBYmAyi atH yAgpIWi EhAmi NM. aen puErAhit ayAeL IkriM. eedvM avEnAwH mi kyM ec@M. 32 o AwienyANH ayA teR pApbliAyi ekAuveti o RvumilA epAwien EvNM ekAuvrA. 33ayA teR eekk m]gieR tlyi vyHkyM EhAmyA gm]ge ekAiwvcH atien pAp bliyAyi vDikyM EvNM. 34pAp bliyew ri ER qwH puErA hit teR virluekAH EhAmyAg pIWieR mlkLi purNM. A wieR micm rM m}uv yAgpIW ieR vi o}iNM. 35smADAn bliyew AwieR ekA}uH ai c EpAel EvNM puErAhit Q AwieRyM ekA}uH aiA. agHniyilUew yEhAvyH mE bli yM nEAel puErAhit yAgpIW i a EhAmikyM EvNM. aen puErAhit ayAeL ayAew pAp iniM IkriM. eedvM ayA ELAw epARukyM ec@M. pltrM yAcCikpAp H orA o mRiyiH EkkEyA m@vErAw@ pREy ciletAe kA kEyA EkkEyA ecyHEtAM. tA kEtA EkEtA pRyAtiA ayA pApM ec@kyAyiriM. 2orA a mAy ciltien sH p ziec vrAM. aetA Niy m]gieR m]tEdhEmA am] g ieR m] t EdhEmA kAM. arM avsHtvien tA sHp zic@ qyA tiricRiA, ayA teR pApA aprADiyA. 3orA eL anA aEnkM vsHt H. meArALiniM A rM vsHteL orA aRiyAet sHpziec vrAM. mxY tA amAy qienEyA sHpzic@ qRiA ayA ArnAyiriM. 4aTvA nl tAeNiluM tIytAeNiluM ov ep eH o tijH{eyw q vrAM. jn pl trilu vAgHdAn ElAcn wAet ecARuH . orA aremA vAgHdAnM nwkyM a mRkyMecAM. ayA vAgHdAn ei oAEA a pAliAti pApM ayAAM. 5 atinA orA rM et@k ecyHtA ayA M @pREyH. 6 ayA teR etinH yEhAvyH aprADbli nw NM. ayA o epecriyAwien EyA epEkAlAwienEyA pApbliA yi ekAuvrNM. anrM puErAhit ayAeL ayAew pApLiniM IkriA k ecNM.

105
wAyiriM ayAew aprADbli. aen aRiyAet ecyHt eti niM puErAhit ayAeL IkriM. eedvM ayAELAw epARukyM ec@M. 19teR pApeRic H avnH aRiviel i EpAluM, ayA et@kArnANH. atinA ayA yEhAvyH aprADbli a iNM. m@ pAp aprADblik yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 Q pRy pAp ec@k v}i o mxY yEhAvEyAw et@ecyH t q vrAM+ meArAEvi ayA sU i cil sADnew Epri orA kM pRyk, aTvA tA sVIk ric niEpei N pRyk, qeiluM EmAxHwik, meArAeL vi 3 k, nxHwe o sADnM ki kiiyi@M aEti N pRyk, vAgHdA nM ec@kyM qiH pAliAtirik yM ec@k, m@ et@k ec@k. 4ti EletiluM orA ecyHtA ayA pAp ieR aprADi yiriM. ayA tA EmAxHwic tiriek ekAuvrNM, viecw tiric@ ekAwNM, meA rA sUiA ekAwtH qwi@ ei atH, kukiiyi@M aEti kM pRmAytH, aTvA 5 kstYM ec@k wiyetmAke ayA ati m}uvvilyM nkNM. ati eR mlYieR aielAi av nkNM. yTA wmyHu te pNM nkNM. aprADbli ai aEtdivsM te av aen ecNM. 6 ayA o aprADbli puErAhi t nkNM. atH ipiniM etrew yAetA RvumilA o NAwH yiriNM. puErAhit ni yi kyH tAyiriNM wH . atH yEhAvyH aprADbliyAyi riM. 7anrM puErAhit yEhAv yew mi ecH ayAeL pApi niM IkriA k ec@M. aprADiyAyiIvA tvM av ecyH t i@ kArYL@M eedvM epARuM.

ElvY 5:19-6:22

DriNM. anrM av cArM qwH pALyi puRH o EtYk lH ekAukLyNM. 12pE yAg pIWiel tI aNyAtiriNM. a ek@EpAkA avditH. qM BA ti puErAhit yAgpIWi viR kikyM EhAmyAgM o kyM ecNM. smADAnbliyew ekA}uH ayA EhAmiNM. 13yAgpIW iel tI kieAiriNM. atH aN ytH. DAnYblik DAnYbliyew niymM tANH+ ah ErAeR puA atH yAgpIWi mi yEhAvyewywE ekAu vrNM. 15DAnYbliyiniH puErAhi t o eek niRey En DAnYM qw NM. qyM irivuM DAnYbli yi EciriNM. puErAhit DAnY bliyAgpIWi EhAmiNM. a yEhAvyH o sHmArkyAgmAyiri M. atieR gM yEhAvey sAdi ikyM ec@M. 16 avEzxi DAnYbli ahErA M puAM BiNM. puLi Ec Aet Aiy otrM amANH DAnY bliyHtH. vilvcH puErA hitA a BiNM. sELnwA ri @m mvc@EvNM av r BivA. 17DAnYbli puLiu Ec pAkewvA pAwil. agHni yilUew qni n Q v}ipAwi puErAhitew pAyiANH {Ani t tH . pApbliyM aprADbliyM EpAel ativimANitH . 18ahErA eR ql A puAM agH n iyilUew yEhAvyH n Q v}ipAwH Bi NM. niew tlmRkLilUew nilni o nitYniymmANitH. Q v}ipA wvsHteL sHpziEpAluM o ven vinAM.
14

EhAmyAg yEhAv EmAezEyAw pRu, 9ah ErAEnAwM puAErAwM Q kln pR yk+ EhAmyAgieR niymM tANH. rAi m}uv BAtM ver blivsHt yAgpIWiel awi riNM. yAg pIWiel agHni qriuekAu te yiriNM. 10puErAhit teR lin Emli DriNM. lin awivOvuM ayA zrIri DriNM. yAgpIW i blivsHt qriu tIEA avEzxi cArM puErAhit qw NM. Q cArM puErAhit yAgpIW ieR vziwNM. 11anrM puErA hit teR vO mAi m@ vO
8

puErAhitew DAnYbli yEhAv EmAezEyAwu pRu, 20ah ErAM puAM yEhAvyH ekAu vEr v}ipAwANitH. ahErAen mhApu ErAhitnAyi aBiExkM ec@ divsM te avri ecNM. nitYv}ipAwi EnAewAM DAnYbliH av w}i EnmAvu ekAuvrNM. BAti atieR ptiyM bAi pti sAyA hH n ilumAyi EvNM aivA. 21 EnmAvH qEc }cH vRci yiliH vRuewNM. atH pAkmAyAlu w akE ekAuvrNM. v}ipAwH kxNLAi EvNM ekAuvrA. ati eR gM yEhAvey sAdiiM. 22 ahErAeR pigAmikLiniM ahErAeR AnE etrew ew puErAhit EvNM Q bli aiA. Q cM qAlvuM wM. DAnYbli pUmAyM EhAmic@ EvNM
19

ElvY 6:23-7:21
23

106
mAMsM hAri lBiM. 8 bli nw puErAhit EhAmyAgini EtAluM lBiM. 9qlA DAnYbli DAnYvuM a nw puErAhi ttANH. awi ewEtA vR ciyi epAriecwEtA y DAnY blik puErAhit lBiM. 10DAnY bli ahErAeR puAtANH. atH NiyEtA q kliyEtA q vYtYAsmil. BNM m}uv ahErAeR puA pvecwM.

aiA. puErAhiteR oAErA DAnY bliyM pUmAyM dhiciriNM. atH titH.

pApbliyew niymM yEhAv EmAezEyAw pRu, ah ErAEnAwM puAErAwM en pRyk+ pApbliyew niymM tA, yEhA vyH mi EhAmyAgm]ge ekAl@ iwvc@te pApbli m]ge yM ekAl @ k. aEtvuM vimANH . 26 pApbli ai puErAhit a BiNM. pE o vil vcH atAytH sELnwArieR @m mvcu mAEm av a BiAvU. 27pApbliyew mAMsi sHpzi vYiEyA vsHtEvA vi mAyiI. tLiyH rill e miluM o veR vOi vINA niLtH o vilvc@ k}ukNM. 28o m klilANH pApbli Evviceti pAM wc@kLyNM. oA@pAilANH Evviceti a EtcH evi k}ukNM. 29 puErAhiteR wMbie puxM pApbli BiAM. atH vLer vimANH. 30pE pApbli yew rM sELnwAriEl ekA uEpAyi jneL IkriA vi lH pEyAgici@ei pAp bli BitH. atH tIyi dhii NM.
24

aprADbli aprADbliyew niym tA + tH ativimA. 2EhAm yAgm]e ekA aEtl te puErAhit aprADblim] g eyM ekAlNM. aprADblim]gieR rM puErAhit yAgpIWi @M tLi NM. 3 aprADblim]gieR m}uv ekA }uM puErAhit bliyiNM. ekA }u vAluM rikAvyveL epA tiy ekA}uM ayA aiNM. 4 ru v]kM qwi atien epAti y ekA}uM puErAhit aiNM. krLieR ekA}u BAgvuM av a iNM. v]EyAewAM aM puErAhi t mAiyiriNM. 5 sADneLlAM puErAhit yAgpIWi EhAmiNM. atH agHniyilUew yEhAvyH n o v}ipAwANH. aetA aprADbli yANH. 6 puErAhiteR wMbiel puxM aprADbliyiniM Bi AM. atH ativimAyekAH o viliE BiAvU. 7 aprA Dbli pApbliEpAel teyANH. v}ipAwkM oEr niymmANH. bli kM nw puErAhitnH atieR

smADAnbli orA yEhAvyHi smADAn bliyew niymM tANH+ 12ayA teR ni kwiiA smADAnbli ekAuvrNM. ni kwiivA bliymAyi vv q Ec puLiilA avuM q Ec puLi ilA awkL@M q EcH En mAvi Aiy awkL@M ekAuvrNM. 13 eedvi ni pRyA ov a i v}ipAwANH smADAnbli. v}ipAwiEnAewAM ayA puLiic mAvuekAu aM wi v}ipAwAyi ekAuvrNM. 14Q aLi oerM smADAnbliyew rM tLic puErAhi tnH avkAzetANH. 15smADAnbli yew mAMsM atH aiew divsM te BiEtANH. eedvinH ni kwiiA o mAmAyANH orA Q bli aitH. pE piE BAtiEl mAMsM o@M avEzxi tH. 16 eedvinH o sAnM smiNM q ekAumAM orA o smADAn bli aic@ev vrAM. cilEA a eedvi o EtYk Ency mAyiriM. aeneyi bli atH ai divsM te BiNM. qeiluM avEzxiei a piE rAviel BiNM. 17pE bli mAMsMmAM divsvuM micmiriei a dhiic@ kLyNM. 18orA tA nwiy smADAnbliyew mAMsM mAMdivsM Bievi eedvM ayALi sxHwnl. aveR bli yEhAv kNAkyil. bli amA vukyM ec@M. ayA mAMsill emiluM Bic@ q vriki teR pApinH ayA rvAdiyAyiriM. 19 amAyetieliluM sHpzic mAMsM jn BitH . av mAMsM agHniyi dhiiNM. iy veAe smADAnbli yini mAMsM BiAM. 20pE anAy orA yEhAvyHvkAze smADAn bliyini mAMsM Bic A ayA teR kiwyiniM EvepwewNM. 21 mxYrAElA am] g LAElA aeli evRue vsHvinAElA amAe qieliluM orA
11

107
sH p zic A ayA anAM. yEhAvyHie smADAnbliy ew mAMsM ayA Bic A ayAeL teR jnLini EvepwNM. 22 yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 23yi AEyjntEyAw pRyk+ p ewEyA ecriyAwieREyA EkAlAwieR EyA ekA}uH ni BitH. 24sVyM cEtA m@ m]g ekAEtA y etiluM m]gieR ekA}uH ni pEyAgiAM. pE atH oriluM ti tH. 25agHniyilUew yEhAvyH sm ie o m]gini ekA}uH eriluM Bic A ayA teR smhiniM puRAewNM. 26 ni qview tAmsic A luM o piyEwyM m]giERyM rM Bi tH. 27orA rM k}icA ayAeL smhiniM puRANM.

ElvY 7:22-8:16

v}ipAwk ekAuvrA av yi A Ey jntEyAw klic divsM te yANH Q niymM nkiytH. EmAez puErAhiter tARA yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 ah ErAenyM aveR puAeryM vO, aBiExkeetlM, pApbli yew kAL, rH NAwk, wyi puLi ilA aM qivEyAewAM ekAu vrik. 3anrM jneL m}uv sE LnwArieR kvAwi viLic@ @k. 4 EmAez, yEhAvyew klny sric@. jn sELnwArieR kvAwi owi. 5 aEA EmAez avErAw@ pRu, yEhAv ecA jH{ApictH tANH. 6 anrM EmAez ahErAenyM av eR puAeryM ekAuv. anrM EmAez aver evMekAu k}uki. 7 qiH enyHtAyM EmAez ahErAen DriikyM ar av@M mRu kyM ecyHt. anrM EmAez Emli ahErAen Driic @ . awtAyi EPAdM Driic@. qiH mEnAh rmAy aryM ahErA ekieAw. aen EmAez ahErAen EPAdH aNi yic@. 8nYAyviDimAcyM EmAez ah ErAen Driic@. qiv QRImM I mM nYAyviDimAcyew kIzyili@. 9 EmAez tlAvH ahErAeR tlyilNi yikyM ecyHt. tlAvieR mi sVenivuM EmAez cAi. vi kirIwmANH eniM. yEhAv klic EpAel teyANH EmAez etl A M ecyHttH. 10 anrM EmAez aBiExkeetlem wH viwAriEluM atilu sADnLiEluM tLic@. aen EmAez avey vimAi. 11RcH aBiExk eetlemwH EmAez yAgpIWi }u tvN tLic@. yAgpIWiluM atiel pkrNLiluM pALiluM EmAez eetlM tLic@. etAiyiluM atieR v iluM EmAez eetlM tLicH avey vi mAi. 12anrM ER aBiExkeetlM ahErAeR tlyiluM tLic@. aen EmAez ahErAen viIkric@. 13an rM EmAez ahErAeR puAer ekA uvH aver enyHt ai DriicH ar mRui, qiH aver tleu Driic@. yEhAvyew klnysri cANH EmAez etlAM ecyHttH. 14 anrM EmAez pApbliyew kALey ekAuv. ahErAM pu AM tew eekk kALyew tlyi vc@. 15aEA EmAez kALey aRuH atieR rM EzKric@. EmAez teR vir ri mi yAgpIWieR qlA mlkLiluM Etc@. aen EmAez yAgpIWM bliAyi oi. 16kALyew rBAgLiel m}uv ekA}uM EmAez qw. ru v]kELAwM av yiel ekA}uEAwMwi EmAez krLieR

nIrAjnANM yEhAv EmAezEyAw pRu, 29yi AEyjntEyAwH en pRyk+ orA yEhAvyH smADAnbliyi A vevi bliyew o BAgM yEhAvyH v}ipAwAyi ekAu vrNM. 30a yEhAvyH agHniyilU ew nkNM. ayA teRte eekk Li v}ipAwH ekAuvrNM. m]gi eR ekA}uM enuM ayA puErA hien liNM. enH yEhAvyew mi yiANiNM. atANH nIrAjnANM. 31anrM puErAhit yAgpIWivcH ekA}uH dhiiNM. pE m]gieR enH ahErAM pu AM avkAzetANH. 32smADAnb liyew m]gieR vlwyM ni puErAhit nkNM. 33smADAnbli yew rvuM ekA}uM ai puErA hitnANH vlwyew avkAzM. 34y EhAvyAy {A yi AEyjntyew smADAnblim] g ieR vlwyM nIrAjnANbliyew m] g ieR enuM qw. qiH {AntH ah ErAM puAmAyi n. yi A Eyjnt qAlM Q cM as riNM. 35 ahErAM puAM yEhAvyH agH n iyilUew nkiy v}ipAwieR pAyi@ nkiytANtH. yEhAvyew puErAhitArAyi viEAe}A e ahErAM puAM bliyew p lBiM.36puErAhiter etre wEAe BAgM puErAhit nkNem yEhAv yi AEyjnt EyAw@ klici. jn pH q EM puErAhit nkNM. 37 aetlAmANH EhAmyAgM, DAnYbli, aprADbli, smADAnbli, puErAhit ew etrewH qivyew niym . 38yEhAv sInAyipv t i vcANH EmAezyHH klnk nki ytH. sInAyi mmiyi yEhAvyH
28

ElvY 8:17-9:5

108
EmAezEyAw kl i c t sric A yi atH. 30 yAgpIWili aBiExkeetl vuM ER rvuM EmAez qw. ati ER EmAez ahErAeREmluM aveR vOLiEluM tLic@. ahErAEnAewA Ayi puAewEmluM avew vOLiEluM EmAez rM tLic@. aen ahErAenyM aveR vO eLyM puAeryM avew vO eLyM vimAi. 31 anrM EmAez ahErAEnAwM pu AErAwM pRu, ni qeR kln k oAiEl? {A pRu, ah ErAM puAM Q sADn Bi NM. atinA Q aeAyM puErA hiter etrew cwieR mAMs vuM nieLwk. sELnwAri eR kvAwivcH av Evvik. a vuM mAMsvuM aviewvcH Bik. {A pREpAel a ecNM. 32mic mAyi mAMsEmA aEmA ei a dhiic@ kLyk. 33puErAhitAer etr ew cwuk }u divsM nIu niM. ayM divsM k}iyver ni sELnwArieR kvAwM vi@EpAktH. 34 ecyHt kArY ecA yEhAv klici. nieL rAvAnANH av ArY kli ctH. 35}u divsEH rAiyM pkluM ni sELnwArieR kvAwi AvNM. yEhAvyew klnk asriAtiA ni vDie wM! klnk yEhAv qni nkiy tANH. 36aen ahErAM aveR puAM yEhAv EmAezEyAw klic kArYeLlAM ecyHt.

ekA}u BAgM qw. anrM EmAez yAgpIWivcH aetlAM dhi ic@. 17pE kALyew EtAlH, Rci, cANkM qiv pALyi puRE ekAuEpAyi. pALyi puRH EmAez aetlAM tIyi@. EmAez Q ec yHtetlAM yEhAvyew klnysri cAyi. 18 anrM EmAez EhAmyAgi NAwien ekAuv. ahErAM pu AM tew eekk atieR tlyi vc@. 19qiH EmAez wien ekA. remwH av yAgpIWieR @M tLic@. 20- 21EmAez wien kxNLAi mRic @ . rikBAgM kAlukM EmAez evi k}uki. anrM EmAez wien m}uv yAgpIWivc@ dhi ic@. tlyM RcixNM ekA}uM EmAez dhiic@. agHniyilUew nwiy EhAmyAgmAyi atH. atieR gM yEhAvey sxHwnAi.. yEhAvyew klnysricAyi EmAez etlAM ecyHttH. 22 atiEzxM EmAez aw NA wien ekAuv. ahErAeRyM pu AewyM pQErAhitYABiExki wAyi atH. ahErAM puAM tew eekk wieR tlyi vc@. 23 anrM EmAez wien vDic@. av ER rM ahErAeR vl ecviyew iluM vleekyew tvirliluM vl pAdiel tvirliluM puri. 24 qiH EmAez ahErAeR puAer yAgpIWinwE ekAuv. ER remwH EmAez avew vl ecvi yew akM vleekyew tvirli luM vl pAdieR tvirliluM puri. qiH EmAez yAgpIWiE iluM remA}ic@. 25ekA}uH, twic vAlH, rikBAgLilu ekA}uH, kr Lien mw ekA}uH, ru v]kM av yew ekA}uM vlkAlH qiv EmAez qw. 26o w niRey puLiiA aM qwH yEhAvyew mivc@. EmAez atiniH orvuM q Ec orvuM puLiiA o awyM qw. EmAez aveylAM ekA}iluM NAwi eR vl wyiluM vc@. 27anrM EmAez aetlAM ahErAeRyM aveR puAewyM eekkLi vc@ekAw. EmAez kxN qwyi yEhAvyH nIrAjnANbliyAyi aic@. 28pie EmAez aetlAM ah ErAeRyM aveR puAewyM eek kLi niew. av av EhAmyAg EAewAM yAgpIWiEvc@ dhi ic @ . ahErAenyM puAeryM puErAhitrAieAu bliyANtH. agHniyilUew nwiy o v}ipAwH. ati eR gM yEhAvey sxHwnAi. 29 EmAez NAwieR enewH yEhA vyH mi nIrAjnANM ecyHt. puErAhiter niymiti EmAez yH wieR pANtH . yEhAv

eedvM puErAhiter sVIkri qAMdivsM EmAez ahErAenyM puAeryM viLic@. yi AEyliel mAeryM av viLic@. 2 EmAez ah ErAEnAw@ pRu, o kALeyyM o NAwienyM ekAuvrik. avyH H yAetAviD RvuM AyiritH. kAL o pApbliyM wH EhAmyAgvuM yi riM. m]geL yEhAvyH sm ik. 3yi AEyjntEyAwH en pRyk, pApbliAyi o EkAlAwien ekAuvrik. o kALi eyyM o AwienyM EhAmyAgi nAyi ekAuvrik. av o vyS tik M yAetA RvumilAmAy m]g LAyiriNM. 4o kALeyyM o NAwienyM smADAnbliAyi ekA uvrik. m]geLyM q Ec DAnYblieyyM ekAuv yEhAv yH smik. qekAeA u yEhAv niu tYewM. 5 atinA jn m}uv sELn wAri v. EmAez klictsri c@ sADneLlAM av ekAuv. qlAvM yEhAvyew mi ni.

109
6

ElvY 9:6-10:7

EmAez pRu, yEhAv klic kArY ni ecNM. aEA yEhAv yew mhtVM ni tYewM. 7 anrM EmAez ahErAEnAwH A rY pRu. ecH yEhAv klict sric@ vik. yAgpIWiEl EpAyi pApbliyM EhAmyAgvuM aik. nieyM jneLyM rA vA kArY ec@k. jnew blikM qwH aver mAti kArY ec@k. 8 atinA ahErA yAgpIWiEl EpAyi. pApbliyH kALey av ekA. a avEviy pApb liyAyi. 9anrM ahErAeR pu A aveR awE rM ekAu v. ahErA teR vir ri mi yAgpIWieR ekAukLi puri. qiH ahErA rM yAgpI Wie viluM o}ic @ . 10ahErA ekA}uH, v]k, krLieR ekA}u BAgM qiv pApblim] g iniM qw . yEhAv EmAezEyAw klic EpA el av aetlAM yAgpIWi EhAmi c@. 11mAMsvuM EtAluM ahErA pALy i puR tIyi dhiic@. 12 pie, EhAmyAgi m] g e ahErA ekA. m]ge kxNLAi mRic@. ahErAeR puA rM ah ErAeRywE ekAuv. ah ErA rM yAgpIWi @M tLi kyM ecyHt. 13ahErAeR puA EhAmyAgm]gieR RcixNM tlyM ahErA nki. aEA ah ErA avey yAgpIWi dhiic@. 14 EhAmyAgm]gieR rikBAgM kAlukM ahErA evi k}uki. avEyyM av ygpIWi dhi ic@. 15 anrM ahErA jnew v}i pAwk ekAuv. jnew pApb liyew EkAlAwien av ekA. m e pApbliyEwEpAel av wien aic @ . 16EhAmyAgm]ge ahErA ekAuv. av atien yEhAv klicEpAel aic@. 17ah ErA yAgpIWi DAnYbliyM a ic@. av o eekniRey DAnYM vAri eywkyM atH BAtiel ptivu bli puREm yAgpIWi dhii kyM ecyHt. 18 ahErA jnEviy smA DAnbliyew kALEyyM NAwiEnyM ekAl@kyM ahErAeR puA ati eR rM aveRyw ekAuvri kyM ecyH. rM ahErA yAg pIWi @M tLic@. 19kALyewyM wieRyM ekA}uM ahErAeR pu A ekAuv. ekA}u vA, rik BAgeL epAtiy ekA}uH, v] k, krLieR ekA}uBAg qiv av ekAuv. 20ahErAeR pu A Q ekA}u BAg kALyewyM NAwieRyM eni vc@. ekA}u

BAg ahErA yAgpIWi vc@ dhiic@. 21EmAez klic EpAel ahErA enukM vl wyM y i yEhAvyH mi nIrAjnA NM nwi. 22 anrM ahErA jnew EnH teR eekkyi aver a# hic@. pApbliyM EhAmbliyM smA DAnbliyM aictiEzxM av yAgpIWiniM tAE}iRi v. 23 EmAezyM ahErAM sELnwAr iEl EpAyi. av puRvH jn eL a#hic @ . anrM yEhAv yew mhtVM qlA jnmAyi tY 24 e@. yEhAvyiniM v agHni EhAmyAgvsHteLyM yAgpI Wiel ekA}uienyM dhiic@. qlA vM a kuniE av viLikyM nil nmikyM ecyHt. nAdAbienyM abIvienyM eedvM nzii anrM ahErAeR puArAy nAdAbuM abIvuM pApM ec yHt. avrivM oAErA DUpklzM qw . av vYtYsHtmAy tIekAH DUp kic@. EmAez pEyAgiA kli c agHni av pEyAgicil. 2ati nA yEhAvyiniM v agH n i nAdAbienyM abIvienyM nzii c@. av yEhAvyH mivcH mrN mwu. 3 EmAez ahErAEnAw pRu, yEhA v pRy, qeRyw v puErA hitA qe driNM! {A av H vinAyirikyM skl jni M mi mhtVewkyM EvNM. ati nA teR puA mrNewtien i ahErA oM pRil. 4 ahErAeR pit]vYnAy IEylinH ru puAAyi. mIzAEyluM qtHsAPAM. EmAez puAErAw pRu, vilieR mBAg E EpAk. niew pit]sEhAdr puAew m]tEdhemwH pALy i puREpAk. 5 atinA mIzAEyluM qtHsAPAM EmAezey asric@. av nAdAbi eRyM abIvieRyM m]tEdh pALyi puRE ekAuEpAyi. mricv tew enyHt vizixHw ai kM Drici. 6 anrM EmAez, ahErAEnAwM teR puArAy qelyAsAriEnAwM QTAmA riEnAwM pRu, ni d+KM kwii tH! niew vO vlic@ kIRu kEyA tlmwi pi}uetwkEyA ec tH! niew d+KM kwiiAtiA ni ekAlewkyil. yEhAv qlA jnELAwM EkApikymil. m}uv yi AEylukAM niew bu LANH - av, yEhAv nAdAbienyM abIvienyM dhiic t i vYs nic@ ekAe. 7 pE ni sELn

10

ElvY 10:8-11:17

110
17 u, mAMsM niH vi l vc@ tiAtAyi! a vLer vimANH! nieLANtH yEhAv yew mivcH BiAtH? jneL viIkriA- avew pApM lAyHm ecAnANH yEhAv a ni nkiytH. 18 EkAlAwieR rmAke vilE ekAuvrikymA yil. atinA {A klictsricH ni mAMsM viEmKlyivcH BiNmAyi! 19 pE ahErA EmAezEyAw pRu, EnA avriH avew pApbliyM EhAmyAgvuM yEhAvyH mi ekAuv. pE qniiH qA sMBvic e tH ninRiyAM! {AniH pApbliyini Biciev i yEhAv qi sxHwnAemu nI kEA? l! 20 a Ek EmAez atMgIkric@.

wArieR kvAwM vi@EpAk EpAluM ectH. ni aviwM vi@ EpAyA ni mriM! qeEA? yEhAvyew aBiExkeetlM niew Em H. atinA ahErAM qelyA sAM QTAmAM EmAezey asric@. 8 anrM yEhAv ahErAEnAw pR u, 9sELnwAriEl vEA nIEyA nieR puAErA vIEA m@ lhripAnIyELA wiA pAwil . aetAe wicA ni mriM! Q niymM nieR tlmRkLilUew nilni M. 10vivuM avumAy sADn ni vYmAyi Evtiric@ kAN NM. vuM avumAy sADneL yM ni vYmAyi EvtiriNM. 11 yEhAv teR niym EmAezyHH nkyM EmAez niym jn nkyM ecyHt. Q niymeL ieylAM ahErA, nI jneL pWii NM. 12 ahErAeR ru puArAy qel yAsAM QTAmAM jIviciriA yi. EmAez ahErAEnAwM aveR ru puAErAwM sMsAric@. EmAez pRu, agHniyilUew nwiy DAnY bliyew ER blik avEzxi H. a ni Bik. puLi EcAet EvNM niL BiA. yAgpIWinrikili EvNM a BiA. qeA atH o vi v}ipAwA. 13atH yEhAvyH agHni yilUew aic v}ipAwieR BAgmANH. a ninM nieR puAM av kAze BAgmAeNH {A ni nkiy niymM pWii. pE ni o vilvc@ EvNM a BiA. 14 nIrAjnANbliyew m]gieR enuM wyM ninM nieR pu AM puimAM avkAzetANH. a ni o vilvcel iluM v]iy oriwvc@ tik, qekAeA a smADAnbli yinivyANH. yi AEyjnt v}ipAwk eedvi smic@. k m]geL tiemiluM avyew enH nitANH . 15agHniyi EhAmicbliyew BAgemnilyi jn tew m]gew ekA}uH ekAu vrNM. smADAnbliyew m]gieR wyM nIrAjnANbliyew m]gi eR enuM nI ekAuvrik. yEhAv yH mi nIrAjnbliyAyi ai ew atH v}ipAwi ni pA yiriM. a ninM nieR ikM avkAzetANH . yEhAv pR Epel bliyew BAgM qM ni ew vItmAyiriM. 16 EmAez pApbliyew EkAlAwien aEnVxic@. pE atH EhAmie@k}i i. EmAezyH ahErAeR pu ArAy qelyAsAriEnAwM QTAmAri EnAwM vLer EkApmAyi. EmAez pR

11

mAMsBNieR niym yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnA wM pRu, 2 yi AEyjntEyAw pRyk+ ni pRy m]geL ni tiAM+ 3r LuvyM ayviR vymAy m]geL ni BiAM. 4- 6 cil m] g ayviRemiluM avyHH rLuAyirikyil. m] g eL BitH . okM, }imy, my qiv gNi epvyANH. ati nA av niH amA. 7 m@cil m]gAve rLuA yiriM. pE av ayviRkyil. atinA avEyyM titH. pi a eny m]gmAytinA atH ni BNEyAgYml. 8 m]gew mAMsM ni BitH! avyew m]tzrIr sHp zivA pAwil! av niH amANH. jljeL BitieR niym 9 ndiyiElA smiElA jIvi o jIviH ciRM ecluM ei nitien tiAM. 10-11qA kw liElA ndiyiElA jIvi ciRM ec lumilA jIviey ni BitH. atH, ni mHELcHCmAeN yEhAv pRy m]gLielAANH. atieR zv e etAwkEpAlumtH! 12ciRM ec lumilA etA smjIviEyyM eed vM mHELcHCem klictAeNH ni kNANM. titA pik ni pRy pik eedvA evRuewEpAel avey ti vA ekAAvyAeNH niL@M k tNM. k}uk, ecH, kwRA, 14 pH, qlA nM Aiwiy, 15qlA yinM kRupik, 16oki, puH, kwA, qlAyinM kEpAtAri, 17m,
13

111
nIA, {ARi, 18LEA}i, ep eAH, ev}uk, 19bkM, Qv ie qlApikM cEkAtM, nri cIRH qiv. ANikeL titi niym 20 ciRkvyM nAlukAli nw vA k}iyvymAy ANik tiA ekAtAvyAeNH yEhA v pRy. arM ANikeL Bi tH ! 21nil cAwinwA pAkinH minH mkLi sik kIweL BiAM. 22qlAyinM ev@iLikeLyM qlAyinM viilukeLyM cIviwkeLyM vieveyyM ni BiAM. 23 pE nAlukAlukM ciRkm melAANikM tiA ekAtA vyAeNH yEhAv pRy. 24 kIw nieL amAiEyAM. Q ANikew zve etAwv sAyA Mver anAyiIM. 25 ANi kew zvM eekekAewv teR vO k}ukNM. ayA sAyAM ver anAyiriM. mgeLRic@ wt niym ] cil m]gew LH piLiri emiluM a rAyi tiriiriil. cil m]g ayviRAtAyiriAM. cil m]g rLilAvyM kAl i Qi srivyM yiriM. m]g niH amANH. avey sHpziv sAyAM ver a nAM. 28avyew zvM qwv teR vOM k}ukNM. ayA sAyAM ver anAyiriM. m]g ni mHELcHCmANH.
26-27

ElvY 11:18-12:3

}jeLiy niym amAy }jeLi ni pR y+ mri, qli, wuM v ievyM, 30pli, arN, epli, mpli, oAH qiv. 31 }j ni amANH. avyew zvM sHpziv sAyAM ver a nAyiriM.
29

amgeLiy niym ] aem@ klie m]gLiEl etiluM qieReyiluMEm cvI NA sADnM amAM. twisA DnEmA vOEmA EtAElA cAEA et iluM pNiyAyDEmA yieAe atH evi nAyi k}ukNM. a sAyAM ver amAyiriM. an rM a vIuM mAyiIM. 33a rM am]gLielAH o mpAi El cvI}u qvriki m pAiluetM amAyiIM. pAM epAic@kLyNM. 34amAy mpAiel evM qieRey iluMEm vI}ukyAeNi, vsH amAyiIM. amAy mpA
32

iliri pAnIyvuM amA yiIM. 35c o am]gieR etiluM BAgM qieReyiluMEm vINA sADnM amAM. aetA mwEA mvRciEyA yieAe a epAic@kLyNM. atH niyM mAyiriil. av qM niH a mAyiriM. 36 nIRvkM kiNRukM mAyiri M. pE etiluM am]gew zvM etAw etArAM anAyi IM. 37c arM m]gew eti luM BAgM vityHA vii vI}uk yAeNi viH mAyieyi riM. 38pE ni viiEm evemA}ikyM arM cm]g ew etiluM BAgM viieREm vI}ukyM ecyHtA vik a mANH. 39 ni hArinH pEyAgi o m]gM cA, atien sHpzi v sAyAM ver anAyiriM. 40 c m]gieR mAMsM k}iv teR vO k}ukNM. sAyAM ver ayA anAyiriM. c m] g ieR zvM qwv teR vO k}ukNM. avM sAyAM ver anAyiriM. 41 miyi }u nw jvien ni tiet yEhAv pRi @H. niLtien titH. 42drMekAH }y plikeLEyA aEnkM kAluk veyEyA nAlukAli nwvey EyA titH. m]geL titH! 43 jmlM ni mlinewA wyA ktH. ni arAktH! 44qekA eA niew eedvmAy yEhAv {AnA! {A vinAkyA ni M virAyirik! arM }j mlM ni arAkAtirik! 45 nieL {A QjipHtiniM ekAu v. ni qeR vijntyM {A niew eedvvuM yiriti nANH {An ecyHttH. {A vinA , atinA niM virAyiri k! 46 vLm]g, pik, miyiel m@ m]g qivey sMbic@ niymLANtH . kwliel jIvikeLyM miyiel }jeLyM oe sMbi c@ niymLANtH. 47jn m]g eLyM am]geLyM EvtiricRi yA pEdzLANiv. aen m]ge tiAM m]ge titH q jnH aRiyA k}iyM. putiy amA niym yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 2 yi AEyjntEyAwH en pR yk+ o OI o i jM nkiyA av }u divsEH a yAyiriM. a av mAsMEtARuM tIAriyAEA}EEpAlu a iyAyiriM. 3 qAMdivsM iey pri

12

ElvY 12:4-13:23
4

112
t KYApiNM. NM evRuM ecARiyA yiriAM. ayA teR vO k}uki vIuM nAkNM. 7 pE, ayA, nAey puErA hit sAYewiytiEzxM ecARi wt lE vYApicA ayA vIuM puErAhiten smIpi NM. 8puErAhit ayAeL priEzADi NM. ecARi tVi vYApici@ei ayA aenH puErAhit KYA piNM. atH xHWErAgmANH. 9 orAH xHWErAgmAyA ayAeL puErAhiteR mi ekAuvrNM. 10 puErAhit ayAeL priEzADiNM. etAliyi evniRi nIe@M BAge ErAm nrc@M nIei pcmAMsvuM kA 11ayAew etAli yi ERAlmAyi wv xHW ErAgmANtH . ayA anAeNH puErAhit KYApiNM. puErAhit ayAeL Rc @ kAlEH m@vri niM mAipAiEtil. qeA ayA anAeNH puErAhitnH niymAyi}iu. 12 cilEA o tVErAgM orAew zrIrmAek vYApiAniwyH. ErAgM ayALi pAdFM vYApiec vrAM. puErAhit ayAew EdhmAs klM priEzADiNM. 13tVErAgM zrIrM m}uv bADic i @eM ayAew tVien m}uv atH evtAiey M mnilAiyA puErAhit ayA eL nAeN KYApiNM. 14pE ayA pc m AMsM Ric @ ni tVAeti ayA nl. 15pc mAMsM tini kA ayA aen puErAhit KYApiNM. pcmAMsM amANH. a xHWErAgM te. 16 pcmAMsM niRM mARi ev etAli yAevi ayA puErAhiteR ywE vrNM. 17puErAhit ayAeL priEzADiNM. ErAgbAD evniRM vukyAyi@ei ErAgM bADic v nAyi. ayA nANH. 18 orAew etAliyi o pv kri eirie. 19 p o ev nIeEA ecmkl evAEA ey vA ayA pAH puErA hiten kANiNM. 20puErAhit a priEzADiNM. nIeH etAliyi niM }iuM atiel ErAm evL@tAkyM ecyHtA ayA a enH puErAhit KYApiNM. atH pviniM Ay xHWmANH. 21puErA hit pAw priEzADiEA atiel ErAmM evtlAtirikyM, atH etA liEyA }itl A tirikyM, pE miytAyirikyM yA ayAeL puErAhit }u divsE mAiAmsiiNM. 22pAwH tVi vYA pikyAeNi, ayA anAeN H puErAhit KYApiNM. aetA ErAgmANH. 23pE pAwH atieR An

cHECdnM ecNM. pie mimu divsEH av rIkrNtM criNM. mAy yAetAiEnyM av sHpzivA pAwil. av yAMver vil Evzi vA pAwil. 5 pE av o ep iA jmeti, a rA }H c AlEH vAyiriEAeL EpAel ayAyiriM. avL@ew Avi niM IkriewvA aRupARu divsM av kAiri NM. 6 itkAlM k}iyEA iEyEyA epiEyEyA svic a sELnwAri vibli aiNM. sELnwArieR kvA wivcH av bli puErAhit nkNM. o vyAy o iiey av EhAmyAginAyi ekAuvrNM. o ecAlieyEyA Aviien EyA pApbliAyM ekAuvrNM. 7/8a vH iiey tAAnAvukyi el i ru ecAlikeLEyA ru AviueLEyA ekAuvA mti. o pi EhAmyAgiM mE pi pApbliM. puErAhit avey yEhAvyH mi bliyiNM. aen puErAhit aveL viyA M. aEA av tni nxHwe riniM yAM. o ienEyA epienEyA svi OIey sMbi niymmA NtH. tVErAgeiy niym yEhAv EmAezEyAwM ahErA EnAwM pRu, 2 orAew zrIr iel tVi o nIeEA o epAEA ecARiEyA Aey vrAM. aetA xHWErAglNmAyi mARuEA ayA eL puErAhitnAy ahErAeREyA ah ErAeR puErAhitArAy puAew EyA awE ekAuvrNM. 3ErAgi yew tViel mRiviEl puErAhit EnANM. aviwe ErAmM nrci@e i, NM ayAew tViEnA } ilAeNi a xH W ErAgmANH . ErAgiey priEzADictiEzxM puErA hit ErAgi anAeN KYA piNM. 4 cilEA orAew etAliyi ev pAwH AeyvrAM. qA pAwH etAliEyA }itlAtirikyM pAwiel ErAmM nrctlAetymirikyA eNi puErAhit ayAeL m@v riniM }u divsM aki niNM. 5 }AMdivsM, puErAhit ayAeL pri EzADiNM. NM mARiyiielM etAli yi vYApiciielM kA ayAeL }u divsMwi aki niNM. 6 }u divsEzxM puErAhit ayAeL vIuM priEzADiNM. NM miyi@ ei, etAliyi vYApiAtii@ ei, ayA nAeNH puErAhi

13

113
wkyM vYApiAtirikyM ec@evi atH p}y ecARiyew pAwAyiriM. puErAhit ayAeL en KYApiNM. 24-25 orAew etAliyi o epAlu Aey vrAM. BAge mAMsM ecm kl evniREmA evRuM evniR EmA yiIevi puErAhit a priEzADiNM. evpAwH tViEnA }iluM atiel ErAm nrcmAeNi a xHW mANH. epAli xHWM epAiyiri. ayA anAeNH puErAhit KYApiNM. aetA xHWErAgmANH. 26 puErAhit pAwu priEzADiEA ati ev ErAmM kANAtirikyM pAwH tViEnA }itlAtAyiri kyM pE eReR miyirikyM ecyHtA puErAhit ayAeL }u div sE mAiAiNM. 27}AM divsM puErAhit vIuM ayAeL priEzADi NM. pAwH tVi vYApikyAeNi ayA anAeNH puErAhit KYApiNM. atH xHWErAgmAyiri M. 28 pE pAwH tVi vYApiAtiri kyM mukyM ecyHti@ei a epAlieR nIeANH. ayA nAeNH puErAhit KYApiNM. a epAlieR pAwumAmANH. 29 orAew tlEyAiyiElA tAwiyiElA o ErAgmAey vrAM. 30puErAhit ErAgM priEzADiNM. atH tVi }iM ati@m ErAmM En M myAvukyM ecyHti@ei ayA anAeNH puErAhit KYApiNM. atH kwEmRiy o tV ErAgmANH. 31ErAgM etAliyi }HiR AtirikyM ati kRu ErAmM lA tirikyM ecyHtA puErAhit ayA eL }u divsE mAiAmsii NM. 32}AMdivsM puErAhit a vIuM priEzADiNM. ErAgM vYApiA tirikyM mErAm atililAti rikyM ErAgM tVi }iliRA tirikyM ec@evi 33ayA QrM ecNM. pE ayA teR ciri QrM ectH. puErAhit ayAeL }u divsEwi mAiA msiiNM. 34}AMdivsM puErAhit cirH priEzADiNM. atH vYApiA tirikyM tVi }iliRAtiri kyM ecyHti@ei ayA nAeNH puErAhit KYApiNM. ayA teR vO k}uki nA kNM. 35 pE ayA nAytiEzxM ErAgM tVi vYApikyAeNi, 36 puErAhit ayAeL vIuM priEzADi NM. ErAgM etAliyi vYApici@e i puErAhit mErAmM aEnVxiE til . mxY a te. 37 pE ErAgM niyitmAyi@eM kRuErAmM ati kiLieM

ElvY 13:24-55

kA ErAgM EBdmAyi q ktNM. ayA mANH. atH puErAhit KYApiNM. 38 orAew tVi ev pAwk kA, 39pAwH tVi vYApici@e i, mErAmM puErAhit aEnVxi Etil. kArNM a nipvkrmAy NANH. mxY mANH. 40 orAew tlyiel mwi ekA}iu EpAeyvrAM. a evRuM kxiyANH. atinA ayA mANH. 41tlyew vzLiel mwiyANH ekA}iyeti ayAM nANH. aM otrM kxi te. 42pE tlEyAiyi v kl evAu kA aetA tV ErAgmANH. 43o puErAhit ayAeL pri EzADiNM. ciriel nIeH v kl evniRmAyi xHWMEpAel kANewkyAeNi, 44ayA xHW ErAgiyM amANH. aArYM puErA hit KYApiNM. 45 orA xHWmei ayA jn mRiyi nkiyiriNM. ayA a, a! q viLic@ kNM. ayAew vO kIRiyiri NM. tlmwi ayA pRiyiwNM. ayA teR vAyHepAiyirikyM EvNM. 46ErAgmiwEALM kAlM ayA anAyiriM. anAy ayA o yHH jIviNM. ayAew vIwH pALy i puRAyiriNM. 47-48 cil vOLi pUpiwiEc AM. vOM linEnA kiLiEyA ke. atH QwM pAvuM enyHttAke. aTvA pU piwic t H o kxNM EtAliElA EtAluekAuAiy vsHt LiElA yiriAM. 49pU pcEyA vEA niRilAke, a puErAhi ten kANiNM. 50puErAhit pU priEzADiNM. ayA atH }u divs E o EtYklH mAiv yHNM. 51-52}AM divsM puErAhit pU priEzADiNM. EtAliElAENA vOiElAENA pU q zHnml. vOM enyHtEtA iyEtA qM zHnml. EtA qipEyAgi qM EnAEtil. pU pri @ei, vOvuM EtAluM amANH. bAD amANH. puErAhit aen y vOvuM EtAluM kiNM. 53 pU vYApiciiel puErAhi t keiyA vOEmA EtAElA k}ukiyA mti. a vOmAENA EtAlA ENA qM enyHtEtA iyEtA qM EnAEA. a k}ukiyiriNM. 54Ni yM EtAluM k}ukA puErAhit jn ELAw@ kliNM. anrM vOM }u divsEwi mAivyHNM. 55 smyiEzxM puErAhit vIuM priEzADiNM. pU aEA}uM a en te nilnievi vsHt amANH. a vYApici@EA q zHnml. vsHt ni dhi ic@ kLyNM.

ElvY 13:56-14:21
56

114
ekAuvrNM. o vyAy o epA iieyyM ekAuvrNM. ati yAetAviD RvuM AyiritH . miw}i EnmAvH q Ecew NM. DAnYbliAyiANH EnmAvH. o nA}i olievyM ayA ekAu vrNM. 11puErAhit ayAeLyM ayA ew blikeLyM sELnwArieR kvAwi yEhAvyew miEl ekAuvrNM. ( mxY nA eN KYApi puErAhit te yAyiriNM atH.) 12AwkLi elAien puErAhit aprADbli yAyi aiM. yEhAvyew mi wienyM ER qyM ayA nIrAjnANM nwM. 13anrM vi lvc, pApbliyewyM EhAm H yAgieRyM m] g eL ekA EpAel wienyM ekAl@M. aprAD bli pApbliEpAelyANH. atH puErA hitnvkAzeM ativivumANH. 14 aprADbliyew ri eR puErAhit qwM. qiH ati Rc @ rM nAeEwyAew vl ecviyew pur@M. ri eReywH ayAew vl eekyew tvirliluM vlkAlieR tvirliluM pur@M. 15puErAhit eR qeywH teR weekiyiEl eA}iM. 16anrM puErAhit teR vl eekyiel vir weekyiel qyi mM. teR virluekAH q mieywH puErAhit }u tvN yEhAvyH mi tLiM. 17anrM puErAhit teR eekiyilu q nAeEwveR Em o}i M. aprADbliyew rM o}ic aEt l te av q o}iNM. puErAhit ayAew vlecviyew i alM q o}iM. ayAew vleekyiel epvirliluM vlkA liel epvirliluM RcH q o}iM. 18 puErAhiteR eekiyi bAi y q nAeEwveR tl yiluM o}iM. aen puErAhit ayAeL yEhAvyew mi nAi IM. 19 anrM nAeEwv Evi puErAhit pApbli ai NM. pApbliyic@ekAH puErAhi t ayAeL nAM. atiEzxM, EhAmyAgi m]ge puErAhit vDiM. 20wH puErAhit yAgpIW i EhAmyAgvuM DAnYbliyM a iM. aen puErAhit ayAeL IkrikyM ayA nAkyM ec@M. 21 pE v}ipAwk vhiAnAvA viDM ayA drinAeNi o iiey aprADbli ekA uvA mtiyAM. puErAhitnH ayA eL IkriAnAvuM viDM aetA nIrA jnANbliyAyiriM. q Ec riw}i EnmAvH ayA ekAu

puErAhiteR priEzADnyi pU miytAyi kA BAgM mAM kIRiLyNM. vOM enyHtEtA i yEtA q kNAEtil. 57pE kxNi pU vIuM vrAM. a enyAyA pU pwkyAyiriM. EtAElA vOEmA kic @ kLyNM. 58 pE k}ukiytiEzxM pU a tYmAyi@ei vOEmA EtAElA mANH. enyHtEtA iyEtA q vYtYAsmilAet vOM mANH. 59 NixNiElA EtAxNi ElA piwi pUlien sMbi niymM tANH. a iyEtA enyHt EtA q zHnml xWErAgiey IkriA H niym yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 tVErAgmveryM a EBdmA yveryM sMbic @ niym tANH. orAeL IkriA niym LANitH. tVErAgM piwiepven o puErA hit priEzADiNM. 3 pALyi puR H ayAew awE puErAhit eclNM. tVErAgM EBdmAyi@EA q RiyA puErAhit priEzADiNM. 4 ayA ErAgYvAnAeNi ni pR y kArY ecA puErAhit ayAELAw@ pRyNM. ayA jIv ru mAy pikeL sAdiNM. wAet o EdvdAtwixNvuM o v NixNvuM o QEsA ecwiyM sAdiNM. 5anrM o piey o}u evimIety mpAievcH ekAlA puErAhi t kli NM. 6 puErAhit jIv mE pieyyM EdvdAtwixNvuM v twixNvuM QEsAecwiyM qwNM. aetlAM ayA o}u ev imIet ekAle piyew r imNM. 7 puErAhit }utvN ErAgM bADic y AewEm rM tLi NM. qiH ayA nAeyH KYA piNM. atiEzxM puErAhit o RAy l ecH jIviciri piey viyyHNM. 8 anrM ayA teR vO k}ukNM. teR ErAmM m}uv ayA QrM ecNM. qiH ayA evM pEyAgicH sVyM k}ukNM. aEA ayA nAM. ni ayA pALy iEl EpAkAM. pE ayA }u divsM wAri puR tAmsiNM. 9 }AMdivsM ayA teR ErAmM m}u vM QrM ecNM. tlyM tAwiyM purikvuM qEv zrIriel ErAmM m}uvM QrM ecNM. anrM ayA teR vO evi k}u kyM LikyM EvNM. aEA ayA nAyiIM. 10 qAMdivsM, tVErAgmyA yAetA RvumilA rH NAwkeL

14

115
vrNM. DAnYblitANH mAvH . nA}i olievyM ayA ekAuv rNM. 22 ru ecAlikeLEyA ru Avi ueLEyA pAvevEpAluM tAAnAvuM. o pi o pApbliyM mEtH o EhAmyAgvuM yiriM. 23 qAMdivsM ayA sADn sELnwArieR kvAwi puErAhiten liNM. vYiey IkritinH sADneLlAM yEhAvyH mi aiNM. 24ap rADbli AwH, q qivey wH puErAhit yEhAvyH mi nIrAjnANM nwNM. 25anrM pu ErAhit aprADbliyew wien ekAlNM. aprADbliyew RcH r emwH puErAhit IkrieEw veR vlecviyew i vyH NM. ati ER rM puErAhit vYiyew vleekyiel epvirli luM vl kAliel epvirliluM pur NM. 26 qyi RecwH puErAhi t teR w eekiyi o}iNM. 27 puErAhit teR vleekyiel o virlupEyAgicH teR w eekyi lu qyi eReywH yEhAv yH mi }u AvzYM tLiNM. 28 anrM puErAhit aprADbliy ew rM puriyyiwLiellAM teR eekyilu q purNM. Rc@ q ayAew vlecviyew pur NM. eR q vleekyiel epvi rli purNM. ER q ayAew vlkAliel epvirliluM purNM. 29 teR eekyi micm q, puErAhi t IkrieEwveR tlyiluM purNM. aen puErAhit yEhAv yew mi ayAeL nANM. 30 anrM puErAhit cAlikLi elAienEyA Avi ueLEyA bliyiNM. ( mxYnAvu viD m v}ipAwH puErAhit k}iNM.) 31 Q pikLielAien av o pAp bliyAyM mEtien EhAmyAgmAyM n kNM. DAnYbliEyAewAM EvNM av pikeL bli nkA. aen puErA hit ayAeL yEhAvyH mi IkriM. ayA nAkyM ec@M. 32 tVErAgM EBdmAy oven Ikri ti niym aetAeyANH. IkriewA Eviy ptivu blik aiA k}iyAv niym avyANH. vIwiElu pUli niym 33 yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu, 34knAEdzM {A ni t. niM niew jntyHM. aEA {A vIwkLi cilti pU piwiiM. 35aEA vI@wm puErA hiteRywv pRyNM, qeR

ElvY 14:22-51

vIi pUEpAel qEA ciltH {A ku. 36 aEA vIiniM qlAM puRE ewA puErAhit avErAw@ kli NM. puErAhit pU kANA vM mu te avri ecyH t iriNM. aEA vIiluetlAM amA eNH puErAhitn@ pRyA k}iyil. k sADn qlAM vIi puR Eewti EzxM EvNM puErAhi t vIiElH priEzADnyHH Evzi A. 37puErAhit pU priEzADi NM. vIwieR Biiyiel pU pc yM vM niRiluvyM Biiyew tlEA }iirikyM eN i, 38puErAhit vIwi puRiRi vIwH }u divsE pUiyiwNM. 39 }AMdivsM puErAhit mwivH vIw priEzADiNM. pU vIwieR BiiyilAek vYApic i @ei, 40 pU piwic kl@k Lieywe RiyA puErAhit avErAw pRyNM. kl@k ngri puRH a mAy o EtYklH qRiyNM. 41an rM puErAhit vIwieR vzM m}u v riNM. rieyw AyM drEeRiyNM. AyM ngr i puRH amAy o EtYk l EvNM qRiukLyA. 42an rM vI@wm putiy kl@kekAH Bii ekNM. atiE putiy AyM ekAH EtyHkyM Ev NM. 43 ayA p}y kl@kM AyvuM mAi putiyv Apici@M vIi pU pieyM Aey vrAM. 44 qi puErAhit vIuM vH vIwu priEzADiNM. aEA pU vIi vYApici@ei a m@ BAgLil M Evgi vYApiAniwyH. ati nA vIwH amANH. 45ayA vIwH epALic@ kLyNM. atieR kl@M Ay vuM twiyemlAM ngri puRH o a l ekAuEpAyi nzii k. 46 vIiEl EpAv sAyA Mver amAyiriM. 47 vIili H eriluM hArM k}ikEyA aview kiwkEyA ecyHtA av tew vO k}ukNM. 48 putiy kl@M AyvumpEyAgicH ekiytiEzxM puErAhit v vIwu priEzADiNM. pU vIi prii eli vIwH mAeNH puErAhi t KYApiNM. qekAeA, pU lAtAyi}iu! 49 anrM vIwH IkriA puErA hit ru pikeLyM o EdvdA twixNvuM o kxNM v Ni yM o QEsAecwiyM sMGwii NM. 50ati o piey puErAhit o}u evimIet mpAi ekAlNM. 51anrM puErAhit Edv dA mrxNM, v NixNM, QEsAecwi, jIvLL pi qiv qw NM. Q sADneLlAM o}u

ElvY 14:52-15:28

116
divsM kAiriNM. aEA av teR vO k}ukyM o}u evi LikyM EvNM. aEA av IkriewM. 14qAMdivsM, ayA ru ecAlikeLEyA ru AviueLEyA ekAuvrNM. av sELnwArieR kvAw i yEhAvyew mi vrNM. ayA ru pikeL puErAhit n kNM. 15puErAhit avyielAien pApbliyAyM oien EhAmyAgmAyM aiNM. aen puErAhit ayA eL yEhAvyH mi IkriM.

jliEm ekAle piyew r i mNM. anrM puErAhit rM vIi }u tvN tLiNM. 52 vIwien IkriA sADneL puErAhit aenyANH pEyAgiE tH. 53ngri puRH o RAy lH puErAhit piey sVt nANM. aen puErAhit vIwien IkrikyM vIw mAkyM ec@M! 54 xH W bADyewyM 55vOiElA vIiElA piwi pUlieRyM niy m etlAmANH. 56nIeH, tiNH, etAliyiel pAH qivyew niym LANv. 57sADn mAENA a mAENA qeAe tImAniA niy m pWii. arM ErAgew niymLANv.

15

Aveiy niym yEhAv EmAezEyAwM ahErA EnAwM pRu, 2 yi AEyjnt EyAwH en pRyk+ zrIr AvmA v anANH. 3 AvM zrIri wAluM nilc A luM av a nANH. 4 Avmv etiluM kiwyi kiwA kiw amAM. av rietM amAM. 5 eriluM ayAew kiwyi etAA, etAw v teR vO nnc@ evi LiNM. sAyAMver ayA a nAyiriM. 6 Avmv qi eliluM rivM teR vO nnc@LiNM. sAyAMver av anAyiriM. 7 Avmven sHp zivM teR vO nnc@ LiNM. sAyAMver avM a nAyiriM. Avmv nAy oveR Em iyA, iyv teR vO nnc@ LiNM. sAyAM ver ayA anAyiriM. 9 Avm v sAriniwyi riAp EyAgiM amAM. 10atinA AvmveR kI}iluetiEluM sHpziv sAyAMver a nAyiriM. sADn mvM teR vO nnc@LiNM. sAyA Mver av anAyiriM. 11 Avmv teR eekk k}ukA et meArAeL etA@ qvrAM. aEA etAwev teR vO nnc@ LiNM. sAyAMver ayA a nAyiriM. 12 pE Avmv o mpA i etAA pAM wc@kLyNM. ayA o twiAilA sHpzi eti pAM evi k}ukNM. 13 Avmv sQKYmvnAyiI A Ikriewti mH }u
8

zrIr

puxA niym k s H K lnmAv ev i LiNM. sAyAMver ayA anAyiriM. 17k M etiluM vOiElA EtAliElA vINA a evi k}ukNM. a sAyAM ver amAyiriM. 18pux o OIEyA ewA zyicH ksHKlnM AyA OIyM puxM evi LiNM. sAyAMver av arAyiriM.
16

OIk niym vr AvM A o OI }udivsEH ayAyiri M. }u divsEH aveL sm y sHpziv sAyAM ver arAyiriM. 20vsmyH OI kiwetM amAyiriM. smyH av riM a mAyiriM. 21OIyew kiwyi etAw v teR vOM nnc H LiNM. avM sAyAM ver anAyiri M. 22 OI tieliluM sHp zicA ayA teR vO nncH LiNM. sAyAM ver av a nAyiriM. 23ayA avew kiwyA ENA riiwmAENA sH p zic e t vYtYAsM wAet sAyAM ver ayA anAyiriM. 24 OIyew vkAlH av mAyi eelMgikbM pulv }u divsEH anAyiriM. ayA kiw qlA kiwkM a mAM. 25 o OIyH H vkAlEA atiEzxEmA eR divsEH r AvmAyA vkAleEpA el av ayAyiriM. r AvM nilyHy divsM av ayA yiriM. 26r AvkAlH av kiw kiwk vkAlE EpA el amAyiriM. OI ri sADnvuM vkAlEet EpAel amAyiriM. 27 sADn sHpzivM anAyiri M. ayA teR vO nnc@ LiNM. sAyAM ver ayA a nAyiriM. 28 AvM nilctiEzxM OI }u divswi kAiti
19

117
EzxEm yA. 29qAMdivsM, av ru ecAlikeLEyA ru Avi ueLEyA ekAuvrNM. av avey sELnwArieR kvAw i puErAhiten liNM. 30an rM puErAhit o piey pApbli yAyM mEtien EhAmyAgmAyM ai NM. aen puErAhit aveL yEhA vyew mi yAM. 31 atinA ni yi AEyjntey arAyiritieni tAI ec@k. aver ni tAI ecA pM av qeR viwArM a mAiEyAM. aEA av mriEi vM! 32 Avmveriy niymLA Nv. k s H K lnmver sMbi niymmANtH. 33v Avm OIey sMbi niymmANtH . arAyvErAewA zyimlM arAyveriy niymmANtH. AyidinM ahErAeR ru puA yEhA vyH v}ipAwAy DUpM ai Ev mrNmwu. atiEzxM yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. 2yEhAv pR u, nieR sEhAdrnAy ahErAEnA w sMsArik. av EtAEAe}A e ati vili tirIlyH piiEl EpAkA k}iykyil. tirIlyH piilu mRiyilANH vi epkM ritH. vi epkiEm atieR vizixH w mwiyH. vizixHwmwiyew EmlANH {A EmGi tYewk. ah ErA mRiyiEl EpAyA av mriM! 3 Ayidini ahErA ati vil EvzitimH o kALey pApbliyAyM o NA wien EhAmyAgmAyM aiNM. 4ah ErA teR zrIrM m}uv evi k}ukNM. anrM av ni pRy vOLNiyNM+ linekAu vi AyM, linekAu awi vO zrIrEAw EcAkNM. lin aryM av DriNM. lin tlAvuM av wNM. etlAmANH vivO. 5 ahErA yi AEyjntyiniM rH NAwkeL pApbliAyM o NAwien EhAmyAginAyM sVIkri NM. 6anrM ahErA kALey pAp bliyAyi nkNM. Q pApbli av EviytANH. teyM teR wMbeyM IkrivA ah ErA en ecNM. 7 anrM ahErA ru EkAlAwk eLyM sELnwArieR kvAwi yEhAvyew siDiyiElu ekAuv rNM. 8 rH wkM ahErA nRui wNM. o nRuH yEhAvyHtANH. mE nRuH asEliM.
9

ElvY 15:29-16:20

16

anrM yEhAvyH nRu vIN wien ahErA yEhAvyH smi NM. aetA pApbliyAyi@ EvNM smiA. 10qA asEli nRu vIN wien jIvEnAew yEhAv yew mi ekAuvrNM. qiH wien asElinAyi mmiyiEl viyyHNM. jneL IkriAnA NitH. 11 anrM ahErA avEvi kALey o pApbliyAyi aiNM. ahErA teyM wMbeyM I kriM. tni pApbliyew kALey ahErA ekAlNM. 12anrM ahErA yEhAvyH miel yAgpIWi ni tInniRc DUpi qw NM. ru eekniRey sugDUpM qw H ahErA epAwiNM. DUpM ah ErA tirIlyHu piiel mRiyiEl ekAuvrNM. 13ahErA yEhAvyew mi agHniyi DUpM aiNM. aEA krARieR vizixHw mwiey DUp ieR EmGM epAtiyM. aen ah ErA mriAtiriM. 14kALyew rM ER qwH ahErA teR virlu ekAH vizixHwmwiyiElH ki}EAH tLi NM. vizixHwmwiyew mi teR virluekAH av }uAvzYM rM tLiNM. 15 anrM ahErA jnew pAp bli EkAlAwien ekAlNM. wi eR rM ahErA tirIlyH pii El ekAuvrNM. kALyew rM ekAH ecyHtEpAel te ahErA EkAlAwieR rMekAuM ecNM. mwi yew miluM vizixHwmwiyiEluM ah rA rM tLiNM. 16aen ahErA ativile IkriNM. yi AEyjnt arAytinA ah ErA etlAM ecNM. av et@ ec@ kyM aEnkM pAp ec@kyM ec yHt. ajntyH nwvi iti ec@tAkyA sELnwAri EviyM ahErA te ecNM! 17 ativileyM jnteyyM IkriuvA ahErA atiEl EpAEA sELnwAri M AyiritH. ahErA puRE v ver M atiEl Evziky mtH . aen, ahErAnH aven eyM teR wMbEyM yi AEy jnteyyAkmAnvuM IkriAM. 18an rM ahErA puRH yAgpIWiElH, yEhAvyew mivH, yAgpIWe IkriNM. ahErA wieRyM kALyewyM remwH yAgpIW ieR qlA mlkLiluM purNM. 19an rM ER rM teR virluekAH yAg pIWi }utvN tLiNM. aen ahErA yAgpIWe vimAkyM yi AEyjntey pApLiniM EmAciikyM ecNM. 20 aen ahErA ativi lM, sELnwArM, yAgpIWM qi

ElvY 16:21-17:11

118
av puErAhitEryM skl yi A EyjntEyyM IkriNM. 34yi A Eyjntey Ikrik qtH o nitYniymmAyiriM. yi AEyjnt yew pAp mlM qlA vxvuM ori ni aArY ecyHtiriNM. atinA yEhAv EmAezEyAw klic kArY av ecyHt.

vey IkriNM. atiEzxM ah ErA jIviciri wien yEhAv yew miEl ekAuvrNM. 21teR rueekkM ahErA wieR tl yi vyHNM. anrM yi AEyjn tyew pApM M ahErA wieRtlyi @pRyNM. aen ahErA jnew pApM m}uv wieR tlyi vc @ ekAwNM. qiH av wien mmiyiEly yHNM. wien dEr ekAuEpAkA orA tARAyi niAvNM. 22a en wH qlA jnewyM pApM tlyiEli nYmAy mmiyiEl EpAM. wien nyiv atien mmiyi viwNM. 23 anrM ahErA sELnwAr iEl EvziNM. vil EpAyEA Dric lin vO av a}ic@mANM. av av EpiNM. 24o mAy lHvcH av teR zrIrM m}uvM evi k}ukNM. qiv teR m@ vi vO DriNM. av puRE vH teR EhAmyAgvuM jnew EhAmyAgvuM aiNM. av te eyM jneLyM IkriNM. 25 anrM av pApbliyew m] g ieR ekA}uH yAgpIWi EhAmi NM. 26 asElieRywEH wien ekAuEpAyv teR vOM zrI rvuM evi k}ukNM. atiEzxM av pALyiEl kwvrAM. 27 pApblikAy kALeyyM wienyM pALyi puRE ekAuEpAkNM. ( m]gew rmANH vilH sADn IriA pEyAgitH.) m]gew mAMs vuM EtAluM cANkvuM puErAhitA dhiic @ kLyNM. 28anrM avey dhiiv teR vOM zrI rvuM evi k}ukNM. atiEzxM av pALyiEl vrAM. 29 Q niymM ni nitYmAyiriM. }AMmAsM pAMtIyti ni oM BitH. o EjAliyM ectH. ni ew nAi vsisArikELA viEd zikELA EpAluM oM ecA pAwil. 30 qekAeA a puErAhit niew pAp k}ukiLykyM nieL IkrikyM ec@M. a EA ni yEhAvyew mi rAyiriM. 31Q divsM ni vLer DAne o vimdivsmANH. ni oM BitH. nitYniymmANH. 32 atinA mhApuErAhitnAyi niy nAyiriyA qlAM Ikri ti k ecNM. teR pitAviEzxM mhApuErAhitnAkA niynAyvnANyA. puErAhi t teR vilinvO Dri NM. 33ativi lM, sELnwArM, yAgpIWM qiv av IkriNM.

17

] mgeL ekAlAM tiAm niym yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 2 ahErAEnAwM aveR puA ErAwM yi AEyliel m}uv jnt EyAwM sMsArik. yEhAvyew kln tAeNH avErAw pRyk+ 3yi AEy lukArnAy orA o kALeyEyA o AwienEyA o wienEyA pALy inkEA puREAvcH ekAev vrAM. 4 ayA m]ge sELnwAr i miEl ekAuvrNM. m] g ieR o BAgM av yEhAvyH sAniNM. mxY rpAtkM nwiyiri; atinA av yEhA vyew viwAri v}ipAw k}i EcpU. m]gieR o BAgM av yEhA vyH niel i av teR smhiniM oewNM! 5 jn yEhAvyH smADAnbli ekAuv tinANH Q niymM. t evLiEd zvc@ ekAl@ m]geL yi AEy jnt ekAuvrNM. sELnwAr ieR kvAwi, av m]geL yEhAvyH mi ekAuvrNM. av m]geL puErAhiten liNM. 6 aEA puErAhit m]gew rM sELnwArieR kvAwieR smIpm yEhAvyew yAgpIWi tLiNM. m]gew ekA}uH puErA hit yAgpIWi EhAmikyM EvNM. atieR gM yEhAvey sA diiM. 7 av tew EkAlAw vi# hH o bliyM aiA pAwil! EdvAew piAelyANElA av oAwi nwtH. aen av vYBicAri keLEAel epmARi. Q niym nitY mANH! 8 jnELAw pRyk+ yi AEylukA rEnA o sAriEyA avErAewAM vsi o viEdziEyA o EhAmyA gEmA bliEyA k}ic@ qvrAM. 9ayA M teR v}ipAwH sELnwArieR kvAwiElu ekAuvH yEhAv yH smiNM. ayALen ecyHti eli ayAeL ayAew smhi niM puRNM. 10 eriluM rM wicA avnH {A qtirAyiriM. ayA o yi A EylukArnAENA yi AEyli tAmsi viEdziyAENA q viEvcnmil! aven {A aveR smhiniM EvepwM. 11qekAeA zrIr ieR jIv rilANiritH.

119
yAgpIWi remA}iE rIti {A ni pRu ti@H. nieL e IkriA a ecNM. nieL w jIveR vilyAyi qniH rM trNM. 12atinA yi AEyjntEyAw {A pRy+ niLilAM rM Bi tH. niew ew vsi o viEd ziyM rM BitH. 13 eriluemArA BNEyAgYmAy o kA@m]geEyA piEyEyA piwi cA atieR rM mielA}icH mi@ mwNM. yi AEykArnAyAluM ni iwyi vsi viEdziyAyAluM aente ecNM! 14nieLinA Nien ecEetEA? m] g ieR mAMsi rmiA, m]g ieR jIv aEA}uM ri AyiriM. atinA yi AEyjn tyH {A Q kln n+ r mmAMsM BitH! rM Bi etAvM teR smhiniM EvepwewNM. 15 tAEn cEtA m@ m]g ekAEtA y m]geL tiv sAyAM ver anANH. av teR vO nncuLiNM. yi AEylukArnAyA luM aviwyiel viEdziyAyAluM aen te! 16ayA vOM k}uki Liieli ayA pApieR aprADiyAyiIM.

ElvY 17:12-18:24

pitAvieREyA mAtAvieREyA mkLA ENA q zHnml. av niew vIilAENA mevieweyilumAENA jni cetM zHnml. 10 niew pQiymAyM eelMgikb iElewtH . av niew te BAgmANH! 11 niew pitAviM ayAew BArY yHM o pui piRA av niew sEhAdriyAyiriM. avmAyM ni eelMgikbiElewtH. 12 niew pit] s EhAdriymAyM eelMgikbM pAwil. av niew aw buvANH . 13niew a yew sEhAdriymAyM eelMgikbM pAwil. av niew ayew aw buvANH. 14niew pit]sEhA drmAyM eelMgikbM pultH. ni niew aAveR BArYyewy wH eelMgikbi EpAktH . av niew aAviyANH. 15 ni niew mkeR BArYey ApitH. av niew mkeR BArYyANH. avmAyi niH eelMgi kbM pAwil. sEhAdrBArYeyyM ApitH . a sEhAdrmAyi eelMgikbM pul EpAelyANH. 17 o aymAyM avew mkmAyM niH eelMgikbM pAwil . OIyew pQiEyyM ni Api tH. pQi OIyew mkeR EyA mkewEyA puiyAyieAe. avew pQimA aw buLANH. avmAyi bewtH pApmANH. 18 niew BArY jIviciriE avew sEhAdriEyyM BArYyAtH. atH sEhAdrimAer z@LAM. niew BArYyew sEhAdriymAyM eelMgik bM pAwil. 19 o OI vAyiriEA aveL ApiA mitH. smyH av ayANH. 20 ayAreR BArYymAyi niH eelMgikbM AyA a nieL a}uAM. 21 ni niew mLilAerey iluM agHniyilUew EmAEli nk tH. aen ec@tH ni niew eedvieR nAme driil qAM etLiyik! {AnA yEhAv. 22 o OIymAeyEpAel o pux mAyM ni eelMgikbiEl ewtH. atH #pApmANH! 23 etiluM m]gvumAyM ni eelM gikbiElewtH. a nieL amAkEy Z. aEpAel OI kM m]gvumAyi bewtH. a tivimANH! 24 Q et@k ecyHtH ni sVyM arAkAtirik! {A jneL av ew rAjYniM puRAi EdzM
16

18

eelMgikbew niym yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi AEyjntEyAw pRyk+ niew eedvmA yEhAv {AnA . 3mH ni QjipHti tAmsic@. rAjY eceietAM ni ectH ! nieL {A knAniEl nyic@ekAiri. nAi a xH W ic @ vetAM ni ectH . avew cArM axH W itH . 4 ni qeR c asrikyM qeR niym piwkyM EvNM! c piwevH ni R vk! qekAeA {A niew eedvmAy yEhAvyA. 5 atinA qeR niymM cM ni asriNM .qeR niymM cM asriv jIviM! {A yEhAvyA! 6 niew aw biev mAyi ni eelMgikbiElew tH! {A yEhAvyA. 7 niew pitAEvA mAtAEvA yM oriluM eelMgikbM pultH. av niew ayA. atinA avmAyi eelMgikbM pAwil . 8 niew ayeliluM niew a eR BArYymAyi eelMgikbM pAwil. qekAeA, a niew pitA vumAy eelMgikbM EpAelyANH. 9 niew sEhAdriymAyM eelMgi kbiElewtH. av niew

ElvY 18:25-19:23

120
wi srivM EviytANH. niew eedvmAy yEhAv {AnA! 11 ni EmAxH w itH . m@ver vitH . prsH p rM N pRytH . 12 kstYH qeR EprH pEyAgi tH. aen ecyHtA ni ni ew eedvieR nAme drii el vM. niL@ew eedvmAy yEhAv {AnA. 13 ayArEnAwH oriluM ti ec tH. aven ekAywitH. liNi AreR li pulMver rAi m}uv EpAluM vc@ekAiritH. 14 bDirnAy oven ni zpi tH. aen vI}iA aveR mA i oM wtH. pE ni ni ew eedve driNM. {AnANH yEhAv! 15 nYAyviDiyi ni nIti pAli NM. pAvELAwH EtYk lY kANitH. mKrAyvM lYeLAM EtYkic u nktH . niew ayAren nItinixH W EyAew EvNM viDiA. 16m@ve tier NTk criitH. ay AreR jIvite apkwew yAetAM vitH . yEhAv {AnA! 17 ni sEhAdren mnSekAu evRuAtirik. ayAr etAyet eiluM vic A avmAyi aArYM sMsArik. pE avEnAw mik! aEA pApMekAH nI ap rADiyAkil. 18niELAw m@v ec @ et@k epARuk. pkyAvA tirik. nieeyEpAel nieR ay ArenyM sH E nhik. yEhAv {AnA. 19 qeR niym ni asri NM. rutrM m]geL NEctH. niew vyli rutrM vi vit yHtH. rutrM lukekAu enyHt vO DritH. 20 o pux meArAew awimOI ymAyi eelMgikbiElee vrAM. pE awimOI sVtyA evLl. aen vA ziyA kNM. pE aver vDitH. qekA eA OI sVtyl. 21pux sELnwArieR kvAwi yEhAvyH teR aprADbli ai NM. aprADbliyHAyi ayA o NAwien ekAuvrNM. 22ayAeL IkriA k puErAhit ecNM. NAwien puErAhit yEhA vyH mi aprADbliyAyi a iM. atH ayAew pAp Evi yANH. aEA ayAew pAp epA RuewM. 23 BAviyi ni niew rAjYi El EvziM. aEA ni hA rinH pl trie mr n@piwi iNM. o mrM nA mvxM k}i E atieR PlM BiAvU. dYM

ni t! qekAeA av ekAwMpAp ecyH t . 25 av nAwien amAi! ati nA avew pApinH {A aver eAH vil ekAwiM. atinA nAwH atiel jntey Ci! 26 atinA ni qeR niymM cM asrik. ni arM ekAwMpApeLAM ectH. yi A EypQrAM niM niew wyi vsi m@vM Eviy tANH niym! 27ni mH aview vsicv kwMeekk ec yHtH Edze amAi! 28ni a ecyHtA ni nAwien amAk yAyiriM. aEA ni mu vsi civereyEpAel EdzM ni eLyM CiM. 29eriluM ekAwM pApLieleiluM ecyHtA av teR smhiniM puRe wNM! 30m@v pAp ecyHt. pE ni qeR niym asri NM! ekAwMpApLielAEpAluM ni ectH ! av ecyH t H sVyM arAkAtirik. niew eedv mAy yEhAv {AnA. yi AEy eedvitH yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi AEyjntEyAw pRyk+ ni ew eedvmAy yEhAv {AnA! {A vinANH, atinA niM virAyirik! 3 niLiElAErAM tew mAtA pitAeL drikyM qeR viEzx vimdin pAlikyM EvNM. {A niew eedvmAy yEhAvyA! 4 vi#heL rADitH . ni Ayi EdvAew vi#h vAA tH. {A niew eedvmAy yEhAv yA! 5 ni yEhAvyH o smADAn bliyiEA ni sVIkArYnA MviDM zriyAy rItiyi ai NM. 6 ni ati divsvuM piE divsvumAyi a BikyM EvNM. mAMdivsvuM blivsHt avEzxi evi a dhiik. 7 mAM divsM blivsH t eLAM ni BitH. a avuM asVIkArY vumANH! 8aenyAeriluM ecyHtA av pApM mlM aprADiyAyiIM! qekAeA av yEhAvyew vivsHteL driil. ayA teR smhiniM puRe wNM. 9 viLevw smyH ekAyH nw EA vylieR ariver ekAtH. tAe}vI}u DAnY vArieywky mtH . niew miriEAiel m}uv miriyM pRiecwtH. 10a EpAel nil vIN miriyM epRui eywAtirik. qekAeA, av pAvevM niew rAjY

19

121
av BitH. 24nAlAMvxM atiel Pl yEhAvyH tANH . a yEhAvyH vi sH t tiv}ipA wANH. 25anrM aAMvxM mri ni p}M ni BiAM. mrM ni Ayi wt wt p} lAdi ikyM ec@M. niew eedvmAy yEhAv {AnA! 26 rM ti ni mAMsM ni BitH. BAvi vciA ni mAikvidY EpAlu oM EyAgitH. 27 niew mKieR vz vL mwi vwic@kLytH. mKieR vz vL tAwiyM evtH. 28mricver oAiA sVzrIri mRiEvli tH. zrIri pckymtH. {AnA yEhAv! 29 niew puiey o EvzYyAk v}i pilyAkA avditH. atH ni aveL driil q kANi M! niew rAjYH eryM EvzYk LAkA avditH. arM pAp niew rAjYH v niRyA a vdiAtirik. 30 qeR vizixHw avDidivsLi pNieywAtiriNM. qeR vi le ni driNM. yEhAv {AnA. 31 mvAdikewEyA evLicAwk ewEyA awEH pEdzi EpAk tH. av nieL arAemti nA EpAktH . niew eedvmAy yEhAv {AnA! 32 v]er drik. av mRiyi El vEA q}uE@ nik. niew eedvEAw drvH kA@k. yEhAv {AnA! 33 niew rAjY vsi viEdzi keL pvitH. 34niew pQrA ErAewEpAel te avErAwM ep mARuk. nieLeyEpAel viEdzik eLyM sHEnhik. qekAeA ori, QjipHti niM viEdzikLA yi. niew eedvmAy yEhAv {AnA! 35 jneL nItinixH W EyAew viDi k. sADn aLEA}uM EA}uM nItiEyAew ec@k. 36niew wk zriyAy aLvilutAyiriNM. niew aLvupAi zriyAy aL vi AvkM ekANM. niew AS kM kikM zriyAy aLvi NM. niew eedvmAy yEhAv {AnA! QjipHtiniM nieL EmAciictH {AnA! 37 qeR qlA niymM cM ni oAiNM. ni av as rikyM EvNM. yEhAv {AnA! vi#hArADnyetier mRiyiH H yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi AEyjntEyAwH nI ArY wi pRyNM+ niew rAjYe

ElvY 19:24-20:14

eriluM tew puAri oven vYAjeedvmAy EmAEli smiec vrAM. ayA ekAl e wNM! ayA yi AEypQrnAENA yi AEyli vsi viEdziyAENA qeAM EnAAet ayAeL kelRiu ekAlNM!. 3 {A avnH qtirAyiriM! aven {A aveR jntyi niM Evepw M! qekAeA av teR i keL EmAEli ekAw. av qeR vinAme driil qH etLi yic@ k}iu! av qeR vil e amAkyM ecyHt. 4sADA rN jn aven av gNic@ev vrAM. teR ikeL EmAEli ekAw ven av vDic i el M vrAM. 5 pE {A avM aveR wMbi M qtirAyiriM! aven {A av eR jntyiniM EvepwM! qe avizVsicH EmAElieR puRek EpA vereyAe {A EvepwM. 6 mvAdikewyM evLic AwA ewyM awH pEdzi EpAv M {A qtirAyiriM. ayA qi avizVsivnANH . ati nA {A aven aveR smhi niM EvepwM. 7 sVyprivnM nwk! ni sVyM virAk! qekAeA {A viM niew eedvmAy yEhAvymA. 8 qeR niym oA ikyM asrikyM ec@k. {AnANH yEhAv. nieL {A qeR vijntymAiyiri. 9 sVM mAtApitAeL zpiv vDiewNM. teR mAtApitAeL zpic@ qekAH av sVM mrN inH rvAdiyAyiriM!* eelMgikpApi zik ayAreR BArYymAyi eelMgik bi ewvenyM OI EyyM vYBicArM mi vDiNM. 11 aeR BArYymAyi eelMgikb iElewvEnyM OIEyyM vDiNM. avew mrNinH av te rvAdik. atH ayA sVM pitAvien ApiEpAel te! 12 orA teR puBArYey ApicA vM vDiewNM. av vLer vliy o eelMgikpApmA ecyHttH. avew mrNinH av teyANH rvAdik. 13 o pux meA puxen OIey qEpAel ApicA av ec@ o ekAwMpApmAyiriM. av vDiewNM. avew mrNinH av teyArvAdik. 14 orAH o OIymAyM avew aymAyuM eelMgikbM AyA, evRu@LvA eelMgikpApmAyiri
10

20

av ... rvAdiyAyiriM aveR rM avEm q vAcYAM.

ElvY 20:15-21:10

122
{A qeR vijntyAiyiri . atinA ni qni virA yirik, kArNM yEhAvyAy {A vinA! qeR sVM vizixHw jntyAvA {A nieL anYrAxH\ LiniM Evepwiyiri. 27 mvAdiEyA evLic AEwA y OIEyA puxEnA vDiewNM. jn aver kelRiu ekAlNM. av vDiewNM.

mtH. puxEnyM OIkELyM jn dhiiNM! niiwyi a rM pApAkA wyAktH! 15 orA o m]ge ApicA aven vDiNM. m]geyM ni ekAlNM. 16 m]ge Api OIEyyM m]g EyM vDiNM. avew mrNinH av teyArvAdik. 17 orA teR sEhAdriymAEyA a sEhAdriymAEyA eelMgikbi ElewtH lAkrmANH! aver pr sYmAyi ziiNM. aver smhi niM EvepwNM! sEhAdriey Apiven aveR pApinH ziiNM.* 18 vkAlH ov o OIey ApicA veryM avew smh iniM EvepwNM. avew rieR RviwM anAvrNM ecyHt q pApM av ecyHt. 19 ayewEyA aeREyA sEhAd riymAyi bewtH. atH rb mver ApilAyiriM. pAp inH ni ziiewNM. 20 aAveR BArYey ov Api tH. atH aAven ApiEAel teyANH. ayAM aAveR BArYyM tew pApinH ziiewM. inH sAnAvAet av mri NM. 21 sEhAdreR BArYey ApiM etANH. a sEhAdren Api EpAel teyANH! avM sAnrhi trAM. 22 qeR qlA niymM cM ni oiNM. avey asri kyM EvNM. {A nieL niew nAiEl nyikyANH . ni rAjY vsiM. ni qeR niym M cM asrievi niew rAjYM nieL Cic@kLyil. 23 muver {A rAjYniM puR AM. qekAeA av pApeLl A M ecyH t ! pApeL {A evRu! atinA av jIvic mAi jIvitH! 24 avew rAjYM ni lBiem {A niELAw pRu. avew rAjYM {A ni nM. rAjYM ni EwtAM. aEnkM nk niR o EdzmAyiriM atH. niew eedvmAy yEhAv {AnA. nieL {A qeR vijn tyAi. niELAwH {A muvri niM vYtYsHtmAyi epmARi. 25ati nA ni m]gLiel Aik EvtiricRiyNM. pikLiluM ni mAyveyyM amAyveyyM EvtiricRiyNM. amAy pik eLEyA am]geLEyA miyi } y jeLEyA BitH . avey {A amAyi kliciuH. 26nieL
sEhAdriey ... ziiNM teR aprADM av vhiM qM.

puErAhit niym yEhAv EmAezEyAw pRu, puErAhitArAy ahErAeR puAErAwH en pRyk+ mric orAeL sH p zic @ ekAH puErAhit sVyM anAktH. 2pE mricyA ayA ew awbuvAeNi ayAH m]tEdhM etAwAM. teR aEnA aEyA puEnA puiEyA sEhAdrEnA 3 avi vAhityAy sEhAdriEyA mric eti puErAhitnH anAkAM. (B AvilAtinA sEhAdri ayA ew awbuvANH. atinA av mriEA puErAhit avEvi anAti etil.) 4pE mric yA teR awimkLielArALAeNi puErAhit anAEktil. 5 puErAhitA tew tl emAywi tH. av tew tAwimIzyew a#M mRitH. puErAhitA tew zrIr i o mRivuM AtH. 6av t ew eedvi Evi rAyiriNM. av eedvieR nAme driNM. kArNM, av avuM agHniyilUew yEhAvyH v}ipAwM vhi. atinA av virAyiriNM. 7 o puErAhit eedve vi rItiyi Uxi. atinA ayA mu cilmAyi eelMgikbM pul oveL vivAhM k}itH. ayA o EvzYEyEyA vivAhEmAcnM nwiy oveLEyA vivAhM k}itH. 8 o puErAhit eedve vimA i UxivnANH . atinA ni ayAeL EtYkrItiyi prig NiNM. kArNM av vivsHt ! av vi aM eedvm Aek ekAuv. yEhAvyAy {A vinA. {A nieL vi mA! 9 o puErAhiteR pui EvzYyAyi mARiyA av teR AnM kLew kyM pitAvinH mAnEwAkyM ec@kyAyiriM! atinA aveL dhi iNM. 10 aveR sEhAdrAiwyi niANH mKYpuErAhiten etrew tH. aBiExkeetlM aveR tlyi o}iM. aen mhApuErAhitnAyiri k q vizixHwEjAliH av etr eweu. vivO aNi yA av etreweu. atinA

21

123
teR d+KM av prsYmAyi kwii A teR tlmwi pRiyiwtH. vO kIRukymtH. 11o m]tzrIri sHpzic@ekAH av sVyM a nAktH . sVM aeREyA ay ewEyA m]tEdhmAeNiEAluM atien smIpitH. 12mhApuErAhit eedv ieR vilM viuEpAyA av anAkyM eedvieR vilM amAkyM ec@M. puErAhiteR ziri aBiExkeetlM o}ictANH. atven muvriniM Evtiri. {AnA yEhAv! 13 mhApuErAhit o knYkey vivAhM k}iNM. 14meArAmAyi eelM gikbm oveL mhApuErAhit vivAhM k}itH. mhApuErAhit o EvzYEyEyA vivAhEmAcitEyEyA viD vEyEyA vivAhM k}itH. teR te jntyiniM av o knYkey vivAhM k}iNM. 15aen k aveR ikELAwH drvu kANiM.* yEhAvyAy {A mhApuErAhiten aveR EtYkEjAliAyi Evepw iyiri. 16 yEhAv EmAezEyAw pRu, 17ah ErAEnAw pRyk+ nieR pigAmikL@ew ikLilAeiluM o zArIrikeevk lYmei av eedvi aM kielwtH. 18qeiluM zArIrik eevklYmv oriluM puErAhit nAyi UxikEyA qni bli ekAuvrikEyA ecA pAwil. ni pRyv puErAhitrAkA pAwil+ a, tLvAtErAgi, mKM vik]tmAy v, nIkAluM k@M v 19kAElA eekEyA owiv, 20v, m, ki Ekwv, tVErAgi, w v]xNmv. 21 ahErAeR pigAmikAei luM qeiluM Rvuei av yEhAvyH agHniyilUew bli nk tH. ayA eedvi vizixHw aM qwkymtH. 22ayA puErAhitew wMbinivnAytinA avnH viavuM ativi avuM tiAM. 23pE avnH tirIl kwH ativilEH EpAkAnAvil . yAgpIWiEl avnH EpAkAnAvil. kArNM avnH cil RvukH. av qeR vil amAAti rie. {A le vimA yEhAvyA! 24 atinA EmAez ArY ahErA EnAwM ahErAeR puAErAwM yi A Eyliel m}uv jntEyAwM pRu. yEhAvyAy eedvM EmAezEyAw pRu, 2ahErAEnAwM aveR puAErAwM pRyk+ yi AEyjnt qni smi sADn vi mAM. av qERtANH. atinA puErA hitrAy ni aetwtH. vi

ElvY 21:11-22:13

22

aen ... kANiM aTvA aveR i k jnLi niM arAvil.

sADn ni pEyAgic A ni qeR vinAme niik yAyiriM. {AnA yEhAv! 3ni ew pigAmikLilAeriluM av sHp zicA ayA anAyiIM. av qi nikewNM! yi AEyjnt qni ttANH sADn. {AnA yEhAv! 4 ahErAeR pigAmikLilAei luM xHWEmA AvEmA ei nA yiIver avnH viBNM BiAnAvil . anA ql A puErAhitEnyM bADi niymmA NitH. puErAhit o m]tEdhM mlEmA sVM kM mlEmA anAkAM. 5} y etiluM am]ge sHpzi cAluM av anAkuM. anAy o vYiey sHpzicAluM av a nAM. ayAeLen anAyi q zHnml. 6orA arM sADnLi elieliluM sHpzicA sAyAM ver ayA anAyiriM. vi BNemAM ayA BitH. av evi k}ukiyAEpAluM av viBNM BitH. 7sUrY asHt mic t i EzxEm av nAvU. aEA avnH viBNM tiAM. kArNM sUrYAsHtmni EzxM av nAvukyM BNM avERtAvu kyM ec@M. 8 o puErAhit, sVyM c o m]g eEyA kAum]g ekA m]geEyA kA atien BitH. ayA m] g e tiA ayA anAM. yEhAv {AnA! 9 qe UxiA puErAhit EtYk smymAM. smyLi av vLer AluLAyiriNM. av visADneL amAAti riA iNM. AluLAyiA av mriil. yEhAvyAy {A aver Q vizixHwEjAliAyi Evtiriciri . 10puErAhiteR wMbi nivE viBNM tiAnAvU. puErAhitEnAewA tAmsi o szkEnA liNiArEnA vi BNM tiAnAvil. 11pE puErAhi t orAeL sVM pNMekAH awim yAyi vAiyA ayA eR vi BNM tiAM. puErAhiteR vIi jnic awimkM viBNi p pAM. 12o puErAhiteR pui puErAhitnlA orAeL vivAhM k}ic@ evvrAM. aeneyi av viv}ipAwH BiA avkAzmil. 13 o puErAhiteR pui viDvyA kEyA vivAhEmAcityAvukEyA ecyH etM vrAM. aveL pripAliA i keLAmiel i av iAl jIvic pit] B vniEl mwiv evvrAM. aEALvH pitAvieR BNiniH ppAM. pE puErA hiteR wMbi nivE BNM tiAnAvU.

ElvY 22:14-23:10
14

124
v}ipAwAyi aicA sVIkArYmANH. 28 pE atienyM atieR teyyM ni o divsM ekAltH. pviM wiM teyA niymM. 29 yEhAvyH ni o k]tjH{tA v}ipAwH aiA #hiev i ni atiA sVtrANH. pE a eedve sAdii viDi EvNM. 30ni aEdivsM m]ge m}uv BiNM. piE BAtiElH ouM micM vyHtH. {A yEhAvyA! 31 qeR klnk oAikyM av asrikyM ec@k. yEhAv {AnA ! 32qeR vinAmEAwH drvu kAuk! yi AEyjntEyAwH qni vLer EtYktyAyiriNM. nieL yEhAvyAy {A qeR vizixHwjnt yAyi s]xHwiciri. 33nieL {A QjipH t iniM ekAuv. {A niew eedvmAyiI. {A yEhAvyA!

orA abi viBN i eR tiev vrAM. ayA ati lYmAy k puErAhiten li kyM BNieR vilyew aielAwi nkyM EvNM. 15 yi AEyjnt yEhAvyH sm i sADn vimAyiIM. atinA puErAhit sADneL amAtH . 16puErAhit avey amAyi ktiyA, av vi BNM k}iEA avew pAp EAw ukyAyiriM. yEhAvyAy {AnANH avey IkritH! 17 yEhAvyAy eedvM EmAezEyAw pR u, 18ahErAEnAwM aveR puA ErAwM yi AEyliel m}uv jntEyA wmAyi pRyk+ o yi AEypQrEnA viEdziEA o bliyicA ekAA emA#hmAkAM. atyAew v}ipAwA yiriAM. cilEA ayA aiA nA#hi vizixH w bliymAkAM. 19.20 aetAe jn mnRiu eedv ini v}ipAwkLANH. qei luM Rvu o v}ipAwM ni sVIk ritH. v}ipAwi {A sxHwnA yiriil! v}ipAwH kALyAyAluM ecri yAwAyAluM EkAlAwAyAluM aetA m]gmAyiriNM. ati yAetA Rvum AyiritH. 21 orA cilEA yEhAvyH o smADAnbli nwiEyAM. smA DAnbli ayAew v}ipAwAyiriAM. ayA yEhAvyH nkAEzic vizixH w sAnvumAkAM. a kALyA yAluM wAyAluM ErAgYmtAyiri NM. atinH o RvumAyiritH! 22 atyEtA ai owiEtA tL vAtM bADicEtA AvmEtA tVErA gM piwicEtA y o m]ge ni yEhAvyH smitH. ErAgM piwic m]geL ni yEhAvyew yAgpI Wi EhAmitH. 23 cilEA o kALyHEA Awi EnA nIkAElA vLrA pAdEmA A yiriAM. m]ge viEzxsAnmAyi yEhAvyH nkA ov #hi cA atH sVIkArYmANH. qA atH ayAew EncyAyi sVIkArYvuml. 24 o m]gieR v]xNM kIRiyEtA wEtA nIMecyHtEtA mRic@ kL EtA eNi m]ge yEhAvyH aitH. arM m]geL niew EdzH bliyitH. 25 yEhAvyH bliyiAnAyi ni viEdzikLiniM m]geL sVI kritH. kArNM, m]g etiluM tri aMgBMgmvyAyiriAM. av yH H qeiluM RvuAkAM. av asVIkArYmANH! 26 yEhAv EmAezEyAw pRu, 27o kALEyA ecriyAEwA EkAlAEwA piR A atH atieR tEyAewAH }u divsM k}iyNM. anrM qAMdivs vuM ak}iuM atien yEhAvyH

viEzx avDidivs yEhAv EmAezEyAw pRu, 2yi AEyjntEyAw pRyk+ yEhAvyew vitinAk vi sELndivsLAyi ni KYApi NM. qeR viavDi divs vyANH.

23
3

zbH RudivsM EjAli ec@k. pE }AMdivsM zbANH. a vimi viEzxdivsvuM visELn divsvumANH. a ni o EjAliyM ectH. a niew qlA vIwk LiluM yEhAvyH zbANH. epsh yEhAvyew etrewe av Didivs vyA. avyH A y niitsmyLi visE Ln ni KYApiNM. 5 dYmAs e ptinAlAMtIyti sYyHH yEhA vyew epshyA.
4

puLiiA aieR /vM aEt mAsieR (nisA) pti nAMtIyti puLiilA aieR /vmANH . }u divsEH ni puLiilA aM tiNM. 7 Q avDi divsieR dYdivsM o vi sELnM AyiriNM. aH ni o EjAliyM ectH. 8 }u divsvuM yEhAvyH bliyiNM. }AM divsM o visELnM EcrNM. divsvuM o EjAliyM ectH.
6

dYviLevwieR /vM yEhAv EmAezEyAw pRu, 10 yi AEyjntEyAwH en pRyk+ ni {A t rAjYE ni


9

125
EvziM. aview ni viLvu ekA@M. aEA dYe k puErAhit nkNM. 11puErAhit k yEhA vyH mi nIrAjnM aiM. aEA ni sVIkArYrAM. {Ay RA}Hc rAvielyANH puErAhit nirA jnM ecEtH. 12 k nIrAjnM ec@ divsM ni ovyAy kLmil A o Awien EhAmyAgmAyiH aiNM. 13 riw}i* EnmAvH qEcH o DAnYbliyM ni nkNM. nA}i* vIuM ni aiNM. v}ipA wieR gM yEhAvey sAdiiM. 14 putiy DAnYEmA p}EmA putiyDAnYM ekAuAiy aEmA ni Bi tH. dYM a eedvi v}ipAwi NM. niew tlmRkLilUew ni qviewyAyiAluM nilni niymmANH.

ElvY 23:11-36
eedvmAy

Epik. niew yEhAv {AnA!


23

kAhLew /vM yEhAv EmAezEyAw vIuM pRu, 24 yi AEyjntEyAw vIuM pRyk+ }AMmAsieR dYdivsM ni eA viEzxvimdinmAyiriM. aH o visELnmAyiriM. atH o viEzxvimdinmAeNH jneL oi iA ni o kAhLM viLiyHNM. 25 a ni o EjAliyM ectH. agHniyilUew ni yEhAvyH o v}ipAwH aiNM.

ekAy/vM H ni nIrAjnANi kekA uv divsmAy {AyRA}Hc mt }A}H c k kNAk. 16}Ame }Hcey w v {AyRA}Hc aT vA adivs EzxM ni yEhAvyH putieyA k bliyi NM. 17a niew vIwkLiniH rH axN ekAuvrik. aM o nIrAjnANitANH. aM AA riw}i puLimAvuM p EyAgik. atAyiriNM yEhAvyH niew dYviLevwi ni v}ipAwH. 18 jnew DAnYbliEyAewAM o kAL, rH NAwH, o vyAy }H Awk qivEyyM bliy iNM. av o RvumilA m]g LAyiriNM. av o EhAmbliyAyi uEvNM yEhAvyH smiA. atH agH n iyilUewy v}ipAwANH . ati eR gM yEhAvey sAdiiM. 19 o EkAlAwien pApbliyAyM o vyAy rH AwkeL smA DAnbliyAyM aiNM. 20 avey puErAhit ru Awk ELAewAvuM dYviLevwi ni aEAewAvuM yEhAvyH mi nIrAjnANM ecNM. av yEhAv yH vimANH. av puErAhit tANH. 21aEtdivsM te ni o visELnvuM viLic@NM. a ni o EjAliyM ectH. ni ew vIwkLi nitYniymmAyiriM. 22 niew miyi viLevwEA ariver Ec ekAAtirikyM EvNM. tRyi vI}u DAnYM epRuiey wkymtH. av pAvM Q rAjY wi sri viEdzikmAyi
15

AyidinM yEhAv EmAezEyAw pRu, 27}AM mAsieR pAM divsM Ayi dinmAyiriNM. aH o visE LnM AyiriNM. aH ni BN emAM k}iAtirikyM* agH n iyi lUew yEhAvyH o v}ipAw n kyM EvNM. 28a ni o EjAliyM ec@kymtH. kArNM, aH Ayi dinmANH . divsM puErAhit yEhAvyH mi ecl@kyM nieL rAti cwH axH W i kyM EvNM. 29 divsM pvsiA mwi ven aveR jntyiniM Evepw NM. 30aH qeiluM EjAli ec@ ven eedvmAy {A aveRyAk iwyiniM nziiM. 31a ni o EjAliyM ecA pAwil t e. ni qview vsicAluM ni nitYniymmAyiriM. 32atH ni eA viEzxvimdinmAyiriM. a ni pvsiNM. mAsiel o tAMdivsM sYyH te ni Q vimdinM cric @ wNM.* sYmt piE sYveryANH vimdinieR eedGYM.
26

wArinA yEhAv vIuM EmAezEyAw pRu, 34 yi AEyjntEyAw pRyk+ }AM mAsieR ptinAMdivsM wAri nA EGAxiNM. yEhAvyH Q tinA }u divsEANH. 35dY divsM o visELnM Ayiri NM. ni o EjAliyM aH ec tH. 36}u divsE ni yEhA vyH EhAmbli aiNM. qAM divsM, meA visELnM wi nw NM. agHniyilUew yEhAvyHeA v}ipAwH nwNM. a o visE LnmAyiriNM. ni o EjAliyM ec@kymtH.
33

ni ... k}iAtirikyM ni sVyM vinItrAkNM qM. mAsiel ... wNM eyd kAlgNn ysricH sUrYAsHtmyEAewyA divsM rMBitH.

riw}i o Pyew pi ru BAgM. nA}i o hInieR nAlielAH.

ElvY 23:37-24:23
37

126
yH n v}ipAwieni oAi vA yEhAvey shAyiM. 8qlA zb iluM ahErA aM yEhAvyH mi vyHNM. tH qM ecNM. yi AEyjntymAy Q krA qAlvuM nilniNM. 9 aM ah ErAM aveR puAM tAyiri M. avH aM o vil vc@ BiAM. kArNM, aM yEhAv yH agHniyilUew nke v}ipAwA NH. atH qAlvuM ahErAeR pA yiriM. eedve zpicv o yi AEylukAriH o puA yi. aveR pitAvH o QjipHt kArnAyi. yi AEylukAewyiw yi nwkyAyi av meArA mAyi v} wi. 11yi AEylukAri yAy dAeR vMzie diiyew puiyAy ezElAmIieR pu yEhAvyew nAme zpiAM dxic@ pRyAM wi. atinA jn aven EmAezyew mi ekAuv. 12 av aven tL@ew aDIntyi vyH kyM yEhAvyew vYmAy klnyHAyi kAirikyM ecyHt. 13 aEA yEhAv EmAezEyAw pR u, 14zpic v en pALyi puR eAriwE ekAuvrik. av zpi Ek ql A jneLyM ekAuvrik. av avew eekk avR tlyi vyHNM. anrM qlA vM wi aven kelRiH ekAlNM. 15 yi AEyjntEyAw nI pRyNM+ eed vnAme zpiv ziiewNM. 16 yEhAvyew nAmientirAyi sMsA rivnArAyAluM av vDie wNM. qlAvM EcH aven kelRi yNM. viEdziyAeNiluM yi AEylu kAerEAel ziiewNM. yEhAv yew nAme eriluM zpic A av ekAlewNM. 17 orA meArAeL ekAA ekAlyALi vDiewNM. 18meArA o m]g e ov ekAA av pkrM m]g e ekAwNM. 19 ayAren priEl i vnH aEt mRivu te ziyAyi nkNM. 20 owi ql i pkrM owi ql H ; ki kH; pli plH; orA meArA H li aEt priH ayAM liNM. 21atinA orA o m]ge ekAA m]gieR vil ayA nkNM. pE orA meArAeL ekA A ayAeL vDiNM. 22 Q niymM niM viEdzikM oErEpAelyAyiriM. kArNM, niew eedvmAy yEhAv {AnA. 23 anrM EmAez yi AEyjnt EyAw sMsArikyM zpicven pAL yi puReAriw av ekAuv rikyM ecyHt. qiv aven kelRi u ekA. aen yEhAv EmAez
10

aveyAeyANH yEhAvyew ti nAk. divsLi visE LnmAyiriNM. agHniyilUew ni yEhAvyH EhAmyAg DAnYbli k, blik, pAnIyblik qiv yiEtANH . zriyAy m i te av aiNM. 38yEhAv yew zbdivs asHmri tinH puRem avDidivsM ni LAEGAxiNM. yEhAvyH mu sA n puRemyA Q sAn ni nEktH. v}ipAwi puRem yA av ni nEktH. yEhAv yH ni xH w AsrNM smi v}ipAwk puRemyANitH. 39 }AMmAsieR ptinAMdivsM vylukLiel viLvuk EzKricti EzxM ni yEhAvyew tinA }u divsEH criNM. oM quM div sLi niH viEzxvimdinmA yiriNM. 40oAMdivsM, p}mrLi niM nl p} EzKriNM. pneA ukM lA mrzAKkM lri kM ni qwNM. niew eedv mAy yEhAvyew mi }u divsM ni EGAxiNM. 41qlA vxvuM yEhAvyew siDiyi }u divsM ni Q tinA EGAxiNM. nitYniymmANH. }AM mAsi EvNM tAEGAxiA. 42}u divsM tAA lik wArLi ni vsiNM. yi AEyli jnicverlAM wAr Li vsiNM. 43kArNM, yi AEy jntey QjipHtiniM nyikv}i {Anver tAAlik wArLi pA ic @ q niew pigAmikLRi yNM. niew eedvmAy yEhAv {AnA. 44 yEhAvey mhtVew vi sELneLieylAM EmAez yi A yjntEyAw pRu. viLkAluM vi avuM yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 ctc olIviniemw q niewywE ekAuvvA yi AEyjntEyAw klik. viL k qyAyiriM atH. viL k aNyAet kiNM. 3ahErA EvNM yEhAvyew mi sELn wAri sY mt BAtM ver viLu kic@ vyHA. atH sAY epkieR mi iyiiri tirIlyH puRAyiriNM. nitYniymmANH. 4tiluAiy viL kAli yEhAvyH mi ahErA viL ekwAet kic@vyHNM. 5 En mAvHekAH pH aM A k. o ai riw}i mAvH p EyAgiNM. 6 avey ru niryAyi yEhAvyew miel sVEmzEm vyHk. o niryi eRM Ayiri NM. 7oAErA niryiluM mAy iri M vitRuk. atH agHniyilUew yEhAv

24

127
EyAw@ klictH yi k mAM ecyHt. AEyjnt nwA

ElvY 25:1-28

miyew vimsmyM sInAyipvtivcH yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. 2yi A EyjntEyAw pRyk+ {A ni t EdzE ni EvziNM. aEA ni miey vimiA a vdiNM. yEhAvey mhtVewvA vizixHw vimsmymANitH. 3 Ru vxEH ni miyi xi ec NM. Ru vxM niew miriEA iel miri aRu ekAuvrNM. 4 pE }AM vxM ni miey vimi A avdiNM. a yEhAvey d riA viEzx vimsmymAyiriM. ni vylukLi vi vityHkEyA miriecwik kikEyA ectH. 5 niew viLevwiEzxM sVyM vL viLvuk ni ekAtH . niew miriEAiel kiA miriecwikLiniM ni miri pRitH. miey o vxEH vimi A avdiNM. 6 mi o vxE vimic A luM niAvzYi BNmAM. niew ep B]tYvinH v zYi BNM ki@M. niew liA M niELAewA vsi viEdzi kM Ev BNM lBiM. 7 niew pM m@ m]gM tiA Ev BNM AyiriM.

25

atAM sMv/rM }u vxew }ueL ni qNM. a nAleAp vxLA NElA. smyH }u vxM miH vimmAyiriM. 9Ayidini ni rAjYAkmAnM o NAwieR ekAH QtNM. }AM mAsieR pAM divsmANtH. 10aptAM vxM ni o viEzx vxmAiINM. ni ew rAjY tAmsi qlAveryM aH sVtrANM. atAM sMv /rM qH nAk aRiyewM. niLiElAErAM avrvew sVM vsHtviElH mwiEAkNM. niLi ElAErAM avrvew wMbLi ElM mwiEAkNM. 11atAM vxM niH o viEzx EGAxmAyiri NM. vi vityHtH, sVyM vL viLvuk ekAtH. kiA miri ecwikLiniH p} pRitH. 12 vxmANH atAM sMv/rM. atH ni eA vikAlmAyiriM. vyli ni viLvuk ni BiNM. 13 atAMvxM niELAErAM avr vew vsHtviEl mwiEAkNM. 14 niew vsHt ayAr vi EA aven ctitH. aveR vsHt ni vAuEA vie wAM avditH . 15ayAreR vsHt vAA niA#hmei
8

avsAne atAM vxM mtlu vx qk. qiH vxeL awiAnmAi zriyAy vil niyi k. qeA ayA aw atAM vxM ver viLevwA avkAzEm yTAi ni viZ. 16 aw atAM vxi mH an vDi vxei vil wtlAyi rikyM vx RvAeNi vil RvAyirikyM ec@M. kArNM, ni ew ayAr tAM viLvuk mA Em ni viZ. aw a tAM sMv/ri lM ayAew wMbiERtAyi mARukyM ec@M. 17 ni prsH p rM viAtirik. niew eedve ni drik. niew eedvmAy yEhAv {AnA! 18 qeR niymM cM oAi k. av asrik! aEA ni niew rAjYH suritrAyi jIvi M! 19mi niAyi nl viLvuM A M. aEA ni DArALM BN mAkyM suritrAyi niew rAjY vsiA k}iykyM ec@M. 20 pE ni pREAM, { vityHkEyA ekA@kEyA ecAti A }AM vxM { tiA enAM Avil. 21vYsniEtil! RAM vxM qeR a#hEAwH ni LiElH vrA {A kliM. mi m vxEwi viLvuA wM. 22 qAM vxM ni vityH EA ni p}y viLvAyiriM BNi pEyAgik. qAM vxi ni vitc ekA@ optAM vxM ver p}y viLvinitH tiA A yiriM. H vstniym mi yTAi qERtANH. ati nA nitH irmAyi viA k}iyil. qeR rAjYH qEAewA vsi viEdzikM sArikM mA mANH ni. 24k avew nilM viEAemiluM wMb nilM tiric@ ki@M. 25niew rAjY o vYi vLer drinAEyAM. dAriYM ekAH ayA teR vsHt vie vrAM. aEA aveR aw bu vH aveR vsHt avEvi tiri c u vANM. 26avEvi vsH t tiriek vAA aw buLAM cilEA Aey vril . pE avnH lM mwi vAAnAvzYmAy pNmAEA, 27av mi viEA mtlu vx qNM. miH qH vil ekAwNemH sMKY pEyA gicH av kNANM. qiH av lM mwi vANM. aEA lM vIuM avERtAyiIM. 28 teR lM tiric@ vAA pNM avAkAet vA atAM vxM ver lM a vAiyveR eekv zmiriM. aEA viEzxAEGA
23

ElvY 25:29-26:1

128
43

xEvLyi lM dYe wmyew wMbiERtAyiIM. aen lM vIuM yTA wMbiER tAyiIM. 29 @mtilu o ngriel o vIwH ov viEA, a viH o vx inkM a tiriek kiA ayAH avkAzmAyiriM. avkAzM o vxM nIuniM. 30pE wm o vxinkM a tiriek vAu ieli @mtilu ngriel vIwH a vAuvM aveR pigA mikmtAyiriM. atAM sMv/ ri vIwH dYe wmyHH mwi iil. 31@mtililA ngr R Ay lmAyi prigNiewM. ati nA ekAc @ ngrLi niic i ri vIwk atAM sMv/ri dYe wmyHH te tiriek ki@M. 32 qA ElvYew ngreLi tANu pRytH+ ElvYH avew ngrLiel tew vIwM mwi vAAM. 33orA ElvYriniH o vIwH vAiyA, atAM sMv/ri ElvYngrilu vIwH vIuM ElvY EwtAM. kArNM, ElvYew vMzi evEwtANH ElvYngrM. yi AEy jnt ngr ElvY nki. 34 ElvYngri @m vyluM pu EmwkM viA pAwil. vyluk qAlEM ElvYEwtANH. awimkew yjmAnA niym 35 niew sVM rAjY ov kw dAriYMekAH sVM kArY EnAAEpAluM k}iyAvnAey vrAM. niLven ortiTi q nilyi niELAewAM tAmsiiNM. 36av kwM ekAw pNi ni pliz mtH. niew eedve dri kyM niew sEhAdren niELA ewA vsiA avdikyM ec @k. 37niLv ekAw o pNi M pliz vAtH. niLv vi BNiniM lABmAAM mitH . 38niew eedvmA yEhAv {AnA. knAEdzM ni ntiM {A niew eed vmAyiritiM nieL {A Qji pHtiniM nyic@. 39 kw dAriYM mlM niew rAjY e ov sVyM ni awimyAyi avene viA niLveneAH awimeyEAel pNieywitH . 40 av niH o liNiArM atAM vxM ver niELAewA vsi szkmAyirie. 41anrM avnH nieL vi@EpAkAM. teR ik eLyemwH avnH teR wMbE EpAkAM. teR pUvikew vsHtvk kLiElH avnH mwAM. 42kArNM, av qeR B]tYrANH! aver QjipHtiel awimtViniM {AnANH EmAcii ctH. av niyM awimkLAyiIrtH.

mxYnH ni <rnAeyA yjmA nnAyiritH. ni niew eed ve driNM. 44 niew OI-pux awimkeL i+ niH @m jntkLiniH awimkLAyi OIkeLyM puxAeryM lBic@ q vrAM. 45jniwyi vsi viEdzikew wMbLi piR ikeLyM niH awimkLAyi lBi AM. awimik nitANH. 46 niew kAlEzxM Q viEdzikLAy awimkeL ni niew ikH eekmARAM. av qEM niew awimkLAyiriM. viEdzikLAy aver niH awimkLAAM. pE ni yi AEykArAy sVM sEhAdrA ErAwH <rnAy yjmAnnAyiritH. 47 niiwyilu o viEdziEyA szkEnA DniknAey vrAM. niiwyielArA vLer dAriYM A y mlM niiwyiel viEdziEA o viEdzwMbiEnA sVyM awimyA ey vrAM. 48ayAH sVyM mwi vAi sVtnAkA avkAzmA yiriM. aveR sEhAdrArielA vnH aven mwivAAM. 49aeli aveR aAvEnA aAveR pu EnA aven mwivAAM. aTvA av eR wMbie orw buvi nH aven mwivAAM. aTvA avnH DArALM pNmAyA a ekAwH ayAte sVtnAkAM. 50 qenyA ni vil niyi k? ayA te viEdzi vi vxM mt aw atAM vxM very vx qk. sMKY pEyAgicH vil niyik. kArNM, aven ayA tAM vxE vAwkyHe wkEy Ayi@Z! 51atAM vx i mH niyM aEnkM vx ei ayA vilyew o vliy BAgM mwieAwNM. aetlAM q v xeLtien yiciriM. 52a tAM vxM ver Rc@ vx mAEm avEzxi_evi yTAvil yew ecRieyA BAgM ayA nkNM. 53 pE ayA viEdziEyAewAM qlA vxvuM o liArenEAel k}i yNM. ayAewEm <rnAeyA yjmA nenEAel epmARA viEdziey a vditH. 54 M aven mwivAuieli EAluM ayA sVtnAM. atAM vxM avM aveR ikM sVt rAM. 55kArNM, yi AEyjnt qeR B] t YArANH . qeR B] t YrAy aver {A QjipH t iel awim iniM EmAciictANH. niew eedvmAy yEhAv {AnA! eedve asriti tiPlM ni vi#hAtH. nm sHkritinH timkELA sHmAr

26

129
kzilkELA niew EdzH AtH. kArNM niew eedvmAy yEhAv {AnA. 2 qeR viEzxvimdin a sHmrikyM qeR vile mhtVewkyM ec@k. yEhAv {AnA! 3 qeR niymM cM asHm rikyM av asrikyM ec@k! 4 ni aeneyAe ecyHtA {A Ev smy m}epiM. mi viLvu AkyM vylukLiel mr p} lAdiikyM ec@M. 5miri} pRiAnAMver niew emti wM. nwA kAlM ver miri}miR wM. aEA ni v zYi BNM lBiM. ni ni ew nAi suritrAyi jIvikyM ec@M. 6niew rAjYH {A smA DAnM vM. ni smADAni vsiM. M nieL ByewA vril. dxHwm]geL {A niew rAjY inH puRAM. niew rAjYwi z@vieR eesnYM kwvrikyil. 7 ni niew z@eL piw prAjyewM. aver ni niew vAekAH ekAlewM. 8 niLi auEp RuEperyM Ru Ep ptinAyirMEperyM oAwiM. ni ew z@eL ni prAjyew kyM niew vAekAH vDikyM ec@M. 9 anrM {A niLiEl tiriyM. {A niH aEnkM ikeL tM. {A qeR krA pAliM. 10o vx AliEleR jIviAnAvzYmAy viLvu niAM. putiy viLvu ni ekA@M. pE aEA putiy viLvu sMBriA wmAyA p}y viLvu ni puReRiEyi vM! 11qeR viwArM {A niiwyi vyH kyM ec@M. niLini {A tiriykyil! 12{A niELAewA nw niew eedvmAyirikyM ec@M. ni qeR jntymAyiriM. 13 niew eedvmAy yEhAv {AnA . ni QjipHti awimkLAyi . awimyAyirie kw BArMekAH ni vLi. pE niew m liel tuk {A owikyM nieL {A niv nwmARAkyM ecyHt! eedve asriAtieR zi 14 ni qeyM qeR kl n k eLyM asriieli Q drit ni sMBviM. 15qeR niym M klnkM asriA AA tiA ni qeR krA lMGik yAyiriM. 16ni aen ecyHtA {A ni mhAvipk vM. ErAgM pniyM {A ni v M. a niew kkeL nzii kyM aen niew jIvitM nzi kyM ec@M! viu nwtH nixHEyA

ElvY 26:2-30

jnmAM. z@ niew viLvu ti kyM ec@M! 17{A nietirA EA z@ nieL kI}wM. z@ nieL evRukyM ni Em av BrikyM ec@M. M piwrAtiriEAEpAluM ni oAwiEAM. 18 tienlAM EzxvuM ni qe asriAtiA {A nieL niew pApH }iri ziiM. 19 nieL aBimAnitrA mhAngr eLyM {A nziiM. kAzM m} trAti rikyM mi viLvuAAtirikyM ec@M.* 20ni kWinAVAnM ec@em iluM a nixHPlmAyiIM. ni ew mi o@M viLvu trAtirikyM niew mr p}AAtiri kyM ec@M. 21 niyM ni qnietier tiriy kyM qe asriA AAtiri kyM ec@kyAeNi }iri wi kw zi {A nM! pAp wEARuM {A ni t zi yew kwvuEmRuM. 22{A nie tier kA@m]geL ayyHM. av ni ew ikeL qw ekAuEpAM. av niew m]geL nziikyM ec@M. niewyAkLi aEnkM Eper av ekAl@M. jn sriA BykyM niL@ew v}ik vijnmAvu kyM ec@M. 23 tienlAM EzxvuM ni pAWM pWi ieli; qi@M ni qnie tirAyi nievi; 24aEA {AM nietirAM. {A-aet, yEhAvyAy {A- niew pAp H }iri zi nM. 25ni qeR krA lMGikyAyiriM. ati nieL {A ziikyM ec@M. nietier {A EsnkeL ayyHM. ni niew ngrLiEl H surAM oAwiEAM. pE {A niiwyi ErAgM pwM. ni ew z@ nieL EtAl i kyM ec@M. 26 ngri avEzxiu DAnYielA pH {A ni n M. pE vLer Rc@ BNM aview AyiriM. avew aM o awi p OIk EcH AM. av oAErA avuM aLM. ni a ti emiluM niew vizH awkyil! 27 qi@M ni qe viA mwi cA, niyM ni qnietier tiri A, 28qeR EkApM {A zriM kwiiM! {A-aet, yEhAvyAy {A- niew pApinH }iri zi nM! 29niew puAewyM pui mAewyM zrIrM tiviDM ni vizM. 30niew tlL@M DUpyAgpIWL@M {A tkM. ni ew zv {A niAiy vi#
kAzM ... ec@M niL@ew kAzM EpAelyM nilM oAwEpAelymAM qM.

ElvY 26:31-27:10

130
ekAuM qeR ceL asriA ekAumANH t ziieiri etH av mnilAM. 44yTA i av pApM ecyHt. pE shAy inAyi avere smIpicA avri niM tiriyA qniAvil. av tew z@ew rAjYAeNi EAluM aver {A viM. aver {A pUmAyM nziikyil. av mAy qeR krA {A lMGik yil . kArNM, avew eedvmA yEhAv {AnA! 45avew pUvik mAyi {AAiy krA avEv i {A asHmriM. avew pUvi ker QjipHtiniM EmAciic qni H avew eedvmAkA k}iu. m@ rAjYM a ku. yEhAv {AnA ! 46 yi AEyjntyH yEhAv n kiy niymM cM pEdzM aetAeyANH. yEhAvyHM yi AEy jntyHmiwyilu krARANH Q niy m. yEhAv niym sInAyi pvtivcH EmAezyH nkyM EmAez av jn nkyM ecyHt. vAgdAnLA DAnM H yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 2 yi AEyjntEyAw pRyk+ orA o vAgH d AnM yEhAvEyAw ecyHtiriAM. o vYiey yEhAvyH nkAem vAgHdAnM. ayA piIwH vizixHwmAeyA rItiyi yEhAvey <xiNM. puErAhit vYiH o vil niyiNM. ayAeL yEhA vyiniM mwivANemA#hi v vil nkNM. 3 ptiM aRuptiM wyH Aym orAH oQEdYAgik aLvikArM ap Ez ze evi NH vil. 4 ptiM aRuptiM wyH Aym o OI yew vilyAke m EzeluM. 5 au mt p vySver Aym orANinH p EzelAyiriM vil. aEt Aym o epinH p EzeluM vilyAyiriM. 6omAsM mt au vySver Aym orA zivieR vil au EzlANH. ep iH mu EzeluM. 7 aRuptiM ati mkLiluM Aym o puxnH pti nu EzelA vil. OIH pu EzeluM. 8 vil nkA ApHtiyilAv en puErAhiteR mi ekAuvrNM. ayA q pNM tAAnAemH puErAhit niyiNM.

hEm qRiyM. ni qe vLer evRuiM. 31niew ngr {A nziiM. niew vil {A nYmAM. niew v}ipAwH gi {A niM. 32niew EdzM {A vijnmAM. a kH aview tAmsiAen niew z@ e{@M. 33nieL {A jntkiwyi citRiM. {AeneR vAeLwH nieL nziiM. niew nAwH nYmAvukyM niew ngr nziiewkyM ec@M. 34 ni niew z@vieR rAjY E ekAuEpAkewM. niew rAjYM nYmAM. aen avsAnM niew nAwinH vimM ki@M. nAwH vimsmyM sVdikyM ec@M. 35 qlA }uvxiluM o vxM mi vimM EvNemANH niymM pRytH. nAwH vijnmA kAlEALM, niL view vsiciEA nkA vimM mi lBiM. 36avEzxiciriv Ake z@ew EdzH tew eeDrYM nxHwmAvukyM c@M. av qlA iEnyM ByM. av kAie ly nu zbH d M EkAEpAluM ErA teL piwevH ByH av oAwi EAkAniwyAM. M piwrAtiri EA EpAluM av vI}uM! 37ErA vA mAyi piwEAel av oAwM. oAErA ewyMEm oAErA vI}uM- M oAwiAEA EpAluM. z@ew Ener q}uEu niA EpAluM ni krAyiriil. 38m@ jntkiwyi ni nxH w ewM. z@ew Edz ni atY rAM. 39avEzxiv z@ew rAjYH avew pApLA cIu EpAM. avew pUvikew pAp LAluM av cIuEpAM. qlAyEA}uM tYAz H pE jn tew pAp @ pREAM. cilEALv tew pUvikew pApM @pREAM. av qnietier tiriuevtH av stikyM ecAM. 41{Anv etier tiriykyM aver tew z@ew nAiElH ekAuvrikyM ecyHtevH av stiEcAM. av qEAwH apriciterEAel epmARuM. pE cilEALv vinyAnVitrAyi tew pApieR zi @vAi eyM vrAM. 42avren ecyHtA yAEAbumAyi {AAiy krA {A asH m riM. yisH h AmAyi {AAiy krA {A asHmriM. ahAmmAyi {AAiy krA {AnsHmriM. Edze m}uv {An sHmriM. 43 EdzM nYmAM. EdzM atieR vimkAlM sVdiM. avEzxi v avew pApi zi @vA uM. qeR niymeL evRu
40

27

yEhAvy sAn H yEhAvyH bliyAyi cil m]g eL nkAM. arM o m]ge ov ekAuvEA m]gM vimAyi IM. 10 m]ge ayA yEhAvyH
9

131
Enc y AiytinA ati pkrM meA m]ge vyHA pAwil. mEeti luM sADnM ati pkrM vyHA mi kwi ectH . o cIm] g inH pkrM o nl m]geEAluM vyHtH. o nl m]gi pkrM o cIm]g eyM vyHtH. m]geL mAA ayA mikyAeNi, ru m]gM vi mAyiIM. ru m]gM yEhAvy EwtAyiIM. 11 cilyinM m]geL yEhAvyH v}i pAwiA pAwil. arM am]g LielAien eriluM bliAyi ekAuvA atien puErAhiteR mi ekAuvrNM. 12puErAhit m] g ieR vil niyiNM. m] g ieR ntikLi a vliy vYtYA semAM Ail. puErAhit o vil niyic A atAyiriM m] g ieR vil. 13m]ge mwivANem yAA#hmei vilyew aielAu wi av NM. vIwieR mlYM ni ov teR vIwH yEhAvyH viANM nwiyA puErAhit atieR vil niyiNM. vIwH nlEtA cIEyA q vYtYAsmil. puErAhi t niyitAyiriM vIwieR vil. 15pE vIw ekAwv a mwivANemA#hicA vilyew aielA wi ayA nkNM. aEA vIwH ayAEwtAyiIM.
14

ElvY 27:11-34

yM yEhAvyH nkiy lM EpAel yAyiIM atH. 22 orA teR wMbsVlAM vAiymAy lM yEhAvyH sm iEA 23puErAhit atAM vxM very vx NM. qiH lieR vil niyiNM. a EA lM yEhAvyEwtAyiIM. 24 atAM vxM lM yTA wm yHH te tiric@ki@M. yTA wmk LAyi wMbiElH lM eceM. 25 vil nEA oQEdYAgik aL vute pEyAgiNM. o Eze p EgrA qAyiriM M. mgew mlYM ] wkeLyM peLyM jn yEhAvyH viEzxdAnmAyi nkAM. pE dYM jnic m]gmAeNi atH yEhAvyEw teyANH . atinA avey M viEzxdAnmAyi yEhA vyH smiAnAvil. 27dYjAtrAy m]geL jn yEhAvyH nkNM. pE dYjAtm]gM am]gmAeNi ayA atien tiriek vANM. puErA hit niyi vilyH puRem atieR aielA wi ayA n kNM. ayA m]ge vAiyieli puErAhit atien mAeiluM vilyH viNM.
26

H vstvieR mlYM orA teR vsHtvieR o BAgM yEhAvyH smic A atiel vi nwAM qtien yicAyiriM atieR vil. o EhAem* yvinH a Eze eviyA vil. 17a tAM vxilAeNArA teR vy neti atieR vil puErA hit niyitAyiriM. 18pE atAM vxi EzxmANH ayA vy neti atieR yTA vil puErAhit kNANM. aw atAM vxM ver q vx eH ayA qNM. sMKY ekAu EvNM ayA vil niyiA. 19vy nkiyv a mwivAAnA#hi cA yTA vilyew aielA wi ayA wt ekAwNM. aEA vy vIuM ayAEwtAyiIM. 20 ayA lM mwivAuieli atH qeEM puErAhitAEwtA yiriM. lM mAeiluM viA dYe wmyHH atH tiric@ vAiA k}iyil. 21ayA lM atAM vxi tiric@ vAuieli a yEhAvyH vimAyi wM. aetA lEM puErAhitEwtAM! pUmA
16

viEzxdAn jn yEhAvyH smi o viEzxdAnmH. atH yEhAvyH mAmtANH. a mwivAAEnA vi AEnA pAwil. dAnM yEhAvyH tANH. mxY, m]g, wMbsVi ni vyluk qiveylAM ati ewM. 29yEhAvyH viEzxe dAnM o mxYnAeNi ayAeL mwi vAA pAwil. ayA vDiewNM. 30 viLvukew pielAH yEhAv yH tANH . vylini viLvuM mrLini p}M pielA vItM yEhAvyH nkNM. 31atinA teR avkAzM mwi EvNemv atieR vilyew aielAu wi wt ekAwH a vANM. 32 orAew kAliiel p m]g LielAienvcH puErAhit qwNM. qlA pAme m]gvuM yEhAvyH tANH. 33etrewe m]gM nlEtA cIEyA qH wm EvvlAtie Ew. av vc@mARtH. o m]ge meA m]gvumAyivc@ mARA ayA tImAni cA ru m]gM yEhAvyEwtAM. m]ge mwivAAnAvil. 34 yi AEylukAEvi yEhAv sInAyimlyivcH EmAezyHu nkiy klnkLANiv.
28

EhAem Ru buEzElALM v o aLvH.

132

sMKYk
1
EmAez yi AEy jntyew kNew sELnwAri vc H yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. sInAyi m miyi vcAyi atH. yi AEyjnt QjipHtu vitieR rAM vxiel rAM mAsieR oAM tIytiyANtH. yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi A Eyjntyew m}uv smhieRyM jnsMKYA kNH qwk. qlA pux AeryM EgAM tiric@M pit]BvnM tiri c@M oAErAewyM pik qw k. 3pM ati wtluM Aym vM yi AEylieR Esnyi EcrA k}iyvmAy qlA yi AEylukAEr yM nIyM ahErAM qNM. aver gNLAyi pikyi Eck. 4oAErA EgAiniM orA vItM nieL shAyiM. av EgAieR tl vnAyiriNM. 5 niELAewAM niH nieL shAyiEvew Epk tANH+ EbeR EgAiniH ezEdy rieR pu qlIsU; 6 ziemEyAeR EgAiniH sUrIz Ayiyew pu ezlUmIEy; 7 eydyew EgAiniH aInA dAbieR pu nhEzA; 8 yiAKArieR EgAiniH sUvA rieR pu enTnEy; 9 esbUlUeR EgAiniH EhAElAeR pu qlIyAbH; 10 EyAEsPieR pigAmikLi, q yImieR EgAiniH aI dieR pu qlIzAmA; mneyew EgAiniH epdAsUrieR pu gmlIEy; 11 ebnYAmIeR EgAiniH gied EyAniyew pu abIdA; 12 dAeR EgAiniH aIzAyi yew pu ahIEyes; 13 EzrieR EgAiniH oAeR pu pgIEy; 14 gAdieR EgAiniH edyEv lieR pu qlIyAsAPH; 15 nPHtAliyew EgAiniH nAeR pu ahIr. smhiniH puxA qlA vM etrewe@. tew pU vikEgAieR EntAL@M yi AEy liel sh ADipAmAyi av. 17 en etrewever EmAez yM ahErAM ieAu EpAyi. 18EmA ezyM ahErAM yi AEyliel m}u
16

v jnteyyM rAM mAsieR oAM tIyti viLic@i. anrM jn a vew wMbvuM EgAvumsricH Ep er}utic @ . p vyiM ati EmluM Aym qlAvM tew Eper }utic @ . 19sInAyi mmiyilAyirie EmAez yEhAvyew kl n ysric H yi AEyjntyew kNew. 20 yi AEylieR m punAyi EbeR wMbe av qi. p vyEA atiEmElA AymvM eesnikEsvni ApH t mAyv ew pikyAi. tew wMbvuM EgAvumsricANv Ep EctH. 21 EbeR EgAiel aMgsMKY 46,500. 22 ziemEyAeR EgAe av qi. p vySM atiEmluM Aym vM eesnikEsvni ApHtmA yvew EprH av Ec. wMbvuM EgAvuM tiricANH pikyAiytH. 23 ziemEyAeR EgAievew ek qM 59,300 yi. 24 gAdieR EgAievew kN ew. pM atiEmluM vyS vM eesnYi EcrA k}iyv mAyvew Ep Ec pikyAi. wMbvuM EgAvumsricANH pik yAiytH. 25gAdieR EgAi 45,650 EperA kNAiytH. 26 eydyew EgAe av qi. pM atiwtluM Aym, ees nYi EcrA ApHtrAyver wM bvuM EgAvuM tiric H av qi. 27 aEA ek eydyew EgAi 74,600 Ep e ku. 28 yiAKArieR EgAiever av qi. pti RyA Aym vM eesnYi EcrA k}ivuv mAyvew Epk Ec piky Ai. wMbvuM EgAvuM tiric@ pik kArM 29yiAKArieR EgA i 54,400 Ep. 30 esbUlUeR EgAe av qi. p vyi RyAvM eesnY i EcrA k}iyvmAyvew EprH wMbvuM EgAvuM tiric@ pikyi Ec. 31aEA esbUlUeR EgA ievew qM 57,400 eN ku. 32 EyAEsPieR punAy qyI mieR EgAievew qem w. pM atilDikvuM Aym vM eesnYi EcrA k}iyvmA yvew pikyAi. wMbvuM EgA

133
vuM tiric A Nvew Ep EctH . 33 qyImieR EgAiel ek qM 40,500 NH. 34 EyAEsPieR punAyi mne yew EgAi epvew kNH av qw. p vySM atilDikvuM AymvM eesnYi EcrAnAvu vmAyvew pik avAi. wM bvuM EgAvuM tiric@ pik. 35mn eyew EgAiluvew ek qM 32,200 yi. 36 ebnYAmIeR EgAievew qM averw. p vySM ati mkLi AymvM pALi EcrA k}iyvmAyvew Epk wMbvuM EgAvuM tiric@ pikyi 37 Ec. ebnYAmIEgAiluv ew ek qM 35,400 yi. 38 dAeR EgAiever av qi. pM atiEmluM Aym vM eesnYi EcrA k}iyv mAyver wMbvuM EgAvuM tiric@ pikyAyi Ep Ec. 39dAeR EgA i qev 62,700 yi. 40 EzrieR EgAiever av qi. p vySM atilDi kvuM AymvM eesnYEsvn ApHtmAyver wMbvuM EgAvuM tiric@ pikyAyi Ep Ec. 41a EA Ez= r ieR EgAi ek 41,500 EpAyi q ku. 42 nPH t Aliyew EgAiever av qi. pM atilDikvuM vy SvM eesnYi EcrA k}iy vmAyvew Epk wMbvuM EgA vuM tiric @ EcH pikyAi. 43 nPHtAliyew EgAi ek 53,400 EpAyi. 44EmAezyM ahErAM pH yi AEy vMzAew m AM EcANH Q jneL qiytH. oAErA EgAiniM o EntAvH vIt mAyi. 45p vyEA atilDi kEmA AymvM eesnYi EcrA k}iyvmAyvew EprANv Ec tH. oAErAEryM tew wMbM tiricANH EctH. 46ek qM 603,550 yi. 47Elviyew EgAie ver yi AEyliel m@ jntEyAewAM qiyiil. 48yEhAv EmAezEyAw pRu+ 49Elviyew EgAie ver qkEyA yi AEyliel m@ jn tyi aver ewkEyA ectH. 50 krARieR viwArieR r vAditVM avAeNH ElvYErAw@ pR yk. wAreyM atil sADn eLyM av EvNM pripAliA. viwArvuM atilu sADnM av mNM. tew pALyM ati ilumAi av a kANM. 51 viwArM sriEAe}Ae Elviyew jnt atH mNM. vi wArM ApiEEAe}Ae ElvY atH ApiNM. Elviyew wMbi ewA eriluM viwAri

sMKYk 1:33-2:16

EnAw smIpiA oeA av vDi 52 yi AEyjnt vYtYsHt ewNM. viBAgLilAyi pALymwiNM. t L@ew wMbptAkyHw EvNM oAErA M tA. 53pE Elviyew EgA A viwAri @M pALymwi NM. Elviyew A krARieR viwAri @M kAv ni NM. yi AEyjntyHH o }vum AkA viDi EvNM av vi wAre sMrivA. 54 atinA yi AEyjnt yEhAv EmAezEyAw klic EpAeleylAM ec yHt.

pALykrA yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu+ 2yi AEyjnt sELn wArieR ilumAyi tew pAL yM oNM. oAErA viBAgiM tEw tAy ekAwiyAyirikyM oAErA vYiyM teR sMGieR ekAwiyH w tAmsikyM EvNM. 3 eydyew pALyieR ekAwi, sUrYdi ki} vzAyiriNM. eydyew jnt ekAwi smIpM vsiNM. aInAdAbieR punAy nhEzAnA avew EntAvH . 4av eR sMGi 74,600 EpH. 5 eydAEgAi etAwAyi yiAKArieR EgAA pALymwi NM. sUvArieR punAy enTnEylA NH avew EntAvH. 6aveR sMG i 54,400 EpH. 7 esbUlUeR EgAA eydyew EgAAH awAyi vsiNM. EhElAeR punAy qlIyAbAyiri M avew EntAvH. 8aveR sMG i 57,400 EpH. 9 eydyew pALyiel ek jn 1,86,400 EprANH. averlAM tew EgAewywiAni viBjie iri. jn oriwniM meAriw E sriEA dYM yA w utH eydyAyiriM. 10 EbeR pALyM viwAri eR etvzAyiriNM. oAErA sMG vuM ekAwiyH w pALymwiM. EbeR jntyew EntAvH, ezEdy rieR punAy qlIsU NH. 11 sMGi 46,500 EpAyiriM. 12 EbeR EgAieR pALyi etAwAyiriM ziemEyAeR EgA ieR pALyM. sUrIzAyiyew pu nAy ezlUmIEy NH avew EntA vH. 13 sMGi 59,300 EpH. 14 gAdieR EgAAM EbeR jnt yew pALyieR etAwAyiri NM. eryEvlieR punAy qlIyA sAPANH avew EntAvH. 15 sMG i 45,650 EpH. 16 EbeR pALyiel qlA sMG LiluM ewyAyi 1,51,450 EpH. jn

sMKYk 2:17-3:13

134
puErAhitnAy ahErAeR wMbM sInAyimlyivcH yEhAv EmAez EyAw sMsAricEA}e EmAezy ewyM ahErAeRyM wMbcriM tA. 2 ahErA nAlu puA. nAdAbA yi dYjAt. pie abI, qelyAsA, QTAmA qiv. 3av niypuErAhitArAyi. puErAhitAer nilyi yEhA vyH vizixH w <x nkA etr ewevrAyi av. 4qA yEhAvey <xiEv pApM ecyHt tinA nAdAbuM abIvuM ekAle@. o v}ipAwH aiEv yEhAv vili yi agHni av pEyAgic@. ati nA nAdAbuM abIvuM sInAyi m miyivc H mric @ . av puA Ayiil. atinA qelyAsARuM QTAmARuM avew AnM ewH yEhAvey <xic@. avew pitA vAy ahErA aEA}uM jIviciri Ayi.

oriwniM meAriwE nIu EA rAm nIEtH EbeR pAL ymANH. 17 jn nIiwuEA Elvi yew pALyM etAwtAyi nINM. sELnwArM m@ pALyiwyi avErAewAAyiriNM. nIu aEt milAyiriNM jn tew pALyM oEtH. oAErAM tew wMbptAkEyAewAAkNM. 18 qyImieR pALyieR ptAk pwiARu vzAyiriNM. qyImi eR EgAM aview pALymwiNM. aI dieR punAy qlIzAmA NH av ew EntAvH . 19 sMGi 40,500 EpH. 20 qyImieR wMbi etAw Ayi mneyew EgAM pALymwi NM. epdAs<rieR punAy gmlI Ey NH mneyew EgAieR EntAvH. 21 sMGi 32,200 EpH. 22 qyImieR wMbi etAw Ayi ebnYAmIeR EgAM pALymwi NM. giedEyAniyew punAy abIdA NH ebnYAmIeR jntyew EntAvH. 23 Q sMGi 35,400 EpH. 24 qyImieR pALyi ek 108,100 EpH. jn oriwniM meAriwE nIuEA mAmtAyi nIEtH Q wMbmANH. 25 dAeR pALyieR ptAk vw vzAyiriNM. dAeR EgAie v aview pALymwiNM. aIzA yiyew punAy ahIEyes NH avew EntAvH. 26 sMGi 62,700 EpH. EzrieR EgAA dAeR EgA ewH pALymwiNM. oAeR pu pgIEy yiriNM avew nAyk. 28 sMGi 41,500 EpH. 29 dAeR EgAe wH nPHtAli yew EgAvuM pALymwiNM. nAeR punAy ahIryAyiriNM avew nAyk. 30 sMGi 53,400 EpH. 31 dAeR pALyi 1,57,600 EpH. jn l mARimARi nIuEA avsAnmAyi nIEv avrANH . oAErA vYiyM avnveR wMbp tAkyew kI}ilAyiriNM. 32 aen yi AEyjnt vrA. av wMbM tiricH qe@. pAL yLilu yi AEylukAer sMGM tiric H qiyEA 6,03,550 qA ktH. 33yEhAvyew jH{ysricH EmAez ElvYer mH yi AEyjntEyAw EcH qiyil. 34 aen yEhAv EmAezEyAw klic tsric @ ql A ArYM yi A Eyjnt ecyHt. oAErA sMGvuM atA tieR ekAwiI}i pALymwic@. puRe EA ql A vM avrvew EgA wMbELAewAM pit]BvnmsricH nIukyM ecyHt.
27

ElvY-puErAhitew shAyik yEhAv EmAezEyAw@ pRu, Elvi yew EgAie qlAveryM ekA uvrik. aver puErAhitnAy ah ErAeR awE ekAuvrik. av ahErAeR shAyikLAyiriNM. 7 sELnwAri <x nw EA ElvY ahErAen shAyiNM. ElvY yi AEylukAeryM shAyi NM. av viwAri rAD nyH vEA}ANtH . 8sELnwAr ilu qlAM ElvY sUiyHNM. yi AEyjntyew Uxyew m tlArAyirikyM EvNM av. a en ec@tAyiriM viwAr i av nw rADn. 9 ElvYer ahErAenyM aveR pu AeryM lik. ahErAenyM av eR puAeryM shAyiA yi A EylukAriniM etrewev rA ElvY. 10 ahErAenyM puAeryM puErA hitArAyi niymik. av puErAhi tAer nilyi tew kwm niv hiNM. vivsHtew awE vvA mi, puErAhit EjAli etrewewA, mEetArAL@M vDi ewNM. 11 yEhAv EmAezEyAw pRu, 12yi AEywMbLi jni qlA dYjAtAeryM ni qni trN emH {A pRi@H- qA EA qe <xiA {A ElvYer etr ew. av qERtANH. ati nA mH yi AEylukA tew dYjA tAer qni tErtil. 13 ni QjipH t ilAyiEA QjipHtkAew qlA dYjAtAeryM {A vDic@. smyH yi AEylukA ew qlA dYjAtAeryM {A qER
5

135
tAkyM ecyHt. dYjAtrAy qlA mxYueLyM m] g ikeLyM {A qw. (pE EA {A ni ew dYjAtrAy ikeL m}uvM niH tiric@ t. ElvYer {A qERtAkyM ec@.) yEhAv {AnA. 14 sInAyimmiyivc H yEhAv vIuM EmAezEyAw sMsAric@, 15Elvi yew puAer wMbvuM EgAvuM tiricH qk. o mAsEmA atiEmElA Aym qlA puAeryM qk. 16 atinA EmAez yEhAvey as ric@. av aver m}uv qi. 17 Elvi m puA. EgEzA, ekhAH, emrAri. 18puA oAErAM avrvruew EgAew EntALAyi . EgEzAeR EgAA+ libH n i, ziemyi qiv. 19 ekhAieR EgAA+ a%AM, yisH hA, ehEA, IEy. 20 emrAriyew EgAA+ mh i , mzi qiv. Elviyew EgAie wMb LANv. 21 EgEzAeR wMbi niv rANH libHni, ziemyi qivew wM b. avrAyi EgEzAnYEgA . 22Q ru wMbLilumAyi o mAsiEm Aym kuikL wM 7,500 puxAAyi. 23pwi ARH pALymwiAnAyi av ni EzietH. viwAri pii lAyi av tew pALymRic @ . 24 EgEzAnYEgAAew EntAvH lAEy lieR punAy qlIyAsAPH yi . 25sELnwAri viwA rM, puRM wArM, mwi qiv sMrik q EjAli EgEzAnYEwtANH. sEL nwArieR EvzndVArilu tirIlyew sMrNvuM av e w. 26m tirIl av sMr ic@. mieR EvzndVAre tir IlyM av priric@. viwA riM yAgpIWi ilumAyi mM. tirIlyilupEyAgic ky awM qlA sADnM av sUic@. 27 a%AM, yisH h A, ehEA, I Ey qivew wMb ekhAi eR wMbievrANH. ekhAtY EgAievrANv. 28 EgA i o mAsEmA atilDikEmA Ay m puxAew qM 8300* yi kN Ai. vile sADnew mtl ekhAtYAyi. 29vi wAri etvz lmANH ekhAtYEgAA nkeitH. EdzANH av pALymwic t H . 30 ekhAtYEgAAew EntAvH IEy lieR punAy qlIsAPAnAyi.
8300 cil AcIn #IH pAWLi 8300 qANH . qAypAWLi 8600 qM kA. 3+22, 28, 34, 39 kAk.
31

sMKYk 3:14-45

viepkM, Emz, viLkA, yAg pIWM, vile pA qiv kA mtl avAyi. tirIl yM atiEnAewAm sADn sUi mtlyM av ew. 32 ElvYjntyew EntAew EntAvH puErAhitM ahErAeR pumAy qelyAsArAyi. vivsHt sUivew mtl qelyAsAri nAyi. 33-34 emrAriEgAievrAyi mhi, mzi qivew wMb. mhi EgAi o mAsEmA atilDikEmA Aym puxAew qM 6200 yi 35 . emrAriEgAieR tlv abIhyilieR punAy sUriEylA yi. viwArieR vw EdzLANH Q EgAA nke itH. aviewyANv pALymwictH. 36 vi wArieR c sUi mtlyAyi emrAriwMbA nkeitH. aen qlA a}i kM kAlukM vwkM viwAr ieR cmAyi be qlA sADnM av EnAi. 37viwAr inu @m me qlA kAlukM av kA. qlA vwkM wAri kM kyRukM atiluewM. 38 EmAezyM ahErAM aveR pu AM sELnwArieR milu viwAri ki}vzA pAL ymwic t H . m}uv yi AEylukAM EviyANH avri ecyHttH. vi linwE v mAM ekAl ewkyM ec@M. 39 Elviyew wMbie o mAs EmA atilDikEmA Aym qlA ewyM kNewA yEhAv EmAez EyAwM ahErAEnAwM kl i c @ . ek qM 22,000 yi. dYjAtAew AnM ElvY qw 40 yEhAv EmAezEyAw@ pRu, R tH o mAsemiluM AymAy yi A Eyliel dYjAtAew m}uv q emwk. avew Epk o pikyi q}uk. 41yi AEyliel qlA dYjAt AEryM {AenwemH {A mu pR i@ElA. pE EA, yEhAv yAy {A ElvYer qwM. yi AEy liel m@ jntyew dYjAtm]geL qwtinH pkrM ElvYew dYjAt m]geLyM {A qwM. 42 atinA EmAez yEhAvyew kln asric@. yi AEyjntyew qlA dYjAtsAneLyM EmAez qi. 43 o mAsEmA atilDikEmA Aym qlA ewyM pik EmAez tA RAi. pikyi 22,273 EpAyi. 44 yEhAv yM wi EmAezEyAw pR u, 45yEhAvyAy {A Q kln t+ yi AEyliel m@ wMbLi ni dYjAtA pkrM ElvYer

sMKYk 3:46-4:23

136
Q sADneLl AM av qwA tukLi vyHNM. 11 sVyAgpIWiE av o nIlvOM viriNM. a En EtAluekAH mwkyM EvNM. anrM aetwA tuk yAgpIWieR vLyLilUew kwNM. 12 anrM vilH rADn yHpEyAgi qlA vivsHt M av oNM. aetlAM oic@ i o nIlNiyi epAtiew k. anrM EnEtAluekAH a mwNM. a ekAuEpAtinH o c iE vyHk. 13 oA@yAgpIWiEel cArM wc@ kLH atiE o DU%vOM viri k. 14anrM yAgpIWi rADn yHpEyAgici qlA sADnM oic@ NM. DUpik, EkArikk, m_k, piAN qiv. av sADneLlAM oA@yAgpIWiE vyHNM. anrM EnEtAlu ekAu o viriH yAgpIWiE wNM. mekAuEpAti tuk yAgpIWiel vLyLilUew kwk. 15 vile ql A vi vsHtM mw EjAli ahErAM av eR puAM pUiyANM. anrM ekhAieR wMbievH akec aveylAM qw pNi wAM. aen av mriAet vi l etAwAM. 16 ahErAeR puErAhitnAy pu qelyAsA NH viwArieR rvAdi. viliM atilu sADnM avnANH mtlAr. viLieR q, sugDUpM, nitYv}i pAwH, aBiExkeetlM qivyHelAM avnANH rvAdi. 17 yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu, 18sUicirik! Q ekhAtY jn ekAlewA wyAktH. 19ek hAtY ativilinwE ecl@EA mriAtiriviDi EvNM ni qlAM ecA. ahErAM aveR puAM akE kwH qANH ecEetH ekhAtYH kANic@ ekAwNM. oAErAM av ewA sADn ekAwNM. 20 ni en ecAtiA ekhA tY ak kwH visADn EnAM. av avey EnAiyA, atH o nimixEAeNiEAluM av mriM.

qwk. m@ wMbew m]g pkrM {A ElvYew m]geL qwM. ElvY qeR sVmANH. 46ElvY p IrAyirM EpeiluM m@viw yi 22,273 dYjAtAEr Z. atH ElvY erA iey}upimH dYjAt aDikmANH. 47oQEdYAgik aLvsricH iey}upim EpH au Ez e evivItM EzKrik. (oQEdYA gik aLvsricH Eze qA pEgrA NH . ) yi AEyjntyi niM EvNM evi EzKriA. 48 evi ahErAenyM meLyM li k. wtlAy iey}upi mH yi AEylukAew vIew@ vil yANtH. 49 m@ EgALiel 273Epew AnM ewA mtiyAy ElvY Ayi il. atinA EmAez iey }upimEp Ev pNM EzK ric @ . 50yi AEyjntyiel dYjA tAriniM EmAez evi sA dic @ . oQEdYAgik aLvsric H 1,365 Eze evi av sAdic @ . 51 EmAez yEhAvey asric@. EmAez, yEhAvyew klnysricH evi ahErAM puAmAyi nki. ekhAH wMbieR EjAlik yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu, 2ElvYEgAieR BAg mAy ekhAtYEgAew qM qw k. 3eesnikEsvnM nwiyvM mtiM atiM wyH Aymv mAy qlAveryM qk. av EvNM sELnwAri EjAli ec@vA. 4 sELnwAriel ativiv sH t sUiE EjAliyANv EwtH. 5 yi AEyjnt putieyA l E EpAEA ahErAM aveR puAM sELnwArinkE kwH tirIleywH krARieR vi epkM mwNM. 6anrM av aetlAM En kekAuAiy put ekAH mwNM. pie av kliE nIl viri@ virikyM viepk iElu vLyi t@ eclu kyM EvNM. 7 anrM av viEmzyHEm o nIlviri viriNM. atiEzxM kiM EkArikM piANM pAnIyyAgew BrNikM EmzEm vyHNM. vi avuM EmzR vyH NM. 8anrM vyH e l A iM mIet o v NiyM wNM. qiH En EtAluekAH ql A M mwNM. piIwH tuk Emzyew vLyLilUew kwk. 9 anrM viLkAluM viL kM nIlNiyi@ mwNM. viL ki eAiriA pEyAgic sADnM viLielA}iApEyAgic qyew BrNikM mwNM. 10anrM ql A M En EtAli epAtiyNM. anrM

EgEzA wMbAew EjAlik yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 22Eg EzAeR wMbAer m}uv qk. aver wMbvuM EgAvumsric @ tirik. 23m mt aver vy S, eesnikEsvnM nwiy qlA puxAeryM qk. avrAyiriM sELnwArM kAEv.
21

137
EgEzAnY ecE kArYM av mE vsHtuM vyANH+ 25 viwArieR tirIlk, sE LnwArM, atieR mwi, EnEtAlu ekAuAiy putH. sELnwAr ieR kvAwilu tirIlyM av qwNM. 26viwAriM yAgpIW iM @mme tirIlkM av mNM. mieR Evznk vAwilu tirIlyM av qwNM. tirIlEyAewAM pEyAgic kyRukM m@ sADnM wi av qwNM. veyeAu ecE qlA vzY M EgEzAnYrANH rvAdik. 27 ql A v] ikM ahErAM pu AM nirIikyM EvNM. EgEzA nY m sADnM av ec@ m@ EjAlikM ahErAM puAM nirI iNM. av mA bADYmAy qlA sMgtikeLyM pi ni av ErAw pRyNM. 28EgEzAnYEgAA sELnwAri Evi ecE EjAlik etlAmANH. ahErAeR pu M puErAhitmAy QTAmA avew EjAlik mtlArnAyiriM. emrAriyew wMbAew EjAlik 29 emrAriyew wMbiluM EgA iluMep qlA puxAeryM qk. 30 m mt ap ver vySvM eesnikEsvnM nwiyi@vmAy qlA puxAeryM qk. sELn wAri Evi av EtYk EjAlik ecNM. 31ni yA ec@EA sELnwArieR c m EjAli avEwtANH. a}ikM kM vwkM av mNM. 32mi @m kM av mNM. v wkM wArikM kyRukM mi @m kLi pEyAgi qlA sADnM av qwNM. oAErA ewyM EpM av mE sADn ew EpM o pikyAyi q}utivyH NM. 33sELnwAri emrAriyew wMbA ecE <xk vey lAmANH. ahErAeR puM puErAhit mAy QTAmA yiriM avew EjAlikew mtlAr. ElvY wMb EmAezyM ahErAM yi AEyjn tkew EntAAM EcH ekhAtY ew qemw. avew wMbvuM EgAvuM tiricANH qiytH. 35mtiM aptiM wyi AymvM ees nikEsvnM nwiyi@vmAyvew m}uv qvuM av qw. sEL nwAri Evi cil vizixH w EjAlik av nke@. 36 Q EjAli ec@vA EyAgYrAy 2,750 Ep ekhAtYwMbiluAyi. 37 atinA ekhAtYwMbini veryANH sELnwAriel EjAli k lict. yEhAv EmAezEyAw kli H
34 24

sMKYk 4:24-5:4

c EpAel te EmAezyM ahErAM ecyHt. 38 EgEzAnYEgAvuM qe@. 39m tiM atiM wyH AymvM eesnikEsvnM nwiyi@vmAy ql A puxAewyM qemw. sELnwAri av EtYk EjAliyM aver lic@. 40EyAgYrAy 2,630Ep EgEzAnYewyiwyi Ayi . 41atinA EgEzAnYEgAi ni ver sELnwAriel vizixHwEjAli lic@. yEhAv EmAez EyAw@ klicEpAelyANH EmAezyM ahErAM aetlAM ecyHttH 42emrAri EgAievewyM qemw. 43 mtiM atimiwyH Aym vM eesnikEsvnM nwiyvmAy puxAew qmAeNwtH, sELn wAri av EjAliyM lic@. 44 emrAriEgAi EyAgYrAy mvAyi ri Ru EpAyi. 45atinA emrAriEgAini Q pux Aer avew viEzx EjAli lic@. yEhAv EmAezEyAw kl i c t sri c A NH EmAezyM ahErAM etl A M ecyHttH. 46 atinA EmAezyM ahErAM yi AEyjntyew EntAAM Ec H ElvYEgAAer qi. oAErA wMb eyM oAErA EgAeyM av qi. 47 mtiM atiM wyH Aym vew qM av qw. sELn wAri av vizixHw EjAliyM aver lic@. yA ec@EA sEL nwArM mk q EjAli av ecyHt .48avew ek qM 8,580 yi . 49 aen yEhAv EmAezEyAw klic EpAel qlAvM qe@. oAErA M avnveR EjAlikM avnv mE sADnM lic@ ekAw. yEhAvyew kl n ysric A yi atH.

iyew c yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 t ew pALyM ErAgbADyilAtAyi sUiNemH yi AEyjntEyAwH {A kl i . xH W ErAgM bADic erilumei aven pALyi niM puRAA jnELAw pRyk. AvmvenyM pALyiniM deryAA pRyk. m]tEdhi etA erilumei avenyM pALy i puRAA pRyk. 3ENA epEA q prigNn EpAlumilAet aver pALyi puRANM. ni yM aiyAkA av kArNmAkA tiriAnANH aver puRAtH . {A niELAewAM niew pALy i vsi. 4 atinA yi AEyjnt eedvi eR kln asric@. av armA

sMKYk 5:5-27

138
puErAhit aveL yEhAvyew mi ekAuniNM. 17anrM puErAhit vijlemwH o mBr Niyi o}ic @ vyH NM. puErAhit viwArieR tRyiniM eR a}uewH evi wNM. 18puErA hit OIey yEhAvyH mi piwic@ niNM. qiH avew mwiy }iciH DAnYbli avew ki ekAw NM. atH avew BAvH asUykA rNM nkiy DAnYbliyew yvmA vANH. aEtsmyM te ayA vi jlM niR mBrNiyM qw piwi NM. atH OIH zApM (}M) v kyHpieR vizixHwjlmANH. 19 anrM puErAhit OIEyAwH kM pRyetu pRyNM. stYEm pRy qH av stYM ecNM. puErA hit avELAw pRyNM+ nI meA veR ew Riyiieli, nI nieR BAvien vivAhM k}icirie ayA etier pApM ecyHtiieli, } mA Q jlM nineA }vuM vkyil. 20pE nI nieR BA vientier pApM ecyH t i@einieR BAvlA ovmAyi eelM gikbM puliyi@ei- nI viyl. 21aeneyi Q vi jlM wiEA nin wt }m AM. nI vYyAyiIM. nIyiEA gBiNiyAeNi nieR u mriM. aEA nieRyAk nie Epi kyM nie dxic@pRykyM ec@M. anrM yEhAvEyAwH o vi stYM ecA puErAhit OI EyAw pRyNM. av NyANu pRy eti Q drit tniAke qH av stiNM. 22puErAhit pRyNM, zApvAhiyAy Q jlM nI wiNM. nI pApM ecyHti@ei, nI vYyAkyM nI gBiNiyAeN i nieR i piRMmH mrikyM ec@M, OI en pRyNM+ au pRy EpAel ecAem {A s ti. 23 puErAhit tAIkeLlAM kLi q}utivyHNM. anrM av vAk evi k}ukNM. 24an rM OI zApvAhiyAy jlM wi NM. evM avLi EvzikyM av pApM ecyHti@ei atv nvDi yAtnk nkyM ece. 25 anrM puErAhit avLi niM asUyyH DAnYbli vAi yEhAvyH mi yiiwiNM. anrM av a yAgpIWiEl ewNM. 26puErAhit teR eekk niRey DAnYemwH yAgpIWi vyH kyM a kA avdikyM ecNM. anrM OIEyAwH vi jlM wivA pRyNM. 27OI av ew BAvientier pApM ecyHti@ ei, jlM av zApM nM. jlM avew zrIriiEl kw
16

keL pALyi puRAi. yEhAv EmAezEyAw klic EpAel av v ic@ nxwprihArM H yEhAv EmAezEyAw pRu, 6yi AEyjntEyAwH en pRyk+ orA meArAELAwH qeiluM et@ ecyH etvrAM. (ov meArAetier qeiluM ti vicA ayA yTAi eedvientier pApM ec@kyAyiriM.) vYi aprADi yAyiriM. 7atinA ayA jn ELAwH tA ecyHt M @pRyNM. an rM tA ecyHt pApi pUmAyM nxHwprihArM nkNM. wAet atiEnA ewAM atieR aielA wi Ec H etiniryAyv ekAwNM. 8pE ayA cilEA mric@EpAey vrAM. AyiNM vAA ayAH awbuAyiel M vrAM. aen vA et@kAr a yEhAv yH nkNM. ayAL m}uv puErAhi ten liNM. puErAhit, keL Ikriti NAwien bli nwNM. et@ ecyHtveR pApe mwtinANH wieR bli. pE bAi qM puErAhitenwAM. 9 yi AEyjntyi ov eedv i viEzxsAnM ekAwA a sVIkri puErAhitnH a eekvzM vyHAM. 10orA arM vivsHt nEktil. qiluM ayAL n kyAeNi vsHt puErAhi tERtAyiriM.
5

sMzyAluLAy BAA anrM yEhAv EmAezEyAw pR u,12yi AEyjntEyAwH en pR yk+ oveR BArY avEnAwH avi zVAsM kAiey vrAM. 13av meAv mAyi eelMgikbiElewkyM teR BAviniH a mRc@vyH kyM ecyHEtAM. av pApM ecyHt tinH sAikM Aey vril. av ew etieni BAvH oriluM aRi yAetymiriAM. OIyAke teR pApei BAviEnAw miiyiel M vrAM. 14qA BAvH, av pApM ecyH t qH sMzyiEc AM. avnH asUy jniAM. av pri yM tEAwH vizVsHtt pulvm elH av vizVsiA wiEyAM. 15 aenyAyA, ayA teR BArY ey puErAhiteR awE ekAuv rNM. BAvH v}ipAwAyi oriw}i yvmAvH ekAuviriNM. yvmAvi ayA qEyA iriEmA EctH. yvmAvH yEhAvyH o DAnY bliyANH. BAvieR asUy kArN mAN ntH. teR BArY tEAwH avizVAsM puli q tA vizV sitAyi ayAew Q v}ipAwH etLiyiM.
11

139
kyM av wt yAtn nkyM ec@M. avewyilu i mri kyM av vYyAyiIkyM ec@M. qlAvM avetier tiriy kyM ec@M.* 28pE av teR BAvientier pApM ecyHtiieli, av yAeNi av pApiy el puErAhit pRyNM. aEA av sADArNEpAelyAvukyM av sAnsQBAgYM lBikyM ec@M. 29 jArzeyiy niymM atANH. vivAhityAy ov teR BAvi entier pApM ecyHtA ni ecE tH tANH. 30aTvA puxnH jArz AyA teR BArYey sMzyicA, aeneyAeyANyA ecEtH . puErAhit avELAwH yEhAvyew mi niA pRyNM. anrM puErAhit aetlAM ecNM. atA niymM. 31BAvH EdAxvimnAM. pE OI pApM ecyHtA atieR PlM aBviNM. nAsI tAr yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi AEyjntEyAwH en pR yk+ cilEA o OIEyA puxEnA m@vriniM EvRi@ k}iyA # hiEcAM. EvpAwiERtAy vizixHw kAlGM ayAeL yEhAvyH sVyM aiti smymANH . nAsI tM axHWiyA qAyiriM vYi aRiyewk. 3 kAlH av vIEA m@ kwMpAnIyELA wiA pAwil. vIiniEA m@ kwMpAnIyLiniEA Aiy viAgiriyM av k}itH. miri cARu wikEyA miriEyA miri eAEA tikEyA ectH. 4 EvpA wieR vismyH av mi riyini oM titH . miri yew etAliEyA EvA EpAluM av titH. 5 tAlH ayA teR mwi mRi vAM pAwil . tAvsAnM ver ayA vinAyiriNM. ayA teR mwi nIi vLNM. atH eedv i ayAew vAgHdAnieR o BAgmANH. av mwi eedvinH o visAnmAyi smiNM. ati nA ayA teR mwi tAvsAnM ver nIi vLNM. 6 o nAsItAr tkAlH o m]tzrIrinwE EpAkA pAwil. qekAeA ayA pUmAyM yEhAvyH smievnANH . 7 teR te aEnA aEyA sEhAd rEnA sEhAdriEyA mric A EpAluM av aver sHpzitH. atH aven anAM. tA pUmAyM eedv inH smievnAeNH av

sMKYk 5:28-6:18

qlAvM ... ec@M jniwyi zpi eveLEAelyAyiriM av qM.

kANiNM. 8tkAlM m}uv av pUsmitnAyiriM. 9 nAsItAreR awvc H orA epe mric@evvrAM. ayA mricyAeL sHpzicA nAsItA r anAM. aen vA nAsI tAr teR vAgHdAnew BAgmA yi mwi QrM ecNM. }AM divsM av IkriewemtinA aH av teR mwi QrM ecNM. 10an rM qAM divsM, nAsItAr rH ecAlikeLEyA ru Aviu eLEyA ekAuvH puErAhiten li NM. sELnwArieR kvAwi vc@EvNM av a puErAhiten liA. 11anrM puErAhit ati elAien pApbliyAyi nkNM. mE tien ayA EhAmyAgmAyM nkNM. nAsItAreR pApAy imA yiriM EhAmyAgM. (m]tEdhinwA yitinA ayA pApM ec@kyA yi.) smyM ayA teR mwi eedvi smiAemH vAgHdAnM nw NM. 12ayA vIuM o tkAlM m}uv yEhAvyH te smiN emANitinM. ayA o vyAy orAiiey ekAuvH atien o aprADbliyAyi sm iNM. ayAew dY tkAlM aEtAew visHmriewM. ayA putiy tM rMBiNM. teR dYtkAlH ayA o m]tEdhe sHpzicH a nAy kArNM en ecewNM. 13 tkAlM avsAnicti EzxM, o nAsItAr sELnwAri eR EvznkvAwiEl EpAk NM. 14qi@ teR v}ipAwH yEhAvyH smiNM. aveR v}ipAwk+ yAetA RvumilA, o vyAy o Awien EhAmyAgmAyM yAetA RvumilA, o vyAy o epAwien pApbliyAyM o Rvumil A eArANAwien smADAn bliyAyM; 15 puLi EcA o w aM, (En mAvuM qyM }c@Aiy aw) q awyH mIet prNM. DAnY bliyM pAnIyyAgvM v}ipAwk ew BAgmAyi EvNM. 16 puErAhit etlAM yEhAvyH smiNM. atiEzxM puErAhit pApbliyM EhAmyAgvM ai kyM EvNM. 17 puLi EcA aM puErAhit yEhAvyH nkNM. an rM smADAnbliyew NAwien puErAhit vDiNM. DAnYbliEyAwM pAnIyyAgELAwemAM EvNM av nitH yEhAvyH nvA. 18 nAsItAr sELnwAr ieR kvAwiEl EpAkNM, avi ewvcH av, tA yEhAvyHAyi vL iy mwi QrM ecNM. smADAn bliyH wiyi kieAiri agHniyi av mwi wNM.

sMKYk 6:19-7:83
19

140
viyM nki.) viwAri vcH EntA Q sADn yEhAvyH nki. 4 yEhAv EmAezEyAw pRu, 5EntA LiniH Q sADn sVIkrik. sELnwAriel <xkH av pEyAgiAM. Q sADneLlAM ElvY nkNM. aver atH <x ni vhiA shAyiM. 6 atinA EmAez wArvikELyM peLyM sVIkric@. av aetlAM ElvY nki. 7 ru vikM nAlu peLyM av EgEzAeR puA M nki. av EjAliecAnAyi vikM pM vzYmAyi. 8 anrM EmAez nAlu vikM q@ peLyM emrAriyew puA ekA w. avM pNi ecA av v zYmAyi. veweylAM EjAliyew mtl puErAhitM ahErAeR pu mAy QTAmArinAyi . 9ekhAtY vMzAH EmAez viEyA p eLEyA nkiyil. kArNM, vivsHt mliElkyAyi avew EjAli. 10EmAez yAgpIWe aBiExkM ecyHt. aEtdivsM EntAA yAg pIWiliA v}ipAwkM ekAuv. av yAgpIWi v}i pAwkM aic @ . 11yEhAv EmAez EyAw pRu, oAErA divsvuM o EntAvu vItM teR sAn yAg pIWi smiA ekAuvrNM. 12-83 *pu EntALi oAErAM avnveR sAn ekAuv. atH vyAyi+ oAErA EntAvuM mEkA pQu m oAErA eviLik ekAuv. oAErA EntAvuM oEmA pQu m oAErA eviivuM ekAuv. v ruM oQEdYAgik aLvsric @ iEnAiyi. kivuM tLikyM EnmAvH q EcH niRc i . DAnYbliyAyi pEyAgiAnAyi atH. oAErA EntAvuM oAErA vliy sV viyM ekAuv. nAlH oQsH mAyi atinH. ati iriM niRci. oAErA EntAvuM o vyu vItm o kALieyyM o NAwienyM o NAiieyyM ekAuv. EhAmyAgivyAyi Q m] g . pApbliyAyi aiA oAErA EntAvuM oAErA EkAlAwienyM ekA uv. avErAErAM ru p eLyM aH NAwkeLyM au EkAlAwkeLyM o vyS Aym aH NAiikeLyM ekAuv. veylAM sAmADAnblivyAyi .
vAkY 12-83 qAy BAxyiel pAWi oAErA EntAvuM nkiytH EtYkM pik yAyi pRi@H. qA oAErA sAn iM oEr pAWmANH. atinA atH qLvA ynyHEvi enyAiyiri.

nAsItAr teR mwi mRic@ kLtiEzxM, puErAhit NA wieR Evvic mluM wyiniH puLi EcA vluM ecRumAy awk M ayAew eekkLi evc@ ekAw NM. 20anrM puErAhit av yEhAv yH mi nIrAjnM aiNM. tANH nIrAjnbli. v vivuM puErAhitnvkAzemA. wAet NAwieR enuM wyM yEhAvyH mi nIrAjnM aiNM. ati EzxM nAsItArnH vIu wiAM. 21 nAsItM Enven sMbi c@ c vyANH. ayA sA neLlAM yEhAvyH nkNM. pE, orA atiluM vLeryDikM yEhAvyH nkA k}ivuvnAyiriAM. ayA wt vAgHdAnM ecyHtA a pAli NM. pE nAsItEncyew Q niymLi Eci@ qlA sADn M RpM ayA yEhAvyH nkiyiriNM. puErAhiteR a#h yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 23 av yi AEyjntey a#hi EtienyAeN ahErAEnAwM aveR mELAwM pRyk. av pR yNM+ 24 yEhAv nieL a#hikyM sMrikyM ece. 25 yEhAv aveR mKM niLi kAziikyM niLi kN kA@ kyM ece. 26 niL@ew AnkH yEhAv mRupwi pRykyM ni smADAnm LkyM ece. 27 anrM yEhAv pRu, aen EvNM ahErAM puAM jneL a#hivA qeR EppEyAgi EtH. aver {A a#hikyM ec@M.
22

viwArieR smNM EmAez, viwArM Api EjAli pUiyAi. aH av a yEhAvyH smikyM ecyH t . wAreyM atilu qlA sADn eLyM EmAez aBiExkM ecyHt. yAgpI WvuM atiElu ql A vsH t M EmAez aBiExkM ecyHt. yEhAvey rADivA mAEm Q sADn pEyAgiAvU qi kANi. 2 anrM yi AEyliel mA yEhAvyH v}ipAwk aic @ . av tew wMbewyM EgA ewyM EntAArAyi. jn ew qemwAAyi aEt kLAyi av. 3Q EntAA yEhA vyH sAn ekAuv. av Ru wArvikM av vliA pu peLyM ekAuv. (oAErA EntAM oAErA pvien vItM nki. ru EntA EcH oAErA wAr

141
eydyew EgAlvM aInA dAbieR pumAy nhEzA teR sAn ekAuv. rAM divsM sUvArieR puM yiAKAvMzieR EntAvumAy enT nEy teR sAn ekAuv. mAM divsM esbUlUjntyew EntAvuM EhElAeR pumAy qlI yAbH teR sAn ekAuv. nAlAM divsM, Ebjntyew nAy kM ezEdyrieR pumAy qlI esU teR sAnmAyi v. aAM divsM, ziemEyAeR jnty ew EntAvuM sUrIzAyiyew pumAy ezlUmiEy teR sAn ekAu v. RAM divsM, gAdieR jntyew EntAvuM edyEvlieR pumAy qlIyAsAPH teR sAn ekAu v. }AM divsM, qyIMjntyew EntA vuM aIdieR pumAy qlIzAmA teR sAnmAyi v. qAM divsM, mneyew vMzAew EntAvuM epdAsUrieR pumAy gmA lIEy teR sAnmAyi v. optAM divsM, ebnYAmIjntyew EntAvuM giedEyAniyew pumAy abIdA teR sAn ekAu v. pAM divsM, dAjntyew EntAvuM aIzAyiyew pumAy ahIEy es teR sAnmAyi v. ptienAAM divsM, EzvMzi eR EntAvuM oAeR pumAy pgI Ey teR sAn ekAuv. pAM divsM, nPHtAlivMzAew EntAvuM nAeR pumAy ahIr teR sAn ekAuv. 84 aen yi AEyjntyew EntA ekAuv sADnLAyi av eylAM. EmAez yAgpIWM aBiExkM ec yHt smic smyANH av et lAM ekAuvtH. av pu evi LikkM pu eviiM pu sVvikM ekAuv. 85 oAErA eviLikyH M mEkA pQu BArmAyi. oAErA evii iM oEmA pQuM BArmA yi. oQEdYAgik aLvsricH evi AlM eviiM wi ek aRup pQu BArmAyi. 86 DUpM niRc pu sVvikH oAErAiM oQEdYAgik aLvsricH nAlQsH vItM BArmAyi. p u sVvikM wi m pQA yi BArM. 87 EhAmyAg ekAuvre ek m]g pu kALk, pu NAwk, o vyAy pH Awk qienyAyi. av EyAewAM nEk DAnYbliyM A yi. yEhAvyH pApbliH pH EkAlAwkM Ayi.
88

sMKYk 7:84-8:11

smADAnblipEyAgivAM vDi Am m]geLyM EntAA nki yi. m]g ek pinAlu kAL k, aRuptH NAwk, aRuptH EkAlAwk, o vyAy aRuptH Awk qivyAyi. aen, EmAez aBiExkM ecyHttiEzxM av yAgpIWM smic@. 89 EmAez sELnwAriiElH yEhAvEyAw@ sMsAriA EpAyi. aEA, yEhAv tEAw@ sMsAri zbHdM av Ek@. sAYepkieR vi mwiyiElu ekbumAlAKmA iwyi niAyi zbHdM. a enyAyi eedvM EmAezEyAw sMsA rictH.

viLkA yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 {A nie kANic lLi }u viL kM vyHA ahErAEnAw pRyk. viLk viLkAli milu EdzeL kAzmAnmAM. 3 ahErA aen ecyHt. ahErA viLk yTAAn vyH kyM viLkAlieR mBAgH kAzM ecA riy viDM viLieR mKM tiric@v yHkyM ecyHt. yEhAv EmAezyH nkiy kln av asric@. 4 viL kA AiytH enyAyi+ sVM awic@ priyANtH Ai ytH. awi mt mkLi puxHp ver sVM awic@ priyANAiytH. yEhAv EmAezyH kANic@ekAw aEt rItiyilAyi a niie tH.

ElvYer smi yEhAv EmAezEyAw pRu, 6El vYer yi AEyliel m@ jnLiniM Evtirik. ElvYer Ikrik. 7 aver IkriA nI ecEtH etlAmANH. pApbliyini vi jlemwH avewEm tLik. jlM aver IkriM. anrM av tew zrIriel ErAmM m}uv QrM ec@kyM vO k}ukyM EvNM. atvew zrIre IkriM. 8 ElvY o kALiEyyM aEtA ewAM aieEw DAnYbliyM ekAuvrNM. q Ec mAvANH DAnYbli. wAet meA kALey pAp bliyAyM ekAuvrNM. 9ElvYer sELnwAri milu lE ekAuvrNM. anrM yi AEyli el m}uv jntEyyM l viLi c@@k. 10ElvYer yEhAvyH mi ekAuvrik. yi AEyjnt tew eekk avewEm vyHk. 11anrM ahErA ElvYer yEhAvyH yi A EylukAew o v}ipAew EpAel sm iNM. aen ElvY yEhAvyH tew EjAlik ecA tARAM.
5

sMKYk 8:12-9:12
12

142
aEA yEhAv EmAezEyAw pR u, 4ElvY o EtYk klnyA NitH+ pEA atilDikEmA Ay mAy qlA ElvYM sELnwAri vH EjAli pvyHNM. 25pE a vyAyA orA EjAliyiniM virmiNM. vIuM ayA EjAli ecE til. 26a vyEA atilDikEmA Aymv tew sEhAdrAer sELnwAriel <xyi shA yie. pE EjAli av mAM ectH. ElvYer EjAli etre wEA ni etlAM ecNM. epsh yEhAv sInAyimmiyivc H EmAezEyAw sMsAric@. yi AEyj nt QjipHtiniM EmAcitrAytieR rAM vxe dYmAsmAyi atH. yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 niixHw smy te epsh EGAxi vA yi AEyjntEyAw pRyk. 3Q mAsM ptinAlAM tIyti sAyAi epsh BNM av k}iNM. nii xHwsmy te avr epshyew ql A niymM asric @ ekAH ecNM. 4 atinA EmAez yi AEyjnt EyAwH epsh EGAxivA pRu. 5 dYe mAsM ptinAlAM tIyti sAyA i sInAyimmiyivcH jn epsh cric@. yEhAv EmAezEyAw klic EpAel teyANH jn v ictH. 6 qA jnLi cil a epsh cricil. o m]tzrIre sHpzi kyA av arAyi. atinA avrH EmAezyewyM ahErAeRyM awE EpAyi. 7 av EmAezEyAw pRu, { o m]tzrIri sHp zic H arAyi. niixH w smyH yEhAvyH sAn nvA puErAhit {eL avdicil. ati nA m@ yi AEykAErAewAM epsh crivA { k}iil. { eLANH ecEtH? 8 EmAez avErAw pRu, Eti qA pRyAet yEhAvEyAw {A EcAdiAM. 9 aEA yEhAv EmAezEyAw pR u,yi AEyjntEyAwH en pR yk+ Q cM niM niew pi gAmikM EviytANH. niixHw smyH epsh criA orA k}iiel vrAM. o m]tzrIrM sHpzi kyA ayA anAytAyiriAM kArNM. aeli ayA o yAyi deryAyiiriAM. 10meA smyH ayA epsh criA snA kNM. rAM mAsieR ptinAlAM div sM ayA atAcriciriNM. aEA av Awien tiNM. puLi Ec A aM, kyH ssY qi vyM tiNM. 12piE kAlEH
23

ElvYErAwH tew eekk kALk ew tlkLi vyHA pRyk. o kAL yEhAvyH o pApbliyAyiriM. mEtien yEhAvyH EhAmyAgmAyM pEyAgiNM. Q v}ipAwk ElvYer IkriM. 13ElvYErAwH ahErAeRyM aveR puAewyM mi v niA vzYewk. qiH ElvYer yEhAvyH nIrAjnANmAyi ai k. 4 ElvYer IkrikyM av er eedviEvi o viEjAli niEyAgiem etLiyikyM ec@M. av yi AEyliel m@ jnLiniM vYtYsHtrAyiriM. ElvY qniv rAyiriM. 15 aen ElvYer Ikrik. aver yEhAvyH smikyM ec @k. o nIrAjnANmAyi EvNM av er smiA. nI ecyHtti EzxM avH sELnwAri vH <xk nwAM. 6 yi AEyjnt ElvYer qni trNM. av qER tANH. mH ori qlA yi AEylu kAM tew dYjAten qni trN emH {A pRi. qAliEA {A yi AEyliel m@ wMbLiel dYjAtA pkrM ElvYer qw . 17yi AEyliel dYM jni qlA M qnitANH. aetA mxYEnA m]gEmA q vYtYAsmilAet av qERtANH. qeA QjipHti dYjAtrAy qlA ikeLyM m]geL yM {A ekA. dYjAtAer {A qERtAyi etrewkyM ecyHtu. 18 qAliEA avew AnH {A ElvYer qw. yi AEyliel m@ wMbLiel dYjAtAew AnH {A ElvYer qw. 9yi AEyliel qlA jntkmiwyi niANH ElvY er {A etrewtH. aver {A ahErAM puAM sAnmAyi n kiyi. sELnwAriel <x k av ece. yi AEyliel qlA jnmAyi av <x nwM. yi AEyjntey IkrivA blik nwvA av shAyiM. vili smIpemEA vliy ErAgELA }ELA yi AEy jntyHH Avukyil. 20 atinA EmAezyM ahErAM yi AEyliel melA jntyM yEhA vey asric@. yEhAv EmAezEyAw klicetlAM av ElvYErAw ecyHtu. 21 ElvY evi nnc@ Lic@. an rM ahErA aver nIrAjnAN mAyi yEhAvyH smic@. ahErA avew pApeL mw v}ipAwkL icH aver Ikric@. 22ati EzxM, ElvY sELnwAri Uxk nwA v. ahErAM puAM av er nirIic@. ElvYew EjAlikLew mtl avAyi. yEhAv EmAez EyAw@ klicEpAeleyAe ahErAM puAM ecyHt.

143
ayA BNM mic M vEc tH . AwieR ql @ kLielAM ayA mRikyM ectH. epshyew qlA niymM av asriNM.13pE k}iyverlAM niixHwsmy te epsh criNM.iyvM der yAyill A vmAeNi etA vM o}i@niA pAwil. zriyAy smyH ayA epsh criiel i ayAeL smhiniM oew NM. av pApiyM ziieEw vmANH . kArNM, zriyAy smyH av yEhAvyH v}ipAwk ekAu vil. 14 yEhAvyew epshyi niELA ewAM ppA, niiwyi vsi viEdzi #hiAM. epshyew c viEDymAyi ayAeL atin vdiAM. ql A vM oEr niym LANH. H EmGvuM agniyM viwArM, atAytH krARieR wArM Apic divsM yEhAvyew EmGM atien epAtiu. rAiyi viwAriEmlu EmGM agHni EpAel kANe@. 16EmGM viwAr iEm qEA}uM tini. rAiyi EmGM agH n iEpAel kANewkyM ecyHt. 17viwAriEmlu ati eR AnniM EmGM nIiyEA yi AEylukA atien piw. EmGM niEA, aview EvNM yi AEylukA pALymwiA. 18en yANH yEhAv yi AEylukAer qEA nINemM qEA niNemM pALymwiNememAe kANic @ ekAwtH. EmGM viwAriEm tiyiriEv jn aviewe pALymwic@. 19 cilEA EmGM viwAri Em vLerEnrM tuM. yi AEylukA yEhAvey asrikyM aview niH anAtirikyM ecyHt. 20cil EA EmGM viwAriEm ER nA niM. atinA jn yEhAv yew klnysricH nIu EmGe piwM. 1 cilEA EmGM rAiyi mAM tuM. piEu kAlH nIukyM ec@M. aEA k tew sAD n vAriei yAyAM. EmGM pk ElA rAiyiElA nIiyA jn atien piwM. 22EmGM viwAr iEm ru divsEmA o mAsEmA o vxEmA tiyAluM av yEhAv yew jH{ pAliM. av aview e tukyM EmGM nIuMver cliA tirikyM ec@M. anrM EmGM ati eR AnuniM ykyM nIuk yM ec@EA jnM nIuM. 23a en jn yEhAvyew klnk pAli c@. pALymwiA yEhAv pREA avren ecyHtu. nIA yEhAv pREA av nIi.sM av
15

sMKYk 9:13-10:14

r nirIikyM EmAezyH yEhAv nkiy kl n k asrikyM ecyHt. eviAhL yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 ru kAhLAk. evi awic@ pri EvNM kAhLA vA. jneL viLic @ @tiM nIA smymAeyH aver aRiyi tiM EviytANH Q kAhL. 3 Q ru kAhLM QEA jn sELnwArieR kvAwi o EcrNM. 4pE o kAhLM mAEm nI QtiyZevi yi AEyliel p u vMzewyM EntAA mAEm nie v kAENZ. 5 *hsVmAy kAhLDVni mAM m}k yAeNi pALyM nIA sUcnyA yiriM atH. dYe kAhLDVni m} EA sELnwArieR ki}vz EgAA nIiwNM. 6rA me tvN nI kAhLDVni m}EA sELnwArieR etBAg EgAA nIiwNM. 7pE o EtYkkArYinH jneL m}uv viLi c@Nemei vYtYsHtmAy rIti yi dIGmAeyA kAhLDVni m}NM. 8 puErAhitArAy ahErAeR puA mAEm kAhLM m}AvU. ni tlmRkLilUew nilni niymmAyi riM. 9 ni niew nAie ni ew z@eL EnriwEA kAhL ci *hsVmAyi m}NM. niew eedvmAy yEhAv niew viLiEk kyM nieL z@LiniM ri kyM ec@M. 10visELn, amAvAsi, sEAxdin qI smy LielAe ni Q kAhL m} NM. EhAmyAgvM smADAnbliyM n EA ni kAhLM m}NM. ni ew eedvmAy yEhAv nieL oAi A mAmANitH. en ecA {A niELAw kli. niew eed vmAy yEhAv {AnA.

10

yi AEyjnt tAvLM mARu yi AEyjnt QjipH vitieR rAM vxM rAM mAsM ptAM tIyti EmGM krARieR wAri mkLi niH y. 12atinA yi AEy jnt tew yAyArMBic@. sInAyi mmiyiniM puRe av pArA mmiyi EmGM niMver yA w . 13tAdYmAyANH jn tew pALyM mARiytH. yEhAv EmAezEyAw@ klictsricANv nIiytH. 14 eydyew pALyiel sMGLA NAdYM nIiytH. tew ekAwiI}i lANv nIiytH. dYsMGM eyd yew EgAmAyi. aInAdAbieR punAy nhEzAnAyi sMGi
11

sMKYk 10:15-11:8
15

144
qniH qeR mAt]rAjYH qeRyAk ewywE EpAkAnANA#hM. 31 aEA EmAez pRu, dyvAyi {eL vi@EpAkAtirik. ninH {ELA nAyi mmiey aRiyAM. nin {ew mAdzknAkAM. 32nI {ELAewA vrikyAeNi yEhA v { t qlA nyewyM pH nIymAyi pvyHAM. 33 atinA EhAbAbH atH aMgIk ric@. av yEhAvyew mlyini yAyArMBikyM ecyHt. puErAhit A yEhAvyew krARieR epkvuem wH jnew mE nw. pALymwi A oriwvuM Etwi m divsM av epkvM m nw. 34yEhAvyew EmGM qM avEm Ayi. qlA BAtiluM av tew pAL yM vi@EpAEA EmGM aver nyi c@ekAH aviewyAyi. 35 pALyM nIA jn viep kM qwEA EmAez qEA}uM pRu, q}uE yEhAEv! nieR z@ citRe. nie evRuv nii niH oAwiEAke. 36 viepkM atieR An vcEA}uM EmAez pRu, mwiv yEhAEv, yi AEylieR jnlLiElH. jn vIuM prAtiew jn tew zH n eLi prAtiewA wi. yEhAv av ew prAtik Ek@. aetl A M Ek yEhAvyH EkApmAyi. yEhAvyi ni agHni jnLi ciler dhii c@. pALyieR arikilu cil Ed zeLyM agHni qric@kLu. 2ati nA av ryHAyi EmAezey viLic@ kru. EmAez yEhAvEyAw Ai kyM tI ktH avsAnikyM ecyHtu. 3atinA lM tEbrA qH aRiye@. yEhAv tew pALyM qric@kLyA tI pEyAgicti nAlANH av EpritH. q}up mA yi AEyjntEyAewA Ec viEdzik BiA m@ sADn EcAdiA wi. aEtAew yi AEy jnt kryvAM prAtiewvAM w i. av pRu, { mAMsM tiNM! 5QjipHti { ti m/Y e { oA. {ti vil ekAwEivil. wAet evri, m, svAL i, evi wi nl pcRikM. 6pE EA { {ew zi nxHwe@. Q mA al A et {iEA tiAenA mil! 7 mAyHH ekAmliyew pmAyi . o mrieR kREpAelyM a kANe@. 8jn mA EzKric@. av r pARekAH wic@ epAwicH o kl ili@ pAkewi. ael ilv
4

eR nAyk. awtH yiAKArieR EgAmAyi. sUvArieR punAy enTnEylAyi avew nAyk. 16 tuwH esbUlUeR EgAArA vtH. EhElAeR punAy qlIyAbA yi avew nAyk. 17 anrM viwArM a}iecw. egEzAeRyM emrAriyewyM vMzA a m. atinA Q wMbLi niv vriyi awwAyi. 18 piIwH EbeR pALyini sMG NH vtH. av avew ekAwiI}i sric @ . dYsMGM EbeR EgAArAyi. ezEdyri eR punAy qlIsU yi av ew nAyk. 9 pie vtH ziemEyA eR EgAArAyi. sUrIzAyiyew punAy ezlUmiEylAyi avew EntAvH,. 20awtH gAdieR EgAA. edyEvlieR pu qlIyAsAPH yi avew nAyk. 21pie ekhAieR wMbA v. vi l vivsHt av m i. m@v vivsHL@mAyi putiy pALylEH qEA E}M viwArmRiNM. 22 awtAyi qyImieR pALy ini sMGLA vtH. av avew ekAwiI}i nIi. dYsMGM qyImieR vMzArAyi. aI dieR punAy qlIzAmA yi sMGieR nAyk. 23awtAyi vtH mneyew EgAArANH. epdA sUrieR punAy gmAlIEylAyi avew EntAvH. 24piIw vtH ebnYA H mIeR EgAArAyi. giedEyAni yew punAy abIdAnAyi av ew EntAvH. 25 niryi avsAnmAyi v m EgAA m@ EgAAew pinirA rAyi. av dAeR pALyi ni sMGLAyi. av t ew ekAwiI}ilAyi nIiyitH. ati dYsMGM dAeR EgAArAyi . aIzAyiyew punAy ahI Eyes yi avew nAyk. 26 awtAyi EzrieR EgAA v. oAeR punAy pgIEylAyi aver nyicitH. 27anrM nPH tAliyew EgAA v. nAeR pu ahIr aver nyic@. 28aen yAyi yi AEyjnt oriw niM meAriwE nIiyitH. 29 EmAezyew BArYApitAvuM midYAnY mAyi eryEvlieR punAyi EhAbAbH. EmAez EhAbAbiEnAw pR u, eedvM { vAgHdAnM ecyHt lE { EpAkyANH. { ELAewA vrik, { niELAw n kANiAM. yi AEyjntyHH yEhAv aEnkM nk vAgH d AnM ecyH t iri . 30 pE EhAbAbH mRupwi pRu, l , {A niELAewA vil .

11

145
atien mAvAimAi kiwiy am Ai. q EcAiy mDurm aieR ciyAyi atinH .9 oAErA rAiyiluM nilM mikN vI nnyEA mAyM nil vI}uM. 10 EmAez avew prAti Ek@. qlA wMbAM tew wArinwi H prAti pRyAyi. yEhAv vLer EkApAlnAkyM atH EmAez ey }kyM ecyHtu. 11EmAez yEhAv EyAw EcAdic@, yEhAEv, aei nANH Q zHneLAe qeREm m tH? {A ayew dAs. {Aen etA ecyHttH? aey EkApixHw nAA {Aen ecyHtu? qinANH Q jnew mtl qe lictH? 12 {Anl Q jneweyAe pitA evH ayHRiyAM. {Anl av jM nkiyetM ayH RiyAM. pE o y zivien teR eekk Li pricriEAel {Anver pripA liNme. qinAeNeeAH eneyAe ecitH? au {ew pitAA vAgHdAnM ecyHt miyi ElH ver ekAuEpAvA qeey i mtlewi? 13velAM vzYmAy mAMsM qeR eekilil! averEAwH prAtie@ekAumiri ! av pRykyANH , { tiA mAMsM trik! 14qniH oyHH ver EnAAnAvil. Q BArM qni tAAnAvuil. 15 niyM avew zHn qe l i AnANH ayew BAvemi qe EAe vDi. qe ayew dAsnAyi sVIkriev i qe EAe vDi. qeR zH n ELAewA {AM avsAni e! 16 yEhAv EmAezEyAw pRu, yi A Eyliel q}up mAer qeRyw E ekAuv. av jniw yiel EntALAyiriNM. aver sE LnwAriEl ekAuvrik. av aview niEAewA nie. 17a EA {A RivH niELAw@ sMsA riAM. AvH EA nieR EmluH. Avien {A qwH avewEmluM pkM. aEALv Q jnew kArY i nie shAyiM. aen nI oyHH vew mtl ewEe AvuM. 18 jnELAwH en pRyk+ nAL EH sVyM tARAvuk. nAeL ni mAMsM tiAM. niew nilviLi yEhAv Ek@. ni pR vAk yEhAv Ek@, { Rci tiNM! QjipH t ilAyi { suKM! aekAH yEhAvyiEA ni mAMsM tM. niL tiM. 19oEA rEA aEA pEA pEtA divsE mAml niL Bik. 20qA o mAsM m}uv ni mAMsM BiuM.

sMKYk 11:9-31

evRuMver ni a tiNM. yEhA vyHetier prAtietinA ni en sMBviNM. niiwyi vsi yEhAvyH niew vzYmRi yAM. pE ni nilviLikyM av EnAw prAtiewkyM ecyHt! ni pRu, {eLinANH QjipH t H vitH? 21 EmAez pRu, yEhAEv, qEA ewAM RulM Ep nwH. au pRykyM ec@, avH o mAs E tiA mAMsM {A nM! qH . 22qlA wkeLyM kkAlik eLyM { ekAAEpAluM yM EpH o mAsE tiA tikyil. smiel m}uv m/YeyM piwi cAluM atH av tikyil! 23 pE yEhAv EmAezEyAw@ pRu, yEhAvyew zi primitmAENA? {A pRyetAe qni vi AnAemH ni kANAM. 24 atinA jnELAw sMsAriA EmAez puRE EpAyi. yEhAv pR tH EmAez avErAw pRu. EmAez q}up mAer sMGwiic@. wAr i @M niA EmAez avErAw pRu. 25anrM yEhAv EmGi tAE}iRivH EmAezEyAw sMsAri c@. AvH EmAezyewEm Ayi. yEhAv aEt Avien q}up m AewEmluM Evziic@. AvH av ewEm vtiEzxM av vci A rMBic@. pE avH aEA mAEm aen ecA k}iu_. 26 mAri ruEp, qdAdM EmdAdM pALyM vi@EpAyil. avew EprH m Aew pikyiluAyieiluM av pALyi tiyEt _. qA AvH avri Evzi kyM av pALyi vciAnA rMBikyM ecyHt. 27o ecRuAr EmAezyewywEEAwiec@ pRu, qdAdM EmdAdM pALyi vcnM nw. 28 ecRukAlM mtEl EmAezyew shA yiyM eR pumAyi EyAv EmAezEyAw pRu, yjmAnnAy EmAez, aver au twyNM! 29 qA EmAez mRupwi pRu, {AniEA EntAvelH k Dri emu nI ByewEvA? yEhAv yew qlA jnM vAcktVmA kNemAeNeR #hM. yEhAv teR Avien aveweylAM Em EvziiNemANH qeR #hM! 30anrM EmAezyM yi AEylieR mAM pALyiEl mwiEAyi. kAwik v yEhAv kwliniH o ekAwA wiic@. kAi aEnkM kAwik aEA@ v. kAwik pALyi @M pR. mi mwviDM kAwk Ayi. av nilniH kEdzM
31

sMKYk 11:32-13:10

146
aven aRiyiAnA#hi kArY {A EnriH vYmAyi kANic@ ekAw M. yEhAvyew tipe EmAez yH kANAmAM. pie nie en qeR vizVsHt dAsnAy EmAez yHetier sMsAriA k}iu? 9 yEhAv avErAwH vLer EkApic i . yEhAv aver vi@EpAyi. 10EmGM wAri niy. ahErA tiri u mirYAmien EnAi. avew etAli muEpAel evi- BIkrmAy xHWM av piwici! 11 aEA ahErA EmAezEyAw pRu, EBA, dyvAyi {ew mF pApM epARuAluM. 12jnicyw i mriEAel avH avew tVH nxHwmAEt. (cilEA o i jni EAe aLi zrIrvumAyi piRARuH.) 13 atinA EmAez yEhAvEyAw A ic@, eedvEm, dyvAyi aveL suK ew! 14 yEhAv EmAezEyAw pRu, av ew a avew mKH iyA av }u divsE licirimA yi. atinA aveL }u divs E pALyi puR pAik. smyi EzxM av suKewM. aEA av pALyiEl mwi vrAM. 15 atinA av mirYAmien }u divs E pALyi puRAi. aveL akE tiric@ekAuvMver jn aviw nIiyil. 16atiEzxM av hEsErAiniM pArAmmi yiEl yA tiric@. mmiyi av tAmsic@. knAniEl cArA EpA yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 2 knAEdzM priEzADiA tA M Eper aEAyyHk. yi AEy jntyHH {A n EdzM atANH. pu vMzewyM oAErA EntAeL vItM EvNM ayyHA. 3 atinA EmAez yEhAvyew kln asric@. pArAmmiyi tAmsi Ev EmAez yi AEylYew Q EntAeL pRyc@. 4 EntA verAeyA yi+ EbeR EgAiniH sRieR pu zv; 5 ziemEyAeR EgAiniH EhAri yew pu zAPAH; 6 eydyew EgAiniH eyPu yew pu kAElbH; 7 yiAKArieR EgAiniH EyAEsPieR pu QgA; 8 qyImieR EgAiniH eR pu EhAEzy; 9 ebnYAmIeR EgAiniH rAPU vieR pu pti; 10 esbUlUeR EgAiniH EsAdi yew punAy gIEy;

mwi kni Ayi. orAH o divsMekAH nweAvu dri qlA dizkLiluM kAwik vYApici . 32jn atYu/AhEAew rAiyM pkluM kAwikeL piwic@. piEM av pikeL sMBric@! vuM Rc@ EzKricv EpAluM aRup bux lBic @ . qiv kAwyiRc i pALyi @M evyilH NA ni@. 33 jn Rci tiA wiyEA yEhAv vLer EkApic@. Rci av ew vAyi ti niEv, av ti tIA k}iyAtiriEA, eedvM avriEl mhAErAgM kwi vi@. aEnkM Ep mrikyM aver eyAe aview sMsHkrikyM ec yHtu. 34atinA jn linH kiEAH-hAv q Epri@. mAMs EAwH atYAi piwicver sMsHkric lmAytinAlANH av linH EpritH. 35 kiEAH - hAvyiniM yA tiric av hEsErAi qi aview tAmsic@. mirYAmM ahErAM EmAezey p}i mirYAmM ahErAM EmAezyH e tier sMsArivA wi. EmAez o qEtYApYAriey vivAhM k}icti nAlANH av aven vimzic t H . EmAez qEtYApYAriey vivAhM k}i tH zriyl qAyi av Drici tH. 2av sVyM pRu, yEhAv EmAezyilUew jnELAw@ sMsAric@. pE a EmAez mKArM mAml. yEhAv nLilUewyM sMsAric@! yEhAv Ek@. 3 (EmAez vLer sQmYnAy orALAyi. ayA oriluM zMs nwkEyA epAcM pR ykEyA ecyHtiil. miyilu qlA mxYriluMvcH sQmYnAyi ayA.) 4 atinA yEhAv epe vH EmAez EyAwM ahErAEnAwM mirYAmiEnAwM sMsAric@. yEhAv pRu, ni mvM EAe sELnwAri El vrik! atinA EmAezyM ahErAM mirYAmM wAriEl EpAyi. 5 yEhAv yrm EmGi RivrikyM wArieR kvAwi nikyM ecyH t u. yEhAv viLic@, ahErAEn, mirYAEm! ahErAM mirYAmM yEhAvyewyw E ec. 6 eedvM pRu, {A pRy ik! ni vAck AAkAM. yEhAvyAy {A sVyM av dznLi tYnAM. av ErAw {A sVpH ni sMsAriM 7 qA EmAez aenyl . EmAez qeR vizVsHtEsvknANH- aven {A qeR BvnM m}uv yiEcli c i ri! 8avEnAw {A mKAmK mANH sMsAriARH. FAm kT kLilUewyl {AnvEnAw sMsAriARH-

12

13

147
11 12 13 14 15

sMKYk 13:11-14:8

EyAEsPieR (mne) EgAi niH sUsiyew pu gi; dAeR EgAiniH egmliyew pu aIEy; EzrieR EgAiniH mIKAEy lieR pu esTU; nPHtAliyew EgAiniH evA pHsiyew pu nhHbi; gAdieR EgAiniH mAKiyew pu gyEv.
16

knAEdzM EnAi pWiA EmAez niEyAgictH veryAyi. (eR punAy EhAEzyey EmAez meA EprAyi viLicitH. EmAez av en EyAv q viLic @ .) 17aver knAEdzM priEzADiA ayyHEv EmAez avErAw pRu, enegvuEdz wi EvNM ni mlEdzE EpAkA. 18aview mi qenye EnAk. aview vsi jneLi yM pWik. av zrAENA aEtA dblrAENA qM aRiyk. av R c@EpEr EA aEtA aEnkMEpEA qM aRiyk. 19avew vAsmiey i pWik. atH nlEtA cIEyA qRiyk. trM pNLilANH avew vAsM? pN sMrN BiiyEA? avyH zmAy tiErA DmEA? 20Edzei niyM vLer kArY aRiyk. mH xiEyAjY mAENA trizAENA qRiyNM. miyi mrEA? mwivEA aviwe eRp}wi ekAuvrik. (miri yew dYviLevw kAlAyi atH.) 21 atinA av rAjYM priEzADi AnAyi puRe@. sImmi mt rEhAbH, ElEbA hAmAH qI Edz ver av priEzADic@. 22enegvu Edz wi rAjY Evzic av ehEAniEl EpAyi. (Qji pHtiel EsAvApNiM }u vxM mu niictANH ehEApNM.) ahImAM EzzAyiyM tmAyiyM avi ewyAyi tAmsic i tH . anAi eR pigAmikLAyi av. 23an rM av qsH E AtA}H v ryiEl EpAyi. aviewyv miriecwiyew zAK mRic@. zAKyi o miril yAyi. zAK av o Ni E vc@. ruEp a m. wAet tAM mAtL}vuM ai}vuM av EzKrici. 24yi AEylukA miri l pRic lmAytinA aviwM qsH EAtA}Hvr q viLie@. 25 av nAl divsM rAjYM priEzA Dic@. anrM av pALyiEl mwi. 26pArAmmiyiel kAEdzH q lAyi yi AEylukA pALy mwicitH. av EmAezyewyM ah ErAeRyM mH yi AEyjntyewyM awE ec. nAiniM av EzKric p} av kANic@ ekA

w. 27av EmAezEyAw pRu, aH ayc Edz { EpAyi. aEnkM nk niReA* lmANtH! aview vL p}Li ciltH tA. 28pE aview jIviv vLer krANH. ngr vLer vlutANH. zmAy ti ErADvuM avyH H . { aview tAM anAkYerEpAluM ku. 29eneg vilANH amAElkYew vAsM. hitY, eybUsY, aEmArY qiv ml Edz tAmsiH. knAnY sm tIrM EyAAndItIrmAyANH tAm sitH. 30 EmAezyew awivErAwH zA rAvA kAElb@ pRu. anrM kAElb@ pRu, nmH kyRiecH EdzM nEwtAAM. anAyAsM nmtH sVmAAM. 31 pE avEnAewAM EpAyiv pRu, nmvErAwH yM ecA k}i yil! av nEA zrANH. 32 Edziel jneL EnriwA t kH tiel H av yi AEyjnt EyAw pRu. av pRu, { k EdzM zArAy jntANH. aEA@ ecl@ eryM EtAliAM mAM krANv. 33BImAkArmAy enPi lImkeL {Lview ku! (enPilImk LiniANH anAkYrAytH . ) av {eL ecRiy puc A wikeLey EpAelyA EnAiytH. aet, av n pucAwik te! jn vIuM prAtiew rAiyi pALyilu jn eLAAek ci nilviLic@. 2 yi AEyjnt EmAezyHM ahErA emtier piRupiRu. qlAvM EcH EmAezeyyM ahErAenyM smIpic@ pRu, { QjipHtiElA mmiyi ElAvcH mriEtAyi. Q putiy Edzvc H ekAl e wtiluM nl t H atAyi. 3yi ekAlewAnA ENA yEhAv {eL Q putiy Edz E ekAuvtH? z@ {eLeyA e ekAH {ew BArYmAeryM pu AeryM qwM! {H QjipHti Elu te EpAtANH nltH. 4 anrM av prsH p rM pRu, nm meA EntAvien etrewH QjipHtiEl mwiyAElA. 5 EmAezyM ahErAM aview vv eweyAe mi nilvINH nmsHk ric@. 6 EyAvyHM kAElbiM vLer d+KmAyi. (EyAv eRyM kAElbH eyPuyewyM puArAyi. av rivM knAEdzM priEzADicvri ewM.) 7avrivM aview wiyi yi AEyjntEyAwAyi pRu, { k EdzM vLer nl l mANH. 8aEnkM nk niR o l mANtH . yEhAv ni sMItnA
pAluM EtemA}u

14

aEnkM...niR qM.

sMKYk 14:9-34

148
QjipHtH vimt EA ver v ErAw micEpAel vErAw mi cAluM. 20 yEhAv mRupwi pRu,zri, nI v zYe EpAel {AnivErAw miAM. pE, {A niEAw stYM pRye. {A jIviEpAel niymAyM qeR zi miyi m}uv niRyH EAel niymAyM {AnI vAgHdAnM ec@! 22QijipHtiniM {A nyi c v rAM oriluM knAEdzM kA kyil. qeR EtjSM QjipHti {A ecyHt atH-tM kvrANH av. mmiyi {A ecyHt atH-tM av kAkyAyi. pE avere asriAtirikyM p tvN qe prIikyM ecyHt. 23avew pUv i kAH {AenA vAgH d AnM nki. avH mi nemH {A vAgHdAnM ecyHt. pE qnietier tiri M miyiEl Evzi kyil! 24qA qeR B]tY kAElbH vYtYsHtnAyi. av pUmAyM qe piw. atinA av ti nkM ku k}i EdzEH av EvziAM. aveR pigAmik EdzM avkAzmAM. 25amAElkYM knAnY mANH tA}Hvryi vsitH. ati nA nAeLe ni Q lM viwk. ecwliEl v}iyiel mmi yiEl mwuk. yEhAv jneL zii yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM pRu, 27Q dxHwA q kAlM en qe qtiM? avew prAtikM mRumRuM {A Ek@. 28atinA av ErAw pRyk, ni prAtie qlA ArYiluM tA Ev ec@emH yEhAv pRy qH. ni sMBviM+ 29ni mmiyivcH mri M. pEtA atilDikEmA Aym vM qeR jntyAyi qevmAy qlAvM mriM. ni yEhAvyAy qnietier prAtie@, 30atinA niLilAM {A vAgHdAnM ecyHt mi yiEl EvzikEyA aview vsi kEyA ecil. eyPuyew pu nAy kAElbuM eR pu EyAvyM Edz EvziM. 31niew z@ niew ikeL tieAu EpAEmA q ni BykyM prA tiewkyM ecyHtu. pE {A ni ELAw pRy, ikeL {A ni ew EdzE tiric @ ekAuvM. ni sVIkriA vistic sADn av aBviM. 32niLAke Q mmiyi mrikyM ec@M. 33 niew ik mmiyi nAl vxM wyArAyiriM. ni qEA w vizVsHtrlAyitinA av dri tmBviM .nieLlAvM mmiyi mriMver avH shiEivM 34 nAl vxEH ni niew
26

eNi av ne aEAH nyiM. yEhAv lM nm trikyM ec@M! 9atinA yEhAvyH e tier tiriyAtirik. aviwe jneL By ewAtirik. nmver prAjye wAM. avH yAetAviD sMrN vumil. oM av surittVM n mil. pE nmH yEhAvyH. ati nA ByewAtirik! 10 ql A vM EyAveyyM kAElbi enyM kel R iu ekAl @ tieni sMsArikyAyi. pE yEhAv yew EtjH sELnwAri mk Li tYewkyM qlAvM atH kANAnAvukyM ecyH t u. 11yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. av pRu, v q kAlmien qnietirAyi niM? av qilu avizVAsM kwiic@ k}iu. qeR ziyi av vizVsiiel M EtA. aEnkM zmAy awyAL {Anver kANicti EzxvuM qi vizVsi vA av mwikANi. aviwyi {A opAwH mhAkArY ecyH t u. 12 avereyl A M {AenA mhAErAgM ekAH vDiM .aver {A nzii kyM niilUew meA rAxH\e {A kyM ec@M. nieR rAxH\M v EwtiEnA vluM zvumAyiriM. 13 anrM EmAez yEhAvEyAw pR u, aH aen ecyHtA QjipHt kA ArYmRiyM! nieR jntey Qji pHtiniM EmAciiA nI nieR mhAziypEyAgic@evH avRi yAM. 14QjipHtkA atH knAkAErAw@ pRykyM ecyHt. nIyANH yEhAvey H aviEAe aRiyAM. nI nieR jntEyAewAeM avRi yAM. jn nie kAevM av RiyAM. viEmGei avRi yAM. pksmyM jneL nyiA nI EmGe pEyAgitH avRiyAM. rAiyi aver nyiA EmGM agHni yAyi mARuem avrRiy. 15atinA aH Q jneL EA vDitH. aH aver ekAA ayew zi eyi Eki@ qlA jntyM pRyM, 16 tA vAgHdAnM ecyHt EdzEH Q jntey nyiA yEhAvyH k}ii l. atinA yEhAv aver mmiyi vcH ekAiri. 17 atinA, EBA, EA ayew zi kANi! ayH k}iyemH au pREpAl a kANi! 18 au pRu, yEhAv emlEy EkApi xHWnA. yEhAv mhAy sHEnhM niR vnA. vALikELAwM niymlM GnM nwvErAwM yEhAv qEA}uM mikyM ec@. pE yEhAv aver ziiM, avew ikeLyM EprikeLyM avew ikeLEA luM et@kH ziiM! 9EA ayew mhAy sHEnhM vErAw kANi. vew pApM epARu. v

149
pApH dritmBviM. Edz prY EvxNM nwiy nAl divsLi divsinH o vxM vItM yiriM atH. qeR qtiH qmAM BIkremH ni aRiyM. 35 yEhAvyAy {A sMsAric@. et lAM {A Q dxHwjnELAw ec@ emH stYM ec@. verAicH qni etier tiriu. atinA averlAM Q mmiyivcH mriM. 36 EdzpriEzADnyH H EmAez ayc cilrANH mwivH yi AEyjnt yHiwyi piRupiRu priytH. EdzE EvziA t zrel ANv pRtH . 37yi AEyjnt yHiwyi } priyM avrA NH. atinA yEhAv mhAErAgM vi aver vDic@. 38qA eR pu EyAvyM eyPuyew pu kAEl buM EdzpriEzADnyHH EmAez aycv riei. aver ruEperyM yEhAv ric@. av ErAgmAvuk EyA m@ pEpu piwiep ErAgM pkH av mriAEnA wyAyil. knAniEl EpAkA jn mi 39 EmAez ArYeLlAM yi AEy jntEyAw pRu. jn vLery DikM d+KmAyi. 4 piEH atirAviel jn mlEdzEH kyRiwi. av pRu, { pApM ecyHt, yEhAvey yiAti { vLer EKdi. yEhAv vAgH d AnM ecyHt EdzE EpAkA {LA# hi. 41 qA EmAez pRu, nieL ANH yEhAvyew klnk asri AtH? ni vijyiil! 2 Edz Eu EpAktH. yEhAv niELAewA ilAtinA z@ nieL EtAli M. 43amAElkYM knAnYM aview nietier yM ec@M. ni yEhAvyiniM vLer ak k}i u. atinA ni aver Enriw EA av niELAewAAyiri il. yi nieLlAM vDiew kyM ec@M. 44pE jn EmAezey vizVsicil. av mlmkLiEl kyRi. qA EmAezyM yEhAvyew krA RieRepkvuM avErAewAM Ayi il . 45mlmkLi vsi amAEl kYM knAnYM RivH yi AEy jntey mic@. amAElkYM knA nYM anAyAsM aver EtAlikyM EhAAver aver oAwikyM ecyHt. bliyew c yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 2 yi AEyjntEyAwH en pR yk+ ni {A niew BvnmAyi o EdzM t. Edz Evzi EA 3 ni agHniyilUew yEhAv

sMKYk 14:35-15:21

15

yH viv}ipAwH nkNM. atieR gM yEhAvey sxHwnAM. EhAm yAgM, blik, viEzxvAgH d An, smADAnblik aTvA vidin H p, ecriyAwk, EkAlAw k qivey pEyAgik. 4 ov teR v}ipAwH ekAuv EA av yEhAvyH o DAnYbli wi nkNM. w}i EnmAvH kA hI qyM EcuEvNM DAnYbli aiA. 5 oAErA tvNyM o A wien EhAmyAgmAEyA bliyAEyA n EA kAhI vIu vItM pAnIy yAgmAyM aiNM. 6 orANAwien ni smiEA o DAnYbli wi tARANM. atH riw}i EnmAviEnAwH oEkA hI oliev EctAyiriNM. 7 oEkA hI vIH pAnIyyAgmAyM oNM. atieR gM yEhAvey sxHwnAM. 8 ni o kALiey EhAmyAg mAEyA bliyAEyA smADAnbliyAEyA yEhAvyH vAgH d AnmAyi sUi AEnA oEA 9 kALEyAewAM DAnY bliyM ni nkNM. DAnYbli miw}i EnmAvH ruhI oli ev EctAyiriNM. 10ru hI vIH pAnIyyAgmAyM ekAuvrNM. atH agHniyilUewy o v}ipAwAyi riNM. atieR gM yEhAvey sxH w nAM. 11yEhAvyH ni n oAErA kALEyA NAEwA A EwA EkAlAiiEyA en EvNM smiewA. 12ni n oAErA m]gieR kArYiluM en ec@k. 13 yEhAvey ItiewvA oAErA yi AEypQrM agHniyilUew n bli enyAyiriNM. 14viEdzi k niiwyi vsiAkNM. yEhAvey ItiewvA av agHniyilUew v}ipAwk nEA avrtH ni ec@ aEtrItiyi EvNM ec@vA. 15yi AEyjnt yHM niiwyi vsi viEdzi kM oEr cLANH. nitYniym mANH. yEhAvyH mi niM ni ELAewA vsivM oEpAelyA NH. 16tinM ni oEr niymM oEr cM piwrNemANH. niy m niM niiwyi vsi viEdzikM EviytANH. 17 yEhAv EmAezEyAw pRu, 1 8yi AEyjntEyAwH en pRyk+ nieL {A meA EdzE ekAu EpAM. ni qiEcH 19 Edz vL BNM k}iEA, atielA pH ni yEhAvyH v}ipAwAyi n kNM. 20ni DAnYM EzKric@ epAwic@ trimAvAi amANM. trimAvi niH dYM eR yEhAvyH sAn mAyi nkNM. atH emtiLini DAnYbli EpAelyAyiriNM. 21Q

sMKYk 15:22-16:2

150
vimdivsM ov EjAliec@ smyM yi AEyjnt mmi yieyAyi. aview orA viR epRutH av ku. zb divsmAyi@M ayA viR epRuk yAyi. av aen ec@tH m@ cilyAkM ku. 33 av viR epRu kv aven piwicH EmAezyewyM ahErA eRyM aw ekAuv. qlAvM @M wi. 34aven qen ziiN emRiyAtinA av aven aview vc@ekAi. 35 aEA yEhAv EmAezEyAw pR u, ayA mriNM. pALyi puR H qlAvM aveREm kelRiyNM. 36 atinA av aven pALyi puRekAuEpAyi kelRiu ekA. yEhAv EmAezEyAw kl i c EpAel teyANH avr ecyHttH.
32

cM qAlvuM wkyM ni trimAvieR dYBAgM yEhAvyH n kyM ecNM. 22 ni, yEhAv EmAezyHH nkiy klnkLielAH ni etikyAeN i q ecNM? 23yEhAv Q kln k EmAezyilUew ni nki. eedvM a ni nkiy a te Q klnk nilvi v. kln k nitYmAyirikyM ec@M. 24ati nA ni o vI}Hc vkEyA Q klnkeLlAM asriA mRkEyA ecyHtA nieL ecNM? yi A Eyjnt owM vI}HcviyA jneLl A M oic H o kALiey yEhAvyH EhAmyAgmAyi nkNM. atieR gM yEhAvey sxH w nAM. kALEyAewAM aieEw DAnYbliyewyM pAnIyyAgieR yM kArYM mRAtirik. o EkAlA wien pApbliyAyM nkNM. 25 atinA puErAhit, jneL Ikriti ql A kM axHWiNM. yi AEyjntyH m}u vM EviyANH ayALi ecEtH. t pApM ec@kyAyi qH jn aRiyil . qA aEti EbADvAArAyEA av yEhAv yH bliyic@. agHniyilUewy o v}ipAwM pApbliyM av ai c@. atinA avew pAp epARu e@. 26yi AEyjnt m}uvM avErA ewAM jIvi m@ jnM mi ewuM. t et@ ec@kyAyieH aRiyAtiekAH av epARu ewM. t ecyHt etAyievH aRiu k}iyEA, av o bli nkNM. 27 qA orA mAM o vI}Hc v kyM pApM ec@kyM ecyHtA ayA o vyAy o epEkAlAwien ekA uvrNM. aetA pApbliyAyiriM. 28 ayAeL IkriA k puErAhit ecNM. ayA ab i yEhAvyH mi pApM ecyHti ri. pE puErAhit aven I krictinA aveR pAp epARu eiri. 29abi pApM ec@ qlAvm niymmANitH. yi AEywMbi jnic v EnA niiwyi jIvikEyA ec@ viEdzikM Et niymmANH. 30 qA ov aRiuekAH pApM ecyHtA ayA yEhAvyHetirANH. ayAeL teR smhiniM o ewNM. yi AEywMbi jni cvM niiwyi vsi viEd ziM Et niymmANH. 31yEhAvyew vAkLA DAnemH ayA k il . yEhAvyew kl n k ayA lMGi. ayA tIcyAyM ni iwyiniM EvepwewNM. ayA pApiyM ziieEwv mANH!

eedvM teR jntey c oAii 37 yEhAv EmAezEyAw pRu, 38yi AEyjntEyAwH en pRyk+ qeR klnk oAitinH ni {A cil nkAM. aEnkM xN Eceki a niew vOew mlyi ek@k. Q etA lukLiElAErAiluM oAErA nIlc r wM ek@k. tH niLiEA qEmAyi DriNM. 39Q etAluk kAEA yEhAv ni t qlA klnkM ni oAiM. aEA ni kl nk asriNM. kl n keL mRH ni et@ ecAtiritiM ni ew zrIrvuM kkM xHwew ecAtiritiM etAluk nieL shAyiM. 40qeR klnk eLlAM asritinH niELAi NM. aEA ni eedvieR vijnmAyiIM. 41 niew eedvmAy yEhAv {AnA . nieL QjipHtiniM EmAci icv {AnA. niew eedvmA yiritinANH {Anen ecyHttH. niew eedvmAy yEhAv {AnA . cil EntA EmAezye H tier tiriy EkArM dATAM abIrAmM oAM EmAezyHetier tiriu. (yisH hArieR punAyi EkArhH. yisH hA ekhAieR puM ekhAH Elviyew pumAyi. dATAM abIrAmM sEhAdrAM qliyAbi eR puAmAyi. oA Epeli eR punAyi. dATAM abIrAmM oAM EbeR pigAmikLAyi.) 2 av nAluEpM EcH yi AEylukA rAy mH Eperwi sMGwi icH EmAezyHetier v. jn etr ew EntALAyi av. qlA

16

151
vM aver aRiyAM. 3 av ahErAM EmAezyHM qtirAyi sMsAriA o sMGmAyi v. av EmAezEyAwM ah ErAEnAwM pRu, ni eR wiEA - ni et@pi! yi AEy jnt m}uv virANH. yEhAv EA }uM aviwyi vsi! ni yEhAvyew m@ viErA sVyM DAnYM kli. 4 etl A M EkEA EmAez nil nmsHkrikyM eedve rADi kyM ecyH. tA d+KikyM tA ahrikyel kANikyM ec yH. 5 qiH EmAez EkArhiEnAwM av eR ayAyikELAwM pRu, nAeL BAti yTAi yEhAvyew jnt rAeNH av kANic@tM. rANH yTAi vinAy vYieyH yEhAv etLiyiM. yEhA v aven etrewkyM aven teR smIp ekAuvrikyM ec@M. 6 atinA EkArhH, nIyM nieR ayA yikM en ec@k. 7nAeL tIyM DUpvuM cil vikiLi qw k. anrM ki yEhAvyew mi ekAuvrik. yTAi vi nAyven yEhAv etrewM. ni ElvY eR wiEAyirini etiyiri! 8 EmAez EkArhiEnAwH wi pRu, ElvYEr, {A pRy Ek, 9 yi AEylieR eedvM nieL etr ewH virAiyti sEAxi k. ni mH yi AEylukAriniM vYtYsH t rANH . yi AEyjntey yEhAvey rADitinH shAyi vA yEhAvyew viwAri <x nwtinH yEhAv nieL aveRywE ekAuvtANH . aEpAEr? 10 puErAhiter shAyiAnA yEhA v nieL aveRyriki ekAuv tH. qA niM puErAhitArA kA EA mi. 11nIyM nieR ayAyikM oEcH yEhAvyHe tier tiriiri! ahErA qe iluM et@ ecyHEtA? l! pie nieL inANH aventier piRupiRutH? 12 anrM EmAez dATAenyM abIrAmi enyM viLic@. qA avrivM pR u, { vril! 13aEnkM nk niR o nAiniH nI {eL nyic@. mmiyi {eL ekAlAnAyi nI ekAuv. EA nI {ELA znAeN vA mti. 14{ eLinANH nieR ayAyikLAEktH? nk niR meA nAiEll nI {eL nyict. eedvM vAgHdAnM ecyHt H miyM nI { nkiyil. nI { vylukELA miriEAkELA til. nI ver nieR awimkLAem AENA?* l! { vril.
n I . . . a w i m k L A e m A E N A ? nI vew kk rewEmA? qM.
15

sMKYk 16:3-29

atinA EmAezyHH vLer EkApm Ayi. av yEhAvEyAw pRu, {AnivErAwH o et@M ecyHtiil. {An vriniH o sADnvuM qwi@mil, o k}uteyEAluM! yEhAEv, avew sAneLAM sVIkriEt! 16 anrM EmAez EkArhiEnAw pR u, nIyM nieR qlA ayAyikM nAeL yEhAvyew mi niNM. aview ahErAM AyiriNM. 17 niLiElAErAM oAErA tLikkLi irimiH yEhAvyH smiNM. EntAAH DUpikM ninM ahErAM oAErAM AvNM. 18 atinA oAErAM oAErA DUp i irimiH kic@ekAuv. anrM av sELnwArieR kvAwi ni. EmAezyM ahErAM aview EpAyini. 9EkArhH qlAv eryM sELnwArieR kvAwi viLic@i. aEA aviewyAyi qlAvriluM yEhAvyew EtjH tYe@. 2yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwmAyi pRu, 1 vri niM derEpAk! aver qniiEA nziiNM! 22 pE EmAezyM ahErAM nil nmsHkric@ kru, eedvEm, svm xYewyM AL@ew eedvEm, mxY erANAElAcietH ayH RiyAM .avErAewlAvErAwM EkApiAti riENEm. yTAi orAEL pApM ecyHti@Z. 23 aEA yEhAv EmAezEyAw pR u, 24EkArhieRyM dATAeRyM abIrAmieRyM wArLi nik ElEpAkA jnELAw pRyk. 25 EmAez q}uEH dATAeRyM abIrA mieRyM awE EpAyi. ql A yi AEymAM aven agmic@. 26 EmAez jneL tAI ecyHtu,Q dxH w ew wArLiniM akel EpAk. avew o sADniluM etAw tH! aen ni ecyHtA avew pApieR kAWinYMekAH ni nzi iewM. 27 atinA av EkArhieRyM dATA eRyM abIrAmieRyM wArLi niM mARi. EkArM dATAM abIrAmM tew wArew smIpH tew wMbELAewAM ni. av tew wArew puRH tew BArYmA ErAwM ikELAwM ekAc@uELAw emA ni. 28 aEA EmAez pRu, {A ni ELAw pR kArYeLAe ecA yEhAv qe ayctAeNtinH {A ni etLivuk kANiAM. aArY emAM qeR zymel H nieL {A kANiAM. 29viewy v mriM. pE av sADArNrItiyimxY sADArN mriEAel-mricA yEhAv yTAi qe ayct elti etLivANH.

sMKYk 16:30-17:7
30

152
. EmAezyHM ahErAemtier piRu piRuekAH jn aview twic@ wiyi. qA av sELnwA ri mEA@ EnAiyEA EmGM atien mwM yEhAvyew EtjH aview tYewM ku. 43a EA EmAezyM ahErAM sELn wArieR miEl EpAyi. 44 yEhAv EmAezEyAw pRu, av ri nik EpAk. qniver nzi iNM. atinA EmAezyM ahErAM nil sAxHwAMgMvINu nmsHkric@. 46 anrM EmAez ahErAEnAw pR u,DUpiyM yAgpIWiniH Rc@ agHniyM ekAuvrik. alM sug vYvuM atiliwk. EvgM sMG Aewywu ecH aver IkriA kArY ec@k. yEhAv avri EkApixHWnAyiri. zHn rM Bic@ k}iu. 47-48 atinA ahErA EmAez pR EpAel ecyH t u. ahErA DUpvuM agH n iyemwH jniwyiElH oAwi. qA aviwyi ErAgM pw k}ii. atinA ahErA mric v M jIvic i rivM w yi ni. aver IkriA etlAM ahErA ecyHtu. ErAgM aview nilc@. 49pE ptinAlAyiri q}u RuEp a mlM mric @ k}ii. EkArhH mlM mricv atiewkyil. 50 aen mhAmAri nilyHkyM ah ErA sELnwArieR kvAwi EmAezyew awE EpAkyM ecyHt. ahErAnANH mhApuErAhi tenH eedvM yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi AEyjntEyAw sMsArik. avriniM pH Qvwik sMGwiik. pu EgAewyM EntAAriniH o vItM. oAErA ewyM EprH avrvew Qvwi yi q}uti vyHNM. 3ElvYriniM kiiyvwiyi ahErAeR Eper}uk. oAErA EgAlvM oAErA vwiyAyi riNM. 4Q Qvwik sAYepk i mi sELnwAri vyH NM. aviewyANH {A nie kAtH. 5 orAeL {A yTApuErAhitnAyi etrewM. ew QvwiyilA ENA lk mLyHtH ayAeL {A puErAhitnAyi etrewevH ni mnilANM. aen qeyM nieyM p}iver {A twyM. 6 atinA EmAez yi AEyjnt EyAw sMsAric @ . oAErA EntAM avnH oAErA Qvwi nki. pH QvwikAyi. oAErA EgAl vAriniM oAErA QvwiyAyi . o Qvwi ahErAeRtAyi. 7 EmAez Qvwik krARieR wAr i yEhAvyew sviDi evc@.

pE vYtYsH t mAeyA rItiyi v mritinH - putiy rItiyiyEhAv wyAiyA v yTA i yEhAvyHetier pApM ecyHtu qti etLivAyiriM. tA etLivH. mi piLH ver vi}uuM. av jIvEnAew pAtALiEl EpAM. avetlAM avErAewA pAtAL iEl vI}uM. 31 EmAez ArY pRutI EA aviwyiel mi piL. 32mi atieR vAy piLH aver vi}ui y EpAelyAyi atH. avew vIw kLM wMbM sVM miiEl EpAyi. 33av jIvEnAew pAtALi El EpAyi. avew qlA sADnM avErAewAM EpAyi. anrM mi av Em awu. avew kT k}iuav pALyiniM qeE mAyi EpAyi. 34 vDievew nilviLi yi AEy jnt Ek@. atinAlv nAluBAgE M oAwieAu pRu, mi neLyM ekAl@M! 35 anrM DUpANM nwkyAyi iy EperyM yEhAv yiniM vmic agHni vDic@. 36 yEhAv EmAezEyAw pRu, 37-38a hErAeR puM puErAhitmAy qelyAsAriEnAwH agH n iyiniM DUpikeLl A M qwvA pRyk. kriyM cArvuM citRic@ kLyk. av qnietier pApM ecyHtu. ati eR vil avew jIv te. pE DUpik EA}uM vimANH. av a yEhAvyH nkiytinA DUp ik viLANH. av awic@ pri tkiwkLAk. av yAgpIWM mwA p EyAgik. tH yi AEyjntyH m}u vmAy o mRiyiANH. 39 atinA puErAhitnAy qelyA sA av ekAuv oA@DUpik EzKric@. a ekAuvv BsHmmAey iluM DUpik avEzxic@. qiH av awic@pri tkiwkLAA av cilErAwAvzYe@. anrM av tkiwH yAgpIWiE evc@. 40yEhAv EmAezyilUew avEnAw klicEpAel teyANH avn ecyHttH. ahErA eR wMbini ov mAEm yEhAvyew mi DUpM EhAmiAn vAdmZ qH yi AEyjntey oAi iA o awyALmANtH. yEhAv yH mi DUpM ki mAM EkAr hienyM ayAyikeLyM EpAel vDi ewM. ahErA jneL ri piEH ql A yi AEylukAM EmAezyHM ahErAemtier piRupi Ru. av pRu, yEhAvyew jn tey ni ekA. 42 EmAezyM ahErAM sELnwAr ieR kvAwi nikyAyi
41

17

153
piEH EmAez wAri Evzic@. Elviyew EgAiniM kiiy ah ErAeR vwiyi putiy lk vLi ritH av ku. Qvwiyi zAKk epAimLyHkyM ati bdAM kAyHk AvukEpAluM ecyHtu. 9 ati nA EmAez QvwikeLlAM yEhA vyew sviDiniM puRE ekAuv. EmAez Qvwi yi A Eyjntey kANic @ . oAErAM QvwikLi EnAkyM avnveR vwi qwkyM ecyHtu. 10 anrM yEhAv EmAezEyAw pR u,ahErAeR vwi krARieR mi lu wAriEl tiriek vyHk. qEA}uM qnietier tiriyvH aetA awyALmAyirie. atH qni etier piRupiRutiniH aver twykyM qniver ekAEl ivri kyM l. 11atinA yEhAv tEAw@ klicEpAel EmAez ecyHtu. 12 yi AEyjnt EmAezEyAw pR u, { mriemH {RiyAM! { nxHwe@ k}iu! {eLlAM nziiewM! 13yEhAvyew vi linwE v etA vYiyM mriM. {eLlAM mriem tH stYmEl? puErAhitewyM ElvYewyM EjAlik yEhAv ahErAEnAw pRu, nIyM nieR puAM nieR pitAvieR wMbiel ql A vM ni vilinH qtier nw etiM rvAdikLAyiriM. puErAhitAetier A etiM nIyM nieR puAM r vAdikLAyiriM. 2 nieR EgAiel m@ ElvYEryM niELAewA Eck. krARieR wAriel <xkH av nieyM nieR puAeryM shAyiNM. 3Elviyew vMzArAy av nieR niyNi kI}ilAyiri NM. wArii ecE qlA EjAlikM av ecNM. qA av vile sADnewEyA yAg pIWieREyA awE EpAktH . avren ecyHtA av mriM-oM nIyM mriM. 4av niEAewAM EcH qlAM ecNM. sELnwArieR pripAlnM avrA nwEtH. wA ri ecE qlA kArYM av EvNM ecA. mAM nIyiri l E vrA pAwil. 5 vilieRyM yAgpIWi eRyM mtl ninANH . niyM yi AEyjntEyAwH EkApiA qni A#hmil. av nineA sAnM EpAelyANH. 6 skl yi AEylukAri niM {A teyA ElvYer etr ewtH. av nieA sAnM EpAelyANH . yEhAvey <xi vAM sELnwAriel EjAlik
8

sMKYk 17:8-18:17

18

ec@vAM {Anver nin ttANH. 7 pE ahErA, nIyM nieR pu AM mAEm puErAhitew EjAli ecA vU. yAgpIWinwE EpAvA avAdmv ni mAmANH. tirI lyH iel ativilE EpAvA avAdmtH ni mA mANH. puErAhitnAyi <x nwA avsrM ni {A sAni . qeR vilinwE v mAM vDiewM. 8 anrM yEhAv ahErAEnAw pR u, jn qni t ql A viEzxsAnewyM EmlDikArM {A nin t. yi AEyjnt qni t qlA visAnM {A nin t. av ninM nieR mM pvec w AM. av qM niEwtAyiriM. 9jn blik, DAnYblik, pApblik, aprADb lik qiveylAM ekAuvM. Q v}i pAwk ativiLANH. EhAmie wAet kiw BAgLiniANH ati viv}ipAwkLi nin pv tH. sADneLlAM ninM nieR mmtANH. 10 ativili mAEm av BiAvU. nieR wMbiel qlA puxAM a BiNM. pE v}ipAwk viLAeNH ni oAiNM. 11 yi AEyjnt nIrAjnAN i n qlA sAnM nin tANH. {A nieR puAM puimAM n. nieR pANH. nieR wMbi iy velAM a tiAM. 12 vuM nl oliev, putiy vIH, DAnYM qivyM {A nin t. aetlAM yEhAvyAy qniH yi AEy jnt nkiytANH. atH avew dY viLevwiniM vyANH 13jn viLevwEA dYviLvu yEhAv yH ekAuv. atinA veylAM {A nin t. nieR wMbi el iy qlAvM a tiAM. 14 yi AEyli vizixHwEncyilUew yEhAvyH nkewetM niER tAyiriM. 15 o OIyew dYzivuM o m]g ieR kwiUluM yEhAvyH nk ewNM. zi niERtAyiriM. dY jAtm] g M aiytAeNi atH vIeweEwNM. mxYzivuM vI eweEwNM. (a vIuM atieR wMbiERtAkNM.) 16 zivinH o mAsM mAM Aym EA atieR vIewvil n kNM. rH oQsH eviyANtieR vil, evi A oQEdYAgik aLvH tipEyAgiNM. oQEdYAgik aLvH p Egr NH. 17 qA dYjAtrAy p, ecri yAwH, EkAlAwH qivyH vIew

sMKYk 18:18-19:10

154
vivumAy etrewNM. ni yEhAvyH ekAwE pielAH atANH. 30 EmAez, ElvYErAw@ pRyk+ yi A Eyjnt tew viLvieRyM vIieRyM pielAH ni nM. aEA ni atieR pi elAH yEhAvyH nkNM. atH emti LielyM miriEAielyM ni ew sVM lmAyi prigNiewM. 31 niM niew wMbAMgM a BiAM. sELnwAri ni ec@ EjAli tiPlmAyi riM atH. 32ni atieR nl BAgM yEhAvyH nkyAeNi ni H aprADmAkil . sADn yi AEyjntyini viv}i pAwAeN nieLEA}uM oAik. aic vivsH amAyi q kArNA nieLAriluM mri kymil.

pNM nEktil. m]g vi LANH. avyew rM yAgpIWi tLikyM ekA}uH EhAmikyM EvNM. agHniyilUewy v}ipA wieR gM yEhAvey sMItnAM. 18 pE blikLini mAMsM niERtAM. nIrAjnbliyew eni ni mAMsvuM niERtANH. m@ v}ipA wkew vlwyM nintANH . 19 visAnLAyi jn ai etM yEhAvyAy {A nin n M. nieR pANH. ninM nieR puIpuAmAyi nkiytANitH . nitYniymmANH. yEhAvymAy alMGYmAy krARANitH . niEAwM nieR pigAmikELAwM {A ecyHt vAgHdAnM. 20 yEhAv ahErAEnAwH wi pR u, nin mieyAM kiil. m@v yAetAM niERtAvukyil . yEhAvyAy {A niERtAyiriM. yi AEyjntyH H {A vAgH d AnM ecyHt mi lBiM. qA nin qeR sAnM {A te. 21 yi AEyjnt ttieR pielAH nkNM. a {A Elvi yew pigAmikH nkiyiri. sELnwAriel <xAEvLyi t ec@ EjAli tiPlmAyi avtANitH. 22 qA yi AEyliel m@ jnLAM oriluM sELnwArinwE EpAktH. avren ecyHtA av ekAlewM! 23sELnwArientier yA pApiM ati EjAli ec@ ElvYH yiriM rvAditVM. tH qAlvuM nilni o niymmAyiriM. yi AEyliel m@ jntyHH {A vAgHdAnM ecyHtiri mi oriluM ElvY lBiil. 24pE, qni smitieR pielAH {A ElvYH nM. atinAlANH {A Q vAkeLAe ElvYeriR tH+ {A yi AylukA vAgHdAnM ecyHt mi av lBiielH. 25 yEhAv EmAezEyAw pRu, 26El vYErAwH en pRyk+ yi AEyjnt ttieR pielAH yEhAv yH nM. pielAH ElvYEw tANH . pE ni atieR pi elAH yEhAvyH v}ipAwAyi smi NM. 27viLevwiEzxM DAnYvuM miric iniH vIuM ni lBiM. anrM a te yEhAv yH niew v}ipAwmAyiriM .28aen mH yi AEyjnt ec@ EpAel niM yEhAvyH v}ipAw iNM. yi AEyjnt yEhAvyHH aitieR pielAH ni lBiM. aEA ni atieR pi elAH puErAhitnAy ahErAen li NM. 29ttieR pielA vItM yi AEyjnt ni n EA ni avyew vuM mikcM

19

v pvieR cArM yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnA wM sMsAric @ . av pRu, 2 yEhAv yi AEyjntyH nkiy pEdzLini niymLANv. yAetA RvumilA o v p vien sMGwiik. yAetA nYUntyM atiAyiritH . oriEAluM atieREm kM vctAyiriymtH. 3 pvien puErAhitnAy qelyA sArien lik. qelyAsA p vien pALyi puR ekAuEpAyi vDiNM. 4 anrM qelyAsA ati eR ri RcH virli qwH viwAriEner }u tvN tLi NM . 5anrM pvien m}uv av eR miliH dhiiNM. etAli, mAMsM, rM, dhEniy qiveylAM dhi iewNM. 6anrM puErAhit o EdvdAuM QEsAmrieR zAK yM RcH v crwM qwNM. sADneLlAM puErAhit p dhi agHniyiEleRiyNM. 7 anrM puErAhit evi nnc@ Li NM. qiv pALyi tiriek vr NM. sAyAMver puErAhit a nAyiriM. 8 pvien dhii v vO nnc@ LiNM. eev ErMver ayA anAyiriM. 9 anrM nAyyA pvieR cArM EzKriNM. av cArM pALy i puReAriwH mAy li wNM. jn rAkA cwinH pEyAgiAtANH Q cArM. orAew pApM lAtAAM Q cArM pEyAgi NM. 10 pvieR cArM vAriyv nnc@ LiNM. eevErMver ayA a nAyiriM. tH nitYcmAyiriM. yi AEy pQrA Eviy niymmANitH.

155
niELAewA vsi viEdzikM Q c bADkmANH. 11o m]tEdhe sHpziv }u divsEH a nAyiriM. 12mAMdivsvuM }AM div svuM av vijli LiNM. aen ecAtiA av wM anAyiriM. 13m]tEdhi etAH anAy ov viwAri tiyA viwArM amAM. atinA ayA yi AEyjntyi niM EvepwewNM. vijlM anAy oveREm tLicieli ayA anAyi wM. 14 tew wArLivcH mricver sMbi cmitANH. ov teR wArivcH mricA, wArilu qlAvM arAM. }u divsEA yiriM avew ai. 15awilA qlA BrNikM klM amAM. 16 eriluM m]tzrIri sHpzicA, ayA }u divsEH anAyiri M. mricyA puR vyli vEcA yi vEcA mricAluM ente. aEpAel mric oveR aiyiElA aeli }imAwiElA ov sHp zicA ayAM anAM. 17ati nA ayAeL IkriA vIuM p vieR cArM pEyAgiNM. cArmiri BrNiyiElH jIvjlM o}ik. 18i y orA o QEsA zAKeywH evi mNM. qiyA atH wA rM, pA, wAriluv qiv yewEm tLiNM. mric orAeL etAw etAveREmluM ni en ec NM. yi ekAleven sHpzi c v eREmluM mric y Aew aiey sHpzicveR EmluM }imAwe sHp zicveREmluM en te ecNM. 19 anrM iy ov jlM anAyveREm mAM divsvuM }AM divsvuM tLiNM. }AM divsM ayA nAyiIM. ayA vO nnc H LiNM. sAyAi ayA nAM. 20 orA anAvukyM Ikri ewAtirikyM ecyH t A ayAeL yi AEyjntyiniM Evepw NM. vijlM tLiewAvnAN yA. av nAyil. atinA av mlM viwArM amAM. 21 ni nitYniymmAyiriM. vi jlM m@vewEm tLiyH v teR vO k}ukNM. vijlM etAwv eevErMver anA yiriM. 22anAy orA meArAeL sH p zic A mEyAM anAM. ayA sAyAMver anAyiri M. mirYAM mri dYmAsM yi AEyjnt sI mmiyieli. av kAEdzi ti. mirYAM mric@. av aview sMsH kriewkyM ecyHtu.
2

sMKYk 19:11-20:14

EmAez o vI}c v H lH jn Ev evM Ayiil. atinA EmAezEyAwM ahErAEnAwM prAti pRyA jn sMGwic@. 3av EmAezEyAw vAdic@. av pRu, yEhAvyew mi {ew sEhAdrA mricEpAel {M mricA mtiyAyi. 4yEhAv yew jntey nIeyinANH Q mmi yiElu ekAuvtH? {M { ew m]gM cAkNemAENA nieR #hM? 5qinANH nI {eL Qji pHtiniM nyictH? view DAnYmil. ai}ELA miri}ELA mAtLnA rEyA l. qinH, wiA evM EpAlumil. 6 atinA EmAezyM ahErAM jn iniwyiniM sELnwAri eR kvAwiEl EpAyi. av nil nmsHkric@. yEhAvyew EtjH av tYewkyM ecyHt. 7 yEhAv EmAezEyAw sMsAric @ . av pRu, 8 viEzxe Qvwi qwk. nieR sEhAdr ahErAen yM jneyM i pARyi El ecl@k. jnew mivcH pAR EyAw sMsArik. aEA pARyi niM evmAM. aEA niH jlM jnM avew m]gM ekAwAM. 9 Qvwi viwAri yEhAv yew mi yi. yEhAv pR EpAel EmAez Qvwi qw. 10pAR yew mi owA EmAezyM ah ErAM jnELAw pRu. anrM EmAez pRu, ni qEA}uM piRupi RuElA. ni qe ik. Q pARyiniM {A evM o}uAM. 11 EmAez teR eek yi pARyi ru tvN awic@. pARyiniM evM o}ukA wukyM jnM m]gM evM wikyM ecyHtu. 12 pE yEhAv EmAezEyAwM ahErA EnAwM pRu, yi AEyjnt m}uv @M wiyi@H. pE ni qeR EtjH evLiewiyil. evmA iy zi qiniH vtAeNH ni jneL EbADYewiyil . ni qi vizVsic@evH jn ELAw pRil. {A vAgHdAnM ecyHt mi {Anv nM. qA aver aEA@ nyi niLAyiriil! 13 emrIbAjlvAhM qANH Q lM aRiyewtH. view evcANH yi AEylukA yEhAvymAyi vAdi ctH. view evcANH tA vinA eNH yEhAv av kANic@ ekAw tH. EdAM yi AEylukAer kwiviil 14 kAEdzilAyiEA EmAez qEdA miel rAjAvinH o sEzM ekAwyc@. tAyi sEzM+ ayew sEhA drArAy yi AEyjnt aEyAw

20

sMKYk 20:15-21:8

156
av teR pUv ikErAewAH Ec kyM ec@M. 27 yEhAvyew kln EmAez asri c@. EmAezyM ahErAM qelyAsAM EhApvtiEl kyRi. yi AEy jnt m}uv a EnAini. 28EmAez ahErAeR vivO Qrieyw kyM atH aveR pu qelyAsA rien DriikyM ecyHtu. anrM ahErA mlmkLivcH mric@. EmAez yM qelyAsAM mlyiRi v. 29ah ErA mric vivrM yi AEylukA m}u vM aRiu. atinA yi AEylu kAerlAM m divsM d+KmAcric@. knAnYmAy yM yi AEyjnt aTArimiEl v}iyilUew vevH eneg viel o pNmAy arAdiel knAnYrA jAvH Ek@. atinA rAjAvH yi AEy jntey mic@. jnLi ciler piwiwi rAjAvH twvukArAi. aEA yi AEyjnt yEhAvEyAwH o vi vAgHdAnM ecyHtu+ yEhAEv, dyvAyi ver EtAlicH {eL ricAluM. a en ecyHtA avew ngr { ayH nkAM. {ver m}uv nziiNM. 3 yEhAv yi AEyjntyew A n Ek@. knAnYer EtAliA yEhAv yi AEyjntey shAyikyM ecyHtu. yi AEyjnt knAnYEryM avew ngreLyM m}uv nziic@. atinA lM EhAA q nAmk rNM ece@. oA@ pAH yi AEyjnt, EhApv t MviH ecwliEl pAtyilUew sric@. qEdAMrAjYM @tinANv en ecyH t tH . pE jn amrAyi. 5 av eedviM EmAezyHM qtier piRupiRu wi. av pRu, {eL qi QjipH t iniM ekAuv? view Q mmiyivcH { mriM! view amil! evmil! Q ciyilA BNM { evRu kyM ec@! 6 atinA yEhAv jniwyiElH vixseL ayc@. s jn eL kwikyM aEnkM yi AEylu kA mrNmwykyM ecyHtu. 7jn EmAezyew awv pRu, yEhA vyHM ninemtier prAtieEA { pApM ecyH t uevH {LRi y. yEhAvEyAw Ai. Q seL tiriek viLiA avEnAw Ai. atinA EmAez jn Evi Aic@. 8 yEhAv EmAezEyAw pRu, oAw ekAeA seyAi o Ni vyHk. ereyiluM o pAH kwi cA ayA NiElu oA@pAien EnAk. aEA ayA mrikyil.
4

pRy+ {Ay yAtnkeLi ayHRiyAmElA. 15aEnkmEnkM vx mH {ew pUvik Qji pHtiEl EpAyi. aEnkM vxM { QjipHti tAmsikyM ecyHtu. Qji pHtkA {ELAw <rmAyi epmARi. 16 pE { ryH Ayi yEhAv EyAw Aic@. yEhAv {ew An EkkyM {eL shAyi A o dten ayyHkyM ecyHtu. yEhAv {eL QjipHtiniM EmAci ic@. EA { ayew rAjYi eR atiiyAy kAEdzi qiyiri . 17dyvAyi ayew rAjYwi kwEpAkA {eL avdik. ayew vylukLiElA miriEA kLiElA { Evziil. ayew o kiNiniM { evM wi il. rAjpAtyilUew mAEm { nw . ayew rAjYM kwEvALM { pAtyi wEAEA vlEAEA tiriykyil. 18 qA qEdAMrAjAvieR mRupwi tAyi,ni {ew nAilUew kwEpAkA pAwil. ati ni micA { vAmAyi vH ni ELAw yM ec@M. 19 yi AEyjnt mRupwi pRu, { DAnpAtyilUewEy sri . {ew m] g niew jlM wicA atieR vil { trAM. niew rAjYwi {eA kwEpAkEy EvU. {i sVmANemA#hmil. 20 pE qEdAMrAjAv@ pRu, { ew rAjYwi kwEpAkA {L vdikyil. anrM qEdAMrAjAvH o vliy ees nikvYUhvumAyi yi AEylientier v. 21yi AEyjntyH teR rAjY wi mAM nkA qEdAMrAjAvH vistic@. atinA yi AEyjnt tiricH meA v}iyilUew EpAyi. ahErA mri yi AEyjnt kAEdziniM yAtiricH EhApvtieli. 23q EdAmieR atiiwAyi EhA pvtM. yEhAv EmAezEyAwM ahErA EnAwM pRu, 24ahErA mricH pUvi kew awE EpAvA kAl mAyi. yi AEyjntyH {A vAgHdA nM ecyHt EdzH ahErA Evzii l. EmAez, {A niEAwH en pRy eteA nIyM ahErAM emrIbA jlivcH {A t klnkeL pU mAyM asricil. 25 EA, ahErAenyM aveR pu qelyAsArienyM EhApvt iEl ekAuvrik. 26ahErAeR vivO vAi atH aveR punAy qelyAsArien Driik. ahErA pvtivcH mrNmwyM.
22

21

157
9

sMKYk 21:9-35
23

atinA EmAez yEhAvey as ric@. oAwekAH o se Ai av o NiEvc @ . anrM ereyiluM pAH kwicA ayA vH NiElu oA@pAien EnA kyM jIvikyM ecyHtu. EmAvAbiEl yA yi AEyjnt aviwM vi@EpAvu kyM oAEbAi tAvLmwikyM ec yHtu. 11anrM av oAEbA viwk yM e-abArImi- EmAvAbi ki} mmi-tAvLmwikyM ecyHtu. 12 av aviwM viwkyM sAErdHtA}Hv ryi tAvLmwikyM ecyHtu. 13an rM av aviewni nIi mmi yi aEAndiyew mRukryi pAL ymwic @ . aEmArYew atiiyi niANH Q ndiyew tHBvM. EmAvAbi eRyM aEmArYewyM atiiyilA NH tA}HvrytH. 14atinAlANH yEhAv yew yew pusHtki en q}utiyiritH+ sUPyiel vAEhbH, aEAeR tA}H v rk, 15 pNiEl nIL tA}HvryHrikilu mlk. Q l EmAvAbieR ati iyiluvyANH.
10

yi AEyjnt lM Epi c@ Eb q lE EpAyi. kiN Ru o lmAyi atH . view evcANH, jneL view viLic@ @k, av {A evM nkAM q yEhAv EmAezEyAw pRtH. 17 anrM yi AEyjnt Q gAnM pAwi+ kiNER, evEAewAM o}uk! aeti pAwk! 18 }icetA mhA. Ent]mK A Q kiN }ic@. av tew aMzvwiyM QvwiyuM pEyAgici }ic@. mmiyiel o sAnmANitH. atinA jn kiNRien mAnA q viLic@. 19jn mAn yiniM nhlIEyliEl yA ecyHtu. anrM av nhlIEyli niM bAEmAiEl EpAyi. 20bAEmA iniM EmAvAbutA}H v ryiElM av nIi. view pisHgApvtM m mi mkLi ni. sIEhAM oAM yi AEyjnt aEmArYew rAjA vAy sIEhAeRywE ciler ay c@. av rAjAviEnAw pRu, 22{ eL ayew rAjYwi kwEpA kA avdi. { vylukLiElA miriEAkLiElA Evzikyil. niew kiNRukLiniM { evM wikyil . rAjpAtyilUew mAEm { nw. niew rAjYM kwMver { v}iyie wM.
21

16

qA teR rAjYwi kw EpAkA sIEhArAjAvH yi AEyjn tey avdicil. rAjAvH teR eesnY vumAyi mmiyiEl v. yi AEy jntymAyi yM ecAnANEhM vtH. yAhAsivcH rAjAvieR pw yi AEyjntyHetier yM ecyHt. 24 pE yi AEyjnt rAjAvien vDic@. qiv aEAndi mt yAEbAH ndiver aveR rAjYM m}uv kwi. aEAnYew atiiver av EdzM kwi. aEAnYew zmAy tiErADM AyitinA avH atiiyi niEiv. 25 yi AEylukA aEmArYew ngr eLlAM kwi aview pA wi. av ehzHEbAngreyM atieR ilum ecRupNeLEAluM kI} wi. 26 aEmArYew rAjAvAy sIEhA tAmsicitH aviewyAyi. mH sIEhA EmAvAbiel rAjAvumAyi yM ecyHt. aEAndivery Edz sIEhA kwi. 27atinAlANH gAyk Q gAnM pAwiytH+ ehzHEbA, nI vIuM niie we. sIEhAeR ngrM vIuM nii ewe. 28 ehzHEbAni o agHniyAyi. agH n i sIEhAeR ngriluAyi. EmAvAbiel ngrien agHni nziic @ . aEAndiryiel ml keL agHni qric@kLu. 29 EmAvAEb, nin kxHwM. ekEmAzi eR jnM nziie@. aveR pu A oAwiEAyi. aveR puimAer aEmArYew rAjAvAy sIEhA twvukA rAi. 30pE n aEmArYer EtAli c@. n avew ngr ehzHEbA mt dIEbA veryM nAzIMmt emd byHwH EnAPAveryM nziic@. 31 aen yi AEyjnt aEmArY ew EdzH tew pALymRic@. 32 yEsngrM priEzADiA EmAez ciler ayc@. atiEzxM yi AEy jnt pNM piwiecw. ati @m pNM av kI}wi. aview vsici aEmArYer yi AEy lukA blM EyAgic@ pRuvi@. 33 anrM yi AEylukA bAzAni El v}iEy yA ecyHt. bAzA niel rAjAvAy oAgH teR eesnYvu mAyi qeyivc H yi AEylukAer Enri@. 34 pE yEhAv EmAezEyAw pRu, rAjAvien ByE. aven EtAli A {A nieL avdiAM. av eR m}uveesnYvuM nAwM ni kI}wuM. ehzHEbAni tAmsic aEmA rYrAjAvAy sIEhAEnAw ecyHtte avErAwM ec@k. 35 atinA yi AEyjnt oAgiEn yM eesnYeyM EtAlic@. av av enyM aveR puAeryM eesnY

sMKYk 22:1-23

158
pE eedvM bielyAmiEnAw pR u,avErAewA EpAktH. aver nI zpitH kArNM av a#hie qeR jnLANH. 13 piEH BAtiluN bielyAM bAlAH ayc EntAELAw@ pRu, niLew sVrAjYE mwuk. ni ELAewA vrA yEhAv qe av dicil. 14 atinA EmAvAbiel EntA bAlAieRywu mwiecH av EnAwH ArYM pRu. av pRu, {ELAewA vrA bielyAM vis tic@. 15 atinA bAlAH mu EntAeL bielyAmieRywEyc@. dYE tienA wt Eper vN ay c@. v dYM ayyHevErA wt DAnikLumANH. 16av biel yAmien smIpic@ pRu, siEAri eR punAy bAlAH aEyAw pR yu+ qeRywE vrA dyvAyi oM twmAEt. 17{A vzYew ecyHtA nin {A nI vzY ewetM nkAM. vH qni Evi vetier sMsArik. 18 bielyAM bAlAieR tiniDi kH teR sEzM nki. av pR u, qeR eedvmAy yEhAvey qni sriNM. aveR klney Di ricH qnieAM ecAnAvil. yEhAv kliAet ecRuEtA vluEtA y o kArYvuM qni ecAnAvil. bAlA HrAjAvH, teR mEnAhrBvnM eviyM sVvuM niRc@ tAEpAluM yEhAv yew klnyHetier {AenAM eci l. 19pE m@v ecyHtEpAel rAi ninM view tAM. rAiyi, yEhAv qEAewA kliet EnAe. 20 rAi eedvM bielyAmieR aw v. eedvM pRu, v vIuM vH nie Ni. atinA nI avErAewA EpAk. pE {A ec A pRy kArYEL nI ecAvU. bielyAmM aveR k}utyM piE rAviel bielyAM NH teR k}utyH jInieki. anrM av EmAvAbini EntAELA ewA EpAyi. 22bielyAM teR k}ut uR srikyAyi. aveR ru B]tYA avEnAewAAyi. bielyAM yA ecEv eedvM EkApi xHWnAyi. atinA yEhAvyew dt mAmEY bielyAmi mini. bielyAmien twyA wukyAyi dt. 23 yEhAvyew dt v}iyi ni tH bielyAmieR k}ut ku. dt teR ki o vA piwici. ati nA k}ut pAtyiniM tiriH vy liEl kyRi. bielyAminH dten kANAnAyil. atinAlv k}utEyAw
21 12

eyM vDic@. qiv aveR nAw m}uv eeklAi. bielyAmM EmAvAbiel rAjAvuM anrM yi AEyjnt EmAvA bi EyAAtA}H v ryiEl EpAyi. eyrIEhAyHH qtier EyAA ndiyew tIrH av pALymwic@. 2- 3 yi AEyjnt aEmArYErAw ecyHt etAe siEArieR punAy bAlAH ku. yi AEyjntyew qM vLer yDikmAytinA EmAvAburAjAvH By. EmAvAbH yTAi vlAet Byi . 4 EmAvAbiel rAjAvH midYAniel EntA ELAw pRu, yi AEyjntyew Q vliy sMGM nm @metlAM, vyli teR mi ketlAM o p tiEpAel nziiM. aEA siEArieR punAy bAlAH yi EmAvAbiel rAjAvH. 5 ayA ebEyArieR punAy biel yAmieRywEH ciler ayc@. y*P IsH ndiryi epETArilAyi bielyAM tAmsicitH. aviewyAyi bielyAmieR jnt vsicitH. bAlAieR sEzM tAyi+ o putiy jnt QjipHtiniM viri . mKM m}uv mwyAkH. qeR rAjYi etAwH av pALy mwiciri. 6vH qe ri. qe sMbic i wEALM v atiz rANH. nin vliy ziyeeni RiyAM. nI orAeL a*ghicA ayA nyAM. nI oven zpic A av dritvumAM. atinA EvgM vH Q jnetier sMsArik. aEA qniver EtAliAnAEyAM. aEA qniver blM EyAgicH qeR rAjYniM puRAAM. 7 EmAvAbielyM midYAnielyM EntA aviwM viu. av bielyAmiEnAw sMsAriA EpAyi. aveR Esvn i tiPlkyM av kti yi. anrM av bAlAieR sEzM aRiyic@. 8 bielyAM avErAw pRu, rAi view tuk. {A yEhAvEyAw sMsAricH av n mRupwi ni ELAw pRyAM. atinA EmAvAbiel EntAA a rAi bielyAmiEnA ewA tAmsic@. 9 eedvM bielyAmieRywei EcAdic@, niEAewAm v rA NH? 10 bielyAM eedvEAw pRu, EmAvAbiel rAjAvuM siEArieR pu mAy bAlAH o sEzvumAyi qeR ywEyc t ANH ver. 11sEzmi tANH + QjipH t inieA mhAjnt viri. miey epAtiyAM mAM H. atinA vH aver zpik. aEA qniver yM ecyH t H qeR rAjYniM oAwiAM.

22

159
vLer EkApic@. av atien awicH pAtyiEl oAwic@. 24 anrM pAt wiytAiw yEhAvyew dt ni. ru miri EAiwyilAyi atH . pAt yew vzM BiikAyi. 25 k}ut vIuM yEhAvyew dten ku. atinA k}ut o BiiEyAw vLer Ec nw. atH bielyAmieR pAdM mtiliEnAwH EcH e{i. atinA av k}utey vIuM tli. 26 piIwH yEhAvyew dt meAri w ni. pAt wiytA oriwmA yi atH. aview k}utyHH qEA@M tiriyAnAmAyiil. atinH wEA EA vlEAEA tiriyAnAmAyiil. 27 k}ut yEhAvyew dten ku. ati nA bielyAmienyM puRii k}ut nil kiw. bielyAminH k}ut EyAwH kw EdxYmAyi. av atien teR Qvwi ekAH tli. 28 aEA yEhAv k}utyHH sMsAr Ezxi nki. k}ut bielyAmiEnAw@ EcA dic@, aeinAeNEAwH EkApi tH? {AnEyAwH q ecyHtu? m tvNyAyi aee tl@! 29biel yAM k}utEyAw mRupwi pRu, nIey e prihAsYnAi. qeR kielA vALAyiei nie EA e ekAEen! 30qA k}ut biel yAmiEnAw pRu, EnA, {A a yew sVM k}utyANH! aEnkmEnkM vx aH qeR puR kyRi sric @ . meAriluM {Anien ecyHtiielH ayHRiyAmElA! bielyAM pRu, a zriyANH. 31 anrM yEhAv bielyAminH dt en kANic @ ekAw. yEhAvyew dt kielA vALEmi v}imEY ni . bielyAM nil nmsHkric@. 32 aEA yEhAvyew dt biel yAmiEnAw EcAdic @ , nIeyinANH nieR k}utey m tvN tliytH? {A nie twyA vvnANH. pE 33 tsmyH nieR k}ut qeH tirik. m tvN aeny Ayi. k}ut tiriil A yiei {AnitinkM te nie vDiEcen. nieR k}utey {A jIviAM av diEcen. 34 anrM bielyAM yEhAvyew dt EnAw pRu, {A pApM ecyHtiri . aH v}iyi niev {AnRiil. {A etA ec@ eti {A vIiEl mwAM. 35 aEA yEhAvyew dt biel yAmiEnAw pRu, atH! ninivErA ewAM EpAkAM. pE sUik. {A pRyA vzYew vAkEL nI pRyAvU. atinA bielyAM, bAlAH ayc EntAELAewA EpAyi. 36 bielyAM vevtH bAlAH Ek@. atinA bAlAH, aEAndi ryi EmAvAbH pNMver aven

sMKYk 22:24-23:7

sVIkrivnAyi EpAyi. atH aveR rAjYieR vwE atiiyilAyi . 37bAlAH , bielyAmien k EA pRu, {A niEAwH Enre vrA pRtEl? vLer vLer DAne kArYmAeN {A pRu. qA nI vrAtitH? qniiEA nin tiPlM trA k}iviel AENA? 38 bielyAM pRu, pE {A EALiviewyElA. {A veiluM ayew vzYM niREvA {A ApHtnl. yEhAvyAy eedvM pWii vAkEL qni pRyAnAvU. 39 anrM bielyAM bAlAiEnA ewAH kirYHEsAiEl EpAyi. 40 bAlAH tAM kALkeLyM wk eLyM bliyic@. eR mAMsM av bielyAmiM eR tEAewAmAyi EntAAM nki. 41 piE rAviel, bAlAH, bielyA mien bAEmAH b AliEl ekAu EpAyi. aviewniH avH yi AEy pALyieR o BAgM kANAmAyi.

bielyAmieR dY sEzM bielyAM pRu, view }u yAgpIW pNiyk. wAet qniAyi }u kALkeLyM }H NAw keLyM ok. 2bielyAM vzY eEpAel bAlAH ecyHtu. anrM bAlAM bielyAmM oAErA yAgpIW ivcH o kALEyyM o NAwi enyM vItM ekA. 3 anrM bielyAM bAlAiEnAw pR u, view yAgpIWinw tuk. {A meAriwE EpAke. aEA yEhAv qe szicH {AenA pREyet pRu tEM. an rM bielyAM y o lE EpAyi. 4 eedvM aview bielyAmieR aw v. bielyAM pRu, {A }u yAgpIW Ai. {A oAErA yAg pIWiluMvcH oAErA kALEyyM NA wiEnyM ekA bliyikyM ec yHt. 5 aEA yEhAv bielyAmiEnAwH av qA pREyet pRu, bAlAieRyw ecH {A pR ut kArY pRyk. 6 atinA bielyAM bAlAieR awE EpAyi. bAlAH aEA}uM yAgpIWinw nikyAyi. EmAvAbiel qlA EntAAM aview avEnAewAM Ayi. 7aEA bielyAM ArY pRu+ arAmiel ki} mlkLiniH EmAvA biel bAlAurAjAvH qe view ekAuviri. bAlAH qEAw@ pRu, v, qniAyi yAEAbien zpi. v, yi AEyjntey apl pi.

23

sMKYk 23:8-24:6
8

160
yAEAbieR jntyi eedvM o et@M kAil. yi AEyjntyi eedvM o pApvuM kAil. avew eedvmAy yEhAv avErAewAmANH . mhArAjAvH avErAewAmANH! 22 eedvM aver QjipH t iniM ekAuv. av kAukALyew k H. 23 yAEAbieR jnt etA zi M ajrANH. yi AEyjntey tw yA orABicArimAvil. yAEAbi enyM yi AEyjnteyyM pi jn en pRyM+ eedvieR mh Ay ecyHtikLitA! 24 siMheEAel krAyv, av siMheEAel EpArAw. z@ vien ti tIMver vimiA siMhM. tnietier v zuvieR rM m}uv wic@ tIMver vi miA siMhM. 25 aEA bAlAH, bielyAmiEnAw@ pRu, nI aver a*ghimil zpimil! 26 bielyAM mRupwi pRu, yEhAv pRyEAelEy qni pRyAnAvU qH {A Enre pRi@H. 27 aEA bAlAH, bielyAmiEnAw@ pRu, aekAH qeRew meAriw E vrik. aviewniH nI aver zpitH eedvinixHwmAEyM. 8a tinA bAlAH bielyAmien epEyA pvtieR mkLiElu ekAuEpA yi. mmiBimKmAyANH pvtM nitH. 29 bielyAM pRu. view }u yAg pIWLAk. }u kALkELyM }u NAwkeLyM ok. 30bielyAM pR etlAM bAlAH ecyHt. kALkELyM NAwkELyM bAlAH yAgmic@. bielyAmieR mAM sEzM yi AEyjntey a*ghiA yEhAv *ghitAyi biel yAM mnilAi. atientier orABicArM nwAM bielyAM niil. pE bielyAM tiriuniH mmiey EnAi. 2mmiyilAkmAnM yi AEyj nt vYApiciritH av ku. av EgAMEgAmAyi pALymwicirikyA yi. aEA eedvieR AvH bielyAmien smIpic @ . 3 bielyAM en pRykyM ecyHt+ ebEyArieR punAy bielyAmi eR sEzM. qni vYmAyi kANA k}iy kArYeLi {A pRye. 4 eedviniM {A Ek sEz mANitH. svznAy eedvM kAi tH {A ku. {A vYmAyitH vinyEAew pRye. yAEAbieR jnEm, nieR wAr q mEnAhr! yi AEy jnEm, nieR Bvn q mEnAhrM! 6 aviEyAr nu vLiy pUEA k EpAel. ndItwi n@ vL
21

qA eedvM avetirl, ati nA qniver zpiAnumAvil! av dritmAA yEhAvyHA#hmil. atinA qniti k}iyil. 9 aver {A mlmkLi niu kA. giriz]MgLiniM {Anver kA. av tnic@ pA. av meA jntyew BAgml. 10 yAEAbieR jntey eA nAM? av DULieyEAelyANH. yi A Eyjntyew nAlielAienEAluM emAnAvil . {AenA nItimA nAyi mrie. avew jIvitMEpAel qERM hAdM niRtAke! 11 bAlAH bielyAmiEnAw pRu, qEAw nI qA ecyHttH? qeR z@eL zpiAnA nie {A Nic@ viytH. pE nIyver a#hik mAmA ecyHttH! 12 pE bielyAM mRupwi pRu, yEhAv qeR nAvi pRut kArY {A pRE pU. 13 aEA bAlAH avEnAw pRu, atinA qEAewA meAriwE vrik. ninver m}uv kANAnA il . o BAgM mAEm niniEA kANAnAZ. aviewniH nin ver qniEvi zpiAM. 14atinA bAlAH bielyAmien EsAPIMpriEl ekAuEpAyi. pisHgAmlyew ekAw mwiyilAyi atH. aview bAlAH }u yAgpIWAi. wH bAlA H oAErA kALEyyM NAwiEnyM oAErA yAgpIWivcH ekAu bliyic@. 15 atinA bielyAM bAlAiEnAw pRu, Q yAgpIWinw ni k. {AnviewEAyi eedve kANe. 16 atinA yEhAv bielyAmieRy w vH qA pREyetH av pRuekAw. anrM bAlAieR aw ecH aetlAM pRyA yEhAv bielyAmiEnAw pRu. 17atinA bielyAM bAlAieRywE EpA yi. bAlAH aEA}uM yAgpIWin w niAyi. EmAvAbiel EntAAM avEnAewAmAyi. bielyAM vkH bAlA@ EcAdi c@, yEhAv qA pRtH?

24

bielyAmieR rAM sEzM aEA bielyAM ArY pR u+ bAlAH, q}uEuniH {A pRy Ek. siEArieR mknAy bAlAH, {A pRy Ek. 19 eedvM o mxYnl; av N pRyil. eedvM mxYpunl; aveR tImAn mARil. av ec@em pRv ec@M. yEhAv teR vAgHdA n niREvuM. 20 ver a#hiA yEhAv qEA wAjH { Apic @ . yEhAv aver a# hic@, atinA qni mAAnAvil.
18

161
iy pUEAEpAel. yEhAv nu vL iy sugAwkEpAel. jlAi ki vL (surmAy) EdvdAv] EpAel. 7 nineEA}uM jlsm] i, nieR vik vLrAnAvzYmAy. nieR rAjAvH gAgurAjAviEnA mhAnAyi riM. nieR rAjYM atimhAyiriM. 8 eedvM aver QjipHtiniM ekA uv. av kA@kALeyEAel k . av tew zueL m}uv EtAliM. av z@ew ql@ tk kyM aukeLlAM owikyM ec@M. 9 yi AEy o siMheEAelyA NH, piiiw. aet, av o siMhieyEAel, M NA nA*ghiA siMhi. nie a*g hiv a#hIt. nie zpi v zAp#sHt. 10 bAlAinH bielyAmiEnAwH vLer EdxYmAyi. bAlAH teR eekk L@M EcH wic@. bAlAH bielyAmi EnAw@ pRu, nie {A viLic@ viytH qeR z@eL zpiAnA NH. pE nI aver a#hiciri. nIyver m tvN a#hiciri . 11EA der EpA! {A nin eA nl tiPlM vAgHdAnM ecyHt. pE yEhAv nieR tiPlM ti Lu. 12 bielyAM bAlAiEnAw pRu, nI qeRywEH keL ayc@. av qe viLic@. pE {AnvErAw pRu, 13bAlAH qniH teR ati surmAy BvnM eviyM sVvuM niRc@ tEAM. pE {AniEA}uM pR y, yEhAv kliEAelEy qni sMsAriAnAvU. qni sVEmDyAyi nEyA tiEyA ecA k}iyil . nieRyAkELAwH {A eneyAe RtH nI tIcyAyM oAAM. 14 ni {AeneR nAiEl mwu. pE {A ninH Q mRiyi n . BAviyi yi AEyjnt niEA wM nieR jnELAwM q ec@em {A pRyAM.

sMKYk 24:7-25:7

ew tl tc@wyHM. EzieR qlA mewyM tl BrNADip wyHM. 18 yi AEy kEAew vLM! qEdAM EdzM av lBiM. aveR z@ vAy esyIrieR EdzvuM av lBiM. 19 yAEAbieR wMbiniM o putiy BrNADip vM. ngr i jIvEnAewyiri bAieylAv eryM av nziiM. 20anrM bielyAM amAElkYer kAkyM en pRykyM ecyHt+ qlA rAjYLi luM zmANH amAElH . pE amA ElH E pAluM tkewM! 21EknYer k bielyAM en pRu+ ni ew rAjYM mlmkLiel o piw EpAel suritmAeN ni k . 22pE ni EknY nziie wM. kyIen yEhAv nziicEpAel aUkA nieL twvukArAM. 23an rM bielyAM en pRu+ eedvM en ec@EA ovM jIviciri il. 24kiImini v kluk aUriEnyM ebriEnyM EtAliM. qA klukM nziiewM. 25 anrM bielyAM q}uEH teR vIiEl mwi. bAlAH teR v}i EyyM EpAyi. yi AEy epEyAri yi AEyjnt aAxYw ANH pALymwictH. aEALv EmAvAbYOIkmAyi eelMgikpAp ecA wi. 23EmAvAbYOIk aver, tew vYAjeedv bliyi pewA Nic@. ati nA yi AEylukA vYAjeedv ew rADnyiluM pewH bli Bi kyM EdvAer rADikyM ecyH t . aviewvc H yi AEyjnt, epEyAriel bA q vYAjeedve rADiA wi. yEhAv avErAw EkApiAM wi. 4 yEhAv EmAezEyAw pRu, v ew EntAeLeylAM viLik. aver qlAvM kAek vDik. avew zrIr yEhAvyew mi kiwk. aEA yEhAv m}uv yi AylukA ErAwM tni EkApM kANikyil. 5 atinA EmAez, yi AEyliel nYAyADipAErAw pRu, niew EgAievM epEyAriel bA q vYAjeedve rADicvmAy jnEntAAer ni kupiwik. qiH aver ni ekAlNM. 6 aEA EmAezyM yi AEylieR qlA mAM sELnwArieR kvAwi owi. yi AEylukAr nAy orA midYAnini o sHIey teR wMbiEl ekAuv. EmAezyHM qlA EntAAM kAN lEANH ayA aveL ekAuvtH. EmAezyHM EntAM swmAyi. 7puErAhitnAy ahErAeR

25

bielyAmieR avsAn sEzM anrM bielyAM en pRu+ ebEyArieR punAy bielyAmi eR sEzM. vYmAyi kArY {A pRy. 16 eedviniM {A Q sEzM Ek@. atYutnAy eedvM pWiic {A mnilAi. svznAy eedvM qe kANic@. {A vYmAyi ktH vinypUvM pRyAM. 17 yEhAv vtH {A kA, pE EA}l. av v {A kA, pE awl. yAEAbieR wMbiniM o nM vM. yi AEyjntyiniH o putiy Br NADip vM. BrNADip EmAvAbY
15

sMKYk 25:8-26:24

162
smyH jn EmAvAbiel EyAAtA}Hvryi pALymwicirik yAyi. EyAAndiyew mRukryi eyrIEhAyH H smIpmAyi atH . EmAezyM puErAhitnAy qelyAsAM jnELAw@ sMsAric@. av pRu, pM atilDikvuM vySver ni qNM. yEhAv EmAezyH n kiy klnyANitH. QjipHtiniM v yi AEyjntyew pik tANH. 5 yi AEylieR dYjAtpunAy EbeR wMbA vrANH+ hEnAH- hAEnAYwMbM. plU-plU wMbM. 6ehE A ehE AnYwMbM. ki- kiwMbM. 7 EbeR EgAiel wMb avyANH. avrAek 43,730 Ep. 8 plUvieR pu qlIyAbH. 9qlI yAbiM m puA-enmEv, dATA, abIrAM. EmAezyHM ahErAM qtier tiri ru EntALANH dATA M abIrAmM qH oAik. av, EkArhH yEhAvyHetier tiriEA EkArhieR ayAyikLAyi. 10EkA rhienyM aveR ayAyikeLyM mi piL vi}uiy kAlmAyi atH. EpM ekAle@! yi A EyjntyHH aetA mRiyiAyi . 11pE EkArhieR wMbiel mH aMg ekAleil. 12ziemEyA eR EgAiel wMb vyAyi . enmEv-enmEvwMbM. yAmI -yAmIwMbM.yAKI yAKIwMbM. 13 EsrhH - EsrhuwMbM. zAvUzAvUwMbM. ziemEyAeR EgAiel wMb A avrAyi. avrAek 22,200 Ep Ayi. 15 gAdieR EgAiel wMbA vrANH+ esEPA- esEPAwMbM, hi-h iwMbM. ni-niwMbM. 16osHniosHniwMbM. ririwMbM. 17aErA dH-aErAduwMbM, aErli-aErli wMbM. 18 gAdieR EgAiel wMbLA Niv. v ek 40,500 EpAyi. 19-20 eydyew EgAie wM bA vrANH+ Ezl EzlwMbM. EPrsH EPrsu wMbM. EsrhH Esrhu wMbM. (eyd yew puAri ru Ep, M oAnAM knAnivc@ mric@.) 21 EPrsini wMb+ eh E A- ehE AwMbM hAm hAm wMbM. 22 eydyew EgAini wM bA vrAyi. avew ek qM 76,500 yi. 23yiAKArieR EgAiel wMbA+ EtAlA-EtAlAwMbM. pUvA pUvA 24 wMbM yAbH-yAbuwMbM. ziE%A- ziE%A wMbM.
14 3

pQM qelyAsArieR pumAy PIenhAsH, ayA OIey pALy iEl ekAuv ku. atinA PIenhAsH EpAyi teR M qw. 8 av yi AEylukAren wAri El piw. av M pEyA gicH yi AEylukArenyM midYAkA rieyyM avew wArivc@ vDi c@. vewEmluM av M i yi. smyM qlA yi AEylukAM kwErAgM bADic @ . pE PIen hAsH vriveryM ekAEA ErAg bADnilc@. 9 ErAgbADyi ek pinAlAyirM Ep mric@. 10 yEhAv EmAezEyAw pRu, 11 qniH qeR jnew kArYi zmAy EKdmH - av qERmA mAyiriNM qAeNeR #hM! qelyAsArieR puM puErAhit nAy ahErAeR pQmAy PIen hAsH aver qeR EkApiniM ric@. qeR jntEyAw vikAr kwiic @ ekAANH avni ecyHttH. aekAH qeR EkApAEvz i {Anver ekAil. 12{Anv mAyi smADAnieR krARuAAnA #hievH PIenhAsiEnAw pR yk. 13krA tANH+ avM aveR pigAmikLM puErAhitrAyiriM. kAr NM, avnH teR eedvEAwH zmAy vikArH. yi AEyjntey I kric k av ec@kyM ecyHt. 14 sAlUvieR punAy si*miyAyi midYAkAriEyAewAM vDietH. ziemEyAeR EgAiel o wMb lvnAyi av. 15ekAle midYA kAriyew EprH ekAsHbi qmAyi. sUrieR puiyAyi av. midYA EgAiel o wMblvnAyi sU. 16 yEhAv EmAezEyAw pRu, 1 7midYA nY niew z@LANH. ni aver ekAlNM.18av nieL z@LAi }iu. epEyArivcH av nieL vic@. EkAsHbi q OI v}iyM av nieL vic@. o midYAnY EntAvieR mkLAyi av. pE yi AEyjntyH H mhAErAgbADy AyEA avM ekAle@. epEyA riel vYAjeedvmAy bAlien rADic mlmANH yi AEyjntyHH mhA ErAgM piwieptH.

26

jnew kNew mhAErAgiEzxM yEhAv EmAezEyAwM puErAhitnAy ah ErAeR pu qelyAsAriEnAwM sMsAric@. 2av pRu. yi AEy jntey qk. pEtA atilDikEmA vyAy puxAew pik wMbM tiricH Ak. yi AEyEsnyi EcrA k}ivuvmAyiriNM av.

163
yiAKArieR EgAiel wMb avrAyi. av ek 64,300 EpAyi. 26 esbUlUeR EgAiel wMb A+ EserdH - EserdwMbM. ElA ElA wMbM yhHEL-yhHEL wMbM. 27 esbUlUeR EgAie wM bA avrAyi. av ek 60,500 EpAyi. 28 mneyM q*PyImM EyAEsPieR ru puArAyi. avEAErA M oAErA EgAAyi. 29mn eyew EgAiel wMbA+ mAKI-mAKIwMbM. (gielyAdieR pitAvAyi mAKI.) gielyAdH- gielyAdu wMbM. 30giel yAdini wMbA+ QEyes -QEyeswMbM .EhelH-Ehelu wMbM. 31a IEy a IEywMbM. EzeKM-EzeKM wMbM. 32ezmIdA- ezmIdA wMbM. EheP EheP wMbM. esElAPhAdH EhePrieR punA yi. pE av puArilAyi . puimA mAM. mhHLA, EnAvA, ehA gHLA, miA, tisA qAyi pui mAew Epk. 34 mneyew EgAie wMb etAeyANH . avew ek qM 52,700. 35 qyImieR EgAie wM bA+ ETlhH-ETlhuwMbM. EbeKEbeKwMbM. th- thwMbM. 36 rA ETlhieR wMbAr. rAniniH rAwMbM. 37 qyImieR EgAiel wMb avrAyi. avew ek qM 32,500 EyAEsPieR EgAiniM vvrANH averlAM. 38 ebnYAmIeR EgAini wMbA+ Ebl-EblA wMbM. asHEb .asH EbwMbM. ahIrAMahIrAM wMbM. 39 ezPU-ezPUwMbM. PAM- PAM wMbM. 40Eblyi ni wMb + aH - auwMbM. nAmA nAmA wMbM. 41 ebnYAmIeR EgAiel wMb vyAyi. avew sMKY 45,600. 42 dAeR EgAiel wMbA v rAyi+ hAM-hAMEgAM atAyi dAeR EgAM. 43hAmi eR EgAi aEnkM wMbA yi. avew sMKY 64,400. 44 EzrieR EgAiel wMb+ yimH n A-yimH n AwMbM. yizVi-yizVi wMbM. ebRIy- ebRIywMbM. 45eb RIyyini wMb+ Eheb33 25

sMKYk 26:25-64

Eheb wMbM. miEy- miEy wMbM. 46 (EzrinH sARA qeA puiym Ayi.) 47EzrieR EgAA avrAyi. avew sMKY 53,400. 48 nPHtAliyew EgAA vrA+ yhHEs-yhHEswMbM. ni-ni wMbM. 49Eyes- EyeswMbM. ziElM ziElM wMbM. 50nPHtAliyew EgAiel wMb avrAyi. avew ek qM 45,400 yi. 51 aen yi AEyjntyew ek qM 6,01,730 yi. 52 yEhAv EmAezEyAw pRu, 53mi vItMvcH v nkNM. oAErA EgA iM aviwyilu qlAvM kiviDM vzYi mi nk NM. 54vliywMbinH wt miyM ecRiy wMbinH Rc@ miyM. q e qlAvM lYmAyi mi kiNM. 55 qA Et lM eAe ki NemH nRuiRiyNM. oAErAEgAi M avrvew lM kiNM. lM avew EgAieREpri aRiye wNM. 56ecRuM vlumAy qlA wMb M mi nkewNM. a tImAni A ni nRuiwNM. 57 Elviyew EgAeyM av qi. Elviyew EgAi ni wMb vrANH+ EgEzA- EgEzAwMbM. ekhA H- ekhAuwMbM. emrAri- emrAri wMbM. 58vM ElvYew EgAi e wMbLANH + libH n iwMbM. ehEAwMbM. mhHLiwMbM. mzi wMbM. EkArhu wMbM. a%AM ekhAY EgAi niv nAyi. 59EyAEKEbdH yi a%A mieR pi. avM Elviyew EgAA riyANH . QjipH t ilANv jnic t H . a%AmM EyAEKEbdM ru puA jEmki. ahErAM EmAezyM. av mirYAM qeA puiymAyi. 60 nAdAbH, abI, qelyAsA, QTA mA qivew pitAvAyi ah ErA. 61pE nAdAbuM abIvuM mrN mwu. av yEhAv avdiA rItiyi agHniyilUew av v}ipAwH nkiytinAlANH mrNmwtH. 62 Elviyew EgAAew qM 23,000 yi. o mAsiEm Aym m}uv puxjkeLyM qi. qA liver m@ yi AEylukAErAwH Ecl qiytH. yEhAv m@v nkiy miyi av p kiiyil. 63 EmAezyM puErAhitnAy qelyA sAM aver qi. EmAvAbiel EyA AtA}H v ryilAyirievyANH av jneL qiytH. eyrIEhAyew mRuk ryi EyAAndItIrAyi atH. 64 vLer vxmH EmAezyM puErA hitnAy ahErAM EcH sInAyi mmiyivc H yi AEyjntyew kNewkyAyi. pE jn

sMKYk 26:65-28:4

164
mmiyiel kAEdzinw emrIbA evivcH jn klhictH oA ik. nIyM ahErAM qeR kln asriA vistic@. nI qe drikEyA {A vinAeNH jn ELAw@ pRykEyA ecyHtil. 15 EmAez yEhAvEyAwH en pRu, 16 yEhAvyAy eedvinH jneLA ciietRiyAM. yEhAEv, Q jnH aH o EntAvien etre wNemH {A Ai. 17 aver viewniH putiy mmiyiEl nyi vA o EntAvien yEhAv etr ewNemH {A Ai. yEhAvyew jnt wynilA i peEAelyAktH. 18 atinA yEhAv EmAezEyAw pR u, eR punAy EyAv yiri M putiy EntAvH. av vLer jH{Ani yANH.* nieR krM aveEm vyHk. 19 puErAhitnAy qelyAsAriM jn M mi vniA avEnAw pRyk. pie aven av m pAek o putiy EntAvAk. 20 aven nI EntAvAevH jn kANic@ ekAwk. aEA av erlAM aven asriNM. 21o EtY ktImAnM qwEivEA EyAv puErAhitnAy qelyAsArien smIpi e. qelyAsA yEhAvyew mRupwi mnilAA QrIM pEyAgie. aEA EyAvyM m}uv yi AEylu kAM eedvM pRyEpAel ece. yi EpAvuk qv pRA av yM ecA EpAkNM. vIiEl EpAk qv pRA vIiEl EpAkNM. 22 EmAez yEhAvey asric@. puErA hitnAy qelyAsAriM yi AEy jntyHM mi niA EmAez EyA vEyAw pRu. 23anrM EmAez teR eekk aveREmvcH aven puti yEntAvAyi niymic@. yEhAv av EnAw pR rItiyilANH EmAez a ecyHttH. nitYblik anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, 2yi AEyjntyH H Q jH{ nk. niitsmyH qni DAnYbliyM m@ v}ipAwkM n eH R vA avErAw pR yk. agHniyilUewy blikLANv. atieR gM yEhAvey sxHwnA M. 3agHniyilUew yEhAvyH nEk blik veyAeyANH. qM o vyAy ru AwkeL av n kNM. winH yAetA nYUntymAyi ritH. 4 o Awien BAtiluM
av ... j{AniyANH tA eR punAy H EyAv, AvH niRvnANv q vAcYAM. EyAv vLer jH{ AniyAyi eEA avni eedvieR Avu AyieEA vAM aM.

m}uv mrNmwu. avri M jIviciriil. 65kArNM, av mmi yi mriemH yEhAv avErAw@ pR i. avEzxic ruEp eyPu eyew punAy kAElbuM eR pu nAy EyAvymAyi. esElAPhAdieR puimA EhePrieR punAyi es ElAPhAdH. EheP gielyAdieR pu. gielyAdH mAKIrieR punAyi . mAKI mneyew pu. mneEyA EsPieR pu. esElAPhAdinH au puimAAyi. mhA, EnAvA, ehAgHLA, miA, tisA qAyi avew Epk. 2 Q au OIkM sELnwAri ecH EmAezy ewyM puErAhitnAy qelyAsArieR yM EntAewyM m}uv yi AEylu kAewyM mi ni. au epmLM pRu, 3 n m miyilUew sriEv {ew pitA vu mric@. o sVABAvikmrNM. yEhAv yHetier tirivnAy EkArhieR sMGi EcrAvrielArALAyi {ew pitAvH. pE {ew pitA vinH o punil. 4 tinM {ew pitAvieR nAmM wAkielANH. atH anItiyANH. puArilAekA H aveR EprH avsAniM. atinA {ew aEp, {ew pitAvi eR sEhAdrAErAewAM {M lM trNemANH. 5 atinA EmAez, tAenA ecE et yEhAvEyAw EcAdic @ . 6 yEhAv avEnAw pRu, 7esElAP hAdieR puimA pRtH zriyANH. avew pitAvieR sEhAdrAErA ewAM avM lieR p ekAw NM. atinA nI, avew pitAvi lM av ekAwk. 8 atinA yi AEyjntyHiwyi Q niymmAk, puAril A et orA mricA ayAetlAM ayA ew puimA nkiyiriNM. 9 ayA puimAmiel i ayA etlAM ayAew sEhAdrA n kNM. 10ayA sEhAdrAmieli ayAetlAM ayAew pit]sEhA drA nkNM. 11ayAew pitA viM sEhAdrArieli ayAew sVH awbuvi ekAwNM. yi AEyjntyHH niymmAyiri NM. yEhAv Q kln EmAezyH n .

27

28

EyAv putiy EntAvH anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, EyAAndiyew ki} mmi yiel mlkLielAiEl EpAk, aviewniH {A yi AEyjntyHu n mi nin kANAM.13Q mi nI ktiEzxM nieR sEhAdr ahErAenEAel nIyM mriM. 14sI
12

165
mEtien sYyHM EvNM nkA. 5 w}i EnmAvH kA hI olIev EcH DAnYbliyAyi nk. 6 (sInA yipvtivcH av nitYv}ipAwH nkA wi. agH n iyilUewyANH av bli nkiytH. atieR gM yEhAvey sxHwnAi.) 7 agHniyilU ewy v}ipAwkELAewAM jn pAnIyyAgM nkNM. oAErA A wiEnAwemAM kAhI vIu vItM nkNM. pAnIyyAgM vilH yAgpIWi o}ik. yEhAvyH o sAnmANitH. 8rAme A wien sYyH bliyik. BAt iel v}ipAwu EpAel te. aEtAewA m pAnIyyAgvuM nk. agHniyi lUewy o v}ipAwANitH. atieR gM yEhAvey ItiewM. zbH blik zbHdivsM ni o vyAy rH AwkeL bliyiNM. av yHH yAetA nYUntyM AyiritH. olIev Ec riw}i En mAvuM pAnIyyAgvuM ni ai NM. 10vimdiniel viv}ipAwA NitH. ptivu nitYv}ipAwiM pAnIyyAgM puREmyANH.
9

sMKYk 28:5-29:2

timAs sELn oAErA mAsieRyM dYdivsM yEhAvyH o viEzxe EhAmyAgM nkNM. ru kALk, o NAwH, o vyS Aym }u Awk qi vyAyiriNM atH. avyHH yAetA nYUntyM AyiritH. 12oAErA kAL EyAwemAM miw}i EnmAvH olI ev EcH DAnYbliyAyi nkNM. NAwiEnAewAM riw}i mAvH olI ev EcH DAnYbliyM nkNM. 13 oAErA AwiEnAwemAM olIev Ec w}i EnmAvuM DAnYbli yAyi nkNM. agHniyilUewy o v}ipAwAyiriNM atH. atieR gM yEhAvey ItiewM. 14kALEyAewA M arhI vIH, NAwiEnAewAM mielA hI vIH, AwiEnA ewAM kA hI vIH qien pAnIyyAgvuM aiNM. vxiel qlAmAsvuM aiE EhAmyAgmA NtH . 15niEtYny EhAmyAgM pAnIyyAgM puREm o EkA lAwienyM ni yEhAvyH nk NM. aetA pApbliyAyiriM.
11

LnM nwNM. divsM ni o EjAliyM ectH. 19ni yEhAvyH EhAmyAgM aiNM. ru kALk, o NAwH, o vyS }u A wk qivey EvNM EhAmyAgmi A. avyHeAM yAetA nYUntyM AkA pAwil . 20-21oAErA kALEyAw emAM miw}i En DAnYM olI ev EcM NAwiEnAewAM riw }i En mAvH olIev EcM oAErA AwiEnAwemAM riw}i En mAvH olIev EcM DAnY bliyAyi nkNM. 22o EkAlAwi enyM ni bliyiNM. bli niew Ayii pApbli yAyiriM. 23niEtYn ni nw BAtbliyH puREmyANH ecE tH. 24 aEtEpAel, }u divsvuM yEhAv yH agHniyilUewy v}ipAwkM pAnIyyAgM aiNM. Q v}ipA wkew gM yEhAvey sxHwnA M .Q v}ipAwk jnH hAr mAkNM. ni niEtYn agHniyilUew n v}ipAwk puREmyANH Q EhAmyAgM nEktH. 25 anrM Q o}ivudivsew }AM pM, ni meA visE LnM wi EcrNM. divsM M meA EjAliyM ec@vA pAwil. H H vAErA/vM (epEAst) dYPlew /vnAkLi (vAErA/vM) yEhAvyH putiy viL kekAH DAnYbli nkNM. aEA}uM ni o visELnM viLic@ NM. a ni o EjAliyM ec@ vA pAwil. 27ni o EhAmyAgM aiNM. agHniyilUewy o v}i pAwAyiriNM atH . atieR gM yEhAvey sAdiiM. ru kALk, o NAwH o vyS }u Aw k qivey niLiNM. avyHH o nYUntyM AyiriAM pAwil. 28 oAErA kALEyAwemAM miw}i En mAvH olIev EcM NAwiEnA ewAM riw}i EnmAvH olIev EcM 29oAErA AwiEnAwemAM w }i EnmAvH olIev EcM DAnY bliyAyM nkNM. 30wAet o EkAlAwien nieL IkritiM bliyiNM. 31niEtYny EhAmyA gM atiEnAewAM n DAnY bliM puREmyANitH. Q m]gEA avEyAewAM smi pAnIyyAg EAyAetA nYUntymilAtiriA EtYkM iNM.
26

epsh dYmAsieR ptinAlAM divs mAyiriM yEhAvyew epsh. 17 mAsieR ptinAM divsM puLii lA aieR /vM rMBiM. Q /vdin }u nA nIuniM. puLiu EcAet Aiy aM mAEm ni BiAvU. 18Q /vdivs ew dYdivsM ni o visE
16

29

kAhLew /vM }AM mAsieR oAM tIyti o visELnM nwiyiri NM. aH ni o EjAliyM ecA pAwil. kAhLM m}E divsmANH. 2 EhAmyAg ni aiNM. ati

sMKYk 29:3-35

166
tH . 18kALkELAwM NAwkELAwM AwkELAwemAM zriyAy aLvi DAnYblikM pAnIyyAgM ai NM. 19o EkAlAwien pApbli yAyM ni aiNM. nitYbliM atieR DAnYbliM pAnIyyAg M puREmyANiv. 20 tinALieR mAM divsM pti enA kALk, ru NAwk. o vyAy ptinAlH Awk qi vey bliyiNM. avyHH yAetA nYUntyM AkA pAwil. 21kALkELAwM NAwkELAwM AwkELAwemAM zriyAy aLvi DAnY-pAnIyyAg M aiNM. 22o EkAlAwien pAp bliyAyM nkNM. nitYbliM ati eR DAnYbliM pAnIyyAgM puREmyANiv. 23 nAlAM divsM p kALkeLyM ru NAwkeLyM o vyAy ptinAlu AwkeLyM ni bliyiNM. avyHH yAetA nYUntymAyiri tH. 24tYmAy aLvi DAnY-pAnIyAg M kALk, NAwk, Awk qivEyAewAM aiNM. 25o EkAlAwienyM ni pApbliyAyi nkNM. nitYbliM atieR DAnY bli pAnIyyAgM qivyHM puREm yANitH. 26 aAM divsM op kALkeLyM ru NAwkeLyM o vyAy pti nAlH AwkeLyM bliyiNM. avyHH yAetA nYUntyM AkA pAwil . 27zriyAy aLvilu DAnYpAnIyyAgM kALk, NAwk, Awk qivEyAewA nkNM. 28 o EkAlAwien pApbliyAyM ni aiNM. nitYbliM ati eR DAnYbli, pAnIyyAgM qiv yHM puREmyANiv nkeEwtH. 29 RAM divsM q@ kALk, rH NAwk, o vyAy ptiAlu Awk qivey aiNM. avyHH yAetA nYUntyM AkA pAwil. 30zriyAy aLvilu DAnYb liyM pAnIyyAgvuM kAL, NAwH , AwH qivEyAewAM nkiyiri NM. 31o EkAlAwien pApbli yAyM ni nkNM. nitYbliM aEtAewAm DAnYbliM pAnIyyA gM puREmyANiv. 32 }AM divsM }u kALk, rH NA wk, o vyAy ptinAlu Aw k qivey bliyiNM. av yHH yAetAru nYUntyM AyiritH. 33 zriyAy aLvi DAnYblikM pAnI yyAgM kALk, NAwk, A wk qivEyAewAM aiNM. 34 o EkAlAwien pApbliyAyM aiNM. nitYbliM aEtAewA m DAnYbliM pAnIyyAgM puREmyANiv. 35 qAM divsM ativimAeyA sELnM EcrNM. aH ni o EjAli

eR gM yEhAvey sAdiiM. o kAL, o NAwH, o vyAy }u Awk qivey ni bliyi NM. av yAetA nYUntyM vyA yiritH. 3kALEyAewAM q Ec miw}i EnmAvuM NAwiEnAewA M riw}i qEc EnmAvuM 4 oAErA AwiEnAwemAM w}i q Ec En mAvuM aiNM. 5 ni eL Ikriti pApbli yAyi o EkAlAwienyM ai NM. 6amAvAsibliM atiEnAewA m DAnYbliM puREmyANitH. niEtY ny bliM atieR DAnYbliM pAnIyyAgM puREmyANv. c Lsric@ EvNM av nwA. agHni yilUewy v}ipAwieR gM yEhAvey sxHwnAM. AyidinM }AM mAsieR pAM divsM o visELnM EcrNM. aH ni oM BitH. o EjAliyM ec@ky mtH. 8niLi EhAmyAgew gM yEhAvey ItiewM. o kAL, o NAwH , o vyAy }u Awk qivey bliyiNM. avyHH yAetA nYUntymAyiri tH. 9 miw}i EnmAvH olIev EcH kALEyAewAvuM riw}i En mAvH olIev EcH NAwiEnAewA vuM 10w}i vItM oAErA AwiEnA ewAvuM bliyiNM. 11o NA wien pApbliyAyM aiNM. Ay idiniel pApbliyH puREm yANitH. nitYbliM atiEnAewAm DAnYbliyH M pAnIyyAgM puREmyANitH.
7

wAriA }AM mAsieR ptinAM div sM o visELnM EcrNM. wAr iALANtH. divsM ni o EjAliyM ectH. }u divsE ni yEhAvyH Evi /vM EGAxiNM. 13ni EhAmyAg aiNM. agHniyilUewy v}i pAwkew gM yEhAvey sxHwnA M. ptim kALk, ru NAwk, ptinAlu Awk qivey bli yiNM. avyHAke yAetA nYUn tyM AkA pAwil. 14oAErA kALEyAw emAM qEc miw}i En mAvuM oAErA NAwiEnAwemAM riw }iyM 15oAErA AwiEnAwemAM w }i vItvuM mAvH q EcH smi NM. 16o NAwienyM ni pAp bliyAyi smiNM. nitYbliyM atiEnAewAm DAnYbliyHM pAnI yyAgM puREmyANitH. 17 /vieR rAM divsM pu kALkeLyM ru NAwkeLyM o vy Ay ptinAlu AwkeLyM sm iNM. avyHH o nYUntymAyiri
12

167
yM ectH. 36ni o EhAmyAgM aiNM. agHniyilUewy Q v}i pAwkew gM yEhAvey sxHwnA M. o kAL, o NAwH, o vyAy }u Awk qivEyyM ni bliyiNM. avyHH yAetA nYUn tyM AyiritH . 37kAL, NAwH , Awk qivEyAewAM zriyAy aLvi DAnYblikM pAnIyyAg M aiNM. 38o EkAlAwien pApbliyAyM ni aiNM. nitYbliM aEtAewAm DAnYbli yH M pAnIyyAgM puREmyA Niv. 39 viEzxAEGAxdinLi ni EhAmyAg, DAnYblik, pAnIyyA g, smADAnblik qivyi NM. ni av yEhAvyH ai NM. yEhAvyH ni smiA Ezi visAnM ni ew etiluM Encyew v}ipAwiM puREm yiriNM v. 40 yEhAv tEAw klic qlAArY M EmAez yi AEyjntEyAw pRu. vAgdAn H qlA yi AEyEgAlvA mAyM EmAez sMsAric@. yEhAv yew klnkeLRicH EmAez avErAw pRu. 2 ov eedvinH o EtYkvAgH dAnM nkNemA#hic A , aTvA vizixHwmAyetEA eedvi nkA emA#hic A , aven atinvdi k. pE ayA teR vAgH d AnM aen te pAliNM! 3 teR pitAviEnAw ew tAmsi o yvti yEhAvyH qei luM nkAem vAgHdAnM ecyHtev vrAM. 4aEti aRi avew pitAvH aveL avdicA av vAgHdAnM niREvNM. 5 qA avew pitAvH atinH avdiApM av vAgH dAnLiniM myANH . av teR vAgHdAnM niREvAnAvil. av ew pitAvH aveL twu. atinA yEhAv avELAwH miM. 6 yEhAvyH qeiluM nkAemH o OI vAgH d AnM ecyH t tiEzxM av vivAhityAey vrAM. 7aEt i aRi avew BAvH qtieA M kwiicieli av vAgH dAnM niREvNM. 8qA teR vAgH dAnM pAlitiniH BAvH aveL twA av vAgHdAnM nEk til. avew BAvH vAgHdAnM lMGi c@. avew vA pAliA ayA aveL avdicil. atinA yEhAv avELAwu epARuM. 9 o viDvEyA vivAhEmAcityAy ovELA o vAgHdAnM nwieyvrAM. avLen EnA tIcyAyM av L pAliNM. 10vivAhityAy o OI vAgHdAnM ecyHet vrAM. 11at

sMKYk 29:36-31:9

30

Ri avew BAvH aveL atin vdicA av a niREvNM. vAgH dAnM ecyHtetlAM av nkiyiri NM. 12qA avew vAgHdAne aRi BAvH a nirsic A av a niREvtil. av qA vAgHdAnM ecyHtetEA avew BAvH atH lMGic @ evEA zHnml. avew BAvH vAgHdAnM lMGicA yEhAv avELAw miM. 13 o vivAhityAy OI yEhAvyH cil sADn nkAem vAgHdAnM ec@kEyA oM lAet qeiluM ecAem* vAgHdAnM ec@kEyA eedv ieneiluM vivAgH d An ec@kEyA ecyHet vrAM. BAvinH vAgHdAn twykEyA a niREv A avdikEyA ecAM. 14teR BArYey vAgH d AnM niREvA ayA qen avdiM? ayA aEti aRiH av twyieli OI teR vAgH d AnM aente pAli NM. 15pE ayA aEti aRiy kyM Rc@ smyiEzxM a twy kymA ec@eti avew vAgH dAnlMGninH ayALAyiriM r vAdi. 16 yEhAv EmAezyH nkiy kln k aveyAeyANH. orAeLyM ayA ew BArYeyyM aenyM mkeLyM pitAviEnAewA vsi yvtiey iym klnk avyANH. midYAnYErAwH yi AEy yM ec@ yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. av pRu, 2 yi AEyjnt eyeAH {A midYAnYErAw pkrM vIi M. atiEzxM EmAez, nI mriM. 3 atinA EmAez jnELAw sMsA ric@. av pRu,niLi ciler pALArAyi etrewk. midYAnY ErAw teR tikArM tIA yEhAv ver pEyAgiM. 4 yi AEy liel oAErA EgAiniM yirM Eper vItM etrewk. 5yi AEy EgALiniM ek pIrAyirM BwAAM. 6 pIrAyirM Eper EmAez yi nyc @ . puErAhitnAy qelyAsAri enyM avErAewAM ayc@. qelyA sA vivsH t M ekAukLM kAhLM qwi. 7 yEhAvyew kl n EpAel yi AEyjnt midYAnY ErAw yM ecyHt. midYAnYrAy qlA puxAeryM av vDic @ . 8 vi, ErEM, sU, , Erb qI au midYAnYrAjAAM vDievrie wM. ebEyArieR punAy bielyAmi enyM av vAekAH vDic@. 9 yi AEylukA midYAnYOIkeLyM ikeLyM twvukArAi. avew w

31

o M . . . e c A e m H oM k}iAety trilu cil zArIrikpIfk aB viAM qM.

sMKYk 31:10-48

168
anrM yEhAv EmAezEyAw pR u, 26nIyM puErAhitnAy qelyA sAM qlA EntAAM EcH qlA twvukAeryM qlA m]geLyM y i BwAerw qlA sADnM qNM. 27anrM av yi EpAy pALAiwyiluM yi AEyli el m@ jniwyiluM vItik. 28y i EpAy pALAriniH sADnew o BAgM qwk. atH yEhAvyH tANH . oAErA aURu sADnLiluM o vItM yEhAvyH tANH. mxYM pM k}utkM wkM atiluewM. 29BwA y i piwiecwvyew pti sADn avriniM qwk. qiH sADn puErAhitnAy qelyA sArien lik. BAgM yEhAvyH tANH. 30anrM jnL@ew ptiyi niH, qlA atiniM o vItM qwk. mxYM pL@M k}utkL@M wkL@M mEetiluM m]gmAyAluM ati luewM. vItM ElvY nk. kArNM, yEhAvyew viwArM sUitH avrANH. 31 atinA EmAezyM qelyAsAM yEhAvyew klnysric@. 32pAL A Ru li q}upAyirM ecriyAwkeLyM 33q}upIrAyirM peLyM 34aRupEArAyirM k}utk ELyM 35mAyM eelMgikbiEl eiilA mIrAyirM OIkeLyM ekAuv. 36yiEpAy pALA H m li mE}Ayiri aURu ecriyAwkeL lBic@. 37aRu iey}upiyu ecriyAwkeL av yEhAvyH nki. 38pALAH mARAyirM peL kii. q}upi ru peL av yEhAvyH nki. 39 pALAH mtinAyiri aURu k}utkeL kii. aRupeA k}utkeL av yEhAvyH nki. 40pALAH ptinARAyirM OIkeL kii. mi ru OIkeL av yEhAvyH ekAw . 41EmAez sAneLlAM yEhAv yH ekAwA puErAhitnAy qelyA sArien lic@. 42 anrM EmAez jnew pti qi. yi EpAy BwAriniM EmAez qwtiniM av vIt mAyi atH. 43jnH m li mE}Ayiri aURu ecriyAwk eLyM 44mARAyirM peLyM 45m tinAyiri aURu k}utkeLyM 46 ptinARAyirM OIkeLyM lBic @ . 47 oAErA atiniM o vItM EmAez yEhAvyHAyi qw. m]gM m xYM atiewM. av av ElvY ekAw. kArNM yEhAvyew vi wArieR sUikArNv. yEhA vyew klnEpAelyANH EmAez en eylAM ecyHttH. 48 anrM EsnAnAykA (sh A DipAM ztADipAM) EmAezyew
25

keLyM peLyM wAet avew sADnM yi AEylukA eek lAi. 10anrM av midYAnYew m}u v pNM #AmM tIevc@ nzi ic@. 11qlA jneLyM m]geLyM av piwicH 12EmAezyewyM puErAhit nAy qelyAsArieRyM m@vew yM aw ekAuv. yi t piwiecw qlA sADnM av yi AEypALyiEl ekAu v. EmAvAbiel EyAAtA}Hvryi lANH yi AEyjnt tAvLmwic t H . eyrIEhAyew mRukryi EyAAndi yew ki}E kryilAyi atH. 13a EA EmAezyM puErAhitnAy qelyA sAM mu jnEntAM BwAer kANA Riec. 14 eesnikEntAAErAwH EmAezyH kw EdxYmAyi. yini M mwiv sh ADipAM ztA DipAM EneryANH EmAez EkApi ct. 15EmAez avErAw pRu, nieL H inA OIkeL jIviAnvdictH? 16 Q OIk yi AEyliel puxA H vinyAyiIM. jn yEhAv yi nikluM. bielyAmieR kAl EtuEpAelyAM sMgtik. epEyA riEl EpAeleyAe sMBviM. yEhA vyew jntyHH mhAErAgM bADiM. 17 EA midYAkArAy qlA ik eLyM vDik. o puxEnAewA k}i qlA midYAkArikeLyM vDi k. ErAewiluM eelMgikbi Elei@ qlA midYAOIkeLyM vDik. 18mAyM eelMgikbi EleiilA qlA epikeLyM evRuet viwk. 19wAet niLi m@ ver ekA qlAvM }u divsE pALyi puR pAk. o m]tEdh i sHpzik mAEm ecyHti@_ eviluM ni pALyi puR pANM. mAM divsM niM ni ew twvukAM sVyM IkriNM. }AM divsvuM ni ate ec NM. 20ni niew vO m}u v k}ukNM. EtA, kiLi, twi qiv ekAuAiy sADnLAyAluM aet l A M k}ukNM. ni Ikrie wNM. 21 anrM puErAhitnAy qelyA sA BwAErAw sMsAric@. av pR u, yEhAv EmAezyH nkiy c aveylAmANH. yiniM mw iv BwAeriy cLANv. 22-23 qA agH n iyiliwAvuvyew niym vYtYsH t LANH . sVM, evi, oAwH, H, nAkM, QyM qiv eyAe agHniyiliwNM. anrM av evLLi k}uki i vNM. agHniyiliwA vAveyAe ev i k}ukNM. 24}AM divsM, niew vOeLl A M evi k}ukNM. aEA ni IkriewM. ati EzxM ni pALyiEl vrAM.

169
awE v. 49av EmAezEyAw pR u,ayew B]tYArAy { Bw Aer qi. orAeLEAluM { o}ivA iyiil. 50atinA { oAErA riniM yEhAvyH sAn ekAuv. sVMekAu EtA k, vLk, EmAtir, vLy, mNit qivyA { ekAuvtH. Q sAn {eL IkrititANH. 51 atinA EmAez sVMekAu sADneLlAM qw puErAhitnAy qelyAsArien lic@. 52ztADipA M sh ADipAM yEhAvyHAyi l i c sVinH nAiyiptu pQH mAyi. 53yi Enwiy bAi sADn av sUi c@. 54EmAezyM puErAhitnAy qelyA sAM sh ADipAriniM ztADi pAriniM kiiy sVemw. anrM av sVM sELn wArivc@. sAnM yi AEylu kAew sHmArkmAyi yEhAvyew mi li. EyAAndi ki} EgA EbeRyM gAdieRyM EgA AH aEnkM pAyi. yEsriM gielyAdiM wyH lM av ku. tew pu piy lmANetH av mnilAi. 2 atinA EbeRyM gAdieRyM EgAiev EmAezey smIpic@. av, EmAezEyAwM puErAhitnAy qelyAsAriEnAwM jnEntAAErAwM sMsAric@. 4av pRu, niew B]tYArAy {H aEnkmEnkM p H. { pwepAtiy lM p H nltANH. atAErAH, dIEbA, yEs, ni%A, ehzHEbA, qelyAEl, esbAM, enEbA, ebEyA qI l atiluewM. 5ayH kNy ei Q lM { tAluM. {eL EyAAndiyew mRukryiEl ewEt. 6 EbeRyM gAdieRyM EgAA ErAwH EmAez pRu, niLiview tAmsi ev niew sEhAdr yi EpA ni avdiEmA? 7ni eLANH yi AEyjntey ni/A hewA mitH? yEhAv av nkiy EdzEH EyAAndi kwEpAtinH ni aver ni /AhewkyANH! 8 niew pitA A Et sMgti qEAw ecyH t . kAEdzHbEyivcH Edz priEzADn yH H {A cArAer ayc @ . 9 av qsH E AtA}H v rver EpAyi. av EdzM ku. av yi AEylukAer ni /Ahewi. yEhAv av n kiy EdzEu EpAkA av yi A EylukAH tAl rYmil A tAi. 10yEhA vyH avErAwu vLer EkApM EtAi.

sMKYk 31:49-32:24

32

yEhAv Q vAgHdAnM ecyHt. 11Qji pHtini vvM pEtA atilDi kEmA vySvM y orAM EdzM kAkyil. aAhAmiEnAwM yisHhA iEnAwM yAEAbiEnAwM {AenA vAgHdAnM ecyHt. Q mi v nkA emAyi qeR vAgHdAnM. pE av qe zri piwil. ati nA avH Q EdzM lBiil. 12ek nisYnAy eyPueyew punAy kAElbuM eR punAy EyAvyM mAEm ti EvziyZ. kArNM av stYmAyM qe asric@! 13 yi AEyjntEyAwH yEhAvyH kw EkApmAyi. atinA yEhAv aver nAl sMv/rM mmiyi tAm siic @ . yEhAvyH e tier pApM ecyHtverlAM mriMver av aver mmiyi pAic@. 14EA ni niew pitAA ecyHt aEt kArY te ec@. pApikEL, teR jntEyAwH yEhAvyH wt ErAxm AAnAENA ni mitH? 15y EhAvey asriAtiA av yi AEyjntey wtkAlM mmi yi pAiM. aEA Q jneLey lAM ni nziiM! 16 qA EbeRyM gAdieRyM EgAA EmAezey smIpic@. av pRu, { {ew ik ngr pNiykyM m]giview etA}uk pNiykyM ec@M. 17a EA {ew ik viwe jn Li niM suritrAyiriM. pE { sEAxEAew vH mH yi A EylukAer shAyiM. aver { avew EdzE ekAuvM. 18yi A Ey jnLiElAErAM miyi avew p ki@Mver { Bvn LiEl mwi vril. 19EyAAndiyew pwiARu o umiEpAluM { qwkymil. l! {ew vItM EyA Andiyew ki}E kryilANH! 20 atinA EmAez avErAw pRu, ni eneylAM ecyHtA Q mi niEwtAyiIM. pE niew BwA yEhAvyew sviDi y i EpAEkivM. 21niew BwA EyAAndi mRicukwH z@eL rAjY niM oAwiNM. 22neLlAM yEhAv yew shAyEAew mi qwti EzxM ni vIiEl mwAM. aEA ni ArAeNH yEhAv yM yi AEyjntyM kkyil . aEA mi sVmAA yEhAv ni eL avdikyM ec@M. 23en eyAeyl ni ec@eti ni yEhAvyHetier pApM ec@k yAyiriM. niew pApi tIc yAyM ziiewemM aRiyk. 24 niew ikH ngrM m]g etA}ukM pNiyk. pE aEA ni vAgH d AnM ecyH t viNM.

sMKYk 32:25-33:19
25

170
ecH eknAM atinw ecRu#Am M kI}wi. linH av teR te Epri@. Qjiptini H yi AEylieR yA EmAezyM ahErAM yi AEyj ntey QjipHtiniM sMG LAyi ekAuv. av sric l veyAeyANH. 2 t sric leLi EmAez q}utiyi@H . yEhAvyew kl n kArmAyi EmAez aArY ErKewiytH. puR AwiEzxM av sric l veyAeyANH+ 3 oAM mAsieR ptinAM divsM av remEssiniM puRe@. eps hyHEzxm BAti yi A Eyjnt tew eekkyi vij yAhHLAdEAew QjipHtiniM puR E v. m}uv QjipH t kAM aver ku. 4yEhAv vDicver }ici wkyAyi QjipHtkA. av t ew dYjAtereylAM }iciwkyAyi . yEhAv QjipHtkAew EdvA etier teR nYAyviDi nwi. 5 yi AEyjnt remEssiniM suEAiEl EpAyi. 6suEAi niv TAmiElANH EpAytH. aview yv mmiyew vi pALymwic@. 7 av TAminiH pIhhiErAiEl EpAyi. bAesEPAninwAyi atH. av migHEdAlinwH pALym wic@. 8 jn pIhhErAiniH kwli eR nwew nw. av mmiyi El EpAyi. TAMmmiyilUew av m divsM nw av mARyi pALy mwic@.

aEA gAdieRyM EbeRyM EgAA EmAezEyAw pRu, { ayew B]tYArANH. aH {ew yjmAnM. atinA ayew kln { asriAM. 26{ew BArY mAM ikM m]gM gielyAdungr Li vsiM. 27pE ayew B]tY rAy { EyAAndi kwM. { ew yjmAneR klnysricH { yEhAvyew mAek yi EpAkAM. 28 avew vAgH d AnM EmAezyM puErAhitnAy qelyAsAM eR punAy EyAvyM yi AEyliel EgAlvAM Ek@. 29EmAez av ErAw@ pRu,gAdieRyM EbeRyM EgAA EyAAndi kwM. av yEhAvyew sviDi yi EpAM. mi piwicwA av nieL shAyiM. avew BAgmAyi ni gielyAdH av nkyM EvNM. 30 yDDArikLAyi av niELAewA M kwilAeyi knAEdzi niiwyi avH avkAz AyiriNM. 31 gAdielyM EbnielyM jn mRu pwi pRu, yEhAvyew klnEpAel viAem { stYM ec@ . 32{ EyAAndi mRic@kwH knAEdz yEhAvyew sviDi qAM. {ew, vItilu mi EyA Andiyew ki}EryilANH. 33 atinA EmAez EdzM gAdiel jnM Ebniel jnM EyA EsPieR punAyi mneyew pti EgAAM ekAw. aEmArY nAy sIEhAeRyM bAzA rAjAvAy oAgieRyM rAjY atiluewM. Edzi ilum ngrM Edzi ewM. 34 gAdiel jn dIEbA, atAErAH, aErAEy, 35aEAH-EzAPA, yAes, eyAgHbhA, 36EbH-ni%A, EbH-hA rA qI ngr pNi. zmAy Biik ekAANv ngr nii ctH. m]g etA}ukM av niic@. 37 Ebniel jn ehzH E bA, qelyAel, kirYyIM, 38enEbA, bA emEyA,sibHmA qI ngr pNi. t vIuM pNit ngrH av Epk nki. pE av enEbA bAemEyA qivyew Epk mAi. 39 mneyew punAyi mAKIri eR vMzA gielyAdiEl EpAyi. av ngre EtAlic@. aview tAm sici aEmArYer av EtAlic@. 40a tinA EmAez, mneyew EgAi niH v mAKIrinH gielyAdH nki. atinA aveR wMbM aview tAm sic@. 41mneyew wMbini yAyI aviwe ecRiypNeL EtAlic@. pNeL av yAyIri eR pN q viLic@. 42EnAbhH

33

av mARyiniM lImieli pALymwic@. aview pu nIRv kM q}up pnmrM Ayi. 10 av lIminiH puReH ecw lieR tIrH pALymwic@. 11 ecw tIrniM puReH av sImmiyi pALymwic@. 12 sImmiyiniM edAPHyiel i aview pALymwic@. 13 edAPHA vi av lUzi pALy mwic@. 14 lUziniM vi av erPIdImi pALymwic@. aview jn wi AnAvzYmAy jlmilAyi. 15 av erPIdIM viH sInAyimmi yi pALymwic@. 16 sInAyimmi viH av kiEAH hAvyi pALymwic@. 17 kiEAH hAv viH av hEs ErAi pALymwic@. 18 hEsErAiniM viH av riHmAyi pALymwic@. 19 riHmA viH av riEA Epersi pALymwic@.

171
riEA EpersH viH av libHn yi pALymwic@. 21 libHnA viH av riyi pALym wic@. 22 riA viH av ekEhlATyi pAL ymwic@. 23 ekEhlATA viH av zAEPpvt i pALymwic@. 24 zAEPpvtM viH av hrAdyi pALymwic@. 25 hrAdyiniM viH av mEhElA i pALymwic@. 26 mEhElAH viH av thi pALymwic@. 27 av thH viH tArhi pALym wic@. 28 tArhH viH av miHkyi pALy mwic@. 29 miHk viH av hzHEmAnAyi pAL ymwic@. 30 hzHEmAnA viH av EmAEsErAi pALymwic@. 31 EmAEsErAH viH av ebEnyA Ani pALymwic@. 32 ebEnyAA viH av EhAh idHgAdi pALymwic@. 33 EhA hidHgAdH viH av eyAtHbA Tyi pALymwic@. 34 eyAtHbATA viH av aEnAyi pALymwic@. 35 aEAnA viH av qEsYA Egebri pALymwic@. 36 qEsYA Egeb viH av sIm miyiel kAEdzi pALymwic@. 37 kAEdzH viH jn EhAri pAL ymwic@. qEdAMrAjYieR atii yilu mlyAyi atH. 38puErAhit nAy ahErA yEhAvey asricH EhApvtM kyRi. aviewvcH ah ErA mric@. aAM mAsieR oAM divsmANH ahErA mrict. yi AEy H jnt QjipHtu vitieR nAltAM vx mAyi atH . 39EhApvtivcH mriEA ahErAnH i pi m vyAyi. 40 knAEdze enegvilu o p NmAyi arAdH. yi AEyjnt v evtH knAnYrAjAvAy ehrAdH Ek@. 41 jn EhApvtM viH sAEmAnA yi pALymwic@. 42 av sAEmAnA viH pUEnAni pALymwic@. 43 pUEnA viH av oAEbAi pAL ymwic@. 44 oAEbAH viH av QEy-abA rImi pALymwic@. EmAvAburAjYieR atiiyilAyi Q lM. 45 QEy-abArIM viH av dIEbA gAdi pALymwic@. 46 dIEbAgAdH viH aEmAdibHLATyI mi pALymwic@. 47 aEmAdibH L ATyIM viH av enEbAvinw abArImiel kLi pALymwic@.
20 48

sMKYk 33:20-34:9

abArIMk viH av EmAvA biel EyAAtA}Hvryi pALymwic@. eyrIEhAyew qtivzH EyAA ndiyew mRukryilAyi atH. 49EmAvA biel EyAAndiyew tIrH av pALymwic @ . EbH e yzIEmAH m t aAxYsmtlMver avew pALyM vYApici. 50 aviewvc H yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. av pRu, 51yi AEy jntEyAw sMsArik. avErAwH A rY pRyk+ ni EyAAndi kw k. knAEdzE ni ecl@k. 52 aview kA jnLiniH EdzM ni qwk. avew ktimkM vi#hM ni nziik. avew tl ni nziiNM. 53 EdzM kwi ni aview tAmsi NM. kArNemA Q EdzM {A ni t. atH niew wMb 54 tAyiriM. niLiElAErA wMbiM miyi vItM lBiM. oAErA wMbiM Et BAg eL ni nRui@ niyiNM. vliy wMbH vliy viBAgM ecRiy wMbH ecRiy viBAgM lBi M. Et BAg Et wMb AeNH nRui@ niyiNM. oAErA EgAiM atAtieR mi lBiM. 55 m@ jneLeyAe ni oAwic@ viwNM. aver niew rAjY tAm siiA niLvdic A , av ni vLer }AM. av niew kkLi krwAyM vzLi m_kLAyM tIM. ni tAmsi rAjYH av vLer }AM. 56 aver niew rAjY tAmsiA avdicA avErAw ecA {A EzictH niELAwu ec@M. knAeR atiik yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. av pRu, 2 yi AEyjn tyHH Q kln nk+ knAEdzE A ni vtH . Q rAjYe ni kI}wNM. knAEdzM m}uv niewtAyiIM. 3 etH, qEdAminw sImmiyew BAgM ni lBiM. cAvukwlieR ete aAyi riM niew ete atii rMBi tH. 4 atHsH EkApiEyA rM kw M. atH sImmiyilUew kAEdzHb EyyiElM aviewniH hs aA riElM aviewniH asHEmAniElM kwM. 5 asHEmAniniH QjipHndi yilUew mDYDrNYA}iyi avsAniM. 6 niew pwiAeR atii mDYAD rNYA}i yiriM. 7niew vwE atii mDYDrNYA}iyilArMBicH EhA pvtMver AM. 8 EhA pvti niH atH ElEbA-hmAiElM aview niH esdAdiElM EpAM. 9anrM atii siEAnilUew hsAnAni avsAniM. aen atAyi

34

sMKYk 34:10-35:21
10

172
ElvY ekAwNM. 3 ElvYH ngrLi tAmsiAmElA. ElvYew qlA pm]gAdikM ngrew ilum puEmwkLi EmyAmEl A . 4 ni q miyANH nEktH? ngr ieR BiikLiniM yiri aURu awi EpAvuk- lM ElvY EwtANH. 5ngri ki}EAH mvAyirM awiyHiluM mvAyirM awi et vz M mvAyirM awi vwvzM mvA yirM awi pwiARuvzM ElvY tANH. ( EdzieR mYilAyiri NM ngrM.) 6 ngrLi eRM surittVieR ngrLANH. orA meArAeL yAcHCikmAyi ekAl@kyA eNi ayAH suritngr Li aByM ApiAM. Ru ngreL wAet nAl iru ngrwi ni ElvY nkNM. 7 aen ni ek nAle@ ngr ElvY nkNM. ngr @m lvuM ni ElvY nkNM. 8yi AEyliel vliy wMbH vliy miyM ecRiy wMbH ecRiy mi yM nkNM. qA qlA EgAM tew miyi eR BAgM ElvYEgA A nkNM. 9 anrM yEhAv EmAezEyAw sMsA ric@. av pRu, 10jnELAwH en pRyk+ ni EyAAndi Ruek kwH knAEdzE EpAk. 11sur ittVieR ngrLAvA p N etrewk. eriluM yA cHCikmAyi orAeL ekAA ngr LielAi ayAH aByM Api AM. 12pkrM EcAdiA v mric veR buLiniH ayA aview suritnAyiriM. EkAwtiyiel nYAy viDi vMver ayA suritnAyi riM. 13surittVieR Ru ngr AyiriNM. 14Q ngrLi me M EyAAndiyew ki}EryilAyi riM. meM EyAAndiyew pwi AeR tIrH knAEdzmAyiriM. 15 yi AEylukAM viEdzikM sArikM ngr sur yew ngrLAyiriM. orAeL yAcHCi kmAyi ekAl@ etArAM ngr LielAi aByM ApiAM. 16 AyDMekAH orAeL ekAl@ v vDiewNM. 17kl@ekAANH o v meAven ekAl@eti avM vDiewNM. (pE mxYer ekAlA sADArNyAyi pEyAgi klieR vlum klAyiriNM atH.) 18ov meAven o twixNmpEyAgi cANH vDieti ekAlyALi vDi ewNM. (mxYer ekAlA sADArN yAyi pEyAgiARu yDmAyiri NM twixNM.) 19mricveR o wMbAMginH ekAlyALiey oAwici@ piwic@ vDiAM. 20-21 orA EveRArAeL eekekAwic@ ekAev vrAM. aeli tiyi@

riM niew vwe atii. ni ew ki} atii nAni rMBi c H ezPAmiEl EpAM. 11ezPAmi niH atii ayieR ki}vz ribHLyi qM. glIlitwAkMver atii mlkLilUew wM. 12anrM atii EyAA ndiyew kryilUew nIM. cAvukwlANtieR avsAnM. niew rAjYi @m atii k aetAeyANH. 13 atinA EmAez yi AEyjntyHH Q kln nki+ ni lBiA EpA mi atA. nRuiH mi o EgAM mneyew EgAi eR ptiyH mAyi pvyH k. 14 EbeRyM gAdieRyM EgAM mneyew EgAieR ptiyHM tinkM mi kii}iu. 15eyrIEhA yH smIpM EyAAndiyew ki}e kryi NH rr EgAAM tew mi sVmAiytH. 16 anrM yEhAv EmAezEyAw sMsA ric@. av pRu, 17mi vItM vyH ti v nieL shAyiM+ puErA hitnAy qelyAsA, eR punAy EyAv, 18wAet ql A EgAlv AM. oAErA EgAiniM o EntA vu vItM AyiriM. av mi pv yHM. 19EntAew Epk tANH+ eydyew EgAiniH eyPu eyew punAy kAElbH; 20 ziemEyAeR EgAiniH aI dieR punAy ezmEv; 21 ebnYAmIeR EgAiniH kisH ELAeR punAy qldAdH; 22 dAeR EgAiniH eyAgHLiyew punAy bui; 23 EyAEsPieR puAri mne yew EgAiniH qEPAdieR punAy hIEy; 24 qyImieR EgAiniH ziPHtAeR punAy ekmEv; 25 esbUlUeR EgAiniH pA ieR punAy qlIsAPA; 26 yiAKArieR EgAiniH aA eR punAy pIEy; 27 EzrieR EgAiniH ezElA miyew punAy ahIdH; 28 nPHtAliyew EgAiniH aI dieR punAy epdEh. yi AEyjniwyi knA EdzM vItiA yEhAv etrew tANiver. ElvYew pN yEhAv EmAezEyAw sMsAric@. EmAvAbiel EyAAtA}Hvryi eyrIEhAyHH qtivzM EyAAndi ryilAyi atH. yEhAv pRu, 2 t kiiyiri Edze tAM ngr ElvY ekAwNemH yi AEyjntEyAw pRyk. avyH @m EmcilRM ngrELAewAM
29

35

173
ekAev vrAM. aTvA qeiluM ekAeRiu ekAev vrAM. zut mlmANH ayALi ecyHteti ayA o ekAlyALiyANH. ayA vDie wNM. vDieveR etiluM o wMbArnH ekAlyALiey oAwic i@ ekAlAM. 22 pE orA yAcHCikmAyiAyiri AM meAven ekAl@tH. vDie vEnAwH ayAH yAetA zutymiltikc @ M yAcH C ikM. aTvA ayA qeiluM qRiEA meAveR Em yAcHCikmAyi ekAH ayA mri AniwyH- ereyiluM ekAlNemH qRiv vicArici@ wiyAvil. 23 orA evRuet o kel R iyEA ayA kANA EveRArAL@ewEm a vINH ayA mriec vrAM. ayA ereyiluM ekAlNemH ktiyiu Avil . mrNmwvEnAwH ayAH zutymil. tikc@M yAcHCikmAyi . 24aen AyA qA ecE et smhM niyiNM. mric veR wMbAMgLielAvnH ekAlyA Liey ekAl A EmA qH smhEAwti niyiNM. 25ekAlyALiey sMri AnANvew tImAnemi avrven suryew ngriEl ekAu EpAkNM. oQEdYAgik mhApuErAhit mriMver ekAlyALi ngri k}iyNM. 26-27 ayA teR surAngrieR atiiREH oriluM EpAktH. ayA atik vi@EpAvukyM ekAl e veR wMbini orA aven piwicH vDikyM ec yHtA vDicv vALiyAyiriyil. 28 yAcH C ikmAyi orAeL ekAv teR surAngri mKY puErAhi t mriMver k}iyNM. mhApuErAhi teR mrNEzxM ayA sVEdzE u mwAM. 29niew jntyew qlA pNLiluM Q c nitYniymmA yiriM. 30 sAikei mAEm o ekAl yALiey vDiAvU. o sAiyew mAM emA}iyew awiAni eryM vDi tH. 31 ov o ekAlyALiyAeNi ayAeL vDiNM. pNM vAi ayA ew zi mAtH. ekAlyALi vDie wk te EvNM. 32 orAeL vDicEzxM ov surit ngrLielAi aByM Apic A ayAeL smhiEl pRuviw ti pNM vAtH. mhApuErAhit mriMver ayA aview tieA e. 33 nixHLremA}uki niew nAwH mlinmAewAtirie. orA meArAeL ekAAlu tiPlM ayAeLyM ekA l@k q mAmANH! Edze iniM EmAcii meAil. 34 yEhAv {AnA! yi AEyjnt

sMKYk 35:22-36:13

EyAewAM {A niew rAjY vsi M. {Anview vsitinA nixH Lew rM vINH aviwM amAkA tiriA ik. ezElAPhAdieR puimA lM mne EyAEsPieR punAyi . mAKI mneyew puM. gielyAdH mAKIrieR punAyi. gielyAdieR wMbiel EntA A EmAezEyAwM yi AEyEgAl vAErAwM sMsAriAnAyi EpAyi. 2 av pRu, EBA, {ew mi nRui@ vItiA yEhAv kl i c @ . ezElAPhAdieR lM aveR pui mA nkNemM yEhAv klic@. ezElAPhAdH {ew sEhAdrnAyi . 3 ezElAPhAdieR puimAer m@ EgALielAiel eriluM vivAhM k}ic@ q vrAM. mi aEA { nxHwewEmA? m@ EgAA mi ki@EmA? nRui@ { kiiy mi { nxHwewEmA? 4 jn tew mi viAM. pE bi livxi qlA miyM atieR yTA wmEgAinH tiric@ ki@mElA. aEA ezElAPhAdieR puimAew mi A lBik? {ew wMb inH mi qEmAyi nxHwe wEmA? 5 EmAez yi AEyjntyHH Q kln nki. atH yEhAvyini kln yAyi. EyAEsPieR EgAAew vAdM zriyANH. 6ezElAPhAdieR pui mA yEhAvyew kl n tANH . niH vivAhM k}iNemei a niew EgAini te yAyiriNM. 7 aenyAyA yi AEy lukAiwyi EgALiniM EgA LiElH mi eekmAewkyil. teR te pUvikew lM oAErA yi AEy lukArM sUiNM. 8 pitAvieR lM kiiy OI teR EgAi tey oven vivAhM k}iNM. aen oAErAM t pUvi krini kiiy mi sUiNM. 9 aen yi AEylukAiwyi mi EgAAiwyi eekmAewAtiriM. oAErA yi AEylukArM teR pUvik ew mi sUiNM. 10 yEhAv EmAezyH nkiy kln ezElAPhAdieR puimA asric@. 11 ezElAPhAdieR puimArAy mhA, tisA, ehAgHLA, miA, EnAvA qi v tew EgAiel tew pitA vieR sEhAdrpuAer vivAhM k}ic@. 12meneyew EgAArAyi avew BAA. atinA mi av ew pitAvieR wMbiERM EgAiERmAyi w. 13 aen, yEhAv eyrIEhAyew mRu kryi EyAAndItIrH EmAvAbiel EyAAtA}H v ryivc H EmAezyH nkiy niym veyAeyANH.

36

174

vnM
1
AEyjntEyAwH EmAez sMsAri yi AEyjntyHH EmAez nkiy sEzM tANH . EyAAndiyew ki}H, EyAAtA}Hvryiel mmiyi vc A NH av avErAwi pRtH . sUPieR qtivzH pArAmmi yHM EtAeP, lAbA, hEsErAH, dIsAhAbH qI ngrM wyHA yi atH. 2 EhAErbupv t iniH EsyI mlkLilUew kAEdbEyyiEl yAyHH ptienA divsEm qw. 3 pE yi AEyjnt QjipH t i niu puReH Q leMver nAl vxmAyi. nAltAM vx ieR ptienAAM mAsM oAM divsM EmAez jnELAw@ sMsAric@. yEhAv klicetlAM EmAez avErAw@ pRu. 4 sIEhAenyM oAgienyM yEhAv prA jyewiytieR EzxmAyi atH. aEmArYew rAjAvAyi sIEhA. ehzHEbAnilAyi sIEhA vsici tH. bAzAniel rAjAvAyi oAgH. qeyiel asHtAErAilAyi oAgH tAmsicitH. 5yi AEyjnt EmAvA bi EyAAndiyew ki}vzH tAmsikyAyi. aEA yEhAv kl i c kArY EmAez vizdIkri vAM wi. EmAez pRu+ 6 EhAErbupvti new eedv mAy yEhAv {ELAw@ sMsAric @ . av pRu, Q pvti ni vLerAlM tAmsic@. 7aEmArY vsi mlEdE EpAk. ati @m qlA lLiElM EpAk. EyAAtA}Hvr, mlEdzM, pwiAR crivuk, enegbH, smtIr qi viwLiElelAM EpAvuk. knAEdz wiyM elbAEnAnilUewyM EpAvu k. mhAndiyAy yIsHver EpAkNM. 8 EnA, mi {A niu t. EpAyi aetwk. lM {A ni ew pUvikrAy aAhAM, yisHhAH, yAEAbH qiv vAgHdAnM ecyHt tANH. EdzM avM avew pigA mikM ekAwAemH {A vAgHdAnM ecyHttANH. EmAez EntAeL etrew EmAez pRu, smy {A niELAw pRu, qni nieL sVyM pripAliA k}iyil. 10ni LAke qi epkyM ecyHti ri! niew eedvmAy yEhAv
9

yi

kAziel n EpAel ni ew qM viiciri. 11ni ew pUv i kew eedvmAy yEhAv nieL EA}utieR yirM mwA iey vrAM! av vAgHdAnM ecyHt EpAel nieL a#hiM! 12pE, qni sVyM nieL pripAliAEnA niew teLlAM prihriAEnA k}iyil. 13atinA {A niELAw pR u+ oAErA EgAiniM oAErA pu xAer vItM etrewk. {Anver niEm EntALAyi vA}iAM. aBvvuM pricyvuM viEvkmti keL EvNM etrewA. 14 ni pRu, a ekAAvu kArYmANH. 15 atinA ni niew EgA LiniM etrew viEvkzAli kM pricymvmAyver {A ni ew EntALAi. aen, {A ni sh ADipAeryM ztADipA eryM aztADipAeryM dzADip AeryM nki. niew oAErA EgA iM EdYAg mANimAeryM {A nki. 16 smyM {A nYAyADipA ErAw pRu, niewyAkiwyi lu t ik. oAErA zHn iluM viDi pRyEA ni nIti pulk. rH yi AEylukA tilA ENA o yi AEylukArM o viEd ziyM tilAENA tM qtl zHnM. oAErAM ni nYAymAyi viDiNM. 17 viDi nwEA orA meArAeLA DAniyAENA qeAM ni cii tH. qlAvEryM oEpAel EvNM k tA. niew tImAnM eedvi nitAkyA ni eryM Bye wtH. pE niH etiluM t i viDi pRyA yAsM EtA evi atH qni viwk. {A viDi pRyAM. 18aEt smyM ni ecE melA kArYM {A pRu. cArA knAniElH anrM n new eedvmAy yEhAvey asric@. EhAErbHpvt iniH n aEmArYew mlEdz E EpAyi. ni k vliyM BIkrvumAy mmiyilUewyANH n srictH. n kAEdzH bEyyi qi. 20aEA {A niELAw@ pR u, niLiEA aEmArYew mlEd zEH qiyiri. new eedv mAy yEhAv Q rAjYM nm nM.
19

175
21

vnM 1:21-2:4

tA EnA! mlyiElu kyRi EdzM niEwtAk! niew pUvikA ew eedvmAy yEhAvyew jH{yA NitH . atinA ByeEw. oien iyM vYAleEwtil. 22 pE nieLl A M qeRyw v pRu, nmAdYM ciler viH lM priEzADiAM. aviwe z vuM dblvumAy BAgELetAeeyH av EnAi vre. qiv vH n mAilANH EpAEket pR ye. n EpAEk ngreLiyM av pRyM. 23 aetA nl zymAeNH qni EtAi. atinA {A niew EgA iniM orAeL vItM, atAytH ni iwyiniM puEper etre w. 24anrM av mlmkLiElH lpriEzADnyH EpAyi. qsHEkA tA}Hvryieli av aviwM priEzA Dic@. 25aview niM EzKric eR p} av tiriek vEA ekAu v. lei av nEAw pRu. av pRu, new eedvmAy yEhAv o nl lmANH nm n tH! 26pE aEA@ EpAkA ni vistic @ . niew eedvmAy yEhAvey asriA ni A iyil. 27avnveR wArLieli ni piRupiRuA wi. ni pR u, yEhAv neL evRu! aEmA rY neL nziiAEvi mAmANH av ne QjipHtiniM ekAu vtH . 28n ni qview EpAM? new sEhAdrAew vivrNM ne Byew. av pRu+ aviw kA nEA vliyvM yrM wiy vmANH! ngr vluM ngrBiik kAzMme epAmmANH! rAs Aer {Lview kAkyM ecyHt! 29 atinA {A niELAw@ pRu, ni pri&mitH! aver Byewk yM atH! 30niew eedvmAy yEhAv nimE EpAvukyM ni Evi yM ec@kyM ec@M. Qji pHti ecyHtEpAel te avni ec@M. 31aviewyM mmiyiluM av ni mE EpAtH ni ku. niew eedvmA yEhAv, orA teR mken qEpAel nieL qw ekAuEpA. Q lE v}iyielAwM yEhAv nieL prir ic@ ekAuv. 32 pE qi@M ni eedvmAy yEhAvyi vizVsiil! 33ni mE ecH av ni pALymwi A lM kupiwic@. rAiyi agHnisHtMBiluM pk EmGiluM nimE nwH av nieL v}i kAi. knAni EvziA avAdmil ni pR EkH yEhAvyH EkApmAyi. av o zmAy ti
34

jH{eyw. av pRu, 35EA jIvi dxHwArAy niH ni ew pUvik {A vAgHdAnM ecyHt nniR EdzE EvziAnA vil. 36eyPueyew punAy kAElbu mAEm lM kAkyZ. av nw mi {A kAElbi nM. lM {A kAElbieR pigAmik nM. kArNemeA kAElbH qeR klnkeLlAM asric@. 37 ni mlM yEhAv qEAwM EkApic @ . av qEAw@ pRu, EmAez, ninM rAjYE Evzn mil. 38qA eR puM nieR shAyiymAy EyAv aview Ev ziM. yi AEyjntey lM sVmAA nyitH EyAv k yA aven EA/Ahiik. 39 yEhAv nEAw pRu, niew ekAc@ikeL z@ piwic@ekAu EpAemH ni pRu. pE ik lEu EvziM. zriyM et@M tiricRiyA AymAkA tinA niew etinH ueL {A ewkyil. atinA av {A lM nM. niew ik lM sVmAM. 40pE ni, tiriH ecwliEl v}iEy mmiyiEl nwk. 41 aEA ni pRu, EmAez, yEhAvyHetier { pApM ecyHti ri. pE ni nm EpAyi eedv mAy yEhAv mu klicEpAel yM ecAM. anrM niELAErAM av rvew yDeLw. mlEdze EtAlik qmAeNH ni ti. 42 qA yEhAv qEAw@ pRu, aEA@ kyRukEyA yM ec@kEyA aetH avErAw@ pRyk. qekA eA, {A avErAewAmil A tinA z@ aver EtAliM. 43 {A niELAw@ sMsArieciluM ni at kArYmAiyil. yEhAv yew kln ni asricil. sVM zi pEyAgic @ vijyiAem ni kti. atinA ni mlyi Elu kyRi. 44pE aview vsici aEmArY niELAw yM ecA v. EtnIcM EpAel vH av nieL mic@. EsyI mt ehAAver av nieL oAwic@. 45aEA ni tiric@ vH yEhAvEyAwH ryHAyi nilviLic@. qA yEhAv nieL ic i l . 46atinA ni vLer AlM kAEdzi ti. yi AEylukA mmiyilUew aly anrM yEhAv qEAw klictH n ecyH t . n ecwliEl v}iyiel mmiyiEl mwi. EsyImlk @M vLer nA nw. 2 aEA yEhAv qEAw pRu, 3vL erAlM ni Q mlk iluM alu. vwEA@ tiriyk. 4 jnELAwH

vnM 2:5-30

176
avew Edzi alM EpAluM {A ni tril. qeA ElAieR pigAmikLAy av {A nkiy tANH lM. 20 erPiyAmieR nAwH qM rAjYM aRiyew. mH erPiyAMkArnAyi aview tAmsicitH. aEAnY aver sMsuY q viLic@. 21sMsu Y aEnkM Ep aviewyAyi. av atizmAyi. anAkYer EAel yrM wiyvrAyi av. pE sMsuYer nziiA yEhAv aEAnYer shAyic@. aEAnY lM kwi EA aview tAmsi . 22zAvieR jntEyAwM eedvM aen te ecyHt. mH EhArYrAyi EsyIri vsic i tH . zA vieR pigAmik EA}uM aview tAmsi. 23kPHEtArYErAwM eedvM aen te ecyHt. gyH @m pNLi avYrAyi vsic i tH. pE kPHEtArini v cil avYer nziic@. kPHEtArini v av EdzM kwi EA aview vsi. aEmArYErAw yM ec@ yEhAv qEAw@ pRu, a EAtA}Hvr mRic@ kwA ouk. ehzH E bAeR rAjAvuM aEmArYmAy sIEhAen EtAl i A {A nieL shAyiAM. aveR rAjYM kwA nieL {AnvdiAM. atinA av EnAwu yM ecyHtH aveR rAjYM k wk. 25H qlAyiwvumv nieL Byew EpAel {AnAiIAM. nieLiy vAk EkH av By viRyHM. 26 n ekEdEmA mmiyilAyi EA ehzH E bAniel rAjAvAy sIEhAeRywEH {A sEzvmA yi eL ayc@. sEzvAhk sIEhA smADAnM vAgHdAnM ecyHt. av pRu, 27{eL niew rAjYwi kwEpAkA avdik. pAtyilUew mAM { EpAkAM. v}iyiniM { wEAEA vlEAEA Ruk yil. 28niew nAiniM ti BNiM wi eviM { eviyi vil trAM. niew rAjYwi kwEpAvukEy { EvU. 29EyAAndi kwH, {ew eedvmAy yEhAv { t mi yiEl { EvziMver ni ew rAjYwi kwEpAvA { eL avdik. m@ jntkLAy EsyI ri vsi zAvieR jntyM ri vsi EmAvAbYM tew rAjY wi {eL kwi vi@. 30 pE, ehzH E bAniel rAjAvAy sIEhA neL aveR rAjY wi kwiviil . niew eedvmAy yEhAv aven kWinXdynAi. ni sIEhArAjAvien EtAliA k}i
24

en pRyk+ ni EsyIrilUew EpAvuk. Q mi niew buLAy zAvieR pigAmikEwtANH. av nieL BymAyiriM. vLer i k. 5avErAwH @mtH . avew lH orwilM EpAluM {A ni tril. qekAeA EsyI mlEdzM {A zAvi sVmAyi nkiytANH . 6zAvieR jntyi niM ni vAu BNiM eviM ni vil ekAwNM. 7 ni ecyHt qlA kArYiluM ni ew eedvmAy yEhAv nieL a# hici@e kArYM ni oAik. ni mhAmmiyilUew nw kArYM avnRiyAM. Q nAl vxvuM ni ew eedvmAy yEhAv niELAewA mAyi. ni EvetlAM ki@ kyM ecyHti. 8 atinA n EsyIri vsi new buLAy zAvieR piR Aer kwEpAyi. EyAAtA}Hvryi niM lAH, qEsYA-Egeb qI pNLiEl v}iEy n EpAyi. EmAvAbiel mmiyiEl v}iyi El n tiriu. yi AEyjnt q EdzH 9 yEhAv qEAw pRu, EmAvAbu kAer pIfiitH. avetier yM wtH . avew lM o@M {A ni tril. ElAieR pigAmik LAy av {A nkiytANH ngrM. 10 mH, mYrAyi Edz tAm sicitH. atizrAy aEnkM Ep aview Ayi. av vLer epA mvM anAkYerEAelyvmAyi . 11erPAyiyew BAgmAyi anA kY. mYM erPAyiyrAyievH jn kti. pE EmAvAbukA aver mY q viLic@. 12EhArYM mH EsyIri vsic i eviluM zAvieR jnt avew EdzM piwiec w. yEhAv nkiy mi yi AEy lukA sVmAiy EpAel teyA yi atH. 13 yEhAv qEAw pRu, ni Es erd tA}Hvryew mRuvzE EpAvuk, atinA n EserdutA}Hvr mRic@ kw. 14n kAEdzH b Ey viH EserdutA}Hvr kwM ver meH vxmAyi. new pALyi tlmRyiluAyi BwAerlAM mric@. a sMBviemH yEhAv niyici . 15averlAM new pALyi niM ceAwuMver yEhAv av etirAyi. 16 pwyALikeLl A M mric t i EzxM, 17 yEhAv qEAw@ pRu, 18 ni EdzieR atii kwH EmAvAbiEl EpAvuk. 19aEAnYew awEH ni EpAM. aver p vitH. avErAwH yM ectH. kArNM

177
ytinANH yEhAv ecyHttH. stY i a sMBvic@evH nAmRi y! 31yEhAv qEAw@ pRu, sI EhA rAjAvienyM aveR rAjY eyM {A ni t. aveR mi sVmAk! 32 sIEhArAjAvuM aveR jntyM nEAw yM ecA yAhAsi v. 33 pE new eedvmAy yEhAv aven nm t. sIEhArAjAvien yM aveR puAeryM aveR m}u v jnteyyM nAM kI}wi. 34aEA sIEhA rAjAviERtAyi qlA ng rM n piwicwi. qlA ngr Lilum jneLyAkmAnM-OIkeLyM puxAeryM ikeLyM- nAM nzi ic @ . ovenyM n jIvEnAew viil . 35 ngrLiel kkAlik eLyM vilpiwic vsHteLyM mAM nAM qw. 36aEAtA}Hvryew ari kilu aErAEv pNvuM tA}Hvryew mYilu o pNvuM n kI}wi. aEA tA}HvryHM gielyAdiM w yH ql A ngrM kI}wA yEhAv ne avdic@. o ngrvuM nm zmAyi EtAiyil . 37pE ni aEAnYew EdzE EpAy Et l. yEbAH ndI tIrEEA ml EdzEEA ngrLiElEA ni EpAyil. nmAyi eedvmAy yEhAv avdiA o lEM ni smIpicil. bAzAjntymAyi yM ec@ n tiriH bAzAniEl v}i yilUew EpAyi. qeyivcH bAzA niel oAgurAjAvH teR eesnYvumAyi yi v. 2yEhAv qEAw@ pR u, oAgien ByeEw. aven ni trA {A tImAnic@ k}iu. aveR m}uv jnteyyM aveR EdzvuM {A ni nM. ehzHEbA niel aEmArYrAjAvAy sIEhAen EtAl i c EpAel ni aven EtAliM. 3 aen new eedvmAy yEhAv bAzAniel rAjAvAy oAgien EtAli A ne avdic@. n avenyM aveR jnteyyM nziic@. avri lAM avEzxicil. 4 oAginH aEA}uA yi qlA ngrM n sVmAi. oAgieR jntyiniH nAM qlA ngr M piwic@vAi -bAzAni oAgieR rAjYmAy aEAbuEdz aRu p ngr n eekvzewi. 5 Q ngreLlAM vLer zLAyi . y BiikM vAtilukM av yi blm kikM avAyi . BiikLilA pNM aview yAyi. 6ehzHEbAniel sIEhA rAjAvieR ngr nziicEpAel n aver tk. OIkM ik mwM qlA ngreLyM jnteyyM n pUmAyM nziic @ . 7pE

vnM 2:31-3:18

ql A peLyM m@ vilpiwi sADneLyM n nmAyi sUic@. 8 aen rH aEmArYrAjAAri niM n mi Enwi. EyAAndiyew ki}H, aEAtA}Hvr mt ehEA pvtM very lM n kwi. 9 sIEdAniel jnt ehEApvte siErYA q viLi. aEmArYrAke atien esnI qANH viLitH. 10 y smtliluM gielyAdilu m qlA ngrM n sVmAi. bAzA m}uvM sAyiElM qe yiElm v}i mu}uv nEwtAi. sAyM qeyM bAzAniel oAgu rAjAvieR rAjYilAyi. 11 bAzAniel rAjAvAyi oAgH . EA}uM jIviciri erPAyi jnt yi orALANH ayA. u kilAyi ayAEwtH . ptimwi nILvuM Rwi vItiyM atiAyi. aEA nY tAmsi rbngri Q ki EA}umH. EyAAndi ki} EdzM aen EdzM n nEwtAi. EdzieR BAgM {A Eb, gAdu EgAAH nki. aEAtA}H v r yiel aErAEvmt gielyAdiel ml Edzver avyiel ngr eewy l {A av nki. gielyAdieR pti mlEdz M av lBic@. 13gielyAdieR mE ptiyM bAzA EdzM m}uvM mneyew EgAieR ptiH {A nki. (oAgieR sA%AjYmAyi bAzA. bAzAeR o BAgM aEAbH q viLie@. erPAyIMjntyew EdzM qM viLie@. 14mne yew EgAini yAyI aEA buEdzM m}uv qw. egrY ewyM mAKAtYewyM atiiver EdzM vYApici. yAyI qAyi EdzM viLietH. atinA M bAzAnien yAyIrieR pN eL viLi.) 15 gielyAdH {A mAKIri nki. 16 gielyAdi rMBi lM {A Eb EgAiM gAduEgAiM nki. aEAtA}H v ryiniM yEbAndiver EdzM vYApici . tA}Hvryew mYM o atirAyi . yEbAundi aEAnYew ati iyAyi. 17mmiw EyA Andi avew pwiAeR atirAyi . glIlwAkM EdzieR vwM cAvukw etmAyi. pisHg yew mlrivi vilAyi atH. av ki}EAA. 18 smyM EgAAH {A Q kln nki+ niew eedvmAy yEhAv ni vsiA EyAA ndiyew Q tIr lM nki. qA EA niew pwyALik
12

vnM 3:19-4:14

178
av asric @ jIvik. anrM yEhAv, niew pUvikew eedvM, ni t EdzE EvzicH ni sVmAAM. 2 qeR kln EyAwH ni oM EckEyA oM qw mA@kEyA ectH. {A ni t, niew eedvmAy yEhAv yew klnk ni asriNM. 3 bAepEyAri yEhAv ecyHtet AeNH ni ku. niew eedv mAy yEhAv, lH vYAjeedvmAy bAlien agmictinH niew jn tey m}uv nziic@. 4pE niew eedvmAy yEhAvey agmic nieL lAvM M jIvi. 5 qeR eedvmAy yEhAv qEAw@ klic niymM cM {A nieL pWiic@. ni Evzic@ sVmA A EpA miyi niH as riAtMviDmANH Q niym {A nieL pWiictH. 6 Q niym EyAew asrik. tH ni jH{Ani kM sbuikmAeNH m@ rAjYA ktA wyAM. rAjYLiel jn Q niymeLi EkM. aEA av pRyM, yTAi Q mhArA jYe jntyANH viEvkmtikM s buikM. 7 n ryHAyi AiEA new eedvmAy yEhAv new aw AM. meA jntyHM arM o eedvmil. 8{Ani nieL pWiic niymM cM EpAel nl niym M cM eekvrivA mAM mh Ay m@ rAjYmil. 9pE ni AluLAyiriNM! jIvic i ri kAlM m}uvM ni k kArY mRielH R vk. aArY niew meLyM EpriwAeLyM ni pWiiNM. 10niew eedv mAy yEhAvyew mi EhAErbup vti ni ni divsM oAi k. yEhAv qEAw pRu, {A pRy EkA jneL viLic@ @k. anrM av miyi jIvi kAlM m}uv qe ByAM dri AM pWiNM. ArY av av ew meL pWiikyM EvNM. 11 ni aw vH pv t ieR vi ni. kAzEALM pw tIyi pvtM jVlic@. kRu ki wiy EmGM @M Ayi. 12anrM yEhAv agH n iyi niH niELAw@ sMsAric@. ErA sMsAri zbHdM ni Ek@eviluM o pvuM ni kAvA k}iil. o zbHdM mAEm AyiZ. 13yEhAv ni ELAwH teR krA pRu. p klnk av ni trikyM av as riA klikyM ecyHt. ru kl@ kLilAyi yEhAv krARieR niym q}utivc @ . 14aEA yEhAv qEAwH , ni kwi vsiA EpA miyi ni pAliA

tew yDeLwH mH yi AEy lukAer ndiyew mRukryiEl nyi NM. 19niew BArYmAM ikM p M (ninvDi peeni RiyAM) view {A ni t ngrLie tAmsiNM. 20EyA Andiyew mRukryi yEhAv av n mi sVmAA mH yi A EylukAer ni shAyiNM. yEhAv ni ecyHt t EpAel avH aview smADAnM nM ver aver shAyik. qiH ni vi ew {A ni t Q lE tiric@vrik. 21 anrM {A EyAvEyAw pR u, Q ru rAjAAErAwH nieR eedvmAy yEhAv ecyHttienAe nI sAiyANH . nI Evzi ql A sA%AjYELAwM yEhAv ate ec@M. 22 Q EdzLiel rAjAAer BytH. kArNM nieR eedvmAy yEhAv nin Evi yM ec@M. EmAezyH knAniEl Evznmil H 23 anrM qniEvi qeiluM EtYkmAyi ecA {A yEhAv EyAwu yAcic@. {A pRu, 24qeR yjmAnnAy yEhAEv, ayew B]tY nA {A. ayew atH-tkrvuM zvumAy kArYew o ecRiy BAgM mAEm aH qEAw kAiyi@_evH qniRiyAM. ayEw EpAel atHtkrvuM zvumAy kArY ecA miyiElA sViElA EveR eedvmil! 25 EyAAndi mRic@kwH mRukryi nl mi kANA qe avdicA luM. mEnAhrmAy mlEdzvuM elbA EnAM kANA qe avdicAluM. 26 pE ni mlM yEhAv qEAw vLer EkApici. qe iA EpAluM av Aiyil . yEhAv qEAw@ pRu, amti! eti meA vAu pRytH. 27pisHgmlyew mkLiElu EpAvuk. pwiARuM vwM etM ki}M EnAk. nieR kk ekAH etlAM kAM. pE nineA riluM EyAAndiyew mRukryiEl EpAkAnAvil. 28nI EyAvyHH niEz nk. aven EA/Ahiik. aven znAk. kArNemeA EyAvyANH jneL EyAAndiyew mRukryiEl nyiEtH. ninH nAwH kANAM. pE EyAv EvNM jn eL EdziEl nyiA. EdzM eekvzmAi ati tAmsiA aver av shAyiM. 29atinA EbHepEyArieR mRukryiel tA}Hvr yi n vsic@. eedvieR niymLsriA jnELAwH EmAez pRy yi AEyEl, {A nie pWii niymM klnkM ik.

179
m@ niymM cM nieL pWii A klic@. 15 EhAErbupvti vcH yEhAv agHniyiniH niELAw@ sMsAric EA ni aven kil. aview eedvM apiyAyi. 16atinA sUicirik! vYAjeedveLEyA mE etiluM jIviyew timEyA Ai pApM ecyHtH sVyM nziAtirik. puxenEyA OIeyEyA EpAel EtAi o vi#hvuM AtH. 17 miyi m]gieREyA kAz pR piyewEyA pi o timyM AtH. 18miyi }y qieReyiluEmA kwliel m/Yi eREyA pi o vi#hvuM A tH . 19mkLi kAzE EnAi sUrYenyM cenyM neLyM kAz m@ vsHteLyM kA EA ik. ni avey rA DiA EriiewAtiriA EtY kM ik. aetAe ecA ElAk iel m@ jneLyANH niew eedvmAy yEhAv avdiciritH. 20 pE yEhAv nieL QjipH t i niu ekAuvH aveR vizixHw jnt yAiyirikyANH. u L yi kwH nieL tIyiniM yEhAv vlic i Ri rewiy EpAelyANtH. EA ni aveR vijntymANH! 21 ni mlM yEhAv qEAw EkApic@. qni EyAAndi kwAnA vielH yEhAv R pRu. niew eedvmAy yEhAv ni t nl miyiElu EpAkA qnivAdmi elH yEhAv qEAw@ pRu. 22ati nA {Aniview Q miyi mriM. qni EyAAndi kwAnAvieli luM ni tAmsiyAet ndi kwH EdzM sVmAi aview tAmsiM. 23 putiy miyi, niew eedvmAy yEhAv nimAyi Aiy krA pAliA ni iNM. yEhAv yew klnk ni asriNM. o pilu vi#hM AtH! 24 qeA teR jnt m@ eedveL rADi niew eedvmAy yEhAv evRu. av nzIkrNA gHniyAvukyM ec@M! 25 ni rAjYH vLerAlM tAm siM. ni ikM EprikM AM. ni vyAM. ni niew jIvitM lyHM- ni qlA rM vi#hM AM! aEA ni eedve EkApiikyAyiri M! 26atinA {AniEA ni mRiyi n. sVvuM miyM qeR sAikLA! dxH tYM ni ecyHtA Evgi ni nzi M! EA ni putiy EdzE EyAAndi kw EpA. pE ni etiluM vi#hmAiyA aview ni aDikkAlM jIviil.

vnM 4:15-38

l! ni pUmAyM nziiewM! 27 yEhAv nieL jniwyi cit RiM. yEhAv nieL ayyH rAjY LiEl EpAkA niLi Rc@Ep mAM avEzxiM. 28aview kliluM twi yiluM AeM kANAEnA Ek AEnA tiAEnA mNAEnA k}iyA mAy, mxYAiy EdvAer ni <xiM! 29pE Q anYrAjYLi ni niew eedvmAy yEhAvey tiryM. ni pUmnEAewyM AEvAewymANH aEnVxiet i ni aven keM. 30ni }ilAEA, etlAM ni sMBviEA, ni niew eedv mAy yEhAvyewywEH mwi vH aven asriM. 31niew eedv mAy yEhAv kNy o eedvmANH! av nieL aview Epiil . av nieL m}uv nziikymil. niew pUvikmAyi tAAiy krA av mRkymil. eedvM ecyt mhAkArY H eLi ciik 32 ti mH en mhAyete iluM Ayi@EA? orilumil! puR EkA@ EnAk. ni jniti mH Ayi@ qlA kArYeLiyM ElAcik. eedvM miyi mxYen s]xHwic kAlMver puREkA@ EpAk. ElAekeviewyM sMBvic kArY EnAk. EpAel mhAy kArY qeiluM sMBvictAyi Eki@EA? l! 33eedvM agHniyini niELAw@ sMsAri ni EkkyM ni EA}uM jIvicirikyM ec@ ! mAeiluM qeiluM aen sMBvic i @EA? l ! 34etiluM eedvM meA rAjY kwH o jntey tERtAA qeiluM mici@EA? l! pE niew eedvmAy yEhAv Q atH - ttYeLl A M ec@ ni ku! teR ziyM kM av ni kANic@t. amAxi kmAy iykM atH - tM ni ku. yvuM dritM ni ku. 35 tAnAN@ eedvemH nieL EbAYe wAnANH yEhAv ArY nieL kANictH. avenEAel meA eedv mil. 36yEhAv nieL o pAWM pWii A av sViniM teR zbHdM nieL Ekic@. miyi av teR vliy agHni nieL kANi kyM ati niH niELAw@ sMsAri kyM ecyHt. 37 yEhAv niew pUviker sHEn hic @ . atinAlANH yEhAv nieL avew pigAmikLAyi etrew tH. atinAlANH av nieL Qji pHtiniM EmAciicM. av ni ELAewAmAyirikyM teR mhA ziyA nieL EmAciikyM ec yH t . 38ni mEA@ nIiyEA

vnM 4:39-5:14

180
niymM cM Ekk. Q niym pWikyM tIcyAyM atH a srikyM ec@k. 2 new eedvmAy yEhAv nmAyi EhAErbupv t i vc H o krARuAi. 3new pUv i kmAyl , mRic H nmAyANH yEhAv Q krARuAiytH- aet, i view jIviciri n qlAvmAyi. 4 mlyi vc H yEhAv niELAw mKAmKM sMsAric@. agHniyi niA Nv niELAw@ sMsArictH. 5 pE ni agHniey By. ni mlyi Elu kyRukyAyil . atinA yEhAv pR niELAw@ pRyA {A yEhAvyHM niM wyi ni. yEhAv pRu+ 6niew eedv mAy yEhAv {AnA. ni awimk LAyi QjipHtiniM {A nieL nyic@. atinA ni Q klnk asriNM+ 7 qeyl A et meA eedve ni rADitH. 8 ni o vi#hvuM AtH. kAziElA miyiElA smi ElA oieRyM timEyA pw EmA AtH. 9 o trilu vi# heLyM rADitH. qeA niew eedvmAy yEhAv {AnA . qeR jnt m@ eedveL rA DitH {A evRu.* qnie tier pApM ec@v qeR z@ vAM. aver {A ziiM. av ew meLyM ekAc@meLyM av ew meLyuM {A ziiM! 10pE qe sHEnhivErAwM qeR kl n kLsrivErAwM {A kANYM kA@M. yirM tlmRver {A avew wMbELAwH kN kA@M!* 11 ni niL@ew eedvmAy yEhAvyew nAmM etAy rItiyi pEyAgitH. yEhAvyew nAmM eriluM etAyi pEyAgicA av ArnAyiriM. yEhAv aven nixHkLnAkymil. 12 niew eedvmAy yEhAv kli cEpAel zbH o viEzx divs mAyi ni criNM. 13}Hcyi Ru divsM ni EjAli ecNM. 14 pE }AM divsM niew eedv mAy yEhAvey driA vim dinmAyi criNM. atinA divsM M EjAlieyAM ectH. niM niew puAM pui mAM niew ngrLi vsi viEdzikM niew OI-pux awimkM oM o EjAliyM ec tH! niew pM k}utkM m@
q e R . . . e v R u aTvA ashi xHvAy eedvM-kAnA {AnA. p E . . . k N k A u M aTvA qe sHEn hikyM qeR kl n kLsrikyM ec@ yirNinAL@kELAwH {A kN kA@M.

nieLA vluM zvumAy jnt keL yEhAv blM EyAgic@ mAi. avew EdzEH yEhAv nieL nyikyM ecyHt. avew nAwH av ni tAmsiA t. aen te M ec@. 39 atinA H, yEhAv eedvmAeN tH ni oAikyM sVIkri kyM EvNM. mkLi kAziluM tAe} miyiluM avnA eedvM. meA eed vmil! 40{Ani ni t av eR niymM klnkM ni a srikyM EvNM. aEA niM piRAM ql A nkmAM. niew eedvmAy yEhAv ni t miyi ni vLerAlM jIvi kyM atH qAlEM niEwtA yirikyM ec@M. EmAez suryew ngr etrew 41 anrM EmAez EyAAndiyew ki}Eryi m ngr etre w. 42oven yAcHCikmAyi vDic ov m ngrLielAi aByM ApicA ayA vDiewkyil. pE z@tmlM sUNM ecyH t ekAlyeliEl ekAl ecyHtvnH r kiU. 43EmAez etrew m ngr vyANH+ EbeR EgAi y smtlLiel Ebes; gAdi eR EgAi gielyAdiel rAEmA H; meneyew EgAAew bAzAni el EgAlA. EmAezyew niymH mKM EmAez yi AEyjntyHH eedvi eR niym nki. 45Q vcnM niymM EmAez nkiytH av Qji pHtiniM puR vti EzxmANH. 46 EbHepEyAri qtivzm tA}Hvr yi EyAAndiyew ki}E kryilA yiriEvyANH EmAez av Q niy m nkiytH. ehzHEbAni vsic aEmArYrAjAvAy sIEhAeR rAjYA yi av. QjipH t ini v EA EmAezyM yi AEyjntyM sIEhAen EtAlic@. 47av sIEhAeR nAwH sVmAi. bAzAniel rAjAvAy oAgieR nAwM av kwi. Q rH aEmArYrAjAAM EyAAndi ki} ANH tAmsicitH. 48aEA tA}Hv ryew arikilu aErAEv mt siri EyA pvtM (ehEApvtM) ver a kiw. 49EyAAndi ki} EyAAtA}Hvr m}uv Q nAi ew. etH EdzM cAvukwver qiyi. ki}EAH pisHgpvt ieR viveryM vYApici.
44

p klnk EmAez yi AEyjntey m}uv viLic@i avErAw@ pRu, yi A EyjnEm, {Ani niELAw@ pRy

181
m]gM oM o EjAliyM ectH! niew awimkM nieLEAel vimiA k}iyNM. 15ni Qji pHti awimkLAyiev kArYM mRtH. niew eedvmAy yEhAv yANH nieL teR mhAziekAH QjipHtiniM EmAciict. av H nieL sVtrAi. atinAlANH niew eedvmAy yEhAv zbH o viEzxdivsmAyi crivA klitH. ni niew mAtApitAeL driNM. niew eedvmAy yEhAvyANH niELAwH aen ec @vA klitH. Q kln ni asric A ni vLerAlM jIviM. niew eedvmAy yEhAv ni t miyi niH qlA nkM AM. 17ni er yM ekAl tH . 18ni vYBicArM ectH. 19ni oM EmAxHwitH. 20 m@veri Nk pRytH. 21 meAveR BArYey ni # hitH. aveR vIwH, vyluk aveR OI-pux awimk, av eR p, k}utk, oM #hi tH. meArAEwtAy oM ni #hitH! jnH eedvByM 22 EmAez pRu, pvti ni owiy smyANH yEhAv ni H Q klnk nkiytH. agHniyi niM EmGiniM kw i niM NH yEhAv niELAwH atYuc i sMsArictH. Q kln n ttiEzxM yEhAv oM riyAwi yil. teR vAk av ru kl@k Li q}uti qe lic@. 23 mlyi tI kEv ni i niH zbHdM Ek@. anrM qlA mAM niew EgAew EntA AM qeRyw v. 24av pR u, new eedvmAy yEhAv teR mhtVvuM tApvuM ne kANic @ ! av agHniyiniM sMsAri n Ek@. eedvM ErAewiluM sMsA ricA atiEzxvuM ayAH w jIviAnAvuemH nLi ku. 25 pE niyM new eedvmAy yEhA v nEAw sMsAri EkA tIc yAyM nAM mriM! BIkrAgHni ne nziiM! nm mriAnA#hmil ! 26 tIyew nwvini jIv eedvM sMsAritH neLEAel ver mAM EkkEyA atiEzxM jIvi kEyA ecyHtiil! 27EmAez, nI aw ecH new eedvmAy yEhAv pRy etAe Ekk. qiH yEhAv niEAw@ pRyetAe {ELAwH v@ pRyk. nI pRy { i kyM nI pRyetlAM asrikyM ecAM.
16 28

vnM 5:15-6:8

yEhAv EmAezEyAw@ sMsAri ni pR yEhAv Ek@. yEhAv qEAwH en pRykyM ecyHt. jn pR {A Ek@. a ekAAM. 29avew ciAgti mARu Et {AnA#hic @ Z- mnS RH av qeR qlA klnkM asri kyM qe drikyM ecN emH {A #hic@. anrM avM avew pigAmikM qM ny AM. 30 jnELAwH tew wArLiEl mwiEAkA ec pRyk. 31pE EmAez, nIyiview qeR aw ni k. qlA klnkM niymM cM {A niEAw@ pRyAM. nI av aver pWiiNM. {AnvH tAmsiA ekAw miyi vcH av aArY ecNM. 32 atinA yEhAv ni nkiy kl n k asri kArYi ni AluLAyirik. eedve agmitvsAniitH ! 33ni ew eedvmAy yEhAv niELAw@ klic mAie ni jIvik. aEA qlA nkELAewyM ni jIviAnAM. niEwtAy EdzH dI GkAlM ni jIviAnAvuM. qEA}uM eedve sEnhik, H asrik! niew eedvmAy yEhAv nieL pWiiA qEAw@ pR kln kM niymM cM veyAe yANH. ni tAmsiA Evzi Edzu vcH Q niym asrik. 2 niM niew pigAmikM jIvici ri kAlmyM niew eedvmAy yEhAvey drik. {A ni t aveR qlA niymM kln kM ni asriNM. ni a en ecyHtA putiy miyi ni dIGkAlM jIviAM. 3 yi AEy jnEm, ic@ EkH Q niym a srik. aEA niH qlA n kM AM. niew pUvikew eed vmAy yEhAv vAgH d AnM ecyH t EpAel niH aEnkM ik A kyM niew rAjYM aEnkM nk ekAH niRyHewkyM ec@M. 4 yi AEyjnEm ik! yEhAv new eedvmA. yEhAv ovEny Z! 5 niew eedvmAy yEhAvey pU mnEAwM pU AEvAwM pU ziEyAwM wi ni sHEnhi k. 6{A nii t Q kln k qlAyHEA}uM oAik. 7 av ni ew ikeL tIcyAyM pWiik. niew vIiliriEA}uM v}iEy nw EA}uM Q klnkeLi pRyk. kiw EA}uM q}uEiriEA}uM avey i sMsArik. 8 Q klnk q}u kyM av niew eekkLi ek@kyM qeR vcn oAiA av eni

vnM 6:9-7:8
9

182
kArY ecyHt. QjipHtjntEyAwM PREvAEnAwM PREvAeR ekAArvAsi kELAwM av en ec@tH { ku. 23new pUvikH yEhAv n kiyiri vAgH d AnkArM Q mi nm ttinH av neL Qji pHtiniM EmAciic@. 24Q vcn asriA yEhAv nELAw@klic@. new eedvmAy yEhAvey nAM dri NM. aEA av ne qlAyHEA }uM nEyAew jIviAniwyAM. 25new eedvmAy yEhAv pREpAel n m}uv niymM asricA, n nelA kArYM ecyHetH av pRyM.* AEy, eedvieR vizixwjnt H ni Evzic@ sVmAA EpA lEH niew eedvmAy yEhAv nieL nyiM. aEnkM rAxH\ eL yEhAv niEvi rMhitY, gizY, aEmArY, knAnY, eprisY, hivY, eybUsY en nieLA vluM zvumAy }u rAjYeL rM. 2niew eedvmAy yEhAv Q rAjeL niew aDikA ri kI}ilAM. ni aver EtAli M. ni aver pUmAyM nzii NM. avmAyi o krA AtH. avErAwH kN kANikymtH. 3av rilAeryM vivAhM k}itH. m@ rAxH\ AriniH vivAhM k}iA niew meLyM avditH. 4kArNM, av niew meL, qe asri ti niM pitiriiM. aEA ni ew m m@ eedveL <xiM. yEhAv niELAwH vLer EkApikyM ec@M. av nieL Evgi nzi iM. yi

yi DrikyM ec@k. niew vIwkew kiLkLiluM kvAwLiluM av q}utivyHk. 10 niew eedvmAy yEhAv ni ew pUvikrAy aAhAM, yisHhAH, yAEAbH qivErAwH o vAgH d AnM ecyHt. Q mi ni nkAemAyi yEhAvyew vAgHdAnM. yEhAv mi ni tM! vluM svu mAy ngr; ni niiA ngr av ni tM. 11ni ekAuvyHA nk niR vIw kM yEhAv ni tM. ni }iA kiNRuk yEhAv ni tM. ni nwA miriyewyM olI vieRyM EtA av ni nM. ni sm]mAyi hArvuM ki@M. 12 pE vuM AluLAyi ri k! yEhAvey mRtH. ni Qji pHti awimkLAyieviluM yEhAv nieL QjipHtiniM EmAciic@. 13 niew eedvmAy yEhAvey d rikyM aven mAM <xikyM ec@k. aveR nAmi mAM ni tijH{k ec@k. vYAjeedvew Epk pEyAgiAtirik! 14m@ eedveL ni agmitH. ni @M jIvi mxYew EdvAer yM ni piwrtH. 15niew eedv mAy yEhAv qM niELAewAmH. teR jnt m@ eedveL rADitH yEhAv evRukyM ec@! ati nA ni m@ eedveL piw A, yEhAv niELAwH vLer EkApi M. av nieL mKni te nziiM. 16 myivcH ni yEhAvey prI ic EpAel niew eedvmA yEhAvey ni prIitH. 17ni ew eedvmAy yEhAvyew klnk ni tIc y AyM asriNM. av ni t qlA vcnM niymM asriNM. 18 zriyM nlmAy kArY- yEhA vey sxHwnA kArY ni ec@k. aEA ni nlEt v. aEA ni kwecH yEhAv niew pUvik vAgHdAnM ecyHt nl mi sVmAAM. 19yEhAv pR EpAel te ni niew z@ eL aviewniM rM. eedvieR vik ] ikeL pWiik 20 BAviyi niew pu EcAdi Ec AM, new eedvmAy yEhAv niH pEdzM niymM c M t. avyew aemANH? 21 aEA ni puEnAw@ pRyNM, n QjipHti PREvAeR awimkLA yi. pE yEhAv aveR mhAz iyA ne aviewniM EmAciic@. 22 yEhAv mhM atH - tkrmAy

vYAjeedveL nziik rAxH\ELAwH ni ecEtH etAeyANH. avew yAgpIWeL tkkyM avew sHmArkzilkeL kxNLAkyM ec@k. avew aEzrk eviyiH avyew ti mk tkH tIyiwk! 6 qekAe A, ni yEhAvyew vizixHwjnt yA. miyiel m}uv jnLi niM niew eedvmAy yEhAv ni eL teR vizixHwjntyAtinH av ER mAmAyi etrew. 7 yEhAv nieL sHEnhivAM etrew vAM qA kArNM? ni o mhA jntyAytinAll atH. ni qlA jn tkeLAM qi Rv! 8 pE yEhAv teR mhAziyA nieL QjipH t iniM EmAciic @ . av nieL awimini EmAciic@.
5

n e w . . . p R y M aTvA eedvM klic EpAel te nAM aveR m}uv niymL@M EyAew asricA new eedvmA yEhAv nmH nItimAA q aMgI kArM nM.

183
QjipH t iel rAjAvAy PREvAni niM av nieL sVtrAi. kAr NemeA, yEhAv nieL sHEnhi . mAvuml, niew pUvikErAwH av ecyHt vAgHdAnM avnH pAliE mAyi. 9 atinA, niew eedvmAy yEhAv mAmANH eedvemM aven ni vizVsiAemM oAik. av teR krA pAli. te sHEnhivM teR klnk a srivmAy ql A vErAwM av kANYM kA@. orAyirM tlmRkLilUew av teR kANYM kA@M. 10te evRu ver yEhAv zii. av aver nziiM. te evRuver zii kArYi av sAvDAn mAyiriyil. 11atinA {A ni i t klnk, niym, c qiv asriA EtYkM i k. 12ni Q niymM ikyM nixHkxEyAew av pAlikyM ec yHtA niew eedvmAy yEhAv ni ELAw teR sH E nhieR krA pAliM. niew pUvikH av nkiy vAgHdAnmANitH. 13av nieL sHEnhikyM a#hikyM ecM av niew rAjYe vLM. ni ew ikeL av a#hiM. ni ew vylukeL av nl viLvuekAH a#hiM. av ni DAnYvuM putiy vIuM qyM nM. av niew pH pikeLyM wkH AwkeLyM nki a #hiM. yEhAv niu nkAemH niew pUvikErAwH vAgHdAnM ecyHt miyi niH Q a#heLlAM lBiM. 14 ni qlAverA"M a#hi ewM. qlA BArYABAAM ik AM. niew pH ik AM. 15niLiniH yEhAv qlA ErAgeLyM qwkLykyM ec@M. QjipHti nieL bADici mArk ErAg nieL bADiA yEhAv avdiil . pE ErAgH niew z@eL av ryAM. 16 niew eedvmAy yEhAvyew shA yEAew ni EtAli z@eL m}uv nziiNM. avErAwH atApM EtAtH. avew EdvAer rADi tH. kArNM, av o ekNiyANH- av niew jIvitM nziiM. teR jneL shAyiAem H yEhAvyew vAgdAnM 17 rAjY {L@EwtienA vlutANH. {een aver r AnAvuM? q ni mni pRy tH. 18ni aver BytH. niew eedvmAy yEhAv QjipHtiel PREvA EnAwM aveR jntEyAwM ecyHttH ni oAiNM. 19av av n kiy vliy drit ni ktANH.

vnM 7:9-8:3

av ecyHt atH-ttYM ni ku. nieL QjipHtiniM EmAci iA yEhAv teR mhAziyM k M pEyAgicM ni ku. ni By ql A vemtier niew eedvmAy yEhAv aEt zi pEyA giM. 20 niLiniM reH oLiciri ver etrupiwiA niew eedvmAy yEhAv kwlukeLver ay ecvrAM. aver m}uv av nzi iM. 21aver BytH, kArNM ni ew eedvmAy yEhAv niELAewA mANH. eedvM zM BItidAykmANH. 22 niew eedvmAy yEhAv jnt keL ERe niew rAjYniM oAwiM. oywi ni aver nzii il. aen ni ecyHtA kA@m]g nipvmA epM. 23 pE rAxH\eL EtAliA eedv mAy yEhAv nieL shAyiM. av pUmAyM nziMver yEhAv y i aviwyi zy}mA M. 24avew rAjAAer EtAliA yEhAv nieL shAyiM. ni aver ekAlNM. aEA av qe iluM jIvicitAyi ElAkM oAil. M nieL twyil. ni aver m}uv nziiNM. 25 avew Edvtimk ni tI yi vliecRiu dhiiNM. vi# hLiel sVEmA eviEyA ni sUiEtil. av ni sVmAi eywkymtH . atH nieA ekNiyAyiriM- a niew jIvitM lyHM. kArNM, niew eedvmAy yEhAv vi#heL evRu. 26 niYmAy vsHeLAM ni vIi ekAuvrtH , al A pM niM atienEAel zpiewM. avey ni evRuNM! vi#h ni nziiNM! yEhAvey oAik {AniH ni t qlA kln kM ni asriNM. kArNM, aEA ni jIvEnAewyirikyM o mhArAjYmAyi vLkyM ec@M. yEhAv niew pUv i kErAw vAgHdAnM ecyHt mi ni lBiM. 2 Q nAl ekAlAlM mmiyilUew eedvmAy yEhAv nieL nyic Q yA ni oAiNM. yEhAv ni eL prIikyAyi. nieL vuM vinItrAkyAyi aveR lYM. niew iliriH avnRiyN mAyi. teR klnk ni as riEA qRiyAM av # hic@. 3yEhAv nieL vinItnAk yM ni vizAkyM ecyHt. aEA av ni mH aRiyA M niew pUv i kA oriluM kANAmAy mA ekAH nieL tI@kyM ecyHt. yEhAv qinANi

vnM 8:4-9:7

184
zi ttH avnAeNH oAik! yEhAv qinANien ec@tH ? qekAeA H av ec@EA el niew pUvik nkiy krA pAliA av #hi! 19 oriluM niew eedvmAy yEhA vey mRtH. m@ eedveL oriluM piwrtH ! aver rADikEyA <xikEyA ectH. aen ec yHtA ni tIcyAyM nziie wemH {Ani ni mRiyi t. 20yEhAv niEvi m@ rAjYeL nzii. pE ni m@ eedveL piwA averEA el ni nziiewM! qekAe A, niew eedvmAy yEhAvey vi ni nii! yEhAv yi AEyliEnAewA mAyiriM yi AEyjnEm ik! ni LiH EyAAndi Ruek kwNM. ni miyiEl kwH nieL A vluM zvumAy jntkeL r NM. avew ngr vluM kAzM me mtiluvymANH! 2 aviw e jn yrmvM zmANH. avrANH anAkY. niveri aRiyAM. anAkYer EtAliA M sAYml q cArA pRy ni Eki@ElA. 3pE, ni mE ndi kw EpA eedvmAeN M nzii agHni EpAelyANH eed vemM niH RiAM! rAxH\ eL yEhAv nziiM. av aver ni mi vI}HM. aver ni puRE rM. ni EvgM aver nziiM. en sMBviemH yEhAv ni vA ti@H. 4 niew eedvmAy yEhAv rAxH\eL ni Evi puRAM. pE { vLer nlvrAyekAH yEhAv {eL view tAmsiAnAyi ekAuv q sVyM pRytH. atl kArNM! av dxHwArAyekAANH. ni nl v rAyekAl yEhAv aver puRAiytH. 5ni nlvM sAikmAy ekAl ni aEA@ EpAyi avew rAjYM sVmA tH. ni kw ecl@EA ni ew eedvmAy yEhAv aview vsi ver avew dAM mlM puRA kyANH. yEhAvyHH tA niew pUvikrAy ahAmiEnAwM yisHhA iEnAwM yAEAbiEnAwM nwiy vAgHdAnM pAliA #hmH. a ekAH 6 niew eedvmAy yEhAv nl mi ni tAmsiA t. pE ni nlvrAyekAl atH. ni vLer kWinXdyrAeNtA stYM.

eneyAe ecyHttH? kArNM, mxYer jIviitH aM mAmelH nieL EbADYewA yEhAv #hic@. yEhAvyew vcnLilANH jIveR DArM. 4 }i nAl vxM ni ew vO p}kiIRiyil. kAluk nIv epAiyil. kArNM, yEhAv nieL sMric@! 5 ni EviyA NH niew eedvmAy yEhAv etA e ecyH tetH ni oAiNM. teR mken pWiikyM et@ ti kyM ec@ o pitAvienEAel yANH eedvM. 6 niew eedvmAy yEhAvyew klnk ni asriNM. aven piwkyM drikyM ec@k. 7 niew eedvmAy yEhAv nieL ndikM Rvkm o nl miyiEl nyi. tA}HvrkLiluM mlkLiluM mi yiniH evemA}u. 8 EgAtuM yvvuM miriyM aimrM mAtL nArkm nAwH. olIevyM Et m nAwH. 9aview niH sm]mAyi hArM AyiriM. aviwe pARk A. mlkLiniH ni ecu }iecwAM. 10niH tiA etlAM aview lBiM. aEA ni niew eedvmAy yEhAvey av ni nkiy nl miyew Epri sHttikyM ec@M. ] yEhAvyew vik mRtH sUicirik. niew eedvmAy yEhAvey mRtH! {A nii t kl n kM niymM cM asriA ik. 12aEA ni DArALM BNM lBikyM tAmsi A nl vIwk lBikyM ec@M. 13 niew pM ecriyAwkM EkAlAwkM DArALmAyi vLM. ni DArALM eviyM sVvuM ki@M. qlAM ni DArALM lBiM! 14aen yAEA ahriAetyiriA ni ik. niew eedvmAy yEhAvey ni mRtH. ni Qji pHti awimkLAyi. pE yEhAv nieL sVtrAkyM aviewniH puRE nyikyM ecyHt. 15vizA lvuM BIkrvumAy mmiyilUew yEhAv nieL nyic@. vixAukM EtkM mmiyiluAyi! mi vrH o i evM EpAlumil A etyi. qA yEhAv ni pARyi niM evM t. 16mmiyi yEhAv niu BiA mA nki- ni ew pUvik oriluM kiilA B NM. yEhAv nieL prIic@. q ekAeA avsAnM niH qlAM nAyi vtinH yEhAv nieL vinI trAiyiri. 17qeR sVM zi yM k}ivuM ekAANH Q Dneml A M qni kiiytH. q mAM pRyAtiri k. 18niew eedvmAy yEhAvey oAik. niH qlAM ecA
11

yEhAvyew EkApM oAik niew eedvmAy yEhAvey m miyi vcH ni EkApixHWrAiytH


7

185
sH m rik! QjipH t iniM puRe a mt vieweyMver yEhA vey asriA ni vistic@. 8 EhAErbumlyi vcH ni yEhA vey EdxYewi. nieL nzii AM mAM EkApM yEhAvyHAyi! 9 ru pr kl@kAyi {A mlmkLi El kyRi. kl@kLiElANH yEhAv nimAyi Aiy krA q}uti vci tH. {A nAl pkluM nAl rAi yM mlmkLi ti. {A qeiluM tikEyA wikEyA Ayil . 10 yEhAv pr kl@k qni nki. kl@kLi yEhAv teR klnk teR virluekAH q}uti. ni ml yi sELicEA agHniyi niH eedvM niELAw@ pRetlAM av kl@kLi q}uti. 11 nAl pklukewyM nAl rAvu kewyM avsAnM yEhAv qni pr kl@k t. krARieR kl@k. 12 anrM yEhAv qEAw pRu, EvgM q}uEH tAE} EpAvuk. Qji pH t iniM nI ekAuv jn sVyM nzi. av EvgM qeR klnk asritH niiyiri ! av sVM ekAeA vi#hm Aiyiri. 13 yEhAv yM wi qEAw@ pR u, ver {A nirIic@. av vLer kWinXdyrANH! 14vew Ep EpAluM M oAiAviDM {Ani ver nziie! anrM {A nii niH verA vluM zvumAy meA rAxH\e s]xHwiM. sV kALi anrM {A tiric@ mlyiRi. ml agHniyi qriykyAyi. krARi eR ru kl@kM qeR eekkLiluA yi. 16{A EnAiyEA ni niew eedvmAy yEhAvyHetier pApM ecyHti. sVM i ni Aiy kALiey {A ku. yEhA vey asritH ni EvgM nii! 17atinA {A ru pr kl@kemwkyM av nileRiy kyM ecyHt. aview niew km i vcH {A kl@keL kxN LAi. 18anrM {A mu ecyHt EpAel qeR eni tRyi micH yEhA vyew mi nAl rAvuM nAl pk luM nmsHkric@. {A qeiluM ti kEyA evM wikEyA ecyH t il . ni a ekAwMpApM ecyHttinA lANH {A a ecyHttH. dxic kArY ecyHtH ni yEhAvey EkApi ic@. 19yEhAvyew kw EkApe {A By. nieL nziiA mAM EkApM avAyi. pE yEhAv vIuM qeR vAk ic@. 20yEhA vyH ahErAen nziiAM mAM EkApM Ayi! atinA aEA {A ahErA EviyM Aic@. 21ni
15

vnM 9:8-10:4

Aiy kALiey Byr vsHtvien {A qw agHniyi dhiic @ . {Antien kxNLAi. atien {A wic@ epAwiyAi. an rM {A epAwi mlyini v ndiyielA}ui. AEyliEnAw epARuA EmAez eedvEAw Ai 22 tEbr, m, kiEAH - hAv qiviwLi vc @ M ni yEhA vey EkApixHWnAi. 23kAEdzHbEy vi@EpAkA yEhAv niELAw@ pR ni asric@mil. av pR u, mkLiEl ecH {A t lM qwk. pE niew eedv mAy yEhAvey asriA ni Aiyil. ni aven vizVsi cil. aveR klney ni i cil. 24{A nieL aRiEA mt ni yEhAvey asriA vis tikyAyi. 25 aen, {A nAl rAvuM nAl pkluM yEhAvyew mi nmsHkric@ kiw. qekAeA nieL nzi iemH yEhAv pRu. 26{A yEhAvEyAw Aic@. {A pRu+ qeR yjmAnnAy yEhAEv, ayew jntey nziiEt. av ayEw tANH. aH ayew mhAziyA aver QjipH t iniM EmAciic @ ekAuv. 27ayew B] t YArAy aAhAmiEnAwM yisH h AiEnAwM yAEAbiEnAwM au ecyHt vAgHdAn ei oAicAlM. av q kWin XdyrAeN mRENEm. avew d mAeLEyA pApeLEyA EnAAti ruAlM. 28nI nieR jntey ziicA QjipHt kA en pRyM, tA vA gHdAnM ecyHt miyiElH teR jntey ekAuEpAkA yEhAvyH k}iil. av aver evRu. atinA aver ekAlA av mmiyiEl ekAu EpAyi. 29pE, yEhAEv, av nieR jntyANH. av niERtANH. nieR mhAziyA nI aver QjipHti niM puRE ekAuv. putiy zilAPlk aEA yEhAv qEAw@ pR u, dYe ru kl @ k EpAel ru zilAPlk nI mRiecw k. qiH nI mlkyRi qeR aw E vrik. twi ekAH o epkvM Ak. 2dYe kl@kLi- nI epAi cv- q}utiyi aEt vAk {A vyiluM q}utAM. nI Q kl@k epk i vyHNM. 3 atinA {A kEvlkwi ekAH o epkmAi. pr ru kl@k dYEEpAel {A eviey w. anrM {A mlmkLiEl kyRi. pr ru kl@kM kielw. 4 yEhAv tA me}utiy aEt vA yi

10

vnM 10:5-11:4

186
pUv i ker vLer sH E nhic @ . av aver sHEnhicekAANH nieL, avew pigAmikeL, av teR vijntyAyi etrewtH. mE etiluM jn pkrM av nieL etrew. niLiEA}uM aveR etrewevrANH. 16 kWinXdyrAyiritH. niew X dy yEhAvyH nk. 17qekA eA yEhAv niew eedvmA . EdvADieedvvuM kADikA vuM avnA. avnANH mhAeedvM. blM zmAy EpArALiyANH av. yEhAvyH oAErA vYiyM o EpAelyANH. av teR mnS mAA pNM sVIkriARil . 18mAtApitALi lA ikeL av shAyi. viD vkeL av shAyi. new rAjY e viEdzikeLEAluM av shAyi . av av BNvuM vO vuM n. 19atinA niM viEdzikeL sHEnhiNM. qekAe A niL@M QjipHti viEdzikLAyi . 20 ni niew eedvmAy yEhA vey drikyM aven mAM rA DikyM ec@k. oriluM aven evwiytH. niew tijH{k av eR nAmilAyiriNM. 21ni vA}HEtH yEhAvey mAmANH. av nANH niew eedvM. av ni Evi mhM atH-tkrvumAy tY ecyHt. aveyAe ni niew sVM kk ekAH ku. 22niew pUvik QjipHtiEl EpAyEA ek q}up EpEr AyiZ. EA niew eedvmAy yEhAv nieL kAzi n EpAel anvDiyAi. yEhAvey asmrik H atinA ni niew eedv mAy yEhAvey sH E nhiNM. av ecA pRy kArY ni ecNM. aveR niymM cM klnkM ni qlAyHEA}uM as riNM. 2 niew eedvmA yEhAv nieL pWiiAnAyi ecyHt qlA mhAkArYM ni H oAiNM. aArY kAkyM avyilUew jIvikyM ecyHttH niLANH, ni ew ikLl. yEhAvyew mAhAYM ni ku. av q knAeNH ni ku. av ec@ zmAy kArYM ni ku 3 av v ic atH-ttY ktH niLANH, niew ikLl. QjipHti avi we rAjAvAy PREvAEnAwM m}uv rAjYEAwM av ecyH t kArY ni ku. 4 QjipHtEsnEyAwM av ew tirkELAwM rTELAwM yEhAv ecyHt kArY niLANH ktH, ni ew ikLl. av nieL piwk yAyi. pE ecwliel ev

k kl@kLiel}uti. ni mlyi wiyEA agH n iyi niekAH niELAw@ pR p klnk. an rM yEhAv zilAPlk qni nki. 5 {A mlyi niiRi v. Plk {AAiy epki vc@. av ati vyHAnANH yEhAv qEAw@ klict. kl@k EA}uM ep H kiluH. 6 yi AEyjnt ebEn-A jnt yew kiNRukew smIpniH EmAs ryiEl EpAyi. ahErA aview vc@ mric @ . aven aview awkyM ecyHt. ahErAeR AnH ahErA eR pu qelyAsA puErAhit nAyi. 7anrM yi AEyjnt EmAsr yiniM dHEgAdyiEl EpAyi. dH EgAdyiniM av eyAtHbeyiEl EpAvukyM ecyHt. ndikew EdzmA yi atH. 8aEA ElviEgAAer teR vizixHwEjAlikAyi m@ EgA LiniM yEhAv Evtiric@. yEhA vyew krARieR epkM mkyAyi avew EjAli. av yEhAvyew mi puErAhitrAyi <x nwk yM ecyHt. yEhAvyew nAmi jn eL a#hi EjAliyM av Ayi. M av viEjAli k ec@. 9atinAlANH ElvYH m@ EgAeLEAel miyi vItM lBi AtH. ElvYH tew vItmAyi yEhAveye kii. niew eedv mAy yEhAv avH vAgHdAnM ecyHtM a te. 10 dYE EpAel {A nAl rAvuM nAl pkluM mlyi ti. ori wi yEhAv qe ic @ . nieL nziiEtilv niyi c@. 11yEhAv qEAw@ pRu, ecH jneL avew yAyi nyik. av nemH avew pUvik ErAw {A vAgHdAnM ecyHt miyiElH av EpAyi vsie. yTAi yEhAv qA#hi 12 yi AEyjnEm, ni ik! niew eedvmAy yEhAv niLi niH qANH yTAi #hi tH? aven ni drikyM av pRy ec@kymANH yEhAv tI itH. ni aven sHEnhi kyM niew eedvmA yEhAvey pUmnEAwM AEvAwM wi < xikymANH eedvM niLiniH tIitH . 13atinA {Ani ni t yEhAvyew niymM klnkM ni asrik. Q niy mM kl n kM niew nyH EviyutANH. 14 qlAM niew eedvmA yEhA vyEwtANH. sVM atYut sV M yEhAvyEwtANH. miyM ati lu vsHtM niew eedvmAy yEhAvyEwtANH. 15yEhAv niew

11

187
A mwieAH yEhAv aver twy tH ni ku. yEhAv aver pU mAyM nziitH ni ku. 5 ni Liview qMver mmiyi niew eedvmA yEhAv niEvi ecyHt kArY m}uv ktH ni LANH, ikLl. 6EbeR wMbiel qlIyAbieR mLAy dATAEnAwM abIrAmiEnAwM qA yEhAv ecyHtetH ni ku. mi piLH aver vi}uutH yi AEyjnt m}u v ku. atH avew wMbeLyM avew wAreLyM avew m}uv B] t YeryM m] g eLyM a vi}ui. 7 yEhAv ecyHt mhAkArY ktH niLANH, niew ikLl. 8 atinA {Ani pRy ql A kl n kM ni asriNM. aEA ni zrAM. aEA ni EyAAndi kwAM ni piwi cwA tARAyi ni rAjYE EvziAM k}iyM. 9anrM ni dIGkAlM rAjY jIviM. ni ew pUvikM avew m}uv pi gAmikM EdzM yEhAv vAgHdAnM ecyHttANH. aEnkM nk niR* o nAwANtH . 10ni lBiA EpA EdzM ni v QjipHt EpAlu lml. QjipHti ni vik nwkyM niew kAlupEyA gicH EtAiniM atinH evemA}i kyM ecyHt. ni o pcRiEA iel EpAel niew vyluk nnc@. 11qA ni wen lBi A EpA lM a EpAlutl. yi AEyli mlkM tA}HvrkmH. kAzniM ep@ m}yiniH EdzinH evM lBi. 12niew eedvmAy yEhAv Edze pripAli ! niew eedvmAy yEhAv EdziEm vxieR rMBM mt avsAnM ver nirINM nw. 13 yEhAv pRy, {A ni i t klnk ni EyAew EkNM. ni niew eedvmAy yEhAvey sHEnhikyM pUmn EAwM AEvAwM ew <xi kyM EvNM. ni aen ecyHtA, 14 zriyAy smy niew EdzH {A m} epiAM. zrtHkAlm}yM vs kAlm}yM {A ayyHM. aEA ni DAnYvuM puvIuM q yM EzKriAM. 15niew pAyi niew vylukLi pul@ vLM. ni sm]mAyi BNvuM Ayi riM. 16 pE oAik! oriluM niew mnH ElABninwimewtH. m@ eed veL <xiAM rADiAM EpAktH. 17ni aen ecyHtA yEhAv niELAw vLer EkApiM. av kAzM awyHkyM m}yilAtA
aEnkM nk niR pAluM EtM o}u q vAcYAM.

vnM 11:5-29

kyM ec@M. nl EdzH viLvuA kymil. yEhAv ni t nl Edz ni eevkAet te mriM. 18 {A t Q klnk oAik. av niew mni sUik. Q klnk q}uti a niew eek kLi ek@kyM niew eniyi a DrikyM ecyHtA qeR niym oAtinH nieL shAyiM. 19ni ew ikeL Q niym pWiik. ni vIwkLiliriEA}uM v}iyi lUew nwEA}uM kiwEA}uM q}u EEA}uM Q kArYeLi pR yk. 20Q niym niew vIwk ew kiLkLiluM kvAwLiluM q}uti vyHk. 21aEA niM niew ikM, yEhAv niew pUvikA H vAgHdAnM ecyHt miyi vLer AlM jIviM. miEm kAzmA yiriiwEALM kAlM ni aview jIviM. 22 {A niELAw piwvA pR oAErA klnyM asriA ni ik. niew eedvmA yEhA vey sHEnhikyM aveR qlA mA LiluM aven piwkyM av EnAw vizVsHtt pulkyM ec@k. 23 aEA ni EdzE Ev ziEA yEhAv m@ jneL aview ni puRAM. nieLA vluM zvumAy jntkeweyl A M miyM ni sVmAM. 24ni nw EpA lemlAM niEwtAM. ni ew mi et mmiyiniH vwH elbAEnA ver vYApiciriM. ki}H yIsundi mt mDYDrNYA}i ver vYApic i riM. 25nietier ni A ovmAkil. ni l E EvziEA av nieL BytinH niew eedvmAy yEhA v wyAM. yEhAv niELAw mH vAgHdAnM ecyHtM atANH. AEylieR etrew+ a#hEmA zApEmA 26 {Ani niH a#hEmA zApEmA etrewA avsrM t. 27 {A niELAwi pR, niew eedvmAy yEhAvyew klnk icH asricA niH a#hM lBi M. 28qA Q klnk asri AtiA ni zApM lBiM. atinA eedvmAy {A klic pAt yi jIvi nitH. m@ eedv eL piwkymtH. niH yEhA vey aRiyAM. pE EdvAer ni Riyil. 29 niew eedvmAy yEhAv nieL niew EdzEH nyiM. ni tAm siyAet aview EvzicH EdzM sVmAM. aEA nI egrisiM mlmk LiElu EpAvukyM jn a# h aviewniM vAyikyM EvNM. anrM nI bApvti yi

vnM 11:30-12:21

188
vAgHdAnM ecyHt smADAnmiyiElH nAM niyM Evzic i il . 10pE ni EyAAndi kwH yEhAv ni t nAi jIviNM. yEhAv niH niew ql A z@Li niM vimM trikyM ec@M. ni suritrAyiriM. 11anrM yEhAv teR vilmAyi oriwM etre wM. yEhAv teR nAmM aview A piM. aviEw {A kli qlA sADnM ni ekAuvrNM. ni ew EhAmyAg, blik, viLvieR yM m]gewyM pielAH, viEzx sAn, Enck, niew kAli i piR dYjAtm]g qi veylAM ni ekAuvrNM. 12 l EH niew ik, Esvk, ni ew pNLi vsi ElvY qivereylAM ekAuvrik. (Q ElvY H sVmAyi mi lBiil.) aview niew eedvmAy yEhAvEyAewA EcH hAdik. 13kAiweAe ni EhAmyAg nwielH Rvk. 14niew EgAi wyi yEhAv teR vizixHwlM etr ewM. niew EhAmyAg aview nwkyM {A pR kArY aview mAM ec@kyM ec@k. 15 qviewyAyiAluM niH kl mAnienyM puimAnienyM EpAely nl m]geL ekAu BiAM. niew eedvmAy yEhAv tEpAel v zYinsricH niH Rci tiAM. iyvM lAvM Q Rci k}iAM. 16pE rM ni witH. rM ni evM EpAel tRyielA}i NM. 17 ni tAmsiiwH ni tiA pAwilA cilH. av v yANH + eedvi niew DAnY ieR BAgM, eedvi niew puvIieRyM qyewyM BAgM, kAliielyM ipielyM dYjAt, eedvi Enc k , eedvi ni ekAwAEzi v}ipAwkM mEetiluM sAnM. 18 v}ipAwk niew eedvmAy yEhAv niELAewAm l vc@ EvNM, atAytH, niew eedvmA yEhAv etrew l vc @ EvNM ni tiA. aview ni niew puA, puimA, B]tY, niew pNLi vsi ElvY qivErAewAM eci EvNM BiA. aview niew eedv mA yEhAvEyAewAH hAdik. niL@ew aVAnPlLi sEAxi k. 19pE Q BN ElvYmAyi ni pvyH eH Rv k. ni niew nAi vsi yM kAlM en ec@k. 20-21 niew rAjYM vlutAemH niew eedvmAy yEhAv vAgHdAnM ecyH t i@H . yEhAv en ec@

kyRi aview niH jn zAp M vAyik. 30Q pvt EyA Andiyew mRukryi EyAAtA}Hv ryi knAnY vsiiwANH. Q mlk pwiAERA tiriH gigA pNinwH EmAeryew oA mr LiniDikM akelylAet iti ec @. 31ni EyAAndi kwNM. niew eedvmAy yEhAv ni t mi ni qwNM. mi niEwtAM. ni aview tAmsi EA 32{Ani ni t niym M cM sUHmtEyAew asri NM. eedve rADiALL lM etl A mANH ni niew putiy EdzH asriE niy mM cM. aview vsiiw EALM kAlM niLv EyAew as rik. niew pUvikew eedvmANH yEhAv. niH Q lM ntH yEhAvyANH. 2EA aview vsi jntkLiniH ni lM sVmAM. Q rAjYLiel jn av ew EdvAer rADi leL lAM ni nziiNM. l y pvtLiluM, mlkLiluM hrit v]c@viluM NH. 3 avew yAgpIW M sHmArkzilkM ni tkNM. avew aEzrk ni ki kyM avew EdvtimkeL kxN LAyi mRiciwkyM EvNM. aen lniM avew Epk ni wc@ nIM. 4 av avew EdvAer rADi rItiyi ni niew eedvmA yEhAvey rADitH. 5niew eedvmAy yEhAv niew EgA iwyi o vizixHw lM etre wM. yEhAv aveR nAmM aview vyHM. ni l ecH rA Dn nwNM. 6 ni aview EhAmyAg M blikM niew viLvukew yM m]gewyM pielAM niew visAnM yEhAvyH Enc nwiyi@ sAnM smiA niLA#hi viEzx sAnM niew kAlii piR dY jAtm]geLyM ekAuvrNM. 7niM niew wMbAMgM aview omi ciH hArM k}iNM. niew eed vmAy yEhAv aview niELAewAM AM. aview ni EjAli ecyHt qlA vsHtM p vcH hAdiNM. niew eedvmAy yEhAv nieL a#hic@evM nl sADn av ni tevM ni oA iNM. 8 nAM ver rADn nwiyi rIti ni wrtH. EAver n ELAErAM avrvixHwe rItiyi lANH eedve rADictH. 9 qekA eA niew eedvmAy yEhAv

12

189
EA av teR vizixHw vstiyAyi etrewiwniH vLerykel yAyiriAM ni vsitH. ni aen akel yiriEA Rci tiA #hievi ki@ mAMsM ni BiAM. yEhAv ni ti@ kAliiniEA ipiniEA ni etiluM o m]ge ekAl@k. {A niELAw klic Q rItiyi ec@k. ni tAmsiiw vcH Q mAMsM qEA EvNemiluM ni BiAM. 22klmA nieREyA puimAnieREyA mAMsM tiEAelte niH Q mAMsM tiAM. iyvEnA l A vEnA EvNemiluM aen ecAM. 23 pE rM BiielH RA k. qekAeA jIv ri lA. aEA}uM jIv mAMsM ni BitH . 24ni rM BitH . rM ni evM EpAel nileA}i NM. 25atinA rM k}itH. yEhAv zrieyu pRyetM niH ecAM. aEA niM pigAmik M nl sMBviM. 26 ni yEhAvyHeei luM viEzxv}ipAwk Enevi atH niew eedvmA yEhAv etre w lvc @ te nkNM. ni o Enc nwA sAnM eedvi smiA l ni EpAkNM. 27aview EvNM ni EhAmyAgM nwA. v}ipAwAyi rvuM mAMsvuM niew eedvmA yEhAv yew yAgpIWi aik. m@ bli kH ni yEhAvyew yAgpIW i rM o}ik. pie niH mAMsM BiAM. 28{A ni t klnk asriA EtYkM ik. nlM niew eedvmA yEhAvey Itiew zriyAy kArYL@M ec@EA niM pi gAmikemlAM qAlvuM nyA kyM ec@M. 29 ni m@vriniM niL@ew mi eekvzewA EpA. ni ew eedvmA yEhAv ni Evi aver nziiM. aver ni EdzuniEAwicH niLview tAm smAM. 30atiEzxM sUicirik! avew vYAjeedveL rADik ey ekNiyi vI}tH. sUik! vYAjeedvewywH shAyi EpAktH. av Q EdvAer rA Dic@. atinA {AM aen te rADn nwM. q pRyAtirik. 31 niew eedvmA yEhAvEyAwH a ectH. aen eedve rADi tH! qekAeA av yEhAv evRu qlA cIArYM ec@ . av tew ikeLEAluM av ew EdvA bliyiARuH! 32 {A klicetlAM ecA ni ik. {A pRvEyAwH qe

vnM 12:22-13:10

iluM EckEyA atinieAM qwkLykEyA ectH. vYAjvAckA o vAckEnA, sVpH n vYAKYAni ovEnA nieL smIpiec vrAM. tA orwyALEmA atH-tEmA kANiAemH av ni ELAw@ pRe vrAM. 2ayA ni ELAw@ pR awyALEmA atH-tEmA cil EA sMBviec vrAM. qiH av niLRiyA m@ eedveL piwrA niELAwAvzYeeM vrAM. av niELAw@ pRyM nmH EdvAer <xiAM. 3ayAeL ecvieAE til. qekAeA niew eedv mAy yEhAv nieL prIikyANH. ni aven pUXdyEAwM pUAAEvAwM wi sHEnhiEA qRiyA yEhAvyH #hmH ! 4 niew eedvmAy yEhAvey ni piwrNM! aven bmAnik. av eR klnk asrikyM av pRyEAel vikyM ec@k! yEhAvey <xikyM oriluM aven EpiAtirikyM ec@k. 5 vAckEnA sVpHnvYAKYAtAEvA oe yi vven ni vDikyM EvNM. qekAeA, niew eedvmAy yEhAvyHetier tiriyA av niELAw@ pRu. ni awimk LAyi QjipH t iniM nieL ekAuvM yEhAvyANH. niew eedvmAy yEhAv niELAw@ kl i c jIvitrItiyiniM vYticliA ayA nieL Eriic@. atinA ti niew jnLiniM lA tAvA aven ni vDiNM. 6 niELAwH awm orA cilEA m@ eedveL rADiA nieL rh sYmAyi EriiEcAM. a cilEA niew sVM sEhAdrEnA puEnA puiEyA ni sHEnhi BArYEyA A suXEA yiriAM. nm EpAyi mu eedveL <xiAM qH vYi pREAM. niM ni ew pUvikM oriluM aRiu wA EdvArANitH. 7 ni @m m@ lLi vsivew Edv ArANiv. cil awM cil akel ymANH. 8 ayAELAw ni ali tH. aven itH. avEnAw sht pikymtH. aven evRuet viwtH. aven sMrikymtH . 9 -10atH! ni vYiey vDiNM! niL ven kelRiu ekAlNM. aven qRi yA kelw dY vYi nIyAyiri NM. anrM qlAvM aven qRi yA kl@keLwNM. pie, qlAvM aven kelRiu ekAlNM. qekA eA ayA nieL niew eedv mAy yEhAvyiniM vYticlii A mic@. niLwimkLAyi Qji pHtiniM nieL EmAciictH yEhA

13

vnM 13:11-14:24
11

190
tiAM. p, ecriyAwk, EkAlAwk, 5 puimA, klmA, kwmA, kAAwH , ecRumA, mlyAwH , kvrimA. 6 rAyi piL LukLvyM ay viRvymAy m]geyM ni tiAM. 7 qA okM, my, }i my qivey titH. av ayviR emiluM avyHH piL Lil. atinA m]g niH B Nml. 8pikeLyM ni BitH. avyHH piL LueiluM av ayviRARil. atinA pik ni BNml . piyew Rc i tikEyA atieR m]tEdhe sHp zikEyA EpAluM ectH. 9 eckiLyM eclum mIni enyM ni BiAM. 10pE ecki LyM eclumilA o jljIviey yM ni BitH. a ni BNml. 11 iy piey ni tiAM. 12pE ni pRy o pi EyyM ni titH+ k}uk, ec H, kwRAi, 13cAliH, pM viluvyM 14qlArM kAv tiAkM 15ekA m, puH, kw A qlArM pM 16ecRiy m kM vliy mkM 17mmiyiel mkM {ARikM LEA}iyM kwikM 18bkM, qlArM ikM cEkArvuM nricIRuM. 19 ciR qlA kIwM a LANH. atinA avey titH. 20pE iy piEyyM ni tiAM. 21 sVyM c m]geLyM titH. c m]geL ni viEdzi ekAw k, avnH a tiAM. aeli ati en av viAM. pE ni ati en titH. qekAeA ni niew eedvmAy yEhAvyEwtANH. ni aveR vizixHwjntyA. Awien atieR tyew pAli pu}utH. pielA nk qlA vxvuM niew vylukLi viLvieR pielA vItM EzKri NM. 23anrM ni, yEhAv teR viBvnmAyi etrew l E eclNM. niew eedvmA yEhAvEyAewAAyirivAnANH ni aEAu ecEltH. aview vcH ni niew viLvieR pielAH BiNM- DAnYieR pielAH, puvIieR pielAH, q, ni ew kAliiluM ipilum Ay kwiUluk. aen ni niew eedvmA yEhAvey b mAniA qEA}uM oAiNM. 24pE lM ni eceAnAvA drilAyiriAM. yEhAv ni #hic@ t DAnYieR pielAu m}uv aEAu m ekAuEpAkA
22

vyANH. aEA qlA yi AEyAM EkkyM ByewkyM ec@M. pie av o tiyM ecil. nziieEw ngr niew eedvmAy yEhAv ni vsiA ngr t. cil EA ni Q ngrLielAieni cI vAk EkevrAM. 13ni ew sVM rAjYArAy cil tew ngrvAsikeL dxHv]ik Eri itAyi ni EkM. av t ew ngrvAsikELAw@ pREAM, nm EpAyi mu eedveL < xiAM. ni meAriluM Eki@ EpAlumilA EdvArANv. 14aen eyA vA EkA a zriyAENA qH k}iy qlA viDiluM aEnV xiNM. a stYmAeN ni mnilAyA-arM ekAwiy sMBvM Aey ni EbADYmAyA15 ngrilu qlAveryM ni ziiNM. aver m}uv ni vDi NM. avew m}uv m] g eLyM ni ekAlNM. 16anrM ni vil piwi qlA sADnM EzKricH ngrmYielw ekAuEpAvukyM ngrvuM atiluvyM @kLykyM EvNM. atH niL@ew eedvmAy yEhAv yHH o EhAmbliyAyiriM. ngrM o nYmAy knyAyi mARNM. ngrM pie oriluM niiewtH. 17 ngriluetlAM nziiA eedv e liNM. atinA avyielAM ni eekvzM vyHtH. Q klnk ni asricA yEhAv niELA w EkApM avsAniiM. yEhAv niELAw kNAmynAyiriM. avnH niELAw shtApM EtAM. niew pUv i kAErAw vAgH d AnM ecyH t EpAel av niew rAjYe vlu tAM. 18niew eedvmA yEhA vey vikyM {A nii t klnk ni asrikyM ecyH t A eneyAe sMBviM. niew eedvmA yEhAv zriey pRy kArY ec@k.
12

14

AEy, eedvieR vijnM niew eedvmA yEhAv yew mLANH ni. niLi eriluM mriEA ni sVyM mRiEvliEcA QrM ecyHEtA d+KM k wiitH. 2 qekAeA, ni m@vrini vYtYsHtrANH. ni yEhAvyew vizixH w jnmANH . ElAk iel m}uv jnLiniM eedvM nieL teR vijntyAyi etr ew. AEylukA tiA av dici@ BNM 3 yEhAv evRu oM ni BitH. 4ni pRy m]geL ni yi

yi

191
M piey vril. aen vA, 25 niew vItM vik. kiiy pNM yEhAv vig]hmAyi etre w lE ekAuEpAvuk. 26p, ecriyAwH, vIH, mdYM aTvA mee iluM BNM qien niixHwm vAA pNM pEyAgik. qiH ni wMbAMgELAewAH yEhAv teR viBvnmAyi etr ew l viH eedvmAy yEhAvEyAewAM hAdEAew a Bik. 27pE niew pNLi vsi ElvYer mRAtirik. ni ew BNM avErAw pvyH k. qekAeA ni EpAel avH Edzi pil. 28 ql A m vxewyM av sAnM, niew viLvieR pielAH vxE Evi smAhrik. BNM niew pNLi m@v H pEyAgiviDM sUik. 29 BNM ElvYtANH. kArNM, avH tEwtAyi o Edzvumil. Q BNM niL@ew pNLiel atAv zYm m@v wi EviyANH . viEdzikM viDvkM anAT ikM EviyANH, av qlAvM vH Bicu t]pHtrAke! niLen ecyH t A, niew eedvmA yEhAv nieL skliluM a# hiM. kwemA}ivieR vxM qlA vxewyM aYi ni kw q}utiNM. 2 enyANH ni a ecEtH+ meA yi AEykArnH pNM ekAw qlAvM kwM q}utiNM. kwM tiriciwyHA ayA o sEhAdr EnAwH (yi AEylukArEnAwH) vzYe wtH. qekAeA vxM kw q}utiNemH yEhAv pR iri. 3 o viEdziEyAwH niH kwM tiricwyHA pRyAM. pE, meA yi AEylukAr niELAw vAiy kwM EpiNM. 4niew rAjYH dri AAktH . kArNM yEhAvyANH niH Q EdzM ttH. yEhAv ni eL nAyi a#hikyM ec@M. 5 qA niew eedvmA yEhA vey ni asricAEl aen eyAe sMBvi. {A niELAwi pR klnkeLlAM ni atIv EyAew asriNM. 6 aEA ni ew eedvmA yEhAv vAgH d AnM ecyHtEpAel nieL a#hiM. aEA m@ rAxH\M kwM ekAw DnM niAM. qA ni H ri niM oM kwM vAukyM Evivril. aEnkM rAxH\Em ni BrNM nwM. qA rAxH\ eLAM nieL Briil. 7 niew eedvmA yEhAv ni u n miyi tAmsiEA,

vnM 14:25-15:18

niiwyi o driAey vrAM. ni sVArAktH. drinAy mxY shAyemiA ni mwitH. 8 avEnAewAM pvyH tinH ni tARAkNM. av Evet lAM ni kwM ekAwNM. 9 viEmAcnieR vxmAy }AM vxM aw q ekAumAM o ven shAyiA mwitH. ari elA ti niew mni Evzi A EpAluM wnktH. shAyM v zYmAyveni arilu ci ori luM pAwil . aven shAyiA ni mwitH. aven ni shAyi AtiA dirnAy ayA nie tier yEhAvEyAw prAtiewkyM ni pApieR aprADiyAeN yEhAv kAkyM ec@M. 10 drinAy vYiH ni shAyM ecyHt ekAwNM. av n ti vixmemAM EtAvA pAwi l. qekAeA n ecu mlM niew eedvmA yEhAv nieL a#hiM. niew m}uv EjAlikLiluM niew oAErA v]i yiluM yEhAv nieL a#hiM. 11 rAjYH qEA}uM dri jnAyiri M. atinAlANH niew sEhAdren shAyiA tARAyiriNem {A klitH. niew EdzH shAyM vzYm dri EvtH ekAwk. awimkeL sVtrA ni o qAy OIeyEyA pu xenEyA awimNiAyi vAiEyAM. Ru vxM ni aven awimNi Ayi vcievM rie. pE }AM vxM ayAeL ni sVtnA NM. 13pE awimey sVtnA EA aven evRuM kEAew pRy tH . 14niew m]gLiluM DAnY LiluM vIiluM eR vItM ni av nkNM. niew eedvmA yEhAv nieL a#hikyM sm] mAyi nl sADn trikyM ecyHt. aEtEpAel ni aEnkM nl sADn niew awimkM nkNM. 15 QjipH t i ni awimkLAyi evtH oAik. niew eedvmAy yEhAv nieL sVtrAkyM ecyHt. atinAlANH {Ani niH Q klnk ttH. 16 {A aey vi@EpAvil q niew awimkLielArA pREAM. niELAewAm nl jIvitM ekAAyi riAM atH. 17 B]tYen ktkientier Ec nii ayAew ecviyi o mny pkrNMekAH o dVArmiwk. atH av qAlvuM niew awimyA yiriemtien kANi. niELA ewA k}iyAnA#hi OI awim EyAwM aen ecNM. 18 niew awimey sVtnAyi viwti o yAsvuM EtAtH.
12

15

vnM 15:19-16:16

192
mA yEhAv etrew vi l vc@ te atH aiNM. aview ni sUrYAsHtmn smyH epshm]ge bliyiNM. eedvM nieL QjipH t iniM EmAciic tieR asHmrNAdinmANtH. 7epshA mAMse pAkM ecyHtH niew eedv mAy yEhAv etrew l vc H BiNM. anrM BAti ni vIiEl mwAM. 8puLii A aM ni Ru divsM Bi NM. }AM divsM ni o EjAliyM ectH. aH, niew eedvmA yEhAvey driA ni o visELnM EcrNM.

liAr ekAwEtieR pti kyHANH ni aveneAH Ru vxE EjAli ecicetH oAi k. ni ec@ qlAArYiluM niew eedvmAy yEhAv nieL a#hiM. ] kwiU mgeLiy niym 19 niew kAliiluM ip iluM kwiU svi m]g viLANH . ni avey yEhAvyH smiNM. m]gLi elAienyM ni niew EjAliH pEyAgitH . ecriyAwkLi niH ni ErAmM mRiecwkymtH. 20 niew eedvmA yEhAv etr ew lEH qlA vxvuM ni m]geL ekAuvrNM. avi ew yEhAvEyAewAH niM niew wMbAMgM mAMsM BiNM. 21 pE m]gLi oH tLvAtM piwi cEtA at bADicEtA meeiluM RvuEtA eNi m]ge ni ew eedvmAy yEhAvyH bliyi tH . 22pE m] g e niH vIi vcu BiAM. iyvM lAvM a BiAM. klmAk eLyM puimAkeLyM BiA aEt niymmANH Q mAMsM Bi tiM. 23pE ni m]gieR rM BitH. rM ni evM EpAel tRyielA}iNM. epsh bIbH mAsM oAik. aEA ni niew eedv mAy yEhAvey driA epsh EGAxiNM. qekAeA mAsi o rAiyilANH niew eedvmAy yEhAv nieL QjipHti niH EmAciictH. 2 teR vizixHwBvn mAyi yEhAv etrew l EH ni EpAkNM. aview ni yEhAvey driA epshbli a iNM. peLyM wkeLyM ni aiNM. 3 Q bliEyAewAM puLiic aM ni titH. }u divsEH ni puLiiA aM BiNM. dritieR aM qH a viLiewM. atH ni Qji pHti aBvic }eL asHmri iM. ni tiwilANH aview niM vi@EpAetH oAik! ni jIvitkAlmAek divse asHmriNM. 4 }u divsEH rAjY eAriwM o vIiluM puLimAvuA yiritH . dYdivsM eevErM ni ai bliyew mAMsM BA tmAM mE Bic@ tINM. 5 epshm] g e niew eedvmA yEhAv ni n pN LielAi vc @ M bliyitH . 6 teR viBvnmAyi niew eedv

16

vAErA/vM (epeEAst) H H DAnY ekAA wu kAlM mt }A}Hck ni qNM. 10an rM niew eedvmA yEhAvyH Evi vAErA/vM EGAxiNM. av ni #hi visA n ekAuv EvNM a ecA. niew eedvmA yEhAv nieL qmAM a#hic @ q ciic H q ekAwNemu niyik. 11 yEhAv teR viBvnmAyi etr ew lE EpAvuk. avi ew niM niew wMbM ni ew eedvmA yEhAvEyAewAM hA dik. niewyAkeL m}uv ni ELAewAM ekAuEpAkNM. niew puA, puimA, Esvk. wAet ElvY, viEdzik, anAT qien niew pNLi vsiveryM ekAuEpAkNM. 12ni QjipHti awimkLAyi qtH oAik. ati nA Q niym asrievH R vk.
9

wArinA niew emtiLiniM mi riciniM viLvuk EzKric tieR }udivsM k}iH ni wAr inA EGAxiNM. 14Q /v i ni hAdik- niM ni ew puAM puimAM m}uv B]tYM niew pNLi vsi ElvY M viEdzikM anATM viDvkM niELAewAM hAdiNM. 15yEhAv etrew vilvcH }u divsM Q /vM EGAxiNM. ni ew eedvmA yEhAvey driA nANH Q EGAxM. niew eedvmA yEhAv niew m}uv viLvuk eLyM niew qlA EjAlikeLyM a #hiciri. atinA vLer hA dik! 16 niew eedvmA yEhAv etr ew lH vxi m tvN yEhAvey kANA vrNM. puLi ilA aieR /viM vAErA /viM wArinALimANH av
13

193
vErtH. yEhAvey dziA v oAErAM oAErA sAn wi ekAuvrNM. 17k}iy sADn oAErAM nkNM. yEhAv tniH q nki qtieR awiAni tA q ekAwNM qH oAErAM niyiNM. jnH nYAyADipAM EdYAgAM 18 niew eedvmA yEhAv ni t oAErA pNiluM ni H nYAyADipAeryM EdYAgA eryM etrewk. jnewEm av nItipUvM nYAyviDi nwNM. 19 ni qEA}uM nitI pulk. cil ewEm EveR cilH lY nktH. nYAyviDiyi mnS mAA pNM vAtH. pNM viEvkzAlikL@ew kkeL amAkyM nl v eR vAkeL mAimRikyM ec@M. 20n yM nItiyM! nlvM nItimAmAyiri A niH kWinAVAnM ecE H! aEA ni jIvikyM eedv mAy yEhAv ni t EdzM eek vzmAkyM ec@M. eedvM vi#heL evRu niew eedvmA yEhAvyH o yAgpIWM pNiyEA atiEnA ewAH aEzrEdvtyew k ApitH. 22vYAjeedveL rADi A EtYkM kl@kM ApitH. niew eedvmA yEhAv a evRu.
21

vnM 16:17-17:16

ekAuvH kelRiu ekAlNM. 6o v ti ecyHtetH orA mAM sAi pRytieR awiAni ni ayAeL vDitH. qA rEA mEA sAik a zriyAeN pRA vYi vDiewNM. 7 sAik EvNM dYM vYiey kelRiyA. anrM m@vM aven ekAlA kel RiyNM. aen niH niew EgAiniH ti o}ivAAM. vixmM piwic EkAwtiImAn niew EkAwtikH tI kli AnAkA vixmM piwic cil zHn AkAM. a cilEA o ekAlpA tkEmA ruEp tilu tEmA kAM. a cilEA eiluM mRi Ev o sMGnvuM kAM. rM sMB v niew pNLi nYAyviDi nwewEA qA zriey niyiA niew nYAyADipA k}iiel vM. aEA ni niew eedvmA yEhAv etre w lE EpAkNM. 9 Elvi yew EgAArAyiriM puErAhitA. ni puErAhitAewyM aEA mtlyilu nYAyADipeRyM aw eclNM. zHni q ec NemH av tImAniM. 10yEhAv yew vilmAy aview vcH av tew tImAnM niELAw pRyM. av pRyetlAM ni ec@k. av ecA pRyetlAM EyAew ec@k. 11avew tImAn sVIkri kyM tYmAyi av pAlikyM EvNM. oiluM mAM vtH. 12 niew eedvmA yEhAvey aEA <xi puErAhitenEyA nYAyADipenEyA asriA A A vYiey ni ziiNM. ayA vDiewNM. dxH w en yi AEylini te ni nIM ecNM. 13qlA jntyM Q ziey i EkH ByNM. av o@M kWinXdy rAkAtiriNM.
8

17
2

nl mgeL mAM bliyik ] qeiluM nYUnty o p vienEyA ecriyAwienEyA ni niew eedvmA yEhAv yH bliyitH. qekAeA niew eedvmA yEhAv a evRu! H vi#hArADny zi niew eedvmAy yEhAv ni t ngrLielAi o ti sMBvitAyi ni EkA, ni ew EgAiel o puxEnA OI EyA m@ eedveL rADik v}i av yEhAvyew krA lMGic@evH ni EkA, 3aeli av sUrY cAerEyA neLEyA rADi c A , atH {A ni nkiy yEhAvyew kl n yH vimANH . 4 aeneyA dvA ni EkA a sUHmmAyi aEnVxiNM. mHEL cHCt yi AEyli yTAi sMB victAENA q ni keNM. a zriyAeN etLiyiAnAyA 5 ni ti ecyHt vYiey zii NM. OIeyEyA puxenEyA ngrkvAwinw epAl

rAjAvien etrewEeten? 14 niew eedvmA yEhAv ni t miyi ni Evzi NM. lM ni kwi ati tAmsiNM. qi@ ni pRyM, { @m rAxH\LielEAel {H o rAjAvien { niy miM. 15aen pRA yEhAv etr ew rAjAviene ni etrewevH Rik. ni ew rAjAvuM niiwyini te yAyiriNM. ayA oriluM o viEd ziyAyiritH. 16rAjAvinH wt ti rk AyiritH. wt tirk Ayi ayA keL QjipHtiEl yyHAM pAwil. qekAeA nieLAriluM v}iH tiric@EpAk tH. q yEhAv niELAw@ pRi

vnM 17:17-18:21
17

194
AEy m@ rAx\eLEAel H jIvitH 9 niew eedvmA yEhAv ni n miyiEl Evzi EA m@ rAxH\ ec@ dxH v] ik ecA ni pWitH . 10 niew puAerEyA puimAerEyA yAgpIWLi bliyitH. vAc kniniEA mAikniniEA mvA dAriniEA BicArArniniEA BAvi aRiyA mitH. 11m@vew Em mvAdM nwA eryM avdi tH. niiwyi M evLicA EwA mvAdiEyA ktH. mricvmAyi sMBAxNM nwAM M mitH. 12 jn aen ec@tH niew eedvmA yEhAv evRu. atinA lANH av m@ jntkeL ni Evi riytH. 13niew eedvmA yEhAvEyAwH ni vizVsHtrAyi riNM. yEhAvyew vizixwvAck H ni m@ jntkeL niew rAjY niM puRANM. rAxH\ mikvidYyM BAvivcnvuM xH w ewvrANH. qA niew eedv mA yEhAv aArY ecA nieL avdiil. 15niew eedv mA yEhAv niH o vAc ken nM. niiwyini te yAyiriM vAck. av qe EAelyiriM. aveR vcn ni iNM. 16ni avEnAwH vzYetsric A NH eedvM Q vAcken ayc@ ttH. EhAErbup vti ni owiyEA ni eedvieR zbHdeyM mlyi k mhAgHnieyyM BykyM ecyHt. ati nA ni pRu, {ew eedvmA yEhAvyew zbHdM {eL vIuM EkiEt! mhAgHni { kANA M wyAEt, atiniwyAyA { mriM! 17 yEhAv qEAw@ pRu, av vzYewtu nl te! 18av {A nieEAel o vAcken n kAM. aviwyini tey orALA yiriM Q vAck. av pREy kArY {A avEnAw@ pRyM. {A klicetlAM av jnELAw@ pRyM. 19 Q vAck qni Evi sMsAri M. av sMsAriEA qeR kl nkLi qeiluM iA AA ven {A ziiM.
14

@H. wAet rAjAvinH aEnkM BArY mAM pAwil. kArNM, atH ayAeL yEhA vyiniM vYticliiM. rAjAvH sVyM sVM, evi qivekAH Dni knAktH. 18 rAjAvH BrNmArMBiEA niym ew o pkH o pusHtkiel}uti sVyM sUikyM EvNM. puErAhi tM ElvYM sUi pusHtkLi niu EvNM av atieR pkew A. 19rAjAvH teR kie pusHtkM sUikyM jIvitiluw nILM a vAyikyM EvNM. qekA eA, teR eedvmAy yEhAvey drivAM niymM azAsi etl A M asrivAM rAjAvH pWi NM. 20aEA tA teR jnLilA eryMkA EkmnAeNH rAjAvH ktil. av niymM lMGiAtirikyM tY mAyi asrikyM ec@M. aEA rAjAvuM ayAew pigAmikM vL erAlM yi AEysA%AjYe BriM. puErAhitM ElvYM piN ElvYEgAinH yi AEyli miyew p lBiil. av puErA hitrAyiriM. agHniyi pAkM ecyHt yEhAvyH smi blik tiH av jIviNM. ElviEgAA vItM atANH. 2 ElviEgAAH m@ EgAAerEAel mi lBiil. yEhAv avErAw@ pR EpAel, yEhAv teyANH ElvY vItM. 3 ni o pvienEyA ecriyA wienEyA bli ekAwA ekAl@EA puErAhitAH Q BAg ekAwk+ m, ru kvik, vyRH. 4 niew viLvieR dY BAgvuM puErAhitH ekAwNM. niew DAnYieRyM vIieRyM qyEwyM dYBAgM ni av ekAwNM. niew ecriyAwkLiniM mRi dY e ErAmM ni ElvY ekAw NM. 5qekAeA, niew eedv mA yEhAv niiwyiniM ElvieyyM pigAmikeLyM qAl Em puErAhitrAyi etre w. 6 oAErA ElvYM eedvAlyi pNi eywA EtYk smyH. mEet iluM smyH o ElvYnH aview EjAli ecNemei aetEA EvN emilumAkAM. yi AEylieR BAg H pNi tAmsivnAyA luM avnH yEhAvyew vil E vrAM. avnixHwm smyH ecAM. 7 ElvYnH teR eedvmAy yEhAvyew nAmi aEA yEhAv yew siDiyi <x nw teR skl ElvYsEhAdrAewym <x ecAM. 8 ElvYnH m@ ElvYErA ewAM lY p lBiM. teR wMb inH sADArN ki@ti puREmyA NitH.

yi

18

vYAjvAcker qen tiricRiyAM 20 pE {A pRyAnAvzYewAtH o vAck pRA, qniEvi yANH tA sMsArietH av jn ELAw@ pRA, vAck vDi ewNM. m@ eedvEvi sMgi vAckM vevirie, ayAL@M ekAlewNM. 21o vAck

195
pRy yEhAvyew vcnLel {een aRiyAM? q ni kAvAM. 22o vAck, tA yEhAvyH EviyANH sMsAri et pRykyM ayAew vcnM sMBviAtirikyM ecyH tA a yEhAv pRtel niLRiyNM. av sVM zyLAN@ pRy et ni mnilANM. ni aven ByEtil. surittVieR ngr m@ jntkew EdzmANH niew eedvmAy yEhAv niu t tH. yEhAv jntkeL nziiM. av tAmsiciiwH ni tAmsi M. avew ngrM vIwkM ni qwM. aen sMBviEA 2 3ni Edze mAyi vItiNM. oAErA BAgiluM ql A vM qiEc r A pAki m ngr ni etr ewNM. ngrLiElH ni v}ikM RNM. aEA o ekAlyA LiH suritmAy ngri aByM ApiAM. 4 orAeL ekAl ecyHtiH Q mu sur AngrLielAiElH oAwiey v niymM tANH+ ayA yAcHCi kmAyiAyiriNM ekAl nwiytH . ekAlevEnAwH ekAlpAtkiH evRu AyiritH. 5tA o dAhrNM+ orA meArAELAewAM mrM evA vn iEl EpA. mrM evA ayA EkAwAli u vIziyEA EkAwAli yew tl atieR piwiyiniM vi@ EpA. EkAwAlil mEyAewEm ekAH ayA mri. EkAwAli vIziy m ngrLielAieli yA ayA suritnAyiriM. 6 pE ngrM vLer deryAeNi EvgM aEAEAwieyA ayA k}ie vril. ekAleveR aw o bu aven ngrielM mH oAwici piwiEcAM. bu vLer EkAp EAew ayAeL ekAEAM. pE ayA vDAhnl. ayA ekAven evRuiil. 7ngr qlAvM qAvu awAyiriNM. atinA lANH m vizixHwngr etre wA {A niELAw@ klictH. 8 niew Edze vlutAemH niew eedvmA yEhAv ni ew pUv i kErAw vAgH d AnM ecyH t i . niew pUvikErAw vAgHdAnM ecyHt mi m}uv niew eedvmA yEhAv ni tM. 9 {A ni i t aveR klnk m}uv asrikyM niew eedvmA yEhAvey ni sHEnhikyM av nA#hi v}iyi jIvikyM ec yHtA mAEm av aen ec. aEA, niew rAjYM vLEA dYe m ngrELAewAM m ng r wi surittVinH ni

vnM 18:22-20:1

19

etrewAM. 10aEA niew eed vmA yEhAv ni t Edz H nirprADik ekAlewAtiriM. o mrNiM ni vALikLAyirik ymil. 11 pE ov meArAeL evRuE AM. ayA tA evRuven vDi A oLic i EAM. aven vDic H ayA surAngrLielAiElH oAwiEAeyvrAM. 12aen sMBvi cA aveR sVM pNiel m A eL viH aven surAngr iniM piwic @ ekAuEpArNM. EntA aven ekAleveR aw buvien liNM. ekAlpAtki mriNM. 13avenecAli vsnitH. nixHkLnAy orAL@ew vDA ap rADiyANv. yi AEyliniM ni aprADM nIM ecNM. an rM nielAM nltAyiIM. atiiErKk niew ayArmAy ati il@k ni mAtH. oAErA ewyM lieR ati RiA nANH kl@k ApiciritH. niew eedvmA yEhAv ni n miey kl@k sUcii .
14

sAik orA niymientier qeiluM et@ ecyHtA ayA vALiey etLiyiA oerA sAi mAM EpArA. ayA yTAi et@ ecyH t ev k rEA mEA sAikA yiriNM. 16orA et@ ecyHtevH meArA ksAi pREAM. 17a enyAyA ruEpM yEhAvyew viBvni EpAyi aDikAri lu nYAyADipArAluM puErAhitA rAluM nYAyviDi viEDyrAkNM. 18nYA yADipA EyAew EcAdY EcAdi EcAM. sAi mEyAetier N pRu qH av kupiwiEcAM. sAi N pRA 19ni aven ziiNM. ayA mEyAELAew ecAnA#hic@EvA a te ayA ELAwM ec@k. aen ni ti ey niew smhiniM nIM ecNM. 20m@v Eti EkH Bye we. Emli av arM tik ecA etymirie. 21 M EpAel te kWinmAyiriNM ziyM. et@ ec@ven zii EA avEnAwH shtpitH. orA o jIvenwA aveR jIv te ati pkrmAeywNM. tA cM+ ki kH, pli pl, eekyH eek, H kAli kAlH.
15

20

yi niym ni z@ELAwH yi EpAEA nitiluM w

vnM 20:2-21:8

196
pE niew eedvmA yEhAv ni t Edz ngr eL ni kwEA aviewy qlAveryM ni vDiNM. 17hitY, aEmArY, knAnY, eprisY, hivY, eybUsY en qlAveryM ni nziiNM. niew eedvmA yEhAv ni t klnyANH. 18 qekAeA eedvmAy yEhAv yHetier pApM ecA nieL pWi iA aEA avAvil. av avew eedveL rADicEA}e kwMeekk ecA nieL pWii A avAvil. 19 ni o ngrientier yM KYApiEA vLer EnrEH ni ngrM vLEAM. ngri @m Plv] mRitH. Q mr LiniM niH p} tiAM. pE ni av mRiciwtH. mr Ll z@, atinA avyHetier yM ecAtirik! 20Plv]L el niRiyAvu mr eviyi wk. ngrientiery yi yD niH mrM ekAu AAM. ngrM vI}uMver nitH pEyAgiAM. orA ekAleA niew eedvmA yEhAv ni t nAi orA o vyli ekAle nilyi kiwtH keirie. pE ayAeL ekAtA rAeNH M aRiyil. 2 aEA ni ew EntAM nYAyADipAM vH ayA mric@ kiwti ilum pNLiEl drM aLNM. 3 mric yALiEnAwH vumw pNEmet kupiwicA avew kAlii niM o pvien pNiel EntA qwNM. oriluM svi ciilAM oriluM EjAlipEyAgi ewAmAyiriNM p. 4an rM pNel EntA evemA }u tA}HvryiElH pvien ekA uvrNM. oriluM }vu nwkEyA qeiluM nwkEyA ecyHtiilAtA yiriNM tA}Hvr. anrM EntA tA}HvryivcH pvieR k}uu evNM. 5Elviyew pigAmikLAy puErAhitM aviEw@ EpAkNM. te <xitiM teR nAmi jn eL a#hitiM niew eedvmA yEhAv etrewtANH puErAhiter. orA mRiEv qlA tM tI kli puErAhitrAyiriM. 6ekAlevEnAwH vumw pNiel EntAA, tA}Hvryi tl evimAe pvi mkLi tew eekk k}ukNM. 7yA eL {Ll ekAtH. sMBvM { kumil. 8 yEhAEv, nI yi AEylien ric@. { nieR jnt. EA {eL IkricAluM. nixHkLnAy
16

t tirkeLyM rTeLyM pwyALi keLyM z@p kA ni By ewtH . qekAeA niew eedvmA yEhAv niELAewAmHyEhAvyANH nieL QjipHtiniM EmAciictH. 2 ni yi puRewEA puErAhit BwAErAw@ sMsAriNM. 3 puErAhit en pRyNM.; yi A EykAEr qe ik! ni niew z@mAyi yi EpA . ni eeDrYM eekviwtH! }u kEyA z@eL BykEyA pAwil! 4 kAr NM, niew eedvmA yEhAv ni ELAewAmH. z@mAyi yM ec@ tinv nieL shAyiM. ni ew vijyinH niew eedvmA yEhAv nieL shAyiM. 5 ElvY EdYAgA BwAErAwi en pRyM, putiy vIw vciH a smiAv iluei av vIiEl mwNM. yi av vDieEAM. aEA meA rA ayAew vIwH smiuM. 6miri EAM vc@ piwiiciH miri pRic@ A erilumEA? ayA vIi El mwNM. ayA yi mri cA ayAew EtAiel miri meA rA aBviuM. 7vivAhM niyi e erilumei ayA vIi El mwNM. ayA yi mri c A meArA OIey vivAhM k}iM. 8 ElvY EdYAgA jnELAwH enyuM pREyNM, eeDrYM nxHwe vM ByvmAyi eriluM iluEA? ayA vIiEl mwNM. aEA ayA m@ BwAew eeDrYM RyHA kArNArnAkil. 9 EdYAg A eesnYEAw sMsAricti EzxM jneL nyiA pwnAykAer etrewNM. 10 o ngrM miA ecl@EA ni dYM ngrvAsikH smADAnM vAgHdAnM ecNM. 11niew vAgHdAnM sVIkricH ni kvAw R tA ngrvAsik ni Evi EjAli ec@ awimkLAM. 12pE nimAyi smADAni k}iyA av niyAet, nietier yM ec@kyAeNi, ni ngrM vLy NM. 13niew eedvmA yEhAv ngrM qwekAA nieL avdi EA atilu puxAereylAM ni vDiNM. OIkeL nieLw ekA_k. 14ikeLyM peLyM ngrilu sADneLyM nieLw k. sADneLAe nip EyAgiAM. niew eedvmA yEhA v ni ttANetAe. 15ni LiniM vLer aklilu ngr ELAwM ni tAmsiA EpA Edz illA ngrELAwM ni ecE tH atANH.

21

197
oveR vDi {eL p}iEt qH Q EntA pRyNM. aen, nixHkLnAy mxYen ekAtieR M avri ErApiewkyil. 9 a en, ni zriyAy vi kyM aprADM niew sMGi niM o}ivAkyM ec@M. yi piwie OI eedvmAy yEhAvyew shAy A ni z@eL yi EtAli c A , z@eL ni twvukArAyi dEr piwic@ekAuEpAyA, 11twvu kAiwyi suriyAy o OIey kH aveL BArYyANemH niLA# hicA, 12aveL ni sVBvni El ekAuvrNM. av tl emAywi kyM nK eviLykyM EvNM. 13 twvukAriyAyi piwieveL kANi teR vO av a}ic@ mANM. av niew vsti yi ti teR mAtApitAeL Evpi riyti o mAsM d+KiNM. ati EzxM, nivew awu ecH avew BAvAkAM. av niew BArYymAM. 14ni avLi sMt]ptn H el i aveL Evepwi aveL sVtyANM. ni aveL vi tH. aveL o awimeyEAel kk ymtH. kArNM, ni avmAyi eelM gikbiEleu.
10

vnM 21:9-22:10

ekAlNM. aen ni tiey lAyHm ecNM. qlA yi AEylukAM EkH ByewNM. vALikeL ekAH mri NM 22 vDziyHhmAeyA pApM orA ecyHtA, ekAti EzxM jn av en o mri ekiNM. 23rAi m}uv zvM mri iiw A ni avditH. aEt divsM te ayAeL tIcyAyM sMsHkrici riNM. kArNM, mri iiw v eedvA zpievnANH. ni ew eedvmA yEhAv ni t lM ni amAtH. m@ niym niew ayAreR pEvA EwA alu nw kA niLtH avgNitH. tIcyAyM wm nH niLtien qic@ekAwNM. 2 wm niew awl tAmsemiluM EwtANH m]gemH niRiyi el iluM niLtien niew vIi ElH ekAuEpAkNM. wm atien aEnVxic@ v ver atien ni sUiNM. qitH ayA tiriek ekAwNM. 3 ayAreR k}ut eyEyA vOEmA meeiluEmA nxHw eA en te ni ecNM. ayA ren ni shAyiNM. 4 ayAreR k}utEyA pEvA v}iyi vINA niL kiel nwitH. atien q}uEliA niL ven shAyiNM. 5 o OI puxAew vOLNi ytH. pux OIkew vOM DritH. atHH niew eedvmA yEhAvyH evRuLvAtANH. 6 ni o v}iEy nwEA mr iElA tRyiElA o piw ke vrAM. ti cilEA uELA ewAH rikyAvuM. aeli myH mkLi. aEA ni tiey atieR uELAewAM qwtH. 7 ueL niewAM. pE t ey viwNM. Q niym ni as ric A niH kArYeLl A M BMgi yAyi nwM. ni vLerAlM jIvi kyM ec@M. 8ni o putiy vIwu pNiyEA m@Avi mti pNi yNM aEA orA vIini vI mric@ q nieL ewil.

22

m pu orAH ru BArYmAei, ayA o BArYey mE BArYeyA w t sHEnhiAvAM. ru OIk M ayALini ik Ayiri AM. sHEnhM lBiA OIyew i yAyiriAM myA. 16ayA teR sV vItM vyHEA m i yH sVH tA sHEnhi BArY yew iyH nvA pAwil. 17tA sHEnhiA BArYyew iey, m puen ayA sVIkriNM. m punH teR sADnew ri vItM nkNM. kArNM, i dYjAtnANH. dYjAtzivieR avkAz itANH.
15

asrNEw ik orAH kWinXdyvuM asrN Ewm o puAyiriAM. av teR mAtApitAeL asriil. av aven ziieiluM av asrNEwH w. 19aEA aveR mAtApitA aven pN iel sELn lH EntAew mi ekAuvrNM. 20pNiel EntAELAwH av pRyNM. {ew pu kWinXdyM asrNEw vmANH. { pRyetAM av ec@il. av vLeryDikM ti kyM wikyM ec@, 21aEA pNvAsik puen kelRiu
18

omic@ vytA sADn H mirivik nw aEt pAwH DAnYM vityHtH. qekAeA av pEyAgnYmAkyM* ni miriEyA vitc viini DAnY EmA pEyAgiA k}iyAtAvukyM ec@M. 10kALeyyM k}uteyyM Ec
9

p E y A g n Y m A k y M av vimAyi IM q vYAcYAM. av eedvi ER mAmANH . atinA mxY av pEyAgitH qM.

vnM 22:11-23:5
11

198
knYkymAyi ov eelMgikbi Ele@evirie. ngrilAN en sMBviceti, 24ni avri veryM ngrkvAwiel epA lE ekAuvH kel R iu ekAlNM. meAveR BArYey eelMgi kpApipEyAgictinA ni puxen vDiNM. ngrilAyi i@M shAyi viLiAtinA epiyM vDiewNM. tiey ni niew jntyiniM lA yHmecNM. 25 pE ov vivAhniyM k}i epiey vylivc kH aveL blA/MgM ecyH t A ayA ekAl e wNM. 26epiey ni oM ectH. mrNziyH viEDy yAEk emAM av ecyHtil. tH, ov teR ayvAsiey mic@ ekAl @ EpAelyANH . 27ayA epiey puR vylivc@ ku. av aveL mic@. av shAy i viLic i riNM. pE aveL shAyiA mAyiil. ati nA av ziAhyl. 28 vivAhM niyiciilA o knY key ov blM EyAgicH eelMgik bipEyAgikyM m@v a kAkyM ecyH t A 29ayA epiyew pitAvinH ptH oQsH evi ekAwNM. epi ayAew BArYyAkyM ec@M. kArNM, av aveL eelMgikpApipEyAgic@. av aveL oriluM EpitH. 30 sVM pitAvieR BArYymAyi eelMgikbiEleH ov teR pitAvinH nANEwAtH. rADnyi pEcrAnAkAv wyHe v]xNELA mRi eelMgikAvyvEmA ov yEhAvyew rADnyi yi AEy jntEyAwu EcvA pAwil. 2mAtApitA niymprmAyi vivAhitreli avew pu yi AEylukAErAewAH yEhAvyew rADnyi pewtH. aveR pigAmik p tlmRver sMGi EcrtH! 3 aEAnYEnA EmAvAbYEnA yEhAv yew rADnyi yi AEyjnt EyAwu EcrtH. avew pigAmikLi lAM p tlmREyALM sMGi EcrtH. 4kArNemeA, QjipHti ni niew yAyi nimAyi tew avuM evvuM pvyHA aEAnYM EmAvAbYM vistic @ . mAvuml nieL zpiA av biel yAmien li viLikyM ecyHt. (emesAepAAmYyiel epETA ngr ArnAy ebEyArieR punAyi bielyAM.) 5pE niew eedvmA yEhAv bielyAmien ecvieA il. yEhAv zApe niH a# hmAi mAi. qekAeA, ni

eki nilM }uvA pAwil. kiLiyM linM Ecu enyH t vOM ni DritH. 12aEnkM xN Ec ek@k. anrM v ni ew nIL Ayi nAlu mlkLi etAlAyi iyiwk. vivAh niym ov o epiey vivAhM k}ikyM avmAyi eelMgikb iEleti EzxM tniveL xHw mielv niyicA, 14{A Q OIey vivAhM k}icH eelMgikb iEleEA av knYky el ku qH ayA N pRu q vrAM. aen avetier N pRuekAH jn aveLi dxi c@ ciiEcAM. 15aen sMBvicA avew mAtApitA pNiel sELnlH EntAew mi av knYkyAyievtinH etLivu ekAuvrNM. 16epiyew pitAvH EntAELAw pRyNM, {A qeR mkeL yA BArYyAyi ekAw, pE EA yAH aveL Ev. 17 yA qeR mketier N cri ic@. ayA pRu, niew mk knYkyAeNtinH {A etLievAM kil. pE qeR mk knYkyAeN tinH etLivitA. qiH EntAeL vOM* kANiNM. 18aEA pN EntA avew BAvien piwic@ ziiNM. 19av av nAl oQsH evi ziyAyi viDiNM. av pNM epiyew pitA vien liNM. kArNM, o yi AEylu kAriepiey avew BAvH ap mAnic@. epi ayAew BArYyAyi wkyM EvNM. av aveL jIvit ielAriluM EpivAM pAwil. 20 pE aveLi BAvu pR kArYM zriyAeN vrAM. BArYyew mAtApitAH av knYkyAeN etLiyiA k}ie vril. aen vA, 21pNEntA epiey avew pitAvieR vIwieR vAti ekAuvrNM. qiH pNiel puxA aveL kelRiu ekAlNM. qekAeA av yi AEyli lAkrmAy sMgti ecyH t iri. av sVpitAvieR vstiyi EvzY eyEAel epmARi. tiey ni niew jntyH iwyiniM nIM ecNM.
13

23

eelMgikpAp o pux vivAhityAeyA OI ymAyi eelMgikpApM ecyH t ev kA ruEpM mriNM. tiey ni yi AEyliniM lAyHm ec NM. 23 meArAEvi niyie o
22

H vsM avL@ew kiwviri.

vivAhrAiyiel

199
ew eedvmA yEhAv nieL sHEnhi . 6aEAnYmAEyA EmAvAbYmA EyA yi smADAnmAA ni oriluM mitH. niew jIvitkAl myM avmAyi rmYtyilAkAtirik. yi AEylukA sVIkriEv qEdAmYer ni evRutH. kArNM, av niew buLANH. QjipHt kArenyM ni evRutH. kArNM, aveR rAjYH ni apricitrAyi . 8qEdAmYewyM QjipHtkAew yM mAM tlmRyew ikH yEhAv ey rADiA yi AEylukAErAw EcrAM.
7

vnM 23:6-24:7

pAL pALyiel i niew eesnYM z@mAyi yi EpAEA ai kAr NmA qlAiniM ak k}i yk. 10rAiyi sVpHnsHKlnM mlM anAyv niiwyiniM puRE EpAkNM. av pALyi niM ak k}iyNM. 11eevErmA EA ayA evi LiNM. sUrY asHtmiEA ayA pAL yi mwivrAM. 12 visni EpAvA ni H pALyi puRH o lmA yiriNM. 13ni"ew yDELAewA M }iyAA o vwiyM ktNM. anrM ni visnmA EA vwiekAu mAi atu mwNM. 14 qekAeA, ni"ew z@eL EtAliA nieL shAyiAM ni eL riAM ni"ew eedvmA yEhAv pALyi niELAewAmH. atinA pALyM vimAyiriNM. aEA yEhAv evRuew qe iluM kiH nieL Epic@ EpAkil.
9

m@ niym orwim teR yjmAneR aw niH ni"ewywEH oAwi vA niLven yjmAnnH tiriek ekAw tH. 16ayA niELAewAM xHwmiw pAekAe. av etrew ngri EvNemiluM av tAmsie. ni aven p vitH. 17 o yi AEypuxEnA OIEyA EdvAlyEvzYyAktH. 18EvzYEyA epEvzYEyA sAdi pNM ni ew eedvmA yEhAvyew viA lyi ekAuvrtH. teR Enc nwA ov pNM pEyAgitH. qekAeA, eelMgikpAp sVM zrIrM viver ni"ew eedvmA yEhAv evRu. 19 meA yi AEylukArnH qei luM kwM ekAwEA ni plizyM mtH . pNiEnA BNiEnA pliz kiAvu o sADniM pliz mtH. 20viEdzi pliz mAM.
15

pE meA yi AEylukArnH ni pliz mvA pAwil. Q niym niLsricA ni tAmsiA EpA lH ni"ew eedvmAy yEhAv qlA v]ikLiluM nieL a#hiM. 21 ni"ew eedvmA yEhAvEyAwH ni qeiluM vAgH d AnM ec@ EA a ekAwA o@M eevktH. kArNM, niL ekAwNemH ni "ew eedvmA yEhAv vzYewM. vAgH d AnM ecyH t ekAwiel i ni pApM ec@M. 22vAgHdAnM ecyHti el i ni pApM ec@mil . 23 ni ec@em@ pR ecNM. ni eedvi viEzxieceiluM vAgHdAnM ecyHtA a nwA ni"ew xHwM. eedvM nieL atinu nibicil. atinA vAgHdAnM ecyH t ni ecNM! 24 meArA"ew miriEAilUew EpA EA ni vzYM EpAel mi ri}M tievirie. pE ni oM wyili@ ekAuEpAktH. 25meA veR DAnYvylilUew EpAEA eekekAH DAnYM ni tiAM. pE a ekAyHetw ekAuEpAk tH. orA o OIey vivAhM k}i kyM atiEzxM av"ew anixHwkrLAy cil rhsY ayA LRiykyM ecyHtevirie. ayA avLi sxHwneli, ayA vivA hEmAcnpem}uti av nkNM. anrM av aveL teR vIi niM puRANM. 2 av aveR vIwu vi@EpAyi meAveR BArYyAey irie. 3 -4pE rAme BAvuM aveL xHwewAet pRycA, mxY av"mAyi vivAhEmAcnM nw iyA, dYBAvH aveL vIuM BArYyAyi sVIkriNemil. aTvA av"ew putiy BAvH mricA dY BAvH aveL teR BArYyAyi vIuM sVIkriNemil. av avnH a yAyi}iu. av aveL vIuM vivAhM k}icA yEhAv evRutA yiriM ayA"ew v]i. ni"ew eedvmA yEhAv ni t miyi ni rM pApM ectH. 5 nvvren eesnYilyyHtH. m@ EtYk EjAlik"M av nktH. o vxEH aven vIi tAM BArY ey sEAxiiAM avdik. 6 ni eiluM qeiluM kwM ekAwEA tiril H pNymAyi vAi vyHtH. kArNM, atH aveR hArM tiRiyHti lYmANH. 7 orA teR sVArielArALAy meA yi AEylukAren tieA@ EpAyi mxYen awimyAi viA tieAuEpAyv vDiewNM. tiey niiwyiniM lAyHm ecNM.

24

vnM 24:8-25:11
8

200
NH . 21ni miriEAiniM miri EzKriEA, Epic@EpAy mirieywA ni tiriek EpAk tH. mirik viEdzikM anA TM viDvkM EviytANH. 22 QjipHti ni pAve awimkLA yievH ni oAik. atinA lANH ArY pAvEvi ecNemH niELAwu {A vzYe wtH. ruEp ti o tM A EA ni EkAwtiyiEl EpAkNM. ew BAgmANH zrieyM EwtANH eteM nYAyADipA niyie. 2orAeL cAvARuekAH awiNemH nYAyADip niyi cA, ayAeL nil km}Hi kiwNM. nYAyADip EnAiniE EveReyA rA aven awiNM. e yi ciriM atieR ziyM. 3eryM ni nAltH awiyi wt awi tH. orAeL ni nAlti wt awi cA ayA"ew jIvitM ni DAn melH atH sUciiM. 4 DAnYM emtiA m]ge pEyAgi EA a Bi twyA ni atieR vAyH mwtH. 5 oic@ tAmsi ru sEhAdr Ari ov puArilAet mricA ayA"ew BArY wMbi puRH orp riciten vivAhM k}itH. av"ew BAvieR sEhAdr aveL BArYyA kyM av"mAyi eelMgikbi ElewkyM ecNM. av"ew BA vieR sEhAdr avELAwH o B] sEhAdreR kwm nivhiNM. 6an rM avA dYe i mric@ EpAyveR Ep te sVIkri NM. mric sEhAdreR nAmM aen yi AEyliniM mAuEpAkil . 7 teR sEhAdreR BArYey sVIkri A ayA omeli sEhAdreR BArY pNiel sELnlH EntA "ew awE eclNM. qiv EntAELAwH en pRyNM, qeR BAvieR sEhAdr teR sEhA dreR nAmM yi AEyli nilniA mwi kANi. av o B]sEhA dreR kwm qEAwu nivhiA mwi . 8 anrM ngrEntA ayAeL viLic@ vi sMsAriNM. ayA Xdy kAWinYEAew qniveL Ev q pRA, 9 sEhAdrpi EntA "ew mi aveRywE vrNM. av aveR ecH aveR kAli niM a}iNM. anrM av av eR mK NM. av en pRy NM, sEhAdreR wMbM vLAv EnAwH en EvNM ecuvA! 10an rM sEhAdreR wMbM yi AEy li ec nIeveR wMbM qRiyewM. 11 ruEp prsHprM @mieyiri e. oveR BArY teR BAvien

ni xHWM EpAlu ErAg bADicA ElvYpuErAhitA nieL pWiiEpAel te asri k. puErAhitErAw {A ecA pR itH ni asriNM. 9 Qji pHtini ni"ew yAyHiwyi ni"ew eedvmA yEhAv mirYAmi EnAw ecyHttH oAik. 10 ni orAH qeiluM kwM ekA wEA pNyvsHt vAiA av eR vIiEl ecltH. 11ni puR niNM. ni kwM ekAwv pNyvsHt ni puR ekAuv tM. 12av o drinAeNi tni w pk vOLAyiriAM ayA trik. pNyvsHt ni rAi m}uv vc@ekAiritH. 13qlA sAyAiluM pNyvsHt ayA tiric@ nkNM. aEA avnH vO DricH RAM. av nieL a#hikyM EnrAy jIvitmAyM nl v]iyAyM ni"ew eedvmA yEhAv a sVIkrikyM ec@M. 14 driM buim@vmAy o liAren ni vitH. av o yi AEylukArEnA ni"ew ngr Li tAmsi viEdziEyA yiri AM. 15aveR li qM sUrYAsHtmy i mute ekAwiriNM. kAr NM, av pNe yic@ jIvi vM drimANH. ni av pNM ekAwAtiA av yEhAv EyAwH nietier prAtiewkyM a ni pApmAyiIkyM ec@M. 16 m ecyHt etinH mAtApitAeL vDitH. mAtApitA"ew etinH m eLyM vDitH. sVyM ecyHt eti mAEm oven vDiAvU. 17 viEdzikL@ewyM anATewyM nIti R vNM. viDvyew vOM oriluM pNymAyi vAtH. 18ni QjipHti pAve awimkLAyiru evtH oAik. ni"ew eedvmA yEhAv nieL aviewniM EmAciic@ ekAuv. atinAlANH ni pAvEvi eneyA e ecNemH {A niELAw@ pRy tH. 19ni"ew vyliel viLvu ni EzKriEA Rc@ DAnYM aview ni mRvc@ q vrAM. a tiri ecwA ni EpAktH. atH viEdzi kM anATM viDvkM Evi ytANH . avAyi ni ER DAnYM aviewyii@ EpAyA ni"ew qlA ecyHtikLiluM ni"ew eedvmA yEhAv nieL a#hiM. 20 olIvu mriel PlM EzKriEA ni atiel zAKk priEzADicH avEzxi olIvH EzKritinH tiriek EpAktH . ni Epic @ EpA olIvu Pl viEdzikM anATM viDvkM EviytA

25

201
shAyiAenieymirie. pE av mEyA"ew rhsYBAgLi piwi tH. 12av aen ecyHtA av "ew eek eviLyNM. avELAwH a tApM pAwil. 13 vYAjmpEyAgic H jneL vitH. vLer BArmEtA BArmilA EtA y pEyAgitH. 14 vluM ecRumAy aLvu pA"M ni"ew vIi pEyAgitH. 15tY mAy "M aLvuk"M pEyAgi NM. aEA ni"ew eedvmA yEhAv ni t miyi ni dIGkAlM jIviM. 16vYAj"M aL vuk"M pEyAgicH jneL vi ver ni"ew eedvmA yEhAv evRu. aet, et@ ec@ver av evRu. amAElkY nziiewNM ni QjipHtiniM vEA amAElkY niELAewAA ecyHt etH oAik. 18amAElkY eedve dricil. INitM dblmAyi nieL av mic@. qlAvriluM pii vLer emel nwi ni"ew "keL av ekA. 19atinA ni amAElkYew sHmrNeyEAluM Q ElAkniM tkNM. ni"ew eedvmA yEhAv ni n EdzEu EvziEA EvNM ni L ecA. aview av @m qlA z@LiniM ni vimM nM. pE amAElkYer nziiA mRtH!
17

vnM 25:12-26:14

dY viLevwH ni"ew eedvmA yEhAv ni u t nAiElH ni w EvziM. ni EdzM eekv zewkyM ati vsikyM ec@M. 2yEhAv ni t miyi vL viLvuk ni smAhriNM. dYe viLvH ni wkLilANM. anrM ni EzKric viLvieR dYBAgM ni"ew eedvmA yEhAv etrew teR viBvni El ekAuvrNM. 3aview aEA <x nw puErAhiteRyw E EpAvuk. avEnAwH en pR yk, {H ER lM trAemH yEhAv {"ew pUvikAErAwH vAgH dAnM ecyHti. {A view vtH nieR eedvmA yEhAvEyAwH {A Q nAieli q pRyAnANH. 4 anrM puErAhit ni"ew w qwNM. avntH ni"ew eedvmA yEhAvyew yAgpIWinu mi liwNM. 5 anrM ni"ew eedvmA yEhAvyew mi ni en pR yNM+ qeR pUvik alu tiri u nwi o arAmYnAyi. av QjipHtiEl@ EpAyi aview tAmsic@. avieweyEA aveR

26

wMbi RcMgEL Ayi Z. pE QjipHti av o mhAjn tyuM aEnkM Ep zmAy o rAxH\ vumAyiI. 6 QjipHtkA {ELAwH EmAzmAyi epmARi. av {eL awi mkLAi. av {eL pIfiikyM {eLeAH kWinmAyi pNieywi kyM ecyHt. 7aEA {, { "ew pUv i kew eedvmAy yEhAv EyAw AikyM avetier prAtiewkyM ecyHt. yEhAv { "ew An EkkyM ecyH t . {"ew zHn"M {"ew kWinA VAnvuM {"ew yAtnyM av ku. 8anrM yEhAv teR mhtVvuM ziymupEyAgic H {eL Qji pHti puRE ekAuv. mhAtH-t "M awyAL"M av pEyAgic@. atH-t av vic@. 9aen av {eL Q lE ekAu v. aEnkM nk niR Q lM av { t. 10yEhAEv, EA {A, aeni nkiy mi yiel dYviLvH ayHAyiu ekAu viri. anrM ni viLvH, ni"ew eed vmA yEhAvyew miliH nmsHk ric H aven rADiNM. 11anrM ni oicH o sdY kyM ni M ni"ew wMbiM eedvmAy yEhAv nkiy nk sVdikyM EvNM. av ni ElvYM niELA ewAM vsi viEdzik"mAyi pv yHkyM EvNM. 12 qlA mAM vxvuM dzAMzL@ew vxmAyiriNM. vxM, ni"ew viLvieR pielAH ElvYM ni "ew wyi vsi viEdzikM viDvkM anATM nkNM. aEA avH qlA ngrLiluM sm] mAyi BNmAM. 13ni"ew eedv mA yEhAvEyAwH ni en pR yNM, qeR viLvieR vi BAgM {A qeR vIi niM puRew. {AntH ElvYM viEdzikM anA TM viDvkM nki. nI qni t kl n keLl A M {A asric @ . nieR klnkLielAuEpAluM asri A {A vistM kANicil. {A av mRkyM ecyHtiil. 14d+KitnAyi EA {A Q BNM tiiil.* Q BNM EzKriEA qniH a iyAyiil. * ti alM EpAluM {A mric v Ayi smic i il . qeR eedvmA yEhAvyAy a
d + K i t n A y i E A . . . t i i i l eedvM av nkiy nkeLRic H h A di vAnANH jn Q BNM k}itH. atinA d+KEvLkLilupEyAgi B Ni niAktH tH. Q . . . a i y A y i i l yEhAvey mhtVew EGAxEvLyi m@ jn Q BNM k}itH qAyiriAM tinM.

vnM 26:15-27:22

202
eedvmA yEhAvyH EhAmyAgM aik. 7aview ni smADAnb lik aikyM a BikyM EvNM. aview ni"ew eedvmA yEhAvEyAewAM BikyM hAdi kyM ec@k. 8 ni Api kl@kLi Q pEdz qlAM q}uti vyHNM. M q"i vAyiA vuviDM EvNM q}utA. zApieR niymM jn aMgIkri 9 EmAezyM puErAhitAM yi AEy jntEyAwAek sMsAric@. EmAez pR u, yi AEyjnEm zArAyi i ! H ni ni"ew eedvmA yEhAvyew jntyAyiri. 10ati nA ni"ew eedvmA yEhAv pR yetlAM ni ecNM. {Ani ni t aveR niym"M klnk"M ni asriNM. 11 aEt divsM te EmAez jnELAwH w pRu, 12ni EyAAndi kwti EzxM ziemEyA, Elvi, eydA, yiAKA, EyAEsPH, ebnYA mI qI EgA egrIsiMpvt i jn a#h vAyi A niNM. 13zAp vAyiA Eb, gAdH, Ez, esbUlU, dA, nPHtAli qI EgA bApv tiluM niNM. 14 ElvY yi AEyjntEyAewAA yi ci en pRykyM EvNM+ 15 vYAjeedve Ai rhsYAn vyHv zpiev. cil pNiA twiEyA kElA ElAhEmA p EyAgic@A timk mAmANH vYAjeedv. yEhAv avey evRu ! aEA ql A vM pRyNM, Em! 16ElvY pRyNM, teR mAtA vienEyA pitAvienEyA asriAti rikyM avErAwH drvu kAAtiri kyM ec@v zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 17 ElvY pRyNM, ayAreR ati i mAuv zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 18 ElvY pRyNM, aEnAwH apmrYAd yAyi epmARukyM aven v}iyi nwtini etikyM ec@ v zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 19ElvY pRyNM, viEdzikM anATM viDvkM nIti nkAv zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 20 ElvY pRyNM, sVM aeR BArYymAyi eelMgikEv}HcyiElew v zpiev. kArNM av teR pitAvinH apmAnmA! aEA qlAvM pRyNM, Em! 21 ElvY pRyNM, etiluM tri e m]g"mAyi eelMgikEv}HcyiEl ewv zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 22ElvY

ey {A asric@. aH qEAw@ klicetlAM {A ecyHt. 15ayew vi g] h iniM sVi niM tAE} EnAkyM yi AEyj ntey a#hikyM ecyHt. aH { t mieyyM a#hiEEm. Q mi, aEnkM nk niRc Q mi, { trAemH aH H {"ew pUvik vAgHdAnM ecyHti. yEhAvyew klnk asrik 16 Q niym"M c"M asri vA ni"ew eedvmA yEhAv niELAw@ kli. ni pU mnEAwM AEvAwM av asri A ik. 17 nI pRu, yEhAv nieR eedvmAevH. av eR v}iyilUew jIviAem nI vAgH dAnM ecyHt. aveR vcn piw rAemM aveR niym"M klnk"M asriAemM nI vAgHdAnM ecyHt. av niEAwH ecA pRyetlAM ecAemH nI pRu. 18H yEhAv nieL teR sVM jntyAyi sVIkri kyM ecyH t . av nii vAgHdAnM ecyHti. aveR qlA kl n k"M ni asriNemM yEhAv pRi. 19yEhAv s]xwic H qlA jntkeLA"M av nieL mh nIymAM. av ni sHttiyM kIiyM bmtiyM nM. av vAgHdAnM ecyHtEpAel ni av eR sVM vizixH w jntyAvukyM ec@M. jn smArk zilk H EmAezyM yi AEy mAM jnELAw@ sMsAric@. EmAez pR u, {A nii t klnk eLlAM asrik. 2ni"ew eedvmA yEhAv ni t miyi ElH ni w te EyAAndi kwH EvziM. aH ni vliy kl@k qw vyHNM. kl@kLi AyM EtyHk. 3 anrM kl@k Li Q klnk"M vcn"M q}utiv yHk. EyAAndi kwEA EvNM ni ecA. qiH, eedvmAy yEhAv ni t aEnkM nk niR miyiElH ni Ev ziAM. ni"ew pUvikAew eedv mAy yEhAv niH Q mi vAgHdAnM ecyHti. 4 EyAAndi kwti EzxM ni {A niELAw@ klic kArY ecNM. bAmlyi kl@k A pikyM ati AyM pUkyM EvNM. 5ni"ew eedvmA yEhAv yHEvi yAgpIWM AvAM ER kl@k pEyAgiNM. Q kl@k mRi A AyD pEyAgitH . 6 ni"ew eedvmA yEhAvyH yAgpIWmAA eckl@k"M p EyAgitH. Q yAgpIWi ni"ew

27

203
pRyNM, sVM sEhAdriymAEyA asEhAdriymAEyA eelMgikb iElewv zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 23ElvY pRyNM, BArYAmAtAvumAyi eelMgikbiElewv zpi ev! aEA qlAvM pRyNM, Em! 24ElvY pRyNM, meArAeL ekAl@v piwieieliEpAluM zpiev! aEA qlAvM pR yNM, Em! 25ElvY pRyNM, nixHk LnAy orAeL pNM vAi ekAl@v zpiev! aEA qlAvM pR yNM, Em! 26ElvY pRyNM, Q niyme piNyHAvM aMgIk riAvM zpiev! aEA qlAvM pRyNM, Em!

vnM 27:23-28:22

28

niymM asriti a#h ni, ni ni"ew eedvmA yEhAvey asriA jA#t pulkyM aveR klnk asrikyM ecyH t A ni"ew eedvmA yEhAv nieL miyi lu qlA rAxH\MEm iI M. 2ni"ew eedvmA yEhAvey ni asricA ni pRy a #heLlAM ni lBikyM av ni"EwtAvukyM ec@M+ 3 ngriluM vyliluM yEhAv nieL a#hiM. 4 yEhAv nieL a#hikyM aEnkM ikeL nkyM ec@M. av ni"ew miey a#hi kyM ni nl viLvu nkyM ec@M. ni"ew m]geL av a# hikyM avyHH aEnkM ik"A vA avdikyM ec@M. ni"ew qlA piwAeLyM AwkeLyM av a#hiM. 5ni"ew ekAk"M pA"M yEhAv a#hicH BNM ekA niRyHM. 6 yEhAv nieL qlA yHEA}uM ni"ew qlA v]iyiluM a#hiM. 7 nietier yi v ni"ew z@eL EtAliA yEhAv nieL shAyiM. ni"ew z@ nietier o v}iyilUew vrikyM }u v}ikLilUew tiriEcAwkyM ec@M. 8 yEhAv nieL a#hicH ni "ew pAy niRyH M. ni ec@ qlA kArYLiluM av ni eL a#hiM. av ni t EdzH niew eedvmA yEhAv nieL a#hiM. 9av vAgHdAnM ecyHtEpAel yEhAv nieL av eR sVM vijntyAM. ni"ew eedvmA yEhAvey ni piw kyM aveR klnk asrikyM ecyHtA av eneyAe ec@M. 10 aEA ni yEhAvyew nAmi viLiewtAyi Edzilu

qlAvM kAM. av nieL Bye wkyM ec@M. 11 yEhAv ni DArALM nk nM. av niH DArALM ikeL tM. ni"ew pH aEnkM kiwA eL nM. ni nemH yEhAv ni"ew pUvikAH n kiy vAgH d Anmsric H miyi av nl viLvu nM. 12yEhAv teR DnYmAy a#h"ew klvR RM. ni"ew miyi yEhAv yTA smyM m} epiM. yEhAv qlA v] ikLiluM nieL a#hiM. aEnkM jntku kwM ekAwvAM pNM niAM. niAke avri niM oM kwM vAEiyM vril. 13 yEhAv nieL tleyEAelyANH tH, vAlienEAelyl. ni oQtYilAyiriM, tA}Hcyill. {A niELAwH @ pRy, ni"ew eedv mA yEhAvyew klnk ni ecvieAAEl aen sMBvi. Q klnk ni EyAew asri NM. 14{A nii n vcn Li oiniEpAluM vYticli tH. Q vcneL viH vlEAEA wEAEA ni tiriytH. m@ eedv eL piwkEyA aver <xi kEyA ectH. niymM asriA ti zAp 15 ni"ew eedvmA yEhAv ni ELAw@ pRy kArYH ni ecvi ekAwAtiA- {A niELAwi pRy klnk"M niym"M ni asriAtiA- Q drit ni sMBviM+ 16ngriluM vy liluM yEhAv nieL zpiM. 17ni "ew keLyM pAeLyM yEhAv zpikyM avyielAiluM hArmi lAtAvukyM ec@M. 18yEhAv nieL zpikyM niH aDikM ik" AkAtirikyM ec@M. av ni "ew miey zpikyM ni nl viLvH lBiAtAvukyM ec@M. av ni"ew m]geL zpikyM avyHH ik"AvAtAvukyM ec@M. ni "ew m}uv pikeLyM Aw keLyM av zpiM. 19qlAyHEA}uM ni"ew qlA v]ikLiluM yEhAv nieL zpiM. 20 ni ti ec@kyM yEhAvyi niH vYticlikyM ecyHtA av ni drit vM. niH qlA v]ikLiluM nirAzyM } "mAM. ni vLer EvgM pU mAyM nziMver av a wM. ni avniniM vYticlicH av en EpictinAlANH av aen ec@tH. 21ni mriMver yEhAv ni mArkErAg vM. ni EpA nAiniH ni lAtA ver aAM. 22yEhAv nieL

vnM 28:23-48

204
kA kArY nieL &ArAM! 35 yEhAv nieL NAnAvA epAekAH ziiM. ni"ew m@ kLiluM kAlukLilumAyiriM epA luk. ni"ew pAdMmt tlver zrIr ieR qlA BAgLiluM epAlu k AM. 36 yEhAv nieLyM ni"ew rAjA vienyM der niRiyA o rAjY EH oAwiM. ni"M ni"ew pUvi kAM oriluM rAjYM kiil . aview ni kliluM twiyilumA iy vYAjeedveL <xiM. 37y EhAv nieL ayyH rAjYLi niA dritLi jn GAtEmEpAelyAM. av nieL prihsikyM nieLi dxic@ pR ykyM ec@M. prAjyi zApM ni"ew vyluk DArALM DAnYM viLyiM. pE ni"ew viLevwH REc A. kArNM, ni"ew viLvu k ev@iLik tiM. 39ni miri EA vc@ piwiikyM avyi kWinAVAnM ec@kyM ec@M. pE atiniH miri pRiAEnA vIu wiAEnA niAvil. kArNM av eylAM pu}u ti nziiM. 40ni "ew miyielAwM olivumr"AM. pE olIevyAA ni k}iykyil. kArNM av epA}iu vINH cIuEpAM. 41niH puA M puimAM AM. pE niv er vLAnAvil. kArNM aver cil piwic@ekAuEpAM. 42ni"ew vylu kLilu mr"M ev@iLik nzii M. 43niiwyi vsi viEdzi kH wt zi lBiM. ni ziyM nxHwewM. 44ni kwM trA pNM viEdzikAM. qA av kwM ekAwA niH pNm Akil. tl zrIre niyiMEpAel av nieL niyiM. ni vAlu EpAelyAM. 45 Q zApeLlAM niAM. ni nziMver av nieL piw H piwiAM. kArNM ni"ew eedvmA yEhAv pRetAM ni ecvieAil. av ni t klnk"M niym"M ni as ricil. 46nieLyM ni"ew pigA mikeLyM eedvM viDic@ k}iuevH Q zAp kANiM. niA mhAdrit jneL atH-te wM. 47 ni"ew eedvmA yEhAv ni DArALM a#h nki. pE ni sEAxEAewyM sxH w i EyAewyM aven <xicil. 48ati nA yEhAv nietier ayyH z@eL ni EsviM. ni viz vM dAhivM ngHnM dri mAyiIM. yEhAv ni"ewEm qw
38

ErAg, pni, nIeH qivekAu ziiM. yEhAv ni ekAwM wu nkyM m}yil A tAkyM ec@M. wM ErAgvuM mlM ni"ew viLvuk nziM. ni nziiewMver Q driteLAe sMBviM! 23kAzH EmG"Ayiriyil- miiy oAw EpAelyiriM kAzM. ni kI}i lu mi u EpAel RcmAyiri M. 24yEhAv m} ayyHAtirikyM mNluM epAwiyM mAM kAzniM vI}ukyM ec@M. ni nziM ver a ni"ew Em vIekAiriM. 25 ni"ew z@ nieL EtAli A yEhAv avdiM. ni o v}iyilUew z@ELAEw@mA EpAem iluM }u v}iyilUew ni avri niM citRi oAwM. ni sMBvi drit miyilu qlAveryM By ewM. 26ni"ew m]tzrIr kA@ m] g M pikM hArmAM. ni"ew m]tEdhinwniM av ey Byewi oAwiA mAvil. 27 yEhAv QjipHtkAewEm ecyH tEpAel nieLyM p ekAu ziiM. m}k, mRivuk, cirH w i EBdewAnAvA ErAg ekA H av nieL ziiM. 28yEhAv nieL AdMekAH ziiM. av nieL atekAH sM&miiM. 29 pk evLici niH aen EAel tiwEyivM. ni qlA v] ikLiluM prAjyewM. vIuM vIuM jn nieL mRiEvlikyM ni"ew sADn EmAxHwic@ ekAu EpAkyM ec@M. nieL riA M Ayirikymil. 30 niH o OIymAyi vivAhM niyiemiluM meAvnH av"mAyi eelMgikb"AM. ni o vIwpNiyM. pE ati ni tAm sikyil. ni miriEAM vc@ piwiiemiluM ni atiniH oM EzKrikyil. 31jn ni"ew mi vcH ni"ew peL ekAl@M. pE niLtieR mAMsM o@M Bik yil. av ni"ew k}utkeL piwic@ ekAuEpAM. avey niH tiriek trikymil. ni"ew wkeLyM av piwic@ ekAuEpAM. nieL shAyi A M Akyil. 32 ni"ew puAeryM puimAer yM piwic@ekAuEpAkA anYrAxH\ avdiewM. ni ni"ew ikAyi qM tirci nwM. ni"ew kk INicH amAyi IM. ni etryemiluM ni ver keAnAvil. eedvM nieL shAyikymil. 33 niRiyilA o jnt ni "ew viLvuk"M ni aVAnic@A iy sADn"M qw ekAuEpAM. av nieL zkArikyM niELAwH EmAzmAyi epmARukyM ec@M. 34ni

205
mAAnAvA o BArM kyi vyHM. av nieL nziiMver ni BArM mM.
58

vnM 28:49-29:1

z@rAjYi zAp nietier yM ecA yEhAv vLer derniH o jntey ekAuvM. nivew BAx mni lAvil. kAzniM tA}H v o k}ukenEAel av Evgiel M. 50av <rArAyiriM. av v] Aer driukyil. ekAc@ikELAwH av kN kA@kyil. 51av ni "ew m]geLyM ni vL B NeyM qwekAuEpAM. nieL nziiMver averlAM qwekAu EpAM. av alM EpAluM DAnYEmA vIEA qEyA peLEyA ecri yAwkeLEyA EkAlAwkeLEyA ni Evi avEzxiiil. nieL nzii Mver qlAM av ekAu EpAM. 52 jnt nieL vLH ni"ew ngreL miM. ni"ew ngr @M y zmAy mtiluk nieL sMriemANH ni k tH. pE mtiluk tk vI}uM. ni"ew eedvmA yEhAv ni t EdzeAwm ngr z@ vLykyM ec@M. 53ni vLery DikM yAtnk aBviM. z@ ni "ew ngr vLyM. av ni"ew BNM twyM. niH vLer vizM. sVM puAeryM puimAeryM ti vizH niAM- ni"ew eedvmA yEhAv niH nkiy ik"ew zrIr ni tiM. 54 niiwyilu vuM mAnYM dyAluvumAy mxYEpAluM <rnAyi IM. av m@vErAwH <rt kANi M. tA vumDikM sH E nhi teR BArYEyAwH av <rtkA@M. jIvi ciri teR mELAwM av <rnA yiriM. 55avnH tiA oM lA tinA sVM ikeL av tiM. mAMsM mAErAwM-teR sVM wMb AErAw EpAluM-av pvyHil! Q driteLlAM ni"ew z@ ni "ew ngreL vLH niH yAtn k"AEA}ANH sMBvik. 56 niiwyilu vuM mAnYyuM dyAluvumAy OI <ryAyiIM. tyM mAnYtyM mlM miyi kA cvii nwA EpAluM AAvLAN v. pE av tA vLer sHEnhi teR BAviEnAwH <rt kA@M. teR sVM puEnAwM puiEyAwM av <rt kA@M. 57av rhsYmAyi o inH jEmM. zivienyM aEtAewAM teR zrIrini v qlA sADneLyM av BiM. ni"ew z@ ni"ew ngr vLH ni yAtnk AA vEA etlAM sMBviM.
49

Q pusH t kiel}utiyiri qlA klnk"M vcn"M ni a sriNM. eedvmAy yEhAvyew mhtV pUvuM BItidAykvumAy nAme ni driNM. ni av as ricieli, 59yEhAv niM ni "ew pigAmikM DArALM yAtnk nM. ni"ew yAtnk"M ErAg"M BIkrmAyiriM. 60QjipH t i ni aEnkM yAtnk"M ErAg"M ku. atH nieL ByewkyM ecyH t . yEhAv driteL nietirAyi ekAuvM! 61pEdz"EwtAy Q pusHtkiel}utiyiilA yAtnk"M ErAg"M EpAluM yEhAv ekAuvM. ni nziMver av tH wM. 62 niH kAzH n EpAel "k"AkAM. pE niLi Rc@ Ep mAEm avEzxi. kArNM ni "ew eedvmA yEhAvey ni ecvieAil. 63 ni"ew rAxH\e NvAM niELAwH n kANivAM yEhAv yHH sEAxmANH. aEpAel te nieL nziicH lAtAvAM yEhA vyHH sEAxmAyiriM. ni EdzM ni"EwtAvA EpAkyANH. pE jn nieL aviewniM puRAM! 64yEhAv ElAkiel m@ jniwyi nieL citRiM. mi yew orniM mE aEH yEhAv nieL citRiM. aview kl@ ekAuM mrM ekAumAiy vYAjeedv eL ni <xiM. niELA ni "ew pUvikAErA oriluM rADici ilA vYAjeedvLANv. 65 Q jntkiwyi nieA smADAnvuM Avil. ni vimi A oriwvuM kAkyil. yEhAv ni "ew mni NHW niRyHM. ni "ew kkH INM EtAM. ni"ew mnH nirAzekAu niRyM. 66ni apkwEAewyM sdAByEAewyM jIviM. rAiyiluM pkluM ni By M. nieAriluM jIvitM surit mAeN EtAluAvil. 67BAti eevErmAeyi q {A zi . q ni pRyM! eevEr mAke, BAtmAeyi qM pRyM! ni"ew ilu ByMekAuM ni kA BIkr kArYekAumANitH. 68 yEhAv nieL klukLi Qji pHtiElH mwi ayyHM. niH ori luM aEA EpAEkivril q {A pReiluM yEhAv nieL aEAyyH M. QjipH t i ni sVyM z@H awimkLAyi vilHA miM. pE M nieL vAu kyil! EmAvAbiel krA EhAErbupvti vcH yEhAv yi AEyjntymAyi o krARu Ai. krA wAet avmAyi,

29

vnM 29:2-29

206
aRLvA sADn- twiyiluM kliluM sViluM eviyiluM av Aiy vi#h- ni ku. 18 new eedvmA yEhAvyiniM vYticli o puxEnA OIEyA wMbEmA EgAEmA elH Rv k. m@ jntk"ew EdvAer <xi A M EpAktH. aen ec@ v kyHpuM vixmyvumAy Pl " v] EpAelyANH. 19 Q zAp Ek ov sVyM smA DAnic H en pREAM, qniH xHwm kArY {A ec@M. qni eA }vuM vrikymil. ayA mAml ql A vM -nItimAAM EpAluM -drit sMBviM. 2021ayA ELAwH yEhAv mikyil. yEhAv ayAELAwH EkApikyM ayAeL tARumA RAkyM ec@M. yEhAv ayAeL zii M. yEhAv ayAeL yi AEy EgA LiniM EvepwM. yEhAv av en pUmAyuM nziikyM ec@M. Q pusHtkiel}utiyiri qlA drit"M av sMBviM. pEdz "ew Q pusHtki q}utiyiri krARuk"ew BAgmANH aArY. 22 BAviyi ni"ew pigAmikM vidr rAxH\Lini viEdzik"M Q mi qen nziie@ qRi yM. yEhAv tiEl ekAuv ErAg eL av kAM. 23EdzM m}uv pEyA gnYmAM -k gkMekAu nzi iewkyM ekAH mwkyM ec@M. EdzH oM xi ecyHti@Avi l. oM vLAvil-kLk EpAluM. EsAEdAM, EgAEmr, adHmA, esEbAyiM qien yEhAv kw EkApA nziic ngreLEAel viwvuM nziiewM. 24 m@ rAxH\ m}uv EcAdiM, Q EdzEAwH yEhAv qinANien ecyHttH? qinANv EkApict? H 25 rM tAyiriM+ avew pUvik ew eedvmA yEhAvyumAy krA av lMGic@. QjipHtiniM EmAciieEA av yEhAvy mAyAiy krA asritH av niivc @ . 26yi AEyjnt meAriluM rADiA m@ eedv eL <xic@ wi. eedveL rADietH yEhAv teR jn ELAwH vzYei. 27atinAlANH Edze teR jntEyAwH yEhAv mAM EkApictH. atinA av Q pusHtkiel}utiyiri zAp m}uv av nki. 28yEhAv av ErAwH vLer EkApikyM aver tkiwM mRikyM ecyH t . atinA av aver avew nAiniM puRAi. av aver avri vsi meA rAjYEu mAi. 29 new eedvmA yEhAv rhsY mAyi vyH cil sMgtik"H. atH av mAEm aRiy. pE cil kArY

av EmAvAbilAyirie meA krA wiyAA yEhAv EmAezEyAw@ klikyM ecyHt. tANH krA. 2 qlA yi AEylukAeryM EmAez viLi c@ i. av avErAw@ pRu, Qji pH t i yEhAv ecyH t etl A M ni ku. PREvAEnAwM aveR EdYAg AErAwM aveR rAjYEAw m}uvM ecyHt kArY"M ni ku. 3av av nkiy vliy drit ni ku. av ecyHt awyAL"M atH-ttY"M ni ku. 4pE M qA sMBvicetH ni mnilAil. ni kM EkM qAeNRiyA yTAi yEhAv nieL avdiil . 5 yEhAv nieL mmiyilUew nAl vxM nyic@. smyeAM ni "ew vOELA ecEA kIRiEAyil. 6 ni"ew ki BNmAyiil. ni"ew ki vIEA meei luEmA wiAmAyiil . pE yEhAv nieL pripAlic@. ni"ew eedvmAy yEhAv tAnAeN EbADY ewAnANH avnien ecyHttH. 7 ni Q lEH vEA ehzHEbAniel sIEhArAjAvuM bAzA niel oArAjAvuM nmetier y i v. pE n aver EtAli c@. 8anrM n avew mi kwi EbeRyM gAdieRyM wMbM mneyew pti wMbiM nki. 9 Q krARiel qlA klnk"M ni asrikyAeNi ni"ew qlA v]ikLiluM vijyi wM. 10 H nieLlAvM ni"ew eedv mA yEhAvyew mi nik yANH. ni"ew EntA"M ni"ew EdYAgAM ni"ew mAM me lAvM viewyH. 11ni"ew BArYmAM ik"M niiwyi vsi viEd zik"M- niu viR ev@vM evM ekAuvvM- oeyH. 12ni eLl A vM view wiyiritH ni"ew eedvmA yEhAvymAyi o krARiElu EvzitinANH . yEhAv u ni"mAyi Q krARuA M. 13Q krARilUew yEhAv nieL teR sVM jntyAM. av te ni"ew eedvmAkyM ec@M. av niELAwi pRu. ni"ew pUvik rAy ahAM, yAEAbH, yisHhAH, qivErAwH avnitH vAgHdAnM ecyHti . 14ni"mAyi mAml Q vAgHdAn ELAewAm krA yEhAvyA tH. 15new eedvmAy yEhAvyew mi wiyiri nELAewlAM wiyANH Q krA av AtH. qA nEAewAmilA new pigAmikM wi EviyANH Q krA. 16QjipHti n qen jIvi c@evtH ni oAiNM. new mAilu rAjYLilUew nAM qen sric@ qM oAik. 17avew

207
eLi av nELAw@ pRu! pEdz nmM new pigAmik M nitYmAyi nki! qAlvuM niy milu qlA klnk"M nAM asri kyM EvNM! AEylukA t"ew EdzEu mwuM {A pR Q kArYeLAe ni sMBviM. a#h LiniH ni nk"M zApLi niu drit"M AM. ni"ew eedvmA yEhAv nieL der mu rAxH \ LiElH ayyH M. aEA ni ArYeLi ciiM. 2 smyM ni"M ni"ew pigAmik"M ni"ew eedvmA yEhAvyewyw EH mwuM. ni pUmnEAew aven piwkyM {A ni t klnk m}uv asri kyM ec@M. 3 aEA ni"ew eedvmA yEhAv niELAwu kNkA@M. yEhAv nieL vIuM sVtrAM! nieL citRic rAxH \ LiniM av nieL tiriek ekAuvM. 4 mi yew vuM aklLiElH ni ay yHeA EpAluM ni"ew eedvmA yEhAv nieL viLic@i avi ewniM ekAuvM. 5 ni"ew pUvik Ayi lEH yEhAv ni eL ekAuvrikyM lM ni"Ew tAvukyM ec@M. yEhAv ni n k nkyM niH pUvikErA wt nk"AvukyM ec@M. ni "ew pUvikH qAlvumAyi tilumDikM "k niAM. 6 ni"ew eedvmA yEhAv ni eLyM pigAmikeLyM aven asri E nilyilAM. aEA ni yEhAvey ni"ew pU XdyEA ew sH E nhiM. ni jIvikyM ec@M! 7anrM ni"ew eedvmA yEhAv driteLAe ni"ew z@ vM. kArNM, av nieL evRukyM ni } "AkyM ec@M. 8 ni vIuM yEhAvey asriM. {A niH n klnk ni asri kyM ec@M. 9 ni"ew eedvmA yEhAv ni"ew qlA v]ik"M vijyiiM. av niH aEnkM ikeL tH a#hiM. av ni "ew peL a#hiM -avyHH aEnkM ik"AM. av ni"ew vylukeL a#hiM. aview DArALM viLvuAM. eedvM niH nlvnA yiriM. ni"ew pUvikErAwH n kA@ ti hAdicEpAel yEhAv ni ELAwH n kA@tiluM hAdiM. 10p E ni"ew eedvmA yEhAv niELAwu ecA pRy kArY ni ecNM. ni aveR kln k asrikyM Q pEdz"ew pusHtki q}uti vciri c yi

vnM 30:1-31:1

piwkyM EvNM. ni ni "ew pU mnEAewyM AEvAew yM ni"ew eedvmA yEhAvey asriNM. aEA Q nk ni sMBviM. jIvitEmA mrNEmA {A niH n Q kln niH atikWinml. atH qi iwiAnAvAml. 12{ atu EkH asritinH sVi ecH rANH { Evi a ekAu vrik q ni pRyA Evi Q kln sViluml. 13Q kln niL en pRyAniw n viDM kwlin eryml, { av Eksri tinH kwliner ecH rANH { Ayi ekAuvrik? 14l, vcnM ni vLer awANH! a ni "ew vAyiluM XdyilumANH. atinA niH atH asriAM! 15 H ni jIvM mrNvuM n yM tiyM EvNemiluM etre wA {A avsrM t. 16ni"ew eedvmA yEhAvey asriA {A H niELAw@ kli. aven piwvAM aveR klnk"M niym "M c"M asrivAM {A niELAw@ kli. aEA ni jIvikyM ni"ew jnM vi kyM ec@M. ni"ew eedvmA yEhAv ni EvzicH sVmAA EpA EdzH nieL a#hiM. 17 pE ni yEhAvyiniM vYti clikyM aven ecvieAA vistikyM- m@ eedveL rADi kyM <xikyM ecA nyi ewkyM- ecyHtA, 18ni nzii ewM. {A nieL tAI ec@! ni yEhAvyiniM vYticli c A , ni EvziAM sVmA AM tARAyiri, EyAAndiH qtiery miyi ni aDikkAlM jIvikyil. 19 {A ni etrew vA ru v}ik n. ni"ew etrewinH sVvuM miyM sAi kLAkA {A vzYew. jIvitEmA mrNEmA ni etrewAM. dY EtH or#hmAyiriM. mEtAke o zApvuM. atinA jIvite etre wk! aEA ni"M ni"ew i k"M jIviM. 20ni ni"ew eedvmA yEhAvey sHEnhikyM aven asrikyM ec@k. aven ori luM EpitH. kArNM, yEhAvyA ni"ew jIv. ni"ew pUvik rAy ahAmiM yisHhAiM yAEA biM tA vAgHdAnM ecyHt EdzH yEhAv ni dIGAyu nM.
11

30

31

EyAv putiy EntAvH anrM EmAez yi AEyjnt EyAwAek Q vAk pRyA

vnM 31:2-21
2

208
driA ni pWiNM. ni ni"ew rAjYu jIviciri kAl EALM av aven driNM. ni w te EyAAndi kwH lM ni"ew sVmAM.

EpAyi. EmAez avErAw@ pRu, qni iEA iyip vyAyi. ni nieL nyiA qniAvil. yEhAv qEAw@ pRu, nI EyAAndi Ruek kwkyil. 3 pE ni"ew eedvmA yEhAv nieL nAi ElH nyiM! Q rAxH\eL yEhAv niEvi nziiM. ni av ew mi avrini EnwM. pE EyA v nieL nyiNemH yEhAv pR u. 4 aEmArYrAjAArAy sIEhAenyM oAgienyM avew rAjYeLyM yEhAv nziic @ . aEt kArY yEhAv ni Evi vIuM ec@M! 5 Q rAxH \ eL EtAl i A yEhAv nieL shAyiM. {A niELAwu ecA klic kArYeLlAM ni avErAwu ecNM. 6 zM eeDrYzAli k"M yirik. aver BytH ! kArNM, ni"ew eedvmA yEhAv niELAewAmH. av nieL eek evwiykEyA EpikEyA ecil. 7 anrM EmAez EyAvey viLic@. EmAez, EyAvEyAw@ sMsAritH yi AEyliel m}uv jntyM EnAi ni, zM eeDrYvAmAk. av ew pUvikAH nkAemH yEhAv vAgHdAnM ecyHt miyiElH Q jn eL nI nyiNM. Q mi avew sVmAtinH yi AEyjntey nI shAyiNM. 8yEhAv nie nyiM. av sVyM niEAewAmAM. av nie eekevwiykEyA Epi kEyA ecil. vYAlewtH. Byk ymtH! EmAez pEdz q}u anrM EmAez pEdz q}u kyM atH puErAhit nkyM ecyHt. Elviyew EgAArANH puErA hitA. yEhAvyew krARieR ep kM m EjAliyANvEwtH. yi A Eyliel qlA mAM EmAez pEd z nki. 10anrM EmAez EntA ELAw@ sMsAric@. av pRu, qlA }u vxieRyM avsAni, sVAtYieR vxi, wAri nALi Q klnk vAyik. 11aEA yi AEyjnt m}uv ni"ew eedv mA yEhAvey av etrew vil v kANNM. an rM ni pEdz jn Ek viDi vAyiNM. 12qlAv eryM OIk, puxA, ekAc@u , ni"ew ngrLi jIvi viEdzik aen qlAveryM viLic@ NM. av pEdz EkkyM ni"ew eedvmA yEhAvey d riA av pWikyM EvNM. aEA avH pEdzLiel qlAArY"M ecA k}iyM. 13pigAmikH pEdz aRiyieli av a Ek NM. ni"ew eedvmA yEhAvey
9

yEhAv EmAezEyyM EyA vEyyM viLi 14 yEhAv EmAezEyAw@ pRu, nin mrivA smymitA awiri . EyAvEyyM i sELnwAr inwek. EyAvEyAwH av ecE kArY pRyAM. atinA EmAezyM EyAvyM sELnwAri El EpAyi. 15 yEhAv o yrM wiy EmGi kyRi wAri tYe@. EmGM wArieR kvAwM mwini. 16yEhAv EmAezEyAw@ pRu, nI wen mriM. nI nieR pUvikewywEu EpAy tiEzxM v qEAwH vizVsH t t pulkyil. {A avmAyi A iy krA av lMGiM. av qe EpikyM av EpA Edze vYAjeedveL rADiA wukyM ec@M. 17aEA {A avErAwH atY DikM EkApikyM aver Epik yM ec@M. aver shAyiA {A vistikyM av nziiew kyM ec@M. BIkrmAy sMgtik av sMBvikyM avH aEnkM yAtn k AkyM ec@M. aEA av pRyM, new eedvM nEAewAmilA tinAlANH Q drit nmu sMB vic t H . 18aver shAyiA {A vistiM, qeA av ti ec@kyM m@ eedveL rADi kyM ecyHt. 19 atinA Q gAnM q}utieyw kyM yi AEyjntey a pWii kyM ec@k. Q gAnM pAwA aver pWiik. aEA Q gAnM yi A Ey jntyHetier qniH sAiyA yiriM. 20avew pUvik nkA emH {A vAgHdAnM ecyHt, aEnkM nk niR miyiEl {Anver ekAuEpAM. avu tiAnA#hm etlAM ki@kyM ec@M. avH DnY mAy o jIvitmAM. pE aEA av m@ eedvLiElu tiriykyM aver rADikyM ec@M. av qiniH vYticlikyM qeR krA lMGikyM ec@M. 21anrM avH vliy drit"AM. avH anvDi yAtnk"M AM. aEA avew jnt gAnM oAikyM q etAy mAilANH t jIvi etH atH avH kANic@ ekAw kyM ec@M. av nkAemH {A vAgHdAnM ecyHt miyiElH Etver {A aver ekAu EpAyiil. pE {A aview q ecAnAEzi etH qniiEAe aRiyAM.

209
atinA divsM te EmAez gAnM q}uti. yi AEyjntey av gAnM pWiikyM ecyHt. 23 anrM yEhAv eR punAy EyAvEyAw@ sMsAric@. yEhAv pR u, zM eeDrYzAliymAyirik. yi AEyjntey, avu nemH {A vAgHdAnM ecyHt miyiElH nI nyiNM. {A niEAewAAyiri kyM ec@M. AEyjntey EmAez tAI ec@ 24 EmAez Q pEdzeLlAM o pusHt ki q}utivc@. q}uti}iEA, 25 av yEhAvyew krARieR epkM mvrAy ElvYH o kln nki. EmAez pRu, 26pEdz"ew pusHt kM qwH nieR eedvmA yEhAv yew krARieR epkieR aw vyHk. aEA atH nietiery sAYmAM. 27ni vLer kWinXd yrAeNeniRiyAM. ni ni"ew v}iyi jIviAnA#hievM qniRiyAM. EnA, {A niELAewA mAyiEA ni yEhAvey asriA vistic @ . atinA qeR mrNEzxM aven asriA ni vistiemH qniRiyAM. 28 qlA EdYAgAeryM EgAEntA AeryM omic@ vk. Q kArY {A avErAw@ pRyAM. avH sAi kLAyi {A sVeyM miEyyM viLiAM. 29qeR mrNEzxM ni ti yiElu tiriyemH qniRiyAM. pi wrA {A kl i c mAiniM ni vYticliM. BAviyi ni drit sMBviM. kArNM, tiey yEhAv viDictAy kArY ecA niLA#hiM. ni ec@ tik yEhAvey EkApAlnAM. EmAezyew gAnM yi AEyjnt m}uvM owi yi. av Evi EmAez Q gAnM pAwkyM ecyHt. gAnM m}uvM EmAez pAwi+ kAzEL, i. {A sM sArie. mI, qeR vAyHemA}i k Ek. 2qeR pEdz m} EpAel, nilE vI}u muEpAel, LMpul i pti cAm}EpAel, pc e c w ikLi m}EpAel ptie. 3 yEhAvyew nAmM {A EGAxi EA eedve sHtivi! 4av pAR (yEhAv). aveR EjAli mtH! kArNM aveR v}ik nItipUvkM! eedvM stYvAM vizVsHtmA. av nyM EnM v. 5ni yTAi aveR mLl. ni"ew pAp nieL dxHwrAM. ni vbuikLAy NyA. 6 yEhAv niAyi ecyHt qlAArYM ni tiPlM ntH enEyA?
30 22

vnM 31:22-32:18

yi

32

al ! ni viEvknYM mwyM. yEhAv ni"ew pitAvH. av ni "ew xHwAvH av nieL s]xHwic@ pripAli. 7pH qAAy etH oAik. aEnkmEnkM vx mH qAAyetH ciik. ni"ew pitAviEnAwu EcAdik; av niELAw@ pRyM. ni"ew EntA ELAw@ EcAdik; av niELAw@ pR yM. 8atYutnAy eedvM miyiel jn eL Evepwi. oAErA jntyH M eedvM sVmAyi EtYkM lM nki. avAyi av atikLi@. yi A Ey jntyewy L@keL av s]xHwic@. 9 yEhAvyew vItM aveR jnt yAEAbH yEhAvyEwtH . 10yEhAv yAEAbien o mmiyi vcu ku. nYvuM kA@ niRmAy lM. yEhAv yAEAbien sMriA av en vLu. av teR kiel xHN mNiEpAel aven sMric@. 11 yi AEylinH yEhAv o k}uken EAel. teR ueL pRA pWi iA iniM tiyiw t }uk avey sMriA avEyA ewAM pR. av vI}uEA av teR ciRk viricH tAi avey suritmAy lEH vhic@ekAu EpA. yEhAvyuM aEpAel te. 12 viEdzeedv"ew shAymilAet yEhAv oyHH yAEAbien nyic@. 13 mlEdzieR niyNM ew A yEhAv yAEAbien nyic @ . yAEAbH vylukLiel viLevw. yEhAv yAEAbinH pARyiniM Et nki. kwMpARyiniv oli ev o}ui. 14yEhAv yi AEylinH kAliini evyM ip iniH pAluM nki. yEhAv yi A EylinH bAzAniniH ekA}u A wkeLyM EkAlAwkeLyM nl y inM NAwkeLyM nki. mikc EgAtuM av nki. yi AEylukArAy ni v mirirsini vIu wic@. 15 pE ey ekA}ukyM ekA }u kALeyEAel kA wykyM ecyHt. vLer tI tiH av twic@ ekA}u! av, te s]xHwic eedv e EpikyM ecyH t ! te ric pARyiniH av oAwiyk. 16 yEhAvyew jnt m@ eedveL rADicH yEhAvey asUyAluvAi. vi#heL yEhAv evRu. pE aveR jnt vi#h"Ai eedv e EdxYM piwiic@. 17yTA eedv LlA dtH av bliy ic @ . tRiyA eedvH av bliyic@. niELA ni"ew pUv i kAErA oriluM rADic i i lA putiy eedvLAyi av. 18 nieL s] x H w ic pARey (eedvM) ni"Epic@; ni jIv t

vnM 32:19-50
19

210
B]tYA. av avErAwH kN kA@M. avew zi EpAytAyi av kAM. av nihAyM awimk"M sVt mANH. 37 yEhAv pRyM, vYAjeedveLvi ew? ni suryHH oAwiec pAR qview? 38 vYAjeedv ni"ew bliyew mAMsM ti. ni"ew v}ipA wieR vIuM av wic@. atinA eedv qNIH nieL rie! av nieL sMrie! 39EA, {A, {A mAmANH eedvM qRiyk! meA eedvmil! jneL ekAl@M jIviiM {A te. qni jn eL mREvl i AM EBdewAM k}iyM. oM qeR ziyiniH meArAeL riAnAvil! 40 {A qeR eekk sViEl yi stYM ec@. eneylAM sMBviem {A Nyiw+ 41 qeR tiLu vA {A mce wM. aeteR z@etier {A EyAgiM. avH {A ahi zi nM. 42qeR z@ vDie wkyM twvukArAyi piwiewkyM ec@M. qeR aO avew rM ekAH epAtiyM. avew BwAew tlk qeR vA eviLyM. 43 eedvieR jntyHEvi m}u v ElAkvuM sEAxiNM! kArNM, av aver shAyi. teR B]tY Aer ekAl @ ver av ziiM. teR z@H ahi zi av n. teR EdzeyM jnt eyyM av Ikri. EmAez teR gAnM jn eL pWii 44 EmAez vH teR gAniel vA k yi AEyjnt m}uv EkA Evi pRu. eR punAy EyAv EmAezEyAewAmAyi. 45Q vcn EmAez pRu k}iEA 46 av avErAw@ pRu, {A ni ELAwi pRy klnk ni i evH Rvk. Q niymi el klnk pUmAyM asriN emH ni"ew ikELAwM pRyNM. 47 Q pEdz DAnmel kttH! av ni"ew jIvnA! Q pEdz LilUew ni, w kwA EpA EyAAndiyew mRukryilu mi yi vLerAlM vsiM. EmAez enEbApvti aEt divsM yEhAv EmAezEyAw@ sMsAric@. yEhAv pRu, 49abAriM mlkLiEl EpAk. eyrIEhAngri entivzM EmAvAbiel enEbApvt i mkLiElu kyRuk. yi AEyj nt tAmsiA {A n knA EdzM aviewniM vIik. 50 pvtivcH nI mriM. EhApvt i nieR sEhAdr mricEpAel
48

eedve ni mR. k yEhAv teR jntey Epic@. kAr NM, aveR ik aven EdxYe wi. 20anrM yEhAv pRu, {A avriniM tiriyM; avew aYem eneyH nm kANAM. av niExDi kLA. pAW pWiA ikeL EAelyANv! 21 yTA eedvLlA vi#h eLeAH av qe asUyAluvAi. vilek timkeLeAH av qe EdxYM piwiic@. atinA aver {A yTA rAxH\LlA jneLeAH asUyAluLAM. vifHFiyAy rAjY e jneLeAH {A av EkApmAiM. 22qeR EkApM jVli tI EpAel pAtALM ver vYApiM. miyM aA sADn"M agHni qri. pvt"ew awi Rk a nzii! 23 yi AEylukAH {A yAtnk ekAuvM. avew En {AeneR ae@M. 24av piNiekAu emli H dblrAM. mArkErAg aver nziiM. avetier {A kA@m]g eL ayyHM. vixAuk"M plik"M aver kwiM. 25etvukLi pALA aver ekAl@M. avew vstikLi Byrtk sMBviM. yvAeLyM yvtikeLyM ueLyM v]eryM pALA ekAl@M. 26jnM aver pU mAyM mREti yi AEylukAer nziiA {AnA#hic@. 27pE av ew z@eL pRyemH qni RiyAM. z@ mnilAil. av en vIu pREAM, yEhAvyl yi AEylien nziict. { { H "ew zi ekAANH vijyictH! 28 yi AEyjnt vifHFik. av u mnilAkil. 29av jH{AnikLAyi ei te sMBviemH av mnilAumAyi! 30 orAH yirM Eper oAwiAnA EmA? ruEpH ptinAyirM Eper oAwi AnAEmA? yEhAv aver avew z@H nEAE} aen sMB vi! avew pAR aver awimkeL EAel viEAE} aen sMBvi! 31 new pAReyEAel znl z@ "ew pAR. new z@ te atRiyAM! 32 z@"ew miriEA k"M vyluk"M nziiewM, esA EdAmM egAEmryM EpAel. avew miri kyH vixM EpAel. 33avew vIH pAivixM EpAel. 34yEhAv pRy, zik {A sMBri. av {AeeR klvRyi pUivciri ! 35av v}utivINH tik ec@ver {A zik EzKri c@vciri. etAy kArY ecyHt tinA {Anver ziiM. avew yAtnyew smyM aw. avew zi EvgM vM. 36yEhAv teR jnt yew nYAyviDi nwM. av aveR

211
nI nieR jnELAEwAM yiriA EpAM. 51kArNM, ni vM qni etier pApM ecyHt. ni kAEdzin w emrIbAjlilAyi. sIm miyilAyi atH. aview yi AEy jntyew mi vcH nI qe mhtV ewkEyA {A vien kANi kEyA ecyHtil. 52atinA, yi A EyjntyH {A ekAw EdzM niniEA kANAM. pE ninH EdzE EpAvAnAvil. jneL EmAez a#hi eedvpuxnAy EmAez mriM mH yi AEyjntyH nkiy a#h veyAeyANH. 2EmAez pRu, yEhAv sInAyimlyiniH v. EsyIri mkLi dic tiLu kAzM EpAelyAyi yEhAv. pARA pvtiniM kAzi evLi cM EpAelyAyi av. ptinAyirM viErAewAM yEhAv v. eedv ieR zrAy BwA aveR vz LiluAyi.* 3aet, yEhAv teR jntey sHEnhi. aveR qlA viM aveR eekkLilANH. av aveR pAdiliH aveR vcn pWi! 4EmAez nm niymM t. vcn yAEAbieR jnt yH tANH . 5aEA yi AEyjn tyM avew EntAAM ow kyM yEhAvey nieR rAjAvA kyM ecyHt!
10

vnM 32:51-33:20

nieR c av yAEAbien pWiiM. nieR niym av yi AEylien pWiiM. nin mi av DUp kiM. nieR yAgpiW i av EhAmyAg aiM. 11 yEhAEv, Elviyew vsHeL a #hiENEm. aveR ecyHtik sVIk riENEm. aven miver nzi iENEm! aven vIuM miAti riA aveR z@eL nziiE NEm. ebnYAmI a#h ebnYAmIeni EmAez en pR u+ yEhAv ebnYAmIen sH E nhi . ebnYAmI yEhAvEyAewAM suritnAyi vsiM. yEhAv qEA }uM aven sMri. yEhAv av eR EdzH jIvikyM ec@M*
12

33

Eb a#h Eb jIvie, mriAtirie! pE aveR wMbi RcA"k mAM Ayirie!


6

H eydy a#hM eydeyi EmAez ArY pR u+ yEhAEv, shAyinH eyd yew EntAvH viLiEA ecvieA NEm. aven aveR jntyiElu ekAuvErNEm. teR z@eL EtAli A aven znAENEm!
7

EyAEsPi a#h EyAEsPieni EmAez en pR u+ yEhAv EyAEsPieR nAwien a#hie. yEhAEv, av mk Li kAzniM m}ey ayyHk yM tAe} miyiniM eve ay yHkyM ecENEm. 14sUrY av nl viLvuk nke. oAErA mAsvuM av nl viLvuk lBie. 15mlk M purAtn pvtM nl viLvu k"Ake. 16 mi atieR mikctH EyAEsPi nke. EyAEsPH teR sEhAdrA riniM Evep@. atinA qriy mwi tYnAy yEhAv teR nl BAgM EyAEsPi nke. 17EyAEs PH knAy kALeyEAelyM. av eR ru puA kALeAuk EpA elyM yiriM. av anYjneL mikyM aver miyew aE tieAuEpAkyM ec@M! aet, mneyH H yirNinA"k"H , qyIminH ptinAyirNiM.
13

Elvi a#hM Elvieyi EmAez ArY pR u+ Elvi, ayew yTA a yAyi. QRImM ImM av sUi . myi nI ElvYer prIic@. emrIbyew jlinwvc H av nieR jntyAeNH nI etLiyic @ . 9 yEhAEv, sVM wMbeLA, av nie gQnic@. av t"ew mAtApitAeL gQnicil. av t "ew sEhAdrAer tiricRiil. av t"ew ikeL icil. pE av nieR kl n k asric @ . nieR krA av pAlic@.
8

esbUlUeRyM yiAKA rieRyM a#h 18 esbUlUeni EmAez en pR u+ esbUlUEn, hAdik, puR EpAEA hAdik. yiAKAEr, nieR wArLi sEAxik. 19 av jneL pvtLiEl viLi M. av nl blik aiM. av kwliniH sM tIrniH niDi yM qwM. gAdi a#h gAdieni EmAez en pRu gAdi wt mi nkiy eedve vA}H k! gAdH o siMheEAel.
20

ptinAyirM ... vzLiluAyi aTvA aveR eesnYM aveR vzLilAyiri iw niH yEhAv teR ptinAyirM vidtAiwyi niM v.

yEhAv ... ec@M av aveR mluk iwyi vsiM. q vAcYAM. ebnYAmIeRyM eydyewyM EdzieR atiiiwyilANH eyzElmi yEhAv yew lyM qAyiriAM tinM.

vnM 33:21-34:12

212
eR mkLiEl kyRi. eyrIEhAyi niM EyAAndiyew mRuvzAyi atH. yEhAv, EmAezey gielyAd mt dAvery Edz kANic@. 2 nPHtAli, qyIM, mne qivew Edz m}uv yEhAv aven kANi c@. mYDrNYA}ivery eydAEdzM yEhAv aven kANic @ . 3 yEhAv EmAezey enegbuM EsAvAri ni pnmr"ew ngrmAy eyrIEhAver y tA}H v ryM kANic @ . 4yEhAv EmAezEyAw@ pRu, tANH {A aAhAmiM yisH h AiM yAEA biM vAgHdAnM ecyHt mi. {A av ErAw@ pRu, Q mi {A nieR pigAmikH nM. {A nie lM kANic@eviluM ninH avi ew EvziAnAvil. 5 anrM yEhAvyew B]tYnAy EmAez EmAvAbu Edzu vc H mrNmwu. aen sMBviemH EmAezEyAwH yEhAv pRi. 6yEhAv EmAezey EmAvAbi sMsHkric@. EbHepEyAri entiery tA}HvryilAyi atH. pE EmAezyew zvwIrM qviewyA eNH M M aRiyil. 7mri EA EmAezyHH iyip vyAyi . av qAlvuM atiznAyi . aveR kk miyiil. 8 yi AEyjnt EmAezyHEvi m divsM vilpic@. av EmAvAbiel EyAA tA}Hvryi d+KAcrNM k}iyM ver tAmsic@.

av piiw. anrM av m]ge mikyM picicIkyM ec@. 21atieR nl BAgM av tniAyi qw. rAjAvieR BAgM av qw. jnEntA aveRyw v. nl e t yEhAv pRytH av ec@. yi AEyjntyHEvi nl mAM av ec@ dA a#h dAeni EmAez pRu+ dA, bAzA niniM cAw siMhi.
22

H nPtAli a#h nPH t Alieyi EmAez pRu+ nPHtAlI, ninEnkM nk"AM. yEhAv stYi nie a#hiM. glIlwAkinw niniwM ki@M.
23

Ezri a#h Ezrieni EmAez pRu+ pu Ari vuM ag] h It EzrA . sEhAdrAri vuM iyrnA ke av. av teR kAluk q yi k}uke. 25nieR kvAwH uM oAwM ekAu pU@k"Ake. nieR jIvitkAlM zmAyiriM.
24

H EmAez eedve vA} eyeR eedveEAel mi l! nie shAyiA eedvM kAzi lUew teR mhtVi EmGLi sri. 27eedvM nitYnA. av nieR suritlM. eedvi eR zi nitYmA! av nie sMri. eedvM nieR z@eL ni"ew nAiniM rM. av pRyM, z@vien nziik! 28aen yi AEy suritmAyiriM. yAEA bieR kiN avtH. DAnYi eRyM vIieRyM mi av ki@M. nAi m} sm]iyAyi ep@M. 29 yi AEyEl, nI ag]hIt. nie EAel meA jntyil. yEhAv nie ric@. nieL sMri zmAy pricyANH yEhAv. yEhAv zmA eyA vA EpAel. ni"ew z@ nieL ByM. avew vil ni cviiyryHM!
26

EmAez mri EmAez EnEbApv t iEl kyRi. EmAez, EmAvAbiel EyA AtA}HvryiniH pisHgA pvti

34

EyAv putiy EntAvA EmAez EyAvyewEm teR eekk vcH aven putiy EntAvAyi niymic@. anrM eR punAy EyA vyi jH{AnieR AvH v niRu. atinA yi AEyjnt EyA vey asriA wi. yEhAv EmAezEyAw@ klictsricANH av aen ecyHttH. 10yi AEylinH EmAez eyEAel meA vAckAyiil+ yEhAvyHH EmAezey mKAmKM aRiyAM. 11 QjipHti zmAy atH-t v iA EmAezey NH yEhAv niEyA gictH. PREvAM aveR EdYAg AM m}uv QjipHtkAM atHt ku. 12EmAez ecyHtEpAel meA vAckM rM zvuM atHtkrvumAy kArY ecyHtiil. av ecyHt kArY yi AEyjnt m}u v ku.
9

213

EyAv
yi AEylien nyiA eedvM EyAvey etrew EmAez yEhAvyew dAsnAyi. eR punAy EyAv, EmAezyew shAyiyM. EmAezyew mrNEzxM yEhAv EyAvEyAw sMsAric @ . yEhAv pRu, 2qeR dAs EmAez mric@. ni nIyM Q jnM EyAA ndi Ruek kwNM. yi AEyjnt yAy ni@ {A t miyiElH ni EvziNM. 3 ni {A Q EdzM temH EmAezEyAwu {A vAgHdAnM ecyHti. atinA, ni ecl@iwemlAM {A ni nM. 4 mmiyiniM elbAEnAniniM mhAndiyAy yIsundi very hitYew m}uv miyM niEwtAM. viwM mt pwiARu mDYDrNYA}i very l niew atii ilAM. 5 {A EmAezEyAewAM A yiEpAel te niEAewAvuM AM. nieR jIvitilAek nie twyvA M k}iyil. nie {A Epikyil. oriluM {A nie eekevwiyil. 6 EyAvA, nI zM eeDrYzAliy mAyirik! Q jneL avH mi lBitinH nyik. av Q mi nkuemH avew pitAAErAw {A vAgH d AnM ecyH t i. 7 pE meA kArYiluM nI zM eeDrYzA liymAyirik. qeR B]tY EmAez ni nkiy klnk tYmAyi ni pAliNM. aveR pEdz tYmAyi piwA nI nieR v] ikLiellAM vijyiM. 8niym#nHT Li q}utiyiri kArY qEA}uM oAik. rAiyiluM pkluM #nHTM pWik. aEA atiel}utiyiri kArY asrieH ni R vAM. aen ecyHtA ni ec@ qlA v]ikLuM viEvkEA ewyM vijyEAewyM yiriM. 9 z M eeDrYzAliymAyiriA {A niEAw klic@. atinA ByewAtiri k. kArNM nieR eedvmA yEhAv nI EpAiweAe niEA ewAmH. EyAv EnttVM ew ] atinA EyAv jnEntAH rvuk nki. av pRu, 11pAL yiluwnILM nwH jnELAw tARA vA pRyk. jnELAw pRyk, eR BNM ok. EA mt m
10

divsM ekAu ni EyAAndi kw EpAM. niew eedvmA yEhAv ni t miyiEl@ ecH ni atH sVmAk. 12 anrM Eb, gAdH EgAELAwM mneyew pti EgAiEnAwM EyAv sMsAric@. EyAv pRu, 13 yEhAvyew B]tYnAy EmAez ni ELAw pRtH oAik. niew eed vmA yEhAv ni vimiA wM nemH av pRu. mi yEhAv ni@ tM! 14vAsHtvi EyAAndi ki} Q lM yEhAv ni t k}iu. ni ew BArYmAM ikM m]gM Q miyi tAM. pE niew BwA niew sEhAdrAErAewAM EyAA ndi kw EpAkNM. ni ys rAyi lM kwA aver shA yiNM. 15yEhAv ni@ vimi A o lM nki. a te av niew sEhAdrAErAwM ec@M. pE avew eedvmA yEhAv av vAgHdAnM ecyHt mi av ki@ver niLver shAyiNM. anrM ni@ sVM lEH, EyAAndiyew ki} vzE mw ivrAM. yEhAvyew B]tY EmAez ni nkiytANH Q lM. 16 aEA av EyAvEyAw mRupwi pRu, {ELAw nI klietM { ecAM! nI ayyHiweAe { EpAkAM! 17EmAezEyAw { asrNmvrAyiEpAel niEAwM { asrNmvrAyi riAM. yEhAvyiniH o kArYM mAEm { vzYewZ. nieR eedv mA yEhAv EmAezEyAewAM Ayi EpAel niEAewAvuM AvNM q mAM. 18anrM eriluM nieR vAketier tiriykyM, nieR vAkELAw asrNw kANi kyM ecyHtA ayA vDiewNM. zM eeDrYzAliymAyirik! cArA eyrIEhAyi eR punAy EyAvyM jn M aAsYyi pALymwic @ . EyAv ru cArAer ayc@. EyAv ver ayc t H mAM aRiil . EyAv avErAw pRu, ecH lM priEzADik. EtYkicH eyrI EhAngrM. atinA av eyrIEhAngri El@ EpAyi. av o EvzYyew

EyAv 2:2-24

214
ni {eL mrNiniM ri emH vAgHdAnM ec@k. 14 av a stic@ekAu pRu, yi AEylukA nieL ekAlA mi cA ni pkrM { mriAM. { ec@tH mAErAwM pRytH. anrM, yEhAv {H {ew lM tEA { niELAw dy kAAM. niH {eL vizVsiAM. 15 ngrBiiEyAw EcAyi av ew vIwH pNititH. atH Biiyew o BAgM teyAyi. atinA av o kyRupEyAgicH aver jnAlyilUew puRE vi@. 16anrM av av ErAw pRu, pwiARH mlkLiEl@ EpAvuk. qi rAjAvieRyAk nieL kAkyil . aview m divsM oLicirik. rAjAvieRyAk mwi vtiEzxM ni ni ew v}iEy EpAkAM. 17 av avELAw pRu, { nin eA vAgH d AnM t. pE nI o kArYM ecyH t iel i vAgH d Ani { rvAdikLAyiriyil. 18{ eL rewti shAyiA nI Q v ky pEyAgic@. { Q lE mwi vM. aEA nI nieR jnAlyi Q v ky eki yiwNM. nieR aenyM aeyyM sEhAdrAeryM qlA wMbAMgeL yM nieR vIi niEAewAM ekAu vrNM. 19Q vIi vsi qlAv eryM { sMriM. nieR vIi el eiluM pri piyA ati eR rvAditVM {ANH. pE nieR vIi niH eriluM puRE EpAyA ayA ekAl e wA w yH. aEA ayAew kArYi { H rvAditVemAmil. atH av eRte mAyiriM. 20{ nIy mAyi Q krARuA. pE { qA ec@ettieni nI mA ErAewiluM pRA { krARi ni EmAcitrAyiriM. 21 OI mRupwi pRu, ni pR EpAel te {A ec@M. av aver yAyAi. anrM av v ky teR jnAlyi ekiyi@. 22 av avew vIi niM mlkLi El EpAyi. avrview m divsM ti. rAjAvieRyAk v}iyiluwnILM etru. m divs EzxM rAjA vieRyAA aEnVxNM nii ng riEl tiric@EpAyi. 23anrM ru cArAM EyAvyew awE mw i. av mlyi niiRi ndi Ruek kw. av eR punAy EyAv yew awE EpAyi. t sMBvi cM t mnsilAiymAy kArY m}uv av EyAvEyAw pR u. 24av EyAvEyAw pRu, yEhAv yTAi nmH EdzM m}uv tiri. aA@kAerlAM ne Byeiri.

vIi ecH aview ti. rAhAbH qAyi OIyew EprH. 2eyrI EhAyiel rAjAviEnAw cil pRu, yi AEyliniM cil new rAjY ieR dQb l YLRiyA el rAi qiyi@H. 3atinA eyrIEhA yiel rAjAvH rAhAbieRywE@ Q sEzM ekAwyc@+ nieR vIi tiyiriver oLiitH. aver puRE@ ekAuvrik. cArNi nw AnANH av new rAjYu viri tH. 4 OI aver ruEperyM oLiic@. pE av pRu, ru EpM view vi. pE av qview niANH vetH {AnRi il. 5 sAyAi ngrkvAwM aw yH A smymAyEA av viwM vi@. av qEAANu EpAyetH qniRiyil. pE EvgM ecA a yH@ aver piwiAnAEyM. 6rAhAbH aen pReiluM av aver tipuR kyi. av aver avi ew iyi vyHEAliniwyi oLii kyM ecyH. 7 atinA rAjAvieRyAk ngr i puRE EpAvukyM jn ngrkvAwM awyHkyM ecyH. yi A Eylini v r@Eper etrANH rAjAvieRyAk EpAytH. av EyA Andiver EpAvukyM k sADA rN ndi kwARu lLielAe pr kyM ecyH. 8 avrivM rAi RA tAeRw kyAyi. qA rAhAbH ti puR kyRi avErAw sMsAric@. 9 rAhAbu pRu, Q lM yEhAv niew yAk nkiytAeNH qni RiyAM. ni {eL Epwiic@. Q Edz vsivelAM nieL By mANH. 10yEhAv nieL shAyic mA eLi EkkyM { BykyM ecyH. ni QjipHtini puRe EA ni v}ieyAvA av ecw vic@. sIEhA, oAgH qI ru aEmArYrAjAAErAwM ni ecyHtM { Ek@. EyAA ndiyew ki}ekryi jIvi rAjAAer ni nziic rItiyM { Ek@. 11aetlAM EkH { vLer By. EA {LilAM ni ELAw yM ecA eeDrYmvrl . kArNM, mkLi sVvuM tAe} miyM niew eedvmA yEhAv Bri! 12 atinA niLiEA qEAw o vAgHdAnM ecNM. {A niELAw dy kANikyM nieL shAyikyM ecyH. atinA ni qeR wMb EAw dy kA@emH yEhAvyH mi stYM ec@k. aen ec@emH dy vAyi qEAw pRyk. 13qeR pitAvuM mAtAvuM sEhAdrAM sEhAdrimAM avew m}uv wMbAMgM awM qeR wMbe ni jIviA avdiemH qEAw pRyk.

215
EyAAndiyiel at-tM H piEH atirAviel EyAvyM yi AEyjntyM q}uEu ziIM vi@. av EyAAndiyiEl EpAyi. ndi Ruek kwtimH av ndi ryi pALymwic@. 2 m@ divs EzxM EntA pALyilUew nw. 3 EntA jnH rvuk nki. av pRu, puErAhitAeryM ni ew eedvmA yEhAvyew krARi eR epkM m ElvYeryM ni kAM. aEA ni aver pi wrNM. 4pE a EcH piwrtH. avH yirMvAr puRki nwk. ni mH view viil . pE aver piwA qEAANu EpAEket niRiyA k}iyM. 5 anrM EyAv jnELAw pRu, ni sVyM Ikrik. nAeL yEhAv niew mAek atH-t viM. 6 anrM EyAv puErAhitAErAw pRu, sAYepkvuM mH jn @ milAyi ndi Ruek kwk. atinA puErAhitA epkvuM m H jn mE nw. 7aEA yEhAv EyAvEyAw pRu, yi A Ey jntyH @ kANA nie mt {A o vliy mxYnAA wuM. aEA {A niEAewAM EmAezEyAewAeEpAel AemH jn aRiyM. 8puErAhitA sAY epkM qwNM. puErAhitAErAw t@ pRyk, EyAAndiyew tIrE nwk. eviEliRuti etA@ mH nik. 9 aEA EyAv yi AEyjntEyAw pRu, vH niew eedvmA yEhAvyew vAk Ekk. 10jIvi eedvM stYi niELAewAmAeNH view etLivuH. niew z@eL av yTAi EtAliemti etLivH viewyH. av knAnYeryM hitY eryM hivYeryM eprisYeryM gi zYeryM aEmArYeryM eybUsYeryM EtAl i c H aver Edz@niM puRAM. 11etLivitA. ni EyAA ndi Ruek kwEv, m}uv ElAki eRyM yjmAneR krARieR epkM ni mE EpAM. 12 yi AEyliel oAErA EgAi niM orA vItM pu Eper etr ewk. 13m}uv ElAkieRyM yjmAnnAy yEhAvyew epkM puErA hitA mM. av ni@ mE EyAAndiyiElH epkvumAyi EpAM. av eviEl Evzi EA, EyAAndiyiel evM o}u niM. jlvAhM puRki ni kyM aNEpAel niRykyM ec@M. 14 puErAhitA sAYepkM m kyM jn t tAmsic lM viwkyM ecyH. jn EyAAndi Ruek kwA wi. 15viLevw

EyAv 3:1-4:9

smyLi EyAAndi atieR tIr kvieA}ukARuH. atinA ndi yi niRey evM Ayi. epkM mi puErAhitA ndiyew tIr Ev. av eviEliRi. 16 epe te evM o}u nilc@. li piilAyi aNEpAel evM niRu. evM vLer drM, sAer TAninw o pNmAy dAM ver y v}iyi omic @ wi y epAi. jn eyrIEhAyH smIpM vcH ndi Ruek kw. 17aview nilM NukyM yEhAvyew sAYepkM mi puErAhitA ndiyew mY iEliRi nikyM ecyH . yi AEyjnt m}uv vr l wi EyAAndi mRic@ kwver puErAhitA avew kAni.

jneL oAiiA kl@k qlAvM EyAAndi kwk}i EA yEhAv EyAvEyAw pR u, 2oAErA EgAiniM orAeL vItM pu Eper etrewk. 3ndi yi puErAhitA ni lM kupi wiA avErAw pRyk. l niM pu kl@k qwA av ErAw pRyk. p@ kl@kM ni ELAewAM qwk. ni rAi tu lH Q pu kl@kM vyHk. 4 atinA EyAv oAErA EgAi niM orAeL vItM puEper etr ew. anrM av pu Eper yM oic@ viLic@i. 5EyAv av ErAw pRu, niew eedvmA yEhAvyew viepkM ri ndiyiel lE EpAvuk. niELA ErAM oAErA kl @ k kek. yi AEylieR pu EgAM oAErA kl@ vItM AyiriNM. klH ni mliEli nwk. 6 kl@k niH o awyALmAyiriM. BAvi yi niew ik EcAdiM, Q kl @ kew aemANH ? 7yEhAv EyAAndiyiel jlvAhM twu nii qH ni pRyNM. yEhAv yew krARieR viepkM ndi kw EA jlvAhM nilc@. ArYM qA lvuM oAivA Q kl@k yi A Eyjntey shAyiM. 8 atinA yi AEyjnt EyAvey asric @ . EyAAndiyew nw niH av p@ kl@k qw. yi AEyliel pu EgALiElA ErAiM oAErA kl@k. yEhAv EyA vEyAw klictsricAyi av r ecyHttH. av kl@k m. anrM av pALymwiciwH kl@ k vc@. 9(EyAAndiyew nwviluM EyAv pu kl@k vc@. yEhAv yew viepkvuM ieAH puErAhitA ni lANH av

EyAv 4:10-5:12

216
aEA jn qEA}uM niew eedvmA yEhAvey ByM. yi AEyjnt m}uv EyAA ndi Ruek kw k}iyMver yEhAv ndiyiel evM vic@. EyA Andiyew pwiARu vsi aEmA rYew rAjAAM mYDrNYA}iyew tIr@ vsi knAnYew rAjA AM Eti EkH vLer By. ati EzxM yi AEyjntyHetier niH yM ecA av@ o@M eeDrYm Ayil.

kl@k vctH. kl@k M aviewyH.) 10 EmAezyew vAkLsricH q ecNemH jnELAw pRyA yEhA v EyAvEyAw kl i c i uAyi. atinA aArY ecyH k}iyM ver viepkM m puErAhit A EyAAndiyew mYie ni. jn D]tipiwicH ndi kw. 11 jn ndikw k}iti EzxM puErAhit yEhAvyew epkM jn mE ekAuEpAyi. 12EbeRyM gAdieRyM EgAAM mneyew p tiEgAAM EmAezey asric @ . av m@v mE ndi kw. av ysrAyi. eedvM yi AEy A nemH vAgHdAnM ecyHt mi sVmAA m@ver shAyiA EpAvukyAyi av. 13nAltinAyir EALM Ep, yi srAy pwyA Lik yEhAvyH mi kwEpAyi. av eyrIEhAyiel tA}H v ryiEl@ EpAvukyAyi. 14 divsM EyAvey yEhAv qlA yi AEy jnM mi y pdviyilAi. smyM mt jn EyAvey dric @ . EmAezey q EpAel av EyAvey jIvitkAl mAek dric@. 15 epkM m puErAhitA ndi yie nikyAyiEA y EhAv EyAvEyAw pRu, 16puErA hitAErAw ndiyiniM vrA kli k. 17atinA EyAv puErAhitA ErAw klic@. av pRu, EyAA ndiyiniM puR vrik. 18puErAhi tA EyAvey asric@. epkvuM mekAH av ndiyiniM puR v. puErAhitAew pAdM mRukr yi sHpzicmAyie ndiyiel jlM o}ukA wi. jn kwtinH mEEpAel ndi vIuM krkvi eA}uki. 19 oAM mAsiel pAM divsmANH jn EyAAndi kwtH. jn eyrIEhAyew ki}H gigAli pALym wic@. 20EyAAndiyiniM epRui eyw kl@kM jn qwi. EyAv kl @ k gigAli Apic @ . 21anrM EyAv jn ELAw pRu, BAviyi niew i k avew mAtApitAELAw EcAdiM, Q kl@kew aemANH? 22ni ikELAw pRyNM, yi AEyjnt vr miyilUew EyAAndi kw tieR sHmArkmANitH. 23niew eedv mA yEhAv EyAAndiyew vA hM nii. jn ndi kwMver ndi vri. ecwli sMBvic EpAel. jn Ruek kwvA yEhAv ecwliel evM vic @ . 24 yEhAv atiznAeNH Q rAjY e jn m}uv aRiyti EviyANH avnien ecyH t tH .

yi AEyjnt pricECdit H smyM yEhAv EyAvEyAw pR u, tIl @ ekAH kikAi yi AEyliel puxAer pricHEC dnM ec@k. 3atinA EyAv tIl@ kLi niM kikAi. anrM av giebeyH - hArAi vc H yi AEylukAer pricHECdnM ecyH. 4- 7 EyAv aver pricH E CdnM ec@vA kArNM tAyi. yi A Eyjnt QjipH vitiEzxM ees nYi EcrA k}iymAyi pux A pricHECdnM ecyHti. mmiyi lAyirie pwyALikLi opAwEp yEhAvey asric i l . atinA DArALM BNM vL mi av kA kyielH yEhAv vAgHdAnM ecyHti . nmH mi nemH yEhAv new pUvikAErAw vAgHdAnM ecyH ti. pE av mlM- BwA m}u v mriMver eedvM yi AEy jn tey nAl vxM mmiyi alu nwA wyAi. pwyALikeLAe mrikyM avew puA avew AnE vrikyM ecyH. qA QjipHtini yAAmEY mmi yi piR ikeLAM pricHEC dnM eceiil. atinA EyAv aver pricHECdnM ecyH. 8 EyAv qlAvEryM pricHECdnM ecyH k}iu. qlAvM EBdmA ver jn aviewe pALym wic@.
2

knAniel dYe epsh aEA yEhAv EyAvEyAw pR u, ni QjipHti awimkLAyi . atH ni nANEwA kyM ecyH. pE H nANEw {A qw kLiri. atinA EyAv li gigA q Epri@. 10 linH M gigA q teyANH EprH. yi AEyjnt epsh EGAxic @ . eyrIEhAyew smtlLi gigAli pALymwiciri eyANH av atAEGAxictH. atH mAsieR ptinAlAM tIytiyAyi . 11epshyew piEH jn miyi vL BNM k}ic@. puLimAvH EcA avuM vRu DAnYvuM av ti. 12piEH rAviel sV
9

217
iniH viBNM v nil c@. knAEdz vL BNM jn titi EzxmANH sMBvict. H aEA mt yi AEyjntyH sV ini viBNM lBicil. 13 EyAv eyrIEhAyH wAyiri ev av mkLiElu EnAiyEA tni mi orA nitu ku. ayAew ki o vAAyi. EyAv ayAeL smIpicH EcAdic@. nI {ew o suXAENA. aEtA z@ EvA? 14ayA mRupwi pRu, {A z@vl. {A yEhAvyew EsnAnAy knA. {A niew awE@ EA vEtyZ. drvu kANiAnAyi EyAv nil @ nmsHkric@. av EcAdic@, {A ayew dAs, qeR yjmAn qni Ayi qeiluM kl n nkiyi @EA? 15 yEhAvyew eesnYieR nAy k pRu, nieR eck Qk. nI EA ni lM vi mANH. atinA EyAv aven as ric@.

EyAv 5:13-6:19

eyrIEhA piwiecw eyrIEhAngrM awyHe@. yi A Eyjnt aw vtinA ngr vAsikLAek By. M ngriEl@ kwkEyA M puRE@ EpAvu kEyA Ayil. 2 anrM yEhAv EyAvEyAw pR u, EnA, eyrIEhAngre EtAli A {A nieL avdiM. ngr iel rAjAvienyM pwyALikeLyM ni EtAliM. 3qlA divsvuM o tvN vItM ngre cui nwk. Ru divsM en ec@k. 4 ecriyA wieR ekAu ekAuAiy }u kAh LeLwA }u puErAhitAErAw pRyk. viepkM qwk. vi epki milUew i nwA puErAhitErAw pRyk. }AM divsM, ngri @M }u tvN i nwk. aen EpAEA }AM divsM kAh LM m}A puErAhitErAw pRyk. 5pu ErAhit kAhLLiniM o atYuc nAdM puRewviNM. ni zbHdM EkEA jnELAw viLi A pRyNM. niLen ec@EA ngrieR Bii tk vI}ukyM ni EnriH ngriEl@ Evzi AnAvukyM ec@M. 6 atinA eR punAy EyAv puErAhitAer viLic@ i. EyAv avErAw pRu, yEhAvyew vi epkM qwk. anrM kAhL emwH epki mi i nwA }u puErAhitAErAwM pRyk. 7 an rM EyAv jnELAw kl i c @ , EA EpA! ngre i nwk. yDEmiy pwyALik yEhAvyew

viepki mi i nw NM. 8 EyAv jnELAw sMsAricti EzxM }u puErAhitAM yEhAvyH mi i nwA wi. i nw EA av eekyiEliyi kAhLM m}iyi. yEhAvyew vi epkM mi puErAhitA aver piw. 9yDEmiyi BwA puErAhitAew mi i nw. bAiyv kAhLM viLic@ ekAH epki piAel nw. 10 yviLi nwetH EyAv jn ELAw pRi@Ayi. av pR u, iwtH, {A niELAw pR y divsMver ovAM mitH . anrM niH viLiAM! 11 aen viepkM m puErAhitAer EyAv o tvN ngrM ic@. anrM av pALyi El mwukyM rAi aview ecl v}ikyM ecyH. 12piEH atirA viel EyAv NeNI@. puErAhi tA yEhAvyew viepkM vIuM qw. 13}u puErAhitA }u kAhLM qw. av yEhAvyew viepki mi i nw kyM kAhLM viLikyM ecyH. y DEmiy pwyALik av mE i nwA wi. yEhAvyew vi epki pii nwkyAyi puErAhitA i nwkyM tew kAhLM m}kyM ecyHti. 14a en rAM divsM averlAM ngre o AvzYM i nw. atiEzxM av pALyiEl mwiv. et lAM av Ru divsE@ nitYvuM ecyH. 15 }AM divsM atirAviel av q}u E@. av ngre }u tvN i nwkyM ecyH . m divsLi ecyHtEpAel teyANH av i nwtH. pE aH av }u tvN ngri diNM vc@. 16}Ame tvN av ngrM iyEA puErAhi tA kAhLM m}i. aEA EyAv kl n nki+ ni viLik! yEhAv niH Q ngrM n! 17 ngrvuM atiluetlAM yEhAvyH tANH.* rAhAbH q EvzYeyyM avew vIiluveryM mAM avEz xiik. rAhAbH rH cArAer ri ctinA av vDiewtH. 18m@ etlAM n nziiNM qtH oAi k. aveyAM qwtH. ni sADn qwkyM av niew pALyiEl@ ekAuvrikyM ecyH tA ni sVyM nziM. m@ yi A EylukA@ ni drit vi vyHkyM ec@M. 19sVM, evi, oAwH,
H yEhAvytANH Q sADn mAM pEyAgiAtiriA eedvAlyiel klvRyi sUikEyA nziikEyA ecyHti qM.

EyAv 6:20-7:13

218
hAyi. EyAv avErAw pRu, hAyiyiEl EpAyi aviwe dQb lY kek. atinA av cAr vninH aviEw EpAyi. 3 piIwH av EyAvyew awH mwieyi. av pRu, hAyi o dbllmANH. le EtAli A n qlAvM te EvNemil. rAyirEmA mvAyirEmA Eper mAEm aEAyyHEZ. m}uv EsnEy yM pEyAgiE vzYmil. nme tier yM ecA aview vLerRcu EpEr Z. 4- 5 atinA mvAyirEALM Ep hAyi yiEl EpAyi. pE hAyi EdzA mARH yi AEylukAer vDic @ . yi AEyjnt oAwiEAkyM ecyH. hAyiA aver ngrkvAwLi niH kl@mwk ver oAwic@. hAyi EdzA aver dynIymAyi prAjyewi. akEA yi AEyjnt vlA et BykyM avruew eeDrYM nxHwe wkyM ecyH. 6 EkEA EyAv d+KM kwiiA teR vO vlic@kIRi. av viepki mi nmsHkric@. syAMver EyA v aview ti. yi AEy EntAM aen te ecyH. d+KM kwii A av tew tlyi ecLivAri yi@. 7 EyAv pRu, qeR yjmAnnAy yEhAEv! {ew jntey nI EyA Andi kwieAH v. qinANH {eL der ekAuvH aEmArY ekAlA ekAwtH? { EyA Andiyew mRukryi sMt]pHtrAyi k}iykyAyivElA! 8 qeR jIvnA eN vAgH d AnM ec@. yEhAEv! EA qni meAM pRyA k}iyi l. yi AEy z@vi kI}wi. 9qA sMBvicetH knAnYM Q rAjYe m@vM EkM. aEA av { eL mic@ vDiM! aEA nieR mhAy nAmM sMriA nI q ec@M? 10yEhAv EyAvEyAw pRu, nIeyinANH vI kiwtH? q}u E! 11yi AEyjnt qnietier pApM ecyHtiri. avErAw {A asriA klic kArA av lMGi c@. nziiA {A avErAw klic cil sADn av qw. av qiniM EmAxHwic@. av N pR u, sADn av av Evi te qw. 12atinAlANH yi AEyjnt yi prAjye tH. pApM ecyHttinA av nzii ewNM. {A nieL wH shAyi il. nziiA {A klic sADn ni nziiAet {A niELA ewA wkyil. 13 EA EpAyi jneL Ikri k. jnELAw en pRyk, ni sVyM Ikrik. nALE tAeRwk. tA klicEpAel cil

H v ekAuAiyetAe yEhA vyEwtANH . sADn yEhAv yew KjnAvi vyHewNM 20 puErAhitA kAhLM m}i. a Ekyw jn hsiAM wi. mti tkvI}ukyM jnM Enri H ngriElirc@kyRukyM ecyH. aen yi AEyjnt ngre EtAlic@. 21jn ngriluetlAM nziic@. jIvtAyi aviewyA yietlAM av nziic@. yvAA eryM v]AeryM yvtikeLyM v]k eLyM kkAlik, wk, k}utk aen ql A ienyM av ekA. 22 EyAv ru cArAErAwM sMsAric@. EyAv pRu, EvzYyew g]hiEl EpAvuk. aveL puR ekAuvrik. avELAewAm qlAveryM ekAu vrik. ni avELAw ecyHt vAgHdAnM mlmANien ecEtH. 23 atinA avrivM vIiEl kyRiecH rAhAbien puREH ekA uv. avew a, a, sEhAd rA, avew m@ wMbA, pie avELAewAM vIiluAyiv qi en qlAveryM puR ekAuv. av mxYereylAM yi AEyli eR pALyi puRH suritmAyi tAmsiic@. 24anrM yi AEyjnt ngrM m}uv kic@. evi, sVM, oAwH, H, qiv ekAuAiy sAD neLA}iek melAM av kic@. sADn av yEhAvyew KjnA vi vc@. 25EyAv, EvzYyAy rAhAbi enyM avew wMbeyM avELA ewAm m@veryM ric@. EyAv eyrIEhAyiElyc cArAer rAhAbH shAyic t inAlANH EyAv aver jIviA avdictH. rAhAbH M yi AEyjniwyi jIvi. 26 aEA EyAv Q DAn vAgHdAnM ecyH. av pRu+ eyrIEhA vIuM pNiyv yEhAvyi ni apkwi. Q ngrinH awiliwEA avnH teR mpu nxHwmAM. kvAw piwi iEA LypuM nxHwmAM. 27 aen yEhAv EyAvEyAewA mAyi. EyAv rAjYeAwM sinAvukyM ecyH. KAeR pApM pE yi AEyjnt eedve asric i l . eydyew EgA i KA qeArAAyi. k iyew punAyi ayA. ki sbHdiyew pu. sbHdi esrAkieR puM. nziieEw cil sADn KA eekvzM vci. ati nA yEhAv yi AEyjntEyAw vL eryDikM EkApic@. 2 eyrIEhA av EtAlicti EzxM EyAv ciler hAyiyiElyc@. Eb ETli ki}H EbTEvninH awAyi

219
sADn nziiAet yi AEyjn tyi cil eekvzM vc@evH yi A EylieR eedvmA yEhAv pRy. sADn derLyAiwEALM kAlM ni z@eL EtAliAnA vil. 14 nAeL rAviel ni yEhAvyew siDiyi niNM. qlA EgAM yEhAvyew siDiyi vrNM. yEhAv o EgAe etrewM. anrM EgAM mAM yEhAvyew mi nik. anrM EgAi niH o vMze yEhAv etrew M. vMzA mAM piIwH yEhAv yew mi nik. aEA vMz iel oAErA kwMbeyM yEhAv pri EzADiM. anrM yEhAv o wMb e etrewM. anrM wMbM EvNM yEhAvyew siDiyi ni A. aEA yEhAv wMbi oAErAeryM priEzADiM. 15n nziiEiyi sADnM kilu v aEA piwiewM. anrM ayA agHniyi nziiewM. av ERtAyi@ qlA sADnM avEnA ewAM nzikyM ec@M. ayA yEhA vymAy krA lMGic@. yi AEy jntEyAw ayA o vliy ti v ic@! 16 piEH atirAviel, EyAv jn tey m}uv yEhAvyew sviDiEl nyic@. qlA EgAM yEhAv yH mi ni. yEhAv, eydyew EgAe etrew. 17atinA eydyew EgAiel qlA vMz M yEhAvyew mi ni. EsrhH vMze yEhAv etrew. an rM EsrhH vMziel qlA wMb M yEhAvyew mi ni. sbHdi yew wMbM etrewe@. 18an rM wMbilu qlAvM yEhA vyew mi v niA EyAv pRu. kiyew punAy KAen yEhAv etrew. (ki, sbHdi yew punAyi. EserhieR pu nAyi sbHdi.) 19 anrM EyAv KAEnAw pRu, mkEn, Ai. yi AEylieR eed vmA yEhAvey nI dri. nieR pAp avEnAw @pRykyM ec. nI qA ecyHtetH oM oLic@vyHAet qEAw pRy! 20 KA mRupwi pRu, a zri yANH ! yi AEylieR eedvmA yEhAvyHetier {A pApM ecyH. {A ecyHttH tANH; 21eyrIEhAyM atiel sADnM n piwiecw . bAbiElANini mEnAhrmAy o EmliyM au pQEALM eviyM o pQEALM sVvuM {A kANAni wyAyi. av {A #hic@. atinA {A av qw. qeR wArin wiyi nilH av }icii@H. evi Emliyew awiyilANH.
22

EyAv 7:14-8:5

atinA EyAv ciler wAri El@ ayc@. av wAriElH oAwi ecH ati oLiic@ vc sADn kew. evi, Emliyew kI}ilu Ayi. 23av sADn wAr iniM puR ekAuv. av aetlAM EyAvyewyM mH yi AEy lukAewyM awEH ekAuv. av av yEhAvyew mi nil eRiu. 24 pie, EyAvyM melAvM EcH EsrhieR punAy KAen EKA tA}HvryiEl nyic@. evi, Emli, sVM, KAeR puAM puimAM, aveR kALk, k}utk, wk, wArM aen aveR qlA sADn M av ew ekAuEpAyi. qlA sAD nM av KAEnAewAM EKA tA}HvryiEl ekAuEpAyi. 25 aEA EyAv pRu, nI { vLer }Ai! qAli EA yEhAv nin }AM! pie qlAvM KAeRyM wMb ieRyM Em kel R iH aver ekA. qiH aver av sADn shitM jn dhiic@. 26KA en kicEzxM aveR Em av vliy kl@k qw vc@. pARk M aviewyH. aen eedvM KA en yAtnewi. atinAlANH linH EKAtA}Hvr q Ep vtH. atiEzxM yEhAv jnELAw EkApicil.

hAyi nziie@ anrM yEhAv EyAvEyAw pR u, ByewtH, tLrtH. nieR m}u v pwyALikeLyM hAyiyiEl nyi k. hAyiyiel rAjAvien EtAliA nie {A shAyiAM. aveR jnt eyyM aveR ngreyM aveR mieyyM {A ni t. 2eyrI EhAEyAwM atieR rAjAviEnAwM ec yHt te ni hAyiEyAwM ati eR rAjAviEnAwM ec@k. aEA mA Em niH avew m]gsH kw A k}iy. sM m]geLyM niiwyi p vyHNM. EA ngri pii oLiciriA ni ew BwAri cilErAw pRyk. 3 atinA EyAv teR eesnYe m}uv hAyiyiEl nyic@. teR vuM mikc mtinAyirM BwAer EyAv etrew. av aver rAiyi te ayc@. 4EyAv avH Q kln nki+ {A niELAw pRytH EyAew Ekk. ngri puR EdzH ni oLiciriNM. mi A tM pAirik. ngri niM vLer akEl EpAktH. jA#t EyAew rik. 5qEAewAmveryM nyicH {A ngre i nwAM. ngr iluv {etier yi

EyAv 8:6-29

220
LiniM puRE vH ngriEl EAwi. av ngri EvzicH ati eR niyNM ew. anrM Bw A ngri tI vc@. 20 hAyiyiel jn tiriu EnAi yEA tew ngrM qriytANH ktH . kAzE puk ytH av ku. atinA av ziyM eeDrYvuM nxHwe@. av yi AEylu kAer oAwitH nii. yi AEylu kA oAwiEAM nii. av tiri H hAyijntEyAw yM ecA EpAyi. hAyijntyHH oAwiEAkA sur itmAy o lvuM Ayiil. 21 tew eesnYM ngrieR niy NM ewtH EyAvyM aveRyA kM ku. ngriniM puk y tH av ku. av oAM nii tiriH hAyijntEyAw yi mti EA}Ayi atH. 22aEA oLici v ngriniM vH yi shAyic@. yi AEyeesnYM ru vz niM vH hAyijntey wi. yi AEy aver EtAlic@. hAyiyiel orA EpAluM avEzxiAverz@LielArAM rewAverav yM ecyH. 23pE hAyi rAjA vH jIvEnAew . EyAvyew k aven EyAvyew aw ekAu v. y nipNM yiniwyi yi AEyeesnYM hAyiAer vylukLiElM mmiyi ElM ri. aen hAyiyiel jn eL mmiyiluM vylukLiluM vc H yi AEyeesnYM ekA. anrM yi AEyeesnYM hAyiyiEl mwi aview jIviciver vDic@. 25a te hAyiyiel m}uv EpM mric@. aview pIrAyirM OI-puxAA yi. 26EyAv teR M hAyi yew En i ngrM nziiA teR k sUcn nki. ngri el m}uv jnM nziMver EyAv niiyil. 27yi AEyjnt ngri el m]geLyM m@ sADneLyM t Evi sUic@vc@. EyAvyH klnk nkiyEA av ecN emH yEhAv niEzic kArY te yANtH.
24

veiriM. { mu ecyHt EpAel tiriEAwM. 6 av {eL ngriniM oAwi M. meEAel { oAwiEAvu kyAeNH av DriM. atinA { oAwiEAM. 7 anrM ni oLi ciriiwniH cAwi vH ngri eR niyNM ewNM. ni vijyiA zi niew eedvmA yEhAv nM. 8 yEhAv pRy ni ecNM. qe nirIik. ngre miA kln {A ni tM. ngr ieR niyNM ewH atH tI vyHk. 9 anrM EyAv aver oLil ekAuEpAyi kAi. av EbET liM hAyiyHM wyH o lE EpAyi. hAyiyH pwiARAyi lM. EyAv rAi teR jntEyA ewAM k}iu. 10piEH atirAviel, EyAv jneL viLic@i. anrM EyAvyM yi AEyEntAM aver hAyiyiEl nyic@. 11EyAvEyAewA Ayi BwA m}uv hAyiyiEl mERi. av ngri mi ni. ngri vwH pALM pALym wic@. eesnYiM hAyiyHmiwyi o tA}HvryAyi. 12 aen EyAv aAyirM Eper etrew. EbETliM hAyiyHM wyHH ngri piwiARu l H EyAv aver oLiicii. 13a en EyAv teRyAkeL ys rAi. DAn tAvLM ngri vw vzAyi. m@v ngri pwi ARH oLici. rAiyi EyAv tA}HvryiEliRi. 14 piIwH hAyiyiel rAjAvH yi AEy lieR eesnYe ku. rAjAvuM av eRyAkM yi AEy jntEyAw yM ecA D]tiyi puRe@. hAyi rAjAvH ngrieR ki} vzH EyA AtA}Hvryew BAgEEpAyi. ati nA ngri pii BwA oLiciri tH av kil. 15 EyAvyM yi AEylukAM teL puREkAu tA hAyi eesnYe avdic@. EyAvyM m@vM ngr i ki}H mmiyiElEAwi. 16ngrvA sik viLic @ ekAH EyAv eyyM aveRyAkeLyM oAwiA wi. qlAvM ngrM vi@. 17hAyiyi elyM EbETlielyM jneLl A M yi AEyEsney piw. ngrM R kiwi. atien sMriA M Ayiil. 18 aEA yEhAv EyAvEyAw pRu, nieR M hAyingri Ener piwik. ngrM {A nin trAM. atinA EyAv teR M hAyingri Ener piwic@. 19oLiciri kyAyi yi AEylukA a ku. av epeH tew oLil

anrM EyAv hAyingrM ki c @ . ngrM nYmAy o kn mAmAyi. M aten te. 29hAyi rAjAvien EyAv o mri i. eevErM ver av rAjAvien mr i iyi@. asHtmni, rAjAvi eR zrIrM mriniM tAe}yiRA EyAv teR B] t YAErAw pRu. av zrIrM ngrkvAwi tAE} eRiu. anrM av zrIrM DArALM kl@kekAH mwi. kArM M aview kANAM.

28

221
a#hewyM zAp ewyM vAyn 30 anrM EyAv yi AEylieR eedvmAy yEhAvyHEvi o yAg pIWM niic@. bApvtilANH av yAgpIWM niictH. 31yAgpIW qen niiNemH yEhAvy ew B]tYnAy EmAez yi AEyjntEyAw pRi. atinA EyAv EmAez yew nYAymANpusHtki q}uti yiEpAel yAgpIWM niic@. mRi A kl@k pEyAgicANH yAgpIWM niietH. kl@kLi opkrN vuM oriluM pEyAgiciil. av yEhAvyH H yAgpIWi EhAm yAgM aic@. smADAnblikM av aic@. 32EyAv aview EmAezyew niym kl@kLi q}utivc@. m}uv yi AEylukAM kANviDmANH avn ecyHttH. 33mA, EdYAg A, nYAyADipA wi qlA yi A EylukAM viepki @M wi yi. yEhAvyew krARieR epkM mi ElvY puErAhitA mi lAyi av nitH. yi AEyjn tyM avErAewAmAyi m@ jnt kM aview nilAyi. ptiyA k bApv t i miluM bAiyAk egrisIM pv t i miluM ni. aen ecA yEhAv yew B]tYnAy EmAez jnELAw pRi . Q a#hiEviyANH aen niA EmAez pRtH. 34 anrM EyAv niymM m}uv vAyic@. a#hM zApM EyA v vAyic@. nYAymANpusHtki q}utei EpAel teyANv a vAyictH. 35yi AEyliel m}uv jnL@M aview owiyi. qlA OIkM ikM yi AEylukAErA ewAM vsici m}uv viEdzikM aview wiyi. EmAez nkiy oAErA klnyM EyAv vAyikyM ecyH. giebEyAkA EyAvey w EyAAndi pwiARu qlA rAjAAM ArYeLi Ek@. hitY, aEmArY, knAnY, eprisY, hivY, eybUsY qI jnew rAjA ArAyi av. av mlEdz M atieR tA}HvrkLiluM tAmsic@. mYDrNYA}iyew tIrEdzH elbA EnAvery EdzM av tAmsi c i . 2Q rAjAA omic @ wi. EyAvyH M yi AEyjntyH em tier yM ecA av ptiyi@. 3 eyrIEhAeyyM hAyieyyM EyAv qen EtAlic@ qtH giebEyA niel jn Ek@. 4atinA av yi AEyjntey kbLiiA tI mAnic@. avew pti enyAyi . epAiyM epALimAy p}y ik av EzKric@. Q p}y

EyAv 8:30-9:16

ik av tew m]gew puR kyi. vLer derni vrikyA eN kANiA av p}y cAkM m]gew puR kyi. 5p}y ec k av Dric@. p}y vOM Dri c@. Ni pU piwic aM av ki kti. aen av vLer der niM vtAyi EtAic@. 6 anrM av yi AEyjntyew pALyi El EpAyi. gigAlinwAyi pALyM. av EyAvyew awei pR u, { vLer derniM vrik yANH. { nimAyi o smADAn wwiyAA #hi. 7 yi AEylukA Q hivYErAw pR u, ni {eL mArAA mi kyAyiriAM. ni {ew aw vsivrAyiriAM. ni qvi w vvrAeN vYmAver nimAyi o smADAn wwiyA A { v. 8 hivY EyAvEyAw pRu, { niew B]tYA. pE EyAv EcAdi c@, ni rANH? qview niM v ? 9 av mRupwi pRu, { niew Esvk. vidrmAeyA rAjY niANH { vtH. niew eedvmA yEhAvyew mhAy zieyi EkANH { vtH . aveR v]ikeLi { Ek@. av QjipHti ecyHt qlA kArY eLiyM { Ek@. 10EyAAndi ki} aEmArYew ru rAjAAer av EtAlicM {LRiu. ehzH EbAniel rAjAvAy sIEhAM asHt ErAiel bAzArAjAvAy oAM yi av. 11atinA {ew m AM {ew kM {ELAw pR u, vzYi BNvumAyi yi A Eyjne kANA EpAvuk. avErAw en pRyk, { niew B]tY A. {mAyi o smADAn wwiy Ak. 12 {ew aM EnA! { vIwH viEA a wM putiymAyi . EA atH NiyM p}ymA ytH ni kANAM. {ew i k EnA! { vIw viEA av putiyM vIH niRc mAyi. EA av epAieALiH p}kiyi ri ni kANAM. 13{ew eckM vOM EnA! { Dri av Q dIGyAyi tA H nziietAyi ni kANAM. 14 v pRy stYmAENA qRi yA yi AEyjnt #hic@. ati nA av aM cic@ EnAi. pE qANu ecEetH av yEhAv EyAw EcAdicil. 15avmAyi smADAn i k}iyAemH EyAv krARuAi. aver jIvEnAew viwAemH stic@. EyAvyew Q vAgHdAnM yi AEy liel mA aMgIkric@. 16m divsM

EyAv 9:17-10:11

222
hAyiey EyAv EtAlikyM pU mAyM nziikyM ecyH evH ayA aRiu. eyrIEhAEyAwM ati eR rAjAviEnAwM EyAv aen teyANH ecyHtetM rAjAvH mni lAi. giebEyAjnt yi AEylukA mAyAiy smADAn wwiey iyM rAjAvH Ek@. av eyzElminH vLer awAyi tAmsicitH. 2 atinA aEdAnI-EsedH vl A et By. hAyiEpAel o ecRiy ngrmA yiil giebEyA. etA rAjkIy ngreyM EpAel, vLer vliy ngr mAyi giebEyA. ngrilu v nl EyAALAyi. atinA rAjAvH By. 3 eyzElmiel rAjAvAy aEdAnI-EsedH , ehEAniel rAjA vAy EhAhAmiEnAw sMsAric@. y iel rAjAvAy pirAM, lAKIziel rAjA vAy yAhIyA, qEgAniel rAjAvAy edbI qivErAwM ayA sMsAric@. eyzElMrAjAvH avErAw yAcic @ . 4 qEAewAM vH giebEyAen mi EyAvyM yi AEyjntymAyi giebEyA o smADAn wwiyA iyiri. 5 aen eyzElM, ehEA, y H, lAKIzH, qEgA qI au rAjY Liel rAjAAewyM eesnYM o mic@. eesnY giebEyAniEl EpAyi. z@ ngrM vLH atien tier yM ecA wi. 6giebEyA niel jn gigAli pALymwici EyAvyHH o sEzM ekAw yc@. sEzM tAyi+ { a yew B]tYA! {eL tniey viwEt. EvgM vH {eL shAyiENEm! {eL riENEm! mlEdze aEmArYrAjAAerlAM EcH {eL miA viri. 7atinA EyA v teR m}uv eesnYvumAyi gi gAliniM puRe@. EyAvyew vuM mikc EpArALik avEnAewAM Ayi. 8yEhAv EyAvEyAw pR u, eesnYeL ByewtH. av er EtAliA {A nieL avdi AM. eesnYeLAM nieL EtAli A ApHtrl. 9 EyAvyM eesnYvuM rAi m}uv giebEyAniEl mERi. EyAv v tH z@ aRiil. av aver mictH aver atH-tewi. 10 yi AEy micEA yEhAv eesnYiE zy}mAi. aen yi AEy aver EtAli kyM o vliy vijyM EnwkyM ec yH. yi AEy, z@eL giebEyA niniM EbHEhAErAniEl@ oAwic@. yi AEyeesnYM aver aEsyM mEdyM ver oAwicH aver v}iyi vcH vDic@. 11yi AEy eesnYM z@ eL EbH E hAErA RilUew aEsA ver oAwic@. av z@eL oAwiEv yEhAv kAzniM

k}iEA yi AEylukA mni lAi av tew aynA@kArAyi evH. 17atinA yi AEylukA jnew ngrLiEl yA ecyH. mAM divsM yi AEyjnt giebEyA ekPIr, EbErAH kirYHeyyArIM qI ngrLieli. 18pE yi AEyjnt ngretier yi niil. kArNM, EntA avmAyi o smADAnywwi Ai yi. yi AEylieR eedvmA yEhAvyew mi av jnH vAgHdAnM nkiyi. krARuAiy EntAetier qlA vM piRupiRuA wi. 19qA EntA mRupwi pRu, n vAgH dAnM ecyH EpAyi. yi AEylieR eedvmA yEhAvyew mi vcA NH n vAgHdAnM ecyHttH. ave tier yM ecA EA nmAvil. 20 EA n ecEtH tANH. n aver jIvEnAew viwNM. n aver mRiEvlicA, n avmAyAiy krA lMGitinA eedvM nEAw EkApiM. 21atinA av jIvic @ ekAe. pE av new awimkLA vNM. av nmEvi viR ev@ kyM evM EkAkyM ece. ati nA EntAA avmAyi Aiy smADAnvAgHdAnM lMGicil. 22 EyAv giebEyAjntey viLi c @ . av pRu, nieLinANH {ELAw N pRtH? niew nAwH {ew pALyinwAyi. pE o vidrrAjYniM vrikyA eNH ni pRu. 23EA ni H opAwH dritAM. nieLlA vM awimkLAvuM. ni viRev@k yM eedvieR vstiyiEl evM EkAkyM ecEivM. 24 giebEyAjnt pRu, ni {eL ekAl@EmA q ByANH { N pRtH. teR jntyHH Q mi nvA eedvM EmAezEyAw klici @eH { Ek@. Q nAiluver eyAe ekAlA eedvM niELAw pRy kyM ecyH . aekAANH { niELAw N pRtH . 25EA { niew B] t YA. zriey EtAetM ni ecAM. 26 aen giebEyAjnt awimkLAyi. pE EyAv aver jIviA av dic@. aver vDiA EyAv yi A EylukAer avdic i l . 27EyAv giebEyAkAer yi AEylukAew awimkLAi. yEhAvyew yAgpIWi El@M a ApiA av etre wiwLielAeyM av viR ev@kyM evM EkAkyM ecyH. av M awimkLANH. sUrY nilmAy divsM aEdAnI-EsedH yi aEA eyzElmiel rAjAvH .

10

223
vliy kl@m} epic@. z@Li an vDiEp Q kl@m}yi mrNmwu. yi AEyeesnikew vAekAH mri ctiluM aDikMEp kl@m}yi mric@. 12 aH aEmArYer EtAliA yEhAv yi AEylien avdic@. aH EyA v yi AEyjntyew m}uv mi nikyM yEhAvEyAw A ikyM ecyH. anrM EyAv klic@+ sUrYA, giebEyA mkLi nil mAyi ni. cA, aAElA tA}Hvr yew mkLi nilmAyi ni. 13 atinA sUrY clicil. jnt z@eL EtAlic@ k}iyM ver cM aniyil. rAew pusHtki Q kT q}utei@H. sUrY kAz mYini. o divsM m}uvM at viewniM nIiyil. 14aen ati muM EzxvuM sMBviciil! aAyi yEhAv o mxYen asrict. H yEhAv yTAi yi AEyli Evi EpArAwkyAyi! 15 tiEzxM, EyAvyM eesnYvuM gigAliel pALyiEl mwi. 16 pE yi au rAjAAM dErEAwiEAyi. av mEdyiel o hyi oLic@. 17pE, av h yielALiciritH ErA ku. EyA v Eti aRiu. 18EyAv pRu, hyiEl kvAwM pARkekAH awyHk. hyHH tAM kAvA eryM nik. 19pE ni sVyM aview nitH. z@eL wM piwk. aver pii niH wM mik. z@eL avew ngrLi El mwA avditH. niew eedvmA yEhAv niH avew Em vijyM nkiyiri. 20 atinA EyAvyM yi AEyjn tyM z@eL ekA. pE z@Li cil reH tiErADitngrLi ecH oLic@. av vDieil. 21y iEzxM EyAvyew k mEd yi mwiv. rAjYilAM yi A EyjntyHetier qeiluM pRyA eeDrYeil. 22 EyAv pRu, hyew kvAwmw ciri kl@k nIM ec@k. au rAjAAeryM qeR awE@ ekAuvrik. 23atinA EyAvyew B]tYA au rAjAAeryM hyi niM puR ekAuv. eyzElM, ehEA, yH, lAKIzH, qEgA qiviwLiel rAjAArAyi av. 24av au rAjAAeryM EyAvyew mi ekAuv. EyA v teRyAkeL m}uv aEA@ viLi c@. EyAv teR eesnYiel y EdYAgAErAw pRu, view vri k! niew kAluk Q rAjAAew k}ukLi vyHk. atinA av awv. av tew kAluk rAjAAew k}ui vc@.
25

EyAv 10:12-37

anrM EyAv teR kELAw pRu, zM eeDrYzAlikmAyiri k! ByewtH. ni EnriwA EpA qlA z@ELAwM BAviyi yEhAv q ec@emH {A ni kAi rAM. 26 anrM EyAv au rAjAA eryM vDic@. avew zrIr au mrLi ekii eevErM ver EyAv aver mri iyi@. 27 sUrYAsHtmyi avew zrIr mriniM RA EyAv klic@. atinA av rAjAA oLici hkLiElH avew zrIr qw eRiu. qiH pARk ekAH hA mKM awc @ . zrIr M hyiluH. 28 divsM EyAv mE dey EtAlic@. rAjAvienyM ngrvAsi keLyM EyAv vDic@. jIvEnAew M Ayil. eyrIEhAyiel rAjAviEnAw ecyHt te EyAv mEdyiel rAjA viEnAwM ecyH. et ngr kw anrM EyAvyM qlA yi AEy lukAM mEdyiniM puRe@. av libH n yiEl ecH ngre mic@. 30 ngreyM rAjAvien yM EtAliA yEhAv yi AEyjn tey avdic@. ngriluAyi qlAveryM yi AEylukA vDi c@. eyrIEhAyiel rAjAviEnAw t ecyHt EpAel Q rAjAviEnAwM av ecyH. 31 anrM EyAvyM yi AEyjn tyM libH n yiniM lAKIziEl EpAyi. av lAKIzi @M pALymwi kyM ngre mikyM ecyH. 32 lAKIzHngre EtAliA yEhAv aver avdic@. rAM divsM av ngre EtAlic@. ngriluAyi ver m}uv yi AEyjnt ekA. libH n yiel jntEyAw ecyH t EpAelte yi atH. 33lAKIzien shAyiA Egesrini EhArAM rAjAvienyM eesnYeyM EyAv EtAlic@. avri oeyA EpAluM jIvEnAew Ezxicil. 34 anrM EyAvyM yi AEyjn tyM lAKIziniM qEg A niEl EpAyi. av qEgA @M pLymwicH atien mic@. 35aH av ng re EtAlikyM ngrvAsikeL m}u v vDikyM ecyH. lAKIziEnAw ecyHt teyAyi atH. 36 anrM EyAvyM yi AEyjn tyM qEgAniniM ehEAniEl EpAyi. av ehEAen mic @ . 37 av ngrvuM ati @m ecRup NM piwiecw. ngrvAsikeL m}uv yi AEylukA vDic@. jIv EnAew M avEzxicil. qEgAEnAw ecyH t M akArM teyAyi. av ngrM nziikyM atiluA
29

EyAv 10:38-11:17
38

224
lAiyiH yi AEylientiery yM sUNM ecyH. 6 aEA yEhAv EyAvEyAw pRu, eesnYe ByewtH . aver EtAliA {A nieL av diAM. nAeL Q smyEAew ni avereylAM ekAiriM. ni tir kew kAluk ev@kyM avew rT H tI vyHkyM EvNM. 7 EyAvyM teR eesnYvuM ep , atIitmAy o mNM nwi. EmErAMndiyi vcH av z@ eL mic @ . 8aver EtAl i A yEhAv yi AEylien avdic @ . yi AEyEsn aver EtAlikyM sIEdA, mie EPAHmyIM, ki}H misH pAtA}H v r qiviwLiEl@ aver oAwikyM ecyH. z@Li orA EpAluM lAtAM ver yi AEyees nYM yM ecyH. 9yEhAv ecNem@ pRtH EyAv ecyH. avew tir kew kAluk ev@kyM rTH tI vyHkyM ecyH. 10 anrM EyAv mwiec H hAEsAngrM piwiecw. hAEsAri el rAjAvien EyAv vDic@. (yi A Eylientier yM ecyHt skl sA%A jYewyM EntAvAyi hAEsA.) 11 yi AEyEsn ngrLiluAyi qlAveryM ekA. av jneL m}uv nziic@. jIvEnAew oM micm Ayiil. anrM av ngri tI vc@. 12 EyAv Q ngreLlAM piwiec w. rAjAAer m}uv av ekA. Q ngrLiluetlAM EyAv pUmAyM nziic @ . yEhAvyew EsvknAy EmAez klictsricANH av Q viDielAe ecyHttH. 13q A pvtLi niiei ngr yi AEyeesnYM kicil. arilu ngrLi hAEsA mAmANH tIyHiryAetH. ngr mANH EyAv kic t H . 14ngrLi t k sADneLlAM yi AEyj nt eekvzM vc@. ngri k m]g eL av eekywi. qA avi ewyAyi mxYer m}uv av ekA. mxYer eryM av jIvici riA avdicil. 15vLer pH yEhA v teR B]tYnAy EmAezEyAw en ecA klici. anrM EmAez EyAvEyAw en ecA klic@. EyAv eedve asric@. yEhAv EmAezEyAw kl i c e tl A M EyAv ecyH. 16 aen rAjYAyi m}u v jnteyyM EyAv EtAlic@. ml EdzM, enegvH, EgAezEdzM, pwiA R mlywivAr, EyAAtA}H v r, yi AEylielyM smIpEdzLiel yM pvt vyHelAM Em av niyNmAyi. 17EsyIri smIp m hAElAupvtM mt ehEA

yiver ekAl@kyM ecyH. an rM EyAvyM yi AEyjntyM edbIriEl mwiecH ngre mic@. 39av ngreyM rAjAvi enyM edbIri @m ecRu pN eLyM piwicwi. ngrvAsikeL m}u v av vDic@. jIvEnAew M av Ezxicil. edbIriEnAwM atieR rAjA viEnAwM yi AEyjnt ecyHttH, eh EAEnAwM atieR rAjAviEnAwM ecyH t EpAel teyAyi. libH n EyAwM atieR rAjAviEnAwM av ecyHtM teyAyi. 40 aen EyAv mlEdzeyM enegvienyM* pwiAR mlerivu keLyM ki} mlerivukeLyM av yiel rAjAAeryM EtAlic@. yi A EylieR eedvmA yEhAv, aver eylAM vDiA EyAvEyAw pRu. atinA lLi orAeLEAluM EyAv jIvEnAew viil. 41 kAEdzH b mt gAvery ql A ngrM EyAv piwic w i. QjipHtiel EgAez mt giebEyA very EdzLiel ngreL EyAv piwiecw. 42oywite ngreLyM avew rAjAA eryM EyAv kI}wi. yi AEylieR eedvmA yEhAv yi AEyli Evi pw epAtiyekAANH EyA vyHH a sADictH. 43anrM EyA vyM yi AEyjntyM gigAli tew pALyi mwieyi. vw ngreL EtAli sMBvic ArYeLlAM hAEsA riel rAjAvAy yAbI Ek@. ati nA aEnkM rAjAAew eesnY eL viLic@A ayA tImAnic@. mAEdAniel rAjAvAy EyAbAbH, ziE%A niel rAjAvH, aHzAPiel rAjAvH, 2 vw M iEdzM mEdzm rAjAA qiv yAbI sEzm yc@. kieErAH, enegvH, pwiAR mlywivArM qiviwLiel rAjAA H yAbI sEzmyc@. pwiARu nAEPAHEdA q rAjAviM ayA sEzmyc @ . 3ki}M pwiARum knAnYew rAjAAM yAbI sEzmyc@. aEmArY, hitY, epri sY, eybUsY qien mlEdz jntkM yAbI sEzm yc@. misHpyew smIpM ehEA p vti tAe} vsi hivYM ayA sEzmyc@. 4atinA Q rAjA AeweylAM eesnYM omic@v. aEnkM pwyALikM tirkM rTM Ayi. atH vLer vLer vliy o eesnYmAyi. kwRe mN rik EpAel atH kANe@. 5 Q rAjAAerl A M EmErAM q ekAc@ ndiryi sELic@. av t ew eesnYeL m}uv o pALyi
enegvH eydyH et mEdzM.

11

225
pvti tAe} elbAEnA tA}Hvr yiel bAgAd very Edzew Em EyAvyH niyNmAyi. Edze qlA rAjAAeryM EyAv piwikyM aver ekAl@kyM ecyH. 18 aEnkM vxM EyAv rAjAA etier yM ecyH. 19 Edz ngrLi o mAM yi AEylumAyi smADAn wwiyAi. hivYngrmAy giebEyA yi atH. melA ngr M yi EtAlie@. 20t zArAyiev avereAH EtAiikyAyi yEhAvyew lYM. aEA av yi AEylien tier yM ec@M. aen avnH aver niyM nziiA k}iu. yEhAv EmAezEyAw kl i c EpAel te avnH aver EtAliA k}iu 21 ehEA, edbI, anAbH, eydA qiviwLiel mlEdzLi anA kY tAmsici. EyAv avErAw yM ec@kyM averyM avew p NeLyM pUmAyM nziikyM ecyH. 22yi AEyli pie o anA kY EpAluM avEzxicil. gyiluM giluM asHEtAdiluM mAEm tAM anAkY avEzxic i Z. 23pH yEhAv EmAezEyAw kl i c EpAel EyAv yi AEylieR m}uv niy NvuM ew. yEhAv teR vAgH dAnmsric H mi yi AEyli nki. EyAv mi yi AEyliel EgAAyi niyic@. avsAnM yM avsAnikyM aview smA DAnM eekvkyM ecyH. AEylinA EtAli e rAjAA yi AEyjnt EyAAndiyew ki} EdzM m}uv tL@ew niyNilAi. aEA mt ehEApv t M very lvuM EyAAtA}Hvryew ki}e EdzvuM avEwtAyi. Q mi eekywA yi AEyjnt EtAlic rAjAA v rANH+ 2 ehzHEbAni tAmsi aEmArY ew rAjAvAy sIEhAen av EtAlic@. aEAtA}Hvryiel aErAEv mt yEb A undi very Edze ayA Brici. aveR rAjYM Q tA}Hvryew mYi rMBic@. aEmA nYmAy avew atii atAyi . gielyAdieR pti sIEhA Bric @ . 3 glIltwAkM mt cAvukw ver EyAAtA}Hvryew ki} BAgvuM avnANH BricitH. EbHeyzIEmA mt pisH g Akew et BAgM veryM av Brici. 4 bAzAniel rAjAvAy oAgienyM av EtAlic@. erPyrievnAyi oAgH. asHtAErAiluM qeyilu m l av Bric@. 5 ehEA, sA, bAzAniel m}uv Edz yi

EyAv 11:18-12:24

qivyi av BrNM nwi. egri elyM mKAyielyM jn tAmsici iwH aveR rAjYM avsAnic @ . gielyAdieR pti miyM oAgH Bric@. ehzHEbAniel rAjAvAy sIEhAeR miyi EdzM avsAnic@. 6 yEhAvyew B] t YnAy EmAezyM yi AEyjntyM Q rAjAAer m}u v EtAlic@. EmAez mi Eb, gAdH qI EgAAM mneyew EgAieR ptiM nki. av sVmAtinANH EmAez Q mi av nkiytH. 7 EyAAndiyew pwi ARu BAg rAjAAeryM yi A Eyjnt EtAlic@. EyAv aver miyiEl nyic@. EyAv pu EgAAyi vIticANH lM nkiytH. eedvM av nkAem vAgHdAnM ecyHt lmAyi atH. elbAEnA tA}Hvryiel bAgAdiM EsyIrinw hAlAupvtiM wyH lmAyi atH. 8 ml EdzM, pwiAR mlrivH, EyAA tA}Hvr, ki} mlk, mmi, enegvH, qiviw tiluew. hitY, aEmArY, knAnY, eprisY, hivY, eybUsY qiv tAmsici l mAyi atH. yi AEyjnt prAjy ewiy rAjAAew o pik tA+
9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

12

23 24

eyrIEhAyiel rAjAvH EbETlinw hAyiliel rAjAvH eyzElmiel rAjAvH ehEAniel rAjAvH yiel rAjAvH lAKIziel rAjAvH qEgAniel rAjAvH Egsriel rAjAvH edbIriel rAjAvH egdriel rAjAvH EhAyiel rAjAvH rAdiel rAjAvH libHnyiel rAjAvH adlAmiel rAjAvH emEdAyiel rAjAvH EbETliel rAjAvH thyiel rAjAvH EhePriel rAjAvH aEPiel rAjAvH zAErAniel rAjAvH mAEdAniel rAjAvH hAEsAriel rAjAvH ziE%A emErAniel rAjAvH azAviel rAjAvH tAnAiel rAjAvH emgIEAyiel rAjAvH kAEdziel rAjAvH kEliel eyAnyAmiel rAjAvH EdAEmiel EdArAjAvH gigAliel EgAyIMrAjAvH tisAyiel rAjAvH ek rAjAA

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 31

EyAv 13:1-28

226
aviewniM oAwic i l . av M yi AEy jntEyAewAM aview e tAmsi. 14 Elviyew EgAA mAmANH o@M mi lBiAtH. pkrM, EhAmbliyAyi yi AEylieR eedvmA yEhAv yH aiew qlA m]geLyM avewAM. atANH yEhAv av ErAw vAgH d AnM ecyH t tH . 15EbeR EgAiel oAErA wMbiM EmAez Rc@ lM nkiyi. av sVIk ric l vyAyi. 16aEA mlyiwinwH aErAEv mt Emdb pNM very lmAyi atH. m}u v tA}HvryM tA}Hvryew mYilu pNvuM ti ewM. 17ehzHEbA ver mi vYApic i. tA}H v ryiel qlA pNM ati ei. dIEbA, bAEmAHbA, EbHbAEm EyA, 18yhHs, ekEdEmAH , EmPAH, 19 kirYyiM, sibHmAtA}Hvryiel i Elu EsErH zh, 20EbHepEyA, pisH g Ak, EbH e yziEmAH qivyAyi pN. 21a en smtliel qlA pNM aEmA rYew rAjAvAyi sIEhA Brici lM EdzH ewM. ehzHEbAniel pNilANH rAjA vu BricitH. pE EmAez avenyM midYAnYew EntAeLyM EtAlici. vi, EreM, sU, , ErbA qivrA yi EntA. (Q EntAeLlAM sIEhAEnAewAH yM ecyH.) rAjY teyAyi Q EntA tAmsi citH. 22ebEyArieR punAy bil yAmien yi AEyjnt EtAlici. (bielyAM mAikvidY ekAH BAvi pR i.) yi yi AEyjnt aEnkM Eper vDicu. 23EbeR EgA i nkei mi EyAAndi yew tIrH avsAnic@. aen Eb eR EgAi nke miyi Q pNM pikyilu vylukM ew. 24 gAdieR EgAi EmAez nkiy mi tANH. Q Edz EmAez oAErA EgAiM nki. 25yEsrieR miyM gielyAdiel lA pNM rbyH smIpM aErAEv very aEAnY ew lieR ptiyM EmAez av nki. 26ehzHEbA mt rAmAH misHpyM ebEtAnImM very Edz lH ew. mhnyIM mt edbIrieR EdzM very BAg vuM atiew. 27EbHhArAmiel tA}Hvr, EbHni%A, suEAH, sAEPA qiviwM ati e w. ehzHEbAniel rAjAvAy sIEhA Brici melA miyM ati e w. EyAAndiyew ki} vzA yi mi. glIlwAkiR av sAnM ver EdzmAyi. 28EmAez, gAdieR EgAi nkiy lmAyi aetlAM. pikyilu qlA pN

13

niyM qwewA mi EyAvyH vLer AymAyEA yEhAv avEnAw pRu, EyAvA, ninH vLer AymAyiri . pE nin niyNEmew A niyM DArALM mi bAiyH. 2 eg aTvA ePlisHtYew EdzM nI ver kwiyil . 3 QjipHtiel sIEhAndi mt wt vwH qEA atii very l nI ni yM kwiyiil. mi EA}uM knA nYew eekvzmANH. gyielyM asH EtAdielyM asHkElAnielyM gi elyM qEAnielyM au ePlisHtY EntAeL nI niyM EtAliAH. 4 knAEdzieR et tAmsi avYeryM nI EtAliAH. sIEdAnY ew emyArey aEmArYew atii yAy aEPveryM. 5egbAlYew Ed ze nI niyM EtAliciil. eh EApv t i tAe} bAgAdi ki} elbAEnA EdzM mt hAmAHvery EdzvuM kI}wNM. 6 elbAEnA mt mie EPAHmyIM very mlEdzANH sIEdAkA vsitH. pE yi AEyjntyH Evi ver m}uv {AniviewniM oAwiM. yi AEyjntyH iwyi ni mi p vyHEA Q lM ni oAiNM. {A pRy EpAel te ecNM. 7ni Q mi op EgAM mneyew pti EgAimAyi p vyHk.

H mi pvy Eb- gAduEgAAM mneyew EgAieR me ptiAM tew mi qw k}iu. yEhAvyew B]tY nAy EmAez av EyAAndi ki} lM ekAwi. 9avew mi aEAmlyiwinw aErAEv ri rMBikyM tA}Hvryew mYi lu pNM ver wkyM ecyH. EmedbA mt dIEbA very m}u v smtlvuM ati ei. 10 aEmArYew rAjAvAy sIEhA Brici qlA pNM EdzAyi . ehzHEbAngrilAyi rAjAvu BricitH. aEmArYew ati i ver mi wi. 11gielyAdu ngrvuM lieR BAgmAyi. egrielyM mAKAyielyM jn tAm sici EdzvuM atiluei. ehEApvtM m}uvM bAzA m}u vM sA ver miyilAyi. 12 oAgHrAjAvieR sA%AjYvuM EdzA yi. bAzA BricitH oAgH rAjAvA yi. mH asHtAErAM qiyM Bri citH oAgAyi. erPAyijntyi evnAyi oAgH. mH EmAez aver EtAlikyM avw lM eekyw kyM ecyH t i. 13yi AEyjnt, egrielyM mAKAyiElyM jntey
8

227
M atiewM. EmAez lM oAErA wMbimAyi nki. 29 mneyew pti EgAi n kiy miyANtH. mneyew pti EgA inH Q mi lBic@. 30 lM mhn yImi rMBic @ . bAzA m}uvM, bAzAniel rAjAvAyi oAgH Brici m}uv lvuM, bAzAniel yAyI riel m}uv pNL@M wi ek aRu p ngr ati e@. 31oA rAjAvieR pNLAy gielyAdieR pti, asHtAErAH, qyi qiviw M liluewM. Q mi m}uv mneyew punAy mAKIrieR wMbi nketAyi. puAri ptiEH lM lBic@. 32 EmAez Q lM m}uv Q EgA nki. jn EmAvAbiel sm tlLi pALymwic i riEvyANH EmAez ecyHttH. EyAAndiyew mRuker eyrIEhAyH ki}Ayi atH. 33Elviyew EgAAH EmAez o@M mi nkiyil. yi AEylieR eedvmA yEhAv tA te ElviEgAi sAnmAyiriemH vAgH d AnM ecyHti.

EyAv 13:29-15:3

14

jnH Et l nk NemH puErAhitnAy qelyA sAM eR punAy EyAvyM yi AEylieR EgAlvAM Ec H niyic@. 2jnH mi etre wA tAnA#hi mAEmtAeNH yEhAv vLer pH EmAezEyAw klici . optr EgA nRui@ EvNM avnveR mi keA. 3 rr EgA EyAAndiyew ki} vzH EmAez lM nki}iu. qA Elviyew EgAinH m@v nki y EpAel lM nkiyil. 4pu EgAAM avrv lM nki. EyAEsPieR puAer ru EgALAyi tiric@. mneyM q yImM. oAErA EgAiM eR mi kii. qA Elviyew EgAiluvH o@M mi lBicil. tAmsiA tAM pN mAEm av kiiyi Z. atH qlA EgAewyM mi yi ei tAM pNLANH. avew m]gAyi eR vylukM nkei. 5yi AEy EgA iwyi mi qen viBjiNemH yEhAv EmAezEyAw pRi. yEhAv klic EpAel te yi A Eyjnt mi vItic@. kAElbi teR mi ki@ o divsM eydyew EgAi niM RcAk gigAli EyA vey kANA EpAyi. eknisYnAy eyPueyew punAy kAElbH av ri orALAyi. kAElbH EyAvEyAw pRu, kAEdzHbyi vcH yEhAv
6

pRtH oAik. teR B]tYnAy* EmAezEyAw sMsArikyAyi yEhAv. nieyM qeyM piyAyi yEhAv sMsArictH. 7 n EpA lM priEzADiA yEhAvyew B]tYnAy EmAez qe ayc@. aEA qni nAl vyAyi. mwi vEA nAwieniy qeR DArNk {A EmAezEyAw pRu. 8 qEAewAM v m@vrAke Edz eiy kArY jnELAw pRy kyM atver ByewkyM ni/A hewkyM ecyH. pE, yEhAv miey sVmAA ne avdi emH {A yTAi vizVsi ci. 9 atinA aH EmAez qEA ewA vAgHdAnM ecyH. EmAez pRu, nI EpAy lM niERtAM. qe EM atH nieR ikew sV mAM. nI, qeR eedvmA yEhAv yi yTAi vizVsiciti nA mi nin {A tM. 10 EA yEhAv, av pRi EpAel qe nAlu vxM jIviic@. smyM neLlAM mmi yi alu. EA qniH qp u vyAyi. 11EmAez qe ayc smyE EpAel te ErAgYvA nANH {A M. aE EpAel yM ecAM {A tARANH. 12ati nA peA divsM yEhAv qni vAgHdAnM ecyHt mlEdzM EAeL ni trik. zrAy anAkYrANview a vsiciet nI Ek@. ngr vLer vluM nAyi sMri emAyi. pE H, yEhAv qEAewAei yEhAv pR EpAel {A lM sVmAM. 13 eyPueyew pu kAElbien EyAv a#hic@. ehEAngrM EyAv av sVmAyi nki. 14 ngrM M eknisYnAy eyPueyew pu kAElbieR wMbiER tANH . yi AEylieR eedvmA yEhAvey av yikyM a srikyM ecyHttinA mi M aveRyAkEwtAyiri. 15kirY H ab qAyi ngrM mH viLieitH. anAkYewyiwyilu Ayi mhAnAy abAyew Epri lANH ngrM aRiyetH. ati EzxM miyi smADAnM nilni. eydyH lM ki@ H eydyH nke mi EgA iel wMbiwyi vIti e@. qEdAmieR atiiveryM etH etmAeR ariver sImmi yM NH mi. 2cAvukwlieR ete aANH eydyew miyew ete atii rMBitH. 3 atii, etH sHEkApiEyA rilUew sIniEl nIu. anrM etH kAEdzHb
teR BtY eedvpux qM. ]

15

EyAv 15:4-37

228
qivyAyi wMb. anA ieR wMbinivrAyi av. 15anrM edbIri tAmsi vetier kAElbH yM ecyH. m kAlLi kirYH EseP qM edbI qM aRiyei. 16kAElbu pRu, kirYH EseP miA {A #hi. ngre mic@ EtAlivnH qeR puiyAy asey {A nM. qeR mkeL vivAhM ecA {A ayAeL av diM. 17 kAElbieR sEhAdrnAy eknsi eR punAy oIEy ngre EtAlic@. atinA kAElbH teR pui yAy asey oIEyli BArYyAyi nki. 18asA oIEyliEnAewAM tAm siA EpAyi. asyew pitAvAy kAElbiEnAw Rc@ mi EcAdiA oIEy asEyAw pRu. asA teR pitAvieRywE EpAyi. av k}utR niiRiyEA kAElbH avELAw EcAdic@, nine A EvtH? 19 asA mRupwi pRu, qnieA a#hM n.* enegviel vr m mi aH qni t. evm Rc@ mi qni trik.av vzYetH kAElbH av nki. EdzH EmelyM kIe}ym jlAzy ayA av nki. 20 eedvM av vAgHdAnM ecyHt mi eydAEgAi lBic@. oAErA EgAiM miyielA BAgM kii. 21 eydyew EgAinH enegvieR etEdze pN m}uv lBi c@. qEdAmieR atii smIpmAyi Q pN. pNew pik tANH . ekbH e sEy, ed, yA, 22kIn, diEmAn, adAd, 23EkedzH, hAEsA, yitHnA 24sIPH, EtelM, byA ElAH, 25hAEsA, hd, ekrIEyAHehE A (hAEsA), 26amAM, ezm, EmAlAd, 27 hs-g, ehzHEmA, EbHEpeltH, 28 hs -vA, EbEzbA, biEsAtY, 29 bAl, IM, esM, 30qEtAldH, ek sI, EhA, 31sikAgH, mdHm, ss, 32 elbAEyA, zihIM, yI, riEA. ati peAp pN M avyew vylukM Ayi. pwiAR mleviluM eydy ew EgAinH lM kii. pN ew pik tANH . 33qsHtAEyA, esArA, azHn, 34sEnAh, gAIM, th, nAM, 35yH, adlAM, EsA EKA, aEs, 36zAryIM, adITAyIM, egEdrA (egEdErATiyIM). ptinAlu pN M avyew vylukM atilu ewM. 37 eydEgAinH Q pNM nkei+ esnA, hdAzAhH, midH
qnieA ... n aTvA qe sVAgtM ec aTvA qnieA avit.

yiElM atH w. ehE A k}iH dAriElM atii nIu. dAri niM atii tiriH kAyiEl nIu. 4 QjipHtieR jlvAhmAy asHEmAniElM pie mYDrNYA}iyi ElM a nIu. EdzM m}uvmAyi avew ete atii. 5 avew ki}E atii EyAA ndi kwli Eciwe cAvu kwli eR tIrmAyi. EyAAndi kwli EciwH av ew vwe atii rMBic@. 6an rM vwe atii EbHehAgyi ElM aviwH EbH arAbAyiElM vYApic@. EbeR punAy EbAhA eR kliElH atii w. 7 an rM atii EKAtA}H vryilUew edbIriEl nIu. aview atii vwEAu tiriH gigAliEl EpAyi. adIM pvtilUew EpA pAtyew mRuvzANH gigA. jl vAhieR etvzmAyi atH . EzemzH jlvAhiElH ati i nIH ErAEgli atH avsA nic@. 8anrM eyzElM q eybU sYngrieR et vzEAw Ec kiw ebhiEAM tA}HvryiEl atii EpAyi. aview atii hiEAMtA}H v ryew pwiARu vz i mkLiEl nIu. erPA yIMtA}H v ryew vwEyAyi atH. 9aviewniM atii enpHEtA hyiel jlE AtiEl nIu. qEA pvtinw ngrLi ElH atii nIu. aviewniM atii tiriH kirYH eyyArIM qH aRiyew bAlyiEl EpAyi. 10 bAlyi atii pwiAERAu tiriH EsyImlEdzE EpAyi. eksAElA q eyyArIM pvti eR vw vzwi atii Ri EbH E zemziEl EpAyi. aview niM atii timH n yM k}iu EpAyi. 11anrM qEAni vw iEl EpAyi. aview niM ati i ziEAniEl tiriykyM bAlp vtM kw EpAvukyM ecyH. ati i ybHEnliEl wkyM mDYDr NYA}iyi avsAnikyM ecyH. 12 eydyew miyew pwiAeR atiiyilAyi mDYDrNYA}i. aen eydyew mi Q nAlH ati kilAyi. Q EdzANH eydyew wMb vsicitH. 13 eyPueyew punAy kAElbinH eydyiniM Rc@ mi nkA yEhAv EyAvEyAw klici. ati nA yEhAv klic mi EyAv kAEl bi nki. anAieR pitAvAyi abyew pNmAy ehEA q kirYH abyAyi EyAv avnH nkiytH . 14ehEAni vsici mH anAkY wMbeL kAElbH ri. EzzAyi, ahImA, tmAyH

229
g, gAdH, 38dilA, misHpA, EyAetEy, 39 lAKIzH , EbAsH k AH , qgH E LA, 40 kEbA, lAhHmAsH, kiHLIzH, 41egEd ErAH, EbHdAEgA, nAm, mEd, ek ptinARu pNM avyH ilum skl #AmL@M atiluAyi. 42 eydyiel jnH Q pN M lBic@+ libHn, eT, zA, 43 yipHtAhH, azHn, ensIbH, 44ekyil, akIbH, mAErz, Q op pNM avyew @m vylukM av lBic@. 45 qEA pNvuM ati @m ecRupNM vylukM eydEgA i kii. 46qEAni pwiARu EdzvuM atiel vylukM asHEtAdi nw pNM av lBic@. 47 asHEtAdi @m EdzvuM aviw e pNM eydyew miyi ewM. gyH @m EdzvuM ati nw pNM vylukM eyd yiel jn lBic@. QjipHtiel ndiver avew atii vYApic@. mYDrNYA}iyew tIrwi avew mi w. 48 iEdz pNM ey dyiel jn nke@. pN ew pik tANH+ zAmI, yI, EsAEKA, 49d, edbI q kirYH s, 50anAbH , qsH e tEmA, nIM, 51 EgAez, EhAElA, gIElA. ptienA pNM avyHH @m m}uv vylukM atiluH. eydyiel jnH ni pRy pNM nkei+ arAbH, dm, qzA, 53yAniM, EbH- th, aEPk, 54 mHt, kirYH abA, sIEyA, op pNM avyH @m vylukM atiluH. 55Q pNM eydyiel jn nkei. mAEvA k E, sIPH, yt, 56yie Ey, EyAH edyAM, sAEnAh, 57kyI, gieby, timHn; ek p pNM avyH @m vylukM atiluew. 58 eydyiel jnH Q pN M nke@+ h, EbH-sU, egEdA, 59mArAH, EbH-aEnAH, q etEA. atilAek Ru pNM avyH @m vylukL@M Ayi . 60 rb, kirYH eyyArIM q kirYH bA qI ru pNM eyd yiel jn nkiyi. 61mmi yiel pNM eydyiel jn nkei. atieR pik EbH arAb, miI, esKAK, 62nibH zA, ngrM, egdi. Ru pN M avyH @m vylukM. 63 eyzElmi vsi eybUsYer rA eydyiel eesnYi k}i il . atinA M eyzElmi eydAjnELAewAM eybUsYM tAm si.
52

EyAv 15:38-17:3

16

qyImiM mneyM mi lBi H EyAEsPieR wMbi kiiy mi tANH. eyrIEhAyH smIpM EyAAndiyi rMBic Q lM ati ki} eyrIEhA jl vAhiEl w. atii eyrI EhAyiniH EbETliel mlEdz 2 E w. anrM atii lUsH q EbETliniM aYew ati iyAy atAErAiEl nIu. 3 an rM atii pwiARH yEPtYew EdzE nIi. anrM tA}Hvryi lu EbHEhAErAniEl EpAyi. an rM EgesrilUew mDYDrNYA}iyiEl EpAyi. 4 aen EyAEsPieR puArAyi mneyewyM qyImieRyM jn tyHH avew mi lBic@. 5 qyImieR jntyH nkiyi mi tAyi. EbHEhAErAeR Em BAginw aetErAH aAri avew ki} atii rMBic@. 6 pwiAeR atii mIKH e mTAi rMBic@. atii ki}H tAnH ziElA yiEl tiriH ki}H yAEnAhyiEl nIu. 7anrM yAEnAhyH tAe} niM atAErAiElM nArAiElM nIu. eyrIEhAver nI atii EyAAndiyi avsAnic@. 8kAnA ndi pwiARH thyiniM ati i kwli avsAnic@. qyImi eR jntyH nkiyi mi atA yi. EgAiel oAErA wMb iM tew miyew vItM lBic@. 9 qyImieR atiiNLDi kvuM mneyew atiiyilAyi. qiluM pNM ati @m vylukM qyImi lBic@. 10pE egEsriniM knAnYer o}iiA qyImY k}iil. atinA knA nY M qyImYErAewAM vsi . pE knAnY qyImYew awi mkLAyi. anrM mneyew EgAiM mi nkeu. EyAEsPieR m punAyi mne. mneyew m punAyi gielyAdieR pitA vAy mAKI. mAKI mhAnAeyA EyAA vAyi. atinA gielyAdM bAzA EdzL@M mAKI kwMbi nk e@. 2mneyew EgAiel m@ wM bAM lM nke@. abIEy es, EhelH , a iEy, EzeKM, EheP, ezmIdA qivyAyi wMb. verlAM EyAEsPieR punAy mneyew m@ puArANH. vew wMbH tew miyew vItM lBic@. 3 EhePrieR punAyi ezElAP hAdH . gielyAdieR punAyi EheP. gielyAdH mAKIrieRyM mAKI mneyewyM puArAyi. ezElA PhAdinH puAAyiil; au

17

EyAv 17:4-18:7

230
EyAv avErAw mRupwi pRu, ni vLeryDikM Epei ml Edz EpAyi kAw evieLicH aviwM pEyAgdmAieA_k. lM EA eprisYewyM erPAy EwyM NH. pE mlEdze q yIM ni vLer ecRutAeNi lM ecewk. 16 EyAEsPieR jnt pRu, {eL sMbiciwEALM qyIM rAjYM a vlutel stYmANH . pE aview vsi knAnYH u rT EpAlu zmAy yD H! yi AEy, EbHezyA, Edz ecRu pN qiv yew niyNvuM avANH. 17 aEA EyAEsPieR wMb EAwH, qyIM, mne qI jnELAwH, EyAv pRu, pE ni anvDi yAkH . ni ati zmANH . niH miyew oilDikM vIt kiNM. 18mlEdzM ni sVmA NM. aetA vnmANH. pE ni atiel mr evi lM vAs EyAgYmANM. ni a m}uv sVmANM. knAnYer ni nAi niH o}iiNM. av zM zmAy yDvmAeNi EAluM ni aver EtAliM. bAi miyew vItMvyH H yi AEyjnt m}uv zIElA vi owi. aview av sE LnwArM oi. yi AEyjnt rAjYM niyic@. av Edze ql A z@eLyM EtAl i c @ . 2pE aEA}uM eedvM vAgHdAnM ecyHt mi lBiA }u yi AEyEgAA yi. 3 atinA EyAv yi AEyjnt EyAw pRu, nieLANH niew mieywA yM nA kAitH? niew pitAAew eedvmA yEhAv Q mi niH nkiyiri . 4 atinA niLi oAErA EgA AM mEper vItM etrewNM. aver {A lpriEzADnyH viwM. av lieR o pwM vryH kyM anrM qeRyw vrikyM EvNM. 5 av le }u BAgLAyi tiriNM. eydyiel jnH av ew mi etBAgAyiriM. EyAEs PieR jntyHH avew mi vw BAgM yiriM. 6 pE ni o pwM vryHkyM miey }u BAg LAyi tirikyM EvNM. pwM qeR mi vyHAM. aEA nmH Et EgAH Et lemH new eedvmAy yEhAvyew tIi viwAM.* 7 ElvYH miyew vItM ki@kyil . puErAhitrAyi yEhAvey <xiA
nmH ... viwAM view new eedvmA yEhAvyH mi {A nRuiwM qM.
15

puimArAyi avAyitH. mh, EnAv, ehAg, m, tis qAyi avew Epk. 4 puimA puErAhi tnAy qelyAsrieRyM eR pu nAy EyAvyewyM mH EntAA ewyM awE EpAyi. puimA pR u, puxA lM { M nkNemH yEhAv EmAezEyAw pRi. atinA qelyAs yEhAvey asricH puimAH tew pitAvieR sEhAdrAH nkiy lM nki. 5 aen mneyew EgAinH EyA Andiyew pwiARH p Edz M EyAAndiyew mE kryi gielyAdH, bAzA qI ru Edz M lBic@. 6 puA mi mne yew EgAiel puimAM lBic@. mneyew bAi wMbH giel yAdM nke@. 7 mneyew l EzriM miKH emTAiM wyilu EdzmAyi. EzeKminwAyi tH. -th Edzi et BAgEH atii nIi. 8 thyH @m l mneyewyAyieviluM pNM avEwtAyiil. thpNM mne yew atiiyilAyi. atH q yIMkAew EdzvumAyi. 9mne yew atii kAnAndiyew etBA gE EpAyi. EdzM mneyew EgAiERtAyieviluM pN qyImYEwtAyi. mneyew atii ndiyew vwAyi. atH pwiARH mYDrNYA}i ver w. 10 etEA@ mi qyImYEwtAyi . vwEA@ lM mneyEwmA yi. pwiAeR atii mYDr NYA}i yi. atii Ez rieR miyi vwM yiAKArieR miyi ki}M sHpzic@. 11 mneyew jntyHH yiAKArieR yM EzrieRyM EdzLi pN Ayi. EbHezyA, yieb yAM avyH @m ecRupN qiv mneyew jntyH tANH . EdA EdA, tAnAH, emgIEA qI ngrLiluM avyH @m ecRu ng rLiluM mneyew jnt tAmsic@. nAEPAtieR m pNLiluM av tAmsic @ . 12mneyew jntyH H ngreL EtAliA k}iil. ati nA knAnY aviwe tAmsM w. 13 qA yi AEyjnt zrAyi vL. aen sMBvicEA av knAnYereAH t Evi pNi eywic@. pE av knAnYer lniM o}iicil. 14 EyAEsPieR EgAA EyAv EyAw EcAdic@, { o EdzM mAEEm nI tZ. pE { an vDi EpH. yEhAv teR jntyH nkiy miyi o BAgM mAM nI { H trA qA kArNM?

18

231
avkAzmANH avew vItM. gAdi eRyM EbeRyM EgAM mn eyew pti EgAiM vAgHdAnM ece mi lBic@ k}iu. EyAA ndiyew ki} vzANH av. yEhA vyew B]tYnAy EmAez avH mi nki}iu. 8 atinA mi priEzADnyH niEyA giev atiEpAyi. av l ieR pwM vrcH a EyAvyew ywH ekAuvvA pripAwiyi@. EyAv avErAw pRu, Edz wi EpAyi aeti o vivrNM q}u k. anrM zIElAvi qeRyw E mwivrik. aEA {A nRu iwkyM yEhAv niiwyi mi vItic@ trikyM ec@M. 9 atinA av lE EpAyi av EyAvyH Evi lM priEzA DikyM pwM vryHkyM ecyH. oAErA pNvuM av pWikyM miey }u BAgLAyi tirikyM ecyH. av avyew pwM vrcH zIElAvi EyAvyew awEH mw ukyM ecyH. 10EyAv yEhAvyH mi zIElAvi avAyi nRuiw kyM ecyHt. aen EyAv mi vItM vyHkyM oAErA EgAiM avew lieR vItM nkyM ecyH. ebnYAmI mi eydyewyM EyAEsPieRyM Edziwyilu lmANH ebnYA mIeR EgAi nkiytH. ebnYA mIeR EgAiel oAErA wMbiM avrv lM lBic@. ebnYAmI Evi etrewe mi tANH + 12 vwE atii EyAAndiyi rM Bic@. eyrIEhAyew vwE arikilUew EpAy atii pwiARH mlEdz E nIu. EbH-eveR etA@ ki} ver a nIu. 13anrM ati i etEA@ EbET q lUsiEl EpAyi. qiH tAe}y EbH EhAErA eR et iElu atAErAH aARiEl Riec. 14 EbH EhAErA et i vcH atii etEAH tiriykyM i eR pwiARu vz wi kw EpA kyM ecyH. atii kirYH eyyArIM qM viLiew kirYH bAlyiEl EpAyi. eydAEwtANH Q pNM. pwiAeR atii atAyi. 15 et atii kirYH eyyArI mi rMBicH enPHEtAhA ndiyiEl nIi. 16aview niH erPAyIM tA}Hvr yew vw ebhiEAM tA}HvryH smIpm i viEliRiec . eybUsY ngrM mt et hiEAM tA}HvryiEl atii w . piIwH ErAEgliEl ati i nIu. 17aview atii vwEA@ tiriykyM EzemziEl EpAk yM ecyH. atii pvtLiel
11

EyAv 18:8-19:10

adIM rinw eglIElAi El w. EbeR punAy EbAhAeR nAmilu mhAzilyi El atii Riec. 18atii EbH-arAbyew vw BAgLiEl w. anrM atii EyAA tA}HvryiEl Ri. 19anrM ati i EbHehAgyew vw BAgE EpAkyM cAvukwlieR vwE tIrH avsAnikyM ecyH. EyA Andi kwli Ec lmAyi atH. ete atii atAyi. 20 EyAAndiyAyi ki}e ati i. aen ebnYAmIeR EgAi nke mi tAyi. qlA vz eyM atiikM avyAyi. 21 oAErA wMbiM avrew mi lBic@. avew ngr vyAyi+ eyrIEhA, EbH ehAg, em eksI sH, 22EbH-arAb, esmARyIM, EbET, 23 avIM, pAr, o, 24ekPA aEAnI, oPHni, Egb. pu ngrM av yH @m vylukM Ayi. 25 ebnYAmIeR EgAi gieb EyA, rAmA, EbErAH, 26misHp, ekPIrA, EmAs, 27EreM, yiEp, trl, 28Esl elPH , eyzAElM q eybUsY ngrM ziebyAH, kirYH qI ngr wi kii. ptinAlu ngrM av yH @m vylukmAyi atH. ebnYAmIeR EgAinH Q Edz m}uvM lBic@. ziemEyA lM anrM EyAv ziemEyAeR EgAiel qlA wMbiM miyilu avew vItM nki. eyd yHAyi liilu l mANv kiiytH. 2av lBictH v yANH+ Ezb qM viLiew EbEzb, EmAlAd 3 hsvA, bAlA esM, 4 qEtAdH , EbTU, EhA, 5 sik A gH , EbH m AEbAH , hssUs, 6 EbHelbAEyAM zAehM. ptimH pNM avyH @m m}uv vylukM. 7 ayI, riEA, eT, zA qI pNM av lBic@. nAlu pN M avyH @m vylukM ati luAyi. 8enegviel rAm q bAlAH-Eb ver ngr @ m vylukM av lBic@. aen ziemEyAeR EgAi lBic Edz avyAyi. oAErA wMbiM atAtieR lM lBic@. 9eydyH kiiy EdzieR ilAyi ziemEyA kiiy lM. eydyew jntyHH vzYmtilDikM lm Ayi. aen ziemEyAeR EgA inH avew vItM lM kii. esbUlUeR EdzM tew vItM mi lBic aw EgAM esbUlUERtAyi. esbUlU
10

19

EyAv 19:11-47

232
kAbU kw. 28anrM atii abH E dA erEhAbH , hEA kAnA qiviwLiEl EpAyi. mhAsIEdA EdzEANH atii wtH . 29 anrM atii etH rAmyiEl mwi. eew q zmAy ngriEl atii w. anrM atii tiriykyM EhAsyiEl EpAkyM ecyH. ssIbinw smi atii avsAnic@. 30, aEPH, erEhAbH qivyM atinwAyi. avyiellAM wi piru pN M avyH @m vylukM A yi. 31 ngrM avyH @ m vylukM EzEgAi n kiytANH. EgAiel oAErA wMb iM miyi avew vItM lBic@. nPtAli mi H miyew RAm BAgM nPH t Ali yew EgAi nki. EgAiel oAErA wMbiM avrvew vItM mi lBic@. 33avew miyew ati i sAnIminw mhAv]ilA rMBic @ . EhelPinwAyi atH . anrM atii adAmIEnebH, ybH EnA qiviwLilUew kwEpAyi. lmiEl w atii EyAA ndiyi avsAnic@. 34anrM ati i, asHEnAH tEbArilUew pwiA ERA@ EpAyi. EAi atii av sAnic @ . ete atii esbUlU niluM pwiAER atii EzriluM sH p zic @ . EyAAndiyi ki}H eydyiEl atii nIi. 35Q atiii atizmAy tAM ngrAyi. siIM, Es, hA H , rH , kiErH , 36adm, rAm, hAEsA, 37EkedzH , qeyi, hA EsA, 38yiErA, migHd , ehAErM, EbH-anAH, EbH-EzemzH qiv yAyi ngr. avyiellAM wi peAp pNM avyH @m vylukM ei. 39 Q ngrM avyH @m vy luM nPH t AliEgAi nke@. EgAiel oAErA wMbiM atAti mi lBic@.
32

niel oAErA wMbiM vAgH d AnM ecei mi lBic@. sArIdH ver esbUlUeR atii vYApic@. 11an rM atii pwiARH mrlyiEl EpAvukyM dEbezien sHpzi kyM ecyH. anrM eyAenyAminw tA}HvryilUew atH kwEpAyi. 12 anrM atii ki}EA@ tiriu. sArIdiniM kisHELAH tAEbAriEl atH EpAyi. anrM atii dAeb riElM yAPiyyiElM EpAyi. 13a nrM gAHehePriM H-kAsIni M ki}EAH atii w. riEA ni atii avsAnikyM ecyH . anrM atii tiriH EnyAyiEl EpAyi. 14EnyAyi vcH atii vIuM tiriykyM vwH hAETAniEl EpAkyM wH yiPHtAhH tA}HvryiEl EpAvuk yM ecyH. 15Q atiiilAyi kAH, nhlA, ziE%A, yidlA, EbHElehM qI ngr. Q p u ngrM avyH @m vylu kM av lBic@. 16 aen esbUlU nke pN M avyH @m vylukM v yANH. esbUlUeR oAErA wMbiM miyew vItM lBic@. yiAKArieR EdzM miyew nAlAme BAgM yiAKA rieR EgAi nki. EgA iel oAErA wMbiM avrvew vItM lBic@. 18 EgAi nke mi tAyi+ yie Ey, eksuElA H, EnM, 19hPAryIM, zIEyA, anh rAH , 20rb I H , kiEzYA, ebsH , 21 EremH , gIM, h, EbH pEsH. 22 avew atii tAEbA zhsUm EbH-EzemzH qiviwLi sHpzi c@. atii EyAAndiyi avsA nic@. avyiellAM wi ptinARu pN M avyH @m vylukL@M A yi. 23Q ngrM pNM yiA KArieR EgAi nke miyew BAgLAyi. oAErA wMbiM atieR vItM mi lBic@.
17

Ezri mi miyew aAme BAgM Ez rieR EgAi nke@. EgA iel oAErA wMbiM avrvew vItM lBic@. 25 EgAi nke mi tANH. ehkH, hli, Ebet, azAPH, 26alEelH, amAdH, mizA. pwAeR atii kE pvt iElM zIEhA libH n AiElM tuw. 27anrM atii ki}EAH tiriu EbHEdAEgAniEl EpAyi. atii esbUlUenyM yiPH t AhH tA}HvrEyyM sHpzic@. anrM atii EbH-emieRyM enyI EylieRyM vwEAu EpAyi. vwH
24

dA mi anrM dAeR EgAieR mi nke@. EgAiel qlA wMb iM avrvew mi lBic@. 41av nke mi vyAyi. esArA, qsHtAEyA, Q-EzemzH, 42zAlbI, aAElA, yit , 43ElA, timH n A, qEA, 44qetE, gibETA, bAlA H 45eydH , ebEn-ebrA, gH riEA, 46EmyEA, rEA, yAEPA vi smIpm EdzM. 47 pE tew mi qwti dAeR jntyHH cil zHnAyi. aview dA jntyHH qi EtAli A k}iyA zrAy z@Ayi
40

233
. atinA dAjnt yi AEy lieR vwBAg Elezmientier yM ecA EpAyi. av Elezmien EtAlikyM aviewyAyiver m}uv vDikyM ecyH. atinA dAjnt ElezMpNi tAmsic@. avew EgApitAvieR Ep atAk yA av ngrinH dA q Ep mAi. 48 ngrM @m vylu k m}uvM dAeR EgAi nk e@. oAErA wMbiM miyi avr v vItM lBic@. EyAvy mi H aen mi vItM vc H vYtYsH t EgA ntH EntA pUiyAi. pUiyAiyti EzxM, eR punAy EyAvyHH ER mi ntinH yi AEyjnt tImA nic@. av vAgHdAnM ece miyA yi atH. 50avnH Q mi ki@emH yEhAv klici. atinAlv q yImieR mlEdz timHnAH Esr hH p NM EyAvyH nki. tni EvNemH EyAv vzYe pNmA yi atH. atinA EyAv p Ne zmAi niicH aview tAm sic@. 51 aen Q lM m}uvM yi A Eyliel vYtYsHt EgAAyi n ke@. puErAhitnAy elyAsAM eR punAy EyAvyM oAErA EgA lvAM lM vItiA zIElAvi o wi. sELnwArieR kvAw i av yEhAvyew sviDi sELic@. aen mi vItM vyH tH av pUiyAi.
49

EyAv 19:48-21:7

sMBvictANH. ayAH EkApmA kEyA ayAeL ekAlNemH tImAni kEyA ecyHtil. a mAmAyi sMB vic kArY. 6 ngriel EkAwti ayAew Em nYAyviDi nwMver ayA ngri tAmsiNM. t puErAhit mriveryM ayA ngri tAmsiNM. anrM avnH tA oAwiEA pNiel sVB vniEl mwAM. 7 atinA surAngr q viLiewA yi AEyjnt tAM ngr etrew. vyAyi ngr+ nPHtAliyew mlEdz glIlyiel EkedzH; qyImieR mlEdze ezEKM; eydyew ml Edze kirYH abA; 8 EbeR miyilu mmiyiel eyrIEhAyH smIpM EyAAndiyew ki} Ebes; gAdieR Edze gielyAdilu rAEmAH ; mneyew Edze bAzAnilu EgAlA. 9 av iwyi vsi etiluemA yi AEylukArEnA viEdziEyA erey iluM ekAA, atH abilAeN i ayAeL surAngrLielAiEl oAwiEAkA avdiNM. aEA av aview suritnAyirikyM piwvnA ekAl e wAtirik yM EvNM. ngriel EkAwti ayAew Em nYAyviDi nwNM. puErAhitM ElvYm pN Elviyew EgAiel wMbkA rNvA puErAhitnAy elyA sArienyM eR punAy EyAv eyyM yi AEylieR m@ EgAADip AeryM ku sMsAriA EpAyi. 2 knAEdziel zIElAvilANH atH nwtH. ElvY BrNADipA avErAw pRu, yEhAv EmAezyH o kln nki. {H nI pN tAmsi A nkNemH av kliciri. {ew m]g EmunwA { ni vy nkNM. 3atinA yEhAvyini Q klnk yi A Eyjnt asric@. av ElvYH Q pNM avyH @m l avew m]gmAyi nki+ 4 ekhAuwMbM ElvYew EgA ievrANH . eyd, ziemEyA, ebnYAmI qivew EdzLilu ptim pN ekhAtYwMbi eR o BAgi nki. puErAhitnAy ahErAeR pigAmikLANH ekhAtY. 5 qyIM, dA, mneyew pti qI EgAew EdzLi p pN ekhAtYew mE wMb nki. 6 EgEzA wMbinH pti mH pN nke@. yiAKA, Ez, nPHtAli, bAzAnilu mne yew pti qI EgAew Edz Ayi Q pN. 7emrAriEgA ievH pu pN nk

21

surittVieR ngr anrM yEhAv EyAvEyAw pRu, 2ninH o kln {A EmAezyilUew t. surittVinH EtYk ngr pNiyA EmAez niEAw pRi@H. 3orA meArAeL yAcHCikmAyi vDicA, ekAlNem Ezicl ekAl nwiyeti, ayA H ngri suritmAyi oLiA k}iyM. 4 ayA ecEtH tANH . av arM ngrLielAiEl oAwEA ngr kvAwi niNM. kvAwi niH jnEntAELAw qA sMB vicetH av pRyNM. aEA ng riEl EvziA EntAH aven avdiAM. av avnH av iwyi tAmsiA lM ekAwNM. 5 pE aven oAwiv ngr iEl vEAM. aen sMBvicA ngr EntA aven oAwiv eekmARtH. ngri aByM ApiA eniyven av sMriNM. ekAl even yTAi vDiA ayA #hiciilAtinA av aven sMriNM. atH abvzA

20

EyAv 21:8-43

234
pNM oAErA pNiM @m l avew kkAlikAyM nki. 27 EgEzA wMbvuM Elviyew EgAiniAyi. avH Q pN lBic @ + mneyew pti EgAM bAzAnilu o surAngr mAyi EgAlA av nki. mne avH ebeysHetryM nki. mne yew pti, av ru pNM oAErA pNiM ilu lM av ew m]gM nki. 28yiAKArieR EgAM av kiEzYA, dAebrH , 29 yH, - gIM qiv ekAw. yiAKA av nAlu pNM oAErA pNiM @m lM av ew m]gmAyM nki. 30 EzrieR EgAA avH mizA, abHEdA, 31ehH, erEhA bH qiviw nki. Ez av nAlu pNM avyH @m l m]gM nki. 32nPHtAliyew EgAM av glIlyiel surAng rLielAAyi EkEdM nki. nPHtAli av hEAH-EdAM k AM nki. nPHtAli avH m pNM avyH @m l avew m]gmAyM nki. 33 EgEzAwMbinH ek pti m pNM oErA pNi @ m lM avew m]gM lBic@. 34 ElvYwMbiel mE viBAgmAyi emrAriwMbM. emrAriwMbinH Q pN lBic @ + esbUlUeR EgAM avH eyAenyAM, k, 35 dimHn, nhlA qiviw nki. esbUlU avH nAlu pN n kyM avew m]gH avyew @ m l nkyM ecyH. 36 EbeR EgAM avH Ebes, yhHs, 37ekEdEmAH, EmPAH qiviw nki. EbeR EgAM av nAlu pNM avew m] g H oAErA pNieR @m lvuM nki. 38 gAdieR EgAM av gielyA diel o surAngrmAyi rAEmAH nki. av av mhnyImM. 39 ehzHEbAM yAEsM nki. ek wi gAdH avH nAlu pNM av ew m]gH oAErA pNM @ m miyM nki. 40ElvYew avsAn wMbmAy emrAriwMbinH pu pN lBic@. 41aen ElvYH ek nAle@ pNM avew m]gH pNew @m l M lBic@. m@ EgAew EdzLi kiwvyANH Q pNeLlAM. 42Q pNLiElAErAiM eR lM av ew m]gAyi Ayi. qlA p NM aen te. 43 yi AEyjntymAyAiy krA aen yEhAv pAlic@. EdzM m}u vM avH nemH av avew

e@. Eb, gAdH, esbUlU qiv ew EdzLilutANH Q pu pNM. 8atinA yi AEyjnt ElvYH pNM avyH @ m vylukM nki. yEhAv EmAez yH nkiy kl n asriti nANH av en ecyHttH. 9eydA, ziemEyA qivew EdzLiluA yi pNew Epk vyANH. 10 ekhAtYwMbiniANH ElvY H pN etrewA dY e avsrM nkiytH. 11anAieR pitAvAyi ab y ew pNmAy ehEA q kirYHabA av av nki. av pNinwH avew m] gAyi eR lvuM nke@. 12pE vylukM kirYH abAyH @m ecRiy pNM eyPueyew punAy kAElbieR tAyi. 13atinA surAngrmAyi ehEA av ahErAeR pi gAmik nki. av ahErAeR pigAmikH libHn, 14yI, qsHet EmAvA, 15EhAlA, edbI, 16yI, y, EbH EzemzH qivyM nki. Q pNw eR lM av ew m]gAyM nki. Q ru viBA gAyi av op pN nki. 17 ebnYAmI EgAieR cil ngr M av ahErAeR pigAmik nki. giebEyA, EgbA, 18anAETA H, aEmA qivyAyi ngr . av Q nAlu pN av nkyM avyH @m lM av ew m]gAyi nkyM ecyH. 19 aen ek ptim pN ahErAeR pigAmikLAyi puErA hitA nke@. oAErA pN iM awH eR lM avew m]g mAyi nki. 20ekhAtYwMbiel m@vH qyIMEgAAew aDIn tyie Edze cil pNLANH nkiytH. Q pN av lBic@. 21 qyImiel mlEdzniH sur yew ngrLielAAyi ezEKM ngrM, Eges, 22kibHsyIM, EbHEhAErA qiviwM av lBic@. avyiellAM qyIM av nAlu pNM avew m]gH avyew @m lM nki. 23 dAeR EgAM avH qetE, giEbETA, 24aAElA, gH-riEA qiv nki. avyiellAM dA nAlu pN av nkyM oAErA p NiM @m lM avew m]g Ayi nkyM ecyH. 25 mneyew pti EgAM avH tAnAM gH-riEAM nki. avyi ek mneyew pti EgAM avH rH pN nkyM pN ilum l avew m]g nkyM ecyH. 26ekhAu wMbi mic M vvH p

235
pUv i kErAw vAgH d AnM ecyH t i@A yi. jn l ewH ati tAmsM wi. 44avew nAwi eR qlA vzLiluM smADAnmAyiri A yEhAv aver avdic@. av ew pUvikErAw vAgHdAnM ecyHt EpAelyAyi atH. avew o z@ vuM aver EtAlicil. qlA z@eLyM EtAliA yEhAv yi AEyjntey avdikyM ecyH. 45yi AEyjntEyAw av ecyH t ql A vAgH d AnM yEhAv pAlic@. pAliA k}iyAti o vAgHdAnvuM Ayiil. qlA vAgHdA nvuM yATAYmAyi. m EgA mwu anrM EyAv, Eb, gAdH, mneyew pti, EgALiel m}uv jnewyM o sELnM viLi c @ i. 2EyAv avErAw pRu, Emez yEhAvyew B] t YnAyi. EmAez klicetlAM ni asric@, qeR qlA klnkM ni as ric @ . 3 aEAe}lAM ni yi AEy liel m@ jneL piNc@. niew eedvmA yEhAv ni nkiy klnkeLlAM ni EyAew as ric@. 4 niew eedvmA yEhAv yi AEyjntyHH smADAnM vAgHdA nM ecyH. EA yEhAv teR vAgH dAnM pAlikyM ecyH. atinA ni ni vIiEl mwAM. yEhA vyew B]tYnAyi EmAez niH EyAAndiyew ki}Eryi lM nki. ni niH nAiEl EpAkAM. 5 pE EmAez ni nkiy niym asri kArYM oAi k. niew eedvmA yEhAvey ni asrikyM aven sHEnhi kyM ecNM. yEhAvey wM piwkyM pUXdyEAewyM AEvAewyM <xikyM ec@k. 6 anrM EyAv aver a#hic yc@. av BvniElEpAyi. 7EmAez, mneyew pti EgAinH bAzA EdzM nkiyi. mneyew EgAi eR me ptiyHH EyAAndiyew pwiAeRryilu lM EyAvyM nki. EyAv aver a#hicH vIi Elyc @ . 8av pRu, ni vliy DnvAArAyiri. niH vLeryDikM m]gH. niH sV vuM eviyM vilpiwi BrN mH. niH mEnAhrLAy vO anvDiyH . ni niew z@LiniM vLeryDikM eek lAi. EyAAndiyew ki}eryi avEzxicvrAy niew sEhAdrA iwyie av vItM vcH vIi El EpAvuk. 9 atinA Eb, gAdH, mneyew pti EgAiev yi AEy liel m@ jneL vi@EpAyi. av

EyAv 21:44-22:20

22

knAniel zIElAvilAyi. av lM vi@ gielyAdiEl mwiEAyi. av tew sVM nAiel vIiElHEmAez av nkiy lEEpAyi. avH Q lM nkNemH EmAezEyAw yEhAv klici. 10 Eb, gAdH, mneyew pti qi vyiel jn egliElAdH qeA lE EpAyi. atH knAni EyA Andi smIpmAyi. aview av mEnAhrmAy o yAgpIWM pNi. 11 pE mH yi AEylukA, EA}uM zIElAviluv, Q m EgAAA iy yAgpIWei Ek@. knAeR atiiyi egliElAdH q lA NetM av Ek@. atH yi AEy lieR BAgH EyAAndiyew kryi lAyi. 12yi AEyjnt m}uv Q mH EgAew kArYi EkApAl rAyi. av owi m EgAAe tier yM ecA tImAnic@. 13 atinA yi AEylukA tAM Eper Eb, gAdH , mneEgAA mAyi sMsAriA ayc @ . vew EntAvH puErAhitnAy qelyAsrieR punAy PIenhAsH yi. 14av aviewyAyi EgAew p EntAeLyM ayc@. avri zIElAvi luAyi yi AEyEgALi oAErAiniM orA vItmAyi. 15 aen Q ptienA EpM giel yAdiEl EpAyi. EbeRyM gAdieR yM mneyewyM jntymAyi sMsAri AnANH av EpAytH. ptienA EpM avErAw pRu, 16yi AEyjnt m}uv niELAw EcAdi+ nieL inANH yi AEylieR eedvien tier eneyAe ecyHttH? nieL inANH yEhAvyHetier tiritH? nieLinANH sVyM o yAgpIWM pNittH. etAe eedvieR pEd zetirAeNH niRiyAM! 17 epEyAri sMBvictH qAeNH oA iEl? pApM ekAu nLiEA}uM yAtn aBvikyANH. mhApApM mlM eedvM aEnkM yi AEylukAer mhAErAgikLAi. ErAgM mlM nAM M vLer yAtnk aBviky mANH. 18EA ni aEt pApM te ec@! ni yEhAvyHetier tiri y! yEhAvey piwrA ni vistiEvA? niew cI v] ik avsAniiieli yEhAv yi AEyliel oAErAErAwM EkApiM. 19 niew nAwH rADnyH piy o lmeli {ew lE vrik. {ew lH yEhAvyew wArmH. niH {ew eR l tAmsikyM ecAM. pE yEhA vyHetier tiriytH. meA yAgpIWM AtH, nmH sELnwAri new eedvmA yEhAvyew yAg pIWM H. 20EsrhieR punAy KA

EyAv 22:21-23:5

236
yAgpIWM Ai. yAgpIWM vi wArilu yEhAvyew yAgpIWM EpAel te. Q yAgpIWM { bli kAyi pEyAgicil. { yi A EylieR BAgmAeNtinH etLivANH Q yAgpIWM. 29 stYi yEhAvyHetier yi riNemH {H #hmil . EA aven piwtH niAM {A#hmil . viwAri milu yAgpIWmANH yTAi lu k yAgpIWemH {RiyAM. yAgpIWM new eedvmA yEhA vyEwtANH. 30 Eb, gAdH, mne qI EgAA pR kArY puErAhitnAy PIen hAsuM avEnAewAmAyi EntA AM Ek@. v stYM pRti av sMt]ptrAyi. 31atinA puErAhi H tnAy PIenhAsu pRu, yEhAv nEAewAeH EA { aRi y. ni aventier tiriiiel M {LRiy. yi AEyjnt yEhAvyA ziiewkyiel ti { sEAxi. 32 anrM PIenhAsuM EntAAM aviwM viH vIiEl EpAyi. av gielyAdH EdzH Eb gAduEgAA er viH knAniEl mwi. av yi A Eyjntyew awE mwiecH sMBv avErAw pRu. 33yi A EyjntyM sMt]ptrAyi. av sEA H xicH eedvi ni pRu. Eb, gAdH, mneEgAAmAyi yM ecA EpAEkeH av tImAnic@. av tAmsi lM nziiEeM av tImAnic @ . 34Eb, gAdH E gA A blipIWinH o Epri@. av atien, yEhAvyAy new eedvi nAM vizVsi qti etLivH q viLic@. EyAv jneL EA/A hii yEhAv yi AEyjntyHH av @m z@LiniH smA DAnM nki. yEhAv yi AEylien suritmAi. aEnkM vx kw EpAyi. EyAvyHH vLer AymA kyM ecyH. 2 aEA EyAv qlA mAewyM wMblvAewyM nYAyADipAewyuM EdYAgAew yM sELnM viLic@i. EyAv pR u, qni AyM vLer yi. 3n ew z@ELAw yEhAvyew v]i k ni ku. ne shAyiAnANH av etAe ecyHttH. niew eed vmA yEhAv niAyi yM ecyH. 4EyAAndiM pwiARH mDY DrNYA}imiwyi lM ni lBiEcAemH {A niELAw pRu. lM ni trAem {A vAgHdAnM ecyHetiluM ni niyM atieR niyNM ewil. 5pE niew eedvmA yEhAv aview

q eL oAk. nziieEw sADneLiy kl n asri A ayA vistic@. av oeyA eedvieR niymM lMGic@ev iluM ziietH yi AEyjnt m}uvmANH. teR pApM mlM KA mric@. pE mEnkM EpM mric@. 21 Eb, gAdH, mne qI EgAA ptienA EpM mRupwi ekAw. av pRu, 22yEhAv new eedv mA. {LAvic @ pRy, yEhAv new eedvmA! {eL ekAH eneyAe ecyHevH eed vinRiyAM. atH nieL aRiyiAM {LA#hi. {ew v] i zriyAENA qH ni niyiAM. {eLeiluM etu ecyH evH ni vizVAsM vA ni {eL ekAlAM. 23{ eedvieR niymM lMGicA {eL ziivA yEhAvEyAw te {LAvzYew. 24 EhAmyAgiM DAnYbliM smA DAnbliM EviyANH yAgpIWM { niicetH ni k EA? al! aArNM ekAl {LtH niict. pie qinANH { Q H yAgpIWM niict? BAviyi niew H A {eL niew jntyiEl sVIkriAtiriEmA q { By . aEA yi AEylieR eedvmA yEhAvey { rADivA pAwil A eyH ni pREAM. 25 eedvM {H EyAAndiyew mRuk ryilANH lM nkiytH. EyAAndi neL EvtirievANH atin M. niew ik vLH nAwH BriEA av, {M niew kLAeNH oAiAtiriEmA qH { By. EbeRyM gAdieRyM vMzArAy ni yi AEylieR BAg ml! qH av pRyAM. aEA ni ew ik {ew ikeL yEhA vey rADitiniM twuev vrAM. 26 aekAH Q yAgpIWM pNiyA { tImAnic@. pE tien v}ipA wiEnA blikEA Evi pEyAgi A { ElAcicil. 27{ew yAgpIWM pNiyA yATA kArNM ni rADi aEt eedve e {M rADievH kANi AnANH. Q yAgpIWM niM { M new BAviyiel ikM { yEhAvey rADic@ q tinH etLivAyiriM. { yEhAv yHH {ew blikM DAnYblikM sAmADAnblikM n. {M nieLEAel yi AEyjntyAeN H niew ik vLEA aRiy NemANH {ew #hM. 28BAviyi { yi AEylukArl qH niew ik pRyAniwyAyA {ew i kH en pRyAM, EnA! { mE jIvic {ew pitAA o

23

237
vsi jne aviewniM rM. ni mi eekvzewM. aview tAmsiver yEhAv aviewniM oAwiM! ni Evi en ecA emH niew eedvmA yEhAv vAgHdAnM ecyHti. 6 yEhAv nEAw klic qlA kArY M ni EyAew asriNM. EmAezyew niympusHtki q}ut eiri qlAArYM ni a sriNM. niymLiniM vYti clitH. 7 niwyi yi AEylu kArlA cil EA}uM vsiH. av avew te EdvAeryANH rADitH. avmAyi cAM w tH. avew EdvAer <xikEyA rADikEyA ectH. avew Edv Aew nAmM pEyAgic@ vAgHdAn ectH. 8niew eedvmA yEhA vey ni wM piwrNM. mu ni en ecyHtitH wM ecENM. 9 aEnkM zmAy mhA jntkeL EtAliA yEhAv nieL shAyic@. aver yEhAv nib ic H Edz niM o}iic@. nieL EtAliA o rAxH \ vuM zmAyil . 10yEhAvyew shAyA yi AEylini orA H yirM z@ BwAer EtAl i A nAvuM. qekAeA, niew eed vmA yEhAv niEvi epA . aen ecAemH yEhAv vAgH dAnM ecyH. 11atinA ni wM niew eedvmA yEhAvey sHEn hiENM. 12 yEhAvey agmitH avsA niitH. yi AEylieR BAgmlA jnmAyi cAM wtH. avri niH eryM vivAhM k}itH. pE ni avmAyi sQXdilAyA, 13 niew z@eL EtAliA ni ew eedvmA yEhAv nieL shA yiil. av nieA ekNiyAyi IkyM ec@M. av ni Evdn vkyM niew pAzVLi cA ywiyAvukyM kiel mAvukyM ec@M. ni Q nl miyi niM puRAewkyM ec@M. niew eedvmA yEhAv niH Q mi nki. pE Q kln asriAti A niH Q mi nxHweEAM. 14 qni mriA smyM tAH aw. yEhAv niAyi anvDi nl kArY ecyHttAyi ni aRiy kyM vizVsikyM ec@. aveR o vAgHdAniluM av prAjyei ielM niRiyAM. yEhAv nEA w ecyHt qlA vAgHdAnM pAlic@. 15 yEhAv ecyHt qlA nl vAgHdAn M yATAYmAyiri. aEtEpAel te yEhAvyew skl tAIkL@M yATAYmAM. ni et@ ecyHtA ni dritmAemH av stYM ecyHti. av nin t Q nl

EyAv 23:6-24:8

miyiniH nieL o}iiemM av vAgHdAnemwi. 16niew eedvmA yEhAvymAy krA pAliA ni vistic A lANH en sMBvik. ni EpAyi m@ eedveL <xikyM rADik yM ecyHtA niH Q mi nxHw mAM. ni aen ecyHtA yEhAv niELAw EkApiM. aEA, av nin t Q nl miyi niH ni vLer EvgM puRAewM. EyAv yA pRy EyAv yi AEy EgAeL ezEKmi viLic@ i. anrM EyAv mAeryM wMblvA eryM nYAyADipAeryM EdYAgA eryM yi AEylieR BrNADipA eryM nYAyADipAeryM viLic@. av eedvsm ni. 2 anrM EyAv ql A vErAwmAyi pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv niELAw pRyetAeNH {A niELAw pRyAM+ vLerAlM mH niew pUvik yIsundiyew aEryi vsic@. aAhAmieRyM nAEhAri eRyM pitAvAy EtrhienEAel yveri pRyA {AnA#hi . aH av m@ eedveL rA Dic@. 3 pE yEhAvyAy {A ni ew pitAvAy aAhAmien ndi yew mRukryiniH qw. aven {A knAnilUew nyikyM aEn kM sAneL av nkyM ecyH. aAhAmi {A aveR punAy yisHhAien nki. 4yisH hAinH {A yAEAbH zAvH qI puAeryM nki. zAvinH {A EsyI pv t @m EdzM nki. yAEAbuM aveR puAM aview tAmsicil. av QjipHtiEl tAmsiA EpAyi. 5 anrM {A EmAezeyyM ah ErAenyM QjipHtiElyc@. qeR jntey QjipHti niM puRE ekAuvrA {A avErAwAvzY e@. QjipHkA {A aEnkM drit vi. anrM {A nieL QjipHtiniM EmAcii c @ . 6 aen niew pUviker {A QjipHtiniM EmAciic@. av ecwliEl vrikyM Qji pHkA aver piwkyM ecyH. rTM tirALvuM atiluAyi . 7 atinA jn yEhAvyAy qEAw shAyM aEpic@. Qji pHkAH {A aEnkM drit vkyM ecyH . yEhAvyAy {A aver kwluekAH mwi. Qji pHEsnyHH {AeneAe vi ey ni te ktANH. atiEzxM ni vLerAlM m miyi vsic@. 8 anrM {A ni

24

EyAv 24:9-26
eL aEmArYew miyiEl ekAu v. EyAAndiyew ki}Ayi atH. av nietier yM ecyHeviluM aver EtAliA {A nieL avdic@. aver nzi iA zi {A ni nki. aEA ni miyew 9 niyNM ew. anrM siEArieR punAy bAlAH q EmAvAbiel rAjAvH yi AEyjnt yHetier yienAi. rAjAvH ebEyArieR punAy bielyA mien Lyc@ vi. nieL zpi A av bielyAmiEnAwAvzYe @. 10pE yEhAvyA {A bielyAmien ecvieAil. ati nA bielyAM nieL a#hic@! av nieL plvM a#hic@. {A nieL aveR eekkLi niM ric@. 11 anrM ni EyAAndi Ru ek kw. ni eyrIEhAyiEl EpAyi. eyrIEhAngriel jn nietier yM ecyH. aEmA rY, eprisY, knAnY, hitY, gi sY, hivY, eybUsY qivM nietier yM ecyH. pE avereylAM EtAliA {A ni eL avdic@. 12niew eesnYM mEAu nIEv avmE {A kwlukeL ayc@. kwluk jneL oAwic@. aen ni ni ew vil@M vAM pEyAgiAet te lM sVmAi. 13 yEhAvyAy {A lM ni nki. mi lBitinH ni aVAnicil. {A a ni t! niLl ngr pNi ttH. {A av ni nkiy tANH. EA ni miyilM ngrLiluM vsikyM ec@ . niH mirivikewyM olIvumrewyM EtAH . pE nivyi oM nEwiv il.

238
ew EdvAer ni rADiEmA? ni te etrewk. pE {AM qeR wMbvuM yEhAvey yANH <xik! 16 aEA jn mRupwi pRu, {eLAriluM yEhAvey piw nikyil . m@ eedveL { oriluM rADikyil! 17n ewyAkeL QjipHtiniM EmAcii ctH eedvmA yEhAv te. n aview awimkLAyi. ne aview niM EmAciicM m@ nAwkLilUew sriEv ne sMricM yEhAv yANH. 18Q nAwkLi vsicver EtAli A yEhAv ne shAyic@. n EALAyiri l vsici aEmArYer EtAliAM yEhAv ne shAyic@. atinA { yEhAvey wM <xiM. kArNM avnA new eedvM. 19 aEA EyAv mRupwi pRu, a zriyl. niH wM yEhA vey <xiA k}iyil. eedvmA yEhAv prinANH. m@ eedveL teR jnt rADitH eedvM evRu kyM ec@. ni aEpAel aventier tiriA av ni ELAw epARukyil . 20pE ni yEhAvey viH m@ eedveL < xiM. yEhAv niH ekAwMdrit vkyM ec@M. yEhAv ni eL nziiM. yEhAv niELAw ny vnANH, pE ni aventier tiriA av nieL nziiM. 21pE jn EyAvEyAw pRu, l! { yEhAvey <xiM. 22 anrM EyAv pRu, ni @M, wAet niELAewAmveryM EnAk. yEhAvey rADiAnA ni etreweetH nieL lAvM aRiu stiEvA? ni eLl A vM ti sAikmAyiri EmA? jn mRupwi pRu, aet a zriyANH! yEhAvey rADiA { etrewe@evtH { eLlAM kA. 23 aEA EyAv pRu, atinA niiwyilu vYAjeedveL qRi ukLyk. yi AEylieR eedvmA yEhAvey niew Xdyi sHEnhik. 24 aEA jn EyAvEyAw mRu pwi pRu, { {ew eedvmA yEhAvey <xiM. { aven asriM. 25atinA aH EyAv jnEvi o krARuA i. ezEKMpNi vcANH EyAv Q krARuAiytH. atv piw rA o niymmAyiI. 26EyAv ArYeLlAM eedvieR nYAy mAN pusHtki q}utivc@. anrM EyAv o vliy kl@ kew. Q klH Q krARieR etLivAyi. av ziley yEhAvyew viwAr

anrM EyAv jnELAw pRu, EA ni yEhAvyew vAk Ek@. atinA ni yEhAvey d rikyM vizVsH t tEyAew aven <xikyM EvNM. niew pUvi k rADici vYAjeedveL vli ecRiyk. atH yIsHndieryM QjipHtiluM vLer pH sMBvictANH. EA ni yEhAvey mAEm < xiAvU! 15 pE yEhAvey <xiA niA#hmiel irie. ni te ati tImAnemwNM. ni er <xiemH H ni yik. niew pUvik yIsu ndiyew mRukryi yiEA rA Dici EdvAer ni rADi EmA? aEtA view jIvici aEmArY

14

239
inw oAmrieR vi Apic@. 27 anrM EyAv qlA jnELAwM pRu. n pR kArY asH m ritinH Q kl H nieL shAyiM. yEhAv nEAw sMsAriciEA Q klH viewy Ayi. atinA Q klH e sMBveL nieL oAii oA yiriM. atH nietier o sAi ymAyiriM. niew eedvmA yEhAvyH etier tiriytiniM a nieL twyM. 28 anrM EyAv avErAw vIi El EpAvA pRu. atinA qlA vM avrvew nAiEl mwiEAyi. EyAv mri atiEzxM eR punAy EyAv mric@. EyAvyHH i vyAyi. 30EyAvey aveR sVM nAwAy timHnAH-Esrhi sMsH kric@. gAyzHpvti vwH qyI miel mlEdzAyi atH. 31EyA vyew jIvitkAlH yi AEylukA
29

EyAv 24:27-33

yEhAvey <xic@. EyAvyew mr NEzxvuM av yEhAvey <xi w. tew EntA jIvi ci kAlH av yEhAvey rA DitH w. yi AEyliEvi yEhAv ecyHt kArY kvrAyi Q EntA. EyAEsPH jnAiEl v 32 yi AEyjnt QjipH viEA EyAEsPieR ql@kM av qwi . atinAlv EyAEsPieR ql@ k ezEKmi sMsHkric@. ezEKM q Ep orAew pitAvAy hAEmArieR puAriniM yAEAbH vAiy lH av EyAEsPieR ai }ici@. Ru kxNM mAy evi ekAwANH lM av vAiytH. lM EyAEsPieR puAEwtA yi. 33 ahErAeR pu qelyAsA mri kyM qyImiel mlEdzH giebyyi sMsHkrikyM ecyH. qelyAsArieR punAy PIenhA si nketAyi giebyA.

240

nYAyADipA
1
eydA knAnYErAw yM ec@ EyAv mric@. anrM yi AEylu kA yEhAvEyAw Aic@, { Li EgAArANH {Evi dYM knAnYErAw yM ecA EpAEk tH? 2 yEhAv yi AEyjntEyAw mRu pwi pRu, eydyew EgAA EvNM EpAkuvA. Q mi qwA {Anver avdiM. 3 eydyiel k ziemEyAeR EgAiepvErAwH, tew sEhAd rAErAwH, shAyinBYic@. eyd yiel k pRu, sEhAdrAEr, {elAvM eR mi nkAemH yEhAv vAgHdAnM ecyHt. {ew mi Eviy yi {eL shAyicA niew mi Evi y yi {M shAyiM. ziemEyAEgAA eydyi ni tew sEhAdrAer yi shAyiAem stic@. 4 knAnYeryM eprisYeryM EtAli A yEhAv eydAer shAyic@. eydA Ebesu ngriel pti nAyirM Eper vDic@. 5Ebesungr i Ebesiel BrNADipen ke i eydA avEnAw yM ecyHt. knAnYeryM eprisYeryM eydA prAjyewi. 6 Ebesiel BrNADip re wA mic@. pE eydyiel jn ayAeL piw piwiwi. av av en piwiwi eekyiel epvirlukM kAliel epvirlukM mRic@kLu. 7 aEA Ebesiel BrNADip pR u, {A q}up rAjAAew eek kL@ewyM kAlukL@ewyM epvirluk mRic @ kLu. qeR Emzyini vIN hArxNLAyi avH tiA kiiytH. {A avErAw ecyHt ti zi eedvM EA qni tiri. eydA Ebesiel rAjAvien eyzElmiEl ekAuEpA vukyM av aview vc@ mrikyM ecyHt. 8 eydA eyzElmientier yM ecyHtH atien piwiecw. eyzElM kAer vDiA eydA tew vA pEyAgic@. anrM av ngrM @kric@ kLu. 9 anrM eydA eR knAnY ErAw wi yM ecA Riec. knAnY mlEdzM engviluM pwiARmleriviluM vsici. anrM eydA kirYH abA q viLiei ehEAngr i jIvici knAnYErAw yM ecA puRe@. eydA EzzAyi, ahImA, tmAyi qiver vDic@.
10

kAElbuM puiyM eydA aviwMviH mu kirYH EseP q viLiei edbI q ngriEl aview tAmsi vetier yi EpAyi. 12eyd A yM ecyHt wuti mH kAElbH aveA vAgHdAnM ecyHt. kAElbu pRu, kirYH EsePrien miNemANH qeR #hM. ngrM mic@ piwicwvnH qeR puiyAy asey {A nM. qeR mkeL vivAhM k}iA {A aven avdiM. 13 kAElbinH eknAsH qeA Ly sEhAdrAyi. eknAsinH oI Ey qeA puM. oIEy kirYH EseP ngrM piwiecw. atinA kAElbH teR puiyAy asey oIEyli BArYyAyi nki. 14 as oIEyliEnAewAH jIvi A EpAyi. oIEy asEyAw av ew pitAviniM Rc@ mi vAA pRu. as pitAvieRywE EpAyi. av k}utRniM Ri yEA kAElbH avELAw EcAdic @ , qA }M? 15 as kAElbiEnAw mRupwi pRu, qnieA a#hM n. aH qni engviel vr mEdzmANH n kiytH . evm Rc @ mi qni t. atinA kAElbH av vzYe nki. ayA avH mkLiluM tAe}yM jlAzyL@ mi nki. 16 EknY pnmrew ngrmAy eyrI EhA viH eydAErAewAM EpAyi. av eydyiel mmiyiElH aviw e jnELAewA vsiA EpAyi. atH arAdngrinwH engvilAyi . EmAezyew aAyiyeR wM bi nivrAyi eknIyjn . 17 tAM knAnY esPAi vsi ci. atinA eydyewyM ziem EyAeRyM EgAA knAnYer mic@. av ngrM pUmAyM nziic@. atinA av ngre EhA* q viLic@.
11

EhA pUmAyM nziic@ qM.

241
eydA gAngrvuM ati ilum ecRupNM piwiecw . asHkElA, qEA qI ngr M avyH @m ecRupNM eydA piwiecw. 19 yM ecyHtEA yEhAv eyd AErAewAmAyi. av mlEdzM kwi. pE tA}Hvryiel lM kw ti eydA prAjye@. avi wkAH urTAyi. 20 ehEA smIpm lM kAEl bi nkAem EmAez vAgH d AnM ecyHti. atinA lM kAEl bieR wMbi nke@. kAEl bukA anAieR m puAer aviewniM o}iic@. ebnYAmIjnt eyzElmi tAmsmA 21 ebnYAmIeR EgAA eyzEl mi vsici eybUsYer puRAi yil. atinA M eyzElmi eb nYAmIeR vMzAiwyi eybUsYM vsi. EyAEsPieR jnt EbET piwi 22-23 EyAEsPieR EgAA mH lUsH qRiyei EbET ngr ientier yM ecA puRe@. yEhAv EyAEsPieR EgAAErAewA mAyi. EyAEsPieR wMb A tAM cArAer EbETliEl yc@. EbETngre EtAliA v}i av ElAcic@. 24ngrM priEzADi Ev, ngriniM orA vtH cArA ku. cArA ayAELAw pR u, ngriEl o rhsYv}i { kANic@ t. { ngre miM. pE nI {eL shAyi cA { nie pviil. 25 ayA avH ngriEl o rhsYmAM kANic@ekAw. EbETlu kAer ekAlA EyAEsPieR jnt t ew vAkpEyAgic@. pE teL shAyicven av pvicil. av eR wMbeyM av pvicil. ayAeLyM ayAew wMbeyM sV tmAkA av avdic@. 26anrM ayA hitYew vAsl ecH o ngrM niic@. ngrinH av lUsH q Epmi@. ngrM M lUsH qH viLiew. m@ EgAA knAnYErAw yM ec@ 27 EbH-ezyA, tAnAH, EdA, emgi EAyiebyAM qI ngrLiluM av yH @m ecRupNLiluM knA nY jIvici. mneyew EgAA aver pNLiniM puRAi yil. atinA knAnY aviewe tAmsic@. tew vIwk vi@EpA kA av vistic@. 28piIwH yi A
18

nYAyADipA 1:18-2:2

Eyjnt zrAyi vLkyM knA nYer avew awimkLAkyM ecyH t . atinA yi AEyjnt qlA knAnY eryM miyiniM nIiLil. 29 qyIMEgAAM te sMB vic@. Egesri knAnY tAmsi Ayi. qyIMjnt aviwue knAnYer m}uv puRAiyil. ati nA knAnY Egesri qyIMkAErA ewAM w tAmsic@. 30 esbUlUeR EgAAM te sMBvic@. kiEA nhElA ngr Li tAM knAnY vsici. esbUlUeR jnt knAnYer t ew miyini puRAiyil. es bUlU EgAAErAewAM knAnY aview tAmsic @ . pE esbUlU EgAA aver tew awimkLAi. 31 EzrieR EgAAM te sMBvic@. aEA, sIEdA, ahAbH, a sIbH, ehbA, PIH erEhAbHngr LiniM m@ver Ez jnt puRAiyil. 32EzrieR jnt knAnYer tew miyini puR Aiyil. atinA knAnY Ez rieR jntEyAewAM wM tAmsic@. 33 nPHtAliyew EgAAM en te sMBvic@. EbHEzemzH, EbH anAH , qI ngrLiniM m@ jntkeL nPHtAliyew jnt puRAi yil. atinA nPHtAliyew jnt ngriel jniwyie tAm sic@. aviwe knAnY nPHtAli yew jntyH Evi awimNi ecyHt. 34 aEmArY dAeR EgAAer mlEd zE oAwic@vi@. tA}Hvryi tAm siA aEmArY aver avdiA tinA avH aviwe tAmsiE iv. 35hEhersH, aAElA, zA biM qI pv t Li tAmsiA aEmArY tImAnic@. piIwH EyAEsPi eR EgAA zrAyi vL. aEA av aEmArYer tew awim kLAi. 36sH E kApiEyA rMmt EslyM EslA k}iu mlEdzM verymAyi aEmArYew atii. EbAKImiel yEhAvyew dt yEhAvyew dt gigAngr iniM EbAKIMngriEl kyRiEAyi. yEhAvyini o sEzM dt yi AEy jntEyAw pR u. sEzM tAyi+ nieL {A QjipHtiniM ekAuv. niew pUvikAErAw {A vAgHdAnM ecyHt miyiEl nieL {A nyic@. ni mAy krA {AenAriluM lMGii elH niELAw {A pRu. 2pE mRic H miyi vsivmAyi ni krAeRAM AtH. avew yAgpIW ni tkNM. {A niELAwen pRu. pE ni eLe asricil!

nYAyADipA 2:3-3:2
3

242
tAmsivew EdvAer rADiA wiyA av prAjymAemH yEhAv aver tAI ecyHti. yi AEylukA vLer yAtnkLB vic@. 16 anrM yEhAv nYAyADipAer Riyew EntAeL etrew. Q EntA yi AEylukAer avew sV aphric z@LiniM ric@. 17pE yi AEyjnt, t ew EntAeL asricil. yi AEy lukA eedve vizVsiAet anY eedv puRekEpAyi. mH yi A EylukAew pUvikA yEhAvyew kl n k asric @ . qAliEA yi AEyjntyH H mnM mAmAvu kyM yEhAvey asritH av nikyM ecyHt. 18 yi AEylieR z@ nirvDi AvzYM avErAw EAhM ecyHt. ati nA yi AEylukA shAyinAyi nilviLic@. oAErA tvNyM yEhAv yH avErAwH dy EtAi. aEAe}Ae av jneL z@Li niM ri A oAErA nYAyADipAer ayc @ . yEhAv qEA}uM nYAyADipAErA ewAmAyi. atinA oAErA Av zYvuM yi AEylukA z@LiniM re@. 19qA oAErA nYAyADipM mricEA yi AEylukA vIuM pApM ecAM vYAjeedveL rADiAM <xiAM wi. tew pUvi k ecyHttienA EmAzmAyi av epmARiwi. yi AEylukA kWin XdyrAyi. tew ti niR mA eekviwA av eevmKYM kAi. 20 atinA yEhAv yi AEyjnt EyAw EkApicH en pRu, {A avew pUvikmAyAiy krA Q jnt lMGiciri. av qeR vAk icil. 21atinA {Ani nieyAriluM m@ rAxH\eL EtAlicH av v}i etLiil. EyAv mric EA m@ jneLAe Q lH jIvi ci. aver view wrA {A avdikyM ec@M. 22yi AEyjn tey prIiA {A aver pEyA giM. yi AEyjnt tew pUvi kA ecyHtEpAel yEhAvyew kl nkeL kAekA@EmA qH qniRi yNM.23 jntkeL aview tA yEhAv avdic@. aver yEhAv rAjYniM EvgM puRAiyil. av er EtAliA EyAvyew Esney yEhAv avdicmil.

EA {A niELAwH en pR y, aver {A oriluM Q miyi niM oAwic@viwkyil. av ni eA zHnmAyiIM. av niH ekNikEpAelyAyiriM. avew vYAjeedv nieL A vl ymAyiriM. 4 dt yi AEyjntyH H yEhAv yini o sEzM nkiyti EzxM jn c i nilviLic @ . 5 atinA yi AEyjnt, t kr li EbAKIM q Epri@. EbAKImi yi AEyjnt yEhAv yH blikLic@. asrNEwM prAjyvuM anrM EyAv aver vIiEl pRyc@. atinA oAErA EgAAM avrvew EdzLiEl tAmsi A EpAyi. 7 EyAv jIvici kAlM ver yi AEyjnt yEhAvey < xic@. EyAvyew mrNEzxM jIvici mAew jIvitkAlM av yEhAvey <xi w. yi AEylukAEvi yEhAv ecyHt mhAkArYeLl A M Q v] A ku. 8 eR puM yEhAvyew dAsmAy EyAv iAme vyi mric@. 9 yi AEyjnt EyAvey av n ke lmAy timHnAH EhErsi sMsHkric@. gAyzupvti vwH qyImieR mlEdzAyi atH. 10 tlmRyew m}uv mrNEzxM, aw tlmR vL. Q putiy tlmR yHH yEhAveyiEyA yi AEyjn tyHEviy yEhAvyew v]i keLiEyA omRiyilAyi. 11ati nA yi AEylukA tik ecAM vYAjeedvmAy bAlien rADiAM wi. yEhAv tiey ktiy kArY av ecyHt. 12yEhAv yi AEy jntey QjipH t iniM puRE nyic@. avew pUvik yEhAvey yi rADic i tH . qA yi AEyjnt yEhAvey rADi tH avsAniic@. av @M vsi vew vYAjeedveL yi AEy jnt rADiA wi. a yEhA vey EkApAlnAi. 13yi AEyjnt yEhAvey rADitH Epi kyM bAlienyM asHEtAerienyM rADiA wukyM ecyHt. 14 yi AEyjntEyAwH yEhAv EkApi c@. atinA yEhAv yi AEyjnt ey mitiM avew sV piwiecwtiM z@eL ayc@. yi AEylukAer EtAliA av @M jIvici z@eL yEhAv a vdic @ . yi AEyjntyH H tew z@LiniM sVyM riAnAyil. 15 yi AEylukA yinAyi EpAy EAe}Ae av prAjymAyi. yEhAv avew plAyitinA lANH av prAjyetH. av @M
6

yEhAv yi AEylieR miyi niH m@ jntkeL puRAiyil. yEhAvyH yi AEyjntey prI iNmAyi. Q tlmRyiel y i AEylukA M knAEdzM piwi ti yi pewvrl. atinA avew rAjY tAmsi

1- 2

243
tinH yEhAv m@ EdzLiel jneL avdic@. ( yLi pewA yi AEylukAer pWiiAnANH yEhA vyi ecyHttH.) Edz tAmsiA yEhAv avdic rAxH\ew Ep k+ 3ePlisHtYew au BrNADip A, knAnY m}uv, sIEdAjnt, bAehEA pvtMmt elbAh mAHvery elbAEnA pvtLi vsici hivY. 4yi AEyjntey prIitinH yEhAv rAxH\eL aviewe pAic@. yEhAv av ew pUvik EmAezyilUew nkiy klnk yi AEyjnt asri EmA qRiyAnA#hic@. 5 yi AEyjnt, knAnY, hitY, aEmArY, eprisY, hivY, eybUsY qivErAewA vsic@. 6 yi AEylu kA avew puimAer vivAhM k}ic@ wi. yi AEylukA tew pui mAer avew puAer vivAhM k}i A avdic@. yi AEylukA jn ew eedveL rADiAM wi. oIEy dY nYAyADip yi AEyjnt ti ec@tH yEhAv ku. av tew eedvmA yEhAvey mRkyM vYAjeedv LAy bA, aEzrA qivey rADi vA wukyM ecyHt. 8yEhAv yi AEyjntEyAw EkApic@. yi A Eyjntey EtAlicH aver Bri tinH yEhAv arAMnhAryImiel rAjA vAy zrizATyImien avdic @ . yi AEyjnt q@ vxM rAjAvi eR BrNi kI}ilAyi. 9 pE yi AEyjnt shAyinAyi yEhA vEyAw nilviLic@. aver riA yEhAv orAeL ayc@. oIEy qA yi ayAew EprH. eknsH q Ep oveR punAyi av. kAElbieR LysEhAdrnAyi eknsH. oIEy yi AEyjntey ric@. 10yEhAvyew AvH oIEy li vrikyM av yi AEyjnt yew nYAyADipnAyiIkyM ecyHt. oIEy yi AEyjntey yi nyic@. arAmiel rAjAvAy z rizAT yImien EtAl i A yEhAv oIEy lien shAyic@. 11aen, eknsieR punAy oIEy mriMver aview nAl vxE smADAnM nilni.
7

nYAyADipA 3:3-25

nYAyADipnAy dH yi AEyjnt vIuM pApM ec@ tH yEhAv ku. atinA yEhAv, EmAvAbiel rAjAvAy qEgAnH yi A Eyjntey EtAliA zi nki. 13 qEgAnH aEAnYewyM amAElkY ewyM shAyM lBic@. av avEnAw EcH yi AEyjntEyAw yM ecyHt. qEgAM aveR eesnYvuM yi AEyjntey EtAlikyM pn mrew ngrmAy eyrIEhAviniM
12

aver puRAkyM ecyHt. 14EmAvA biel rAjAvAy qEgA yi AEy jntey ptien@ vxM Bric@. 15 jn yEhAvEyAw nilviLic@. yEhAv orAeL yi AEyjntey shA yiA ayc @ . dH qAyi ayAew EprH. qdH o wnAyi . ebnYAmIeR EgAi ni EgrA qyALAyi dieR pitA vH. yi AEylukA dien eR ni ti awyH A EmAvAbiel rAjAvAy qEg A rAjAvieR awEyc @ . 16 dH tniAyi o vA niic@. vALinH ru vAyHlyM ptien iu nILvumAyi. dH vA teR vl wyi ekiyiH vO wiyi mRc@. 17 aen dH, EmAvAbiel rAjA vAy qEgAeR awvrikyM ni tiNM rAjAvi nkyM ecyHt. (qEgA vLer twic@ekA}u orALAyi .) 18qEg A pNM ekAwti EzxM dH, pNM m ekAuv ver tiriek vIiElyc@. av rAjA vieR ekAArM vi@. 19dM puRe@. av gigAliel vi#hwe iyEA, ayA rAjAvien kANA piiriu. dH qEgAEnAw pRu, alEyA rAjAEv, qniH ayHH o rhsYsEzM trAH. rAjAvH diEnAw zAnAyiriA pRykyM anrM teR B]tYAErAwH mRivi@ EpAkA klikyM ecyHt. 20 dH qEg A rAjAvieRywE EpAyi. qEgA teR EvnAlekAA rieR mkLiel mRiyi oyHAyi. aEA d pRu, eedvi niM nin o sEzmANH qeR plutH. rAjAvH teR siMhAsn iniM q}uEH diEnAwH vLer awni. 21rAjAvH siMhAsni niM q}uEEA dH week ekAH teR vlwyi ekiyi vA Qrieyw. qiH dH vA rAjAvieR vyi iyiRi. 22 vALieR piwiEpAluM rAjAvieR vy i }HiRi. rAjAvieR ekA}uH vALien m}uv epAtiu. atinA dH teR vA qEgAeR zrIrili i@ EpAyi. EEA qEgAnH teR mAzyieR niyNM viwkyM mlM puRE vrikyM ecyHt. 23dH mRiyiniM puRiRukyM tni piilu qlA vAtilukM awc@pU@ kyM ecyHt. 24 dH aviwM vitien wH B]tY A mwiv. mRiyiEl vAtilu k pUiyiritH av ku. ati nA B]tYA pRu, rAjAvH cilEA teR LimRiyi yiriM. 25atinA lv vLer EnrM kAi. rAjAvH vAtiluk Ril. owvi av EvvlAtiyAyi. av tAEAelwH mRi R. av akE kyRiy

nYAyADipA 3:26-4:15

244
ecNem EcAdic @ . edEbAryuew pnmrM niitH qyImiel i EdzH rAmA, EbET ngriwyi lAyi. 6 edEbArA bArAH q EprAy orAH o sEzM ayc@. te v kANA av ayAELAw vzY e@. abIEnAvA q EprAy orAew punAyi bArAH. nPHtAliyew Edz EkedzH q lAyi bArAH jIvicitH. edEbArA bArAiEnAw pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv niEAw kli , nPHtAliyewyM esbUlUeRyM EgAi niH ptinAyirM Eper sMGwiik. aver tAEbApvt iEl nyik. 7yAbIrAjAvieR eesnYADip sIesrey {A nieR awEeiAM. sIesrEyyM av eR rTeLyM aveR eesnYe yM {A kIEzAndiyiEl vAM. aviewvcH sIesrey EtAliA {A nie shAyiAM. 8 aEA bArAH, edEbArEyAw pRu, nIyM {ELA ewAM vemi {A EpAyi en ecAM. qA nI qEAewAM vrAti A {A EpAkil. 9 tIc y AyM {A niEAewA vrAM.edEbArA mRupwi pRu. qA nieR mEnABAvM mlM sIesrA EtAli ewEA nI driewil. yEhAv sIesrey EtAl i A o OIey niEyAgiM. atinA edEbArA bArAiEnAewAM EkedzungriEl EpAyi. 10Eked ngri, esbUlU, nPHtAliEgA Aer bArAH viLic@i. Q EgA LiniM ptinAyirM puxAer bArA H teR ew EpAkA viLic @ i. edEbAryM bArAiEnAewAM EpAyi. 11 EknYnAy Eheb q EprAy orAAyi. Eheb m@ EknYer vi@EpAyi. (EmAezyew BArYAsEhAdr nAyi EhAbAbieR pigAmikLA yi EknY.) Eheb sAnIM q lH oAmrew smIpM teR vIw Ai. sAnIM Ekedzinw o lmAyi. 12 abIEnAvAbieR punAy bArAH tAEbApv t ilueH ErA sIesrEyAw pRu. 13atinA sIesrA teR etAAyirM urT LM sMGwiic@. teR EsnEyyM ayA sMGwiic@. av hErAezH hEAyIminiM kIEzAndiyiEl EpAyi. 14 aEA edEbArA bArAiEnAw pR u, H sIesrey EtAl i A yEhAv nie shAyiM. yEhAv ni v}i mu te etLiciri evH tIcyAyM ninRiyAM. ati nA bArAH ptinAyirM Eper tAEbA pvti niM tAE} nyic@. 15bA rAM eesnYvuM sIesrey mic@. yiniwyi yEhAv sIesreyyM

EA tew rAjAvH nil mric@ kiwtANH ktH. 26 B]tYA rAjAvien kAniEv di rewA smyM lBic@. av vi#heLyM kwH esyIrA qeA lE EpAyi. 27ayA esyIrA q EprAy lei. an rM qyImiel mlEdzH dH o kAhLM m}i. yi AEyjnt kAh LM EkH mlyiniH dieR Ent]tV i Ri v. 28dH yi AEy jntEyAw pRu, qni piAel vrik! new z@LAy EmAvAbukAer EtAliA yEhAv ne shAyiciri . atinA yi AEyjnt dien piw. EyAAndi anAyA sM kwAnAvu leweyl A M niyNM ewA av dien agmic@. pie, EmAvAbieR niy NM piwiec w A EdzEM EpAyi. l EmAvAbuvery Ayi. EyAAndi Ruek kwA yi AEyjnt eryM avdicil. 29 zM eeDrYzAlikmAy ptinAyirM EmAvAbukAer yi AEyjnt vDic@. o EmAvAbukArEpAluM reil. 30 aen divsM te yi AEy jnt EmAvAbYewEm BrNmArMBic@. lH qp vxAlE smA DAnM pulkyM ecyHt. nYAyADipnAy zMg dH yi AEyjntey ric tiEzxM meArAM yi AEylien shAyic@. anAieR punAy zMg rAyi atH. kALEAik pEyAgi cH av aRuRu ePlisHtYer vDic@.
31

nYAyADipyAy edEbArA dieR mrNEzxM, yEhAv ti ey pRi@ kArY yi A Eyjnt vIuM ecyH t . 2 atinA yEhAv yi AEyjntey EtAliA knAniel rAjAvAy yAbIen avdi c@. hAEsA qEprAy o ngri av BrNM nwi. yAbIrAjAvieR eesnYADip sIesrA qeArALAyi . hAErAezH hEAyIM qeA p NilAyi sIesrA vsicitH. 3 sIesryHH etAAyirM urT Ayi. ayA yi AEyjnt EyAw p vxAlM vLer <rmAyi epmARukyM ecyHt. atinA av shAyinAyi eedvEAw nilvi Lic@. 4 edEbAr q EprAy o vAcki aviewyAyi. lIEdAH q EprAy orAew BArYyAyi av. aEA avLAyi yi AEyliel nYAyADip. 5o divsM edEbAryew pnmri vilirikyAyi edEbArA. aEA yi AEyjnt aveL smIpicH sIesrEyAw q

245
aveR eesnYeyM rTeLyM zy}ilAi. qA ecE etH avRiyAetyAyi. atinA bArAM eesnYvuM sIesrey EtAli c @ . pE sIesrA teR rTi niM Ri oAwi. 16bArAH sIesr yew eesnYEAw @m w. bArAM aveR eesnYvuM sIesr eyyM rTeLyM eesnYeyM hErA ezH hEAyIMver oAwic@. bArAM eesnYvuM tew vAkekAH sIesryew eesnYe vDic @ . sIesryew eesnYi ovenEA luM jIvEnAew viil. 17 pE sIesrA drEEAwiEAyi. av, yAEy qEprAy OI tAm sic wAriEl ec. Eheb q EprAy orAew BArYyAyi yAEy. av o EknYnAyi. EhebRieR wMbM hAEsAriel rAjA vAy yAbImAyi smADAnilAyi . atinAlANH sIesrA yAEy lieR wAriElEAwiytH. 18sIesrA v kH yAEy puREiRi ec. yAEy sIesrEyAw pRu, EBA, qeR wAriiEl vA luM. akE v. ByeEw. ati nA sIesrA yAEylieR wAri El EvzikyM av ayAeL o prvtAniekAH mwkyM ecyHt. 19 sIesrA, yAEyliEnAw pRu, qni dAhi. qni wiA dyvAyi alM evM t. m]gieR EtAluekAuAiy o i yAEyli Ayi. av iyi pA sUic i . yAEy sIesryH H atiniM eR pA ekAw. an rM av sIesrey mwi. 20 anrM sIesrA yAEyliEnAw pR u, nI ecH wArieR kvAwi nik. eriluM vH akA eriluM EA? q niEAw EcAdi cA, l q mRupwi pRyk. 21 pE yAEy o wAriyM i kyM kew. av zAyAyi sIesryew awE EpAyi. yAEy sIesryew tlyi wArivc H ik ekAwic@. wAri sIesr yew tlyilUew Lc@kyRi nil tRu! sIesrA mrNmwu. 22 aEAe bArAH sIesrey aEnVxicvieweyi. yAEy bArA ien kANA puRE ecpRu, akE v. aH aEnVxi ven {A kANic@ trAM. atinA bArAH yAEyliEnAewAM wAriEl kyRi. aview, wAri tlyew vzwi LukyRi mric nilyi sIesrA kiwtH bArAH ku. 23 a te yi AEyjntyH Evi eedvM knAniel rAjAvAy yAbI en EtAlic@. 24aen knAniel rAjA vAy yAbIen EtAliMver yi AEy jnt zmAyi. avsAnM yi AEy

nYAyADipA 4:16-5:15

jnt knAniel rAjAvAy yAbIen tk. edEbAryew gAnM yi AEyjnt sIesrey EtAli c divsM edEbAryM abIEnAvA mieR pu bArAM Q gAnM pAwi+ 2 yi AEylukA yienAi. av sVyM yi EpAyi! yEhA vey sHtii! 3 rAjAAEr i. BrNADipAEr i. {A pAwAM. {A sVyM yEhA vyH pAwAM. yi AEylieR eedvmA yEhAvyH {A sMgIEtApkr N mI@M 4 yEhAEv, mH nI EsyI rini v. nI EdAmini di NM nwiyEA mi viRc@. kAzM vxic@. EmG jlM epA}ic@. 5sInA yipvtieR eedvmA yEhAv yH mi, yi AEylieR eedvmA yEhAvyH mi mlk viRc@! 6 anAieR punAy zMgrieR kAl M yAEylieR kAlM DAnnir k nYmAyi. vANiBsMGM yAAM pipAtkLilUewyAi sArM. 7BwAAyiil. edEbArA, nI vMver, yi AEylieR ayAyi nI vMver yi AEyli BwAAyi il. 8ngrkvAwLi EpArAwvA eedvM putiy EntAeL etrew. yi AEyEsnyiel nAltinAyirM Bw Ari ovM o pricEyA EmA Ayiil. 9qeR XdyM yi sVyM puRew yi AEylieR Es nAptikELAewAM av yEhA vey vA}H vi! 10ev}utR EpAvEr, jIni virii* Em ri vEr, v}iey nwvEr, ni ik, 11m]gew jlDArkLi l ALieR sMgItM nAM Ek. yEhAvyew vijyeLi, yEhAvy ewyM yi AEyliel aveR EsnEy yMpi jn pAw. yEhAvyew jnt ngrkvAwLi EpArAw. av vijyic@! 12N, N edEbArA! N, N, gAnM pAw! q}uE bArAH! abI EnAvAmieR puA, nieR z@ eL ecH piwiw! 13 yi AEyliel vIrAH yEhAv vijyM nki. yi AEyli avEzxi v zAEm vijyikLAyiri 14 . qyIMkA amAElieR iEdzLi * ni v. eb nYAmI, av nieyM nieR jnt EyyM piw. mAKIrieR wMb iniM EsnADipAAyi. esbUlUeR EgAini EntA tew oA@vwikmAyi v. 15 yiAKArieR EntAA edEbAr EyAewAM. yiAKArieR wMbM bA

j I n i v i r i H qAyBAxyilu aM vYml. amAElieR i EdzM EgAM vAsmRic EdzM. qyIM

nYAyADipA 5:16-6:9

246
kyAeNM qniRH. sADn av tiwyi vItM vyH ! oAErA BwM oEA rEA epi keL vItM qwmH. sIesr cAyM miy o NixNM kiriAM. ati tANH! kI}wiyv DriA sIesrA oEA rEA ci ecyHt Ni xN kiriAM. 31yEhAEv, nieR z@eLl A M en mrie! nie sH E nhiv dysUrYenEAel zvumAyirie! aen aview nAl vxAlM smADAnM pul. midYAnY yi AEyliEnAwH yM ec@ tiey yEhAv viDic kArY yi AEyjnt vIuM ecyH t wi. atinA }u vxE yi A Eyjntey EtAliA yEhAv midYA nYer avdic 2 midYAjnt vLer z M yi AEyjntEyAwH <rAmAyi . atinA yi AEylukA kLi aEnkmEnkM oLil ku piwici. av tew hArM h kLiluM kupiwiA vixmm l LiluM oLiic@vc@. 3midYAnYM ki} nim amAElkYM avew viLvu k nziic t inAlANH avrien ecyHttH. 4 yi AEylukA n@vLiy viLvuk av l pALymwic@ nziic@ ekAi. gAngrMver y lLiel yi AEylukAew viLvuk av nziici. yi A EylukA BiA av o@M micM vciil. av wkeLEyA kAlik eLEyA k}utkeLEyA mic M vc i l . 5 midYAjnt miyi tew wM bELAwM m]gELAwemAM vH pALy mwic@. av qi ev@iLikeL EAelyAyi! avM avew ok M qA pAy Ayi. averlAM nAi vH aviwM nzi ic@! 6 midYAkAmlM yi AEyjnt vLer drirAyi. atinA yi AEyj nt, shAyi yEhAvEyAw Ek. 7 *midYAjnt tik qlAM ec yHt. atinA yi AEyjnt yEhAv EyAw shAyinAyi Ek. 8atinA yEhAv o vAcken avew aw Eyc@. vAck yi AEy jntEyAw pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv pRyete A+ ni QjipHti awimkLAyi . nieL {A sVtrAkyM aviewniM ekAuvrikyM ecyHt. 9 krAy QjipHkAriniM ni eL {A rewi. anrM knAnY ni }Ai. atinA nieL vIuM {A ric@. aver avew lniM nib ic u
v A k Y 7 - 1 0 nYAyADipAew pusHtk ieR vuMp}y qAyptii Q vAkY kAil.

lAiEnAwH stYsrAyi. av tA}H v ryiEl diNM nwi. Eb, nieR EsnAviBAgLi eeD rYzAlikLAy aEnkM BwAH. 16ati nA nieLinANH niew etA}u kew BiikrikilitH ? Eb eR DIrArAy BwA yei EvvlAtie@. pE av tew wkAyi vAyic sMgItM ic@ ekAH vIili. 17gielyAdieR jn EyAAndiyew mRukryi t ew pALyi ti. dAjnEm, ni Ayi, nieLinANH niew klu kriki tiytH? EzrieR wM bM kwIr ti. av tew suritRmKLi tAvLmwic @ . 18 pE esbUlUeRyM nPHtAliyew yM jnt kLi tew jIv apkwewi EpArAwi. 19 rAjAA yi v. knA niel rAjAA emgIEAjlAzyin wH tAnAungri yM ecyHt. qA av niDikeLAM sVM Bvn iEl ekAuEpAyil! 20sVi niM n epAti. avew pAt kLiniH av sIesryH e tier epAti. 21AcInndiyAy kIEzAndi sIesryew jneL oliic@kLu. qeR mnE, kEAew mEA@ EpA! 22 tirLuk nilH wic@. sIesryew BIm tirk oAwiEyAwi EAyi. 23yEhAvyew dt pRu, EmErAsungre zpik, atieR jntey zpik! yEhAvey shAyi A av BwAmAyi vil. 24EknY nAy EhEbrieR BArYyAyi yA Ey. qlA OIkmiwyi av vuM a#hievLAyiriM. 25 sIesrA avELAwH evM EcAdic@. yAEy av pAlu ekAw. o BrNA Dip Ec pAi av avnH ev ekAuv. 26anrM yAEy puRvH wAri qw. avew vleek pNiAreR ik prtiey w. anrM av ik sIesry ewEm EyAgic@! av aveR tl yHwicH aveR tlyi o dVArmA i! 27aveR tl yAEylieR pAd iwyi am. av vI. av aviewiw. aveR tl avew kAlukiwyi vI. av vI. sIesrA niiwH av vI. av aview mric@ kiw! 28 sIesryew a jnAlyilUew EnAi kry. sIesryew a tir IlkLilUew EnA. sIesryew rTM vrA tAmsietH? aveR vAhnieR zbHdM qni EkA k}iyAetH ? 29avew buimti yAy B] t Y avELAw mRupwi pRu, aet, B]tY av mRupwi n+ 30 av yM jyic@evM avriEA, t EtAlicvew sADn qw

247
puRAi. avew lM {A ni trikyM ecyHt. 10anrM {A niELAw pRu, niew eedvmA yEhAv {AnA. aEmArYew EdzH ni vsiM. pE avew vYAjeedveL ni rADitH. pE ni qe asricil. yEhAvyew dt giedEyAen szi 11 aEA yEhAvyew dt gied EyA q EprAy orAew awE v. yEhAvyew dt o q viLi ew le EyAvAzieR vk yAy oAmrieR vili. abiEy wMbinivnAy EyAvAzH giedEyAeR pitAvAyi. giedEyA o mirici EgAtu emtikyAyi. yEhAvyew dt giedEyAeR awi. midYAkA kANAtiriA giedEyA EgAtH oLi c @ vyH kyAyi. 12yEhAvyew dt giedEyA tYewkyM av EnAwH en pRykyM ecyHt, mhA nAy pwyALI, yEhAv niEAewA mH. 13 aEA giedEyA pRu, EBA yEhAv {ELAewAmei pie {eANimAM dritmA tH? {ew pUvikAyi av DArA LM atH - t vic i @eH { Eki@H. yEhAvyANH aver QjipHtiniM EmAciicetH { ew pUvik {ELAw pRu. pE yEhAv {eL eekevwiu. {eL EtAliA yEhAv midYAnYer av dic@. 14 yEhAv giedEyAeR En tiri u pRu, nieR zi pEyAgi k. yi AEyjntey midYAnYri niM riAnAyi EpAvuk. aver riA {A nie ayyH! 15 qA giedEyA mRupwi pRu, EBA qEAw miyH. qnieen yi AEylien riAnAM? mne yew EgAiel vuM dblmAy wMbmANH qERtH . qeR wMb iel vuM LyvmANH {A. 16 yEhAv giedEyAEnAw mRupwi pR u, {A niEAewAmH! atinA midYAnYer EtAliA nin k}iyM! ni oEreyArAELAw yM ec@ EpAel EtAM. 17 aEA giedEyA yEhAvEyAw pRu, aH qEAw sMItnAey i aH te yEhAveyti aw yALM nkiyAluM. 18viewe kAi riENEm. {A ayew awE mwivMver viewniM EpAkEt. {A qeR v}ipAwk ekAuvH ayew mi smie. yEhAv en pRu, nI mwi vMver {A kAiriAM. 19 atinA giedEyA akE kw

nYAyADipA 6:10-27

H o EkAlAiiey pAkM ecyH. giedEyA p pQH mAevwH puLi mAvu EcA aM AkyM ec yHt. anrM giedEyA mAMsM o w yiEliwkyM evmAMsini cARH o kliEl o}ikyM ecyH. mAMsvuM evmAMsiel cARuM puLi mAvu EcA avuM giedEyA ekAuv. BNM giedEyA oA mrc@vivcH yEhAvyH smic@. 20 eedvieR dt giedEyAEnAw pRu, mAMsvuM avuM aviewy pAREm vyHk. qiH cARu o}ik. giedEyA aen te ecyHt. 21 yEhAvyew dteR ki o Q vwi Ayi. yEhAvyew dt vwiyew aMekAH mAMsiluM a iluM sHpzic@. aEA pARyi niM tI puR cAwi. mAMsvuM avuM m}uv kieyriu! anrM yEhA vyew dt atYnAyi. 22 aEA tA yEhAvyew dtEnA wANH sMsAric i etH giedEyAnH EbAYmAyi. atinA giedEyA viLi c @ vi, sv z nAy yEhAEv! yEhAvyew dten {A mKAmKM ku !23qA yEhAv giedEyAEnAw pRu, zAnA! ByewtH! nI mri il! 24 atinA giedEyA aview yEhA vey rADiA o yAgpIWM pNi. yAgpIWi giedEyA yEhAv smADAnmA q Epri@. yAg pIWM oAngri nilni. abiEy wMbM vsi l mANH oA. bAlieR yAgpIWM giedEyA tk 25 aEt rAiyi yEhAv giedEyA EnAw sMsAric @ . yEhAv pRu, nieR pitAvieR kALkLi }u vy AyM pUvLc e yiymAy oien qwk. nieR pitAvinH vYAj eedvmAy bAlieR yAgpIWmH. yAg pIWEAewAM o twimH. vYAj eedvmAy aEzrey driAtANH NH. kALeyeAH yAgpIWM vlic@ tAe}yiwINM. aEzrANH mRi ciwkyM EvNM. 26anrM niew eedvmA yEhAvyew zriyAy trM yAgpIWM pNiyk. Q y miyi EvNM yAgpIWM pNiyvA. an rM Q yAgpIWivcH pUvL ceyiy kALey ekAlNM. niew v}ipAwH EhAmiA aEzrANieR twi pEyAgik. 27 atinA giedEyA teR B]tYA ri pEperyM i yEhAv av EnAwH jH { Apic EpAel ecyH t . qA teR wMbvuM ngrvAsikM tA qA ec@et kAmElA qH giedEyA By. yEhAv av EnAw ecA pRtH giedEyA

nYAyADipA 6:28-7:5

248
aEA giedEyA eedvEAw pR u, yi AEyjntey riA qe shAyiem nI pRu. qni tinH awyALM tAluM! 37emtiLi {AenA iEtA vyHAM. nilM m}u v vririev iEtAli mA mAyi muik kA nI pR EpAel yi AEyjntey avew z@Lini riA nI qe pEyAgiemH {A mnilAi eAAM. 38 aen teyANH yTAi sMBvicM. giedEyA piEH atirA viel q}uEH iEtA e{ii }iu. o ecvM niRey evM i EtAli niewA av k}iu. 39 aEA giedEyA eedvEAw pR u, qEAw EkApiEt. o kArYM wi mAM {A EcAdie. oriwi {A nie iEtAluekAH prIi e. vN iEtA vriri EA ati @m lM mu ik vINirie. 40 rAi aEt sMgti eedvM ecyHt. iEtA mAM NukyM @m lM m}uv nnykyM ecyHt.
36

ecyHt. pE rAiyilANH, pkll av aetAe ecyHttH. 28 ngrvAsik piE BAti q}uE@. bAlieR yAgpIWM nzii eiritH av ku! aEzrANH mRiciiriM av ku. bAli eR yAgpIWieR etAwAyi aEzrANH niitH. giedEyA ni ic yAgpIWvuM av ku. yAg pIWi bliyiei kAL EyyM av ku. 29 ngrvAsik prsH p rM EnAi EcAdic@, rANH new yAgpIWM vli citH? new aEzrANH mRicitA rANH ? Q putiy yAgpIWi Q kALey bliyictArANH? av o pAw EcAdYyikyM rANi etAe ecyH tetH aEnVxikyM ecyHt. cil avErAw pRu, EyAvAzi eR punAy giedEyAnANi ecyHttH. 30 ngrvAsik EyAvAzien smI pic@. av EyAvAziEnAw pRu, nieR puen puRE ekAuvrik. av bAlieR yAgpIWM vliciiri . yAgpIWinw aEzrA NH av mRikyM ecyHt. ati nA nieR mk mriNM. 31 anrM tni @M ni jn EAwH EyAvAzH sMsAric@. EyAvAzu pRu, ni bAlieR pM piwi kyAENA? ni bAlien riA EpAkyAENA? eriluM bAlieR pM piwicA av BAtEAew vDiewe. bA yTAeedvmAeN i aveR yAgpIWM eriluM tk EA av sVyM tiErADie. 32 EyAvAzu pRu, giedEyA bAli eR yAgpIWM vlici@evi bA avmAyi tie. atinA aH giedEyAnH EyAvAzH o putiy Epri@. av giedEyAen eyb A q viLic@. midYAnYer giedEyA EtAli midYAnY, amAElkY, ki}ni m m@ jn qiv oEcH yi AEyliEnAw yi niu. av EyAAndi Ruek kwH ey ItA}Hvryi pALymwic@. 34yEhAv yew AvH giedEyAeR awE vrikyM avnH mhAzi nkyM ecyHt. giedEyA, abiEy wMb e tEAewAM vrA kAhLM m}i. 35 mneyew EgAiel qlAvM giedEyA sEzmyc@. tew y DemwH ysrAvA sE zvAhkA mneyew EgAAErAw pRu. Ez, esbUlU, nPHtAli EgAAM giedEyA sEzmyc@. oEr sEzmANH av nkiytH. ati nA av giedEyAEnAwM m@vErAwM EctinAyi puRe@.
33

atirAviel te giedEyA q eybAluM aveRyAkM EcH hErAdHRvyi tew pALyM A pic @ . EmAErieR awivAri tA}HvryilAyi midYAnY pALymwi citH. atH giedEyAeRyM m@M vw BAgAyi. 2 aEA yEhAv giedEyAEnAw pR u, midYAkAer EtAl i A {A nieR jntey shAyivA EpA . pE atinH ni yDikM EpH. yi AEyjnt qe mRH t sVyM ric@ev zMsi tH qniixHwml. 3 avErAw pRyk, BymverAe gielyAdpvtM vi@ EpAvuk. avH vIiEl tiric @ EpAkAM. aEA pIrAyirM Ep giedEyAen viH vIiElEpAyi. qA ptinAyirMEp aEA}uM avi ew avEzxic@. 4 anrM yEhAv giedEyAEnAw pR u, EA}uM vLeryDikM kH. aver tAe} eviEl ekAuv rik. {Anver niEvi aview vcH prIie. yA nieR ew vre q {A pRA av EpAkAM. pE, ayA nieRew EpAr tH q {A pRA av EpAr tH. 5 atinA giedEyA aver evi El nyic@. evivcH yEhAv giedEyAEnAw pRu, ver en Evtirik+ vri pi evM ni wiEpAel evM wiver o sMGmAyM niu ecH evM wiver meA sMGmAyM tiri k.

249
eekyi evemw vAyew aw ekAuvH o nAy ec@ EpAel evM niwic mRu Ep Ayi. m@verlAM niu ecH evM wic@. 7 yEhAv giedEyAEnAw pRu, nAyeyEAel evM ni wic mRuEper {ApEyAgi. nieL riA aver {ApEyAgi kyM midYAnYer prAjyewA nieL avdikyM ec@M. m@v avew vIwkLiEl epAyHeAe. 8 atinA giedEyA mH yi AEylu kAer vIiEl pRyc@. mRuEper giedEyA tEAewAM nii. vIi El EpAy kew hArsADn M kAhLM Q mRuEp eek vzM vc @ . giedEyAeR pALyinH etA@tAe}y tA}HvryilANH midYAnY tAvLmwicitH. 9 rAiyi yEhAv giedEyAEnAw sMsAric@. yEhAv av EnAw pRu, q}uE. midYAnYew eesnYe EtAliA nie {An vdiAM. avew pALyiEl Ri ecl@k. 10ninH oyH EpAkA BymA eNi nieR dAsnAy pUrEyyM ew ekAuEpAvuk. 11midYAnYew pALyi El kw ecl@k. av pRy kArY ik. atiEzxM aver miA niH BymAkil. atinA giedEyAM aveR dAs nAy pUryM z@pALyieR ariki EliRiec. 12midYAnY, amAElkY, ki}ni m@v qiverAe tA}Hvryi tAvLmwici. av o ev@iLisMGieR a k Ayi. avH kwlRe mN rikEpAel ok tAyM kAN e@. 13giedEyA z@pALyiEl vrikyM orA sMsAri Ekk yM ecyHt. ayA tniAy o sVpHnei teR suXiEnAw pR ykyAyi. ayA enyANu pR tH. midYAnYew pALyiEl v ilu o axNM uv tAyi {A sVpH n M ku. aM vH ziyAyi wicH wArM mRiu nilMptic@. 14 ayAew suXinH sVpHnieR aM aRiyAmAyi. ayAew suX u pRu, nieR sVpHninH or Em kAkyZ. yi AEylini mxYeniyANH nieR sVpHnM. EyAvAzieR punAy gied EyAeni. midYAnYew m}uv eesnY EyM EtAliA eedvM giedEyAen avdiM qANH atinM. 15 sVpHneiy avew sMBAx NvuM atieR avuM EktiEzxM giedEyA eedve nmsHkric@. an rM giedEyA yi AEylukAew pAL yiEl mwi. av jneL viLi ciRi, q}uE! midYAnYer EtAli A yEhAv ne shAyiM. 16an rM giedEyA mRuEper m sMG
6

nYAyADipA 7:6-25

LAyi tiric @ . oAErAM gied EyA o kAhLvuM nYmAy o BrNi yM nki. oAErA BrNiyiluM k pAyi. 17anrM gied EyA avErAw pRu, qe nirIi cH {A ec@ EpAel ec@k. z@ pALyieR ariver qe piw k. {A pALyieR ariki Ev ziEA {A ec@EpAel te ec@k. 18ni z@pALye vLyNM. {AM qEAewAmvM {ew kAhL m}M. { { ew kAhL m}EA ni ni ew kAhL m}NM. qiH Q vAk EAziNM+ yEhAvyHM giedEyAM Evi! 19 giedEyAM ayAew omAyi RuEpM z@pALyieR ariki El EpAyi. z@ kAvAer mAi yti etA@piAelyANH av avi ew qiytH. atH rAiyew mYiel kAvsmyAyi. 20aEA gied EyAeR kew m sMGL@M t ew kAhLM m}kyM BrNik wyH kyM ecyHt. av p week yiluM kAhL vleekyiluM piwi c@. av kAhLM m}kyM en EAzikyM ecyH t . o vA yEhAvyHM o vA giedEyAM! 21 giedEyAeR k aviewe ti. qA pALyii midYAnY EAzivAM oAwi aklAM wi. 22 giedEyAeR mRAk avew kAhLM m}iyEA midYAnY tew vAkekAH prsH p rM ekAl A yEhAv wyAi. z@eesnYM esErrA yew dizyi EbH - zingri ElH oAwiEAyi. tbAHngrinH aw Eb emEhAlngrieR atiiver av oAwiEAyi. 23 aEA nPH t Ali, Ez qI EgAAM mneyew m}uv EgA AM y pALA midYAnYer oAwiA klie@. 24giedEyA qyImiel mlEdzielAwM sEzvumAyi eL ayc@. sEzvAhkA pR u, RivH midYAnYer mik. EbH-bArAvery ndiyewyM EyA AndiyewyM niyNM ewk. midYAnY aviewyMme ecyHti riNM. atinA av qyIMEgAAer m}uv viLic@. EbH-bArAvery ndiyew niyNM av ew. 25 qyImkA midYAnYew ru EntA Aer piwiwkyM ecyHt. oAErbH, EsbH qAyi avew Epk. qyImkA oAErbieR pAR q EprAy o lvc H oAErbien vDic@. EsbieR miric q EprAy o lvcH EsbienyM av vDic@. qyImkA midYAnYer wM oAwic@. pE av dYM oAEr bieRyM EsbieRyM tlk evi

nYAyADipA 8:1-21

250
EpAyi. ki}dikAew ees nYi ek avEzxicvrAyi av. eesnYiel o li ptinAyirM BwA tinkM vDi e@ k}ii. 11giedEyAM eesnY vuM sAvAh pAtyilUew EpAyi. EnAbhH, eyAgHebhA ngr ki} Ayi pAt. giedEyA kEA ngri vH z@vien mic @ . z@eesnYM Q mNM tIicil. 12 midYAnYew rAjAArAy EsbM smyM dErEAwiEAyi. pE giedEyA rAjAAer piw piwiwi. giedEyAM eesnYvuM z@ eL EtAlic@. 13 anrM EyAvAzieR punAy giedEyA yiniM mwieyi. EhersurM q EprAy mlrivi lUewyANv mwivtH. 14giedEyA suEAu ngriniH o yvA vien piwiwi. giedEyA avEnAwH cil EcAdY EcAdic@. ecRuAr, giedEyA Evi tAM Epk q}u ti. suEAiel EntAewyM mA ewyM EpkLAyi av gied EyAnH q}utieAwtH. q}upiEy}u Epk av q}utieAw. 15 anrM giedEyA suEAungr iEl v. av ngrvAsikELAw pRu, tA EsbM smyM. nieR INic BwAH {eLinH hArM trNM? q ni qe prihsic@ EcAdic@. 16suEAngr iel mAer giedEyA mmiyiel m_ekAuM mecwiekAuM awic@. 17 epEvliel EgApurM tiyiwkyM ecyHt giedEyA. anrM ngr i tAmsiver av vDic@. 18 anrM giedEyA, EsbhiEnAwM smEyAwM pRu, tAEbApvt i ni ciler ekA. av q EpAelyAyi?EsbM smyM mRupwi pRu, av nieEAelyA yi. avriElAErAM oAErA rAj mArAerEAel kANe@. 19 giedEyA pRu, av qeR sEhAdrArAyi! qeR ayew puA. ni aver ekAlAti evi {AniEA nieLyM vDii lAyi. 20 aEA giedEyA teR mpu nAyi EyeTrieR Ener tiriu pRu, rAjAAer vDik. pE evRuM o iyAyi EyeT By. atinA av teR vA puR ewil. 21 aEA EsbM smyM gied EyAEnAw pRu, v, nI te {eL vDi. nI o puxM pNi ecA zmANH. atinA gied EyA q}uEH EsbhiEnyM sm EyyM vDic@. anrM giedEyA av ew okew k}uiniM cA tiyilu alArM qwmAi.

eywH giedEyAeR awE ekAu v. jn EyAAndi Ruek kw iwAyi giedEyA aEA. qyImkA giedEyAEnAwH vLer EkApic @ . giedEyAen kEA qyImkA avEnAwu EcAdic@, nI qinANH {ELAwH en epmA RiytH? midYAnYetier nI yi puReEA qekAANH nI { eL viLiAtitH? 2 pE giedEyA qyImkAErAw mRupwi pRu, ni ecyHti@iwEALemAM nl tAyi@tH {A ecyHtiil. ni qyImk qeR wMbmAy abIEyesrienA viLvukii. viL evw smyH qeR wMbA EzKritilumDikM miri ni Epic@ EpA! atEl zri? 3a ente niiEA o nl viLvu Ayiri. midYAEntALAy oAEr bienyM EsbienyM piwiwA eedvM nieL avdic@! qeR vijy e niew vijyvumAyi qnie en lnM ecA k}iyM? gied EyAeR mRupwi EkEA qyImkA dYmAyi EdxYM Ru. ru midYArAjAAer giedEyA piwi 4 anrM giedEyAM aveR rAy mRuEpM EyAAndiyiEliRi ndiyew mRukr kw EpAyi. pE av INvuM vizmAyi. 5 gied EyA suEAHngrAErAw pRu, qeR BwAH qeiluM tiA ekAw. qeR BwA vLer INici ri. {LiEA}uM midYArAjAA rAy EsbhienyM smeyyM oAwi kyANH. 6 pE suEAngrieR EntA giedEyAEnAw pRu, {eLi nANH nieR BwAH BNM n tH? niLiniyM EsbhienyM sm eyyM piwiciil. 7 aEA giedEyA pRu, ni { BNM trA visti. EsbhienyM smeyyM piwiA yEhAv {eL shAyiM. ati EzxM {Aniview tiric@vM. aEA {A mmiyiel m_M mecwiyM ekAH niew etAli kIRuM. 8 giedEyA suEAungri niM epEvngriEl EpAyi. suEAkAErAw EcAdic EpAel epEvlukAErAwM giedEyA hArM EcAdic@. pE suEAkA nkiy aEt mRupwiyANH epEvngrvA sikM giedEyA nkiytH. 9atinA giedEyA epEvvAsikELAw pR u, {A vijyM Enwi}iH view mwivH Q EgApurM mRiciwM. 10 EsbM smyM avew ees nYvuM kEAngriluAyi. avew eesnYi ptinAyirM

251
giedEyA o EPAdA yi AEylukA giedEyAEnAw pR u, midYAnYriniM nI {eL ri c @ . atinAliEA {eL Brik. nIyM nieR puM pQM {eL BriNemANH {ew #hM. 23 qA giedEyA yi AEyjnt EyAw pRu, yEhAvyAyiriM ni ew BrNADip. {A nieL Brik yil. qeR puM nieL Briil. 24 yi AEylukA prAjyewiyv iwyi cil yizHmAEylYrAyi. yi zH m AEylY skAvLy Dri ci. atinA giedEyA yi AEy lukAErAw pRu, ni QeyA kArYM qniEvi ecyHttrNM. yu iniwyi nieLw kAvLy Li oAErAH niELAErAM qni trNM. 25 atinA yi AEyjnt giedEyA EnAw pRu, nin EvetM { sEAxEAew tM. atinAl v o EmAyM nili@. oAErA M o kAvLyM vItM AyiEl i@. 26 kAvLy omic@ iy EA nAl im pQuAyi. yi AEyjnt giedEyA nkiy m@ sAn atiewkyil. ceR yM k nIikewyM tiyi lu BrN av av nki. DU%vilu nIL AyM av nki. midYAnYew rAjAA Dri civyANH etlAM. midYAnYrAjA Aew okew clkM av av nki. 27 giedEyA sVM, o qEPAdA A pEyAgic@. av qEPAdH teR jpNmAy oyi vc@. yi AEy jnt m}uv qEPAdien rADic @ . aen yi AEylukA eedve vizV siAet qEPAdien rADic@. gied EyAenyM aveR wMbeyM pAp i o ekNiyAyiI qEPAdH.
22

nYAyADipA 8:22-9:7

abiEy wMbM jIvi oA ngrilANH Q klR. 33giedEyA mri cywen te, yi AEyjnt eedv i vizVsiAtirikyM bAlien piwkyM ecyHt. av bAeb rIien tew eedvmAi. 34yi A EyjntyH @M jIvic z@Li nielAM aver rici@EpAluM t ew eedvmA yEhAvey yi A Eyjnt oAicil. 35avAyi aEn kM nk ecyHteviEpAluM yi A Eyjnt eybAlieR wMbEAw vizVsHtt puliyil. abIEmelH rAjAvA eybAlieR punAyi abI EmelH . abIEmelH ezEKMngr i tAmsi teR aAvAew awE EpAyi. av teR aAv AErAwM teR ayew qlA wMbAM gELAwM pRu, 2 ezEKMngriel EntAAErAw Q EcAdYM EcAdik+ nieL eybAlieR q}up pu A BritAENA orA mAM Bri tAENA nltH? {A niew buvA eNtH oAik. 3 abIEmelieR aAvA ezEK miel EntAAErAw EcAdYM EcAdi c@. abIEmelien piwrA ezEK miel EntAA tImAnic@. EntA A pRu, qAyAluM av new sEhAdrnANEl A . 4atinA ezEK miel EntAA abIEmelinH q}u p evixN nki. bAeb rIH EdveR lyi niAyi evi. abIEmelH eviyp EyAgicH EREer liew. av vilekvM vivrMekvM oiM ekAtAvM yi. av abI EmelH qviewEpAyAluM aven pi w. 5 abIEmelH oyi teR pitA vieRywE EpAyi. abIEmelH teR sEhAdrAer vDic @ . teR pitAvAy eybAlieR q}up pu Aer abIEmelH ekA. oErsmyA NH* av avereyl A M ekAtH . qA eyb A lieR Lypu abIEmeliniM oLic@ re@. EyATAM qAyi LypueR EprH. 6 anrM ezEKmiel qlA EntAM miElAyew sByM abIEmelien t ew rAjAvAvA ezEKmiel sHtMB inw vliy mrinwH omi c@wi. EyATAmieR kT EzEKMngriel EntAA abI Emelien rAjAvAiy kArYM EyATAM Ek@. aEkEA av egriIMp vti ecni. EyATAM teR kT jnELAw viLic@ pRu,
7

giedEyAeR mrNM midYAnYer yi AEylukAew BrN i kI}ilAi. midYAnY pie o }vuM Aiyil. giedEyA jIvi ci kAlH, nAlvxE avi ew smADAnM pul. 29EyAvAzieR punAy eybA (giedEyA) vIi El EpAyi. 30giedEyAnH sVmAyi q}uptH puAAyi. aEnkM BArYmAAyiekAANH avnH yDikM puAAytH. 31giedEyAnH EzEKmi o evAiyAyi. evAiyi avnH o puAyi . abIEmelH qAyi punH EprH tH. 32 aen EyAvAzieR punAy gied EyA vEyAv]nAyi mric@. aveR pitAvAy EyAvAzieR sVmAy klR yilAyi giedEyAen sMsHkrictH.
28

o E r s m y M o kl i qANitieR aM.

nYAyADipA 9:8-32

252
Ec AM. abIEmelM nziie EAM! 21 etl A M pRtiEzxM EyATAM oAwiEAyi. Eb q EprAy ngri ElANv reptH. teR sEhAdr nAy abIEmelien ByekAANH EyATAM ngri tiytH. abIEmelH ezEKmientier yM ec@ 22 abIEmelH yi AEyjntyH Em m vxM BrNM nwi. 23- 24abI EmelH eybAlieR q}up pu Aer, teR sVM sEhAdrAer, vDi c@! Q ti ec@tinH ezEKmiel EntAAM aven piNc@. ati nA eedvM abIEmeliM EntA miwyi akcyAi. atinA ezEKmiel EntA abIEmelien pIfiiA pripAwiyi@. 25ezEKM ngriel EntAAH abIEmel ien o@M xHwmAyiil. mlmkLi lUew kwEpAver miAM ekAywiAM av ciler niEyA gic@. mNeL abIEmelH kupiwic@. 26 ebdieR punAy gAluM ayA ew sEhAdrAM ezEKMngriEl EpAyi. ezEKMngrEntA gAlien vizVsiAM wi. 27o divsM ezEKMnivAsik miri pRiA vy liEl EpAyi. av miri pi}iH vIuAi. anrM av tew eedvieR lyi o vi nwkyM ecyHt. av tikyM wikyM abIEmelien dxic @ sMsArikyM ecyHt. 28 aEA ebdieR punAy gA pRu, n ezEKMkArANH. n qinH abIEmelien asriNM? av rAeNANveR vicArM? abIEmelH eybAlieR o punA eN zriyEl? av esbUlien teR EdYAgnAiey zriyEl? n abIEmelien asriE til ! n new teyAkLAy hAEmAkAer asricA mti. (ezEK mieR pitAvAyi hAEmA.) 29ni qe avew eesnYADipnAiyA abIEmelien {A nziiAM. {A avEnAw pRyM, nieR eesnYvumAyi yi vrik. 30 esbU yi ezEKmiel gv . ebdieR punAy gA pRy EkH esbUli vLer EkApm Ayi. 31esbU, amAhH ngrilu abIEmelinH o sEzmyc @ . sEzM tAyi+ ebdieR punAy gAluM gAlieR sEhAdrAM ezEKM ngriEl viri. av nin }A . ngre m}uv av nine tier tiri. 32atinA nIyM nieR yAkM rAi te vH ngr

ezEKMngriel EntAAEr, qe i. anrM eedvM nieL Ek e. 8 o divsM mr teA rAjAvien etrewA niyic@. mr olIvu mrEAw pRu, { Em nI rAjAvAk. 9pE olIvu mrM pRu, mxYM eedvvuM qeR qyHAyi qe vA}H. m@ mr Em BrNM nwtinAyi mAM qyl A dii {A niN EmA? 10anrM v] aimrEAw pRu, {ew rAjAvAkA vri k. 11 pE aimrM pRu, m@ mrew Em BrNM nwtinAyi mAM {A qeR nlM mADurYEmRiymAy p} A niNEmA? 12anrM mr miriviEyAw pRu, { ew rAjAvAvA v. 13qA mi rivi mRupwi pRu, qeR vIH mxYeryM rAjAAeryM sEAxi i. mrew rAjAvAyi aver Bri ti Evi mAM {A vIuA niENA? 14avsAnM mr eLlAM mwien smIpic@, { ew rAjAvAkA v. 15pE mw pRu, qe rAjAvANemH yTAi ni #hiev i qeR tNli vH aByM Api k. qA nien #hmi eli mwiniM agHniyA ke. agHniyi elbAEnAniel Edv dA EpAluM qriu EpAke. ni ni pUmAyM stY s tEyAewyAyi abIEmelien rAjA vAiyeti niH avni s xHwrAyiriAM. aven rAjAvAk v}i eybAliEnAwM aveR wMbEA wM ni nIti pulkyM avErAw k}iy nAyi epmARukyM ecyH tA a nAyiriM. 17pE qeR pitAvH niELAewA ecyHtetA ElAcik. qeR pitAvH ni Evi yM ecyH t . teR jIv pNyMvcAyi av nieL midYA nYriniM rictH. 18pE ni qeR pitAvieR wMbientier EA tiriiri. qeR pitA vieR q}up puAer m}uvM oEr smyM vDic @ . ezEKMngriEm ni abIEmelien rAjAvAyi vA}ic@. av niew buvAyti nAlANH niLven rAjAvAiytH . pE av qeR pitAvieR awim eieR pu mAmAyi! 19ati nA, eybAliEnAwM aveR wMb EAwM ni H pUmAyM stYs rAyirievi abIEmelien niew rAjAvAyi vA}iti ni sEAxik. avM niLi sxH w nAyirie. 20pE ni EvEpAel vic i el i ezEKmiel EntALAy nieLyM miElAyew BvnvuM abIEmelH nzii
16

253
inu puR vylukLi oLiciri NM. 33anrM BAti sUrYdi EA ngre mik. gAluM eesnYvuM niELAw yM ecA R ivM. av yiniRi vEA avErAw nin ecAnAvu ec@ k. 34atinA abIEmelM aveR m}uv BwAM rAiyi q}uEH ngr iEl EpAyi. BwAer nAlu sMG LAyi tiric@. av ezEKMngrin wH oLici. 35ebdieR punAy gA, ezEKM ngrvAtiliEl Ev zn dVAriEliRiec nikyA yi. gA aview niEv, abIEm elM aveR BwAM avew oLis EtLiniM cAwi v. 36 gA BwAer ku. gA esbUli EnAw pRu, EnA, pv t i niH k Riv. pE es bU pRu, ni pvtew ni} lukLANH kAtH. ni}luk mxYer EAel kAtANH. 37 pE gA vIuM pRu, EnA, aview lieR epAi}i yiniH cil Ri v. atA, aviewyM! mAikeR mri mkLi lUew {A ewEyA tl ku. 38es bU gAliEnAw pRu, nI qANi EA vIu pRyAtH? nI pRu, rANH abIEmelH? neLinven asriNM? nI ver prihAsY rAi. EA puRE EpAyi av ErAw yM ec@k. 39 atinAlANH gA ezEKmiel EntA Aer abIEmeliEnAw yM ecA nyictH. 40abIEmelM eesnYvuM gA lienyM eesnYeyM oAwic@. gAli eRyAk ezEKMngrkvAwM ver tiriEAwi. kvAwiEl mwiey AnAvuti mH gAlieR aEnkM k ekAle@. 41 anrM abIEmelH amAyiEl mwi. esbU gAlienyM aveR sEhAdrAeryM ezEKM ngri niM puRAi. 42piEdivsM ezEKM nivAsik vyli pNieywAnAyi EpAyi. abIEmelH a kupiwic@. 43 atinA abIEmelH teR eesnY e m sMGLAyi tiric@. av ezEKMjntey atH-tew mNM nwAnANA#hictH. atinAyi av teR eesnYe vylukLi oLiic@. jn ngri puRE v kEA av avewEm cAwivINH aver mic@. 44abIEm elM aveR sMGvuM EzEKmieR kvAwinweA lEH oAwi EAyi. m@ ru sMGM vylilu vew EnH oAwi aver mic@. 45 divsM m}uv abIEmelM ees nYvuM ezEKMngrientier yM ecyH t . abIEmelM eesnYvuM ezEKMngrM piwiecwkyM ngr vAsikeL vDikyM ecyHt. anrM

nYAyADipA 9:33-57

abIEmelH ngrM wic@nirkyM 46 aview vitRukyM ecyHt. ezEK miel EgApuri cil jIvici. ezEKmi sMBvictRi av ebrIH EdveR lyiel vuM suritmAy mRiyi o wi. 47ezEK mieR EgApuriel qlA EntAM owiyi@eH abIEmelH aRi u. 48atinA abIEmelM eesnY vuM sEmApv t iEl kyRi. abIEmelH o EkAwAlieywH tA M zAKk mRic@. zAKk av teR mliEli. anrM tEAewA mAyivErAw pRu, EvgmA ke! {A ec@ te ec@k. 49 atinA averlAvM zAKk mRi ec w H abIEmelien piw. ebrIH EdveR lyiel sur itmAy mRietier av mrzAK k iyi@. anrM av mrzAK k tIvcH mRiyiluAyiv ereyAe @ekA. aen ezEKM EgApurinw jIvici yirM OIpuxA vDie@. abIEmelieR mrNM anrM abIEmelM aveR eesnYvuM EtebsungriEl EpA yi ngrM piwiecw. 51pE ngr ii zmAeyA EgApurmAyi . ngriel m}uv EntAM m@ OIpuxAM EgApuriElEAwi. jn m}uv EgApurinkAy EA av pii niM vAti pUi. anrM av EgApurieR mciEl kyRi. 52abIEmelM eesnYvuM EgA purM miA v. abIEmelH EgApurieR vAti ver EpAyi. EgA purM kiAnAyi aveR pti. 53 pE abIEmelH EgApurieR vAti niEA mci nii o OI o tiriklH aveR tl yiEli@. tiriklH abIEmelieR tlEyAi tkkLu. 54abIEmelH teR yD m B]tYEnAw EvgM pRu, nI vAeLwH qe ekAl @ k. o OI abIEmelien ekA q k pRyAtiriA nI te qe vDiNM atinA B]tY abIEmelien teR vAekA H kyM a bIEmelH mrikyM ecyHt. 55abIEmelH mrictH yi A EylukA ku. atinA averlAM vIw kLiEl mwi.
50

aen abIEmelien av ecyH t pAp eedvM ziic @ . teR q}up sEhAdrAer vDik v}i abIEmelH teR pitAviEnAw te pApM ecyHt. 57ezEKMngrvAsi keLyM avew pAp eedvM ziic@. aen giedEyAeR Ly punAyi EyATAmieR vAk yATAYmAyi.

56

nYAyADipA 10:1-11:5

254
av pRu, eedvEm, { nin etier pApM ecyHt. { { ew eedve evwiH vYAjeedvmAy bAlien rADic@. 11 yEhAv yi AEyjntEyAw ti vcic@, QjipHkA, aEmArY, aEA nY, ePlisHtY qiv nieL pIfi icEA ni qEAw Ek. v ri niM {A nieL ric@. 12sIEdA nY, amAElkY, midYAnY qiv nieL pvicEA ni qEAw Ek. avriniM nieL {A ri c@. 13pE ni qe evwiykyM anYeedveL rADiA wukyM ecyHt. atinA nieL vIuM ri A {A visti. 14 Edv Aer rADiAnA ni etre wtH. atinA aver ecH shAy i viLik. ni kxHwewEA EdvA nieL rie. 15 pE yi AEylukA yEhAvEyAw pRu, { pApM ecyHt. a yHixHwmtH {ELAw ecyHt ekAZ. pE H {eL ri. 16anrM yi AEylukA anYeedveL dEre Riu. av vIuM yEhAvey rADi A wi. atinA yEhAvyH avErAw kN EtAkyM ecyHt. avew yAtnk av ki. H yiPtAhH EntAvAyi etrewew 17 aEAnY yinAyi o Ec. gielyAdHEdzAyi av ew pALyM. yi AEyjnt oic @ wi. misHpAngrilAyi avew tAvLM. 18gielyAdHEdz tAmsi jnew EntA pRu, aEAnY etiery mNi {eL nyiv gielyAdi tAmsiv ew tlvnAyiIM. gielyAdieR EgAArnAyi yiPHtAhH. av znAeyA pw yALiyAyi. pE yiPH t AhH o EvzYyew punAyi. gielyAdH q EprAy orALAyi aveR pitAvH. 2 gielyAdieR BArYyHH aEnkM puAAyi. puA vL vEA avH yiPHtAhien xHw milAtAyi. av yiPHtAhien aveR pNiniM oAwic @ . av av EnAw pRu, {ew pitAvieR miyiniM o@M nin lBiil. nI meAiyew mknANH . 3atinA yiPHtAhH teR sEhAdrAriniM oAwiEAyi. EtAbilANH av vsict. H EtAbi tAM vilekv aven agmiA wi. 4 eRAlM k}iH aEAnY yi A Ey jntymAyi yM ecyHt. 5aEA nY yi AEylukAer mictinA gielyAdiel mA yiPH t Ahien kANA EtAbH E dziEl EpAyi. yiPHtAhH EtAbiniM gielyAdiEl

10

nYAyADipnAy EtAlA abIEmelieR mrNEzxM yi AEyjntey riA eedvM meA nYAyADipen ayc @ . EtAlA qAyi ayAew EprH . pUvA q EprAy orAew punAyi EtAlA. EdAEdA q EprAy orAew punAyi pUvA. yiAKArieR EgAArnAyi EtAlA. zAmIngr ilAyi EtAlA tAmsic i tH qyImiel mlEdzAyi zAmI ngrM. 2EtAlA pim vxM yi AEylukAew nYAyADipnAyi. anrM EtAlA mrNmwykyM zAmIri te sMsHkriewkyM ecyHt. nYAyADipnAy yAyI EtAlyew mrNEzxM meA nYAyA DipM eedvA ayyH e@. yAyI qAyi ayAew EprH . gielyAdEdzAyi ayA vsi citH. yAyI pirH vxAlM yi AEy jntyew nYAyADipnAyi . 4 yAyIri m puAAyi . m puAM m k}ut kew puRH srici. * gielyAdH Ede m pN m puArANH niyicitH. EALM pN yAyIrieR pN qANRiyewtH. 5yAyI mrNmwy kyM kAEmA ngri sMsHkrie wkyM ecyHt.
3

aEAnY yi AEyliEnAw yM ec@ 6 yEhAv tiey viDic kArY yi AEyjnt vIuM ecyHt. bA, asH E tAerH qI vYAjeedveL av rADiA wi. av arAmY ewyM sIEdAnYewyM EmAvAbYewyM aEAnYewyM ePlisHtYewyM Edv Aer rADiA wi. av yEhAv yiniM vYticlikyM aven <xi nikyM ecyHt. 7 atinA yEhAv yi AEyjnt EyAw EkApic @ . aver EtAl i A yEhAv ePlisHtYeryM aEAnYer yM avdic@. 8 aEt vxM te av EyAAndiyew ki}Eryi vsi yi AEyjntey pUmAyM nziic@. aEmArY tAmsici giel yAdHEdze lmAyi atH. yi AEylukA ptien@ vxM yAtn yBvic@. 9anrM aEAnY EyA Andi kwEpAyi. av eydA, ebnYAmI, qyIMjntyH e tier yM ecAnANH EpAytH. aEAnY yi AEylukAH vLer } Ai. 10 atinA yi AEylukA yEhAv EyAw shAyinAyi nilviLic @ .
m . . . s r i c i v DAn EntAArAyievH a kANi. cilEA gielyAdiel m pNew EmymArAyiriAM av.

11

255
mwi vrNemAyi avew #hM. 6 mA yiPHtAhiEnAw pR u, aEAnYErAw new y i {eL nyiA nI vrNM. 7 qA yiPHtAhH gielyAdiel mA ErAw pRu, ni qe qeR pitAvieR vIiniM oAwic@. ni eLe evRu. pie ni } AyEAeLinANH qeR aw E viritH? 8 gielyAdiel mA yiPH t Ahi EnAw pRu, {LiEA nie smI picti kArNM atANH. dyvAyi { ELAewA vH aEAnYErAw yM ecyHtAluM. gielyAdi m}uv vsi vew EntAvAM nI. 9aEA yiPH tAhH gielyAdiel mAErAw pRu, {A gielyAdiEl mwivH aEA nYErAw yM ecNem niew #hM ekAAM. pE yEhAv qe jyiA shAyic A {AnAyiriM niew putiy EntAvH. 10 gielyAdini mA yiPHtA hiEnAw pRu, { pRyetlAM yEhAv EkH. nI {ELAwAvzY eetAe { ecAem vAgH dAnM ec@. 11 atinA yiPH t AhH gielyAdiel mAErAewA EpAyi. av yiPHtA hien tew EntAvuM eesnYADip mAi. misH p Angrivc H yEhAv yew smi yiPHtAhH teR vA k vic@. aEAnYrAjAvinH yiPtA H hieR sEzM 12 yiPH t AhH aEAnYew rAjAvinH sEzmyc@. dtA rAjAvinH Q sE zM nki, aEAnYM yi AEylu kAmiwyilu zHnM qANH? ni eLinANH {ew lH yi vtH? 13 aEAnYew rAjAvH yiPHtAhieR dtAErAw pRu, QjipHtiniM vEA yi AEylukA {ew lM eekywiytinAlANH {Lv ErAw yM ecyHttH. aEAndi mt yAEbAundiyilUew EyAAndiver y lmANv kwiytH. EA {ew lM smADAnprmAyi tiri c@ trA yi AEylukAErAw pRyk. 14 atinA yiPHtAhieR dtA Q sEzM yiPHtAhi tiriek nki. an rM yiPHtAhH dtAer vIuM aEA nYew rAjAvieR awEl ayc@. 15 av Q sEzvumAyANH EpAytH yiPHtAhu pRtH tANH+ yi AEy jnt EmAvAbYewEyA aEAnYewEyA lM piwiec w iil . 16yi AEy jnt QjipHtiniH puRE v EA av mmiyiElA EpAytH. yi AEyjnt ecwliEl EpAyi. anrM av kAEdziEl EpAyi. 17yi AEyjnt qEdAmiel rAjAvieRyw

nYAyADipA 11:6-26

E dtAer ayc@. dtA o lYM vzYe@. av pRu, yi AEy jntey ayew nAi lUew kwEpAkA avdic A luM. qA qEdAMrAjAvH avew rAjY wi kwEpAkA {eL avdici l. EmAvAbiel rAjAviM { sE zmyc@. qA EmAvAbiel rAjAvuM aveR Edzwi kwEpAkA {eL avdicil. atinA yi A Eyjnt kAEdzi ti. 18 anrM yi AEylukA mmiyi lUewyM qEdAM, EmAvAburAjYew atiikLilUewyM avey is ric @ . yi AEylukA EmAvAbu= E dz i ki}vzwi sric@. av EmAvAbuEdzieR atiiyAy aEA ndiyew mRukryi tew pALyM Apic@. av EmAvAbieR atii mRic@ kwil. 19 anrM yi AEylukA aEmArY ew rAjAvAy sIEhAnH dtAer ay c@. ehzHEbAngriel rAjAvAyi sIEhA. dtA sIEhAEnAw pRu, yi AEylukAer niew nAilUew kwEpAkA avdicAluM. {H {ew nAiEl EpAk NM. 20 qA aEmArYew rAjAvAy sIEhA teR atii mRic@ kw A yi AEylukAer avdic i l . sIEhA teR keL m}uv sMG wiic H yhsi o pALymAi. anrM aEmArY yi AEylukAmAyi yM ecyHt. 21pE yi AEylieR eedvmAy yEhAv sIEhAenyM ees nYeyM EtAliA yi AEylukAer shAyic@. atinA aEmArYew lM yi AEylukAew sVAyi. 22aen aEmArYew mi m}uv yi AEylukA kii. aEAndi mt yEbAH ndi ver mi Ayi. lM mmi mt EyAAndiveryM A yi. 23 aEArYer avew nAiniM oAwictH yi AEylieR eedvmA yEhAvyAyi. yEhAv lM yi AEylukAH nkyM ecyHt. yi AEylukAer view niM oAwiA emH nI kEA? 24tIcyAyM niH niew EdvnAy ekEmAzH nkiy nAi tAmsiAM. atinA {ew eedvmA yEhAv { t lH {M tAmsiM! 25 siEArieR punAy bAlAiEn A* EkmnAENA nI? EmAvAbH Edze rAjAvAyi av. av yi AEy lukAmAyi tic@EvA? yi AEylukA mAyi stYi av yM ecyHEtA? 26 yi AEylukA ehzHEbA ngri luM ati @m pNLiluM m ERALM vxM tAmsic@. aErAEv ngr iluM ati @m pNLilu
siEArieR ... bAlAH ayAL@ew kTyHH sMKY. 22-24 kAk.

nYAyADipA 11:27-12:4

256
z@LAy aEAnYer EtAl i A yEhAvyANElA aey shAyictH. 37 anrM yiPHtAhieR pui av ew pitAviEnAw pRu, qA qniEvi Q o kArYM dYM ec. ru mAsEH oyHAyiriA qe avdi. qe mlkLiEl EpA vA avdi. {A vivAhM k}i kEyA ikeL svikEyA ecyHti il. atinA qeyM qeR @kA eryM oic@ kryA EpAkA avdi cAluM. 38 yiPHtAhu pRu, EpAyi aen ecyHEtA~. yiPHtAhH aveL ru mAs EH dEryc@. yiPHtAhieR pui yM avew @kAM pvtLi tAm sic@. avH vivAhM k}iAM i ku jM nvAM k}iyAti av kru. 39 ru mAsew avsAnM yiPHtA hieR pui avew pitAvieRyw E mwieyi. yiPHtAhH yEhA vEyAw vAgH d AnM ecyH t tH pAlic @ . yiPHtAhieR pui o kAlM mAyM eelMgikbi eil. atinA tH yi AEyli orAcAr mAyi mARi. 40qlA vxvuM yi AEy liel OIk gielyAdiel yiPHtAhi eR puiey asHmric@. qlA vx vuM nAlu divsM yi AEyOIk yiPHtAhieR puiEvi kru.

mAyi yi AEyjnt mERALM vxM tAmsic@. av aEA ndiyew tIr ngrLi mERALM vxM tAm sic@. smymyM qANH Q ngr piwiec w A ni miA tH? 27yi AEylukA nietier pApM ecyHtiil. qA {ELAw yM ec@tilUew ni ekAwiy tiyANH yi AEylukAErAw ec@tH. yi AEylukArAENA aEAnYrAENA zri qH yTA nYAyADipnAy yEhAv niyie! 28 yiPHtAhieR Q sEzM ecvi eAA aEAnYew rAjAvH Ai yil. yiPtAhieR vAgdAnM H H anrM yEhAvyew AvH yiPHtAhiEl v. yiPHtAhH, giel yAdieRyM mneyewyM Edz wi kwEpAyi. av gielyAdiel misHpAngriEl EpAyi. gielyA diel misHpAngriniM yiPHtAhH aEAnYew nAiEl kwEpAyi. 30 yiPHtAhH yEhAvEyAw o vAgHdAnM ecyHt. av pRu, aH aEA nYer EtAliA qe avdicAluM, 31 {A vijyEAew mwivEA qeR vIiniM dYM puRE v tH {A ayH nkAM. o EhAmyA gmAyi {An yEhAvyH nkAM. 32 anrM yiPH t AhH aEAnYew lE EpAyi. aEAnYmAyi yiPHtAhH @mi. aver EtAliA yEhAv aven shAyic@. 33aErAEv ngrM mt miIungrM ver av aver EtAlic@. yiPHtAhH p ng r piwiec w . anrM av Eb-ekrAmiMngrM ver aEAnY ErAw yM ecyH t . yi AEylukA aEAnYer EtAlic@. aEAnYH atH vlieyA prAjymAyi. 34 yiPH t AhH misH p yiEl mwi EAyi. yiPH t AhH teR vIiEl EpAyEA aveR pui aven kANA vIiniH Riv. av tumI@kyM n] M ec@kymAyi . aveR oEreyA puiyAyi av. yiPHtAhH aveL vLer sHEnhi c i . yiPH t AhinH m@ puAErA puimAErA Ayiil. 35teR vIi niH dYM puREiRi vtH teR puiyAeN k yiPHtAhH teR d+KM kwiiA sVM vO vlic@kIRi. qiv pRu, qeR mkEL! nI qe kxHwilAiyElA. nI qe vLer vLer d+KitnAiyiri . {A yEhAvEyAw o vAgHdAnM ecyHti. qni mAAM pil! 36 aEA yiPHtAhieR pui av EnAw pRu, aA, aH yEhAvEyA ewA vAgHdAnM ecyHt. atinA aH atH pAliNM. aH ecAemu pR tH qAyAluM ec@k. ayew
29

12

yiPtAM qyImM H qyImieR EgAA tew BwAer m}uv viLic@i. an rM av ndi mRic@kwH sAEPA ngriEl EpAyi. av yiPHtAhi EnAw pRu, aEAnYErAw y i nieL shAyiAenANH {eL viLiAtitH? { nie nieR vIiilAi vIw kiM. 2 yiPHtAhH avErAwH mRupwi pRu, aEAnY nmH vLeryDikM zHn Aiyi. atinA {AM qeR kM avErAw yM ecyHt. {A nieL viLic@eviluM ni {eL shAyiA vil .3 ni {eL shAyiciel {A ku. atinA {AeneR sVM jIv te apkwewi aEAnYErAw yM ecA ndi kwEpAyi. aver EtAli A yEhAv qe shAyic@. EA nieLinANH qEAw yM ecA viritH? 4 anrM yiPHtAhH, gielyAdkAer oic @ viLic @ i. av qyIM EgAAErAw yM ecyHt. gielyAd kAer apmAnicekAANH av q yIMkAErAw yM ecyHttH. av pR u, ni gielyAdkA qyIm kAri avEzxivrlAet meA ml! niH sVmAyi lM EpAlu mil. niLi o viBAgM qyImkA

257
ewyM o BAgM mnEyEwmANH. giel yAdkA qyImkAer EtAlic@. 5 jn EyAAndi Ruek kwi l gielyAdkA piwiecw . l qyImieR rAjYM veryAyi. qEAe}iluM q yImi avEzxi orA ndiyiEl vH, {A ndi mRic@ kwe? q EcAdicA gielyAdkA avEnAw, nI qyImkArnAENA q EcAdiM. al qv pRA, 6av pRyM, ziEbAelH q pRyk. qyIm kAH atH zriyAyi criA k}iyil. ayA siEbAelH q criM. aen ayA siEbAelH q pRA ayA qyImkArnAeNH gielyAdkAH mnilAM. atinA av aven kwvivc@ vDiM. av nAl IrAyirM qyImkAer vDic@ 7 yiPHtAhH Ru vxEH yi AEy lukAew nYAyADipnAyi. anrM gielyAdkArnAy yiPH t AhH mrNmw u. av aven gielyAdiel av eR pNi sMsHkric@. H nYAyADipnAy bsA yiPHtAhieR mrNEzxM bHsA qeArA yi AEylieR nYAyADip nAyi. EbHElehMngrArnAyi bHsA. 9bHsAnH m pu AM mtH puimAmAyi. av eR buLlAver vivAhM k}i Nemv teR m puimAErAwM niEzici. ayA teR bu LlA m OIkeL kekyM aver aveR puA vivAhM k}i kyM ecyHt. bHsA }u vx EH yi AEylukAew nYAyADipnA yi. 10anrM bHsA mrNmwu. EbHElehMngri av sMsHkri e@.
8

nYAyADipA 12:5-13:10

qyIMEdzAyi pirAETA. amA ElkY vsici mlEdzAyi tH. ziMEzAeR jnnM yi AEylukA vIuM ti ec@ tH yEhAv ku. atinA av ewEm nAl vxM BrNM nwA yEhAv ePlisHtYer avdic@. 2 EsArATu ngrArnAy mEnAhA qeArAAyi. dAeR EgAAr nAyi ayA. mEnAhyHH o BArY yAyi. av vYyAyi. 3 yEhAvyew dt mEnAhyew BArY yHH tYe@. av pRu, nI vYyANH, pE nI gBM DrikyM nineA puAkyM ec@M. 4 vIEA mdYEmA nI witH. a mAy* BNM k}itH. 5 qekAe A nI gBiNiyANH. nineA pu AM. av vizixHwmAy rItiyi av eR jnninH m@te eedvinH smiewM+ av o nAsI yi riM. atinA nI oriluM aveR mwi mRitH. aveR jnni mu te av eedviERtAyiriM. ePlisH t Yew ziyi niv yi AEylukAer riM. 6 anrM av teR BAvieR awEl EpAkyM Ay kArY ayAELAw pRykyM ecyHt. av pRu, o eedvpux qeR aw E v. ayA eedvieR o dtenEAel kANe@. av qe Byewi. av qviewniANH v etH {AnvEnAw EcAdicil. av qEAwH aveR Ep pRil. 7 pE, avenEAw pRu, nI gBiNiyANH, nI o puen svikyM ec@M. vIEA m@ mdYEmA witH. a BNM k}itH. kArNM zi vizi xHwmAy o rItiyi eedvi sm iewM. jniti mumt mr NMveryM av eedviERtANH. 8 anrM mEnAh yEhAvEyAw A ic@, yEhAEv, dyvAyi eedv puxen vIuM {L@ew awEH ayyHk. wen piRAniri zi viEvi { q ecNemH av {eL pWiie. 9 mEnAhyew An eedvM Ek@. eedvieR dt OIyew aw E vIuM v. av o vyli rikyAyi. avew BAvAy mEnAh avELAewAM Ayiil . 10 atinA av teR BAviEnAw pRyAEnAwi. ayA tiriek viri ! meA divsM qeR awv v tA vieweyiyiri!
amAy aTvA asVIkArYM. mlA EtA eedvArDnyHH pEyAgiAnAvA EtA ytH. vuM avumAy kArY eLec A l i p}yniymilu cH ElvY 11-15 kAk.

13

nYAyADipnAy ElA bHsA EzxM ElA qeArALA yi yi AEylukAew nYAyADip. esbUlUEgAArnAyi ayA. ayA p vxEH yi AEylukA ew nYAyADipnAyi. 12anrM esbUlUEgAArnAy ElA mri c@. ayA esbUlUEdze aAElA ni sMsHkrie@.
11

H abEdA q nYAyADip ElAeR mrNEzxM hiEllieR punAy abHEdA qeArA yi A EylukAew nYAyADipnAyi. ayA pirAETA ngrArnAyi. 14 abH E dAnH nAl puAM m pQAM Ayi. av q}up k}utkew puRH srici. abH EdA q@ vxAlM yi AEylukAew nYAyADipnAyi. 15anrM hiEl lieR punAy abHEdA mric@. pirA ETAngri av sMsHkrie@.
13

nYAyADipA 13:11-14:9
11

258
yi. ArY av nEAwu pR ykymilAyi. 24 aen OIyH H orAi piR. av avnH ziMEzA q Epri@. ziMEzA vLkyM yEhAv av en a#hikyM ecyHt. 25av mhEndAnilAyiEA yEhAvyew AvH avni viA wi. EsArAyHM qsHtAEyAliM wyH ngrmAyi atH. ziMEzAeR vivAhM ziMEzA timHnAngriEliRi EAyi. av aview o ePli sHtYyvtiey ku. 2vIi mwiey iyEA av teR mAtApitA ELAw pRu, timH n yi {AenA ePlisHtYAriey ku. ni aveL qni BArYyAyi trNM. qniveL vivAhM k}iNM. 3 aveR mAtApitA mRupwi pR u,nI o ePlisHtYAriey vivAhM k}iAnA#hiEvA? ninH vivAhM k}ivA yi AEyli o epi yil E yA? av pricH E Cdiev ewyl . pE ziMEzA pRu, aveL qniAyi Enwk! aveLyANH qni EvtH! 4yEhAvyew #hM atAyievH ziMEzAeR mAtApitA Riyil A yi. ePlisH t Ye tier qeiluM ecA yEhAv o mAM aEnVxikyAyi. aEA ePlisH t Y yi AEylukAEm BrNM nwkyAyi. 5 ziMEzA teR mAtApitAeLAicH timHnAngriEliRiEAyi. ng rinw miriEAkver av EpAyi. aview o siMhi epeH alRieAH ziMEzAeREm cAwi vI! 6 yEhAvyew AvH mhA ziEyAew ziMEzAniEl v. av evRuMeekekAH siMhe vlic@kIRi. atvnH anAyAsM k}iu. aetA Awien piLEpAel q mAyi. qA tAenA ecyHt etH ziMEzA teR mAtApitAELAw pRil. 7 atiEzxM ziMEzA ngriEl iRiec H ePlisH t YAriymAyi sMsAric@. av aven sEAxi ic@. 8eR divsEzxM ePli sHtYAriy vivAhM ecA ziMEzA mwiv. v}iyi c siMhe kANAnv EpAyi. siMhieR zrIr i o pM EtnIck ritH av ku. av eR EtAiyi . 9 ziMEzA teR eekk ekAH eR Etenw. av EtM k}ic@ ekAH nw. mAtApitAew awe iyEALv avM eR Et ekAw . avM atH k}ic@. pE, c o siMhieREm niANH tA Et qwetH av avErAw pR il.

mEnAh q}uE@ teR BArYEyAewA M EpAyi. ayAew aweiy EA av EcAdic@, mH qeR BArY EyAw sMsAric aEt teyAENA aH? dt pRu, aEt. 12 atinA mEnAh EcAdic@, au pRyEpAel sMBviemH {A k. i trM jIvitmAyiriM nyik? qAyiriM aveR v] i? 13 yEhAvyew dt mEnAhEyAw pRu, {A pR kArYeLl A M nieR BArY ecNM. 14 o miriviyi AetA M av titH . vIEA mdYEmA av witH . aBNemAM av titH. avELAw {A ecA klicetlAM av ecNM. 15 anrM mEnAh yEhAvyew dt EnAw pRu,Rc@smyM aH { ELAewAmAkNemH { #hi . ayH Evi o EkAlAi iey pAkewA { #hi . 16yEhAvyew dt mEnAh EyAw pRu, nI qe EpAkAnvdi cieliluM niew BNM {A k}i il. qA qeiluM tARAA ninA#hmei atH o EhAmyA gmAyi yEhAvyH smik. av yTAi yEhAyew dtnAyi eH mEnAhyHH aRiyilAyi. 17 aEA mEnAh yEhAvyew dt EnAw pRu, nieR EperANH. nI pRetlAM sMBviEA nie mh tVewAmElA qekAANH { LtH aRiyAnA#hitH . 18yEhAv yew dt pRu, nI qinAeNeR Ep EcAditH? ninH atH vizVsi k atH - tkrmAyiriM. 19anrM mEnAh o EkAlAiiey o pAR yi bliyic@. av wien bli yikyM atH-t vi vnAy eedvinH o DAnYbliy ikyM ecyHt. 20mEnAhyM aveR BArYyM sMBveLAe nirIikyA yi. yAgpIWiniM kAzi El tInAL yEA yEhAv yew dt agHniyi sViEl kyRiEAyi! kEA mEnAhyM BArYyM eed vi mi vNi nmsH kric @ . 21 ayA yEhAvyew dtnAyiev H mEnAhyHH owvi mnilAyi. dt vIuM av tYeil. 22 mEnAh teR BArYEyAw pRu, n eedve ku! mlM tIc yAyM n mriM! 23 qA aveR BArY avEnAw pR u, yEhAvyH ne ekAl N em il. avnH ne ekAlNemAyi ei new EhAmyAgEmA DAnYb liEyA av sVIkrimAyiil . etAM av ne kANikymilA

14

259
ziMEzAeR pitAvH ePlisH t YA riey kANA EpAyi. vr o viH ok qtAyi cArM. ati nA ziMEzA o vi nki. 11av vieA kArYmRiH ePlisHtY m puxAer avEnAewAmAyi riA ayc@. 12 aEA ziMEzA m EpErAw pRu, {A niELAewA kT pR ye. Q viH }u divsEH nIu niM. atiniwyHH rM keA ni mik. Q kwMkTyHH rM nkA ni k}iA {A ni H m lin AyM m mAvOM trAM. 13pE rM ke A ni k}iieli ni m lin AyM mmA vOM qni trNM. atinA m EpM pRu, nieR kT Ek e. 14 ziMEzA avErAw Q kwMkT pR u, tivni niH tiAenEA Ayi. zni niH qEA mDurm Ayi. m EpM atirM kupiwi A m divsM mic@eviluM av ti k}iil. 15nAlAM divsM av ziMEzAeR BArYyew awei. av pRu, {eL etikLAAnAENA ni Nic@ viytH. nI nieR BAviniH Q kwMkTyew rM kQzlEAew EcAieywNM. ti eR rM nI { vAiiel i nieyM nieR pit]Bvniel lAveryM { @ekAl@M. 16 atinA ziMEzAeR BArY aveR ywei kruwi. av pR u, aee evRu. aH yTA i qe sHEnhiil. aH qeR kELAw o kwMkT pRu, atieR rM qEAw pRi@mil. atinA ziMEzA avELAw mRupwi pR u, qeR mAtApitAELAwEpAluM {A pRiil. piei niEAw {A a pRyNM? 17 ziMEzAeR BArY }u divse vi ieR bAi divs m}uv kr u. atinA }AM divsM avsAnM av kwMkTyew rM avELAw pRu. av aven amAM zlY ewiytinAlANH av avELAw pRtH. anrM av teR k ew awH ecH kwMkTyew rM avu pRuekAw. 18 atinA }AM divsM sUrY asHt mitimH ePlisH t Y ziMEzA eR awei rM pRu, Etni EnA mDurmetH? siMhEA zmAyetH? aEA ziMEzA avErAw pRu, ni qeR pvien pEyA gicH }utilAyievi ni qeR kwMkTyH H rM kupiwimAyi il!
10 19

nYAyADipA 14:10-15:8

ziMEzAnH vLer EkApmAyi. yEhA vyew AvH mhAziEyAew ziMEzA niEl v. av asHkElAngr iEliRiEAyi. av ngr i m ePlisH t Yer vDic @ . qiH av m]tzrIrLiniM m}u v vOM sVM qw. av vO ekAuvH teR kwM kTyHH rM pRvH ekAw. qiv teR pit] B vniEl EpAyi. 20ziMEzA teR BArYey ew ekAuEpAyil. vivAhEvLyiel mN vALeR EtA} aveL qwvc@.

15

H H ziMEzA ePlistYH zn A EgAtieR viLevw smymA yEA ziMEzA teR BArYey sziA EpAyi. av o A wien sAnmAyi kielw. av pRu, {AeneR BArYyew mRiyiEl EpA. qA avew pitAvH ziMEzAen ak kwiviil. 2av ew pitAvH ziMEzAEnAw pRu, nI aveL evRuevH {A kti. ati nA {AnveL mNvALEtA}nH vivAhM k}ic@ekAw. avew aniyi w t suriyANH . nI aveL qw ekA_k. 3 qA ziMEzA avEnAw pRu, EA qni ni ePlisHtYer pviA tkArNmAyi. oM qe ewkyil. 4 atinA ziMEzA puREEpAyi mRH RuAer piwic@. av QrH RuAer avyew vAluk iei EjAfikLAi. qiH av oAErA EjAfi RuAewyM vAlukew w yi oAErA pM evc@eki. 5 RuA ew vAlukiwyil u p ziMEzA kic @ . qiv Ru Aer ePlisH t Yew DAnYvylukLi El oAwic@vi@. aen av av ew vylukLi vLer ecwikM ekAyHt DAnYkM kic@kLu. avew miriEAkM olIvumrM av kic@. 6 ePlisHtY EcAdic@, rA Ni ecyHttH? cil avErAw pRu, timHnAreR jAmAtAvAy ziMEzAnA NitH ecyHttH. avnien ecA kAr NM aveR aAyiy aveR BArY ey mNvALeR EtA} ekAwtANH. atinA ePlisHtY ziMEzAeR BArY eyyM avew pitAvienyM @ ekA. 7 anrM ziMEzA ePlisHtY ErAw pRu, ni Q ti qEAw ecyHt. atinA {Anini niELAwM aen ec@M. qeR tikArM {A niL@ewEm tIM! 8 anrM ziMEzA ePlisHtYer mic@. av avri nirvDi EperyM ekA. qiv o hyi EpAyi ti. tAmiel pAR q EprAy l

nYAyADipA 15:9-16:8
9

260
Elhiyi nilH o dVArmAyi . eedvM dVAre piL. ati niH jlM vhic@. ziMEzA jlM wicH zVsic@. avnH vIuM zi aBve@. atinAlv nIR vey hEAEr* q viLic@. M Elhingri aH. 20 aen ziMEzA pvx AlM yi AEylukAew nYAyADipnAyi. ePlisHtYew kAlAyi atH.
19

Ayi h. ePlisHtY eyd yiEl EpAyi. Elhi q EprAy o linwH av ni. avew eesnYM aview pALymwikyM y i tAeRwkyM ecyHt. 10eyd yew EgAA avErAw EcAdic @ , ni ePlisHtY qinANiview {ELAw yM ecA viritH? av mRupwi pRu, ziMEzAen etr ANH { vtH . {ven twvukArnANM. av {ELAw ecyH t dxH w tkH {ven ziiNM. 11 anrM eydyew EgAie mvAyirM Ep ziMEzAeR awE EpAyi. tAmiel pARyHw h yiElANv EpAytH. av avEnAw EcAdic@, nI qANH {ELAw ecyH ttH. ePlisHtYrANH {eL Bri etH ninRiyilAyiEA? ziMEzA mRupwi pRu, averEAw ecyHt kArYH aver ziik mAEm {A ecyHti@Z. 12 aEA av ziMEzAEnAw pRu, { nie piwic@ekA vtANH. { nie ePlisHtYer liA EpA. ziMEzA eydyini vvErAw pRu, nieLe pvi kyieleniH R trNM. 13eyd A pRu, { sti. { nie piwic@eki ePlisHtY H ekAwk mAEm ec. { nie ekAl@kyielH vAgHdAnM ec@ . aen ru putiy kyRuk ekAH av ziMEzAen piwic@ eki. av aven pARyiel hyini ekAuEpAyi. 14 ziMEzA ElhiyiEl vEA ePlisHtY aven kANA v. av h A dic H ahsiAyi. aEA yEhAvyew AvH mhAzi EyAew ziMEzAni vrikyM ziMEzA kyRuk epAikyM ecyHt. kiy crwkEpAel kyRuk dblmAyi EAyi. ki vINEpAel kyRuk aveR kiniM tAe} vI. 15 ziMEzA o c k}utyew tAwieylH kew. tAwieyl @ ekAv yirM ePlisHtYer ekA. 16anrM ziMEzA pRu, o k}utyew tAwieyl@ekAH yirM Eper {A ekA! o k}utyew tAwi eyl@ekAH aver {A vlieyA n yAi. 17 ziMEzA yM pRH tAwieylH nili@. atinA li rAmH Elhi q Epri@. 18ziMEzAnH vLer dAhic@. atinAlv yEhAv EyAw Ek. av pRu, {A a yew B]tY. aH qniH Q mhAvijyM nki. dyvAyi {AniEA dAhic@ mriAniwyAkEt. pricHECdiewA vrA {A piwiewAetymiriE NEm.

16

ziMEzA gngriEl EpA o divsM ziMEzA g ngri El EpAyi. av aview o EvzYey ku. rAiyi avELA ewAM tA av EpAyi. 2gyiel jnELAwH cil pRu, ziMEzA view viri. av aven ekAlAnA#hic@. atinA av lM vLu. av ziMEzAEvi oLic@ kAi. av rAi m}uv ngrkvAwi smIpM ti. rAi m}u v av zbHdmAAetyi. av prsH p rM pRu, BAtmAEA n ziMEzAen ekAl@M. 3 qA ziMEzA pAtirAiverEy EvzYEyAewAM tiyZ. ziMEzA ng rkvAwiel vAtiluk pRiecw. av BiiyiniM ktk pRi ecw. ziMEzA ktkM rH kL kM ktkieR sAkM qw. av eylAM teR EtALievcH ziMEzA, ehEAngrinw imk LiEl kyRiEAyi. ziMEzAM edlIlyM piIwH ziMEzA edlIl q EprAy o OIymAyi EmilAyi. EsAErH tA}H v rAriyAyi av. 5ePli sH t YBrNADikArik edlIlyewyw E EpAyi. av pRu, ziMEzAen znAetAeNH { RiyNM. avniniH kQzlpUvM rhsYM EcAieywA nI miNM. aEALven qen piwic@ ekAemH {RiyA k}iyM. aEA { ven niyiAmAM. nI aen ecyHtA {ELAErAM ninH piey@ pQH evi vItM nM 6 atinA edlIl ziMEzAEnAw EcAdi c @ , nI qenyANi znA etH qEAw pRy. nie ei luM piwic@ ekAM nihAynAAM qen k}iyM? 7 ziMEzA mRupwi pRu, aDikM N A }u putiy {A ekAu mAEm qe eiluM biAnA, eriluM aen ecyH t A {A mAeryM EpAel dblnAyiIM. 8 anrM ePlisHtYBrNADikArik }u putiy {AkekAu vH edlI lyHH ekAw. {Ak Niy tAyiil. edlIl {AkekAH
4

hEAEr qM.

viLiveR

Rv

261
ziMEzAen bic@. 9 aw mRiyi cil oLic i riAyi. edlIl ziMEzAEnAw pRu, ziMEzA, ePli sH t Y nie piwiA EpA! qA ziMEzA anAyAsM {Ak epAic@. tIEyAww {Ak EpAel av epAi. aen ePlisH t YH ziMEzAeR ziyew rhsYM aRiyA k}iyAet EpAyi. 10 anrM edlIl ziMEzAEnAw EcAdi c@, nI qEAw N pRu, nI qe vifHFiyAi. dyvAyi qEAwH stYM pRy. eiluM nie qenyANH biAnAvuk? 11 ziMEzA pRu, ati putiy kyRuekAee biNM. meAri luM pEyAgiciilA kyRuekAu EvNM av qe biEtH. er iluM aen ecyHtA {A mEetA rAeLyMEpAel dblnAyiIM. 12 atinA edlIl tAM putiy ky RukeLwH ziMEzAen bic@. aw mRiyi tAM Ep oLiciriAyi . aEA edlIl avEnAw viLic@ pRu, ziMEzA, ePlisHtY nie piwiA EpA! pE av kyRuk crwk epAiMEpAel anAyAsM epAic@kLu. 13 aEA edlIl avEnAw pRu, nI qEAw vIuM N pRiri ! nI qe vifHFiyAieAiri . nie qen piwic@ ekAemH ni qEAw pRy.ziMEzA pRu, qeR tlyiel }u jw qwH lA viEnAw Ec enyH t H atH Ni ekAH mRuk. aEA {A mAeryM EpAel dblnAyiIM. piIwH ziMEzA RA kiw. edlIl aveR tlyiel }u jwkLi lAvH enyHt. 14anrM edlIl lAvH o wAriekAH nilH tR c@ vc@. vIuM av viLic@ pRu, ziMEzA, ePlisHtY nie piwiA EpA! ziMEzA wAriyM tRiyM lAvuM pRiecw. 15 anrM edlIl ziMEzAEnAw pRu, qe vizVsikEpAluM ecAtiri EA {A nie sH Enhi q nineen pRyA k}iyM? nieR rhsYM qEAw pRyA nI visti. tH mAM tvNyANH nI qe prihAsYyAtH. nieR mhAziyew rhsYM nI qEAwi ver pRil. 16av ziMEzAen divs ELALM zlYewieAi. av ew vAkLAluM teR rhsYM pRyA avL@ew nibAluM ayAH mricA mtiey EtAluAk asVtyM nirAzyM Ayi. 17ow vi ziMEzA edlIlEyAw qlAM pR u, av pRu, {AeneR mwi oriluM mRiciil. jnni mu te eedvi smievnANH {A. eriluM qeR mwi QrM

nYAyADipA 16:9-27

ecyH t kLA qnieeR zi nxHwewM. {A mAeryMEpAel db lnAkyM ec@M. 18 ziMEzA aveR rhsYM tEAw pRtAyi edlIlyH H mnilAyi. av ePlisHtYew BrNADipAH o sEzmyc@. av pRu, vIuM tiric@ v. ziMEzA qEAewlAM pR iri. atinA ePlisHtY BrNA DikArik edlIlyew awE mwi v. av nkAem vAgH d AnM ecyHti pNvuM av ekAuv. 19 edlIl ziMEzAen teR mwiyi kiwi Ri. anrM av orAeL viLicH ziMEzAeR tlyiel }u jwyM vwiicu kLu. aen av aven dblnAi. ziMEzAnH aveR zi nxH w e@. 20aEA edlIl ziMEzA EnAw pRu, ziMEzA, ePlisHtY tA nie piwiA EpA! av q}uEH en vicAric@, me EAel {A reH sVtnAM. qA yEhAv te EpictAyi ziMEzA aRiiil. 21 ePlisH t Y ziMEzAen piwiwi. av aveR kk rewkyM aven gAngriEliRieAu vrikyM ecyHt. anrM av oAwi EAkAtiriA av aven cl yHi@. av ziMEzAen twviliwkyM DAnYM epAwi EjAlipEyAgi kyM ecyHt. 22qA ziMEzAeR tl mwi vIuM vLrA wi. 23 ePlisHtYew BrNADipA tA EGAxiA owi. av avew EdvnAy dAEgAnH o mhAbli ai A wi. av pRu, new z@vAy ziMEzAen EtAliA new Edv ne shAyiciri. 24ziMEzA en kEA ePlisHtY avew Edven vA}Hi. av pRu, yA new keL nziic@! yA new aEnkM Eper ekA! pE new z@vien piwiA n ew Edv ne shAyic@! 25 jnH atH nelA EGAxmA yi. atinAlv pRu, ziMEzAen puRE ekAuvrik. {ven prihsiNM. atinA av ziMEzA en twvRyini puR ekAuvri kyM kLiyAkyM ecyH t . av ziMEzAen dAEgAEdveR lyiel kiwyi nii. 26o B] t Y ziMEzAeR eekyi piwici. ziM EzA avEnAw pRu, Q lye tAini kLi qe etAw vicAluM qniH avyi cAri ni NM. 27 lyi aEnkM OIpuxA tiiwiyi. ePlisHtYew qlA BrNADipAM Ayi. ly ieR m@Avi kEdzM mvAyirM OIpuxAAyi. av epAi cirikyM ziMEzAen kLiyAkymA

nYAyADipA 16:28-18:4
28

262
aview ElvYnAeyA ecRuAr Ayi. eydyiel EbHElehM kArnAyi av. eydAEgAA iwyi tAmsikyAyi av. 8 ecRuAr eydyiel EbH ElehM vi@. av meA tAmslM EnAi nwkyAyi. yAyHiw yi av mIKAvieR vIieli. qyImiel iEdzAyi mIKAvieR BvnM. 9 mIKAvH avEnAw EcAdic@, nI qviewniA vtH? ecRuAr mRupwi pRu, eyd yiel EbH E lehMngriel o ElvYnA {A. {AenA tAmsl mEnVxikyANH . 10aEA mIKAvH avEnAw pRu, qEAewAM tAmsi k. qeR pitAvuM puErAhitmAyi rik. {A ninH vxMEtARuM nAlH oQsH evi nkAM. nin {A vOM hArvuM nkAM. mIKAvH vzYetH ElvY ecyHt. 11mIKAvi EnAewA tAmsiAemH ElvY s tic@. ecRuAr mIKAvieR sVM puAri ovenEAelyAyi. 12mIKA vH aven teR puErAhitnAi. a en ayA o puErAhitnAkyM mIKA vieR vstiyi tAmsikyM ecyHt. 13mIKAvu pRu, ElviEgA ArnAy ov qniH puErAhitnAyi ekAH yEhAv qni nl v emH EAeLniRiyAM. lyIzungrM dA piwiecw smyM yi AEylukAH o rAjAvuAyiil. dAeR EgA A aEA}uM avH tAmsiAenAriwM Etwi nwkyAyi. aviver sVM EdzM lBicil. yi AEyliel m@ EgAAel A M tiEnAwkM sVM EdzM lBic@ k}iu. qA dAEgA AH Etver tew lM lBicil. 2 atinA dAEgAA Rc@ lM ku piwiA au BwAer ayc@. av tAmsi nl o lM aEnV xic@ nw. EsAr, qsHtAEyA qI ngrArAyi avru EpM. skl dAwMbLi nimvrAyi ekAANv etrewetH. EpAyi lpriEzADn nwk q vErAw pRye@. au EpM qyIMmlEdze i. av mIKAvieR Bvnieli aview rAi k}ic@i. 3 au EpM mIKAvieR BvnEAwwEA ElvY yvAvieR zbHdM Ek@. aveR zbHdM tiricRi av mIKAvieR vsti yi ni. av ecRuArEnAw EcAdic@, nie rANiEAu ekAu vtH? nI view qA ec@tH? niniview qA kArYM? 4 yvAvH avErAwH mIKAvH tni ecyHt t kArYeLlAM pRu, mIKA vH qe zLArnAi. ecRuAr pRu, {AnveR puErAhitnANH.
7

yi. aEA ziMEzA yEhAv EyAw Aic @ , sv z nAy yEhAEv, qe oAicAluM. eedvEm, oriwi qniH zi tErNEm. qeR kk rewtinH aver ziiA Q o kArYM ecAene avdiENEm! 29anrM ziMEzA lymYiel ru kLiE piwic@. Q kLAyi lye m}uv tAi niiyitH. Q ru kiwyilumAyi av piwic @ ni. o NH aveR w vzM mE vlvzmAyi. 30Q ePlisHtYErAewAM {AM mrie! qv pRu. qiH teeAAvu bli av ti. lyM Br NADipAewyM atiluAyi sk lewyM Em ptic@. aen ziMEzA jIvic i EA ekAtilumDikM ePlisHtYer mricEA ekA. 31 ziMEzAeR sEhAdrAM aveR pitAvieR wbAM aveR m]t EdhM qwA EpAyi. av aven ekAuvH aveR pitAvieR zv wIri te sMsH k ric @ . EsAr, qsH t AEyA qI ngriwyi lANH zvwIrM. ziMEzA p vxAlE yi AEylieR nYAyA DipnAyi. mIKAvieR vi#h qyImiel mlEdzH mIKAvH q EprAy orA jIvici. 2 mIKAvH teR mAtAviEnAw pRu, nieR ki niAErA pe@ pQH evi EmAxHwictH nI oAiEl? aEti nI zpiM {A Ek@. ekAAM, evi qeR kiluH. {AnANetwtH. aveR a pRu, yEhAv nie a#hie mkEn. 3 mIKAvH pieyu pQH evi teR ayH mwi nki. aEA av pRu, Q evi {A yEhAv yH v}ipAwAyi smiM. tH {Aen eR mknH vi#hmAi atH evi ekAH epAtiytinAyi nM. ati nA mkEn Q evi {A nin tiric@ t. 4 qA mIKAvH evi teR a yH te mwieAw. atinAlv au pQEALM evi qwH o eviNiAren l i c @ . evi ekAu epAti o vi#hmAA ayA evi pEyAgic @ . vi#hM mIKAvieR vIi evc@. 5 vi# heL rADi o mirM mIKAvi Ayi. ayA o EPAdM tAM g]hbiMbM Ai. anrM mIKAvH teR puAri oven puErAhit mAi. 6 smyM yi AEylukAH o rAjAvuAyiil. atinA oAErA M zrieyH avrv EtA tANH vicitH.

17

18

263
atinAlv avEnAw EcAdic@, dy vAyi { Evi cil kArY eedvEAw EcAdik- { cil kArY aRiEyH. o tAmsl i Eviy {ew aEnVxNM vijykrmAEmA? 6puErAhit au EpErAwM pRu, vH, smADAnmAyi EpA. yEhAv nieL v}i etLiM. 7 atinA au EpM puRe@. av lyIzungrieli. ngrvAsi k suritrAyievH av ku. sIEdAkArAyi aver BricitH. smADAnvuM zAiyM qArYilum Ayi. qlA kArYiluM avH sm]iyAyi. aver pviA aweuM z@mAyiil . av sIEdAngriniM vLer ak k}ii. avH arAmY mAyi o krARuM Ayiil. 8 au EpM EsAr, qsHtAEyA ngr LiElH mwieyi. avew bu avErAw EcAdic@, nieLu mn ilAi? 9 au EpM mRupwi pRu, { vLer nl Rc@ l ku. o@M eevkAet nLvey miNM! nm EpAyi lM piwiAM. 10ni aEA@ vEA aview DArALM l mtAyi kANAM. aview qlAM sm] mAyi H. aA@kA orAmNM tI iielM ni kANAM. tIc yAyM eedvM lM nm ttANH. 11 atinA dAeR EgAArAy aRu Ru Ep EsAr, qsHtAEy ngr vi@. av ysrAyi. 12lyI zungriEl yAAmEY av eydyiel kirYH yyAriM q l H ni. avrview o pALyM A pic@. atinA kirYH yyArIminH pwi ARu lM AlM ver mhendA qANH nAmkrNM ecetH. 13aview niM aRuRu EpM qyImiel ml Edz wi sric@. av mIKAvi eR vIieli. 14 atinA lyIzuEdzH Enre lpriEzADnyH EpAy auEp tew buELAw pRu, Q vIw kLi oi o EPAdH H. aview g]hbiMbvuM o ekA vi#hvuM o evi vi#hvuM H. qA ecE etH niRiyiEl. EpAyi av qw k. 15atinA ElvYyvAvH tAmsi c i mIKAvieR Bvni av ni. av ecRuArEnAw zlAEnV xNM nwi. 16dAeR EgAArAy aRu Ru EpM pwivAti ni. av erlAM tew yDEmi y ienAiyi. 17-18au cArAM vIiiEl EpAyi. puErAhit puRH ysrAyi aRuRu Epew aw ni. cArA ekA vi#hM, EPAdH , g] h biMbM, evi vi#hM qiv qw. ElvYpuErAhi t EcAdic@, nieLA ec@tH?
5 19

nYAyADipA 18:5-29

au EpM mRupwi pRu, mi tH! o vAEpAluM pRytH. {ELA ewAM vrik. {ew pitAvuM puErA hitmAk. orAew mAM puErAhit nAtAENA yi AEyliel o EgA ieR m}uv puErAhitnAtA ENA nin nltH? nI te niyi k. 20 atH ElvYen vLer sEAxiic@. atinAlv EPAdH , g] h biMbM, evivi#hM qiveyw. av dAeR EgAArAy avErAewAM EpAyi. 21 anrM dAeR EgAArAy aRu RuEp ElvYpuErAhitEnAewAM tiri H mIKAvieR BvnM vi@. av t ew ekAc@ik, m]g qivey avew mi nii. 22 dAeR EgAA aviewniM vLer drM EpAyi. qA mIKAvieR ay vAsik oEc. anrM av dAEgAAer piw piwiwi. 23 mIKAvieR k dAeR Ener a hsic@. dAeR k tiriuni. av mIKAviEnAw EcAdic@, qA zH n M? nieLinANH EAzi tH? 24 mIKAvH mRupwi pRu, ni dAnY qeR vi#h qw. vi#h {Aenni Evi Aiy vyANH. nieLeR puErAhitenyM qw. qniini qANH micmtH. qA zHnM? q niH q en qEAw EcAdiA k}iyM? 25dAeR EgAA mRupwi pRu, {ELAw tiAtiritANH nin nl t H . {Li cil wArANH. nI {ELA wAEAzicA av cilEA nie miec vrAM. nIyM nieR wMb AM ekAle@evM vrAM. 26 aEA dAnY tiriH avew v}iey EpAyi .av te sMbiciw EALM vLer zArAeNH mIKAvinH mnilAyi. atinAlv teR vIi El mwi. 27atinA dAeR k mIKAvH Aiy vi#h qw. mIKAviEnAewAmAyi puErAhit enyM averw. anrM av lyI ziEl v. av lyIkAer mic@. smADAni k}ii av orAmNM tIiciil. dAeR k aver vAekAH vDic@. qi v ngrM eric @ . 28lyIkAH aver riAnAM Ayiil . sIEdAkA aver riem vcA av vLer deryANH tAmsi EpAluM. arAmYmAyiAke lyIkA H oriwpAwM Ayiil. atinAl v ver shAyiAeniymil . EbHerEhAbieR pNiel tA}Hv ryilAyi lyIzungrM. dAeR A aview putiy o ngrM pNi. ngrM avew sVM ngrmAyi. 29 dAeR k ngrienA

nYAyADipA 18:30-19:21

264
iluM tik. vimicH sAyAMver view tuk. atinA avrivM vIuM omicH hArM k}ic@. 9 anrM ElvYM teR dAsiyM aveR B]tYM puRewA q}uE@. qA yvti yew pitAvu pRu, EA tAH Ayiri. pk tAH k}iu. atinA rAi view ti hAdi k. nAeL atirAviel nie}u EH niew v}iH EpAkAM. 10pE ElvY meA rAiwi tA #hi cil. av teR ru k}utkeLyM dAsieyyM i eyzElem eybU sYngrMver yA ecyHt. 11pk tA H k}ii. av eybUsY ngr ieR aweiyi. atinA B]tY teR yjmAnnAy ElvYEnAw pR u, nmH Q eybUsY ngri niAM. rAiyi nmiview tAM. 12 qA aveR yjmAnnAy ElvY pRu,Ev nmH apricitmAy o ngriEl EpAk. av yi AEy lukArl, nmH giebyAngriEl EpAkAM. 13ElvY pRu, v, nmH giebyyiElEA rAmyiElEA EpAkAM. nmH ngrLielAi rAi k}i AM. 14atinA ElvYM avEnAewA mAyivM yA w. av giebyAngriEl EvziEv sUrY asHtmic@. ebnYAmI EgAA ew EdzAyi giebyA. 15ati nAlv giebyyini. rAi ng ri tA av pripAwiyi@. av ngrctVri eci. qA rAi k}ic@ A M aver o vIiElM Nicil. 16 a sYyHH o v] vyluk Li niM ngriEl v. qyI miel ipuRAyi ayAew vIwH. qAliEA giebyAngrilA NH ayA tAmsM. giebyA ebnYA mIeR EgAinivrAyi. 17 v] sAriyAy ElvYen epA ctVrivcH ku. v] EcAdic@, nI qEA@ EpA? nI qview ni v? 18ElvY mRupwi pRu, { eydyiel EbH l ehmi niANH vtH . { vIiEl EpAkyANH. {A qyImiel i EdzieR vuM puRkiluv nANH. {A eydyiel EbHElehmi lAyi. EA {A qeR vIi El EpA. pE rAi tA M {eL Nicil. 19{ew k}u tk eevEAluM BNvuM { lBic@ k}iu. qniM Q yvti M qeR B]tYM Ev avuM vIuM H. {ini oM Ev. 20 v] pRu, niH qeR vIi El sVAgtM. ni EvtH {A trAM. rAi Q epActVri t et mAM! 21anrM v] ElvY enyM avEnAewAM AyiveryM teR vIiEl ieAu EpAyi.

putiy Epri@. lyIzH qAyi ati eR EperiluM av atH dAeR Epri El mAi. yi AEylieR puAri elAvM tew pUv i kmAy dAeR EprH avrti nki. 30 dAeR EgAA dAngri vi# h Apic@. EgEzAmieR pu nAy EyAnATAen av puErAhit nAi. EmAezyew punAyi Eg EzA. EyAnATAM aveR puAM yi AEylukA bAbiElANiEl tw vukArAyi ekAuEpAkewMver dA EgAAew puErAhitArAyi. 31 dAeR jnt mIKAvH Aiyi vi#heLyANH rADicitH. eedv ieR lyM zIElAvi Ayi kAlM m}uv av vi#he rA Dic@. o ElvYM aveR dAsiyM aAlH yi AEylukAH o rAjAvuAyiil . qyIMml EdzH vLer piilAyi o ElvY tAmsici. ayAH ayAew BArY eyEAel o dAsiyAyi. eyd yiel EbHElehMngri ni vLAyi evAi. 2 qA dAsi ElvYmAyi o ti e@. av ayAeL EpicH eyd yiel EbHElehmilu teR pitA vieR awE EpAyi. nAlu mAs EH avLview tAmsic@. 3 aEA avew BAvH avew piAel ecH aveL anyiic@ ekAuv rA #hic@. ayA teR B]tYenyM ru k}utkeLyM ew ekAuEpAyi . ElvYeR vrvukH avew pitAvH aven zMsiA puREi Ri v. pitAvinH vLer sEAxmA yi. 4 OIyew pitAvH ElvYen teR vIiiEl nyic@. ElvYeR aAyiy ayAeL aview tA Nic@. atinA ElvY m divsM aview tAmsic@. ayA teR aAyi yeR g] h i tikyM wi kyM RukyM ecyHt. 5 nAlAM divsM atirAviel av q}u E@. ElvY puRewA tARAyi. qA yvtiyew pitAvH teR jAmA tAviEnAw pRu, dYM qeiluM k}i. k}ictiEzxM nin EpAkAM. 6 atinA ElvYM ayAew aAyiy M omicH tiAM wiAmi. atiEzxM yvtiyew pitAvH ElvY EnAw pRu, dyvAyi vimikyM hAdikyM ec@k. aen ru EpM omicH hArM k}ic@. 7ElvY EpAkA q}uE@. pE rAiyi tA ayAew aAyiy ayAeL vIuM nibic@. 8 aAM divsM atirAviel ElvY q}uE@. av EpAkA tARAyi. qA OIyew pitAvH teR jAmAtAviEnAw pRu, dYM qe

19

265
ayA avew k}utkeL tIi. av tew kAluk k}uki. aEALvH tiAM wiAmtH kii. 22 ElvYM M aview hAdiEv, ngrini cil vIw vLu. av vLer dxHwArAyi. av vAtili mA wi. av vI@wmyAy v] EnAw EAzic @ , nieR vIi viriven puRE ekAuvrik. {ven Api NM. 23 v] puRE ecH dxHwAErAw sMsAric @ . ayA pRu, a suXEL, arM tik ectH! ayA qeR atiTiyANH. ekAwM pApM ectH . 24tA qeR mk. av ver mAyM beiil. aveL {A ni nkAM. ayA ew dAsieyyM {A puRu ekAu vrAM. niixHwmetAe avErAw ecAM. niH aver pIfiiAM. pE Q mxYEnAw rM ekAwM pApM ectH. 25 qA dxHwA v]en gQni cil. ElvY teR dAsiey puRH dxH w AH vi@ekAw. av aveL pvikyM rAi m}uv blA/MgM ec@kyM ecyHt. anrM BAti av aveL viyc@. 26BA tilv teR yjmAneRywE mwi v. av mkvAwi te vI. EnrM evLicmAver av aview kiw. 27 ElvY atirAviel N. vIi ElH EpAkA ayA vAti R. aEA Rwiyi o eekv pti c@. atH aveR evAiyEwtAyi. av vAtilientier nilMptici, 28 ElvY avELAw pRu, q}uE , nm EpAkAM! pE av mRu pwi pRil, av mrici. ElvY teR dAsiey k}utRu kyi vIiEl EpAyi. 29vIieliy EA av teR dAsiey o ki ekAH pH kxNLAi. anrM OIyew pu kxNeLyM av yi AEyjnt vsi Edz LiElyc@. 30 kverlAM pR u, yi AEyli ti mH en eyAmAyiil. { QjipHti niH puReEzxM rielAM kiil. ArYei cc ecyHtH qA ecEetH {ELAw pR yk.

nYAyADipA 19:22-20:13

20

AEyluM ebnYAmIM tilu yM atinA yi AEyjnt m}uv omic @ wi. averl A M misH pAngri yEhAvyew mi o Ec. yi AEyli ql A BAg niM av v. gielyAdini yi AEylukAEpAluM vi. 2 yi

yi

AEy EgAew EntAA m}uv M aviewyAyi. eedvieR jntyew epAsELni tew AnLi av . yDEm iy nAlulM BwA aviewyAyi . 3 yi AEyjnt misHpyi o wiyi@e vivrM ebnYAmIeR EgAA aRiu. yi AEylukA pR u, Q ekAwM vip {e en sMBvic @ evH {ELAw pR yk. 4 atinA ekAlece OIyew BAvH avErAw sMBvM pRu, av pRu, {AM qeR dAsiyM ebnYA mIeR Edze giebyAngriEl v. { rAi aview k}ic@ i. 5 pE rAiyi giebyAyiel EntA A {A tAmsi vIieli. av vIw vLykyM qe ekAlAnA#hi kyM ecyHt. av qeR dAsiey blA/MgM ec@kyM av mrikyM ecyHt. 6atinA {AeneR dAsiey ekAuEpAyi kxNLAi. qiH yi AEyliel oAErA EgAiM o kxNM vItM ayc@ ekAw. n sVIkric pu EdzEH {A Q kxNLyc@ ekAw. yi AEyli ebnYAmIEgAA Q ekAwMpApM ecyHttinAlANH {Anen ecyHttH. 7 EA ni yi AEylukAerlAvM pRyk; {eLA ecEetH niew tImAnM pRyk. 8 anrM jn qlAvM omicH q}uE@. av omic@ pRu,ni M vIiEl EpAvukyil. ni o M aveR vIiEl EpAvukyil. 9 giebyAngriEnAw n ecE tH tANH+ avErAewANH ecE et eedvniyM nmH nRuiRiyAM. 10 yi AEyEgALiel oAErA Ru EpriniM p Eper vItM n etrewuNM. qlA yirM Epri niM Ru Eper vItvuM etrew NM. ql A ptinAyirM EpriniM yirM EperyM. av eesnYi BNsADneLiNM. anrM eesnYM ebnYAmI Edz gieb yAngriEl EpAkNM. yi AEy jniwyi av ecyHt ekAwMpA tkinH eesnYM aver ziiNM. 11 atinA giebyAngriel mu}u v yi AEylukAM owi. av erlAM qA ecEetti k mnsHkrAyi. 12yi AEyEgAA ebnYAmIEgAAH o sEzmyc@. sEzM tAyi+ niLi cil ecyHt ekAwM pApei qA ecAtH? 13 dxHwAer giebyA ngri niM {yc@ trik. aver vDiA { eekmARuk. yi AEyjntyiniM tiey n lAyHm ecNM. qA ebnYAmIeR EgAA t ew buLAy m@ yi AEylukA

nYAyADipA 20:14-37
14

266
27 M smADAnyAgM aic@. yi AEylukA yEhAvEyAw o EcAdYM EcAdic@. (aAlH eedvieR krA RieR epkM EbETlilAyi. 28avi ew eedve <xici puErAhi t PIenhAsH yi. qelyAsA rieR punAyi PIenhAsH. qel yAsA ahErAeR punAyi.) yi AEyjnt EcAdic@, ebnYAmI kA {ew buLANH . { vIuM avetier yM ecNEmA? aEtA { yM nii vyH NEmA? yEhAv mRupwi pRu, EpA. nAeL aver EtAliA nieL {A shA yiAM. 29anrM yi AEyEsn giebyAngri @M eREer oLi icii. 30mAM divsM yi AEy Esn giebyAngrientier yi puRe@. meEAel te av yi tARAyi. 31yi AEy Esn ey giebyyi EnriwA ebnYAmI Esn Riv. yi AEy eesnYM piEAu vliykyM ebnYAmIees nYM teL oAwiA avdikyM ecyHt. aen ebnYAmI Esney ngriniM vLer dEr ekAu EpAyi i. ebnYAmIEsn yi AEyEsn yiel eREer meEAel ekAlA wi. mEtALM yi AEylu kAer av vDic@. avri ciler vylivc @ M ciler v}ikLivc @ M av ekA. EbETliEl v}iyAyi oH. mEtH giebyyiElM. 32eb nYAmIkA pRu, meEAel n jyikyANH! yi AEylukA oAwiEAvukyAyi eviluM aetA Ayi. eb nYAmIkAer ngriniM der v}i yiElei kyAyi avew lYM. 33 aen qlAvM dErEAwi. bA tAmA qeA lH av ni. tAM yi AEylukA giebyyH H pwiARH oLiciriAyi. av oLilniM puR vH gieb yey mic@. 34yi AEylieR prizI lnM lBic ptinAyirM BwA gieb yey mic@. kn ymAyi. pE tH q BIkrAvyANH vrA EpAetH ebnYAmIEsn aRiil. 35 yEhAv yi AEyjntey pEyA gicH ebnYAmIEsney EtAlic@. aH yi AEylukA pAyiri o Ru ebnYAmI BwAer vDic@. y prizIlnM EnwiyvrAyi averlAM. 36 atinA t prAjyeeH eb nYAmIkAH mnilAyi. yi AEyEsn piEAH nIi. kAr NM, atIit mNmAyi av ew yDM. avewyAA gieby yi ptiyiriAyi. 37av

ayc dtAer gQnicil. ebnYAmI EgAA tew ngr viH gieb yAngriEl EpAyi. yi AEyliel m@ EgAAErAw yM ecAnAyi av giebyAyiEl EpAytH. 15eb nYAmI-EgAA pARAyirM Bw Aer sMGwiic@. av yprIzI lnM EnwiyvrAyi. giebyAngr i niM prIzIlnM Enwiy q}uRu BwAM avAyi. 16wA M prizIlnM EnwiyvmAy q}uRu BwAM Ayi. av oAErAM BMgiyAyi etAli pEyAgiA k}iy vrAyi. o tlmwiyi EpAluM etAet kl@ ekAiA av k}i ymAyi! 17 ebnYAmI o}ieky qlA yi A EyEgAAM EcH nAlulM Bw Aer sMGwiic@. Q nAlu lM Ep M vAAyi. oAErAM prizI lnM Enwiy BwArAyi. 18yi AEylu kA EbETngriEl EpAyi. Eb ETlivcH av eedvEAw EcAdic@, EgAmANH ebnYAmI-EgAe dYM miEtH? yEhAv mRupwi pRu,eydyew EgAA dYM EpAke. 19 piE BAti yi AEyjnt q}uE@. av giebyAngrinwH o pALyM Apic@. 20anrM yi A EyeesnYM ebnYAmieR eesnYe miA puRe@. giebyyi vcH ebnYAmI eesnYe miA smAyi yi AEy eesnYM. 21 anrM ebnYAmIeR eesnYM gieb yAngriniM puR v. ebnYA mIeR eesnYM ae yi yi AEylieR pIrAyirM Eper vDic@. 22-23 yi AEyjnt yEhAvey smI pic@. syAMver av kru. av yEhAvEyAw EcAdic@, ebnYAmIkA ErAw {LiniyM yi EpAENA? av {ew buLANElA? yEhAv mRupwi pRu, EpAyi av etier yM ec@k. yi AEylukA prsHprM EA/Ahiic@. wH dY divsEEpAel av vIuM y i EpAyi. 24 anrM yi AEyEsn ebnYAmI EsnEyAww. atH yieR rAM divsmAyi. 25ebnYAmIeR Esn rAM divsM yi AEyeesnYe miA giebyAngriniM v. aEA yi AEyliel meA ptienAyirM BwAerwi ebnYAmI EgAA vDic@. yi AEyliel BwAerlAM prizIlnM siicvrAyi . 26 anrM yi AEyjnt m}uv EbETngriEl kyRiEAyi. aview av niliH yEhAvEyAw kru. av sYver pk m}uv pvsic@. av eedvinH EhAmyAg

267
giebyAngriEl tiyRi. av ngri vYApicH qlAveryM vA ekAH vDic@. 38EA yi AEylukA oLiEArALikeLeAeA ptiyi@. av o EtYk awyALmyyHNM. o vliy pukEmGM avANM. 39-41 ebnYAmIEsn mtH yi AEy BwAer ekA. ebnYAmIkA ati nA n meEpAel vijyi q pRykyAyi. pE ngr iniM vliy pukEmGM yrA wi. tiriuni ebnYAmIkA puk ku. ngrM m}uv tI piwic@. aEA yi AEyeesnYM oAwiEA kAet ni. av tiriu niH yM wi. ebnYAmIkA By. aEA t sMBvic vipien av aRiu. 42 atinA ebnYAmIEsn yi A Ey EsnyiniM oAwiEAyi. av mmiyiElEAwi. pE av y iniM rewAnAyil . ngr LiniM v yi AEylukA aver vDikyM ecyHt. 43yi AEylukA ebnYAmIkAer vLH oAwiA w i. av ebnYAmIkAH vimM ekAwil. giebyAyH ki} Ed zvcH av aver EtAlic@. 44a en ebnYAmIEgAiel eeDrYzA likM prizIlnM lBicvmAy ptien AyirM BwA ekAle@. 45 ebnYAmIEsn piiriH mmi yiElEAwi. riEAeR pAR q l E averi. pE yi AEy Esn v}ikLivc H ebnYAmIEgA iel aAyirM BwAer vDic@. av ebnYAmIkAer oAwiA wi. giEdAM q lMver aver oAwic@. yi A EyEsn rAyirM ebnYAmIkAer wi aviewvcH vDic@. 46 aH, ebnYAmIEsnyiel p AyirM Ep ekAle@. averlAvM vAkekAH eeDrYmAyi EpArAwiyv rANH. 47qA aRuRu ebnYAmIkA mmiyiEl oAwiEAyi. av riEA eR pAR q lei. nAlu mAsM aview tAmsic@. 48 yi AEylukA ebnYAmIkAew nAiEl tiriek EpAyi. av ecH ngrLiluAyivereyAe vDi c@. m]geLyM av vDic@. ki ketAe av nziic@. t ec eiy ngreLlAM av kic@. ebnYAmIeR EgAAH BArYmAer Enw misHpyivcH yi AEylukA o vAgHdAnM ecyHt. tAyi av ew vAgHdAnM ebnYAmIeR EgAi e o puxenyM vivAhM k}iA {ew puimAer { avdi il. 2 yi AEylukA EbETngriEl EpAyi. aviewyv eevErMver

nYAyADipA 20:38-21:14

21

eedvsmi. aviewyiH av Re nilviLic@. 3av eedv EAw pRu, yEhAEv, nI yi AEy lieR eedvmA. {e ekAANH Q mhAvip sMBvictH? yi AEyliel o EgAM lAtAkA qA kArNM? 4 piEH atirAviel yi AEylukA o yAgpIWM pNi. av yAgpIW i yEhAvyH EhAmyAgvuM smA DAnbliyM aic@. 5 anrM yi A EylukA EcAdic@, view yEhAvyH mi nEAw EcrA vrA et iluM yi AEyEgAmEA? av o gQrvtrmAy vAgHdAnM ecyHti@tinA lANH Q EcAdYM avyict. misHpA H ngri m@ EgAAmAyi omic@ EcrAver vDiemAyi av ew vAgHdAnM. 6 anrM yi AEyjntyH H t ew buLAy ebnYAmIEgAA ErAw shtApM EtAi. av pRu, H yi AEyjntyiniM o EgAM oeiri. 7n yEhAv yH mi o tijH{ ecyHt. new puimAer ebnYAmIeR EgAAH vivAhM k}ic@ ekAwil qAyi tijH{. ebnYAmInYH BArYmAer ki@emH nmeen RiAnAM? 8 aEA yi AEyjnt EcAdic @ , misH p yi yi AEyEgALi tANH qAtH? n yEhAvyew mi omic@ Ec. o EgAM tIc yAyM qiyiil! yAEbzH-gielyAdu ngri ni M mH yi AEylu kAmAyi sic i iel H aEA av ku. 9 erlAmH, erAeyil qRiyA yi AEylukA aver oAErAeryM qi EnAi. yAEbzH gielyAdiniH M viel v kei. 10yi AEyjnt pIrAyirM BwAer yAEbzH- gielyAdiElyc@. av BwAErAw pRu, yAEbzHgielyAdiEl EpAyi aviewy OIkeLyM ikeLymwM skler yM niew vAekAH vDik. 11ni Lien ecNM! yAEbzH - giel yAdiel oAErA mxYenyM ni vDi NM. o puxmAyi eelMgikbM Ayi qlA OIkeLyM vDi NM. qA mAyM Ev}HcyiEle iilA o OIeyyM vDitH. atinA BwA aeneyAe ec yH t . 12yAEbzH - gielyAdi nARH knYkmAeH pIrAyirM BwA kupiwic@. BwA OIkeL zIElA viel pALyiEl ekAuv. knAEdzAyi zIElA. 13 anrM yi AEylukA ebnYAmI EgAAH o sEzmyc @ . av ebnYAmIEgAAH smADAnM vAgH dAnM ecyHt. riEAeR pAR q l Ayi ebnYAmIeR k. 14ati nA ebnYAmIeR EgAA yi AEy

nYAyADipA 21:15-25

268
EAiel oLilLiniM oAwk. niLiElAErAM zIElAviel oAErA yvtiey piwiwk. aver ebnYA mIeR EdzE ekAuvH vivAhM k}ik. 22yvtikew mAtApitAELA sEhAdrAErA vH {ELAw prAti e@eviriAM. pE {, ebnYA mIkAErAw kANYM kA@k. av OIkeL vivAhM k}ic @ ekAe. av niew OIkeL ekAuEpAey iluM niELAw yM ecyHtil. av OIkeL ekAuEpAytinA ni vAgHdAnM lMGici@mil. avH pui mAer nkielAyi niew ti jH { . ni ebnYAmIEgAAH puimAer ekAwil, av piwic@ ekA uEpAkyAyi! atinA ni tijH{ lMGici@mil qH avErAw pRyAM. 23 atinA ebnYAmIEgAA ecyHt tH aenyAyi. yvtik n]M ecEv oAErA puxM avriElA ErAer piwiwi. av yvti keL ekAuEpAyi vivAhM k}ic@. av t ew nAiEl mwi. ebnYAmI EgA A lH vIuM ngr pNi ykyM aview tAmsikyM ecyHt. 24 anrM yi AEyjnt vIiEl mwi. av sVM miyiElM EgA iElM mwi. 25 aAlH yi AEylukAH o rAjA vuAyiil. atinA oAErAM zrieyH avnv EtAiy ecyHt.

liEl mwiv. yAEbzH - gielyA di t vDiA OIkeL yi A EylukA ebnYAmIEgAA n ki. qA m}uv ebnYAmI EgAA M nkAM mAM OIkAyi il. 15 yi AEylukAH ebnYAmIEgA AErAw shtApM EtAi. yEhAv aver yi AEyliel m@ jntyi niM Evepwiy ekAANtH . 16 yi AEymA pRu, ebnYA mIEgAiel OIk vDie@. avEzxi ebnYAmIkAH nAM qviewniM BArYmAer keM? 17eb nYAmIEgAi avEzxivH wMbM nilniA ikAkNM. yi AEyliel o EgAM lAtAkAti riA en EvNM! 18pE new puimAer ebnYAmIEgAAH vivA hM k}ic@ekAwAM pil. n Q tijH{ ecyHti@H, ebnYAmInH o BArYey ekAwv zpie v. 19nmeArAzyM EtA! zIElA vi yEhAvyew /vmANiEA. EbETngri vwANH zIElA ng rM. EbETli niM EzEKmiEl pAtyew ki}M elEbAnAngri etmANtH. 20 atinA mA ebnYAmIEgA AErAw pRu, EpAyi miriEA kLi oLicirik. 21zIElAviel ecRu Arik n]M ecA Ri v smyM pAirik. aEA miri

269

H
1
eydyiel AmM pukAlH nYAyADipA Brici EA nAi hAri Amm Ayi. qlIEmelH q EprAy orA eydyiel EbHElehM vi@. 2ayA M ayAew BArYyM ru puAM EmAvAbiel mlEdzE EpAyi. qlIEmelieR BArYyew EprH enAevAmi qM ayAew puAew Epk mhHElA qM kiElYA qM yi. av eydyiel EbHEl ehmilu qAHwMbiel aMg LAyi. wMbM mlEdzmAy EmAvAbu EdzecH aview tAm sic@. 3 nAk k}iEA enAevAmiyew BAvH qlIEmelH mric@. aen enAevAmiyM avew ru puAM Ezxic@. 4 puA EmAvAbuEdz OIkeL vivAhM k}ic@. orALieR EprH oA, mEyA H. av EmAvA buEdz p vxEALM tAmsic@. 5 pie mhH E lAM kiElYAM mric @ . aen enAevAmi BAvuM puAM nxHweH kyAyi. enAevAmi mAtEdzE mwu ] enAevAmi EmAvAbiel mlEdzA yiEA yEhAv teR jneL shAyictAyi av Ek@. yEhAv eydyiel jn BNM nki. aekAH enAevAmi EmAvAbHEdz niM mwiEArA niyic@. av ew puBArYmAM avELAewAM EpArA niyic@. 7av tAmsici lniM eydAEdzE@ yA tiric@. 8 enAevAmi avew puBArYmAErAw pRu, niELAErAM niew mAt]BvniEl mwieAyHeA_k. ni qEAwM qeR mric @ EpAy puAErAwM vLer kNEyAewyANH epmARiytH . aekAH yEhAvyM niELAw kNkAe. 9ni v M oAErA BAAM nl B]Bv nvuM lBie q {A yEhAvEyAw AiAM. enAevAmi aver Mbi c@. av epAiru. 10 aEA puBArYmA pRu, { aEyAewAH ayew k ew awE mwA #hi. 11 qA enAevAmi pRu, Ev, puimAEr ni niew BvnLi El EpAk. ni qinH qEA ewAM v? qni nieL shAyi AnAvil. ni BAArAkA
6

niyM puA qniil . 12ni niew BvnLiEl mwiEAk. {A v] yAytinA qniH o BAvH ni Akil. niyM vivAhM k}iAem {A ciicAluM qni nieL shAyiAnAvil. Q rAiyi te {A gBM DricH ru puAer svicAluM ni a shAymA kil. 13av AypUiyAver ni kAiriEivM. ayM kAlM ni BAA Evi kAiritH qni d+KmA. {A EAe d+KityANH yEhAv vzYi d+K qni ti@H! 14 av vIuM epAiru. aEA oA enAevAmiey MbicH aview ni EpAyi. pE H aveL ekii wicH avELAewAM ti. 15 enAevAmi pRu, EnA, nieR B] s EhAdrBArY avew jn ewyM EdvAewyM awE@ mwi EAyi. aekAH nIyM aEpAel ec@k. 16 pE H pRu, aey vi@ EpAkA qe nibitH! qeR jnew awEEpAkAM qe nibitH. {A ayew ew v. nI qview EpAEvA aview {AM vM. nI RuiwH {AM R uM. nieR jnM qeRyM jnM yi riM. nieR eedvM qeRyM eedvM yiriM. 17nI mritH qviewEyA aview {AM mriM. nie sMsHkri etviewEyA aview {AM sMsHk riewM. qeR Q FniyM {A pAlicieli yEhAv qe zii e. mrNM mAEm ne Evpiri. mwivrvH H tEAewAM vrA vLer # hi qH enAevAmi mnilAyi. pie av tiA EpAyil . 19 enAevAmiyM M EbHElehmi qMver yA ecyH. ru OIkM EbHElehmi qiyEA aver kH aviwe jnM LkimRiu. av ci pRu,tH enAevAmiyEl? 20 pE enAevAmi jnELAw pRu, qe enAevAmi q viLitH, mARA q viLi, kArNM svznAy eedvM qeR jIvitM vLer d+KkrmAi. 21 {A viewniM EpAEA qniH qlAM Ayi. pE yEhAv o milAvLAi qe tiriek ekAuv . svznAy eedvM qni d+KM
18

H 1:22-2:19

270
EnAw pRu, {A anYEdzAriyA yi@M aH qe ikyM qEAw kN kANikyM ec@ti qniH atH-tM EtA. 11 EbAvsH rM pRu, nI nieR B] m AtAvAy enAevAmi ecyH t qlA shAyeLRic@M qniRiyAM. nieR BAvH mric@ k}ii@M nI aveL shAyic@ qM qniRiyAM. nI nieR aEnyM aEyyM jEdz eEAluM EpicANH Q Edz viritH qM qniRiyAM. Q Edze eryM ninRiyil. qi@M nI enAevAmiEyAewAM view v. 12 nieR sdH vikH yEhAv nin tiPlM tM. yi AEylieR eedvM ninH pU tiPlM tM. nI ryH Evi qiyiritH av eR awANH. av nie sMri M. 13 aEA H pRu, EBA aH qEAw vLeryDikM kN kANi. {A evRuM o dAsiyANH. ayew sVM dAsimAri ov lYEpAlu ml {A pE aH qEAw kANY EAew sMsArikyM sAVnii kyM ecyH. 14 BNsmyH EbAvsH avELAw pRu, view v {ew aM k}i. nieR aM {ew viAgi riyi mk. aEA av ekAyHkAew aw . EbAvsH av vRu DAnYM ekAw. H mtiyAEvALM BicH Rcu micM vc@. 15av aview niM q}uEH EjAli ecA puRe@. aEA EbAvsH teR EjAliAErAw pRu, av kkiwyiluM DAnYM epRue. aveL twytH. 16avew EjAli qmAA DAnYieR tl te avAyi @ekAwEk. av DAnYvuM epRue. niH qH avELAw pRytH. enAevAmi EbAvsienRic@ Ek 17 sYyAEvALM H vyli pNi ecyH. pie av vyHEAliniH DAnY Evtiriec w . kEdzM arR yvM Ayi. 18H aM qwekAH avew B]mAtAvien kANiA ngriEl EpAyi. av micM vci cBNvuM B]mAtA vi ekAw. 19 avew B]mAtAvH avELAw EcA dic@, qviewniANH yM DAnYM nI EzKric t H ? qviewyANH nI EjAli ecyHttH? nie ic mxY a# hiewe! aEA H ew ewyA tA EjAli ecyHttH qH avELAw pRu. av pRu, {A EbAvsH q Ep orAew ewyANH EjAli ecyHttH.

t, pie qinANH qe enA evAmi q viLitH? 22 en enAevAmiyM avew pu BArY H q EmAvAbYOIyM EmAvA buEdziniM mwi v. Q ru OIkM eydyiel EbHElehmi yvM ekAyH wu kAlH aview qi. H EbAvsien kA EbH E lehmi DniknAy orA jIvici. EbAvsH qAyi ayAew EprH. qlIEmelieR wMb i ni enAevAmiyew aw buvAyi EbAvsH. 2 o divsM EmAvAbYOIyAy H enAevAmiEyAw pRu, {A vyli El EpAyAElA q vicArikyANH, qEAw eiluM dy EtAi DAnYM EzKriA qeyM iyAElA. 3 enAevAmi pRu, nl t H , epAyH eAZ mkEL. aen H vyliEl puRe@. av ekAyH kAew piiecH qlIEmelieR wMbiel EbAv sieR BAgilu vyliniH av avEzxic DAnYM sMBric@ EpA.* 4 avsAnM, EbAvsH EbHElehmi niH vylieli. EbAvsH ayAew ekAyHkAer zMsic@. ayA pR u, yEhAv niELAw ew Ayi rie! pNiA mRupwi pRu+ yEhAv aeyyM a#hie! 5 EbAvsH ekAyHkAewEm EnA ArEnAw EcAdic@, Q yvti tANH? 6 ekAyHkAew EmEnAAr pR u, av EmAvAbuEdzniH enAevAmiEyAewAM v EmAvAbY yv tiyANH . 7ekAyH kAew piAel EpAyi DAnYM EzKric@ ekAe qH evien vH qEAw EcAdic@. aen Q nimixMver av EjAli ec@kyAyi. al E nrM mAEm av vIi vimic@Z. 8 aEA EbAvsH iEnAw pRu, Ek mkEL, view tAmsicH qeR vyliel DAnYM EzKric@ekAZ. meArA ew vyli EpAEk vzYM nin il. qeR dAsikew piAel ni k. 9 av vyli EpAEvA avew piAel nIyM EpAk. nie zlYM ecetH {A yvAAErAw pRi@H . nin dAhikyAeN i yvAA evM wiApEyA gi pAiniH ninM evM wiAM. 10 aEA H ayAew mi d rpUvM nmsHkric@. av EbAvsi
a v E z x i c . . . s M B r i c @ E p A viLevw iniwyi xiAr Rc@ DAnYM vyli luEpiNem niymmH . pAve v epRuieyw BiAnANitH . ElvY. 19+9; 23+22.

271
enAevAmi teR puBArYEyAw pR u, yEhAv ayAeL a#hie! mricvewyM jIvicirivewyM En av dy kANi. 20vIuM enAevAmi avew puBArYEyAw pR u, EbAvsH new sMrkri orA LANH. EbAvsH new aw bu Li orALANH. 21 aEA H pRu, EbAvsH qEAw pRi@H tiric@ ecH avi ewe EjAli ecA. ekAyH k}i yEvALM ayAew EjAliAewywH {A EjAli ecyHekAA EbAvsH qEAw pRu. 22 aEA enAevAmi puBArYyAy iEnAw pRu, ayAew dAsimA ew ew EjAli ec@tH nltANH. m@ vylukLilAeNi LAer iluM nie zlYM ec@M. 23aen H EbAvsieR dAsimAew ew EjAli ecyH. yvieR ekAyH kAlM k}iyver DAnYM EzKric@. EgAtieR ekAyHkAlvuM k}iy ver av aview EjAli ecyH. H avew B]mAtAvieReyAM jIvitM w. emtiLM aEA B] m AtAvAy enAevAmi iEnAw pRu, mkEL, {A nin Evi o BAvienyM o nl BvnvuM aEnVxie. atH nin nEy v. 2 EbAvsH zriyAy ov nAyiriM. EbAvsH new aw buvuM NH. nI ayAew dAsimAew ewyANH EjAli ec@tH. rAi ayA emtiLi AM. 3EpAyi LicH vOM Drik. o nl vOM DricH emtiLiEl EpAk. EbAv sieR aA}M k}iyEvALM ayA nie kANtH . 4 aA}iEzxM ayA vimiA EpAM. ayA qvi ewyANH kiwA EpAetH i k. aviewEpAyi ayAew kAliel putH epAk. atiEzxM aview EbAvsiEnAewAM kiwk. nI q ecNemH ayA pRutM. 5 aEA H pRu, a pR EpAel {A ecAM. 6 akArM H emtiLiEl EpAyi. avew B]mAtAvH pR EpAeleylAM av ecyH. 7tIM wiyM k}iEA EbAvsi t]pti H yAyi. EbAvsH yvnyew ariki EpAyi kiw. aEA H nizbHd yAyi ecH ayAew kAliel putH mAi. H ayAew kAlinw kiw. 8 pAtirAvAyEA EbAvsH R iniH N. o OI teR pAdinw kiw kH ayA atH-te@. 9 EbAvsH EcAdic@, nI rANH? av pRu, {A ayew dAsi yAy ANH. ayew putH qeR

H 2:20-4:1

Em viri. aA qeR rk. 10 aEA EbAvsH pRu, yEhAv nie a#hie mkEL. nI qEAw vLer kN kANiciri. nI enAevA miEyAw dYM kANic kNEyA aDikM kN qEAw EA kANici ri. ninH vivAhM k}iA Dni kEnA dirEnA y o yvAvien EvN emi tirAmAyi. pE nI a ecyHtil. 11qeR mkeL, nI EpwiE. nI pRyetlAM {A ec@M. nieR pNilu qlAvM aRiyAM nI o nl OIyAeNH. 12{A nieR aw buvAeNM stYmANH . qA qeA aw meA bu viewyH. 13Q rAi view k}iyk. ayAH nie shAyiAnAEmA qH nm rAviel kANAM. ayA nie shAyiA tImAnicA a teyANH nlt. ayA nie shAyi H vA vistikyAeNi jIvi yEhAvyAeN, {A vA t, {A nie vivAhM k}ikyM qlIEm elieR vsH ninAyi vilyH vAukyM ec@M. aekAH BAtM ver view kiwekA_k. 14 aen H BAtMver EbAv sieR kA kiw. BAti AyiEAe, k prsH prM tiricRiyA k}iyti mE te av N. EbAvsH avELAw pRu, nI k}i rAi qeR aw vtH nm rhsYmAyi vyHAM. 15EbAvsH w, nieR Emli view ekAuvH niv piwi. aEA H avew Emli niv piwikyM EbAvsH kEdzM o pR DAnYM avew B]mAtAvAy enAevA miH sAnmAyi ekAwkyM ecyH. EbAvsH atH epAtiu eki avew mli vc@ekAw. piIwH ayA pNiEl EpAyi. 16 H avew B] m AtAvAy enAevAmiyew BvniEl EpAyi. enAevAmi vAti v EcAdic@, rANview? H Bvnink kyRi, EbAvsH av Evi ecyHt etlAM enAevAmiEyAw pRu. 17av pRu, EbAvsH Q yvM qeR ki ttH ayH e A sAnmAyiANH . {A evRuM kEAew vIiEl EpAk qH EbAvsH qEAw pRu. 18 enAevAmi pRu, mkEL, sMgtik eLenyAemH aRiyMver nI m EyAew kAirik. tA ec@ Q kArYM tIlAet EbAvsH vimi kyil. Q divsM avsAniti mH sMgti qAyi qH nmRiyA p@M. EbAvsuM buvuM ngrvAti jnM wyiwE @ EbAvsH EpAyi. EbAvsH mu

H 4:2-22

272
iniM a@EpAkukyil. niLANH tienlAM sAik. 11 aen ngrvAti Ayi qlA jnM mAM atinH sAi kLAyi. av pRu, yEhAv nieR BvniEl v Q OIey, yi AEylieR BvnM ni ic RAEhlienyM ElyEyyMEpAel e. nI qAyi EmDAziy vM EbH E lehmi zsH t M yi Bvie! 12 tAmA eydyew pu EPersinH jM nki. aen aveR wMbM mhrmAkyM ecyH. aEpAel te ilUew yEhAv ninM aEn kM sAneL nke. aen nieR wMbvuM mhrmAke. 13 aen EbAvsH ien vivAhM k}ic@. yEhAv av gBM n kyM o puen ekAwkyM ecyH. 14 aEA pNiel OIk enAevA miEyAw pRu, ninH Q ien t yEhAv vA}HevnA. v yi AEy li sinAM. 15 Q H ninH vIuM jIvitM tM! vAkYi nie <xiM. nieR puBArYyANElA ven svictH. av nin EviyANH Q iey svict. av nie sHEnhi. H }u puAerA v ninH m yANH. enAevAmi ien teR krLi qwkyM aveR rvAditVM e wkyM ecyH. 17ayA avnH Epri@. OIk pRu, Q H enAevAmiH Evi piRtANH. ay Arik oAEbdH qH avnH Epri@. yiAyiyew pitAvAyi oAEbdH . dAvIdieR pitAvAyi yiAyi. M EbAvsieR wMbvuM ePersieR wMbcriM tANH+ EPersH ehE AeR pitAvAyi. 19 ehE A rAmieR pitAvAyi. rAM aInAdAbieR pitAvAyi. 20 aInAdAbH nhEzAeR pitAvA yi. nhEzA sEmAeR pitAvA yi. 21 sEmA EbAvsieR pitAvAyi . EbAvsH oAEbdieR pitAvAyi . 22 oAEbdH yiAyiyew pitAvAyi. yiAyi dAvIdieR pitAvAyi.
18 16

sUciic bu kw EpA ver ayA aview . EbAvsH ayAELAw pRu, view vH ri sHEnhitA! 2 EbAvsH eR sAikeLyM viLic@ i. EbAvsH viLic@ iytH pN iel mAri p Eper yi. ayA avErAw pRu, view ri ! av aview . 3 aEA EbAvsH buviEnAw pRu, enAevAmi EmAvAbuEdz niH mwi vi@H. av new buvAy qlIEmelieR vk mi vikyANH. 4viwe jnewyM qeR jniel mAewyM mi vcH tu nie aRiyiNemH {A tImAnic@. nI atH vIewei vIewk! nI vIewA Ezi iel i qEAw pRyk. qni RiyAM, nI k}iA mi vIew E awyA {AnANH. nI mi vilyH vAuieli {A vAAM. 5 EbAvsH vIuM pRu, enAevA miyiniH mi vAukyAeNi mricveR BArYyAy H q viDv yAy EmAvAbYsH Iey nin BArY yAyi lBiM. inH o iyA EA mi i lBiM. aen mi mricyAew wMbi te nilniM. 6 bu rM pRu, qniH lM vIewAnAvil. lM qER tAmAyiriAM. pE atH vilyH vAAenniAvil. {A a ecyH tA qniH qeR sVM mi nxHwe wM. atinA nI mi vAuk. 7(p} ykAlH yi AEyli orAcArM Ayi . k mi vAukEyA vIew kEyA ec@EA, orA teR ecH Qri mEyAH ekAwNM. tA yi avew yviyi etLivH.) 8aekAH bu pRu, vsH vilyH vAU. ayA teR ecri EbAvsi nki. 9 aEA EbAvsH aview wiyi mAErAwM melAvErAwmAyi pRu, enAevAmiyew kiniH , qlIEm elH, kiElYA, mhHElA qiv etlAM {A vAA EpA qtinH ni sAikLA. 10ien BArY yAyM {A vAu. mric y Aew sVH ayAew wMbi te nil niti EviyANH {A en ec@tH. Q wpAwilUew mricveR EprH ayAew wMbi niM Edz

273

1 zmEv
1
qAnyM wMbvuM zIElAvi rADn nw qyImiel iEdzH rAm yini qAnA qeArA jIvici. sUPH wMbArnAyi qAnA. eyErAhAmieR punAyi av. qlIvieR punAyi eyErAhAM. qlI EtAvieR pu. qyIMEgAiel sUPieR punA yi EtA. 2 qAnyHH ru BArYmAAyi. o BArYyew EprH hA qM mE BArYyew EprH epniA qmAyi. epniyH ikAyi. h yH ikAyiil. 3 qlA vxvuM qAnA teR pN mAy rAmyiniM zIElAviEl EpAM. aviewyAyi qAnA s vznAy yEhAvey rADiciM av blikLiciM. zIElAvi lAyi ehAPH n iyM PIenhAsuM yEhAvyew puErAhitArAyi Esvi c i tH . liyew puArAyi ehAPHniyM PIenhAsuM. 4qAnA bliyicEAe}Ae BNieR o vItM av teR piyAy epni yHM nkiyi. epniyew i kM av atieR p nkiyi . 5 hyHM o lYpH qAnA nkiyi. hyHu ikAkA yEhAv a#hicieliEAluM q AnA aen ecyHt. tA yTA i sHEnhic BArY hA yi qtANH av aen ec@vA kArNM. epniA hey EkApii epniA ql A yH E A}uM hey vlAet EkApiikyM mxii kyM ecyHt. hyH ikAkA ekAANH epniA aen ecyH titH. 7qlA vxvuM aen te sMBvic @ . av zIElAvi yEhAv yew lyi EpAEAe}Ae hA mxii. o divsM q AnA bliyikyAyi. hA vYsnikyM kryA wukyM ecyHt. hA oM k}iAyi il. 8 avew BAvAy qAnA avELAw pRu, hA, nIeyinANH krytH ? nIeyAeNAM k}iA tH? nIeyinANi d+KitH? nin nieR BAvAy {AElA. p mELA EBdmA {Aen nI k k.
6

hyew An tikyM wikyM ecyH t ti EzxM hA q}uE@ AiA EpAyi. yEhAvyew vimiri eR kvAwinrikilAyi puErAhit nAy li riAyi. 10hA vL er d+KityAyi. yEhAvEyAw A iEv av vlAet kru. 11av eedvinH o Enc En. av pRu, sv z nAy yEhAEv, {Aen d+KityAeN kAluM. qe mREt. aH qnieA pu en tA {Anven nin smi AM. av o nAsI tArnAyi riM. av vIEA mdYEmA k}iil. M aveR tlmwi oriluM ev@ky mil.* 12 hA vLer EnrM yEhAvEyAw A ic@. hA Aic@ekAiriEv li avew ukLi ikyA yi. 13hA avew XdyM ekAu AikyAyi. avew u k cliAyieviluM av zbHdM puRewvicil. atinA hA wiciriAemH li kti. 14li h EyAw pRu, nI opAwH wiciri ! vIH EpiA kAlmAyi. 15 hA mRupwi pRu, EBA {A vIEA mdYEmA wiciil. mnAek kliyvLA {A. yEhAvEyAwH {A qeR d+K pRykyAyi. 16 {A o cI OIyAeN kt ruEt. qniH vLer zH n ekAuM {A d+KityAyekAumANH yM dIGEnrM {A AictH. 17 li mRupwi pRu, smADAni EpAk. yi AEylieR eedvM nI v zYeetAe nin nke. 18 hA pRu, aH qi s xHwnAeNH {A k. anrM hA aviewniM EpAyi hArM k}ic@. piIwH avH d+KmAyil. 19 piEH atirAviel qAnyew wMbM NeNI@. av yEhAvey rADikyM rAmyiel vstiyiEl mwukyM ecyHt.
9

zmEvlieR jnnM qAnA teR BArYyAy hy mAyi eelMgikbiElewkyM


M . . . e v u k y m i l eedvi viEzx vAgHdAn EnivrAyi nAsI t. av avew mwi mRikEyA miriBikEyA vIuwikEyA ecyHtiil. sMKYA. 6+5 kA k.

1 zmEv 1:20-2:15

274
lAet eedvmil! new eedveEAel meA pARyil. 3 vIiL wrtH! ahAr vAk pRytH ! kArNM, yEhAvyAy eedvM qlAM aRiy, eedvM jneL nyikyM viDi kyM ec@. 4zrAy BwAew vil@ keLAwiy! db l zrAvukyM ec@! 5 sm]mAyi BNmAyi v BNinAyi EA pNieyw NM. qA viziviEA ti ekA}uAM! ikAkAv }u svi! qA opAwH ik v d+KM. qeA avH m nxHwmA. 6 yEhAv mxYer mriAniwyA, av aver jIvi AmiwyA. mxYer yEhAv pAtALilAkyM aviewniH yi ikyM ec@. 7 yEhAv ciler drirA, ciler DnikmA. ciler yEhAv tA}H . ciler av y. 8 yEhAv drier epAwiyiniy. av ew d+KLv drIkri. yEhAv drier DAnikLA. aver av rAjmArAErAewAM . vizi xH w AtiTikew lH aver . yEhAv ElAke m}uv s] x H w ic @ ! ElAkM m}uv avERtA ! 9teR vier yEhAv sMri . avH vI}Hc vrAet av pAli. pE dxHwA nziie wM. av iEl ptiM. avew zi aver vijyiiil. 10aveR z@eL yEhAv nzii. ave tier atYutnAy eedvM sVi wim}uM. vidrEdzLiEAluM yEhAv nYAyviDi nwM. teR rAjA vinH av zi nM. teR vi rAjAvien av znAM. 11 qAnyM wMbvuM rAmyilu tLuew vstiyiEl EpAyi. i zIElAvi tAmsic H puErAhitnAy liyew kI}i yEhAvey <xic@. liyew dxwrAy puA H liyew puA dxHwrAyi. av yEhAvey vkvcil. 13puErAhi tA jnELAewen epmARNem eAM av kArYmAiyil. puErAhi t jnELAw ecEtH tANH+ oAErA tvNyM orA o bli aiEA puErAhit mAMsM o kliel tiLyH eviliwM. anrM puErAhiteR B]tY m mny o mewNM. 14anrM puErAhiteR B]tY m_pEyAgicH klini EA pAiniEA Rc@ mAMsM ieywNM. m_ekAu B] t Y ieyw mAMsEm puErAhitnh mAyi@Z. zIElAvi bliyiA v skl yi AEylukAErAwM puErA hit aenyA ecEtH. 15 qA liyew puA aen yl ecyHttH. ekA}uH yAgpIWi
12

yEhAv hey oAikyM ecyHt. 20 pie vxM smyEAew hA gBvtiyAvukyM o puen svi kyM ecyHt. hA punH zmEv q Epri@. av pRu, aven {A yEhAvEyAw EcAdic@ vAiy tinA zmEv qANv EprH. 21 vxM bliyM EncyM eedv iniA qAnA zIElAviEl EpAyi. av teR wMbeyM ew ekAuEpAyi. 22pE hA EpAyil. av qAnEyAw pRu, iyew mlwi mARuEA aven {A zIElA viEl ekAuEpAkAM. anrM aven {A yEhAvyH smiM. av o nAsI yiIM. av zIElAvi e k}iyM. 23hyew BAvAy qAnA avELAw pRu, ne nin EtAEpAel ec@k. i mlwi mARuMver nI vIi tAmsi k. yEhAv aveR vA* pAlimA RAke. atinA hA teR pueR mlwi mARuMver aven pricric@ ekAH vIi ti. zmEvlien hA zIElAviEl ekAuEpA 24 iyew mlwi mARiyEA hA aven zIElAviel yEhAvyew Bvn iEl ekAuEpAyi. m vyAy o kAL, ptH pQH mAvH, o i vIH qivyM av ew ekAu EpAyi. 25 av yEhAvyew sviDiEl EpAyi. qAnA ptivuEpAel kALey ekAH yEhAvyHH bliyic@. an rM hA, iey liyew kiEl l i c @ . 26hA liEyAw pRu, qEAw mi EBA. ayew awu iH yEhAvEyAw Aic aEt OIyANH {A. {A pRy EnrA eNH {A stYM ec@. 27{A Q iEvi AikyM yEhAv qeR AnEyAw tikrikyM ecyHt. yEhAv qniH Q iey nki. 28{AniEA Q iey yEhAv yH nkyM ec@. av jIvit kAlM m}uv yEhAvey <xiM. anrM hA iey aview viiu EpAvukyM yEhAvey rADikyM ecyHt. hA ni pRy hA pRu, qeR XdyM yEhAv yi sxHwmAyi! qeR zi eed vi viciri! {AeneR z@ eL prihsi.* nieR ryi {AEneR sEAxi! 2yEhAvey EAel meA vieedvmil. nIy
vAH li hyH nkiy a#heL yAyiriAM qAnA view prAmzi tH. vcnM 17. {AeneR ... prihsi qeR vAyH qeR z@L@ewEn R mliyi ri qM.

275
EhAmiti mute puErAhi teR B]tY v}ipAwH aiA vv ew awE ecl@M. puErAhiteR dAs pRyM, puErAhit epAriA Rc@ mAMsM trik. pu}uiy mAMsM niLiniM puErAhit sVIkri il. 16bliyiv en pR yAM, dYM ekA}uH dhiik. qiH nin Ev qwAM. aenyA yA puErAhiteR dAs en pR yM, Ev, qniiEA mAMsM trik. nI tieli, {Ani piwic@ vAuM! 17 aen t yEhAvyH v}ipA wien driiel H ehAPH n iyM PIenhAsuM kANic @ . atH yEhAv yHetiery vLer ekAwiy pApmAyi ! 18 qA zmEv yEhAvey < xic@. EPAd Dric bAlnAy zmEv o shAyi yi. 19qlA vxvuM zmEvlieR a avnH o ecRiy ai ieAuv. teR BAvi EnAewAM zIElAvi bliyiA vxMEtARuM EpAEA av a ekAuv. 20li qAneyyM aveR BArYeyyM a#hiM. li pRyM, yEhAv ninH hyilUew i keL nke. hA AicEA yEhAv av nkiy i pkrmA yiriM Q m. qAnyM hyM vIiEl EpA kyM 21yEhAv hEyAwH dy kA@kyM ecyHt. av m puAM ru puimAM piR. zmEv yEhAvyH smIpM vLkyM ecyHt. puAer niyiA li k}iyil 22 li vLer v]nAyi. zIElAviel qlA yi AEylukAErAwM teR pu A ec@tH li Ek@. sELnwA rieR kvAwi <x nw OIkELAewAH av zyi kArY vuM li aRiu. 23li teR puA ErAw pRu, ni ecyHt tikeL i viewyv qEAw pRu, nieLinANH Q tik ec@tH? 24 mEL, rM cIArY ectH. yEhAvyewyAk nieLi dxi c@ pRy. 25ov meAventier pApM ecyHtA eedvM aven shA yiM. pE yEhAvyHetier pApM ecyHtA H aven shAyiA k}iyM? pE liyew puA liey vk vyHA Aiyil. atinA yEhAv liyew puAer vDiA ni yic@. 26zmEv vL. av eedv eyM jneLyM sEAxiic@. liyew wMbeiy Byr vcnM 27 o eedvpux liey smIpic@ pRu, yEhAv ArY pRy,

1 zmEv 2:16-3:1

nieR pUvikA PREvAeR wMb ieR awimkLAyi. qA {A aEA nieR pUvi kA tY e@. 28nieR EgAe {A yi AEy liel melA EgAiwyiniM etrew. nieR EgAe {A qeR puErAhitArAkA etre w. qeR yAgpIWi bli nw A {Anver etrewu. DUp kiAM EPAd DriAM {An ver etrew. yi AEyjnt qnii bliyew mAMsM nieR EgAA {A avkAzmAyi n kyM ecyHt. 29atinA nIeyekAH blikeLyM v}ipAwkeLyM dri il? nI nieR puAer qeA LDikM mAnic@. yi AEyjnt qni ekAuv mAMsiel nl BAg ekAH nI ekA}u. 30 nieR pitAvieR wMbA qAlEM puErAhitArAyi av en <xiNemH yi AEylieR eedvmA yEhAv R pRi. qAliEA yEhAv en pRy, aetAriluM sAYml! qe mAni ver {AM mAniM. pE qe mAniAv ni lBiM. 31nieR pigAmikeL m}uv {A nzii smymwiri. nieR kwMb iel M vAkYM ver jIviciri il. 32 yi AEyli nkAemiluM Bvni dritA nI kAM. nieR wMbiel M v] ArAkA jIviciriil. 33qeR yAg pIWi <x nwA {A ri orAAyiriM. av vLer v] nAMver jIviM. aveR kA}Hc nxHw ewkyM ziyilAtAkyM ec@ ver av jIviM. nieR pigAmi keLlAM vAekAH ekAlewM. 34A rY yTAYmAemtinH {A aw yAL kANiM. nieR ru puA rAy ehAPHniyM PIenhAsuM oEr div sM mriM. 35{A qni vizVsHtnA eyA puErAhiten etrewM. Q puErAhit qe ecvieA_kyM asrikyM ec@M. Q puErAhi teR wMbe {A zmAM. av enEA}uM qeR etrewe rAjA vieR* mi <x nwM. 36 aEA nieR wMbi avEz xiv Q puErAhiteR mi nmsHkriM. av alM pNiEnA o kxNM aiEnA Evi rM. av pRyM, qni tiA BNM EnwtinAyi qnieA puErAhit eR pNi tAluM eedvM zmEvlien viLi bAlnAy zmEv liyew kI}i yEhAvey Esvic @ . aAlH
aBixi

etrewe rAjAvH qM.

1 zmEv 3:2-4:5

276
yew lyieR vAti R. dz nei liEyAw pRyA zmEv li BymAyi. 16 qA li zmEvlien viLic@, zmEvEl, qeR mkEn! zmEv viLi Ek@ qA EBA. 17li EcAdic@, yEhAv niEAwH qANu pRtH? qi ni mRc@ vyHtH. eedvM nin t sEziniH nI qe iluM mRc@ vcA eedvM nie zii M. 18 atinA zmEv liEyAwH qlAM pRu. av liyiniH oM mRc@ vcil. li pRu, av yEhAvyA . zrieyH av EtAtH av ece. 19zmEvlieR vLc y i yEhAv avEnAewAmAyi. zm EvlieR o sEzvuM etAeN vrA yEhAv wyAiyil. 20aEA dA mt Eb-Ezb very qlA yi AEylukAM zmEv yTA i yEhAvyew vAcknAeNRi u. 21yEhAv wM zIElAvi zm EvlinH tYe@. yEhAvyew vc nmAyi yEhAv zmEvli te evLi ewieAw. zmEvlieniy vAk yi AEylielAwM pr. li vEyAv] nAyi. aveR puA yEhAvyew mi tik ec@ w.

yEhAv jnELAw Enriu sMsAri tH virLmAyi. dznM apUv mAyi. 2 liyew kk db l eH tAH amAyi. o rAiyi av kiwyi kiw. 3zmEv yEhAv yew vimiriel kiwyilANH kiwtH. eedvieR viepkM ekiwilAyi. yEhAvyew viLH aEA}uM kiyi. 4yEhAv zmEv lien viLic@. zmEv viLiEk@, {Ani viewyH. 5li te viLikyAeN Ayi zmEv ktiytH. atinA zmEv liyew awH oAwieyi. zmEv pRu, {AnitA viewyH, aH qe viLicElA. pE li pRu, {A nie viLicil. EpAyi kiwH. zmEv kiwyiEl mwi. 6 yEhAv vIuM viLic@. zmEvEl! zm Ev vIuM liyew awE ec. zmEv pRu, {AniviewyH, aH qe viLicElA.li pRu, {A nie viLicil, EpAyi kiwH. 7 zmEv averyM yEhAvey aRi iilAyi. yEhAv aver av EnAw EnriH sMsArici@Ayiil.* 8 yEhAv zmEvlien mAM tvNyM viLic@. zmEv vIuM q}uEH li yew awE ec. zmEv pRu, {Anivi ewyH, aH qe viLi cElA. yEhAv bAlen viLikyAeNH aEA li mnilAyi. 9li av EnAw pRu, EpAyi kiwH. niyM av nie viLikyAeNi, yEhAEv, ayew dAsnAy {A iH q pRyk. atinA zmEv kiwA EpAyi. 10 yEhAv aview v ni. me EAel te av ecyHt. av viLi c@, zmEvEl, zmEvEl! zmEv pR u, pRy, ayew dAsnAy {A iH. 11 yEhAv zmEvliEnAw pRu, yi AEyli {A cil kArY ecA EpAvukyANH. aEti Ek v nwuM. 12liEyAwM aveR kwMbEAwM ec@em KYApic kArY {A ec@M. qlAM {A dYM mt avsAnM ver ec@M. 13liyew wMbe qeEmAyi zii emH {A avEnAw pRi@H. kAr NM teR puA pRyM vi M eedvvimAeNH liRi yAM. aver niyiti li prA jyewkyM ecyH t . 14atinAlANH v}ipAEwA bliEyA ekAH liyew wbieR pAp oriluM lA tAewielH {A zpTM ecyHttH. 15 BAtmAM ver zmEv kiwyi kiw. av Enre q}uEH yEhAv
yEhAv ... sMsArici@Ayiil yEhAvyew vcnM ver av evLiewieAwe iil qM.

H ePlistY yi AEylukAer EtAli aAlH ePlisH t Y yi AEylu mAyi yi sMGwic@. yi AEylu kA ePlisH t YErAwH yiniRi. yi AEylukA ebEnsri tew pALyM Apic @ . aEPilAyi 2 ePlisH t Yew pALyM. ePlisHtY yi AEylien miA tARAyi . yM wi. ePlisHtY yi AEylukAer EtAli c@. yi AEyEsnyiel nAlAyirEA LM BwAer vDic@. 3yi AEyBwA tew pALyi mwieyi. yi AEyliel mA EcAdic@, n eL EtAliA yEhAv qinANH ePli sH t Yer avdic t H ? nmH yEhAv yew krARieR epkM zIElAvi niM ekAuvrAM. aen yi eedvM nEAewAmAM. av ne z@ LiniM riM. 4atinA av ciler zIElAviElyc@. svz nAy yEhAvyew krARieR epkM av mwieAu v. epkieR mkLi ekbumAlAKmAH. yEhAv yiri siMhAsnM EpAelyAyi av. liyew ru puArAy ehA PHniyM PIenhAsuM epkEAewAM v. 5 yEhAvyew krARieR epkM pAL yiEl vEA yi AEylukA ci ahsic@. ahAsi

277
mi viRc@. 6yi AEylieR ahAsM ePlisH t Y Ek@. av EcAdic @ . qAypALyi jn mAM /AhBritrAkA kArNemANH? yEhAvyew viepkM yi AEy lieR pALyiEl ekAuvre@ evH ePlisHtY mnilAi. 7 ePli sH t Y By. ePlisH t Y pRu, eedvM avew pALyieliyiri ! n }ilAyiri. meAriluM enyAyiil! 8n LiEA vYAlrANH. Q znAy eedv iniH ne riA k}i yM? QjipHtkA mhAmAriyM pkc vYADikM nkiy aEt eedvM teyA NivM. 9ePlisHtYEr, eeDrYzAlikLA yirik! mxYerEAel EpArAwk! mH qAy new awimkLAyi. atinA eLEAel yM ec@ k. aeli ni avew awimk LAM! 10 atinA ePlisH t Y kWinmAyi yM ecyHtH yi AEylien EtAlic@. oAErA yi AEyBwM teR wAri El oAwiEAyi. yi AEylukA aetA kn prAjymAyi. mti nAyirM yi AEyBwA ekAle@. 11 ePlisHtY eedvieR viep kM qwkyM liyew rH puA rAy ehAPHnieyyM PIenhAsienyM vDikyM ecyHt. 12 aH yrMgniM ebnYAmI EgAArnAy orA oAwiEAyi. teR d+KM kANiA av teR vO vlic@ kIRukyM tlyi m vAriyiw kyM ecyHt. 13ayA zIElAviEl vEA li ngrkvAwinwH o kEsryilirikyAyi. eedvi eR viepkei vYAlnAyi tinAlANH li aviwiH nirI NM nwiytH. aEA ebnYAmI EgAAr zIElAviEl vH d+KvA aRiyic@. ngrvAsikLAek c i kryA wi. 14-15li etA e@ vyAyi. anAyiIti nA sMBvietAM kANA li k}iil. pE jn ci kry EkAmAyi. li EcAdi c@, qinANH k Q vliy zbHd mAtH? ebnYAmIkAr liyew awE EAwieyi Ay m}uv avEnAw pRu, 16ebnYAmIkAr liEyAw pRu, yiniH EA vyA LA {A. {Ani yrMgniH oAwiEAyi! li EcAdic@, qAyi mkEn? 17ebnYAmIkAr mRupwi pR u, yi AEy ePlisHtYriniM oAwiEAyi. yi AEyEsnyHH aEn kM BwAer nxHwe@. nieR ru pu AM ekAle@. ePlisHtY eedvi eR viepkM qwekAu EpAyi. 18 ebnYAmIkAr eedvieR

1 zmEv 4:6-5:6

viepkei sUciicEA li kvAwinw kEsryiniM mRiu vI}ukyM ayAew k}uH owi ykyM ecyHt. v]M twic@ ekA}u vmAyitinA ayA mric@. li p vxM yi AEylien nyic@. EtjH nxwe@ H liyew mmkL@M PIenhAsieR BArYymAyiv gBiNiyAyi. avH svsmymwi. eedv ieR viepkM qwekAu EpAy kArYM av aRiu. teR aA yiynAy liyM BAvH PIenhA suM mrNmw vAyM av Ek@. vA EkmAyi te av Evdn wukyM av sviAnArM BikyM ecyHt. 20av mriARAy EA aveL pricric @ ekAi sHIk avELAw, vYsniE! nI eyA puen sviciri q pRu. liyew puBArY mRupwi pRyk EyA a ikEyA ecyHtil. 21ati nA av iH QKAEbAdH qH Epri@. yi AEylieR EtjH EpAyi ri! qANtinM. anrM av mrikyM ecyHt. eedvieR viepkM aphrieekAuM avew BAvuM B]pitAvuM mrNm w ekAumANH av iH EpritH. 22av pRu, yi AEyli eR EtjH nxHwe@. ePlisHtY eed vieR viepkM qwekAu EpAytinAlANH avLien pRtH.
19

viepkM ePlistYer H w ePlisH t Y eedvieR vi epkM eb-esriniM asH EtAdiEl ekAuEpAytiEzxM 2 av atien dAEgAeR EdvAlyi aveR vi#hinw vc@. 3 piE BAti asHEtAdkA q}uE EA dAEgA mKM nilwic@ vI kiwtAyi ku. yEhAvyew epk i milANH dAEgA vI kiwi tH. asHEtAdkA dAEgAeR vi#he yTAAnH vIuM Ric@. 4pE piEH asH E tAdkA NEA dAEgA vIuM nil vI kiw tANH ktH! yEhAvyew viepk i milAyi dAEgA vI kiw tH. EA dAEgAeR tlyM k@M epAi emtiLi kiwkyAyi. dAEgAeR w mAEm o kxNmAyi Z. 5 atinAlANH M dAEgAeR EdvAlyiEl v aveR puErA hitErA mAkELA emtiLi kAlu AtH. 6 asHEtAdkAewyM ayAewyM jIvitM eedvM dxHkrmAi. eedvM av

1 zmEv 5:7-6:12

278
niiA ni en ecNM. 4 ePlisH t Y EcAdic @ , {ELAw mitinH yi AEylieR eedv inH q v}ipAwkLANH { k}i EtH? puErAhitAM mvAdikM mRupwi pRu, au ePlisHtYEntA AH. oAErA ngrinH oAErA EntA vuvItM. niM niew EntAA M oEr zHnmANH. atinA au EpAel au sVmAt]kk Ak. aH sV qlikew p M Ak. 5aen rAjYe nzii L@ewyM qlikewyM pM Ak. Q sVmAt]kk yi AEy lieR eedvinH sAnik. aEA yi AEylieR eedvM nieLyM ni ew EdvAeryM niew rAjYeyM ziitH avsAniiec vrAM. 6 PREvAenyM QjipHtkAeryM EpAel kWinXdyrAktH. QjipHtkAer eedvM ziic @ . atinAlANH QjipH t kA yi AEylukAer tew nAiniM EpAkAnvdictH. 7 ni o putiy viyAkyM EA svic ru peL sMGwi ikyM ec@k. oriluM vylukLi pNieywiil A v yiriNM av. peL vivliA ati ek @k. anrM ikeL avyew etA}u iEl tiriek ekAuv ek@k. avey avyew tkeL piwrA avditH.* 8yEhAvyew viep kM viyi vyHk. niew pAp epARutinH eedvi v}i pAwANH sVmAt]kk. viey ati eR v}iyilUew ayyHk. 9 viey nirIik. yi AEylieR sVM nAwAy EbHEzemzinH EnANH vi EpAeti yEhAv nmH mhAvYA Dik nkiyiri. pE p Ener EbH E zemziEl EpAiel i yi AEylieR eedvM ne ziict elM nmRiyAM. new ErAg sADArN EpAel bADictAvAM. 10 puErAhitM mAikM pR EpAel ePlisHtY ecyHt. aEA svic, kiwAL@ ru peL ePlisHtY kei. ePlisHtY p eL viyi ek@kyM kiwAeL avyew etA}uiliwkyM ecyH t . 11 anrM ePlisH t Y yEhAvyew viepkM viyiE vc@. m}k ewyM qlikewyM sVpLi siyM av vAhni vc@. 12 p Ener EbHEzemziEl EpAyi. p v}iyilUew te myi @ nw. av wM vlM tiriil. Eb HEzemzH ngrAtii ver ePlisHtY BrNADikArik peL piw.
a v e y . . . a v d i t H p ikeL etru piwiA miieli eedvM aver nyievM avew sAn av sVIkric@evANemM ePli sHtY k.

wt vixmAi. av av H m}kAi. yEhAv avriEl qlikeLyM ayc@. qlik avew klukLiluM lLiluM oAwi nw. ngrvAsik vLer By. 7 sMBvi tH asHEtAdkA ku. av pRu, yi AEylieR eedvieR vi epkM view vyH tH ! neyM new EdvnAy dAEgAenyM eedvM ziikyANH. 8 asHEtAdkA au ePlisHtYBrNA DikArikeLyM viLic@i. asHEtAd kA EntAELAw EcAdic@, yi AEyli eR eedvieR viepkM nAem ecNM? EntAA mRupwi pR u, yi AEylieR eedvieR viepkM giEl mA@k. ati nA ePlisHtY eedvieR vi epkM mAi. 9pE ePlisHtY eedv ieR viepkM giEl mAiy tiEzxvuM yEhAv ngre zii c@. jn vLer By. yvAM v] Amwm jnH eedvM vLer } Ai. gieljnH eedvM Ai. 10atinA ePlisHtY yi AEylieR eedvieR vi epkM qEAniElyc@. pE eedvieR viepkM qEAniEl vEA qEAkA prAtie@. av pRu, yi AEyli eR eedvieR epkM qinANH {ew ngrmAy qEAniEl ekAuvtH? {ELyM {ew kELyM ekAlAnAENA niew BAvM? 11 qEAkA skl ePlisHtYBrNADi pAeryM viLic@i. av BrNADip AErAw pRu, yi AEylieR eedv ieR epkM, a {eLyM { L@ew jneyM vDiMmH tiricy yHk. qEAkAH jIvBymAyi. eedvM aview aver vlAet pIfii c@. 12plM mric@. mriAvH m}k Ayi. qEAkA sViEl EnAi ci kru. eedvieR viepkM H tiricyy ePlisHtY viepkM }u mAsM tew nAivc @ . 2ePlisHtY tew puErAhitAeryM mAikA eryM viLic @ . ePlisH t Y pRu, viepkM neL ecNM? vi epke qen atieR l E tiricyyHAem pRyk! 3 puErAhitAM mAikAM pRu, yi AEylieR eedvieR vi epkM ni tiricyyHevi a o}itAyiAyiritH. yi AEy lieR eedvM niew pAp lA yHm ec@ti v}ipAwk shitM EvNM atH ayyH vA. aEA ni suKewM. ni Ikri ewM. eedvM nieL ziitvsA

279
EbHEzemkA tA}Hvryi t ew EgAtu ekA@kyAyi. av mkLiEl EnAkyM viepkM kAkyM ecyHt. epkM vIuM k ti av vLer sEAxic@. av a kiAnAyi oAwi. 14-15vi EbHEz emziel EyAvyew vylieli. vyli o vliy pARyew awH vi ni. EbH E zemkA vi eviIRi. av peL ekA. av peL yEhAvyH bliyic@. ElvY yEhAvyew viepkM tAe}eyw. sVmAt]kk vci siyM averw. yEhAvyew epkvuM mAt]kkM ElvY vliy pAR Em vc@. aH EbHEzemkA yEhA vyH EhAmyAgLic@. 16 EbHEzemkA ecyHt ArY eLlAM ePlisHtYew au BrNADip AM kAAyi. anrM a te BrNADipA qEAniEl mwi. 17 aen ePlisHtY tew pAp epARuewA yEhAvyH v}i pAwAyi m}kew sVmAt]kk ay c@. oAErA ePlisHtYngriM oAErA sVm}k vItM avryc@. asH E tAdH , g, asH k ElA, gH , qEA qivyAyi ePli sHtYpN. 18qlikew sVmAt] kkM ePlisHtY ayci. au ePlisH t YBrNADipAew pN ew qieR a qlikew sV mAt]kkAyi pN @M mtilukAyi. EbH E zemkA yEhAvyew vi epkM o pAREm vc@. pAR EA }uM EbHEzemziel EyAvyew vy lilANH . 19pE EbH E zemkA yEhAvyew viepkM kEA o puErAhitM avErAewAmAyi il. atinA eedvM q}up EbH EzemkAer vDic@. yEhAv aver atiBIkrmAyi pvic i tinA EbH E zemkA kru. 20atinA EbHEzemkA pRu, Q vi epkM pripAliA k}iy puErAhi t qviewyANH? Q epkM view niM qEA@ ekAuEpAM? 21 kirYHeyyArImi o puErAhit Ayi. EbHEzemkA kirYH eyyArIMkAH o sEzmyc@. dt A pRu, ePlisHtY yEhAvyew vi epkM tiriek ekAuviri. Ri vH atH niew ngriEl ekAu EpAvuk. kirYH eyyArImiel k vH yEhAvyew viepkM qw ekAuEpAyi. av o imkLi lu abInAdAbieR vIiEl yEhA vyew epkM ekAuEpAyi. yEhAv yew epki kAv niA abI nAdAbieR pu qelyAsArien IkritinH av o viEzx cw
13

1 zmEv 6:13-7:11

uM nwi. 2 epkM dIGkAlM, p vxM kirYH eyyArImili. yi AEylukAer yEhAv ri yi AEylukA vIuM yEhAvey piwrA wi. 3zmEv yi AEy jntEyAw pRu, ni yTA i yEhAvyiEl pUmnEA ew mwi vei ni niew viEdzeedveL derLyNM. asHEtA erieR vi#h ni dereyRi yNM. ni yEhAvyH pUmAyM smNM nwNM. ni yEhA vey mAEm <xiAvU! aEA yEhAv nieL ePlisHtYriniM riM. 4 atinA yi AEylukA bAlieR yM asHEtAerieRyM vi#h qRiukLu. yEhAvey mAEm av <xic@Z. 5 zmEv pRu, yi AEylukAerlAM misHpyi sE LiNM. {A niAyi yEhAv EyAw AiAM. 6 yi AEylukA misHpyi owi. av evM ki@kyM avrtH yEhA vyew sviDi o}ikyM ecyHt. aen av pvAsM wi. av aH hArM oM k}iAtirikyM tew pAp @pRykyM ec yHt. av pRu, { yEhAv yHetier pApM ecyHt. aen zm Ev misH p yi yi AEylukAH nYAyADipnAyi. 7 yi AEylukA misHpyi sELi kArYM ePlisHtY aRiu. ePli sHtYBrNADipA yi AEylukAErAw yi puRe@. ePlisHtY v kArYM EkH yi AEylukA By. 8yi A EylukA zmEvliEnAw pRu, n ew eedvmA yEhAvEyAw { Evi AitH avsAnii tH! {eL ePlisHtYriniM ri vA avEnAwAvzYewk! 9 zmEv o Awien qw. Awien av o pU EhAmbli yAyi yEhAvyH EhAmic@. yi AEy lukAEvi zmEv yEhAvEyAw Aic@. zmEvlieR AnyH yEhAv mRupwi pRu. 10zmEv EhAm bli nwEv ePlisHtY yi AEyli EnAw yieni. pE yEhAv ePlisH t YwH vliy wim}M s]xHwic@. atH ePlisHtYer zy} ilAi. wim}M ePlisHtYer By ewkyM avrAek }ukyM ec yHt. avew EntAAH aver niy iA k}iyAet EpAyi. atinA yi AEylukAH yi ePli sHtYer EtAliA k}iu. 11yi AEy lukA misH p yiniM oAwiyiRi ePlisH t Yer oAwic @ . EbH k Aver aver yi AEylukA oAwic@. v}iyi elAwM av ePlisH t YBwAer vDic@.

1 zmEv 7:12-8:18
12

280
jn niEAw pRy EpAel ec@k. av nie tiLiil. av qeyANH tirsHkrictH! {A avew rAjAvAyiriAnl avew #hM! 8 qEA}uM ec@EAel te yANv ec@tH. aver {A Qji pH t iniM puRE ekAuv. pE av qe viH anYeedveL <xic @ . niEAwM av aen te ec@. 9 jn pRy EkH av vzYew ec@k. pE aveA mRiyiH nk. o rAjAvH avErAw ec@ kArY av pRu ekAwk! o rAjAeven jneL BrieH avErAw pRyk. 10 av o rAjAvien vzYe@. atinA yEhAv pRetl A M zm Ev avErAw pRu. 11zmEv pR u, nieL BriA o rAjAvue i enyAyiriM av niELAw epmARuk. av niew puAer piwic@ ekAuEpAM. av aver ni bicH aveR EsvkrAM. av aver aveR pALArAM. av aveR rTLiluM tirRmi yM ec@ BwArAyiIM. rAjAvi eR rTi milUew oAw kAv ArAyiIM niew puA. 12ni ew puAer BwArAA o rAjAvH nibiM. avri cil sh ADi pArAyiriAM. cil aztADipA mAEyAM. rAjAvH niew puAer teR vylukLi }vu nwtiM viLvu ekA@tiM niEyAgiEcAM. niew puAri cilereAH rAjAvH yi yDAi EcAM. teR rTieR sADnA AM av aver nibiM! 13rAjA vH niew epmeL piwic@ ekAu EpAM. niew puimAri ciler eAH av tni sugvY AiM. niew puimAri ciler eAH av pAckM ecikyM ec@M. 14 niew nl vylukM miri EAkLuM olIvu EtAM rAjAvH qwM. av aetlAM niLi nie wH aveR EdYAgA nM. 15 niew DAnYieRyM miriy EwyM pielAH av qwM. et lAM av teR EdYAgAM B]tY AM nM. 16niew B]tYArAy OIpuxAer rAjAvH ekAuEpAM. niew mikc kAlikeLyM k}utk eLyM av ekAuEpAM. avey av teR sVM EjAlikAyi p EyAgiM. 17niew kAliieR pielAH av ekAuEpAM. ni sVyM Q rAjAvieR awim kLAyiIM. 18 kAlmAEA ni etrew rAjAvienEyAH ni vilpiM. qA aEA niew krcilinH yEhAv mRupwi nky mil.

yi AEyli smADAnM tiEzxM zmEv o viEzxzil Apic@. eedvieR v]ik jn eL oAiiAnANH avn ecyH ttH . zmEv misH p yH M Eznimiw yHA zil Apict. zilyHH shA H yieR zil q zmEv Epri@. zmEv pRu, viwM very mA ielAwM yEhAv ne shAyic@. 13 ePlisH t Y prAjye@. av yi AEyliEl pie Evziciil. zmEvlieR EzxkAlM m}uv yEhA v ePlisHtYetirAyi. 14ePli sHtY yi AEylieR pN piwi ecwi. qEA mt gu ver y Edze pNLANH ePli sHtY kwiyitH. pE yi AEy lukA pNeLAe tiric@piwi c@. pN @m lM yi AEy tiric @ piwic @ . yi AEy liM aEmArYmiwyiluM smADAnM puli. 15 teR jIvitkAlM m}uvM zmEv yi AEylien nyic@. 16yi AEyjn tey viDic@ekAH zmEv l EtARuM sric@. EbET, gigA, misHpA qiviwLi av EpAyi. aen Q lLiellAM av jn eL viDikyM BrikyM ecyHt. 17 pE zmEvlieR BvnM rAmyilAyi . atinA zmEv qEA}uM aEA@ mwiEAyi. zmEv rAm yiliH yi AEylukAer viDikyM BrikyM ecyHt. rAmyi zmEv o yAgpIWM yEhAvyHAyi pNiykyM ecyHt. AEy o rAjAvien vzYew v]nAyEA zmEv teR pu Aer yi AEylieR nYAyADipA rAi. 2 zmEvlieR mpueR EprH EyAEv qAyi. abIyAvu qA yi rAme pueR EprH. Eb Ezbyiel nYAyADipArAyi EyA EvluM abIyAvuM. 3pE zmEvlieR puA av jIvic EpAelyl jIvictH. EyAEvluM abIyAvuM eek livAi. av rhsYmAyi pNM vAu kyM EkAwtiyi tImAn mA@kyM ecyHtEpA. av jneL EkAwti yi vic@. 4atinA yi AEyliel mA owi. av zmEvlien kANA rAmyiEl EpAyi. 5mA zmEvliEnAw pRu, nin vy Ayi. nieR mLAke EnrAy v}il jIviM. av nieEAelyl . ni {eL BriA m@ rAjYLiEl EpAel o rAjAvien t. 6 aen mA aver nyiA o rAjAvien vzYe@. aetA EmAz e zymAeNH zmEvli EtAi. atinA zmEv yEhAvEyAw A ic@. 7 yEhAv zmEvliEnAw pRu, yi

281
pE jn zmEvlien ecvi eAil. av pRu, Ev! { {eL BriAenA rAjAvu EvNM. 20 aEA { melA rAjYeLyM EpAelyAM. new rAjAvH ne nyi M. av nEAewAM vH new yLi pwev@M. 21zmEv jn LiniM tiriH yEhAvEyAw av ew vAk vic@. 22yEhAv mRupwi pRu, nI aver ecvieA NM! avH o rAjAvien ekAw k. anrM zmEv yi AEylukAErAw pRu, ekAAM! nieA putiy rAjAvien lBiM. EA nieLlA vM vIiEl mwuk. ezQ teR pitAvieR k}u tkeL etry ebnYAmIeR EgAini o DAn vYiyAyi kIzH. abI EylieR punAyi av. esERA RieR punAyi abIEy. ebEKARyew pu esERA. ebnYA mIkArnAy aPIhieR pu eb EKARA. 2 kIzinH ezQ qeA pu Ayi. ezQ surnAeyA yvA vAyi. ezQlienA surnAyi meArAAyiil. ezQ yi AEy liel mAeryMkA tleywv mAyi. 3 o divsM kIzieR k}utkeL kANAtAyi. atinA kIzH teR pu nAy ezQliEnAw pRu, B]tYArielA vEnyM i k}utkeL EtwiEAvuk. 4 ezQ k}utkeL EtwiEAyi. qyI miel iEdzwi ezQ nw. zAlIzAyH @m Edz wiyM ezQ nw. pE kIzieR k}utkeL kupiwiA ezQliM B]tYM k}ii l. atinA ezQluM B]tYM zAlImi @m EdzE EpAyi. pE aviewyM k}utkAyiil. ati nA ezQ ebnYAmIeR Edzwi sric@. pE k}utkeL keA avM B]tYM aEA}uM k}iil. 5 avsAnM ezQluM B]tYM sUPH qH EprAy pNieli. ezQ B]tYEnAw pRu, nmH mwiEAkAM. qeR pitAvH k}utkeLiy ElAcn nii neLi vYAle@ wi yiriAM. 6 pE B]tY mRupwi pRu, Q pNi o eedvpuxH. jn drivnANyA. ayA pRyetl A M yATAYmAkARuH . atinA nm pNiEl EpAkAM. n ni qEAH EpAkNemu pR yA cilEA eedvpux k}iE M. 7 ezQ teR B]tYEnAw EcAdic@, tI cyAyM nm pNiEl EpAkAM. pE nm aven nkA k}iyM? eedvpux ekAwA new eek yi omil. new siyiel B
19

1 zmEv 8:19-9:20

NM EpAluM tIiri. n avnH qH nM? 8 B]tY vIuM ezQli mRupwi nki, EnA qeR ki Rc@ pNmH. nm eedvpux nkAM. aEA nAM ni qview EpAkNemH av pRyM. 9- 11 ezQ teR B]tYEnAw pRu, nl zyM! nm EpAkAM! atinA av eedvpux vsic i pNi El EpAyi. av kyRi nwH pNiEl EpAyi. evM EkArA EpAy cil yvtikeL av kumi. av yvtikELAw EcAdic@+ dzk viewyEA? (mH yi AEylukA vAcken dzk qA viLici tH. eedvEAw qeiluM EcAdi AnA#hiEA, nmH o dzk eRywE EpAkAM qA pRi tH.) 12 yvtik mRupwi pRu, v, dz H k viewyH. ANEhM pNi El vtH. jnLi cil rADn yH lH o smADAnbli p vyH A owkyANH . 13pNi El EpAvuk. niven kANA k}iyM. ni D]tiyei av rADnAlH BNi kyRuM mH aven kANAM. vAck bliey a#hi. atinA av aview eyMver jn oM k}ic@ w tH. atinA ni D]tiyei vAcken kANAM. 14 ezQluM B]tYM mlkyRi pNiEl yAyArMBic@. av mlkyRiec EA zmEv tL@ewywE nw v ku. zmEv pN iniM rADnAlE EpA v}iyAyi atH. 15 mdivsM yEhAv zmEvliEnAw pRu, 16nAeL Q smyH {AenA rAeL nieRywE ayyHM. av ebnYAmIEgAArnAyiriM. aven nI yi AEyliel qeR jntyew EntAvAyi aBiExkM k}iNM. ayA qeR jntey ePlisH t YriniM riM. qeR jnt yAtnyBvi {A ku. qeR jntyew nil viLi {A Ek@. 17 zmEv ezQlien kAkyM yEhAv avEnAwien pRykyM ecyH t . yAeLiyANH {A pR tH. qeR jntyHEm av Bri M. 18ezQ kvAwi zmEvlieR awE v. ezQ EcAdic@, dzk eR vIEwtANH? 19 zmEv mRupwi pRu, {AnANH dzk. qni mE rADnAl E EpAvuk. nIyM nieR B]tM H qEAewAM BNM k}iNM. nieL nAeL vIiEl EpAkA {A avdiAM. niew EcAdYeA e {A rM nkAM. 20m divsM mu nxHwe k}utkeLEyAH vYA

1 zmEv 9:21-10:13

282
nieiyANH EvvlAtiewtH . av pRy+ qeR mkeR kArY i {Anini q ec@M? 3 zmEv pRu, anrM nI tAEbA riel BIm oAmrM ver EpAkNM. avi ew m Ep nie kAM. av EbET li eedve rADiA EpAkyA yiriM. orAew ki m Aw kAyiriM. rAmeR ki mH axNM. mAmeR ki o i vIuM AyiriM. 4 v m EpM nie aBivAdYM ec@M. av ninH rH axN tM. nI av riniH rH axN vA NM. 5 anrM nI giebyAH ElAhi miEl EpAkNM. aview ePlisHtY ew o EkAyH. nI pNiEl eEA o sMGM vAck puR vM. rADnA lnimANH vAck puR vtH. av vci kyAyiriM. av sArMgi, tMbu, oAw}, vipi qiv vAyi AyiriM. 6aEA yEhAvyew AvH nii mhAziEyAew vM. nI vAckAErAewA vcic@ w uM. nin mAM sMBviM. vcnM nwEA nI tikc@M vYtYsHtnAyi IM. 7Q awyALeLAe sMBvic tiEzxM ninixHwm ecAM. kAr NM, eedvM niEAewAmANH. 8 qni mE gigAliEl EpA k. aEA {A nieRywE view vM. {A nin EhAmyAgM smADAnblikM nM. pE nI }u divsM kAiriNM. aEA {A vH q ecNem niEAw pRyAM. zQ vAckerEAelyA ezQ zmEvlieRywniM EpA kAenAiyEA eedvM ezQlieR jIvitmAek tiric@. awyALeLlAM a te sMBvicu. 10ezQluM B]tYM giebyAH ElAhimiEl EpAyi. aviewvcH ezQ o sMGM vAcker kumi. eedvieR AvH mhAz iEyAew ezQli v niRykyM ezQ vAckAErAewAM vcnM nwkyM ecyH t . 11ezQlien mH aRiyAvuv, av vAckAErA ewAM niH vci ku. av prsHprM EcAdic@, kIzieR punH q sMBvic@? ezQluM vAckAri elAvnAENA? 12 giebyAH ElAhimi tAmsi ov pRu, aEt, av av ew EntAvAeNH EtAH. atinA lANH tH o simAy vcnmAytH, ezQluM vAckrielArALAEyA?
9

leEw. av kewe@ k}iu. EA yi AEylukAH nie v zYmH. nieyM nieR pitAvieR wMbAeryM avAvzYmH. 21 ezQ mRupwi pRu, pE {A ebnYAmIeR EgAiel orMgmANH. yi AEyliel vuM ecRiy EgAmA NitH. ebnYAmI EgAiel vuM ecRiy wMbvuM qERtANH. pie ANH yi AEylinH qe EvNemH au pRtH? 22 anrM zmEv, ezQlienyM av eR B]tYenyM QNH mRiyiEl ekAu EpAyi. mEtALM Eper BNM k}i AM bli pvyHAM Nici. zmEv ezQliM B]tYM Emzyi vuM DAn AnM te nki. 23zm Ev pAckArEnAw pRu, {A nieEyl i c mAMsM ekAuvrik. sUic@vyHA niEAw {A pR vItmANtH. 24 pricArk weywH ezQlieR mi EmzEm vc@. zmEv pRu, tANH {A ninEvi sUic mAMsM. Q vizixHw sELni nin trAEvi oiytAkyA a ti k. atinA ezQ zmEvliEnAewAM a Bic@. 25 av BNM k}ictieREzxM rA DnAlyiniM puRiRi pN iEl mwiEAyi. zmEv, ezQ linH mci o kiweyAiyiH R A EpAyi. 26piEH atirAviel zm Ev mcilu ezQliEnAwH ci pR u, q}uE. nieL {A ni ew v}iey ayyHAM. ezQ q}uEH zmEvliEnAewAM vIi niiRi. 27 ezQ, aveR B]tY, zmEv qi v omicH, pNieR oArwi nwkyAyi. zmEv ezQliEnAw pRu, nm mE EpAkA nieR B]tYEnAw pRyk. qniH, nin trA eedvinieA sEzmH. ati nA B]tY av mE nw. zmEv ezQlien aBi ExkM ec@ zmEv vieetlieR Br Nieyw. zmEv eetlM ezQ lieR tlyi o}ic@. zmEv ezQli en Mbici@ pRu, aveR jn tey nyiA yEhAv nie aBiExkM ecyHtiri. yEhAvyew jntey nI niyiM. av @m z@Li niM nI aver riM. yEhAv nie avew BrNADipnAyi aBiEx kM ecyHtiri. tH stYmAeNtinH 2 orwyALmitA+ nI H qe vi@EpA EA esshi ebnYAmIeR ati iyilu RAEhlieR zvwIrin wvcH ruEper kAM. avrivM niEAw pRyM, nI tiry k}utkeL ErA ku. nieR pitAvH k}utkeLi vixmitvsAniic @ . EA}v

10

ezQ vIiel vcniEzxM ezQ teR vIwinw rADnAlei.


13

283
ezQlieR Ly ezQliEnAwM aveR B]tYEnAwM EcAdic@, ni qviewyAyi? ezQ pRu, { k}utkeL aEnVxikyAyi . {vey keA k}i yAet vEA { zmEvlien kANA EpAyi. 15ezQlieR Ly EcAdic@, dyvAyi qEAw pRyk, zmEv niEAew pRu? 16ezQ mRupwi pRu, k}utk kupiwie@ k}i uevH zmEv {ELAw pRu. ezQ teR LyEnAw qlA kArY M pRil. rAxH\ei zmEv pRetlAemAM ezQ pRil. zmEv ezQlien rAjAvAyi KYApi 17 yi AEyjnt m}uv misHpyi yEhAvEyAewAM oEcrA zmEv qlAvErAwM pRu. 18zmEv yi A EyjntEyAw pRu, yi AEyli eR eedvmA yEhAv pRy, yi AEylien {A QjipHtiniM nyic@. QjipHtieR niyNi niM nieL awicmA mic m@ rAxH\LiniM nieL {A ri c@. 19pE ni niew eedv e tiRu. niew qlA } LiniM ql A zH n LiniM niew eedvM nieL ric@. pE ni pRu, Ev, { {eL BriA o rAjAvien EvNM. ni, v ni wMbM EgAmAyi yEhAvyew sviDi nik. 20 zmEv yi AEyliel qlA EgA eLyM aw ekAuv. anrM zmEv putiy rAjAvien etrew A wi. dYM ebnYAmI EgAM etrewe@. 21ebnYAmI EgA iel ql A wMbELAwM kw EpAkA zmEv pRu. miyew wMbM etrewe@. mi wMb iel oAErAErAwM nw EpAkA zmEv pRu. kIzieR punAy ezQ etrewe@. pE yi AEyjnt ezQlien etr eweiluM avven kupiwi A k}iil. 22aEA av yEhA vEyAw EcAdic@, ezQ niyM vrA etH? yEhAv pRu, hArpdA pii oLicirikyANH ezQ. 23 jn oAwiecH ezQlien hAr pdA piiniM piwic@. ezQ jniwyi v ni. mE etArAeLAM tleywAyi ezQlinH. 24 zmEv qlAvErAwmAyi pRu, yEhAv etrewven kAk. ezQlienEAel meArA jniwyi lil. aEA jn viLic@ pRu, rAjAvH nINA vA}e. 25rAjtVieR c zmEv jn vivric@
14

1 zmEv 10:14-11:7

ekAw. c av o pusHtki el}utievc@. av pusHtkM yEhAv yew smi vc@. anrM vIi El epAyHeAA zmEv pRu. 26 ezQluM giebyyilu teR vIi El EpAyi. eedvM eeDrYzAlikew Xdyi sHpzikyM av ezQ lien piwrAnArMBikyM ecyHt. 27 qA cil }A pRu, yA een ne riAnAvuM? av ezQlien dxic @ sMsArikyM av sAn ekAuvrA vis tikyM ecyHt. pE ezQ oM pRil. nAhAz, aEAnYew rAjAvH H aEAnYew rAjAvAy nAhAzH, gAdi eRyM EbeRyM EgAAer pvi ci. nAhAzH oAErAewyM vl kH rewi. aver shAyi A nAhAzH eryM avdic@mil. EyAAndi ki} qlA yi AEy lukAEwyM vl kH aEAnYew rAjAvAy nAhAzH rew. pE, }AyirM yi AEylukA aEAnYri niM oAwiykH yAEbzH-gielyAdi qi. kEdzM o mAsM k}iEA aEAnYnAy nAhAzH teR ees nYvumAyi yAEbzH-gielyAdH vLu. yAEbkA m}uv nAhAziEnAw pR u, {mAyi nI o krARuAi yA { nie EsviAM. 2 pE aEAnYnAy nAhAzH pRu, niELAErAEwyM vl k pRi ec w A qe avdic A mAM {A nimAyi o krARuAAM. aEA qlA yi AEylukAM li M! 3yAEbziel EntAA nAhAzi EnAw pRu, {H }u divsM trik. { yi AEylielAwM dt Aer ayyHM. M {eL shAyi A vieli { nieR mi vH kI}wAM. ezQ yAEbz-gielyAdien ri H 4 ezQ vsici giebyyi dt Aeri. av jnELAw Q vA pRu. jn c i kru, 5 ezQ vyili pELAewAmAyi . vylieR mi v ezQ jn nilviLi Ek@. ezQ EcAdi c@, ke pi? averA krytH? aEA yAEbziniM v dt A pRtH av ezQliEnAw pR u. 6avew kT ezQ Ek@. eedv ieR AvH mhAziEyAew ezQli El v. ezQlinH kw EkApm Ayi. 7o EjAwi peL ezQ kxN LAi. anrM av kxN dtA nki. kxN yi A EylielAwM ekAunwA ezQ avErAw klic@. yi AEyjntyH

11

1 zmEv 11:8-12:13

284
EmAxHwici@EA? {AnAereyiluM p vikEyA vikEyA ecyHti@EA? eweyiluM niymlMGni En kwyHA {A eekli vAi yi@EA? {AeneiluM et@ ecyHti @ei tiAM! 4 yi AEylukA mRupwi pRu, l! nIeyAriluM o tiyM {ELAw ecyHtiil. nIeyAriluM {eL vi kEyA {ew sADn EmAxHwi kEyA ecyHtiil! 5 zmEv yi AEy lukAErAw pRu, yEhAvyM av eR etrewe rAjAvuM sAikLANH. ni pRtH av Eki@H. qi o et@M keA ni k}iiielv aRiy. jn mRupwi pRu, aEt! yEhAv sAiyA! 6 aEA zmEv jnELAw pRu, sMBvic e tl A M yEhAv ki@H . EmAezeyyM ahErAenyM etrew tH yEhAvyANH. niew pUvik Aer QjipHtiniM ekAuvM avnANH. 7ni aview nik. yEhA v niELAwM niew pUvikErAwM ecyH t nkeLi {A pRyAM. 8 yAEAbH QjipH t iEl EpAyi. piIwH QjipHtkA aveR pigAmi kw jIvitM dxHkrmAi. atinAlv yEhAvEyAwH shAyinAyi nilvi Lic@. yEhAv EmAezEyyM ahErAen yM ayc@. EmAezyM ahErAM ni ew pitAAer QjipHtiniM nyi kyM aver view tAmsiAnAyi nyikyM ecyHt. 9 pE niew pUvikA av ew eedvmA yEhAvey mR. ati nA yEhAv aver sIesryew awi mkLAi. hAEsAriR EsnAnAyknAyi sIesrA. anrM yEhAv aver ePlisHtYEwyM EmAvAbiel rAjAvi eRyM awimkLAi. averlAM ni ew pUvikErAwH yM ecyHt. 10pE niew pUv i kA shAyi yEhAvEyAw kru. av pRu, { pApM ecyHt. { yEhA vey evwiykyM vYAjeedvLAy bAlienyM asHEtAeriEnyM rA DikyM ecyHt. pE EA { eL {ew z@LiniM ri. { aey <xikyM ecAM! 11 atinA yEhAv eyb A el giedEyAenyM bArAienyM yiPHtA hienyM zmEvlienyM ayc@. yEhA v nieL ni @m z@Li niM ric@. ni suritrAyi jIvikyM ecyHt. 12pie aEAnY ew rAjAvAy nAhAzH nieL mi A vtANH ni ktH. ni pRu, Ev! {eL BriA o rAjAvienyANH { vzYM! ni ew eedvmA yEhAv niew rAjAvAeNiluM ni aen pR u! 13EA}itA ni etrew

Q sEzM av nvAM av pRu. v, ezQlienyM zmEv lienyM piwk. vH aver shA yikyM ecAvew pM en te sMBviM! yEhAvyinieA mhABIti jn LiEl v. av o vYiey EpAel omic@ Ec. 8 ezQ jneL Ebesi viLic@ i. yi AEyli niM m lM EpM eydyiniH mtinAyirM EpM Ayi. 9yAEb zini dtAErAw ezQluM BwAM pRu, gielyAdiel yAEbkAErAw, nAeL cEyAew av rewemu pRyk. dtA yAEbkAErAw ezQlieR sEzM pRu. yAEbkAH vliy sEAxmAyi. 10aEA yAEbkA aEAnYnAy nAhAziEnAw pRu, nAeL { nieR aw vM. aEA ninixHwmtH {ELAw ec yHt ekA_k. 11 piE rAviel ezQ teR Esn ey m sMGLAi tiric@. sUErYAd yi ezQluM aveR BwAM aEA nYew pALyieli. BAti av kAvAer mAieAiEA ezQ aver mic@. cyH mH ezQluM BwAM aEAnYer EtAlic@. avEzxici aEAnYBwA vYtY sHt dizkLiEl citRiEyAwi. ru Bw Aer omic@ kANA wiyAyil. 12 anrM jn zmEvliEnAw pR u, ezQlien rAjAvAyi Eveu pRverview? aver view ekAu vrik. {ver ekAlNM! 13qA ezQ pRu, Ev! H eryM ekAEl! yEhAv mAmANiH yi A Eylien rictH! 14 aEA zmEv jnELAw pRu, v, nm gigAliEl EpAkAM. gi gAlivcH nm ezQlien vIuM rAjA vAAM. 15ql A vM gigAliEl EpAyi. aview, yEhAvyH mi jn ezQlien rAjAvAi. av yEhAv yH smDAnblikLic@. ezQliM qlA yi AEylukAM aetA mEhA /vmAyi. rAjAvieni zmEv sMsAri zmEv yi AEylukAErAw pR u, nieLEAwAvzYeet l A M {A ecyH t . niEm {AenA rAjAvien vA}ic@. 2EA nieL nyiA nieA rAjAvu Ayiri. qni vyAyi nrc@. pE qeR puAriview niELAewA mH. {A ekAc@iyAyi kAlM etAH niew EntAvAyi. 3{Ani tA viewyH. {A niELAw ete eiluM ecyH t i@ei niLtH yEhAvEyAwM niew etrew e rAjAviEnAwM pRyk. {AnAew eyiluM pviEnEyA k}utEyEyA

12

285
rAjAvH. yEhAv Q rAjAvien ni ewEm evc@. 14niew eedvmA yEhAv wM nieL riM. pE ni etAe ecyHetiEl eedvM nieL ri. ni yEhAvey d rikyM aven <xikyM EvNM. aveR klnketier ni EpArA wtH. niM nieL Bri rAjAvuM niew eedvmA yEhAvey pi wrNM. aeneyAe ecyHtA ni ew eedvmA yEhAv nieL ri M. 15qA ni yEhAvey a sriAtirikyM aveR klnk etier klApM ukyM ecyH t A av niew pUviketier tiri EpAelte niemtirAM. yEhAv niELyM niew rAjAvi EnyM nziiM. 16 EA anAet niH niew kmi yEhAv ecA EpA mhAkArY kAk. 17EA EgAti eR ekAyH kAlmANH. {A yEhAv EyAw AiM. wiyM m}yM A A {A yEhAvEyAwAvzYewM. aEA, o rAjAvien vzYewk v}i q vliy o tiyANH ni yEhAvyH e tier ecyH t etH ni EbAYmAM. 18 atinA zmEv yEhAvEyAw Aic@. ate yEhAv wiyM m}yM ayc@. aEA jn yEhAv eyyM zmEvlienyM vlAet By. 19 jneLlAvM zmEvliEnAw pRu, nieR eedvmA yEhAvEyAw nieR B]tYArAy {Evi A ik. {eL cAkA avdiEt! { plvM pApM ecyHt. EA rAjAvien vzYewk q pApM wi { atiEnAewAM Ec. 20 zmEv mRupwi pRu, Bye Ew. stYmANH! ni qlA ti kM ecyHt. pE yEhAvey piw tH nitH. niew XdyM niRH yEhAvey <xik. 21vi#h evRuM timkLANH. avyH nieL shAyiAnAvil ! atinA avey rADitH . vi#h nieL shAyiAEnA riAEnA vil. av oml! 22 qA yEhAv aveR jntey eekevwiykyil. l. yEhAv nieL aveR sVM jntyAA sxHw nAyiri. atinA aveR te nl nAmA av nieL eekevwi ykyil! 23qe sMbicAeNi {AenAriluM niAy An Epikymil. niAy A n {A avsAniic A {A yEhAvyHetier pApM ec@kyAyi riM. nl jIvitM nyiA EnrAy mAM {A nieL pWiic@ ekAE yiriM. 24pE ni yEhAvey d riNM. ni niew pUXdy EAew stYi yEhAvey <xi

1 zmEv 12:14-13:11

NM. av niAyi ecyHt atHt oAik! 25pE ni kWin XdyrAkyM ti ec@kyM ecyH tA eedvM nieLyM niew rAjA vienyM luekAH cvRwic @ kLy EAel nziiM.

13

ezQ dYe vI}c v H aH ezQ rAjAvAyiH o vx mAyi. ezQlieR ru BrNvx k}iEA, 2av yi AEyli niH mvAyirM Eper etrew. avEnAewAM EbETliel mlEdz mimAsi Ayi rAyirM puxA atiluAyi. ebnYAmI niel giebyyi EyAnATAEnAewAH tAmsici yirM EpM atiluA yi. eesnYiel m@ver ezQ vIiEl mwi ayc@. 3 EyAnATA ePlisH t Yew sv eesnYADipen avew pALymAy Egbyi evc@ EtAlic@. ePlisHtY Eti Ek@. av pRu, qAy qtiiri. ezQ pRu, sMB victH qAy Eke atinA yi AEylielAwM kAhLM m}A ezQ kELAw pRu. 4 yi AEylu kAerlAM Q vA Ek@, av pR u, ezQ ePlisHtYEntAvien vDi ciri. EA ePlisHtY yTA i yi AEylukAer evRu! ezQliEnAewAM gigAli o EcrA yi AEyjnt viLie@. 5 yi AEyliEnAEw@mA ePlisHtY o Ec. ePlisHtYH mvAyirM rTLM RAyirM tirwyALik mAyi. kwlRe mNrik EpAel ePlisHtYBwAM Ayi. EbH-Ev ki}u mimAsilAyi ePlisH t Y pALymwic i tH . 6 t }ilAeyH yi AEylu kA ku. ekNiyilketAyi av EtAi. hkLiluM pARkLiel vi lukLiluM oLiA av oAwi. pARk, kiNRuk, miyiel m@ viluk v yielAe av oLic@. 7cil qAy EyAAndi kwH gAdieRyM giel yAdieRyM EdzE EpAluM EpAyi. ezQ aEA}uM gigAlilAyi. aveR eesnYiel qlAvM ByM ekAH viRyHAyi. 8 gigAli vcH ezQlien kuekA AemH zmEv pRi. ezQ aview }u divsM kA ni. qi @M zmEv gigAlieliyil. BwA ezQlien vi@EpAkAM wi. 9ati nA ezQ pRu, EhAmyAgM smADAnblikM ekAuvrik. an rM ezQ EhAmyAgmic@. 10ezQ v}ipAwH bliyic@ k}iywen zm Ev qi. ezQ aven kANA puR E EpAyi. 11zmEv EcAdic@, nI qANH ecyHttH? ezQ mRupwi pR

1 zmEv 13:12-14:10

286
utinH mielAH oQsH evi liyAyi vAiyi. Ali, m}u, kALEAiyew M qiv mc utinH RielAH oQsH eviyM av liyAyi vAiyi. 22ati nA ydivsM ezQliEnAewAmA yi yi AEyBwAAM u vAkELA ELA Ayiil. ezQ liM aveR pu EyAnATAM mAEm AyD AyiZ. 23 mimAsiel ri o sMGM ePli sHtYBwA kAv nii. H ePlistYer EyAnATA mi aH ezQlieR punAy EyAnA TA teR yD mi yvAvumAyi sMsArikyAyi. EyAnATA pRu, nm tA}Hvryew mE vzwi ePlisHtYpALyiEl EpAkAM. qA EyAnATA ArYM teR pitAviEnAwu pRil. 2 ezQ ieR arikilu miE#Ani el mAtLnArkieR vilirikyA yi. aviwe emtiLinwA yi atH. aRuERALM Ep ezQliEnA ewAmAyi. 3ahIyAvH qAyi orAew EprH . li zIElAvi yEhAvyew puErAhitnAyi. aH ahIyAvAyi puErAhit. ahI yAvH aEA EPAdH Drici. QKA EbAdieR sEhAdrnAy ahIbieR o punAyi ahIyAvH . QKA EbAdH PIenhAsieR pu. PIen hAsH liyew pu. EyAnATA EpAyi}iievH BwA mni lAiyil. 4 rieR vzM oAErA vliy pARyAyi. rilUew ePli sHtYew pALyiEl EpAkAnAyi EyAnATAeR pripAwi. EbAEssH qAyi o vz vliy pAR yew EprH. mE vz pARyew EprH Esen qM 5 o pAR vwH mimAsinu, El EnAi nii. mEtH etH giebyyHM aBimuKmAyiruu. 6 EyAnATA teR yD mi teR yvshAyiEyAw pRu, v nmH viEdzikew pALyi El EpAkAM. neL ekAAyiriAM yEhAv ver EtAlitH! yEhAvey twyA oimAvil. nmH aEnkM Bw AEA aEtA Rc @ EperyEA qtH zHnml. 7 EyAnATAeR yD mi yvAvH avEnAw pR u, nletH ayH EtA eck. {A aEyAewAmH. 8 EyAnATA pRu, nm EpAkAM! nm tA}Hvr kwH ePlisHtYkAv Aew awE EpAkAM. av ne kAvA nmvdiAM. 9 { niew awuvM ver aview ni k qv nEAw pRA nmH n niiw niAM. n avew awE EpAEk. 10pE

u, BwA qe vi@ EpAtH {A ku. aH smyH qiyil. ePlisHtY mimAsi sMGwiky mAyi. 12ePlisHtY vrikyM gigA livcH avere mikyM ec@ emH {A sVyM kti. {AnAke shAyinH ver yEhAvEyAwH aEpikyM ecyH t il ! atinA EhAmyAgmiA {A eeDrYe@. * 13 zmEv pRu, nI o vifHFiM ecyHt! nI nieR eedvmA yEhA vey asricil! nI eedvieR kln asriciei qAlvuM yi AEy BrivA nieR wMb e av avdimAyi. 14pE nieR rAjYM EA nitYmAyiriil. yEhAv te asri oven etrykyANH! yEhAv ayAeL ke i. teR jntyew putiy EntAvA kA yEhAv aven etrwky mANH. yEhAvyew klney asriA ekAANH av putiy o EntA vien etrewtH. 15anrM zm Ev q}uEH gigA vi@. mimAsiel yM ezQluM aveR eesnYieR bAiyM gigA vi@. av ebnYAmI niel giebyyiEl EpAyi. tEA ewAM aEA}uM Ayiver ezQ qiEnAi. av aRuERALM EpA yi. 16ezQ, aveR pu EyAnA TA, BwA qiv ebnYAmIniel giebyyiEl EpAyi. ePlisH t Y mimAsi pALymwici. 17 Edz vsici yi AEylukAer zii A ePlisHtY tImAnic@. atinA avew mikc BwA mNM rM Bic@. ePlisHtYEsn m sMGLAyi tiriei. o sMGM ezQlinw oyiEl v}iEy vwEA@ EpAyi. 18rAme sMGM EbHEhA ErAniEl v}iEy etki}EA@ EpAyi. mAme sMGM atiiyi El v}iEy ki}EA@M EpAyi. v}i esEbAyiM tA}HvryHH aBimK mAyi myiEltAyi. 19 yi AEylukAH usADn AA k}iymAyiil. yi AEy li ekAlAmAyiil. yi AEy lukA uvAkM M A EmA qH BytinA ePlisHtY yi AEylukAer u sADnA A vidY pWiicmil. 20ePlisH tY mAEm AyD mc vA k}iiZ. atinA yi AEylukAerlAM kl, Ali, m}u, arivA qiveyAe mc e w Ei vEA ePlisH t YeryANH smIpicitH. 21ePlisHtYyiel ekA lA kl, Ali qiv mc
a t i n A . . . e e D r Y e @ puErAhitnAy zmEvlieR An niH bliyi A ezQlinH avkAzmAyiil.

14

287
EAu v, qH ePlisH t Y nEAw pRA n avew aw E kyRieclNM. kArNM atH eedv ini orwyALmAyiriM. aver EtAliA yEhAv ne avdi qANtinM. 11 atinA EyAnATAM aveR shA yiyM ePlisHtY kAek ecni. ePlisHtYkAvA pRu, EnA! qAy av oLici dVArLi niM tA v! 12EkAyiluAyi ePlisHtY EyAnATAEnAwM av eR shAyiEyAwM viLic @ pRu, EAH kyRi vrik, { nieL o pAWM pWiiM! EyAnATA teR shAyiEyAw pR u, qni piAel kyRuk. ePlisHtYer EtAliA yEhAv yi A Eylien avdikyANH. 13-14 atinA EyAnATA teR eek kM kAlukM pEyAgicH imkLi El kyRi. aveR B]tY av etA@ piAelyAyi. EyAnATAM av eR shAyiyM ePlisHtYer mic@. dYe mNi av ar lii p ePli sHtYer ekA. mi niAmicver EyAnATA Enri@. EyAnATAeR shA yi avnH etAH piAel ecH mRiEv vereyAe vDic@. 15 yLiluM pALyiluM EkAyi lum ePlisH t YBwAerl A M By. eeDrYzAlikLAy BwA EpAluM By. nilM viRyH A wiytH yTA i ePlisHtYBwAer Byewi! 16 ebnYAmIeR Edze giebyyi lu ezQlieR kAvA ePlisHtY BwA nAnABAgE citRi oAw ku. 17ezQ tEAewAmAyi eesnYEAw pRu, new keL qk. rANH pALyM vi@EpAyetH qniRiyNM. av keL qi. EyAnATAM aveR shAyiymANH EpAytH. 18 ezQ ahIyAviEnAw pRu, eed vieR viepkM ekAuvrik! (aEA eedvieR viepkM yi AEylukAErAewAmAyi.) 19 ezQ puErAhitnAy ahIyAviEnAw sMsArikyAyi. ezQ eedvi niH pEdzi kAirikyAyi . qA ePlisH tYpALyiel zbH d vuM zy}vuM vLv ekAi. ezQ amnAkyAyi . avsAnM ezQ puErAhitnAy ahIyAviEnAw pRu, mti! nieR eek tA}Hiyiu Ai ni k! 20 ezQ teR eesnYe viLic@ i yi puRe@. ePlisHtYBwA yTAi zy}ilAyi ! av tew vAk ekAH pr sHprM EpArwikEpAluM ecyHt. 21mH ePlisHtYer EsvicivM ePli

1 zmEv 14:11-32

sHtYpALyi tAmsicivmAy qAyM iluAyi. qA liEA Q qAy ezQliEnAwM EyAnATAEnAwemAM yi AEylukA ErAw Ec. 22qyImiel iEd zH oLici yi AEylukA ePli sH t YBwA oAwiEAev Ek@. atinA Q yi AEylukAM y i EckyM ePlisHtYer oAwiA wukyM ecyHt. 23 aen yEhAv aH yi AEy lien ric@. yM EbH-evnH a REM pr. ezQliEnAewAM ees nYM m}uvmAyi- kEdzM pti nAyirM Ep. qyImiel mlEdze qlA ngrLiluM yM vYApic@. H ezQ meA vI}cwi v pE ezQ aeA vliy vI}Hc vi. yi AEylukAH INvuM vizmAyi. ezQ avereAH Q tijH{ qwicekAANtH. ezQ pRu, eevEri muM {A z@eL m}uv EtAliti muM BNM k}iv ziiewM! atinA yi AEy BwArielAvM oM k}icil. 25-26 yM mlM jn kAiEl EpAyi. aview av o Etnw ku. av Etnwyew awE ece iluM oM k}icil. tijH{ lMGiA av BymAyi. 27qA EyAnA TAnH tijH{eyi aRiyilAyi . teR pitAvH jneLeAH ti jH{ qwitH EyAnATA Ekil. EyAnATAeR ki o vwiyAyi . av vwiyew H Etnwyi i Rc@ Et vliecw. av Et wikyM aveR INM mARA wukyM ecyHt. 28 BwArielAv EyAnATAEnAw pR u, nieR pitAvH BwAereAH ni bic H o tijH { eywic i @H . H BNM k}i etAvM zii ewemANH nieR pitAvu pRtH! atinAlv oM k}icil. atinAlA Nv INitrAyiritH. 29 EyAnATA pRu, qeR pitAvH rAjYinH opAw } vi! tillM Et k}icEA qeR iti qmAM emce@evH EnAk! 30z@ LiniM avri piwiecw B NM k}iA aver avdicie i vLer nAyi. nm wt ePlisHtYer vDiA k}iymAyi! 31 aH yi AEylukA ePlisHtYer EtAlic@. mimAsH mt aEAElA ver av ePlisH t YErAw yM ecyHt. atinA BwA vLer INi kyM av nAyi vizkyM ecyH t . 32av ePlisH t YriniM wk, p, kiwAvuk qivey piwiecwi. EA yi AEylu kA vlAet vizEA m]geL nil
24

1 zmEv 14:33-15:3

288
44 {A mriEEA? ezQ pRu, {AeneR tijH{ niREviyieli qe ziiA {A eedvEAw Ai! EyAnATA mriNM! 45 pE BwA ezQliEnAw pRu, EyAnATA yi AEylien H o mhA vijyiEl nyic@. EyAnATA mri NemEA? orilumil! EyAnATAen eriluM pviAEnA aveR tl yi nieA mwiyi} tAe} vI}AEnA jIvi eedvmAeN stYM { a vdiil! ePlisHtYetiery e yi eedvM EyAnATAen shAyic@! atinA jn EyAnA TAen ric@. aven vDicil. 46ezQ ePlisHtYer piwil. ePlisHtY avew lE mwi.

vc@te ekAl@kyM tikyM ec yHt. rM m}uvM vA EpAkA mAMsmANv titH! 33 orA ezQliEnAw pRu, EnA! av yEhAvyHetier pApM ec@. rm mAMsmANv titH! ezQ pRu, ni pApM ecyHti ri! EA te o vliy klH view ieAu vrik! 34anrM ezQ pRu, oAErAM avrvew kALEyyM wiEnyM qeRyw ekAuvrA avErAw EpAyiRyk. atiEzxM av tew kALEyyM wiEnyM view vc@te ekAlNM. yEhAvyHetier pApM ectH! rM mAMsM titH. rAi qlAvM tew m]geL ekAuvH aview vcH ekA. 35an rM ezQ yEhAvyH o yAgpIWM pNi. ezQ sVymANH yEhAvyH yAgpIWM pNittH! 36 ezQ pRu, nmi rAi ePli sHtYer piwrAM. nmH avew qlA sADnM qwAM! nmvereylAM vDiAM! eesnYM mRupwi pRu, nl etH ayH EtA ec@k. qA puErAhit pRu, nmH eed vEAw EcAdiAM. 37 atinA ezQ eedvEAw EcAdi c@, {A ePlisHtYer piwEr EA? ePlisHtYer EtAliA aH {eL avdiEmA? qA aH eedvM ezQli mRupwi nkiyil . 38 atinA ezQ pRu, qlA EntA AeryM qeRywE ekAuvrik! rANi pApM ecyHtet nLRi ye. 39yi AEylieR rknAy yEhA vyAeN stYM pApM ecyHttH qeR punAy EyAnATAnAeNiEAluM vDiewNM. M orrM EpAlumri yAwiyil. 40 anrM ezQ yi AEyjntEyA wAek pRu, ni Q vz ni k. {AM qeR pu EyAnATAM mRuvzM niAM. BwA mRupwi pR u, EBA, ayew xHwM EpAel! 41 anrM ezQ Aic@, yi A EylieR eedvmA yEhAEv, ae ANiH ayew B]tYeR EcAdYinH mRupwi pRyAtH? {AEnA qeR pu EyAnATAEnA pApM ecyHti@ei yi AEylieR eedvmA yEhAEv QRIM trik. yi AEyjntyA pApM ecyH t eti IM trik. ezQluM EyAnATAM etrewe@. yi A Eyjnt sVtrAe@. 42ezQ pR u, {AnAENA qeR pu EyAnA TAnAENA pApM ecyHttH qRiyA qRiyk. EyAnATA etrewe@. 43 ezQ EyAnATAEnAw EcAdic @ , pRy, nI qA ecyHttH? EyAnA TA ezQliEnAw pRu, qeR vwi yew u ekAH {AnlM Et ci kEy ecyHti@Z. aen ecyHttinH

AEylieR z@ELAw ezQ @m@ 47 ezQ yi AEylieR pUniy NM ewkyM tAnA rAjAev kAieAwkyM ecyH t . yi AEy li @M vsici qlA z@ ELAwM ezQ yM ecyHt. EmAvAbH, aEAnY, qEdAM, EsAbAhiel rAjAvH, ePlisH t Y qivErAewl A M ezQ yM ecyHt. EpAyiweAe ezQ yi AEylieR z@eL EtAl i c @ . 48 ezQ vLer eeDrYzAliyAyi. yi AEylukAew sADn EmAxHwi A mic qlA z@LiniM ezQ yi AEylien ric @ . amAElkYer EAluM ezQ EtAlic@. 49 EyAnATA, yizVi, mIvA qi vrAyi ezQlieR puA. ezQ lieR mpuiyew EprH EmrbH qA yi. ezQlieR Ly puiyew EprH mIK qM yi. 50ahIEnAvM qAyi ezQlieR BArYyew EprH. ahImAsieR puiyAyi ahI EnAvM. ezQlieR LynAyi Enri eR punAy abHEn yi ezQ lieR eesnYADip. 51ezQlieR pitAvAy kIM abHEnrieR pitA vAy EnM abIEylieR puArAyi . 52ezQ teR jIvitiluwnILM DIrt kAi. ePlisHtYetier av zmAyi EpArwic@. zM eeDrYzA liymAy ereyiluM kA ezQ aven rAjAvinw tu Esnyi EcH aven sMric@ EpA. ezQ amAElkYer nzii o divsM zmEv ezQliEnAw pRu, yi AEyjntyHEm nie rAjAvAyi aBiExkM ecA yEhAv qe ayc t ANH . EA yEhAvyew sEzM ik. 2 sv znAy yEhAv pRy, yi AEylu kA QjipHtiniM vEA av knAniEl EpA twyA amAEl kY mic@. amAElkY qA ecyHt etH {A ku. 3EA EpAyi amA

yi

15

289
ElkYErAw yM ec@k. amAElkYer yM avew vsHtvkkeLyM ni pUmAyM nziiNM. oM jIv EnAew avEzxitH. qlA OIpux AeryM avew ikeLyM ekAc@ ueLEAluM vDiNM. avew m}uv peLyM wkeLyM k}ut keLyM okeLyM ni ekAlNM. 4 etlAyImi ezQ eesnYe sMG wiic@. rulM kAlApwyM pti nAyirM m@vmAyi. eyd yinivM atiluewM. 5 an rM ezQ amAElkYew ngriEl EpAkyM tA}H v ryi kAni kyM ecyHti. 6 ezQ, ekniyErAw pRu, amAElkYer viH derEpAk. aEA amAElkYErAewAM nieL nziiAtiriA qni k}iyM. yi AEylukA QjipHtiniM v EA ni avErAw dy kAi. ati nA ekniy amAElkYer vi@EpAyi. 7 ezQ amAElkYer EtAlic@. av avErAw yM ecyHtH aver hvIl yiniM QjipHtieR atiiyi lu ver oAwic@. 8gAgH yi amAElkYew rAjAvH. ezQ, gAgien jIvEnAew piwic@. av gAgien ekAlAet vieiluM amAElkYri av Ezxicver m}uvM ekA. 9 qlAM nzi i zriyelH ezQliM yi A EylukAM EtAi. atinAlANH av gAgien jIvEnAew vitH. ekA}u peLyM nl wkeLyM Awk eLyM av ekAil . EyAjnm etlAM av sUic@vc@. aveyAM av nziic i l . sUic ekAH yAetA EyAjnvumil A sADn mAEm av nziic@Z. zmEv ezQliEnAwH aveR pApei pRy 10 aEA zmEvlinH yEhAvyi niM o sEzM lBic@. 11yEhAv pR u, ezQ qe piw nii yiri. atinA ezQlien rAjAvA iyti {A d+Ki. {A pRy tl av asritH. zmEv li EdxYmAyi. av rAi m}uv krykyM yEhAvEyAw Ai kyM ecyHt. 12 piEH atirAviel q}uEH zm Ev ezQlien kANA EpAyi. qA jn zmEvliEnAw pRu, ezQ eydyiel kE q lE EpAyi. tni te o bmAnsHmAr kmAyi o zil ApiAnANv EpAytH. opAw l iRi yiAyiriM av gigAliEl EpAk. atinA zmEv ezQ EpAyi lE EpAyi. amAElkYriniM tA piwiecw sADnew dY BAgM avnEA v}ipAwicEtyZ. EhAmyAgmAyiAyi avn yEhA

1 zmEv 15:4-24

vyHicitH. 13zmEv ezQlieR aweiyEA ezQ aven aBi vAdYM ecyHt. ezQ pRu, yEhAv aey a#hie! yEhAvyew klnk {A asric@. 14pE zm Ev pRu, aEA {A Ek zbHdEmA? wkM piwAM kry {A EkElA? 15 ezQ pRu, BwA avey amA ElkYriniM piwiecwtANH. vuM mikc wkeLyM kkAlikeLyM nieR eedvmA yEhAvyHH EhAm bliyiAnAyi rictANH. pE m@etlAM { nziic@. 16 zmEv ezQliEnAw pRu, ni H! k}i rAi yEhAv qEAw pR etAeN nin EkENA? ezQ pRu, ekAAM, avenA pRet pRyk. 17 zmEv pRu, mH nI mANiyA eN nI ktiyiil. aEA nI yi AEyEgAew EntAvAyi. yEhAv nie yi AEyliEm rAjA vAyi etrew. 18o EtYkdQtY i yEhAv nie ayc@. yEhAv pRu, EpAyi amAElkYer m}uv nziik. av dxHwArANH. aver m}uv nziik! av pUmAyM nziiewMver yM ec@k! 19 pE nI yEhAvey vkvcil! sADn sUiA nI #hic@. atinA yEhAv tiey klictH nI ecyHt! 20 ezQ pRu, pE {A yEhA vey asric E l A ! yEhAv qe ayc i wE {A EpAyi. amAEl kYer m}uv {A nziic@! avew rAjAvAy gAgien mAEm {A ekAuvZ. 21BwA gigAli nieR eedvmA yEhAvyH bli yitinH nl wkeLyM kAlik eLyM ekAuv q mAM! 22 pE zmEv mRupwi pRu, EhAmyAgM blikmAENA yEhAv yew klnkLsritAENA yEhA vey wt sxHwnAtH? eedv inH blikLitiluM nl t H aven asrikyANH . NAwk ew ekA}uH aitiluM EBdM eedv e ecvieA_kyANH. 23niExDi tH mvAdeA ekAwiy pAp mANH. kWinXdynAyirikyM EtAi y EpAel vikyM ec@tH vi#hArADn EpAeleyA pApmANH. yEhAvyew kl n kLsriA nI vistic@. atinA nie EA rAjAvAyi sVIkriA yEhAv vis ti. 24 aEA ezQ zmEvliEnAw pR u, {A pApM ecyHt. yEhAvyew klnk {A asriil. aH qEAw pREpAel {A ecyHt tmil. {A jneL BykyM av vzYeEpAel vikyM

1 zmEv 15:25-16:12
25

290
A {A nie ayyHtH. EbH ElehmilANH yiAyi tAmsitH . aveR puArielArAeL putiy rAjA vAkA {A etrewiri. 2 qA zmEv pRu, {A EpAyA ezQ vAyRiyM. aEA avene ekAlA miM. yEhAv pRu, EbHElehmiEl EpAvuk. o pieyyM ew ekAu EpAvuk. {A yEhAvyHH o bliy iA vtANH. q pRyk. 3 yiA yiey bli Nik. aEA qA ecEet {A nin kANic@trAM. {A kANic@tyAeL nI aBiExkM ecNM. 4 yEhAv ecA pRtH zmEv ecyH t . zmEv EbHElehmiEl EpAyi. EbHEl ehmiel EntALAy mA ByMekAu viRc@. av zmEvlien kuviRc@. av avEnAw EcAdic@, smADAni lAENA nieR vrvH? 5 zmEv pRu, aEt {A smA DAni v. yEhAvyHH o bli yiA {A v. sVyM tAeR wH qEAewAM bli vrik. yiA yieyyM aveR puAeryM zm Ev oi. anrM zmEv aver vH bliyi pekAA Nic@. 6 yiAyiyM aveR puAM qi yEA, zmEv qlIyAbien ku. zmEv ciic@, yEhAv etre wv tIcyAyM yALAyiriM! 7 qA yEhAv zmEvliEnAw pR u, qlIyAbH yrmvM sur mANH. pE kArY aen cii tH. mxY kAtl eedvM kA tH. o vYiyew puRM mAEm mxY kA_. pE yEhAv aveR Xd yiEl EnA. qlIyAbl zri yAy vYi. 8 anrM yiAyi teR rAme punAy abInAdAbien viLic @ . abInAdAbH zmEvlieR aw ew EpAyi. pE zmEv pRu, al, yALl yEhAv etrewv. 9 anrM zmEvlieR aw ew kwEpAkA yiAyi zEyAw pR u. pE zmEv pRu, al, yA eLyml yEhAv etrewtH . 10 teR puAri }u EperyM yiAyi zmEvli kAieAw. qA zmEv pRu, vrilAery ml yEhAv etrewiritH . 11 anrM zmEv yiAyiEyAw EcAdi c@, ninH yM puAEr EA? yiAyi mRupwi pRu, al qni meA pu wiyH- qeR Ly pu, av wkeL pripAliA puR EpAyiri. zmEv pRu, aven viLik. aven view ekAuvrik. av qMver n hArM k}iil. 12 teR Lypuen viLic@ekAu vrA yiAyi ciler ayc@. pu

ecyH t . EA {AnEyAwEpi , qeR pApH qEAw epARu AluM. qeR ew vAlYM, aen {A yEhAvey rADie. 26 pE zmEv ezQliEnAw pRu, {A niEAewAM mwivril. yEhA vyew kl n k nI nirsic t inA yi AEylieR rAjAev nilyi yEhAvyiEA nieyM nirsi. 27 zmEv EpAkA tiriEA ezQ aveR Ayi kyRii wic@. AyM kIRi. 28zmEv ezQli EnAw pRu, nI qeR AyM kIRi. aEt rItiyi yEhAvyiH nii niH yi AEyrAjYM kIRieywiri . yEhAv nieR suXLielA rA rAjYM nkiyiri. ayALA niEA EBdM. 29yEhAv yi AEy lieR eedvmA. yEhAv nitYnA . yEhAv N pRykEyA mnS mARukEyA ecil. mnS mARu o mxYenEAelyl yEhAv. 30 ezQ mRupwi pRu, zri, {A pApM ecyH t ! pE dyvu ecyH t H qEAewAM tiric@vAluM. EntA M yi AEylukAM mi vcH qEAwl M drvu kANi. qniH ayew eedvmA yEhAvey rA DiviDM qEAewAM mwiv. 31 zmEv ezQliEnAewAM mwiEA kyM ezQ yEhAvey rADikyM ecyHt. 32 zmEv pRu, amAElkYew rAjAvAy gAgien qeR miEl ekAuvrik. gAgH zmEvlieR mieli. gAgien cl ekAH bici. gAgH ciic@, tIc yAyM avene vDiil . 33pE zmEv gAgiEnAw pRu, nieR vA ueL amAriniM qw . atinAliEA nieR ayHH uLilAtAke. atinA zmEv gigAli yEhAvyH mi gA gien kxNLAi. 34anrM zmEv aviewniM rAmyiEl EpAyi. ezQ giebyyiel teR vstiyiEl ky RiEAkyM ecyHt. 35atiEzxM zm Ev teR jIvitielAriluM ezQ lien kAkyAyil . ezQlieR kArYi zmEvlinH vLer d+Km Ayi. ezQlien yi AEylieR rAjA vAiyti yEhAvyM vLer d+Kic@. zmEv EbElehmi H El EpA yEhAv zmEvliEnAw pRu, nin qkAlM en ezQli eni vYsnmAM? ezQlien yi A EylieR rAjAnniM {A ti LirievH {A niEAw pR EzxvuM nI ezQlieniEyAH vYsni! nieR ekAi q niRc H EbH E lehmiEl EpAk. yiAyi q EprAy oveRywE

16

291
surM m mwiyvmAeyA yvAvAyi. av atIv surnA yi. yEhAv zmEvliEnAw pRu, q}uEH aven aBiExkM ec@k. avnANH etrewev. 13zm Ev q niRc ekAH qw. vieetlM av yiAyiyew Ly pueREm aveR sEhAdrA EnAi niEv aBiExkM ecyH t . yEhAvyew AvH dAvIdieREm amt mhAziEyAew v. an rM zmEv rAmyiEl mwi. yi

1 zmEv 16:13-17:13

17

ezQlien o drAAvH pIfii 14 yEhAvyew AvH ezQlien vi@. anrM yEhAv o drAAvien ezQlieRywEyc @ . atH avnH vLer }Ai. 15ezQlieR B]tY A avEnAw pRu, eedvi nieA drAAvH nie bADiciri . 16kirM vAyiA k}iy orAeL kupiwiA { kln tAluM. yEhAvyini drAAvH ayew aw vA ayA a yHAyi gAnmAlpiM. aEA drA AvH aey vi@EpAvukyM ayH suKM EtAkyM ec@M. 17 atinA ezQ teR B]tYAErAw pRu, nAyi kirM vAyi orAeL kupiwicH qeRyw ekAu vrik. 18 B]tYAri ov pRu, EbH Elehmi yiAyi qeArA vsi H. yiAyiyew puen {A ku. avnH kirM vAyiA nAyiRiyAM. av vLer eeDrYzAliyM nel A EyAAvuM wiyANH. av vAcArY mvM surmANH. yEhAvyM av EnAewAmuH. 19atinA ezQ yiA yiyew awE dtAer ayc @ . av yiAyiEyAw pRu, ayHH dAvIdH qeA puElA. ayew wkeL EmyHv. aven {ELA ewAmyyHk. 20 atinA yiAyi, ezQlinH tAM sAn sMGwiic@. o k}utey yM eR avuM o i vIuM o AwM yiAyi sMGwiic @ . sADnM licH dAvIdien yiAyi ezQlieR awE ayc@. 21aen dAvIdH ezQlieRywei aveR mi ni. ezQ dAvIdien vLer sHEnhic@. dAvIdH ezQlieR yD EL shAyiyAyi. 22ezQ yiA yiyHH o sEzmyc@, dAvIdH qEA ewAM niH qe Esvie. {An ven vLer sHEnhi. 23 eedvini drAAvH ezQli eREm vEAe}Ae dAvIdH teR kiremw vAyic i . drAAvH ezQlien vi@EpAvukyM ayA suKM EtAkyM ecyHti.

AEylien EgAlYAH evl@viLi ePlisH t Y tew EsnkeL yinAyi viLic@i. av EsAEKAvi owi. av EsAEKA viM aEseyHM wyi ePsH dIM q lH pALymwic@. 2 ezQluM yi AEyBwAM sMGwic@. lAtA}HvryilAyi avew pAL yM. ezQlieR BwA vrivriyAyi niH ePlisHtYErAw yi tARAyi. 3 ePlisHtY o i mkLilAyi. yi AEylukA meA imkLiluM. avyHiwyilAyi tA}Hvr. 4 ePlisH t YH egAlYAH q EprAy o mlAyi. gTukArnA yi egAlYAH. egAlYAinH op twiyilDikM yrmAyi. egAlYA H ePlisHtYpALyiniM Ri v. 5 aveR tlyi oAwekAu o zirOmAyi. mInieR ec luk EpAel niic o oA@kvcM ayA Drici. atinH iyip u pQH mAyi. 6 oA@ kAckM egAlYAH Drici. av eR pii oAw ekAu o Ev ekiyi. 7egAlYAieR i eR eekiwi enyHtwi lYM vlu mtAyi. mnyHH ptinu pQH BArmAyi. egAlYAieR shAyi egAlYAieR pricyemw ekAH av mE nwi. 8 oAErA divsvuM egAlYAH puR vH yi AEyBwAer evl@viLimA yi. av pRymAyi, nieL lAveminA yienAi vri yAyi nitH? ni ezQlieR dAsA. {AenA ePlisHtY. ati nA orAeL etrewH qnietier mlinyyHk. 9 ayA qe vDicA { ePlisHtY niew awimk LAM. pE {A niew eL ekA A, atAytH {A jyicA ni {ew awimkLAkyM ec@M. ni {eL EsviEi vM! 10 ePlisHtY yM wi pRu, {A yi AEyeesnYe prihsi. niLi nieAven qeR awycH EpAnwA ni eL {A evl@viLi! 11egAlYAu pRetAe ezQluM yi AEyBwA M Ek@. av vLer BykyM ecyH ti.

dAvIdH ymNiyiEl EpA 12 yiAyiyew punAyi dAvIdH. eydyiel EbHElehmiel qAtY wMbArnAyi yiAyi. yiA yiH q@ puAAyi. ezQli eR kAlH yiAyi o v]nAyi. 13 yiAyiyew m m puA ezQliEnAewAM yi EpAyi.

1 zmEv 17:14-38

292
ePlisHtYen ekAH yi AEylieR apmAnM nIvnH qA sAnM? rANH Q egAlYAH? av pricHEC dnM iilA o ePlisHtY mAM. jIvi eedvieR eesnYien tier tni sMsAriAnAemH av en ekAA ktH? 27 atinA yi AEylukAr egAlYAien ekAA lBi ti Plei dAvIdi pRu ekAw. 28 dAvIdH BwAmAyi sMsAritH dAvI dieR msEhAdr qlIyAbH Ek@. qlIyAbinH EkApmAyi. qlIyAbH dAvIdiEnAw EcAdic@, nIeyinANH view vtH ? mUmiyi wkeL EnAA nI eryANH lictH? nIey inANiview vetH qniRiyAM. niEAw ecA pR ecA nin tAlrYmil. yM kANA Evi mAmANH nI view vtH! 29 dAvIdu pRu, {AniEA qA ecyH t tH ? {A eteAM ecyH t il ! {A evRuEt sMsArikyAyi. 30 dAvIdH m@ cilew Ener tiriuM Et EcAdY EcAdic@. av dAvI dinH me mRupwi te nki. 31 dAvIdH sMsAritH cil Ek@. av dAvIdien ezQlieRywE ekAuEpAkyM dAvIdu pRtH av EnAw pRykyM ecyHt. 32dAvIdH ezQli EnAw pRu, egAlYAH aver ni /AhewvA avditH. {A ayew B]tY. ePlisHtYEnAw EpAr wiA {A EpAkAM! 33 ezQ mRupwi pRu, nin EpAyi ePlisHtYnAy egAlYAi EnAw yM ecA pil. nI o Bw EpAluml . iAlM mtE yM ec@vnA egAlYAH. 34 qA dAvIdH ezQliEnAw pRu, ayew B]tYnAy {A qeR pitA vieR wkeL pripAlikyAyi . o siMhvuM krwiyM vH i piniH oAErA wkeL piwicu ekAuEpAyi. 35 vnYm]ge {A piw. atien micH {A ati eR vAyiniM wien piwiecw . m]gM qeREm cAwivIeNiluM {Anti eR tAwi piwic@. qiH atien awic@ ekA. 36o siMheyM o krwieyyM {A ekA. avyEAel te viEdziyAy egAlYienyM {A ekAl@M. jIvi eedvieR eesnYe prihsictinA egAlYA H mriM. 37siMhiniM krwiyi niM yEhAvyANH qe rict. Q H ePlisH t YniniM yEhAv qe riM. ezQ dAvIdiEnAw pRu, EpA, yEhAv niEAewAmAyirie. 38 ezQ teR sVM vO dAvI dien aNiyic@. ezQ o oAuzirOM dAvIdieR tlyi cAkyM oAw ekAu o ai aven aNiyik

qlIyAbAyi m pu. rA me pu abInAdAbuM. zA yi mAme pu. 14dAvIdAyi Ly pu. m m puAM ezQ lieR eesnYilAyi. 15pE dAvIdH EbH E lehmi teR pitA vieR wkeL EnAA kAlAkAl Li ezQlien viu EpAyM vmi. 16 qlA BAtiluM sAyAiluM ePlisHtYnAy egAlYAH puRvH yi AEyeesnYieR mi nii . en nAl divsM egAlYAH yi AEyEsney prihsic@. 17 o divsM yiAyi, teR punAy dAvIdiEnAw pRu, ml niRc Q wyM pH axNemwH pAL yilu nieR sEhAdrAewyw E EpAvuk. 18Q p kxNM pA ikemwH sEhAdrAer nyi sh ADip ekAuekAwk. nieR sEhAdrA suKmAENAey EnA k. nieR sEhAdrA zriyAy ec@EA qti etLivu ekAu vrik. 19nieR sEhAdrA, ezQli EnAwM yi AEyBwAErAwemAM lA yiel tA}HvryilANH. ePlisHtYErAw yM ecAnANv aview EpAyiri tH. 20 atirAviel te, wkeL EnA mtl dAvIdH meA wyen lic@. BNemwH yiAyi pREpAel dAvIdH puRe@. dAvIdH avew vAhnM pALyiElEAwic @ . dAvIediy EA BwA tew yAnLi El puRewkyAyi. av EpA viLi nwkyAyi. 21yi AEylu kAM ePlisHtYM yinw. 22 klvR sUikAer BNM lic EzxM dAvId puRe@. dAvIdH yi A EyBwAewywEEAwi. av teR sEhAdrAeri aEnVxic@. 23 av teR sEhAdrAErAw sMsAri A wi. aEA gTini mlnAy egAlYA H q ePlisHtY ePlisHtYees nYiniM puR v. egAlYAH ptivu EpAel yi AEylientier EAzic @ . av pRtH dAvId Ek@. 24egAlYAien k yi AEy BwA oAwiEAyi. avelAM egAlYA ien BymAyi. 25 yi AEylukAri ov pRu, aven nI kAiEl? aven EnAH! egAlYAH puRvH yi AEylukAer vIuM vIuM prihsi. aven ekAl@vnH DArALM s lBiM! ezQ rAjAvH av DArALM pNM n M. egAlYAien ekAl@vnH ezQ teR puiey vivAhM k}ic@ ekAw kyM ec@M. ayAew wMbe ezQ yi AEyli sVtrAkyM ec@M. 26 dAvIdH tniw niyAELAw EcAdic@, avenANu pRtH? Q

293
yM ecyHt. 39vAM DricH dAvIdH @M nw EnAi. ezQlieR vOAdikL Niu nwA mic dAvIdinH ati k}iil. BAric vsHt avnH apricitmAyi. dAvIdH ezQliEnAw pRu, v eyAe Dric@ekAH yM ecA qni k}iyil. v qni zIlmuvyl. atinA dAvIdH aetl A M Qri mAi. 40 jlvAhiniM mismu au kl@keLwtinH dAvIdH teR QvwiymAyi puRe@. kl@k av teR iwysiyiliwkyM teR etAli kielwkyM ecyHt anrM av ePlisHtYen kANA EpAyi. dAvIdH egAlYAien vDi ePlisHtYnAy egAlYAH emel nw H dAvIdiEnAww. egAlYAieR kv cvAhk av me nwAyi . 42egAlYAH dAvIdien EnAi ciri c@. dAvIdH surM v mwiyvu mAy o yvAvu mAM. 43egAlYAH dAvIdiEnAw pRu, vwi qinA NH? o pieyEAel qe oAwiA nAENA nI vtH? anrM egAlYAH teR EdvAErAw dAvIdien zpiA Aic@. 44egAlYAH dAvIdiEnAw pR u, v, nieR zrIrM {A pik M kA@m]gM tiA ekAw H! 45 dAvIdH egAlYAiEnAw pRu, nI qnietier vALH, M, Ev qivy mAyi v, pE {A sv z nAy yEhAvyew, yi AEyeesnY ieR eedvmA yEhAvyew nAm i v! nI aventier nieR anAdrvu m}uv kwiict@ekAH 46 H nie EtAliA yEhAv qe avdiM! {A nie ekAl@M. {A nieR tl ariykyM nieR zrIre pikM kAu m]gM BNmAkyM ec@H. qlA ePli sHtYErAwM { a te ec@M. aEA yi AEyli o eedvm tAyi ElAkM m}uv aRiyM! 47jneL riA yEhAvyHH vAELA EmA EveH jn kAM. yM yEhAv yEwtANH! ni ePlisHtYer m}uv EtAliA yEhAv {eL shAyi kyM ec@M! 48 ePlisHtYnAy egAlYAH dAvIdien miA q}uE@. egAlYAH emel aww v. aEA dAvIdH egAlYAieR awEEAwi. 49teR siyiniM dAvIdH o kelw. atH teR kvNyi vcH etic@. klH kvNyiniM pRH egAlYAieR eniyi ptic@. klH aveR tlyiEl A}HiRukyM egAlYAH nilH mK mwic@ vI}ukyM ecyHt. 50 aen dAvIdH o kvNyM o kl@M mAmpEyAgicH ePlisHtYen prAjy
41

1 zmEv 17:39-18:4

ewi! av ePlisHtYen awic@ ekA. dAvIdinH o vAEpAlumAyi il! 51atinA av oAwi ePli sHtYeR aw ecH egAlYAieR te vA aveR vARyiniM qwH aveR tl evimAi. aen yANH dAvIdH ePlisHtYen vDictH. tew EntAvH mriec kEA m@ ePlisHtY tiriEAwi. 52yi AEy lieRyM eydyewyM BwA EA zic@ekAH ePlisHtYer piw. gieR ngrAtii veryM qEA nieR kvAwM veryM yi AEylukA ePlisH t Yer oAwic @ . ePlisH t Yril DikM EperyM av vDic@. giElM qEAniElm zyryIM mAilU ew avew m]tzrIr citRiiw. 53 ePlisHtYer oAwictiEzxM ePli sH t Yew pALyiEl mwi v yi AEylukA aview niM aEnkM sADneLw. 54ePlisHtYeR tl dAvIdH eyzElmiEl ekAuEpAyi. ePlisHtYeR yD dAvIdH eek vzM vyHkyM av teR sVM wAr i te vyHkyM ecyHt. ezQ dAvIdien By wu dAvIdH egAlYAien EnriwA EpA tH ezQ nirIic@. ez teR ees nYADipnAy abHEnriEnAw sMsAric@. abHEn, rANH ecRuAreR pitAvH? abHEn mRupwi pRu, tI cyAyM qniRiyil EBA. 56ezQ rAjAvu pRu, yvAvieR pitA vArAeN kupiwik. 57 egAlYAien ekAtiEzxM dAvIdH qiyEA abHEn aven ezQlieRywE ekAuv. dAvIdH aEA}uM ePlisHtYeR tl kiEli yi. 58ezQ avEnAw EcAdic @ , yvAEv, rANH nieR pitAvH? dAvIdH mRupwi pRu, ayew dAs nAy EbH E lehMkArnAy yiAyi yew punA {A.
55

18

dAvIdM EyAnATAM cAtimArA dAvIdM ezQlumAy sMBAxNM avsAnicEA EyAnATAnH dAvI diEnAw vLer awmAyi. te eeyEpAel EyAnATA dAvIdien sHEnhic@. 2 divsM mt ezQ dAvIdien tEAewAM tAmsiic @ . dAvIdien teR pitAvieRywE mwiEA kA ezQ avdicil. 3 EyAnATA dAvIdien vLeryDikM sH E nhic @ . EyAnATA dAvIdmAyi o krARuAi. 4 tA Drici Emli a}icH EyAnA TA dAvIdi nki. teR pwcyM EyAnATA dAvIdi ekAw. teR vil, vALH, ar qiv EpAluM EyAnA H TA dAvIdi nki.

1 zmEv 18:5-27

294
dAvIdiEnAw pRu, tA qeR m puiyAy EmrbH. aveL vivAhM k}i A {A nie avdiAM. aEA nineA znAy BwnAyiIrAM. nI qnieA puenEAelyAyiIM! aetA tmAyi. EA {A dAvIdien vDiil. qniEvi ePli sHtY aven vDie qAyi ezQlieR iliriH. 18 qA dAvIdu pRu, qni wMbmhimyil! {AM a mANi eyAml! rAjpuiey vivAhM k}i A qniAvil. 19atinA ezQli eR puiyAy Emrbien dAvIdi ekAwEiyi EnrH , ezQ aveL emEhAlAArnAy aiEyli vivAhM k}ic@ekAw. 20ezQlieR meA puiyAy mIK dAvIdien sHEn hic@. mIK dAvIdien sHEnhi kArYM jn ezQliEnAw pRu. atH ezQlien sEAxiic @ . 21mIKLien pEyAgic@ {A dAvIdien M. dAvIdien vivAhM k}iA {A mIK Lien avdiM. anrM ePlisHtY aven vDiM qH ezQ kti. ati nA ezQ rAM tvN dAvIdiEnAw pRu, nini te qeR puiey vivAhM k}iAM. 22 ezQ teR EdYAgAH o rvH nki. ezQ avErAw pRu, dAvIdiEnAw sVkArY sMBAxNM nw k. avEnAw pRyk, EnA rAjAvH nie xHwew. aveR EdYAg AM nie xHwew. nI av eR puiey vivAhM k}iNM. 23 ezQlieR EdYAgA aArY dAvIdiEnAw pRu. qA dAvIdH mRupwi pRu, rAjAvieR jAmAtAvA k qtH qmAeNAENA ni ktH? rAjAvi eppNM nkA DnM qniil. {A o pAv e sADArNAr mAM. 24 ezQlieR EdYAgA dAvIdH qANu pRetH ezQliEnAw pR u, 25ezQ avErAw pRu, avEnA wien pRyk, dAvIEd, rAjAvH niEAw eppNM vzYewil! z@ELA w jymANv EvtH . atinA aveR puiey vivAhM k}iA eppNM Ru ePlisHtYew a#c mANH. ezQlieR rhsYptiyAyi atH. ePlisHtY dAvIdien vDic@ ekA_emH ezQ kti. 26 ezQlieR EdYAgA aArY emlAM dAvIdiEnAw pRu. rAjAvieR jAmAtAvAkey zyM xHweti nA dAvIdH awiyirmAyi cil ecyH t . 27dAvIdM aveRyAkM ePlisHtYErAw yM ecA Ri puRe@. av Ru ePlisHtYer vDic@. dAvIdH ePlisHtYew a#c emwH ezQli smic@. rAjAvieR jAmAtAvAti EviyANH dAvIdH a ecyHttH.

dAvIdieR vijyM ezQ i 5 plpl yLi pewA ezQ dAvIdien ayc@. dAvIdH vLer vijyiymAyi. anrM ezQ dAvIdien BwAew mtlArnAi. tH ezQli eR EdYAgArwM ql A veryM sxH w rAi! 6 dAvIdH ePlisHtYe tiery yi EpAyi. yAn rM av mwivrev, yi AEyliel qlA ngrLilum OIk dAvIdi en kANAniRi v. av cirik yM n]M vyHkyM ec ekA@kyM kirM vAyikyM ecyHt. ezQlieR etA@mi vcANH avri ecyHttH! 7 OIk pAwi, ezQ yirM zueL ekA. qA dAvIdH ptinAyirM z@eL ekA! OIkew gAnM ezQlien EkApA lnAi. dAvIdH ptinAyirNi z@eL ekAeM {A yirN i z@eLEy ekAZevM av pRy. rAjtVilupri meANini dAvIdi lBik? qH ezQ sVyM kti. 9 atinA a mt ezQ dAvI dien vLer sUHmtEyAew nirIic@. ezQ dAvIdien By piEH eedvini o drA AvH ezQlieR niyNM ew. ezQ teR Bvni AdAvyi lAyi. dAvIdH ptivuEpAel teR kirM vAyic@. 11pE ezQlieR ki o mAyi. ezQ ciic@, dAvI dien {A BiiEyAw EcH tRyHM. ezQ ru tvN M qRiu. pE ru AvzYvuM dAvIdH re@. 12 yEhAv dAvIdiEnAewAmAyi. yEhAv ezQlien vi@ EpAvukyM ecyH t . atinA ezQ dAvIdien By. 13ezQ dAvIdien ti niM aki. ezQ dAvIdien o sh ADi pnAi. dAvIdH yi eesnYe nyic@. 14yEhAv dAvIdiEnAewAmAyi . atinA dAvIdH qlAArYLiluM vijyM vric@. 15dAvIdH vijyiyAtH ezQ ku. ezQ dAvIdien wt wt By wukyM ecyHt. 16 pE yi AEyliluM eydyilu m qlAvM dAvIdien sHEnhic@. av aver yi nyikyM avErAewAM yM ec@kyM ecyHt tinAlANH avrven xHwetH.
10 8

ezQ teR puieyeAH dAvI dien vivAhM k}iiA #hi 17 pE dAvIdien ekAlA ezQ # hic @ . atinA dAvIdien A ezQ o tM ElAcic @ . ezQ

295
teR puiyAy mIKLien vivAhM k}iA dAvIdien avdic@. 28yEhAv dAvIdiEnAewAmAyievH ezQ mnilAi. teR puiyAy mIK dAvI dien sHEnhicievM ezQ mn ilAi. 29atinA ezQ dAvIdien ERwi ByewkyAAytH. aEA e}Ae ezQ dAvIdientirAyi. 30 ePlisHtYEsnAnAykA wM yi AEylien mic@. pE qEA}uM dAvIdH aver prAjyewi. ezQlieR vuM vijyiyAy EdYAg nAyi dAvIdH! dAvIdH sinA kyM ecyHt. EyAnATA dAvIdien shAyi ezQ teR punAy EyAnATA EnAwM teR EdYAgAErAwM dAvIdien ekAl A kl i c @ . qA EyAnATA dAvIdien vLer aDikM xH w ei. 2-3 EyAnTA dAvIdi mRiyi ekAw, sUicirik! nie vDiA orvsrM pAirik yANH ezQ. BAti vyliEl EpAyi oLicirik. vyli {AeneR pitAvumAyi RivrAM. nI oLiciri iwH { v niAM. {Aen eR pitAvumAyi niei sMsA riAM. qiH niei {A mni lA {A pRyAM. 4 EyAnATA teR pitAvAy ezQlu mAyi sMsAric@. EyAnATA dAvIdien i nl pRu. EyAnATA pRu, au rAjAvA. dAvIdH ayew B] t YM. dAvIdH aEyAw eteAM ecyHtil. atinA avEnAw eteAM ectH. aEyAw dAvIdH qM nlEt ecyHti@Z. 5 ePlisHtYnAy egAlYA ien vDicEA av sVM jIv pNyewkyAyi. yi AEy li m}uvmAyi yEhAv o mhAvi jyM Enwi. aH a kAkyM sEA xikyM ecyHt. dAvIdien aei nANH pvitH? av nixHkL nANH aven ekAlA o kArNvumil! 6 ezQ EyAnATAen vic@. ezQ o tijH{ ecyHt. ezQ pRu, yEhAv jIviEpAel stYmAyM dAvIdien ekAl A nvdiil . 7ati nA EyAnATA dAvIdien viLicH sMsA ric kArYeLl A M pRu. anrM EyAnATA dAvIdien ezQlieRywE ekAuec. aen dAvIdH p}y EpAel ezQliEnAewAmAyi. ezQ dAvIdien ekAlA vIuM mi 8 yM vIuM rMBikyM dAvIdH ePlisH t YErAEw@mA EpAvukyM ecyHt. dAvIdH ePlisHtYer EtAli kyM av oAwiEAvukyM ecyH t . 9 pE yEhAvyiniH o drAAvH ezQlieREm v. ezQ teR vIi lirikyAyi. ezQlieR ki

1 zmEv 18:28-19:21

19

aveR mAyi. dAvIdH teR kirM vAyikyAyi. 10teR M dAvIdieR Em qRiH dAvI dieR zrIre Biiyi tRyHA ezQ mic@. pE dAvIdH o}iumARi. M dAvIdini eti Biiyi tRc@. arAi dAvIdH oAwiyk. 11 ezQ dAvIdieR vIiEl Aer ayc@. av dAvIdieR vIwH nirIic@. av rAi m}uv aview ti. BAti dAvIdien vDiA kAnikyAyi av. qA dAvIdieR pi mIK av mRi yi ekAw. av pRu, aH rAi te oAwiEAyi jIv ri NM. alA pM nAeL aH ekAl ewM. 12anrM mIK dAvIdien jnAl yilUew tAE}iRi, dAvIdH reH oAwi EAyi. 13mIK prEdvtAvi#hemwH atiE vOLi@. qiH tim av kiwyili@. atieR tlyi av i ErAmvuM qwvc@. 14 dAvIdien twvukArnAyi piwi tinH ezQ dtAer vi@. qA mIK pRu, dAvIdi suKmil. 15dtA mwiecH ezQliEnAwArYM pRu eviluM ezQ aver mwi ayc@. ezQ avErAw pRu, dAvIdien ekAuvrik. niAkuemi av en kiElAew qwekAuvrNM! av en {A ekAl@M. 16dtA dAvIdieR vIiEl EpAyi. av dAvIdien piwi A akE kyRieyiluM aview o tim kiwtAyANv ktH. atieR mwi evRuM i ErAmmAeNM av ku. 17 ezQ mIKLiEnAw pRu, qi nANH nIeye en ctict? qeR H z@vien rewA nI avdic@! dAvIdH oAwiEAyi! mIK mRupwi pRu, rewA {A avdic i el i qe ekAl@emH av pRu! dAvIdH rAmyiel pALy LiEl EpA 18 dAvIdH reH rAmyi zmEvli eRywEH oAwiEAyi. ezQ tEAw ecyHt kArYeLAe dAvIdH zmEvliEnAw pRu. anrM dAvIdM zmEvluM vAckA tAmsi pALyLiEl EpAyi. dAvIdH aview ti. 19 dAvIdH rAmyHw pALyLilu eH ezQ Ek@. 20dAvIdien piwi wA ezQ keL ayc@. qA av pALyieliyEA o sMGM vAckA vciAyi. zmEv aviewniH sMGe nyikyAyi. eedvieR AvH ezQlieR dtAewEm vrikyM av vciA rMBi kyM ecyHt. 21 Eti Ek ezQ m@ dtAer ayc@. pE avM vcnM nwA

1 zmEv 19:22-20:21

296
AyA aEhM qe pviA EpAvukyAeN ninRiAM. 8 EyA nATAEn, qEAw dyyAkEN. {A nieR B]tYnANH. nI yEhAvyH mi qEAw o krARuAiyi@H. {A vALiyAeNi nI EnriH qe vDik! pE qe nieR pitAvi eRywE ekAuEpAktH. 9 EyAnATA mRupwi pRu, l ori lumil! qeR pitAvH nie pvi A pripAwiyiA {A nin m RiyiH nkAM. 10dAvIdu pRu, qni etier nieR pitAvH niEAw pR A rH qni mRiyiH tM? 11 aEA EyAnATA pRu, v, nm vyliEl EpAkAM. atinA EyAnATAM dAvIduM vyliEl EpAyi. 12 EyAnATA dAvIdiEnAw pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv yH mi {A Q tijH{eyw . qeR pitAvinH nieiy aBiAyM {AnRiyM. niei nlEtA nltlAEtA qeR pitAvH cii tH qeH {AnRiyM. aEA m divsinkM {A nie vyli viv rmRiyiAM. 13qA nie pviA nANH qeR pitAvinH pripAwieyi {An nie aRiyiAM. nie {A suritnAyi ayyH kyM ecAM. {Anien ecA pM yEhAv qe ziie. qeR pitAviEnAewA mAyi EpAel yEhAv niEA ewAvumAyirie. 14{A jIvi kAlM qEAw kANYM kA@k. {A mricti EzxM, 15qeR wMbEAw kN kA@tH nI oriluM avsAni itH. yEhAv nieR z@eL m}u v miyiniM nziiM. 16ati nA dAvIdieR z@eL yEhAv ziie q pRuekAH dAvI dieR vstiymAyi EyAnATA ow wi Ai. 17 tEAw sHEnhtijH{ vi A EyAnATA dAvIdiEnAwAvzYe@. EyAnATA tEeeyEpAelyA NH dAvIdien sHEnhictH qmlmA NH EyAnATA aen ecyHttH. 18 EyAnATA dAvIdiEnAw pRu, nAeLyANH amAvAsisdY. nieR ri iwM o}iiriEA, nI EpAyiri emH qeR pitAvH kM. 19mAM div sM, Q }LArMBicEA nI oLici iwE te EpAk. mlyi kAnik. 20mAM divsM {A mlyieli o lYiEl ae @tAyi nwiAM. tAM auk {A q@M. 21qiH auk ke A o bAlEnAw {A pRyM. qlAM EnerecAvAyAeNi bAlEnAw {A pRyM, nI vLer drM EpAyi. auk qeR awANH. mwivH av epRu k. {A aenyANu pRyet i nin oLiviniM puR vrAM. yEhAv jIviEpAel nI suri

wi. atinA ezQ mAmetA sMGM dtAerwi ayc@. avM v ciA wi. 22owvi ezQ sVyM rAmyiEl EpAyi. ezQ Esvilu emtiLinw vliy kiNiEl v. ezQ EcAdic@, zmEvluM dAvIdM qview? jn mRupwi pRu, rAmyH w pALyLi. 23anrM ezQ rAmyHw pALyLiEl EpAyi. eedvieR AvH ezQlien bADi kyM av vcnM rMBikyM ecyH t . rAmyiel pALyLiEl v}iyi ezQ wt wt v cnM nwi. 24anrM ezQ teR vO~ri. zmEvlieR miluM ezQ vcic@. rAi m}uv av aview ngHnnAyi kiw. atinAlANH ezQluM vAckArielArALAEyA? qH jn EcAditH. dAvIdM EyAnATAM o krARuA dAvIdH rAmyHw pALyLi niM oAwiEAyi. dAvIdH EyAnATA eR awei avEnAw EcAdic@, {Aen etA ecyHttH? qAeN eR M? nieR pitAvH qekAA eNe ekAlA mitH? 2 EyAnATA mRupwi pRu, atH asMBvYmANH ! qeR pitAvH nie ekAlA miil! dYM qEAw pR yAet qeR pitAvH oM ecil. a DAneEtA evRuM ecRiy kArYELA ke, qeR pitAvH qlAyHEA}uM av qEAw pRyARuH. pie nie ekAl@ kArYM qEAw pRyA aEhM qekAH mwi? l, aenyA vil! 3 qA dAvIdu pRu, {A nieR suXAeNH nieR pitAvi nA yRiyAM. nieR a sVyM pRu, EyAnATA Eti aRiyAniwyAyA aveR mnH vYsnM ekAu niRy kyM av dAvIdiEnAw pRykyM ec@M. pE {A mrNEAwwev tH nieEAelyM jIvi yEhA veyEAelyM stYmANH! 4EyAnATA dAvIdiEnAw pRu, nI qEAw ecA pRyetM {A ecAM. 5 anrM dAvIdu pRu, EnA, nAeL yANH amAvAsisdY. {A rAjAviEnA ewAM hArM k}iEvnANH. pE {A eevErM ver vyli oLiciri e. 6 {A EpAytAyi nieR pitAvH kA aEhEAw pRyk, dAvIdH EbHElehmiel vstiyiEl EpA kA #hi. aveR wMbinH Q mAsbliyew sdYyH. tA tAe} teR wMbEAewAM EcrA EbH ElehmiEl EpAkEeyH dAvIdH qEAw EcAdici. 7nieR pitAvH, zri q pRA {A surit nANH. pE nieR pitAvinH EkApm

20

297
tnAeN stYmANH. orpkwvumil. 22 qA qeiluM }mei bAlEnAw {A pRyM, auk vLer deryANH. EpAyi qw ekAuvrik. {AnenyANH pRyeti nI der EpAkNM. yEhAv nie dEryyHk yANH. 23ninM qnimiwyilu Q krA oAik. yEhAv new nitY sAiyA! 24 anrM dAvIdH vyli oLic@. sdYAEvLyiel ezQlieR mEnABAvM amAvAsisdY yEA rAjAvH B Nini. 25BiiEyAw EcH pti vAyiriARuiwANH rAjAvitH . ezQlieR EnEr qtivzANH EyAnA TA tH . ezQlieR etAwH abH E n . qA dAvIdieR lM nYmAyi. 26aH ezQ oM pR il. qeiluM sMBvicH dAvIdH anAyiriAM qH ezQ kti. 27 piEH, mAsieR rAM divsvuM dAvIdieR wM o}iukiw. aEA ezQ EyAnATAEnAw EcAdic@, amAvA sisdYyHH elEyA EA yiAyi yew mk vrAetANH? 28 EyAnATA mRupwi pRu, EbH ElehmiEl EpAkA dAvIdH qEAw avAdM EcAdic @ . 29av pRu, qe EpAkA avdi. {ew wMbM EbHElehmi o bliyi H . {AniviewyAkNemH qeR sEhAdr klic@. EA {A ayew s]XANH, dyvAyi qe EpAkAM qeR sEhAdrAer kANA M avdicAluM. atinAlANH dAvIdH, rAjAvieR Emzyi vrAtH. 30 ezQlinH vLer EdxYM v. ayA EyAnATAEnAw pRu, niExDiyAy awimeieR mkEn, nIyM aveL EAel te. nI dAvIdieR pAr nAeNeniRiyAM! nI ninM nieR ayHM apmAnM vivciri. 31 yiAyiyew pu jIviciri kAlM nin rAjAvAkAM nineA rAjYmAAM wyil. EA dAvI dien qeRyw ekAuvrik! av vDiewNM! 32 EyAnATA teR pitAviEnAw EcAdic@, dAvIdH qinANH vDie EwtH? av q etA ecyHttH? 33 qA ezQ EyAnATAen em Riu ekAlA mic@. atinA, teR pitAvinH dAvIdien vDiA vLer tAlrYmeH EyAnATA mnilAi. 34 EyAnATA vLer EdxYeH QEmz yiniM RiEAyi. EyAnATAeR mnS vLer klukyM teR pitAvi EnAw vLer EdxYmAkyM ecyHtti nA av viieR rAM divsM oM k}iAet RiEAyi. ezQ te apmAnicekAuM ezQ dAvI dien ekAlA evu ekAumANH EyAnATAnH EkApmAytH.
35

1 zmEv 20:22-21:5

dAvIdM EyAnATAM v}ipiriy piE rAviel EyAnATA v}iyi EliRi. av pRi lH dAvIdien kANA EpAyi. EyAnATA tEAewAM o bAlEnyM iyi. 36 EyAnATA bAlEnAw pRu, oAwi EAyi {A qyHt auk kupiwi k. bAl oAwiEAkyM EyAnA TA aveR tlyH mkLilUew ae @kyM ecyHt. 37bAl auk vINi wEEAwi. qA EyAnATA viLic@ pRu, auk niyM akelyANH! 38 anrM EyAnATA viLic@ pRu, EvgmAke! EpAyi av ekAuvrik! aviewe niAet! bAl au k epRui tiriek EyAnATAen li c@. 39sMBvitieni bAl oM aRiil. EyAnATAM dAvIdM mAEm atRiuZ. 40EyAnATA teR vil@M aukM bAlen l i c @ . qiH EyAnATA avEnAw pRu, pN iEl mwiEAvuk. 41bAl EpAvukyM dAvIdH mlyew mRuvz oLiviniM puRvrikyM ecyHt. dAvIdH EyAnATAnH mi m tvN nmsHkric@. anrM dAvIdM EyAnA TAM prsHprM Mbic@. avrivM omic@ kru. pE dAvIdH EyAnATA EnA kru. 42 EyAnATA dAvIdiEnAw pRu, smADAni EpAvuk. n yEhAv yew nAmi suXLAyiriA emH tijH{ ecyHt. nmM new pigAmikM yEhAv nitYsAiyA yiriemM n pRu.

21

dAvIdH puErAhitnAy ahIEmel ien kANA EpA anrM dAvIdH drE EpAyi. EyAnATA pNiEl mwu kyM ecyHt. 2puErAhitnAy ahIEm elien kANA EnAbupNiEl ANH dAvIdH EpAytH. dAvIdien kANA ahIEmelH Riv. ahIEmelH ByM ekAH viRyHkyAyi. ahIEm elH dAvIdiEnAw EcAdic @ , nIey A oyHH vtH? nieR ew M l A etH ? 3dAvIdH ahIEmeli EnAw pRu, rAjAvH qnieA viEz x rvH t. av pRu, Q dQtYei M aRiytH . {A niEAw pRtH M aRiytH . qe qview vcu kANNemH qeR yAkELAw {A pRu. 4EA nieR p BNmAtH ? aH axNELA ayew p lu mEetiluM BNEmA qni trik. 5 puErAhit dAvIdiEnAw pR u, qeR eekyi sADArN a emAmil. tAM vi aM qeR eekyiluH. nieR EdYAgAH, av o OIymAyM eelMgikEv}Hc yi eiieli, tiAM.

1 zmEv 21:6-22:9
6

298

dAvIdH puErAhitEnAw mRupwi pR u, { etiluM OIkELA ewAM yiil. { yiM sADArN dQtYi EpAEA}uM zrI ri pAlivrANH. EA { EwtH o vi EjAliyAytinA EtYkM stYmANH. 7vi amlAet meA avuM aview Ayiil. atinA puErAhit aM dAvI di nki. atH yEhAvyew mi viEmzEm puErAhit vyH amAyi. oAErA divsvuM av aM qwkyM putiy vyHkyM ec@M. 8 ezQlieR EdYAgArielArA aviewyAyi. ayA qEdAmY nAy EdAEvgH yi. ezQlieR w nAyknAyi ayA. ayAeL yEhA vyew siDiyi twuvci. 9 dAvIdH ahIEmeliEnAw EcAdic@, view o vAELA EmA EA? rAjA vieR niEyAgM prmDAnmANH. qni EvgM puReEwivtinA {Aen eR vAELA mAyDELA qwil. 10 puErAhit mRupwi pRu, ePli sHtYnAy egAlYAieR vA mAEm viewy_. tH lAtA}Hvryi vcH nI aven ekAH Enwiy vALANH. atH EPAdi pii o Niyi epAti iriH . EvNemi ninetw AM dAvId pRu, aetni trik. egAlYAieR vAEpAel meA vA mil! giel z@ew EnH dAvIdH oAw 11 aH dAvIdH ezQliniM oAwiy k. dAvIdH giel rAjAvAy KIzi eRywE EpAyi. 12KIzieR EdYAgAH atixHwmAyil. av pRu, yi AEyEdze rAjAvAy dAvIdANitH. aveniyANH yi AEy lukA pAwtH. aveniy Q gAnM pAwi av n]M vyH+ ezQ yirM zueL ekA. qA dAvIdH ptinAyirM zueL ekA! av pRtH dAvIdH nAyi i c@. dAvIdinH giel rAjAvAy KI zien BymAyi. 14atinA dAvIdH KIziM aveR EdYAgAM mi &ABinyic @ . avErAewAm AyiEAeLAe dAvIdH &ABin yic@. av kvAwLi i. teR tAwiyiluM vI}ic@. 15KIzH teR EdYAgAErAw pRu, ayAeL EnAH! &A! nieLinANH aven qeRyw ekAuvtH ? 16qniH vzYinH &AAH. qeR mi Q &Aen ni ekAuvEriyi il! Emli yAeL qeR Bvni kyRAnvditH!
13

22

dAvIdH pl lLi EpA dAvIdH gH vi@. adlAMhyi av aByM Apic@. dAvIdH ad lAmilueH dAvIdieR sEhAdrAM buM Ek@. av dAvIdien 2 kANA avieweyi. aEnkMEp dAvIdiEnAw Ec. pltrM }Li evM ailuAyi. vliy kwbADYtkvM Ayi. jIvit i t] p H t i vrAvmAyi. armAkeLl A M dAvIdiEnAw Ec kyM dAvIdH avew EntAvAkyM ecyHt. kEdzM nAERALM Ep dAvIdi EnAewAmAyi. 3 dAvIdH adlAM viH EmAvAbiel misH pyiEl EpAyi. EmAvAbiel rAjAvi EnAw dAvIdu pRu, eedvM qEAew A ecA EpAetH {A aRi yMver qeR mAtApitA aEyA ewA k}iyA avdicAluM. 4ati nA dAvIdH teR mAtApitAeL EmAvAburAjAvien licH puREiR i v. dAvIdH EkAyilAyiyM kAlM aveR mAtApitA rAjAviEnA ewAM k}iu. 5 qA vAcknAy gAdH dAvIdi EnAw pRu, EkAyi ttH. ey dyiEl EpAk. atinA dAvIdH aviwM viH EherH vniEl EpAyi. ahIEmelieR wMbe ezQ tk 6 jn dAvIdienyM aveRyAk eLyMpi aRitAyi ezQ Ek@. av giebyyiel ipuRH o mrc @ vi rikyAyi. ezQli eR ki aveR vuM Ayi . aveR EdYAgAerlAM av eR @mAyi. 7 tni @M nii EdYAgAErAw ezQ pR u, ebnYAmIkAEr, ik! yiA yiyew punAy dAvIdH ni vy lukM miriEAkM temH ni kEA? dAvIdH nieL AnyM tH ztADipAM sh A DipAmAemH ni kEA? 8 ni qnietier FAElAcn nw kyANH! ni rhsYptikLi@. niLilAM qeR pu EyAnATAen i qEAw pRil. yiAyiyew pumAyi av o krARuAiy kArYvuM ni qEAw pRil! ni LielAM qeRic H d+Kmil . qeR pu EyAnATA dAvIdien EA/AhiicievH niLilAM qEAw pRil . oLic iH qe miA EyAnATA qeR B]tYnAy dAvIdiEnAw pRu! dAvIdH EA ec@M a te! 9 qEdAmYnAy EdAEvgH ezQlieR EdYA gAErAewAM Ayi. EdAEvgH pRu, yiAyiyew punAy dAvI dien {A EnAbi ku. ahIbi

299
eR punAy ahIEmelien kANA vtANH dAvIdH . 10ahIEmelH dAvI diEvi yEhAvEyAw Aic @ . ahIEmelH dAvIdi BNM ekAw. ePlisHtYnAy egAlYAieR vAM ahIEmelH dAvIdi nki. 11 anrM puErAhiten teR mi ekAuvrA ezQ rvi@. ahI bieR punAy ahIEmeliEnyM aveR m}uv buELyM piwic@ ekAuvrNemAyi ezQlieR kl n . ahIEmelieR bu EnAbiel puErAhitArAyi. av erlAM rAjAvieR mieli. 12ezQ ahIEmeliEnAw pRu, ahIbi eR puA ik. ahIEmelH mRu pwi pRu, zri EBA. 13 ezQ ahIEmeliEnAw pRu, nIyM yiAyiyew punAy dAvIduM qinANH qnietier FAElAcn nwtH? nI dAvIdinH avuM vAM nki! nI avEvi eedvEAw Aic@. EA dAvIdH qe mi A kAiri! 14 ahIEmelH mRupwi pRu, dAvIdH aEyAwH vLer vizVAsmvnANH. ayew meAEdYAgM aEyAwH vizVAsmvnAyiil. dAvIdH a yew sVM jAmAtAvANH . ayew aMgrkew nAyknANH dAvIdH. a yew wMbA dAvIdien dri H. 15dYmAyl dAvIdiEvi {A eedvEAw Aic t H . mAvuml qeEyA qeR buLilAeryEmA ewtH. { ayew dAs A. qANH sMBvietH qniRi vil. 16 pE rAjAvu pRu, ahIEmelH, nIyM nieR qlA buM mriNM! 17 anrM teR vz ni kAvA ErAw rAjAvu pRu, yEhAvyew puErAhitAer ekAl@k. av dAvI dieR pArAytinAlANen ecEtH. dAvIdH oAwiEAvukyAeN RiyAmAyii@M avrtH qEAw pR il! qA yEhAvyew puErAhit Aer pviA rAjAvieR EdYAg A vistic@. 18atinA rAjAvH EdAEvgiEnAw klic@, EdAEvgH, puErA hitAer nI ekAl@k. atinA qEdA mYnAy EdAEvgH EpAyi puErAhitAer vDic @ . aH EdAEvgH qpu puErAhitAer vDic@. 19EnAbAyi puErAhitAew ngrM. EdAEvgH teR vAekAH OIpuxAeryM ik eLyM zieLyM vDic@. avew p eLyM k}utkeLyM wkeLyM EdAEvgH vDic@. 20 pE ahIEmelieR punAy abYATA re@. av oAwiEAyi dAvIdiEnAw Ec. 21yEhAvyew puErAhitAer ezQ ekAtAyi abYATA dAvIdiEnAw pRu. 22a EA dAvIdH avEnAw pRu, qEdA

1 zmEv 22:10-23:13

mYnAy EdAEvgien {A EnAbi ki . av ezQliEnAw pRyemH {AnRiu. nieR wMbAew mrN inH {AnANH rvAdi. 23nieL ekAlA micvnH qeyM ekAlN emANH #hM. qEAewAM k}iyk. ByeEw, nI qEAewAM surit nAyiriM. dAvIdH ekyIlyi jn dAvIdiEnAw pRu, tA ePlisH t Y ekyIlyH e tier yM ec@. emtiLiniM av enl@ kvkyANH. 2 dAvIdH yEhAvEyAw EcAdic@, {A EpAyi Q ePlisHtYErAw yM ec ENA? yEhAv dAvIdiEnAw mRupwi pR u, EvNM, EpAyi ePlisHtYer mik. ekyIley rik. 3 pE dAvIdieR k avEnAw pRu, n view eydyi vLer By k}iykyANH. ePlisHtYeesnYM iwE EpAyA n qmAM ByemeA ciic@EnA. 4 dAvIdH vIuM yEhAvEyAw EcAdic@. yEhAv dAvIdiEnAw mRupwi pRu, ekyIlyiEliRieclU. ePlisHtY er EtAliA {A nie shAyiAM. 5 atinA dAvIdM eesnYvuM ekyIl yiEl EpAyi. dAvIdieR eesnYM ePlisH t YErAEw@mi. av ePli sHtYer EtAlicH avew kkAlikeL piwiecw. aen dAvIdH ekyIl Aer ric@. 6(dAvIdieRywEEAwi EAyEA abYATA o EPAdM eekyielwi.) 7 dAvIdH EA ekyIlyile kArYM jn ezQliEnAw pRu. ezQ pRu, dAvIdien qni eedvM ekAuttANH! dAvIdH sVyM ilA yiri. kvAwM sAkm o pNiElANv EpAyiritH. 8 ezQ teR eesnYe o yi nAyi viLic@i. av ekyIlyiEli RiecH dAvIdienyM eesnYeyM miA tARAyi. 9ezQ tnie tier ptikLiwkyAeNH dAvIdH mn ilAi. aEA dAvIdH puErAhitnAy abYATAErAw pRu, EPAdH ekAu v. 10 dAvIdH Aic@, yi AEylieR eedvmA yEhAEv, ezQ ekyIlyi El vH {A mlM Q ngrM nzii AenAutAyi {A aRiy. 11 ezQ ekyIlyiEl vEmA? ekyIl A qe ezQli ekAwEmA? yi A EylieR eedvmA yEhAEv, {A aviwe dAs! dyvAyi qEAw pRAluM! yEhAv mRupwi pRu, ezQ vM. 12 dAvIdH vIuM EcAdic@, ekyIlyiel jn qeyM qeRyAL@keLyM ezQlinH ekAwEmA? yEhAv mRupwi pRu, av ec@M. 13atinA

23

1 zmEv 23:14-24:8

300
Ri. pE jn dAvIdi mRiyi ekAw. ezQ aven etry eH av avEnAw pRu. aEA dAvIdH mAEvA mmiyilu pARyi El Riec. dAvIdH mAEvA m miyiEl EpAyi@eH ezQ aRi u. atinA dAvIdien kupiwiA ezQ aEA@ EpAyi. 26 ezQ mlyew o vzAyi. dAvIdM AM aEt mlyew mRuvz M. dAvIdH tiwi ezQliniM oAwiEAvukyAyi. ezQluM aveR BwAM dAvIdienyM aveR A eryM piwiyHA mlyH @M EpAyi. 27 aEA ezQlinH o sEzM lBic@. dt pRu, EvgM vrik! ePlisHtY ne mi! 28atinA dAvI dien piwiA mM EpicH ezQ ePlisHtYer EnriwA EpAyi. atinA lANH le jn et pAR q viLitH. 29dAvIdH mAEvA mmi viH egdiyiel EkAyiEl EpAyi. dAvIdH ezQlien nANM ekw ezQ ePlisHtYer oAwikyA yiEA jn ezQliEnAw pRu, egdiw o mmi yi dAvIdH. 2 atinA ezQ yi AEyliniM mvAyirM Eper etrew. aver yM i ezQ dAvIdienyM sMG eyM etryA wi. av kAAi pARyH wH aEnVxic @ . 3 pAtEyAw EcL iiEl ezQ Ev zic@. aview awH o h Ayi . ezQ visninAyi h yHiEl kyRi. hyew vuM piilAyi dAvIdM aveR kM oLiciriAyi. 4 ewyv dAvI diEnAw pRu, yEhAv pR div sM ANH! yEhAv niEAw pRu, nieR z@eL {A nie liM. aEA nin nieR z@viEnAwH xHwm ecAM. anrM dAvIdH }H ezQliEnAw wt aw. ezQlieR Ay ieR ml dAvIdH mRic@. ezQ dAvI dien kil. 5 piIwH dAvIdinH aen ecyHtti d+KM EtAi. 6 dAvIdH teR kELAw pRu, ezQlientier aen qeiluM ec@tiniM yEhAv qe twei! ezQ yEhAvyew etrewe rAjAvA NH. {A ezQlien oM ecA pAwil. aEhM yEhAvyew etrewe rAjAvANH 7 teR keL twyAnANH dAvIdH en pRtH. ezQlien p viA dAvIdH aver avdicil. ezQ hyiniiRi teR v}i Ey EpAyi. 8dAvIdH hyiniM puR v. dAvIdH ezQlien viLic@, qeR yjmAnnAy rAjAEv! ezQ puREkAu tiriuEnAi. dAvIdH teR mKM

dAvIdM aveRyAkM ekyIlA vi@. dAvIdiEnAewAM aRuRu EpErALM EpAyi. av oAErA lLiEl M nIieAirikyAyi. dAvIdH ekyIlyiniM retAyi ezQ mnilAi. atinA ezQ ngr iEl EpAyil. ezQ dAvIdien oAwi dAvIdH mmiyiEl EpAkyM aviewy EkAyi tukyM ecyHt. sIPH mmiyiel iEd zEM dAvIdH EpAyi. oAErA divsvuM ezQ dAvIdien aEnVxic@. qA dAvIdien piwiA yEhAv ezQlien avdicil. 15 sIPH mmiyiel EhAErzilAyi dAvIdH. ezQ te ekAlA veH av By. 16pE ezQlieR pu nAy EyAnATA dAvIdien kANA EhAerziEl EpAyi. EyAnATA dAvI di zmAy eedvvizVAsmAkA shAyic @ . 17EyAnATA dAvIdiEnAw pRu, ByeEw, qeR pitAvH ezQlinH nie mRiEvliA k}iyk yil . nI yi AEylieR rAjAvAyi IM. {A nieR rAmmAM. qeR pitAviEpAluM tRiyAM. 18EyAnATA M dAvIdM yEhAvyew mi o krA RuAi. anrM EyAnATA vIiEl EpAyi. dAvIdH EhAErzi ti.
14

24

sIPukA ezQliEnAw dAvI dieni pRy 19 sIPukA giebyyi ezQlieRy w v. av ezQliEnAw pRu, dAvIdH {ew EdzH pAiriH. EkAyH ilANv. eyziEmAeR etH hKIlAi EhAErzilANH EkA. 20rAjAEv, xHwmEA aH R ivAluM. dAvIdien aEyH H piwic@ tErtH {ew kwmyANH. 21 ezQ mRupwi pRu, qe shA yitinH yEhAv nieL a#hi e. 22EpAyi aveni wt aRi yk. dAvIdH qviewyANH tuetH aRiyk. dAvIdH aview ereyAe kA qM aRiyk. ezQ kti, dAvIdH miwnANH. av qe w A mikyANH. 23dAvIdH pEyAgi qlA oLisEtM kupiwi k. anrM qeR aw mwivH qEAewl A M pRyk. aEA {A niELAewAM vrAM. dAvIdH aviewy ei, skl eydAwMbAiw yi etrAeNiluM {A aven piwiuM. 24 anrM sIPukA sIPiEl mw iEAyi. ezQ piIwH aEAu EpAyi. dAvIdM aveRyAkM dAEv m miyilAyi. eyziEmAeR et mEdzAyi av. 25ezQluM aveRyAAM dAvIdien tiriyi

301
nic @ nmsH k ric @ . 9 dAvIdH , ezQli EnAw pRu, dAvIdH aey pvi AnAElAci q k pRy tinH aH qinANH kAekAw tH? 10{A aey pviil! a yH tH ayew kekAH te kANAM! yEhAv H hyi aey piwiA qnivsrM t! pE aey ekAlA {A tARAyil. {A aEyAw kANYM kAi! {A pRu, {A qeR yjmAnen pviil. ezQ yEhAvyew etrewe rAjAvANH! 11qeR eekyilu o Ni xNiEl EnAk. ayew Eml iyew o ml {A mRiec w . qniH aey ekAlAmAyi. pE {A atH ecyHtil! EA aey mnilAirA {AnA#hi ! {A ayHetirAyi o pAp vuM ecyHtil qeni etLiyiN mAyi! {A aEyAw o et@M ecyHtiil! pE aH qe EvyAwi ekAlA mi. 12yEhAv nYAyviDi nwe! aH qEAw ecyHt etinH yEhAv aey ziie! pE {A aEyAw @m@kyil. 13o p}eA l@H+ dxHwAri niE dxHwtk v! {AenA tiyM ecyHtiil! {AenA cIyALl! {A aey p viil . 14eryANH aH piw tH ? etier yM ecAnANH yi AEyrAjAvH vtH? aey mRi Evli ovenyl aH oAwitH. c o piEyEyA eciEnEyA oAwi EAelyANtH. 15yEhAv nYAyDipnA yirie. ayH M qnimiwyi yEhAv niyie. yEhAv qe piNyHkyM qeR BAgM zriyA eNH kANikyM ec@M. yEhAv qe ayiniM riM. 16 dAvIdH sMsAri nii. ezQ EcAdic @ , a nieR zbH d mAENA qeR punAy dAvIEd? anrM ezQ vLeryDikM kryA wi. ezQ vLeryDikM kru. 17ezQ pR u, nIyA zri; {A et@M. nI qEAw n kAi. {A niEAw ti yANH kAiytH. 18nieR sdHv]ikeL i nI qEAw pRu. yEhAvyANH qe nieR awE ekAuvtH. pE nI qe ekAil. 19{A nieR z@velH kANi. M teR z@vien piwiciH evRuet viwkyil! av teR z@viEnAw n kA@k yil . H qEAw n kAiytinH yEhAv nin tiPlM temH {A zi. 20nI putiy rAjAvAemH qniRiyAM. yi AEylien nI BriM. 21 EA nI qEAw o tijH { ec@k. qeR pigAmikeL ekAl@k yielH yEhAvyew nAmi ti jH{ ec@k. qeR nAmM qeR pit] EgAiniM lnM ec@kyiel H R trik.
22

1 zmEv 24:9-25:11

atinA dAvIdH ezQliEnAw ti jH{ ecyHt. ezQlieR wMbe vDi kyielH dAvIdH vAgHdAnM ecyHt. anrM ezQ vIiEl mwi. dAvIdM AM EkAyiElM mwi.

25

dAvIdM nAbA q dxwM H zmEv mric@. yi AEylukA qlAvM owi zmEvlieR mrNi d+KM kwiic@. av zm Evlien rAmyi aveR Bvnin wH awi. anrM dAvIdH pArA m miyiEl EpAyi. 2 mAEvAni DniknAy orA jIvici . ayAH mvAyirM ecriyAw kM yirM EkAlAwkM Ayi. ayA kEli cil vYApAr nw kyAyi. ayA teR ecriyA wkew ErAmM mRiA kEliEl EpAyi. 3 nAbA qAyi ayAew EprH. kAElbieR wMbArnAyi ayA abIgyi qAyi nAbA lieR BArYyew EprH. av viEvk zAliyM suriymAyi. pE nAbA o mzwM dxHwmAyi. 4 nAbA teR ecriyAwkew ErAmM mRikyAeNH dAvIdH mmi yi evcH Ek@. 5 nAbAliEnAw sMsA riA dAvIdH p yvAeL ayc@. dAvIdH avErAw pRu, kEliEl EpAk. nAbAlien kH qniEvi aven aBivAdYM ec@k. 6dAvIdH, nAbAli Q sEzM avew vzM ekAwyc@, ayHM wMbiM Emem kte. ayHetlAM nAyiriem kte. 7 aH a yew ecriyAwkew ErAmM mRiyHk yAeNH {A Ek@. ayew wy A Rc@ EnrM {ELAewAmAyi . { avErAw eteAM ecyHt mil. av kElilAyiEA a yew wyAriniM { oM qw mil. 8 ayew B]tYAErAw EcAdi cA tH stYmAeNH av pRyM. dyvAyi qeR yvAELAw dy kAiyA luM. { Q hAdEvLyi a yew awE v. ayH k}iy tH Q ecRuA nkiyAluM. a yew sHEnhitnAy dAvIdi Evi ecyHtAluM. 9 dAvIdieRyAA nAbAlieR aw E EpAyi. av nAbAlinH dAvI dieR sEzM nki. 10pE nAbA avErAw mrwM kAi. nAbA pRu, rANH dAvIdH? rANH yiAyiyew Q pu? AlH tew yjmAn eRywuniM oAwiEAy DArALM awi mkH! 11qeR ki avuM ev vumH. qeR ecriyAwkew ErAmM mRiyH B] t YA nkA {A ekA m]gew RciymH. pE mAMsM {AnRiyAvH {A n kyil!

1 zmEv 25:12-36
12

302
aEyAw sMsAriA qe av dicAluM. qni pRyA Ek. sMBvictieReyAe M qeR EmlA ke. 25aH aycver {A kil. EBA nIcnAy nAbAlien iEt. aveR EprH av Ec te yANH. dxHw qANH EprieR aM. av zriM o vifH F i te. 26nixHkLer ekAl@tiniH yEhAv aey twi@H. yEhAv jIviEpAel, aH jIvi EpAel stYmAyM aey pviA mi ayew z@M m@vM nAbAlienEAelyAke. 27EA Q sAnM {A ayHAyi ekAuv . Q sADneLlAM dyvAyi a yew k nkiyAluM. 28qeR et@k epARuk. yEhAv ayew wMbe zmAemH qniRiyAM. aEnkM rAjAA ayew wMb i niAM! yEhAvyew y nI ecyHttinAlANH avnien ec@tH. aH jIviciri kAlM jn ayi o vI}HcyM ke kEyA dxic@pRykEyA ecAtiri e! 29eriluM aey piw ekAlA micA ayew eedvmA yEhAv ayew jIv riM! pE z@ew jIvite yEhAv dereyRiykyM ec@M. o kvNyi niM kel EpAel. 30ayHH aEn kM nk ecAem yEhAv vAgHdAnM ecyHti@H. yEhAv teR vA pAli kyM ec@M! eedvM aey yi AEy lieR EntAvAM. 31nixHkLer ekAl@ M ayH Akymil. cti yi aH vI}ukyil. yEhAv ayH vijyM nEA qeyM oAi k. 32 dAvIdH abIgyiliEnAw mRupwi pR u, yi AEylieR eedvmA yEhAv vA}Hev. nie qeR ywEyc eedvM vA}H ev. 33 nieR viEvcnEbADinH eedvM nie a#hie. nixHkLer ekAl@ tiniM nIeye twu. 34yi A EylieR eedvmA yEhAvyAeN stYM, nI epeH qe v kilA yievi nAbAlieR wMb iel M nAeL ABAtM ver jIvi cirimAyiil. 35 anrM dAvIdH abIgyilieR sAn sVIkric@. dAvIdH avELAw pRu, smADAnEAew vIiEl EpAk. {A nieR aBYn Ek@. nI vzYetH {A ecAM. nAbAlieR mrNM abIgyi nAbAlieR awE mwi. nAbA vIiluAyi. ayA o rAjAvienEAel Bik yAyi. ayA wic@ mdicirik yAyi. atinA abIgyi BAtM ver nAbAliEnAw oM pRil .
36

dAvIdieR A mwi vH nAbA pRetlAM dAvIdiEnAw pR u. 13aEA dAvIdH avErAw pRu, niew vAk Drik! aen dAvIdM aveRyAkM tew vA k Dric@. nAERALM Ep dAvIdiEnA ewAM EpAyi. Ru Ep BNsAD newyw ni. abIgyi }M twy nAbAlieR B]tYArielArA nAbA lieR BArYyAy abIgyiliEnAw sMsAric @ . B] t Y pRu, dAvIdH , new yjmAnnAy nAbAlieRyw E mmiyiniM dtAer ay c @ . qA dAvIdieR dtAErAw nAbA mrwrM kAi. 15av { ELAw vLer kANYM kAiyvrANH . { puR vyli wkELAewA mAyi. m}uv smyvuM dAvIdieR yAk {ELAewAmAyi. av oriluM {ELAw eteAM ecyHttmil! aEAe}AM av { LiniH oM EmAxHwicil! 16rAiyiluM pkluM dAvIdieRyAA {eL sMr ic@! av { @M o Bii EpAelyAyi. avErAewAM { wkeL EnAiyiEA av { eL sMric@. 17ni ninti q ecAnAemH ElAcic H tImAni k. aveR mnS mAAem kti sMsAriA wi k}iyA dxHwnANH nAbA. new yjmAneR wMb iM ekAwM} sMBviM. 18 abIgyi D]tiyi RH a M niR ru vIusikM pAkM ecyHt aH wkM aupR mlM RH NmirilkM RH aiywyM qw. av av k}ut R kyi. 19anrM abIgyi teR B]tYAErAw pRu, puRew, {A ni piAel vrAM. pE av aetAM teR BAviEnAw pRil. 20 abIgyi k}utkeL etLic H ml yew mRuvzEiRi. qtidizyi v dAvIdienyM aveRyAkeLyM av kumi. 21 abIgyilien kAti mH , dAvIdH en pRyAyi, m miyi {A nAbAlieR sVH sMr ic@. aveR wkLielA EpAluM nxHwewAet {A sUic@. oiM EviyAyiil etAe ecyHttH! {AnvnH nk ecyHt. pE aven EAw EmAzmAyi epmARi. 22nAeL rAviel ver jIviA nbAlieR wM biel oveneyiluM {Anv dicA eedvM qe ziiM. 23 aEAe abIgyi qi. abIgyi dAvIdien kywen k}u tkeL vi@. av dAvIdi mi nm sHkric@. 24abIgyi dAvIdieR pAd Li kiwH en pRu, EBA,
14

303
37

1 zmEv 25:37-26:16

piEH rAviel nAbA suEbAD ilAyi. atinA BArY avEnAw qlAM pRu. nAbAlinH o XdyAGA tmAkyM ayA o pAREpAel Rc@EpAkyM ecyHt! 38p divs EALM k}iEA yEhAv nAbA lien mriAniwyAi. 39 nAbA mric vivrM dAvIdH aRiu. dAvIdu pRu, yEhAv vA}H e v! nAbA qe dxic@ pRu. pE yEhAv qe piNc @ . yEhAv qe et@ ec@tiniM twu. nAbAlien aveR et@ mlM yEhAv mriAniwyAkyM ecyHt. anrM dAvIdH abIgyilinH o sEzmyc @ . ayA abIgyilien teR BArYyAyiriA Nic@. 40dAvI dieR B]tYA kElieli abI gyiliEnAw pRu, nie kANA dAvIdycvrA {. nie aveR BArYyAA dAvIdH #hi. 41 abIgyi mKM nilmi nm sHkric@. av pRu, {A a yew B]tYyANH. aey <xiA {A tARANH. qeR yjmAnnAy dAvI dieR B]tYAew pAdM k}ukAM {A tARANH. 42abIgyi EvgM o k}u tR kyRi dAvIdieR dtAErA ewAM EpAyi. av au pricArik mAeryM iyAyi vtH . av dAvIdieR BArYyAyi. 43yi AEyliel ahIEnAvmienyM dAvIdH vivAhM k}i c i . ahiEnAvmM abIgyiluM dAvIdieR BArYmArAyi. 44dAvIdH ezQli eR puiyAy mIKLienyM vivAhM k}i ci. pE ezQ aveL avni niM Evepwi lyIzieR pu nAy Pti nkiyi. glIMkAr nAyi Pti. dAvIdM abIzAyiluM ezQlieR pALyi sIPukA ezQlien kANA giebyyiEl EpAyi. av ezQliEnAw pRu, dAvIdH hKIlA pv i oLic i ri. mley ziEmAeR qtivzANH. 2 ezQ sIPH mmiyiEliRi ec. yi AEyliniM etrew mvAyirM BwAM ezQliEnAewAM Ayi. ezQluM avM sIPH mmi yi dAvIdien etru. 3 ezQ teR pALyM hKIlApvti Apic@. pAtvilAyi pALyM. dAvIdH mmiyi tiyirikyAyi . ezQ te piH aview eyiyi@eH dAvIdH mnilAi. 4 atinA dAvIdH cArAer ayc @ . ezQ hKIlAyieliey dAvIdH aRi u. 5 anrM dAvIdH ezQ pALymwici riiwE EpAyi. ezQluM aveR eesnYADipnAy EnrieR pu abH EnM RuiwM dAvIdu ku. pALy ieR nwAyi ezQ Riyi

tH. eesnYM ezQli ilumAyi kiw i. 6 dAvIdH hitYnAy ahIEmelmAyM esyyew punuM EyAvAbieR sEhAdrmAy abIzAyiymAyM sMsAric@. av avErAw EcAdic@, rANH qEAewAM ezQlieR pALy iEliRivtH? abIzAyi mRu pwi pRu, {A aEyAewAM vrAM. 7 rAiyAyEA dAvIdM abIzA yiyM ezQlieR pALyiEl EpAyi. ezQ pALyieR mYi RukyAyi. aveR M av eR tlyHwH tRyi iyi. abHEnM m@ BwAM ezQli @M 8 kiwRukyAyi. abIzAyi dAvIdiEnAw pRu, H nieR z@ vien EtAliA eedvM nie avdi c i ri. ezQlien {A aveR M ekAH tRyi Ec tRyHe. oE {A kyZ! 9 qA dAvIdH abIzAyiEyAw pR u, ezQlien ekAEl! yEhAvyew etrewe rAjAvien pvi v ziiewM! 10yEhAv jIvi EpAel stYmAyM yEhAv te ezQlien ziiM. ezQ sVABAvik mAEyA yiElA mriAM. 11qA yEhAvyew etrewe rAjA vien pviA yEhAv qe ori luM avdietH {A Ai . ni ezQlieR tlyH lu vuM jlpAvuM nmH qw ekAuEpAkAM. 12 atinA dAvIdH ezQlieR tlyH li vuM jlpAvuM qw. anrM dAvIdM abIzAyiyM ezQli eR pALyM vi@. sMBvicetAM M aRiil! M a kil. M N kyAyil. yEhAv aver gAFni yilA}HiytinA ezQluM aveR BwAM nAyi Ri. dAvIdH vIuM ezQlien apmAni 13 dAvIdH tA}H v ryew mRuvzE kw. ezQlieR pALyientiery pv t ieR mkLi dAvIdH kyRi ni. dAvIdieR pALyvM ezQlieR pALyvuM prsHprM vLerykelyAyi . 14dAvIdH eesnYEAwM EnrieR punAy abH E nriEnAwM viLic @ pR u, abHEn, qni mRupwi trik! abHEn mRupwi nki, rA nI? nI qinANH rAjAvien viLiyHtH? 15 dAvIdu EcAdic@, nI o puxnEl? nI mEetA yi AEylukAerEnyM kA ExH w mANH . a zriyEl ? pie qekAANH nI nieR rAjA vAy yjmAnnH kAv niAtH ? nieR yjmAnnAy rAjAvien ekAlA o sADArNAr v. 16nI EmAze o kArYM ecyH t ! yEhAv jIvi EAel stYmAyM nIyM nieRyA

26

1 zmEv 26:17-27:12

304
aEA yi AEyli qe tirytH ezQ avsAniiM. aen qni ezQliniM rewAM. 2 atinA dAvIdM aveR rAy aRuRuEpM yi AEy vi@. mAEvA ieR punAy KIzieR awE ANv EpAytH. giel rAjAvAyi KIzH. 3dAvIdM aveR ALi kM avew wMbvuM gi KI ziEnAewAmAyi. ahIEnAvAM q yi AEylukAriyM abIgyi q kElukAriymAyi av. nAbAlieR viDvyAyi abIg yi. 4dAvIdH, giEl oAwiEAykArYM jn ezQlien aRiyic@. atinA ezQ aven tirytvsAniic@. 5 dAvIdH KIziEnAw pRu, a yHH qEAw dyyei nAipuR H qnieAriwM trik. {A ayew dAs mAM. ayew Q rAjkIy ngr ill; aview {A jIvEcALAM. 6 aH KIzH, dAvIdinH sikAgH ngrM nki. qAlvuM eydArAjAAEw tAyi sikAgH. 7 dAvIdH aview ePli sH t Yiwyi o vxvuM nAlu mAsvuM vsic@. H dAvIdH KIzrAjAvien cti dAvIdM aveR kM QjipHti El v}iyi rinw etElAM mtlu Edz vsic i amA ElkYErAwM egrYErAwM gi IEyErAwM @mA EpAyi. dAvIdieRyAA aver EtAlikyM avew sVH ewkyM ecyH t . 9dAvIdH Edzver EtAlic@. dAvIdH av ew m}uv wk, kAlik, k}utk, ok vO qiveylAM qw H av KIziEl tiriek ekAu v. dAvIdH avereyAM ekAlAet viil. 10 tH dAvIdH plvM ecyHt. oAErA tvNyM qviewyA yi EpAyi Q sADn ekAuv etH KIzH avEnAw EcAdici. eydyew etEdzvumAyANH {A yM ecyHttH aeli eyr hH E mlieR etEdzmAyANH {A yM ecyHttH qM eknisY ew etEdzmAyANH {A yM ecyHttH qM dAvIdu pRi . 11giEl o OIEyEyA pux EnEyA dAvIdH jIvEnAew ekAuvi il. dAvIdH kti, n ereyiluM ekAlAet viA {AenANH yTA i ecyHtetH ayA KIziEnAw pRyM! ePlisHtYyi jIvici kAlm yM dAvIdH en ecyHti. 12KIzH dAvIdien vizVsiA wi. KIzH sVyM pRu, EA dAvIdieR sVA aven evRu. yi AEy lukA dAvIdien vLer evRu. ni dAvIdH qAlvuM qe EsviM.
8

kM mriNM! kArNM ni niew yjmAnnAy yEhAvyew etrew e rAjAvien sMricil. ezQlieR tlyHli rAjAvieR vuM jl pAvM EnAk. av qview? 17 ezQ dAvIdieR zbHdM tiricRi u. ezQ EcAdic@, mkEn dAvIEd, nieR zbHdmAENA? dAvIdH mRupwi pRu, aEt, aeteR zbH d mANH qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn. 18 dAvIdH w, EBA, aeinA eNe piwtH? {Aen etA ecyH t tH ? {Aen ArnANH ? 19 qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, qe vicAluM! yEhAv ayHH qEAw EkApmAieyi av o bli sVIkrie. pE mxYrANH aey qnietier tiric e ti yEhAv av drit nke. yEhAv qni nkiy nAiniM mxYrANH qe oAwict. av qEA H w pRu, EpAyi viEdzikELAewAM vsik. EpAyi anYeedveL rA Dik. 20EAe}e yEhAvyew sAiYiniM vLerykel vc@ mriA wyAtH. yi AEyrAjAvH o kIwe EvyAwAniRi. pvt Liel kA@EkA}iey EvyAwA Riy venEAelyA aH! 21 aEA ezQ pRu, {A pApM ecyHtiri. mwiv dAvIEd, qeR E. qeR jIvitM nin DAnmA eN nI eni kAi. ati nA {A nie pviA mi yil. {A vM kAi. {AenA vliy et@ ecyHt. 22 dAvIdH mRupwi pRu, rAjAvieR mitA, ayew yvALilAer iluM vH ekAH epAyHEAe. 23 oAErAM avrvew v]i tH yEhAv n. n ecyHtA sAnvuM ti ecyHtA ziyM n . H aey EtAliA yEhAv qe avdic@. pE yEhAvyew aBixinH {A o pvvuM ecil. 24 ayew jIvitM qni DAnmA eN {AniH ayH kAi! aEtEpAel qeR jIvitM av DA nmAeNH yEhAvyM kANic@ tre! yEhAv qe qlA }LiniM riM. 25 anrM ezQ, dAvIdiEnAw pRu, qeR mkEn dAvIEd, eedvM nie a#hie, nI mhAkArY ec@ kyM vijyiyAkyM ec@M dAvIdH teR v}iM ezQ vIiElM EpAyi.

27

H dAvIdH ePlistYErAewAM tAmsi dAvIdH sVyM kti, ezQ qe qeiluM piwiM. ePlisHtY ew nAiEl rewkyANH qni ecA k}iy vuM nl mAM.

305

1 zmEv 28:1-22

28

ePlistY yienAu H piIwH ePlisHtY yi AEylu kAetier eesnYe sMGwi ic @ . KIzH dAvIdiEnAw pRu, yi AEylientiery yi nIyM nieRyAkM qEAewAM vr NM. mnilAyiEl? 2 dAvIdH, mRupwi pRu, tIcyAyM! aEA qnie ecAnAem ayH Enri@ kANAM! KIzu pRu, ekAAM. {A nie qeR aMgrknAM. nI qAlvuM qe sMriNM. ezQluM EdAriel OIyM zmEv mric@. zmEvlieR mrN i yi AEylukAerl A M d+Kic @ . av zmEvlien aveR sVM l mAy rAmyi sMsHkric@. mH ezQ evLic AwAeryM BAvi pRyv eryM yi AEyliniM riyi . 4 ePlisHtY yienAi. av Enmieli aview pALymwic @ . ezQ yi AEylukAer m}uv sMG wiikyM giEbAvyi pALymwi kyM ecyH t . 5ePlisHtYEsney k ezQ vl A et By. aveR XdyM EpwiekAu wic@. 6 ezQ yEhA vEyAw Aic @ eviluM aveR AnyH eedvM mRupwieyAM nkiyil. eedvM ezQliEnAw sVpHn i sMsAric@mil. avenA mRupwi nkA QRImM pEyAgicil. ezQli EnAw sMsAriA eedvM vAckA eryM pEyAgicil. 7 avsAnM ezQ teR EdYAgAErAw pRu, qni o evLic Awiey ku piwic@ trik. Q yieR Plem AyiriemH qni avELAw EcAdi cRiyAmElA. aveR EdYAgA mRupwi pR u. EdAri o evLic Awi yH. 8 te M tiric R iyAtiriA ezQ vYtYsHt vO Dric@. rAiyi ezQluM aveR rH kM OIey kANA EpAyi. ezQ av ELAw pRu, BAviyielA sMBvi k q pRytinH mric orAew tHmAvien nI ekAuvrNM. {A ni EziveR tHmAvien nI v NM. 9 qA av ezQliEnAw pR u, ezQ ecyHtetAeN nin RiyiEl! yi AEyliniM avenlA evLicAwAeryM BAvi pRyver yM puRAi. nI qe ctic@ ekAlA nA mitH. 10 ezQ yEhAvyew nAmi OIyHH o vAgHdAnM ecyHt. av pRu, yEhAv jIvic i ri EpAel stYmAyM aen ec@ ekAH nI ziiewkyil. 11av EcAdic @ , eryA {A nin
3

Evi ekAuvErtH? ezQ pRu, zmEvlien ekAuvrik. 12aen sMBvikyM ecyH t ! zmEvlien kH av nilviLic@. av ezQli EnAw pRu, nIeye viciri ! nI ezQlANH. 13rAjAvH OIEyAw pRu, ByewtH! nIeyA kA tH? av pRu, nilniH orAAvH y v {A kA. 14ezQ EcAdic@, av qEpAelyANiri tH ? av mRupwi pRu, o viEzx nILAymNi vyen EAel. anrM atH zmEvlAyi evH ezQli mnilAyi. ezQ nm sHkric@. aveR mKM nil sHp zic@. 15zmEv ezQliEnAw EcAdic@, nIeyinAeNe kxHwewiytH? nIeyinANH qe viLic @ vi ytH? ezQ mRupwi pRu, {AnAek } ilANH! ePlisHtY qnietier yi viri. eedvM qe eekevwiykyM ecyHtiri. eedvM nieyEAw mRupwi pRyil. qEAwH mRupwi pRyA av vAckA erEyA sVpHneLEyA pEyAgi mil. atinAlANH {A aey viLi c t H . q ecNemH aH qe pEdziNM! 16 zmEv pRu, yEhAv nie eekvi@. dAvIdAke nieR ayAr EnAewAvumANH. aekAH nIeyinA eNe buimitH? 17teR tAlrY niEAw pRyA yEhAv qe pEyAgici@H. yEhAv ec@em pR EpAel ec@kyANiEA. yEhAv niiniM rAjYM vlik yANH. rAjYM nieR ayAri ovnH yEhAv nkA EpAvukyANH. dAvIdA NH ayAr. 18nI yEhAvey asricil. nI amAElkYer nzii kEyA avErAw yEhAv qmAM EkApici@eH aver EbAYew kEyA ecyH t il . aekAANH yEhAvyiH niEAwien ec@tH. 19 H yi AEyEsnEyyM nieyM EtAliA yEhAv ePlisHtYer a vdiM. nAeL nIyM nieR puAM view qEAewAmAM! 20 ezQ Evgi tRyi vI}ukyM aview kiwkyM ecyHt. zmEv pR kArY ekAH ezQ vLer Byi. rAiyM pkluM oM k}iAekAH ezQ vLer INit nAyi. 21 OI ezQlieRyw v. ezQ yTAi ByievH av mnilAi. av pRu, EnA, {A ayew B]tY. {A a ey asric@. qeR jIv pNyM vc@M aH vzYe {A ecyHt. 22 ni dyvAyi {A pRy EkA luM. {A ayH RcH hArM nk

1 zmEv 28:23-30:8

306
aMgIkriil. 7smADAni mwi EAvuk. ePlisH t YBrNADipAe tirAyi oM ectH. 8 dAvIdu EcAdic@, {A q etA ecyHttH? {A ayew aw v mt EA ver {A q ti yA ecyH t tH ? qeR rAjAvA yEhAvyHEvi z@eL EnriwA aH qekAANH qe avdiA tH. 9 KIzH mRupwi pRu, nIeyA nl mxYnAeNeniRiyAM. nI eedvi eR o dtenEAelyANH. pE ePli sHtYnAykA dAvIdH nEAewAM y i vEr qH EA}uM pRy. 10 atirAviel te nIyM nieRyAk M mwiEAkNM. {A ni t ngriEl mwuk. nAykA nie i pRy tikeLAM ecvieA tH. nI nlvnANH. sUrY diEtAew lM viwk. 11atinA dAvIdM av eRyAkM atirAviel te q}uE H ePlisHtYew rAjYEEpAyi. eP lisHtY yie EyliEl kyRiEAvu kyM ecyHt.

e. aH a tiNM. aEA a yew v}i nIA ayHH mtiyAy zi lBiM. 23 qA ezQ a nirsic@ av pRu, {A Biil. ezQlieR EdYAgA avELAw EcH hArM k}iA aven nibic@. owvi ezQ av pR Ek@. av nil niM q}uEH kilili. 24 OIyew vIi o ekA}ukALi yAyi. av EvgM kALiey ekA. av Rc@ mAevw eekyi evc H pri. qiv puLimAvu EcA amAi. 25av BNM ezQlieRyM EdYAgAewyM mi vyHkyM ecyHt. ezQluM av eR EdYAgAM Bic@. rAiyi e aver}uEH aviwM viwkyM ecyHt.

29

dAvIdH {ELAewAM vrt!H ePlisHtY tew BwAer m}u v aEPi sMGwiic @ . yi AEylukA yie Eyli jl DAryHw pALymwic@. 2ePlisHtY BrNADikArik tew Bwzt ELAwM Bwsh ELAwemAM nIuk yAyi. dAvIdM aveRyAkM vuM pii KIziEnAewAmAyi nIieAitH. 3 ePlisHtYnAykA EcAdic@, Q qAy view qA ec@tH? KIzH nAykAErAw pRu, tA ezQlieR EdYAgArielAvnA yi dAvIdH . vLerAlmAyi dAvIdH qEAewAmANH. ezQlien viH qeR yw vtiEzxM aven M pRy tAyi {A oM kiil. 4 pE ePlisHtYnAykAH KI ziEnAw vLer EdxYmAyi. av pR u, dAvIdien tiricyyHk! aH avnH ekAw ngriEl dAvIdH mwiEAkNM. av {ELAewAM yi vvA pAwil. av view yAyA nmH new pALyi e z@ q gtiyAM. newyA keL ekAH av aveR rAjAvAy ezQlien sEAxiiM. 5yi AEylu kA Q pAilUew, sHtti aEt yA teyANH dAvIdH, ezQ yirM zueL ekA. qA dAvIdH ptinAyirM z@eL ekA! atinA KIzH dAvIdien viLic@ pRu, yEhAv jIviEAel stY mAyM nI qni vizVsHtnANH. nI qeR Esnyi EsvnM axHWi ti qni sEAxEmyZ. nI qeR yw vtiEzxM nii {AenA vuM kiil . qA ePlisH t Y BrNADipA nie o nl v nAyi
6

amAElkY sikAgH mi mAM divsM dAvIdM aveR kM sikAgi qi. amAEl kY sikAgH mictAyi av ku. enegbH EdzANH amAElkY mNM nwiytH. av sikAgien mikyM ngrM erikyM ecyHt. 2 sikAgiel OIkeL av twvukA rAi. ecRuAeryM v]eryM av piwiwi. eryM av ekAil. av er piwic@ ekAuEpAvukmAM ecyHt. 3 dAvIdM M sikAgieliyEA ngrM kieyriytAyANv ktH. avew BArYmAM puAM puimAM oe nxHwe@. amAElkY averey lAM piwic@ekAuEpAyi. 4 niyM kryA nAvA INiMver dAvIdM av eR EsnAMgM ci nilviLic@. 5 dAvIdieR BArYmArAy yie EylukAri ahiEnAvM, kEliel nAbAlieR viDvyAy abIgyi qiveryM nxHwe@. 6 tew meL twvukArAyi piwic@ ekAuEpAyti EsnAMg m}uvM d+KikyM EkApikyM ecyH t . av dAvIdien kelRiu ekAl@ti eni sMsArikyAyi. atH dAvIdien vLer d+KitnAi. qA dAvIdH teR eedvmA yEhAvyi zi kei. 7 dAvIdH puErAhitnAy abYATAriEnAw pRu, EPAdH ekAuv. 8 anrM dAvIdH yEhAvEyAw A ic@, {ew wMbeL piwic@ ekAuEpAyver {A piwrNEmA? {Anver piwiEmA? yEhAv mRupwi pRu, aver piwk, nI aver

30

307
piwiM. niew wMbeL nI ri M. dAvIdM M Qjiptini H awimkeL kA 9- 10 dAvIdH tEAewAm aRuRu EperyM i ebEsAmlyiwiEl EpAyi. aveR sMGiel Ru Ep l ti. yA wrAnAvA INitM dblmAytinAlANH av aview tiytH. atinA dAvI dM nARu EpM amAElkYer piw. 11 dAvIdieRyAA o vyli o QjipHtkAren ku. av aven dAvIdieRywE ekAuEpAyi. av avnH evvuM BNvuM ekAw . 12av QjipHtkArnH o kxNM aiywyM NmirilyM nki. BNM k}icEA aveR INM mARi. k}i m dinrALi av oM k}iciil. 13 dAvIdH QjipHtkArEnAw EcAdic@, rA nieR yjmAn? nI qview niM v? QjipHtkAr mRupwi pRu, {A o QjipHtkArnANH. o amAElkY eR awimyANH {A. mH divsM mH qni ErAgM vrikyM yjmAn qe EpikyM ecyHt. 14EtY jIvi enegbH { mic@. ey dyM kAElbukA vsi enegbuM { mic@. sikAM { ki c@. 15 dAvIdH QjipHtkArEnAw EcAdic@, {ew wMbeL piwic@ ekAu EpAyvew awE nI {eL ekAuEpAkAEmA? QjipHtkAr mRu pwi pRu, eedvsmi ni o viEzxvAgHdAnM ecyHtA aver keA {A nieL shAyiAM. qA qe ekAl@kEyA yjmAnen tiriEclikEyA eciel ni vA trNM. dAvIdH amAElkYer EtAli QjipHtkAr dAvIdien amAElkY ewywE ekAuEpAyi. av tiM wic@M o eemtAni @M kiwkyAyi. ePlisHtYriniM eydAriniM t piwiecw sADnew Epri av ahAdik yAyi. 17dAvIdH aver mikyM vDikyM ecyHt. sUErYAdyM mt piEH sAyAMver av @mi. okR kyRi oAwiEAy nARu yvAeLA}iek amAElkYrAM avEz xicil. 18 amAElkY piwic @ ekAuEpAy teR ru BArYmA shitM qlAM dAvIdH tiric@piwic@. 19oM nxHweiil. m}uv ikeLyM v] eryM av kei. tew meL m}uv av kei. amAElkY ekAuEpAyet lAM av kei. dAvIdH aveylAM
16

1 zmEv 30:9-31:3

20 tiriek ekAuv. wkeLyM k kAlikeLyM m}uv dAvIdH ekAuv. dAvIdieR A Q m]geL mE nwi. av pRu, av dAvIdieR sAnmANH.

qlAvM lY pH ebEsA mlyiwi tiyi Ru EpewywH dAvIdH qi. av dAvIdien piwrA k}iyA db l M INitmAyi. av dAvIdienyM avEnAewAM EpAy BwA eryM kANA Riv. dAvIdM ees nYvuM awvEA ebEsA ml yiwiel jn aver zMsic@. dAvIdH avErAw zlmEnVxic@. 22dAvI diEnAewAM EpAyvri }ArAy tAM dxHwAAyi. } A pRu, Q Ru Ep nEA ewAM vil. atinA n avH oM ekAwEtil. avH avew BArYmAeryM mELyM mAEm lBi. 23 dAvIdH mRupwi pRu, atH sEhA drAEr, aen ectH! yEhAv nm nkiytieni ciik! ne mic z@vien EtAliA yEhAv ne avdic @ . 24ni pRytH M iil ! sAmAnELAewAM nivM yi EpAyvM lY sADn nkNM. ql AvM o EpAel pvyH NM. 25dAvIdH tH yi AEyli o klnyM niymvu mAi. M Q niymM w. 26 dAvIdH sik A gieli. anrM amAElkYriniM piwiecw sAD nLi ER av eydyiel EntA LAy teR suXyc@ ekAw . dAvIdu pRu, yEhAvyew z@ LiniM {A qw sADnLi ni ni sAnmANH v. 27 dAvIdH, sADnLiniM eR EbET, enegbiel rAEmAH, yAI, 28 aErAEv, siPHEmAH, qsHetEmAvA, 29 rAKA. eyrhHEmlYewyM EknYew yM ngr, 30EhAA, EbA zA, aTA, 31ehEA qiviwLiel EntAM ekAw. dAvIdM M tAmsic qlA sMGLiel EntA M av sADnLi eR ayc@ ekAw.
21

ezQlieR mrNM ePlisH t Y yi AEylientier pwev@kyM yi AEylukA ePlisH t YriniM oAwiEAvukyM ecyH t . giEbAvApv t ivc H aEnkM yi AEylukA ekAl e @. 2 ePlisH t Y ezQliEnAwM puA ErAwM kw yM nwi. ePlisHtY ezQlieR puArAy EyAnATA, abInAdAbH , emIvA qiver vDic@. 3 ezQlientiery yM wt wt vxLAyi. vil A Lik qyH t

31

1 zmEv 31:4-13

308
giEbAvApv t i ezQluM m puAM mric@kiwtH av ku. 9 ePlisHtY ezQlieR tl evimA@ kyM aveR yDM qwkyM ecyHt. vA av ePlisHtYi wyiluM tew vi#hew ly LiluM qic @ . 10av ezQlieR yDM asH E tAerieR EdvAly i vc @ . ePlisH t Y ezQlieR zrIrM EbH-zAniel mri iyiw kyM ecyHt. 11 ePlisH t Y ezQliEnAw ecyH t kArY gielyAdiel yAEbzH n ivA sik Ek@. 12atinA yAEbziel qlA BwAM EbH-zAniEl EpAyi. rAi m}uvM av nw! anrM av ezQlieR zrIrM EbH-zAniel BiiyiniM qw. ezQlieR puAew zrIrM av Ri. an rM av zrIr yAEbziEl ekAuEpAyi. aview yAEbkA ezQlieRyM m puAewyM zrI r dhiic@. 13anrM av ezQ lieRyM puAewyM aik epRui yAEbziel mrc@vi sMsHk ric@. anrM }u divsM pvsicH yAEbkA tew d+KM kwiic@.

aukELH ezQlinH vLer priE@. 4 teR yDvAhkEnAw ezQ pR u, nieR vAeLwH qe vDik. aEA viEdzik qe mRiEvlicH prihsikyilElA? qA ezQlieR yDvAhk vis tic@. ayA vlAet Byi. ati nA ezQ sVM vAeLw sVyM mric@. 5yDvAhk ezQ mric ku. atinA avM sVM vA ekAH htY ecyHt. ezQliEnAewA M av aview mric@vI. 6 aen, ezQluM aveR m puAM y DvAhkM omicH a mric@.

ezQlieR mrNi ePli H stY sEAxM 7 tA}Hvryew mRuvz yi AEylu kA, tewyAk yi niM oAwiEA ku. ezQluM puAM mrictH av ku. atinA yi A EylukA tew ngr viH oAwi EAyi. aEA ePlisHtY avew ngrLi v tAmsmAi. 8 piEH, m]tEdhLini sAD neLwA ePlisHtY mwiEAyi.

309

2 zmEv
1
ezQlieR mrNei dAvIdH aRiy amAElkYer EtAlictiEzxM dAvIdH sikAgiEl mwi. ezQ ekAle ywen yi atH. dAvIdH aview ru divsM ti. 2anrM mAM divsM o yveesnik sikAgiEl v. ezQlieR pALyi niA yi ayA vtH. ayAew vO kIRiyi. ayAew tlyi ecLi purumi.* ayA dAvIdieR ywvH mKM nilmi nmsHk ric@. 3 dAvIdH ayAELAw EcAdic@, nI qview niA vtH? ayA dAvIdiEnAw pRu, yi AEylukAew pALyi niA {A vtH. 4 dAvIdH ayA ELAw EcAdic@, yi rANH jyic etH dyvAyi qEAw pRy.ayA mRupwi pRu, new A y rMgniM oAwiEAyi. aEnkMEp ymiyi vI mric@. ezQluM av eR pu EyAnATAM mric@. 5dAvIdH yveesnikEnAw EcAdic@, ezQ luM aveR pu EyAnATAM mric@ evH nineen aRiyAM? 6 yveesnik pRu, {A gi EbAvA mlyielAniwyAyi. ezQ teR i cAri nitH {A ku. ePlisHtYew EtkM tir wyALikM ezQliEnAww ekAi. 7 ezQ piiriu EnAiyEA qe ku. ayA qe viLic@. {A viLi Ek@. 8 aEA {A rAeNH ezQ qEAw EcAdic@. o amAElkY nAeN {AnvEnAw pRu. 9a EA ezQ pRu, dyvAyi qe ekAl. qni vlAet mRiEviri. mrNAsnAyi@M {A cAil. 10a yAew mRivuk kEA ayA mrNAsnAyi qH qni EbADY mAyi. atinA {A ayAeL vDic@. anrM {A ayAew kirIwvuM eekv LyM Qrieyw. atH {A ayHA yi ekAuvi@H EBA? 11 tId+KM kwiitinH dAvIdH teR vO vlic@ kIRi. dAvIdi EnAewAmAyivM aen te ecyHt. 12av vLer d+KitrAyi kr u. eevErMver averAM k}i cil. ezQlieRyM EyAnATAeRyM mr Ni av kru. yEhAvyew ekA le jntyHM yi AEyliM Evi
a y A L @ e w . . . p u r u m i ayA vLer d+KitnAyievANi kANitH.

dAvIdM aveRyAkM kru. ezQ luM ayAew pu EyAnATAM an vDi yi AEylukAM yi mric ekAANv krtH. amAElkYen vDiA dAvId kli 13 anrM ezQlieR mrNvA te aRiyic BwmAyi dAvIdH sMsA ric@. dAvIdu EcAdic@, nI qview niA vtH? yvBw mRupwi pRu, {AenA prEdziyew punANH. {A enA amAElkYnANH. 14dAvIdH yvBw EnAw EcAdic@, yEhAvyew aBixi rAjAvien vDiA nin BymAkA etH? 15-16 dAvIdH amAElkYEnAw w pR u,nieR mrNi nI te r vAdiyA. yEhAvyew aBixi rAjAvien nI vDic@ev nieR vA k te nI vALiyAeN etLi yi. anrM teR o yvBwen viLiciH amAElkYen vDiA dAvIdu kl i c @ . aen yi AEylukArnAy yvAvH amAElkYen vDic@. ezQlienyM EyAnATAenyMpi dAvIdieR vilApgAnM 17 ezQlienyM ayAew pu EyAnA TAenyM pi dAvIdH o vilApgAnM pAwi. 18eydyiel jneL m}uv gAnM pWiivA dAvIdH teRyA kELAw klic@. vilH qANH Q gAn ieR EprH. rAew pusHtki tH q}utei@H. 19 yi AEyEl, nieR sQrYM mlk Li nziie@. oA! vIrA qen vI 20 vA gi pRy tH. asHekElAniel etvukLi a viLic@ pRytH. ePlisHtYngr sEAxiM! pNLiel viEd zik sxHwrAM. 21giEbAvApv tEm m}EyA mEA vI}Atiri e. vylukLiniM v}ipAwk eLAM vrAtirie. vIrAew pric k aview ic@. l, ezQlieR pricyi qyiil. 22EyAnATAeR vilH atieR pH z@eL vDic@. ezQlieR vA atieR pien vDi c@! mricvew EdhniM av rM citRic@. zew EmdiEl av evi. 23 ezQluM EyAnATAM jIvitilv prsHprM sHEnhicAhAdic@. mrNi EpAluM aver EvepwAnAyil! k}u

2 zmEv 1:24-2:21

310
punAy QzHEbAezien abHEn mhnyImiEl ekAuEpAvukyM 9 av en gielyAdH, Ez, ey I, qyIM, ebnYAmI qivewyM m}uv yi AEylukAewyM rAjAvAkyM ecyHt. 10 QzHEbAezH ezQlieR punA yi. yi AEyliEm BrNmArMBi EA QzH-EbAezinH nAl vyA yi. av ru vxAlM Bric@. qA eydAEgAA dAvIdienyA piwtH. 11ehEAniel rAjAvA yi dAvIdH. }u vxvuM Ru mAs vuM dAvIdH eydAEgAAer Bric@.

kAerA EvgtyvrAyi av. siMheLA krAyi av. 24yi AEypuimAEr, ezQli Evi kryk. ezQ ni mEnAh rmAy v vO t. niew vOLilv sV aluk piwi ic@. 25 yi k vI. giEbAv yew i EyAnATA mric@. 26 qeR sEhAdrnAy EyAnATAEn, nieR nxH w M qnie vlutANH ! niEAewAm jIvitM {AnmAM sVdic@. nineEAwAyi sHEn hM OIkew sHEnheA vlutA yi. 27k yi vI. y EApkrN nzic@. dAvIdM sMGvuM ehEA niEl nIu piIwH dAvIdH yEhAvyew pEdz mArAu. dAvIdu EcAdic@,eydY yiel etiluM ngriEl {A EpAkENA? yEhAv dAvIdiEnAw pRu, EvNM, EpA .dAvIdu EcAdic@, {AenEAA EpAEktH? yEhAv mRupwi pRu, ehEAniElH. 2 atinA dAvIdM ayAew ru BArY mAM ehEAniEl nIi. (yie Ey AriyAy ahIEnAvAmM kElukAr nAy nAbAlieR viDv abIgyilu mAyi ayAew BArYmA.) 3teR jn eLyM avew wMbeLyM dAvIdH ekAuv. ehEAniluM smIp ngr LilumAyi av tew Bvn p Ni. yAEbkAErAwH dAvIdH ni pRy 4 eydApuxA ehEAniEl vrikyM dAvIdien eydyiel rAjA vAyi aBiExkM ec@kyM ecyHt. an rM av dAvIdiEnAw pRu, yAEb zH-gielyAdkA ezQlien sMsHkric@. 5 yAEbzH -gielyAdkAewywE dAvIdH dtAer ayc @ . dtA yAEbkAErAw pRu, nieL yEhAv a#hie. qeA ni niew yjmAnnAy ezQliEnAwH aveR cArM* sMsHkrik v}i dykA iyiri. 6yEhAv niELAwH kANY vAM vizVsH t mAyirie. {AM niELAwH kNEyAew epmARuM. 7 EA kM eeDrYzAlikmAyiri k. niew yjmAnnAy ezQ mrN mwu. qA eydyew wMbM avew rAjAvAkA qe aBiExkM ecyHtirikyANH. H QzEbAezH rAjAvA EnrieR punAy abHEn ezQli eR EsnAnAyknAyi. ezQlieR
8

mArkmAy EpArAM EnrieR punAy abHEnruM ezQli eR punAy QzHEbAezieR EdYA gAM mhnyIM viH giebEyAni El EpAyi. 13esyyew punAy EyAvAbuM dAvIdieR EdYAgAM giebEyAniEl EpAyi. giebEyAni el LinwvcH av abHEnri enyM QzHEbAezieR EdYAg AeryM kumi. abHEnrieR sMGM LieR o vzi. EyAvAbi eR sMGM LieR mRuvzM. 14 abHEn EyAvAbiEnAw pRu, nmH new yvBwAereAH o m/rM nwAM. EyAvAbu pRu, zri, nmeA EpArAM nwAM. 15 atinA yvBwA q}uE@. ru sMGvuM EpArAi tewyA keL qi. ezQlieR punAy QzH EbAezi Evi EpArAwA ebnYA mIeR EgAArAy puEper av etrew. 16oAErAM teR z@ vieR tlyi piwiwkyM aveR pAzVi teR vAekAH kyM ecyHt. atinA averlAM o mic@ nilMptic@. atinAlANH lM mcykiyew nilM qRiye wtH. giebEyAnilANH lM.
12

aveR cArM ezQlieRyM EyAnATAeR yM zv zrIr dhiic@. 1 zm. 31+12 kAk.

H abEn asAEhlien vDi 17 anrM EpArAM BIkrmAeyA y mAyiI. aH dAvIdieR BwA abH E nrienyM yi AEylukAeryM prAjyewi. 18esyyHH EyAvAbH, abIzAyi, asAEh qien m puAAyi. asAEh Evgt y o oAArnAyi. o kA@mA nieRy EvgmAyi asAEh linH. 19asAEh Ener abHEnrieRy wE oAwiecl@kyM ayAeL oAwi A wukyM ecyH t . 20abHEn tiriu EnAi EcAdic@, nIyAENA asAEh? asAEh pRu, aet, {Ate. 21 asAEhlien mREvl i NemH abHEnrinA#hmilAyi. atinA abH E n asAEhliEnAw pRu,

311
qe oAwi niiyiH yvBw ArielArAew piAel EpAvuk. nin anAyAsM aveR pwc piwiec wAM. qA asAEh ati vis tic@. 22 abH E n asAEhliEnAw vIuM pRu, qe oAwitH ni. ael i qniH nie ekAElivM. aEA eLni nieR sEhAdr EyAvA bieR mK EnAAnAvil. 23qA asAEh abHEnrien oAwitv sAniicil. atinA abHEn teR ieR piM asAEhlieR vy i iyi. M asAEhlieR vyi }i Lc@kyRi ayAew puRwi evLiyi v. asAEh aviewvc@ te mric@. EyAvAbuM abIzAyiyM abEnrien piw H asAEhlieR zrIrM nil kiw. v}i oAwiEAyverAe asAEhli eR m]tEdhM kANAnAyi ni. 24q A EyAvAbuM abIzAyiyM abHEn rien oAwic@. av giebEyAmmi yiEl mAi gIhieR mi lu aAieliyEA sUrY tAH asHtmicEtyZ. 25ebnYAmI EgAA abHEnrieRywE v. averlAM i mkLi oic@ ni. 26 abHEn EyAvAbiEnAwAEAzic@, n qeM prsHprM yM ecyHtH vDiENA? tIcyAyM tH d+KiEl avsAni q ninRiyAM. sVM sEhAdrAer ekAl @ tvsAnii A jnELAw pRyk. 27 aEA EyAvAbu pRu, nI a en pR nAyi. eedvM jIvi EpAel stYmAyM nI aeneyAe pRilAyievi BAtiluM jn tew sEhAdren oAwik yAyiEen. 28atinA EyAvAbH kAhLM m}kyM ayAewyAk yi AEylukAer oAwitvsAnii kyM ecyH t . yi AEylukAErAw vIuM @mA av micil. 29abH EnM ayAew kM rAi m}uv EyAAtA}HvryilUew nw. av EyA Andi kwkyM mhnyImielM ver pk m}uv nwkyM ecyHt. 30 abH E nrien piw nii EyAvAbH mwiEAyi. EyAvAbH teR yAkeLeyl A M oic @ iyEA asAEhlwM dAvIdieR peAtH EdYAgAer tni nxHwmAey mn ilAi. 31pE dAvIdieR EdYAg A abHEnrieR sMGie m Rup ebnYAmIEgAAer vDici . 32dAvIdieR EdYAgA asA Ehlien ekAuEpAyi EbHElehmi lu ayAew pitAvieR zvwIr i sMsHkric@. EyAvAbuM sMGvuM rAi m}uv sric@. av ehEA nieliy wenyAyi sUErYAdyM.

2 zmEv 2:22-3:10

yi AEy-eydA yM ezQlieRyM dAvIdieRyM wMb ti dIGkAlE yM nw. dAvIdH wt wt k nAyi. ezQlieR wMbM dble@M v.

ehEAni jnic, dAvIdieR Ru puA 2 dAvIdieR Q puA ehEAni jnic v rANH . amH E nAnAyi m pu. yie EylukAriyAy ahiEnA vmAyi amHEnAeR mAtAvH. 3kiel yAbAyi rAme pu. kElu kArnAy nAbAlieR viDvyAy abI gyilAyi ayAew a. abHzA ElAmAyi mAme pu. eg Riel rAjAvAyi tmyiyew pui yAy myK yi abHzAElAmieR a. 4nAlAme punAyi aEdAnI yAvH . hIH yi aEdAnIyA vieR a. ezPtYAvH yi aA me pu. abItA yi ezPA tYAvieR a. 5yieyAmAyi RA me pu. dAvIdieR BArYyAy qgA yi yieyAmieR a. dAvI dieR Q puA ehEAni jnic vrANH.

dAvIdiEnAw EcrA H abEnrieR tImAnM 6 ezQlieRyM dAvIdieRyM wMb ti @miyi kAlH abH En ezQlieR Esnyi wt k nAyi. 7ezQlinH risHpA q EprAy o dAsiyAyi. av ayAH o BArYeyEAelyAyi. aAyew puiyAyi risHpA. QzHEbAezH abHEnriEnAw EcAdic@,nIeyinANH qeR aeR dAsiymAyi eelMgik bM puliytH? 8 QzHEbAezu pR EkH abH En vLeryDikM EkApAlnAyi. abH En pRu, {A ezQliEnAwM av eR wMbEAwM vizVsHttyv nANH. {A nie dAvIdi nkiyil. nie EtAliA {AnyAeL avdi cil. eydyHEvi pNieyw o o@kArnl {A. qA Q OI ymAyi qni bM mlM nIeye aprADiyAyi k. 9-10sMBvi emH eedvM pR kArY {A nw AemH {AnitA stYM ec@. rAjYM ezQlieR wMbiniewH dAvIdinH nemH yEhAv pRi . yEhAv dAvIdien yi AEylieR yM eydyewyM rAjAvAM. dA mt Eb-EzbAver* av BriM.
dA mt Eb-EzbA ver vwmt et ver m}uv yi AEyluM qM. dA, yi AEylieR vwBAg o pN vuM Eb-Ezbey dyew etBAg o pNvuM yi.

2 zmEv 3:11-32

312
aymAyi o krARuAAmElA. a yH #hi tri yi AEy lien BrikymAvAM. atinA dAvIdH abHEnrien EpAkAnvdic@. abHEn smADAni EpAkyM ecyHt. abEnrieR mrNM H EyAvAbuM dAvIdieR EsnAptik M yi niM tiric@v. z@ LiniM piwiecw vilpiwic sAD n avew eekyiluAyi. dAvIdH abHEnrien aEA smADAni ic y c E tyZ. atinA abH E n aEA ehEAni dAvIdiEnAewA mAyiil. 23EyAvAbuM ayAELAewA mAyi eesnYvuM ehEAniel i. eesnYM EyAvAbiEnAw pRu, EnrieR punAy abHEn dAvId rAjAvieRywvrikyM dAvIdH av en smDAni ayyH kyM ec yHt. 24EyAvAbH rAjAvieRywei pRu, aeA ecyHttH? abH En ayew aw v, qA aH aven pviAet viyc @! qekAH? 25EnrieR punAy abH Enrien ayHRiyAM. av aey ctiA vtANH. ayew qlA v] ikeLyM pi pWiAnANH av vtH. 26 EyAvAbH dAvIdieRyw ni EpAvukyM sIrAkiNinwH abH EnrieRywE dtAer ayyH kyM ecyHt. dtA abHEnrien tiri ek ekAu v. qA dAvIdH aArYm Riiil. 27abHEn ehEAniel iyEA EyAvAbH ayAeL rhsY sMBAxNinAyi wnA}iyew mDY i o vzE mAi nii. an rM EyAvAbH abHEnrieR vyi kyM ayA mrikyM ecyHt. EyAvAbieR sEhAdrnAy asAEh lien abH E n vDic i . atinA lANH EyAvAbH EA abHEnrien vDictH.
22

{An niREv@ieli eedvM qe zpie! 11 QzH E bAezinH abH E nriEnAw oM pRyA k}iil. QzHEbAez inH aven a EpwiyAyi. 12abH En dAvIdieRywE dtAer ay c@. abHEn EcAdic@, Q rAjYM BriNemANH au ktH. {A mAyi o krARuAiyA yi AEyli eR m}uv BrNADipnAkA {An ey shAyiAM. 13dAvIdH mRupwi pR u, ekAAM! {A nIymAyi o krARu AAM. qA o kArYM mAEm {A niEAwAvzYewZ. ezQlieR pui mIKLien qeRyw ekAuvM ver {A nie kANil. dAvIdinH BArY mIKLien tiric@ ki@ 14 ezQlieR punAy QzHEbAezi eRywuE dAvIdH dtAer ayc@. dAvIdu pRu, qeR BArY mIKLien qni trik. aveL qni vAgHdAnM kiiytANH . aveL EnwtinH Ru ePlisHtYer {A vDic@.* 15 aEA QzHEbAezH avErAwu, lyIzieR punAy PtiEylieR ywniM mIKLien ieAu EpA kA pRu. 16mIKLieR BAvH Pti Ey mIKLiEnAewAM EpAyi. briM ver mIKLien agmikyAyi PtiEy krykyAyi. qA abH E n PtiEyliEnAw pRu, viiEl mwiEAvuk. atinA PtiEy vIiEl mwi. abEn dAvIdi shAyM vAgdAnM H H ec@ 17 abHEn, yi AEyEntAH Q sEzmyc@. ayA pRu,dAvIdien niew rAjAvAA ni kAiri kyANEl A . 18ni a ec@k! yi AEylukArAy qeR jntey {A ePlisH t YriniM m@ z@Li niM riM. q yEhAv pR EA aEhM dAvIdieniyAyi sMsAricitH. 19 abHEn ArY ehEAni vcH dAvIdiEnAw pR. ebnYAmI EgAAErAwM ayA ArY pR u. abHEn pR kArY ebnYA mIEgAAriluM qlA yi AEylukAri luM nl tikrNmALvAiytH. 20an rM abHEn ehEAni dAvIdieRy wE v. abHEn tEAewAM p Eperwi ekAuv. dAvIdH abHEnriM ayAELAewAmAyi vM o vi nki. 21abHEn dAvIdiEnAw pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, {A EpAyi ql A yi AEylukAeryM ayewywE ekAuvreEyA. aEA avH
qeR ... vDic@ {A vivAhniyinH ePlisH t Yew Ru a#cM ekAwH vAiytANH aveL qM.

H abEnrien oAH dAvIdH vilpi 28 dAvIdH piIwH vA Ek@. dAvIdu pRu, {AM qeR rAjYvuM Enri eR pu abHEnrieR mrNi nixHkLrANH. yEhAv tRiy. 29EyA vAbuM aveR wMbAmANH tinH rvAdik. aver m}uvM ti p}iNM. EyAvAbieR wMbi m}uv dritAke. aveR wM bAH xHWM, tLvAtM wiy ErAg Ake. av yi ekAle wkyM piNi kiwkyM ece! 30 tew sEhAdrnAy asAEh lien giebEyAniel yi vDic tinAlANH abH E nrien EyAvAbuM ayAew sEhAdr abIzAyiyM Ec vDictH. 31-32dAvIdH EyAvAbiEnAwM ayAELAewAmAyivErAwM pR u, nieR vO vlic@ kIRuk

313
yM d+KieR vOM DrikyM ec @k. qiH abHEnri Evi kryk. av abHEnrien ehEAni sMsHk ric@. dAvIdH zvsMsHkAri EpAyi. abH E nrieR zvwIri dAvId rAjAvuM jntyM kru. 33 abHEnrieR zvsMsHkArEvLyi dAvIdrAjAvH Q gItM pAwi, dxHwnAy EtA vALieyEAelEyA abHEn mric t H ? 34abH E nEr, nieR eekk bieiil . nieR kAluk clyH iiil . l , abH E nEr, dxHw nie vDic@! anrM jn m}uv abHEnri Evi vilpic@. 35pk smyM m}uvM k vH dAvIdien BNM k}iA Eriic@ekAi. qA dAvIdH o viEzx tijH{eyw, sUrYAsHt mni mH {A aEmA mEetiluM BNEmA k}icA eedvM qe zii e. 36 k jneLlAM dAvIdrAjA vieR v]ikLi sxHwrAyi. 37En rieR punAy abHEnrien ekAlA klic dAvId rAjAvelH eyd yiel m}uv jntyHM yi AEyjn tyH M EbAYmAyi. 38dAvIdrAjAvH teR EdYAgErAw pRu, ni RiyEpAel yi AEyliel o DAn EntAvH mric@. 39rAjAvAyi {A aBixinAy aEtdivsM te yANH aEhM vDieM. esy yew Q puA qni vLer zHn Ai. yEhAv avH avrhi zi nke.
5

2 zmEv 3:33-5:3

ezQlieR wMbi znA H abHEn ehEAni mrNmwu evH ezQlieR punAy QzHEbA ezH Ek@. QzHEbAezM aveR m}uv jntyM vLer By. 2ezQ lieR punAy QzH E bAezien kANA ruEp EpAyi. ruEpM EsnA nAykArAyi. ErKAbH , bAnA qI ruEp Ayi. riEA eR puArAyi av. (ebErA kArnAyi riEA. ebErAH pNM ebnYAmIEgAAtAyi tinA av ebnYAmIkArAyi. 3 pE qlA ebErAtYM giyImiEl oAwiEAyi. avriM aviewe vsikyANH.) 4 ezQlieR punAy EyAnATAnH emPIEbAezH qeA puAyi . ezQluM EyAnATAM ekAle@ ev vA yie Eylini v EA emPIEbAezinH au vyA yi AyM. z@ veH emPIEbAezieR y By. ati nAlv avenyemwH dErEAwi EAyi. qA oAwiEAM v}i av iey tAe}yi@. atinAlveR ru kAlukM tLEpAyi.

ebErAtYnAy riEAeR puArAy ErKAbuM bAnyM cyH QzHEbAez ieR vIiElEpAyi. wAyiti nA QzHEbAezH vimikyAyi . 6-7 alM EgAtH vAutien nAwYilANH ErKAbuM bAnyM vIi El EpAytH. QzHEbAezH teR kiw mRiyi kiwyi zyikyAyi . ErKAbuM bAnyM QzHEbAez ien ieA. anrM av ayAew tl evi eekyielw. EyA AtA}H v ryilUewy v}iEy av rAi m}uv nw. 8 av ehEAni eli, QzHEbAezieR tl av dAvIdi smic@. ErKAbuM bAnyM dAvIdrAjAviEnAw pRu, ayew z@vAy, ezQli eR pu, QzHEbAezieR zir itA. av aey vDiA mic@. yEhAv ayHEvi ezQlienyM wMbeyM ziic@. 9 qA dAvIdH ErKAbiEnAwM aveR sEhA dr bAnEyAwM pRu, yEhAv jIvi MEpAel stYmAyM ayALANH qlA }LiniM qe ric t H . 10 qA meAri o nl vA qEAw pRy q DricH orA qEAw pRu, EnA! ezQ mric@! Q vA ekAuvtinH {AnyAH tiPlM nemANH ayA Drict. H qA {AnyAeL piwiwi sikAgi vcH vDic@. 11atinA {A nieyM ekAH Q miyiniM nIM ecNM. qekAeA ni nItimAnAy orAeL ayAew vIi sVM kiw yi RiiwEA vDic@. 12 atinA ErKAbienyM bAneyyM vDiA dAvIdrAjAvH yvBwAErAw kl i c @ . yvBwA ErKAbieRyM bAnyewyM eekkAlukLriH eh EAniel Linriek ekii. anrM av QzHEbAezieR tl eywH ehEAni abHEnrien sMsH kriciw te sMsHkric@. AEylukA dAvIdien rAjAvA anrM yi AEyliel qlA EgA AM ehEAni dAvIdieRyw ei. av dAvIdiEnAw pRu, EnA , n o wMbmANH!* 2 ezQrAjA vAyi kAlEpAluM aAyi yi {eL nyictH. yi AEy lien yi vijyiicM aeA vnANH . yEhAv te aEyAw pRykyM ecyHt, nI qeR jntyAy yi AEylukAew wynAyiIM. nI yi AEylieR BrNADipnAyiIM. 3 aen qlA yi AEyEntAM ehEAni dAvIdrAjAvien kANA v. dAvIdrAjAvH Q EntAmAyi o krARuAi. ehEAni yEhAv yi

o wMbM nieR mAMsvuM rvuM q vAcYAM.

2 zmEv 5:4-6:3

314
dAvIdH ePlistYetier puRew H 17 yi AEylieR BrNADipnAyi yi AEylukA dAvIdien aBiExkM ec yHt vA ePlisHtY Ek@. atinA ePlisHtY dAvIdien vDiA etr u puRe@. qA dAvIdH Eti aRiykyM eyzElmiel EkAyiEl EpAvukyM ecyHt. 18ePlisHtY erPA yIMtA}Hvryieli pALymwic@. 19dAvIdH yEhAvEyAw en rAu, {A ePlisHtYetier yi EpAk NEmA? ePlisHtYer EtAliA aH qe shAyiEmA? yEhAv dAvIdi EnAw pRu, vH, ePlisHtYer kI}w A {A niymAyM nie shA yiM. 20 anrM dAvIdH bA- eprAsiM* q lE EpAvukyM aviw ePlisH t Yer EtAl i kyM ecyH t . dAvIdu pRu,epAiy aNyilUew evemA}uEAel yEhAv qeR z@eL tk. atinAlANH linH bA-eprAsiM qH dAvI d EpritH. 21ePlisHtY tew vi# h bA-eprAsImi Epic @ . dAvIdM eesnYvuM vi#heLw. 22 ePlisH t Y vIuM vH erPAyiM tA}Hvryi pALymwic@. 23 dAvIdH yEhAvEyAw Aic @ . vN yEhAv dAvIdiEnAw pRu, aEAu EpAktH. avew eesnY ieR piiEl EpAvuk. bAsM mrRMvc H aver mik. 24 mrLiEl kyRuk. bAsMmr LiliH yinH nww ePli sHtYEsnyew zbHdM ni Ek AM. aEA ni epe vi NM. qeA aEA yEhAv ecH ePlisHtYer ni Evi EtAliM. 25 yEhAv pREpAel dAvIdH ec yHt. ayA ePlisHtYer EtAlic@. Egbmt Egesvery mAi lUew av aver rkyM ecyH. eedvieR viepkM eyzElmiElH yi AEyliel mikc pwyALikeL dAvIdH vIuM sMGwiic @ . av mtinAyirM EpAyi. 2anrM dAvIdM avM eydyiel bAEl q lE EpAyi. av eedvieR viepkM eydyiel bAElyi niewkyM eyzElmiEl nIu kyM ecyHt. jn yEhAvey rA DiA viepkiEl EpAM. yEhAvyew siMhAsn lYmANH vi epkM. viepki mkLi ekbumAlAKmAew timkAyi . Q mAlAKmAewEm svznAy yEhAv vsi. 3dAvIdieRyAk i mkLilu abInAdAbieR
b A - e p r A s i M yEhAv tkv qM.

yew sviDi vcAyi atH. an rM EntA dAvIdien yi AEy lieR BrNADipnAyi aBiExkM ec yHt. 4 BrNmArMBicEA dAvIdinH mvy Ayi. nAl vxM aEhM rAjAvA yi. 5 ehEAniniH aEhM }u vxvuM Ru mAsvuM eydA Bric@. ey zElmi mim vxM qlA yi AEylienyM eydeyyM Bric@.

dAvIdH eyzElmieREm vijyM Enw 6 rAjAvuM EsnyM eyzElmi vsi eybUsYErAw yM ecA EpA yi. eybUsY dAvIdiEnAw pRu, nin {ew ngre kI}wAnA vil. {ew aM tLvAtErA giMEpAluM nie twyAnAvuM. (dAvI dinH ngriEl kwAnAviel DArNmlmANH avren pRtH . * 7 qA dAvIdH sIEyAEkA piwiecw . EkAyANH dAvIdieR ngrmA ytH.) 8 aH dAvIdH teR BwAErAw pRu, niH eybUsYer vDiNem ei evemA}u nIAiyi lUew EpAyi aM tLvAtM piwi c v mAy zuL@ew awek. atinAlANH, aM mwM vsti yi kwtH q jn pRytH. 9 dAvIdH EkAyi vsikyM atinH dAvIdieR ngrM q EpriwkyM ec yH t . miEl A q viLi EdzM dAvIdH niic@. ngri aEhM w t ekiw niikyM ecyHt. 10 svznAy yEhAv avEnAewA mAyitinA dAvIdH atiznAyi I. 11 eewRiel rAjAvAy hIrAM dAvIdiRy wE dtAer ayc@. EdvdAmrvuM mrNiAeryM klNiAeryM hIrAM ayc @ . av dAvIdieR ekAArM pNi. 12aEA, yEhAv te yTA i yi AEylieR rAjAvAiyiri evH dAvIdi mnilAyi. teR sA%AjYe eedvieR jntyAy yi AEyliEvi yEhAv ExHwmA iey dAvIdi mnilAyi. 13 dAvIdH ehEAniniM eyzEl miEl nIi. eyzElmi dAvIdinH wt dAsimAeryM BArYmAeryM lBic@. eyzElmi dAvIdinH ERwi puAM puimAM jnic@. 14dAvIdinH eyzElmi piR puA verA yANH+ zv, EzAbAbH, nATA, zElA EmA, 15yibHhA, qlIv, EnePgH, yAPIy, 16qlIzAmA, qlYAdAvH, qlIEP elH.
d A v I d i n H . . . p R t H eyzElM ngrM o i mkLilA niiciritH. ngr i @M y EkAyH. atinA a piwicwk yAsmANH.

315
vstiyiniM viepkM ekAu v. anrM av eedvieR vi epkM putiy o viyivc @ . abInAdAbieR puArAy A, aEhYAvH qivrAyi putiy vi oAwicitH. 4 aen av viepke i mkLilu abInAdAbieR vsti yiniM ekAuv. A eedvi eR viepkEAewAM viyilu Ayi. aEhYA viepki mi nwkymAyi. 5dAvIdM yi AEylukA m}uvM yEhAvyH mi n]M ec@kyM eessH twi yiluAiy sMgIEtApkrN, kirM, vIN, ec, cpHLA, lALM qiv vAyikymAyi. 6dAvIdi eRyAk nAEKAeR emtiLiel iyEA kALk kAliwRukyM eedvieR viepkM viyi niH tAe} vI}A wukyM ecyHt. A viepkM piwic @ . 7qA yEhAv EyAwH vLer EkApikyM ayAeL vDikyM ecyHt. * vi epki sHpzik v}i eedve av driielANH A kAi ytH. A viepkinriek mric@. 8 yEhAv ey vDictH dAvIdien e{ ic@. dAvIdH li EpersHA* q Ep nki. M lM EpersH-A q EprilANRiyew tH. 9 dAvIdH aH yEhAvey vLer By. dAvIdH rAu, eedvieR vi epkM qnieen view ekAuvrA nAM? 10atinA yEhAvyew vi epkM dAvIdieR ngriEl ekAu vrA dAvIdi k}iil. dAvIdH vi epke gtYnAy oAEbdH-EdAmieR vstiyi vc@. gtYnAy oAEbdH-EdA mieR vstiyiEl dAvIdH epkM v}i yi niew ekAuEpAyi. 11yEhA vyew viepkM m mAsEH oAEbdH-EdAmieR vstiyilAyi. yEhAv oAEbdH-EdAmienyM ayAew wMbeyM a#hic@. 12 piIw jn dAvIdiEnAw pRu, yEhAv oAEbdH- EdAmieR wMb e a#hiciri. eedvieR viepkM aviewytinA av etl A M ag] h ItM. atinA dAvIdH EpAyi eedvieR vi epkM oAEbdH- EdAmieR vstiyi niM ekAuv. dAvIdH vLer hAd ciM kAMxABritmAyi. 13y EhAvyew viepkM mv Ru vwvcEA nikyM dAvIdH o kALEyyM o piEyyM bliyi kyM ecyHt. dAvIdH yEhAvyHm
H qA ... ecy eedvieR viep kEmA viwAriel mEetiluM pkr NEmAEl vYmAEm qwAvU. A o ElvYnlAyi. sMKYA. 1+50 vAyik. EpersH A yew zi qM.

2 zmEv 6:4-7:2

i n]M vyHkyAyi. 14dAvIdH o lin EPAdNii. dAvIdH yEhAvyH mi teR m}uv zi EyAewyM n]M ec@kyAyi. 15 yEhAvyew viepkM ngri El ekAuvtieR hAdimi i dAvIdM m}uv yi AEylukArM EAzikyM kAhLM m}kyM ecyHti. 16ezQlieR pui mIK jnAlyilUew puRE EnAkyAyi . yEhAvyew viepkM ngr iElekAuvrEv dAvIdH yEhAv yew mi cAwkyM n]M vyHky mAyi. k mIKLinH dAvIdiEnAwH avjH{ EtAi. ayA sVyM aphA sYnAtAyi av kti. 17dAvIdH viepkinAyi o wArM Api c@. yi AEylukA yEhAvyew epkM wArii yTAAn vc @ . anrM dAvIdH yEhAvyH mi EhAmyAgM smADAnblikM a ic @ . 18EhAmyAgM smADAnbli kM aictiEzxM dAvIdH svz nAy eedvieR nAmi jneL a#hic @ . 19dAvIdH yi AEyliel qlA OIpuxAM oAErA ax NvuM NmiriywyM RcixN vuM nki. wH qlAvM vIwkLi El EpAyi. mIK dAvIdien zkAri dAvIdH sVM vstiey a#hiA nAyi EpAyi. qA ezQlieR pui mIK ayAeL kANAnAyi Riv. mIK pRu,yi AEyrAjAvinH H orA bmAnmilAtAyiri! aH ayew dAsimAew mivcH sVM vOL}ic@. aH nANmilAet sVyM ngH n nA EBAxenEAelyANH ! 21 aEA dAvIdH mIKLiEnAw pRu, yEhAv qeyANu etrewiri tH. nieR pitAvienEyA ayAew wMbie ereyiluEmA al. teR jntyAy yi AEylukAew En tAvAyi yEhAv qe etrew. atinA yEhAvyew sviDilu n]vuM EGAxvuM {A wM. 22w t vixmmuAmAy kArY {A cilEA ecyHEtAM! opE nIeye driiel vrAM. qA nI pRy epik qe ecAli aBimAnikyM qe bmAni kyM ec@M! 23ezQlieR pui mIK LinH oriluM o iyAyil. av vYyAyie mric@.
20

lyM pNiyA dAvI dieR #hM dAvIdH teR putiyBvni tAms mArMBicEA yEhAv aEhi @m z@LiniM smADAnM n ki. 2dAvIdrAjAvH vAcknAy nATA EnAw pRu, EnA, {A EdvdAmrM ekAu kUwAri tAmsi.

2 zmEv 7:3-27

316
nieR wMbEAw {An ecil. 16 nieR rAjwMbM wM. ninti yiAM! ninAyi nieR rAjtVM nitYmAyiriM! nieR siMhAsnM nitY mAyiriM. 17nATA dznei dAvIdiEnAwu pRu. eedvM pR etlAM av dAvIdiEnAw pRu. dAvIdH eedvEAw Ai anrM dAvIdrAjAvH yEhAvyew mi eci. dAvIdupRu, qeR yjmAnnAy yEhAEv, {Aen ekAANH ayH yM ADAniyA ytH ? qekAANH qeR wMbM DAnmAytH ? 19{AenA dAsnl Aet oml. aAke qEAw vLer k NAmymA. pE qeR vMtlm ReyiyM aH dyEyAew sMsAric@. qeR yjmAnnAy yEhAEv, aH ori luM eriyM en sMsAriARi lElA. 20qnieen aEyAw wH sMsAriAnA? {A evRuemA dAs mAmAeNH qeR yjmAnnAy yEhAEv aRiy. 21ayew # hmsric ec@em vAgHdAnM ec yHtiritinA Q atH-ttY au viM. ArYeLAe aRiyAene avdiA au ni yici@mH. 22qeR yjmAnnAy yEhA Ev, ekAute au mhtVm v! alAet m@ eedvmil! ayew v]ikeLi Eki@tinA {L tRiy. 23 ayew jntyAy yi AEylukA erEAel meA jnt mKil. av erA vizixHwjntyANH. av awimk LAyi. qA aH aver Qji pHtiniM EmAciic@ sVtrAi. aH aver ayew jntyAi. yi AEylukAAyi aH atH-ttY ecyHt. ayew EdzinAyi aH atH-t ecyHt. 24yi AEylu kAer nI qeEM nieR vLer Eve jntyAi. yEhAEv, av ew eedvmAkyM ecyHt. 25 yEhAvyAy eedvEm, qniM q eR wMbiMEvi mhAkArY ec@emH aH vAgH d AnM ecyH t . qeR jntyHEviyuM vi emH aH vAgHdAnM ecyHt. dyvAyi ayew vAgH d AnM pAliENEmqeR wMbe qeEM rAjA Aew wMbmAiIENEm! 26a EA ayew nAmM qeEM mh tVewM. jnM pRyM, svznAy yEhAvyAy eedvM yi AEy Bri ! ayew dAs dAvIdieR wMbM ayew <xyi REAew wre! 27 svznAy yEhAEv, yi AEy lieR eedvEm, aH qniietl A M evLivAi. au pRu, nieR wMbe {A mhrmAM. atinA lANH ayew dAsnAy {A a EyAwH Q An nwA tImAni
18

.pE eedvieR viepkM EA}uM o wArilANH. vi ep kinAyi nAM o mEnAhr mirM pNi yNM. 3 nATA dAvIdrAjAviEnAw pRu, aA#hi ec@k. yEhAv aEyAewAmANH. 4 qA rAiyi yEhAvyew vcnM nATA Ek@. yEhAv pRu, 5 EpAyi qeR dAsnAy dAvIdiEnAw en pRyk, yEhAv pRyti enyANH+ qni vsiA mirM pNiEyv nIyl. 6 yi AEylukAer QjipHtiniM EmAciicEA {A miri vsikyAyiil . {A enA wAri vsicA srict. H wAre {AeneR lymAypEyA gic@. 7EdvdAmrMekAH qni vsi A o ekAArM pNiyNemH {A yi AEyliel o EgAAErAwM v zYeil! 8 qeR dAsnAy dAvIdiEnAw nI en pRyNM svznAy eedvM enyANLiecyHttH+ puEmwkLi wkeL Emyic@ nwtiniwyi NH {A nie etrewtH. nie {A EjAliyiniM etrewH qeR jntyAy yi AEylukAew EntAvAi. 9 nI EpAy qlAyiwLiluM {A niEAewAmAyi. nin Evi {A nieR z@eL EtAlic@. miyiel ql A mhAAeryMEpAel nieyM {A sinAM. 10-11yi AEylukArAy qeR jntyHAyi {A enA lvuM etrew. yi AEy lukAer {Anview n@- av vsi A {Anview sVM mi nki. niyM av oAErA lLiEl nIEtilA viDmANH {Anen ecyHttH. mH, qeR yi AEyjn tey nyiA {A nYAyADipAer ayc@. qA dxHwA aver k mAnM pvic@. EALen sMBvi il. nin {A nieR m}uv z@ LiniM smADAnM n. nieR wMbe {A o rAjwMbmAM 12 nieR jIvitkAlM k}iyEA nI mrikyM pUvikErAewAM sMsHkri ewkyM ec@M. qA aEAE}M nieR sVM puAri oven {A rAjAvAM. aveR sA%AjYM {A A pikyM ec@M. 13qeR nAmi av o lyM pNiyM. aveR rAjYe {A nitYmAyi zmAM. 14 {AnveR pitAvuM aveneR pu M yiIM. av pApM ec@EA aven ziiA {A m@ver p EyAgiM. avrAyiriM qeR cAvA Ruk. 15qA {AenAriluM avEnA wL sHEnhM avsAniiil. {Aen M av vizVsH t nAyi wM. ezQliniH {AeneR sH E nhvuM kANYvuM qwmAi. {A niiEl tiriEA ezQlien {A timAi.

317
c t H . 28qeR yjmAnnAy yEhAEv, aA eedvM. ayew vAk {A vizVsi. Q nl kArY ayew dAsnAy qni sMBvi emM au pRu. 29EA, dyvAyi qeR wMbe a#hicAluM. a en atH ayH mi nitYmAyi nilnie. qeR yjmAnnAy yEhA Ev, aH sVyM aLiytANH ArY . nitYmAeyAr#hMekAH au teyANH qeR wMbe a#hi ctH. dAvIdH pl yM jyi piIwH dAvIdH ePlisHtYer EtAlic@. ePlisHtYew tlAnngriyew niyNi o vliy EdzM te yAyi. dAvIdH ngrieR niyNM ew. 2EmAvAbYEryM dAvIdH EtAlic@. smyH aEhM aver nil kiwi. qiv a ver kyRuekAH niryAyi tiric@. ru nir EmAvAbY ekAl e @. qA mAM niryiluAyiver m}uv jIviAnvdic@. aen, EmAvAbY dAvIdieR dAsArAyi. av av kM ekAw. 3 erEhAbieR punAy hdEdes yi Esbyiel rAjAvH. yIsu ndiw EdzM eekywA EpAk Ev dAvIdH hdEdsrien EtAlic@. 4dAvIdH 1700 tirwyALikeLyM 20000 kAlA BwAeryM hdEdesriniM piwiec w. eRemA}iek qlA Ettirk eLyM dAvIdH mwrAi. Ru tirkeL av sMric@. 5 dmAsHksini arAmY EsAbA rAjAvAy hdEdesrien shAyiA v. qA 22,000 arAmYer dAvIdH EtAlic@. 6anrM dAvIdH, dmAsHksiluM arAmiluM eesnYvYUheL niEyA gic@. arAmY dAvIdieR dAsArA kyM kMekAuvrikyM ecyH t . EpAy lLielAe yEhAv dAvI di vijyM sAnic@. 7 hdEdesrieR BwAew sVprick dAvIdH qw . dAvIdH av eyzElmiElew ekAuEpA. 8 hdEdesrieR ngr LAyi EbthiniM ebErAtyi niM picLekAuAiy aEnkmEn kM sADnM dAvIdH qw. 9 hdEdesrieR m}uv eesnYe yM dAvIdH EtAliecH hAmAiel rAjA vAy EtAyi aRiu. 10atinA EtAyi teR punAy EyArAmien dAvIdieRy wEyc@. dAvIdH hdEdesrien y i EtAlictinA EyArAM dAvIdien vNukyM a#hikyM ecyHt. (hdEdes mH EtAyHetier yM ecyHti.) EyArAM sVM, evi, picL qivekAu niic sADn ekAuvi. 11dAvIdH Q sADn eLwH yEhAvyH smic@. tA yEhAvyH smic sADnELAewA

2 zmEv 7:28-9:6

mANH ayA aM smictH. tA EtAlic rAjYLi niANyA et lAM eekywiytH. 12arAmY, EmAvAbY, aEAnY, ePlisH t Y, amAElkY qiver dAvIdH EtAlic@. erEhAbi eR puM EsAb rAjAvumAy hdEd esrienyM dAvIdH EtAlic@. 13tA}Hv ryivcH dAvIdH 18,000 arAmYer EtAli c@. av BvniEl vEA kI imAnAyi .14EdAmi dAvIdH ees nYvYUhe niEyAgic@. EdAMEdzM m}u v av Q eesnYeL pAic@. qlA EdAmYM dAvIdieR dAs ArAyi. dAvIdH EpAy lLiellAM yEhAv ayAH vijyM sAnic@. dAvIdieR BrNM dAvIdH yi AEy m}uvM Bric@. qlA jnM dAvIdH nItinixHWmAy tIkM nYAyvuM nki. 16esy yew punAy EyAvAbAyi ees nYADip. ahIlUdieR punAy ey EhAzAPAtH yi crikAr. 17a hIbieR punAy sAEdA, abYA TArieR punAy ahIEmelH qiv rAyi puErAhit. esrAyA kArYd ziyM 18eyEhAyAdyew punAy eb nAyAvAyi EtYewyM EptYew yM mtlAr. dAvIdieR puArA yi DAnEntAArAy puErAhi tA.
15

ezQlieR wMbEAw dAvIdH kANYM kA@ dAvIdH rAu, ezQlieR wMb i ni eriluM avEzxi EA? ayAELAwH qni dy kANM. EyAnATA EviyANH qnien ecEtH. 2 ezQlieR wMbiniH sIbA qeA dAsAyi. dAvIdieR B]tYA sIbey dAvIdieRywE ekAuEpAyi. dAvIdrAjAvH sIbEyAw EcAdic@, nIyAENA sIbA? sIbA pR u, {A ayew dAsnAy sIbA NH. 3rAjAvu pRu, ezQlieR wMbi eriluM avEzxi EA? qniyAELAwH eedvieR kA NYM kANM.sIbA dAvIdrAjAviEnAw pRu, EyAnATAeR o pu EA }uM jIviciriH. ru kAlukM tL vnANyA. 4 rAjAvH sIbEyAw EcAdi c@, qviewyANyA? sIbA rAjAvi EnAw pRu, ElAedbAri aiEy lieR punAy mAKIrieR vstiyilA Nv. 5 ElAedbAri aiEylieR pu nAy mAKIrieR vstiyiEl EyAnA TAeR puen ekAuvrA dAvId rAjAvH B]tYAer ayc@. 6EyAnATAeR pu emPIEbAezH dAvIdieR m ivH mKM nilmi nmsHk ric@. dAvIdu EcAdic@, emPIEbAezH aEl?

2 zmEv 9:7-10:16

318
yHetier yM sUNM ec@kyA Nv. 4 atinA hA, dAvIdieR EdYAg Aer piwiwi avew tAwi pti vwic@ kLu. aryHvcH avew vO mRic@kLu. qiEhM aver viyc@. 5ArYM k pR RiH dAvIdH teR EdYAgAer kANA dtAer ayc@. av vLery DikM nANM ektinAlANH dAvIdH a en ecyHttH. dAvIdrAjAvu pRu, ni ew tAwiErAmM vIuM vLMver eyrIEhAyi kAnik. anrM eyzElmiEl mwivk. aEAnYetier yM t dAvIdieR z@LAytAyi aEAnY mnilAi. atinA av Eb-erEhAbiniM EsAbyi niM arAmYer vAwkyHew. arA mY kAlApwyi 20000 EpAyi. mAKyiel rAjAvien yirM EpErAewA vuM 12,000 EtAbukAeryM aEAnY vAwkyHew. 7 dAvIdH Eti Ek@. atinA aEhM EyAvAbienyM z mAy eesnYeyM ayc@. 8aEAnY ysrAyi Ri v. av ngr vAti ni. EsAbA, erEhAbH qiviwLini arAmYBwAM EtAbH, mAKA qiviwLiel BwAM ngri puR kLiluAyi. 9 tni miluM piilumAyi z@ nilyRiciritAyi EyAvAbH mn ilAi. atinAlyA yi AEyBwA ri mikc ciler etrewkyM arAmYetier yM ecA ver nirkyM ecyH. 10m@ver EyAvA bH teR sEhAdrnAy abIzAyiEyA ewAM aEAnYetier yM ecA niEyAgic @ . 11EyAvAbH , abIzAyi EyAw pRu, qniH arAmYer EnriwA nAkAet vA nIeye shAyiNM. aEAnY nin zrAeN vA {A nie shAyiA vrAM. 12zrA yirik. nmH new jntyHM n ew yEhAvyew ngrMEvi EpA rAwAM. zrieyH tA niyitH yEhAv nwAe. 13 anrM EyAvAbuM eesnYvuM arA mYer mic @ . arAmY EyAvAbi niM BwAriniM oAwiEAyi. 14arA mY oAwiEA k aEAnYM abIzAyiyew miniM tew ngriEl oAwiEAyi. atinA EyA vAbH aEAnYmAy yi niM eyzElmiEl mwieyi.
6

emPIEbAezu pRu, aet a yew dAsnAy emPIEbAezANH {A. 7 dAvIdH emPIEbAeziEnAw pR u, ByeEw. {A niEAw kN kAAM. nieR pitAvAy EyAnATA ml mANH {Anien ec@tH. nieR m cH C nAy ezQlieR m}uv miyM {A nin nM. nineEA}uM qeR tIEmzyi AnmAvuM. 8 emPIEbAezH vIuM dAvIdieR mi nmsHkric@. emPIEbAezu pR u,ayew dAsnAy qEAw aH dy kA@. {AnAke o c nAey AEpAluM emcml! 9anrM dAvId rAjAvH ezQlieR dAsnAy sIbey viLic@. dAvIdH sIbEyAw pRu, ezQ lieR wMbeyM aEhi qlA vsHteLyM {A nieR yjmA neR pQnAy emPIEbAezi n ki. 10nI emPIEbAezi Evi xi ecNM. nieR puAM dAsAM aen ec@M. ni viLvu ekA@M. aen nieR yjmAneR pQnAy emPIEbAezi Ev BNM lBi M. qiluM nieR yjmAneR pQ nAy emPIEbAezinH qM qeR tIEmzyi wmAM. sIbyH H ptinupuAM ptH dAsAm Ayi. 11sIbA dAvIdrAjAviEnAw pRu, {A ayew dAs. qeR yjmAnnAy rAjAvH qEAw kli etlAM {A asriM. aen, rAjAvieR tIEmzyi rAjAvieR puArielAvenEAel emPIEbAezH Bic@. 12emPIEbAez inH mIKA q EprAy yvAvAy o puAyi. sIbyew wMbi e qlAvM emPIEbAezieR EsvkrAyi. 13emPIEbAezH ru pAd M tLvnAyi. eyzElmi lANH ayA vsicitH. emPIEbA ezH qM rAjAvieR tIEmzyi BNM k}ic@. dAvIdieRyAkeL hA apmAni aEAnYew rAjAvAy nAhAzH piIwH aric@. ayAEzxM pu hA rAjAvAyi. 2dAvIdu pR u, nAhAzH qEAw dy kAiyi. atinA aEhieR pu hA EnAwM {A dy kANM. atinA dAvIdH hAen ayAew aeR mrNi smADAniiA teR EdYAgAer ayc@. aen dAvIdieR EdYAg A aEAnYew EdzE EpAyi. 3 qA aEAnY EdYAgA t ew yjmAnnAy hAEnAw pRu, aey zVsiik v}i ayew pitAvien driAnANH dAvIdH teR EdYAgAer aycetH aH k EA? al! ayew ngrei y kArY rhsYmAyi pWicRiyAnA Nver dAvIdH ayc i ritH . a

10

vIuM yinH arAmY niyi 15 yi AEylukA teL EtAlictAyi arAmY EbADYmAyi. atinA av o vliy eesnYmAyi sMGwic@. 16hd Edes, yIsHndiyew mRukryilu arAmYer ekAuvrA dtAer ayc@.

319
arAmY EhlAmiEl v. hdEdes rieR EsnAnAyknAy EzAbAH yi avew EntAvH. 17dAvIdH Eti aRiu. atinAlEhM qlA yi AEy lukAeryM sMGwiic@. av EyAA ndi kwH EhlAmiEl EpAyi. aview ysrAyi arAmY dAvIdieR Esney mic@. 18qA dAvIdH arAmYer EtAlikyM arAmY yi AEylukAriniM oAwiEAkyM ecyHt. q}uRu BwAeryM nAltinA yirM EtrALikeLyM dAvIdH vDic @ . arAmYEsnAnAyknAy EzAbAien yM dAvIdH vDic@. 19yi AEylukA t eL EtAlictAyi hdEdesrien Esvic rAjAA mnilAyi. atinA av yi AEylumAyi smADAnM A picH aver Esvic@. aEAnYer vI uM shAyiA arAmY By. dAvIdH btEzbey kum@ H rAjAA yi puRewA Ru vskAli dAvIdH, EyA vAbienyM teR eesnYeyM m}u v yi AEylukAeryM aEAnYer nziiAnyc@. EyAvAbieR eesnYM avew tlAnngrmAy rbyM mic@. qA dAvIdH eyzElmi tiyEt yZ. 2 eevErM aEhM teR kiw yi nie}uE@. rAjekAArieR m@Avi aEhM lAi. m@Avi niEA o OI LitH dAvIdH ku. av atisuriyAyi. 3 ati nA dAvIdH teR EdYAger viLic@v i avLArAeNH aEnVxic@. o EdYAg mRupwi pRu, qlIyAmi eR puiyM hitYnAy QrIyAvieR BArYymAy btHEzbyANH av. 4 btHEzbey teRywE ekAu vrA dAvIdH dtAer ayc@. av dAvIdieRyw vrikyM av av mAyi eelMgikEv}HcyiElewkyM ecyH. av sVyM k}uki teR vIi El mwi. 5 qA btHEzb gBiNi yAyi. av teR avyRiyiA dAvIdinH o sEzmyc@. av ayA ELAw pRu, {A gBiNiyANH. teR pApM oLiiA dAvIdieR mM 6 dAvIdH EyAvAbinH sEzM ayc@. hitYnAy QrIyAvien EAy yHk. atinA EyAvAbH QrIyAvien dAvI dieRywElyc @ . 7QrIyAvumAyi dAvIdH sMBAxNM nwi. EyAvAbien iyM eesnYeiyM yei yemAe dAvIdH QrIyAviEnAw EcA dic@. 8 anrM dAvIdH QrIyAviEnAw pRu, vIiEl EpAyi vimik. QrIyAvH rAjekAAriniM puR e@. rAjAvH QrIyAvinH o sAnvuM

2 zmEv 10:17-11:21

11

ayc@. 9 qA QrIyAvH vIiEll EpAytH. ayA ekAArvAtili puR kiwRi. qlA rAjB]tYAeryM EpAelyANyALRiytH. 10B]tYA dAvI diEnAw pRu, QrIyAvH vIiEl EpAyiil;. anrM dAvIdH QrIyAviEnAw EcA dic@, dIGyA ecyHtANH nI vtH. pieANH vIiEl EpAkAtH? 11 QrIyAvH dAvIdiEnAw pRu, vi epkvuM yi AEyBwAM ey dyM wArLi vsi. qeR yj mAn EyAvAbuM qeR yjmAnnAy rAjAvieR EdYAgAM puRH vy liluM tAmsi. atinA {AeneR vIi EpAyi kiwkyM BArYEyAewAH zyiM nYAyml. 12 dAvIdH QrIyAviEnAw pRu, H view tAmsik. nAeL nie {A yi viwAM. divsM QrIyAvH eyzElmi ti. piE BAtMver av aview tAmsic @ . 13anrM dAvIdH QrIyAviEnAw vIuM te v kAvA vzYe@. QrIyAvH dAvIdi EnAewAM tikyM wikyM ec yHt. dAvIdH QrIyAvi mdYM ekAw l ekwi. pE aEA}uM QrIyAvH vIiEl EpAyil. sAyAi QrIyAvH rAjB]tYAErAewAM ekAAr i puRH RA EpAyi.

QrIyAvien vDiA dAvIdH ElAcn nw 14 piE kAlH dAvIdH EyAvAbinH o ke}uti. QrIyAvieR eekyi k ekAuEpAkA lic@. 15ki, yM ekAwiriekA_ BAgH m niryi QrIyAvien niEyAgik. aven aview oyHviwk. yi av ekAlewe qe}utiyi. 16 EyAvAbH teR nirINilUew vuM DIrArAy aEAnYer kupiwi c@. ayA QrIyAvien lE yyHA etrew. 17rbyiel ngr vAsik EyAvAbientier yM ec A Ri v. dAvIdieR tAmA k ekAle@. hitYnAy QrIyAvM avrielArALAyi. 18yiluAy kArYeLi EyAvAbH dAvIdien aRi yic@. 19yielAAyetH dA vIdrAjAvien aRiyiA EyAvAbH dtEnAw pRu. 20rAjAvEA EkApi EcAM. EyAvAbieR eesnYM qi nANH ngrEAwH ayw yM ec A EpAytH? aveR BwAew EnH ngrmtiliE niekAH aeA k}iyv aviewyAkAemH avnH tIcyAyM aRiyAmElA. 21eyebEz ieR punAy abIEmelien o OI vDic kArYM av oAiEl? atH EtebsilAyi. ngrmtili E niekAANv abIEmEl ieR Em tiriklieR EmBAgM qw

2 zmEv 11:22-12:17

320
nAliri vil nkNM. kArNM, o@M kNyilAetyANyA ecyHttH. dAvIdieR pApei nATA pRy 7 anrM nATA dAvIdiEnAw pRu, nIyANyA. yi AEylieR eedvmA yEhAv pRytitANH, yi AEy lieR rAjAvAyi {A nie aBiExkM ecyH t . ezQliniM nie {A ric@. 8aveR wMbeyM BArYmA eryM sVmAA {A nie av dic@. nie {A yi AEylieRyM eydyewyM rAjAvAi. a EpArA EpAel nin {A aDikmDikM nki. 9pieANH nI yEhAvyew klney DirictH? ete yEhAv viDic kArY nIeyi ecyHt? hitYnAy QrIyAvien nI vAekAu vDic@. aveR BArYey nI nieR BArY yAi. aet, QrIyAvien nI aEAnY ew vAekAu vDic @ . 10atinA nieR wMbiniM oriluM vA akEpAkil . hitYnAy QrIyAvi eR BArYey nI eeklAi. aen, nI qe vkvyHiel sVyM etLi yic@. 11 yEhAv en pRy, {A nin }AM. Q }M ni eR sVM wMbi niAyiriM. nieR pimAer {A nii nie wH niEAw vLeryw orA nM. ayA nieR pimAErAewA zyikyM ql A vM atRiykyM ec@M!* 12nI btHEzbEyAewAH rhsY mAyi zyic@. qA {A etlAM nwAtH ql A yi AEylukAM kAekyAyiriM.* 13anrM dAvIdH nATAEnAw pRu, yEhAvyHetier {A pApM ecyHt.nATA dAvIdiEnAw pRu, yEhAv niEAwu miM. nieR pApEpAluM av epARu M. nI mriil. 14qA nieR v]i z@Li yEhAvEyAw drvilA tAi! aArNMekAH ninAy pu mriM. H dAvIdieRyM btEzbyewyM pu mri 15 anrM nATA BvniEl EpAyi. yEhAv, dAvIdieRyM QrIyA vieR BArYyewyM punH mArkErAgM vi. 16dAvIdH pu Evi eedv EAw Aic@. dAvIdH tiAM wi AM vistic@. ayA teR Bvn i kwH aview ti. rAi m}uv ayA nil kiw. 17 dAvIdieR wMbiel mA vH ayAeL nilniM q}uEli A mic@. qA dAvIdH q}uE
q l A v M . . . e c @ M q vAcYAM. sUrYsAiyAyi AEy

eRitH. qi@eminANv mti liEnAw vLer aw EpAytH? q rAjAvu EcAdiEc AM. dAvIdrAjAvH aen vlM pRA nI Q sEzM aEhEAw pRyk, ayew Bw QrIyAvH q hitYM mrNmwu. 22 EyAvAbu pRetlAM dt EpAyi dAvIdiEnAw pRu. 23dt dAvIdiEnAw pRu,vyli aEAnY {ELAw yM ecyHt. { aver EnriwkyM ngrkvAwMver aver oAwikyM ecyHt. 24aEA mtiliEm niv ayew BwA Ener aeyH. ayew BwAri cil ekAle@. ayew Bw hitYnAy QrIyAvM ekA le@. 25 dAvIdH dtEnAw pRu, EyAvAbinH Q sEzM nk+ ArYEmAH a EvvlAtieEw. ovAekAH orAL eli meArA vDiewM. rbyHe tier zmAeyArAmNM nwk. nI jyiM. Q vAkekAH EyAvA bien EA/Ahiik. dAvIdH btEzbey vivAhM H k}i 26 teR BAvH QrIyAvH mriecH btHEzbA aRiu. av ayA Evi vilpic@. 27d+KAcrNM k}i EA, aveL teRyw ekAuvrA dAvIdH dAsAer ayc@. av dAvIdi eR BArYyAyiIkyM dAvIdi Evi o puen svikyM ecyH t . qA dAvIdieR Q dxHv]ik yEhAvyHH xHweil. nATA dAvIdiEnAw sMsAri yEhAv nATAen dAvIdieRyw Eyc@. nATA dAvIdieRyw E EpAyi. nATA pRu, o ngr i ru EpAyi. orA Dni k. meyA driM. 2DniknH DArALM wkM kkAlikM Ayi. 3q A drinH ayA vAiy o epA ii mAmAAyitH . ayA atien vLi. ii ayAELAwM ayAew ikELAwemAM vL. AwH drieR hArini BikyM ayAew EkAyini wikyM ecyHt. drieR enilA NH AwRiyitH. AwH ayA H o puieyEAelyAyi. 4 aAlH o yAik sznA M DnikeR vIieli. ayAH B NemAA Dnik niyic@. qAl tinH teR ipiniEA k kAlikLiniEA qeiluemwA ayA tARAyil . ayA drieR iiey piwic @ . ayALtien ekAH atiTiyH BNemAi. 5 Dni kEnAw dAvIdinH vLer EkApmAyi. ayA nATAEnAw pRu, jIviciri yEhAvyAeN stYM, aen ecyHt v vDiewNM !6 ayA wieR

12

qlA ... kAekyAyiriM skl yi lukAM sUrYM mi qM.

321
A mwic@. Q mAErAewAH hArM k}iA aEhM vistic@. 18}AM divsM i mric@. i mric kArYM dAvIdiEnAw pRyA B] t YA By. ayAeLiluM kwMeek ecyHetiElA qAyi avew Epwi. av wi yAElAcic @ , i jIvic i EA dAvIdH ne viA Aiyil. ni i mric vivrM EkA dAvIdH sVyM vl kwMeekyM ecyHEtAM. 19 qA teR dAsA piRupiRu dAvId ku. aEA i mri c@evH dAvIdi mnilAyi. atinA dAvIdH teR dAsAErAw EcAdic@, i mriEcA? B]tYA pRu, vH, av mric@. 20 aEA dAvIdH nilniM q}u E@. ayA EdhM k}uki. ayA teR vO mARi Dric @ . qiyA yEhAvyew lyinuiEl rA DnyHAyi kyRi. qiEhM Bvni El ecH hArM vzYe@. aEh ieR B]tYA aEhi BNM nkyM aEhm k}ikyM ecyHt. 21 dAvIdieR dAsA aEhEAw pRu, aeANieneyAe ec @tH ? i jIvic i EA aH BiA Aiyil. aH vilpic@. qA i mricEA aH q}uE@ Bic@. 22 dAvIdu pRu, i jIvic i EA {A hArM k}iA visti kyM vilpikyM ecyHt. kArNM, yEhAvyHH qEAw kN EtAi i ey jIviA avdieciElA qH {A kti. 23qAliEA i mric@. piei {A BiAtiriNM? iey punIviiA qniA vuEmA? l ! o dinM {AnveRyw E EpAM. pE avnH qeRyw E mwi vrAnAvil. zElAEmA jni anrM dAvIdH teR piyAy btH Ezbey zVsiic@. aEhM avELA ewA zyikyM avmAyi eelMgik biElewkyM ecyHt. btHEz b vIuM gBvtiyAyi. avH meA puAyi. dAvIdH avnH zElAEmA q Epri@. yEhAv zElAEmAen sHEn hic@. 25yEhAv vAcknAy nATAni lUew vcnM ayc@. nATA, zElAEmAnH eydIdYAvH q Ep nki. yEhAv yH EviyA nATA ecyHttH.
24

2 zmEv 12:18-13:6

ec@k. {Anitien piwicwMmE Q ngrM piwicwk. {A Q ngrM piwi ecwA tH qeR Epri aRiy ewM. 29 aEA dAvIdH qlAveryM viLic@ i. rbAyiEl EpAyi. aEhM rbA yHetier pwevi. ngrM piwicwi. 30 dAvIdH avew rAjAvieR tlyi* niM kirIwM Qrieyw. sVi rIwinH o tAlH BArmAyi. kirI wi vilpiwic kl@kAyi. av kirIwM dAvIdieR zirilNiyi c@. ngriniM vilpiwic aEnkM sADn dAvIdH qw. 31 rb A ngrini keLyM dAvIdH ekAuv. aRvA, Ali, EkAwAli qivekAu EjAliH av er niymic@. xHwikekAH sADn niiAM avnver ewi. qlA aEAnYngrEAwM dAvIdH a ente ecyHt. anrM dAvIdM m}u veesnYvuM eyzElmiEl mwi. amEnAM tAmAM H dAvIdinH abHzAElAM q EprAy o puAyi. tAmA qA yi abHzAElAmieR sEhAdriyew EprH. av ati suriyAyi. dAvI dieR puAri meAvnAy amH EnA 2tAmArien sHEnhic@. tAmA knY kyAyi. avELAw EmAzmAeye iluM ecA ayA ElAcicil. qA amHEnAnH avELAwH vLer kAmM EtAi. aveLi vLer ciicH ayA sVyM ErAgiyAyiI. 3 dAvIdieR sEhAdrnAyi ziemy yew punAy EyAnAdAbH amHEnAeR cAtiyAyi. EyAnAdAbH buimA nAyi. 4EyAnAdAbH amHEnAEnAw pR u,oAErA divsM ecl@EARuM nI emli u emliu vElA! nI rAjAvieR punANH! DArALM hArM Ayi@M nIeyA INitH? qEAw kA rYM pRy! amHEnA EyAnAdAbiEnAw pRu, tAmArien {A sHEnhi. qAlv qeR asEhAdr abHzAElAmieR sEhAdriyANH. 5 EyAnAdAbH amH E nAEnAw pRu, EpAyi zyi kiwk. ErAgiyAyi nwiyHk. aEA nieR pitAvH nie ANA vM. aEhEAw pRyk, qeR sEhAdri tAmArien view vH qni BNM trA avdicAluM. av qeR mivcH BNmA e. aEAeLni kAkyM av ew eekyini vAi}ikymA kAmElA. 6 aen, amHEnA kiwyi kiwk yM ErAgieyEAel nwikyM ecyHt. dAvIdrAjAvH amHEnAen kANA v. amHEnA dAvIdrAjAviEnAw pRu,

13

dAvIdH rbA piwicw aEAnYew rbyHetier EyAvA bH pwepAti. rAjAvieR ngrM aE hM piwicwi. 27EyAvAbH dAvIdieRy wE dtAer aycu pRu, {A rbyHetier yM ecyHt. jlngrM {A piwiecw. 28ni m@veryM ivH Q ngrientier yM
26

a v e w . . . t l aTvA miEkAmieRtl aEAnY rADici o vYAjeedvmANH miEkAM.

2 zmEv 13:7-28

322
eR B]tY tAmArien piwic@ puRAi ktkwc@. bvmAeyA nIL EmliyAyi tAmA DricitH. rAjAvieR knY kkLAy puimA arM vOmANH Dri ARH. 19tAmA teR bvAyM vlic@kIRi. tlyi cArM vAripUzi. qiv tlyi eekvc@ kryA wi. 20 anrM tAmArieR sEhAdr abH zAElAM avELAw pRu, nI nieR sEhAdr amHEnAemA zyiEcA? av nie pvic @ vEl ? qeR sEhAdrI, zAyA.* amHEnA nieR sEhAdrnANH. atinA nAmi eek kArYM ecNM. nie vYAlew AniwyAtH. atinA tAmA oM pRil. av abHzAElAmieR vs tiyi vYsnEAew, kyAyi vsi c@. 21 dAvIdrAjAvH Q vA Ek@. aE hM EkApAlnAyi. 22abHzAElAM amH EnAen evRu. ayA amHEnAEnAw nlEtA cIEyA y ovA EpAluM pRil. teR sEhAdri tAmArien blA/MgM ecyHttinAlANH abHzA ElAM amHEnAen evRutH. abzAElAmieR tikArM H ru vxM k}iH bAhAEsRi abHzAElAmieR wkeL ErAmM mRi vA cileri. qlA rAjmArAeryM a kANA abH z AElAM Nic @ . qyIminw bAhAEsARilA N nwtH. 24abHzAElAM rAjAvieR ywei pRu, qeRyAwkew ErAmM mRiA keLiyiri. dyvAyi aH B]tYAErAwwi vH a kAluM. 25 dAvIdrAjAvH abHzAElAmiEnAw pR u, Ev mkEn {eLlAvM vA a nineA BArmAM. abHzAElAM dAvIdiEnAw eclNemH vLer yAcic@. dAvIdH EpAyieliluM teR a#h nki. 26abHzAElAM pRu, aH vieli dyvAyi qeR sEhAd r amHEnAen qEAewAM vrA a vdicAluM. dAvIdrAjAvH abHzAElAmi EnAw EcAdic@, aveninA niEA ewAM vErtH? 27 abHzAElAM dAvIdiEnAw aEpi c@ekAEyi. owvi amHEnAM m@ rAjmArAM abHzAElAmiEnAewAM EpAtinH dAvIdH avdic@.
23

dyvAyi qeR sEhAdri tAmArien EAyc A luM. {A EnAiniE av qniEvi rH aM A NM. aEA qni avew eekyi ni te BiAmElA. 7dAvIdH tAmA rieR vstiyiEl dtAer ayc@. dtA tAmAriEnAw pRu, nieR sEhAdrnAy amHEnAeR vstiyi ecH ayA BNmAieAw k. H tAmA amEnAnH BNmA atinA tAmA teR sEhAdrnAy amHEnAeR vstiyiEl EpAyi. a mHEnA zyilAyi. tAmA Rc@ mAevwH teR eekkekA pri awyAi. amHEnA EnAi niEv yANH tAmA en ecyHttH. 9 anrM tAmA awk ciyi niewH amHEnA Evi oivc@. qA a mHEnA tiA vistic@. amHEnA teR dAsAErAw pRu, puRE EpA. qnilM eesVrM t! atinA ayAew dAsAerlAvM mRi vi@.
8

H amEnA tmArien blA /MgM ec@ 10 anrM amHEnA tAmAriEnAw pR u, BNvumAyi qeR kiwRyi vrik. qieni eekkekAH B NM vAririk. atinA tAmA teR sEhAdr Evi tAAiy awk emwH ayAew kiwRyiEl EpAyi. 11 av ayA BNM nkA wi. qAlyA avew eekyi kw piwic@. av avELAw pRu, sEhAdrI, vH qEAewAM zyi. 12 tAmA amHEnAEnAw pRu, Ev sEhAdrA! qe a ecA nib itH! Q nANM ekkArYM ectH! rM ekAwMtY yi AEyli ori luM ecewtH! 13qniH tieR nANEwiniH oriluM EmAcityA vA k}ievril. jn nie eyA sADArN vALiyAyiAM. dyvAyi rAjAviEnAw vzYew. qe vivAhM k}iA aEhM nie avdiM. 14 qA amHEnA tAmArieR vA k ecvieAil. ayA tAmArien A knAyi. ayA av mAyi blAAErNEv}HcyiEle@. 15 anrM amHEnA tAmArien evRuA wi. mH aveL sHEnhicitiEn A tImAyi amHEnA aveL evRu . amHEnA tAmAriEnAw pRu, vi wH q}uE@ EpA! 16tAmA amHEnA EnAw pRu, atH! qeyien pR yyHtH. a nI qEAwiEA ecyHttienA vLer EmAzmAEyAM. qA amHEnA a ecvieAil. 17 amHEnA teR B]tYen viLic@ pR u, Q epien piwiciviw puR Ai ktkwyH. 18atinA amHEnA

amEnA vDiew H anrM abHzAElAM teR B]tYA H Q kln nki, amHEnAen nirIi
28

qeR ... zAyA Q zHnM epAEvdi yiluyietH abHzAElAM avELAw pRu. Q zHnM wMbAMgL@ewyiw yi vc@te prihiriAemM, aen wMbiE vI}umAyi apvAdcr NvuM nANEwM o}ivAAemmAyii riAM abHzAElAmieR tI.

323
k. av vIu wic@ mdiciri EA {A niH rvu nM. ni amHEnAen mic@ vDiNM. ziiewem ByM Ev. niLA ke qeR kln asrik mAEm ec@Z. eeDrYmAyirik. 29ati nA abHzAElAmieR yvBwA a yA pREpAel ecyH t . av amHEnAen vDic@. qA dAvIdieR m@ puAerlAvM avrvew EkAv k}utEm kyRi re@. amEnAeR mrNvA H dAvId Ek 30 rAjmArA pNiEl yA yilAyi. qA Ay kArYe i dAvIdrAjAvi sEzM lBictH, a bHzAElAM qlA rAjmArAeryM vDi c@! orAEpAluM jIvEnAew avEzxici il! qAyi. 31dAvIdrAjAvH teR vO vlic@kIRi nil kiw. dAvIdiEnAewAmAyi EdYAg AM tew vO vlic@kIRi. 32 qA dAvIdieR sEhAdrnAy ziemyyew pu EyAnAdAbH aEA pRu, rAjmArAerlAvM ekAl etAyi kttH! amHEnA mAmANH mrictH. teR sEhAdri tAmArien amH EnA blA/MgM ecyH t nAmt abHzAElAM ElAcitANH ArYM. 33 qeR yjmAnnAy rAjAEv, ayew puAerl v M mric t Ayi kttH . amHEnA mAEm mrici@Z. 34 abHzAElAM oAwiEAyi. ngrmtili E o pARAvukAr nilAyi. ieR mRuvzni opAw Ep vtH ayA ku. 35atinA EyAnA dAbH dAvIdrAjAviEnAw pRu, EnA , {A pRtA zri! rAjmArA vH. 36EyAnAdAbH aen pRu k}iywen rAjmArA v kyRi. av ci krykyAyi. dAvI dM aEhieR m}uv EdYAg AM ci kryA wi. 37dAvIdM teR puEvi nitYvuM vilpic@. H abzAElAM egriEl rew abHzAElAM egriel rAjAvAy aI dieR punAy, tAmAyiyew aw E ec.* 38abHzAElAM aview mvxM vsic@. 39amHEnAeR mrN i d+KAcrNM k}iEtAew rAjA vinH zVAsmAyi. qiluM abHzA ElAminAyi aEhM ekAtic@. H j{AniyAy OIey EyAvAbH dAvIdieRywEyy H abHzAElAmieR nxHwi dAvI drAjAvH atIv d+KitnAeNH esyyew punAy EyAvAbH mni lAi. 2atinA jH { AniyAy o
a b H z A E l A M . . . e c abH z AElAmieR mcH C nAyi tAmAyi. 2 zm. 3+3 kAk.

2 zmEv 13:29-14:13

14

OIey vtinH EyAvAbH etEA vyiEl Lyc@. OIEyAw EyA vAbu pRu, vLer d+KityAyi aBin yik. EzAkM kwiiti vO Drik. nieR EdhEA tlyiElA q purtH. EvxxAdik aNiyAtirik. mric o buvien ecAli ERnALAyi vilpi oveL EAel aBinyiNM, 3rAjAvieR aw E ecH {A pRyEpAel eyAe pRyk. anrM qA pR EyetH EyAvAbH av pRu ekAw. 4 anrM etEAvAri rAjAviEnAwu sMsAric@. av nil vI. av ew mKM nil sHpzic@. nmsHk ric@ ekAH av pRu, qe ri rAjAEv! 5dAvIdrAjAvH avELAw EcAdic@, nineA zHnM? OI pRu, {AenA viDv yANH. qeR BAvH mrNmwu. 6 qni H ru puAAyi. av vy livcH ti v}Ai. M aver twyAAyil. o pu mven vDi c@. 7 EA wMbM m}uvM qnieti eryANH. av qEAw pRu, teR sEhAdren vDicven ekAuvrik. { aven vDiM. qekAe A av teR sEhAdren ekA. qeR pu agHniyew avsAne knlANH. av aven vDicA agHni aNu tIM. teR pit]sVi nvkAziyAy avEzxi k pu nANv. atinA qeR mric BA vieR sVH anYM niEpAvukyM aveR nAmM miyiniH wc@ mAe wkyM ec@M. 8 anrM rAjAvH OIEyAw pRu, vIiElEpA. {AniArYM EnAi eAAM. 9etEAvAri rAjAviEnAw pRu, qeR yjmAnnAy rAjAEv, M qeR Emlirie! ayM rAjYvuM nixHkLrANH. 10dAvIdrAjAvu pRu, eriluM niEAw cIArY pR A ayAeL qeRywE ekA uvrik. av vIuM aen ecil. 11 av pRu, aver twyemH dyvAyi ayew eedvmA yEhAv yew nAmi stYM ecyHtAluM. teR sEhAdren vDictinH qeR puen av ziiNM. qeR mken ekA l A aver avdiiel H R tAluM. dAvIdu pRu, jIvic i ri yEhAvyAeN, nieR mken M pviil. aveR tlyiel o ErAmM EpAluM nil vI}il. 12 OI pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, cilwi pRyA qe avdicAluM. rAjAvu pRu, pRy. 13 aEA av pRu, eedvi eR jntyHetier aeinANiA rY ElAcict? aEt, pRyEv, H

2 zmEv 14:14-15:1

324
abH z AElAmieR sQrYei jn yTAi vIiLiyi. yi AEyli abHzAElAmiEnALM su rnAyi mAyiil. ayAew zrI ri pAdFM yAetA eev pYvumAyiil. 26qlA vxAvsA nvuM abHzAElAM teR mwimRicH i yi. mwiH au pQH mAyi . 27abHzAElAminH m puAM o puiymAyi. tAmA qAyi puiyew EprH. tAmA suri yAyi. te v kANA abzAElAM H EyAvAbien nibi 28 dAvIdrAjAvien sziA a vAdM lBiAet abHzAElAM ru sU sMv/rM eyzElmi tAmsic@. 29 abHzAElAM EyAvAbieRywE tni rAjAvien kANA amti aBY ic@ekAH dtAer ayc@. qA EyAvAbH abH z AElAmieRywE vil. abHzAElAM rAmM o sEz myc@. qA aEA}uM EyAvAbH vrA vistic@. 30 anrM abHzAElAM teR dAsA ErAw pRu, EnA, EyAvAbieR vy qERtiEnAw EcANEl A . ayAew yvM aview vL nilH. EpAyi ati tI vyHk. atinA abH z AElAmieR dAsA EyAvA bieR vyli tI vyHA wi. 31 EyAvAbH q}uEH abHzAElAmieRy wE v. EyAvAbH abHzAElAmi EnAw EcAdic@, nieR dAsAeri nANH qeR vylinu tIyitH? 32 abHzAElAM EyAvAbiEnAw pRu, {A nineA sEzmyc i . EA@ vrA niEAw {A vzY e@. nie rAjAvieRywEH ay yH AnAyi atH . egriniH qe tiric @ viLic e tinAeNH nieeAH aEhEAw EcAdii A {AnA#hici. qniH aEh e kANAnvAdmil. atinA {A egrite tutAyiriM nltH. ni rAjAvien kANA qe avdi k. {A pApM ecyHti@ei aE hinH qe vDiAmElA! H abzAElAM dAvIdrAjAvien szi 33 EyAvAbH aEA rAjAvien ec kH abHzAElAM pR kArY pR u. rAjAvH abHzAElAmien vi. aEA abH z AElAM rAjAvieRyw E v. abHzAElAM rAjAvieR mi tA nmsHkric@. rAjAvH abHzA ElAmien MbikyM ecyHt. abzAElAM aEnkM Eper H suXLA atiEzxM abH z AElAM tni Ayi o EtM tAM tirk
25

aute ArnAeN sVyM etLi yic@. qekAeA, aH oAwic@ vi puen nAiEl tiriek ekAuv il. 14neLlAvM o divsM mriM. miyi tLic evMEpAelyA nAM. Q evM oic@A orAM k}i yil. eedvM mxYEnAw epARu evH ayH RiyAM. suryH Ayi oAwiEAkA nib itrAyvAyi eedvM sUNM nwiyi@H. aver avni niklA av avdi il ! 15qeR yjmAnM rAjAvumAy vEn, {AniArY aEyAw pRy etienEA? k qe Bye wi. {A niyic@, rAjAviEnAwH etlAM pRyNM. aEheme shA yiM. 16rAjAvH qe vikyM qeyM qeR puenyM vDiA #hivniniM rikyM ec@M. eedvM { nkiyvyi niM {eL ak@kEy ayA 17 EvU. qeR yjmAnnAy rAjAvi eR vAk qni smADAnM tem eniRiyAM. qeA aH eedv ieR o dtenEAelyA. et@M zriyM ayHRiyAM. ayew eedv mA yEhAv aEyAewAmANH. 18 dAvIdrAjAvH avELAw mRupwi pR u, {A niEAw EcAdi EcAdY i nI mRupwi pRyNM.av pR u, qeR yjmAnnuM rAjAvumAyvEn, dyvAyi EcAdicAluM. 19rAjAvu EcAdi c@, etlAM pRyA EyAvAbH niEAw pRtEl? av mRupwi pRu, qeR yjmA nnuM rAjAvumAy au jIviciriEA el, au pR zriyANH! etlAM pRyA ayew EdYAgnAy EyA vAbH qEAw pRu. 20aH kArY vAsHtvmAyi mnilAM qtinAlA NH EyAvAbH en ecyHttH. qeR yjmAnEn, aH eedvieR dten EAel viEvkzAliyANH. miyi sM BvietM aRiy. H abzAElAM eyzElmiEl mwu 21 rAjAvH EyAvAbiEnAw pRu, tA, {A vAgH d AnM ecyH t EpAel ecAM. ni dyvAyi abHzAElAmien tiriek ekAuvrik. 22 EyAvAbH nmsHkric@. dAvIdrAjAvi en a#hic @ ekAyA pRu, aH qi sMItnAeyH H {AnRiy. {AnAvzYetH au ec yH t tinAlANH {AntRiytH . 23an rM EyAvAbH q}uEH egriEl EpAyi abH z AElAmien eyzElmi El ieAu v. 24qA dAvId rAjAvu pRu, abHzAElAM aveR BvniEl mwieAe. qeA NA av vEr. atinA abHzA ElAM sVvstiyiEl mwiEAyi. abH z AElAminH rAjAvien kANA EpAkA k}iil.

15

325
eLyM sMGwiic@. ayAew rTi mi oAwtinH a EpM Ayi . 2 abHzAElAM pulec Ne NIH kvAwinriki v ni. dAvIdrAjAvieRywE nIti Etwi EpAvAyi abH z AElAM kA ni. aEA abH z AElAminH ayA ELAw sMsAriAnAvuM. ayA EcAdi M, nI ngrArnANH? {A yi AEyliel EgAini vnANH qH ayA pRyM. 3 aEA abHzAElAM pRyM, EnA, nieR BAg A nIti. qA dAvIdrAjAvH a ecvieAil. 4 abHzAElAM wi pRyM, oA, qe eriluM Q rAjYe nYAyA Dip iyiei! aEA qeRywH qeiluemAe zHn mAyi v etAvenyM qni shAyiAmElA. ayAew zHni nItiymAy prihArM niEziA qniAEyen. 5 eriluemArA abH z AElAmieR miv nmsHkriA niA abHzAElAM ayAeL vLeryw o suXiEnAewEpAel epmARuM. abHzAElAM RivH ayAeL sHp zikyM MbikyM ec@M. 6 dAvId rAjAvieRyw nIti Etwiey qlA yi AEylukAErAwM abHzAElAM aen epmARi. aen ayA skl yi AEylukAewyM mnM kv. dAvIdieR siMhAsnM tieyw A abzAElAM ElAci H 7 nAlu vx* EzxM abHzAElAM dAvIdrAjAviEnAw pRu, {A yEhAvyH En viEzxvAgH d AnM niREvA ehEAniElH EpAkA dy vAyi qe avdicAluM. 8 arAM eg ri tAmsiEvyANH {A vAgHdAnM nkiytH. {A pRu, yEhAv qe eyzElmiEl mwieAuvA {A yEhAvey EsviM. 9dAvId rAjAvu pRu, smADAni EpA. abHzAElAM ehEAniEl EpAyi. 10 qA abHzAElAM m}uv yi A EyEgAiwyiluM cArAer ay c@. Q cArA jnELAw pRu, ni kAhLM EkEA abHzA ElAM ehEAni rAjAvAyiri qH viLic@ pRyNM! 11 abH z AElAM Ru Eper tEA ewAM vrA Nic@. av ayAELA ewAM eyzElM vi@. pE ayAew pripAwik avRiyilAyi. 12dA vIdieR pEdxHwALi orALAyi ahIETAEP. gIElApNArnAyi ayA. abHzAElAM v}ipAwH bli yiEv, teR ngri nivrA ayA ahIETAEPlien Nic @ . abHzAElAmieR sUN nA
n A l u v x cil AcInErKkLi nAl vxM qM kA.

2 zmEv 15:2-25

yi vijyic@ ekAi. wtlAk ayAeL piNyHAM wi. abzAElAmieR FAElAcn H dAvIdH mnilA 13 ArYM dAvIdiEnAw pRyA orA v. ayA pRu, yi AEyjnt abHzAElAmien piwrA wiyiri . 14aEA dAvIdH tEAewAM eyzElmiluAyi EdYAgA ErAw pRu, nm rewNM! n reiel i abH z AElAM ne EpAkAnvdic@ev vril. abHzA ElAM ne piwiwM mE nm r ewAM. av neeylAM ekAl@M. eyz Elmiel jntEyyM ayA ekAl @ M. 15 rAjAvieR EdYAgA aEh EAw pRu, au kliEAel { ecAM. dAvIdM M rew dAvIdrAjAvH teR ekAAriluA yi qlAvErAwemAM puR kw. ekAArM pripAlitinH rAjAvH teR p BArYmAer aview Epic@. 17t e piw qlAvErAwemAmANH rA jAvH puR kwtH. ekAArsmcyi eR avsAne Bvnilv ni. 18 qlA EdYAgAM rAjAvien kw EpAyi. qlA EtYM qlA EptYM 600 gtYM rAjAvien kw EpAyi. 19 gkArnAy AyiEyAwH rAjAvu pRu, nieminANH {eL piwtH? tiric@EpAyi putiy rAjA vAy abHzAElAmiEnAewAM k}iyk. nIeyA viEdziyANH. tH nieR mAt] miyl. 20eel mAmANH nI qEAw EcrA vtH . EA nieLEA ewAM vYtYsHtlLiEl ve EA? Ev! tiric@EpAyi nieR sEhA drAer ew ekAuEpAvuk. nin kANYvuM vizVAsvuM lBie. 21 qA Ayiyew mRupwi tA yi, yEhAv jIviEpAel ayew jIvitkAlM m}uv {An EyAewAmAyiriM. jIvitiluM mr NiluM {AnEyAewAmAyi riM. 22 dAvIdH AyiEyAw pRu, v, nmH kiEAnvi kwAM. atinA gtYyini AyiyM ayAew m}uvnAkM avew ikM kiEA kw. 23AerlAM ci kry Ayi. dAvIdrAjAvH kiEA avi mRic@ kw. anrM qlAvM mmi yiEl EpAyi. 24sAEdAM ayAELAewA mAyi ElvYM eedviR krA RieR epkM cumi. eedvieR epkM av tAe}vc@. jneLlAvM eyzElminiM puR kwMver abYATA Ank vi@ekAi . 25 dAvIdH sAEdAiEnAw pRu, eedv ieR viepkM eyzElmiEl
16

2 zmEv 15:26-16:11

326
jIniyi ru k}utk sIbyHAyi . k}utkew puRH RH ax NM Rul NmiriyM RH #IxHmkAl p}M o si niRey vIumAyi. 2 dAvIdrAjAvH sIb EyAw EcAdic@, qinANietlAM? sIbA mRupwi pRu, Q k}utk rAjwMbi svAri ecAv yANH . avuM #IxH m kAle p}vuM EdYAgA tiAnANH. mmiyi evcH INM A etArAM vIu wikymAvAM. 3rAjAvu EcA dic@, emPIEbAezH qviewyANH? sIbA rAjAviEnAw mRupwi pRu, em PIEbAezH eyzElmilANH tiyi ritH. kArNM,H yi AEylukA qeR pUvikeR rAjYM qni tM qH aEhM k. 4 rAjAvH sIbEyAw pRu,zri, emPIEbAeziERtAy qlAM {Ani EA nin t. sIbA pRu, {Aney nmi. qEA}uM aey sxHwnAA qni k}iei! ziemyi dAvIdien zpi dAvIdH brimiEl v. ezQli eR wMbArnAy orA brimi ni v. Egryew punAy ayAew EprH ziemyi qAyi. ayA dAvI dien zpic @ ekAANiRi vtH . ayA vIuM vIuM dAvIdien zpic@ ekAi. 6 ziemyi dAvIdieRyM ayAew z rAy BwAewyM EnH kelRiyAM wi. qA jnM dAvIdieR dAs AM dAvIdieR @M wi. 7ziemyi dAvIdien zpic@. ayA pRu, ekA tAvEn, ekAlpAtkI, kw EpA kwEpA! 8 yEhAv nie zii . qekAeA ezQlieR wMbie ciler nI vDic@. ezQ lieR rAjAnM nI kv. qA EA yEhAv siMhAsnM nieR mk nAy abHzAElAminH nkiyiri. nieR nAzM tA viri. kArNM nI o ekAlpAtkiyANH. 9 esyyew punAy abIzAyi dAvIdiEnAw pRu, qeR yjmAn nAy rAjAEv, Q c pi qinANH aey zpitH? {A ecH ziemyi yew tl ekAE.10qA rAjAvH mRu pwi pRu,esyyew puAEr, {Aen ecAnANH. tIcyAyM ziem yi qe zpikyANH. qA qe zpiA yEhAv avEnAw kliciri . yEhAv ec@ kArY EcAdYM ecA k}iyM? 11 dAvIdH abIzAyiEyAwM teR m}u v dAsAErAwmAyi wi pRu, EnA qeR vuM iye pu nAy abHzAElAM EAe}e vDiA mi. ebnYAmIEgAArnAy zi emyiANH qe ekAlA wt av kAzM. aven evRuet viwk. avene
5

tiriek ekAuEpAvuk. yEhAv qEA w ItiyvnAeNi av qe eyzElmiEl tiriek ekAuvM. eyzElmM aveR lyvuM kANA yEhAv qe avdie. 26qA qi sxHwnelH yEhAv pRy ei avnixH w mtH qEAwu ece. 27 rAjAvH puErAhitnAy sAEdAi EnAw pRu, aH o vAcknANH. ngriEl smADAni mwiEA vuk, ayew punAy ahimAsi enyM abYATArieR punAy EyAnA TAenyM ew@k. 28jn ndi Ruek mmiyiEl kwEpA lLi {A kAniAM. nieR sEzM lBiMver {A kAi riM. 29atinA sAEdAM abYATAM eedvieR viepkM eyzElmi El tiriek ekAuEpAvukyM aview tukyM ecyHt. ahIETAePlientier dAvI dieR An 30 dAvIdH olIvumlyiEl kyRiEAyi. aEhM krykyAyi. ayA teR tl mwiyi. pAdkLilAetyAyi ayA nwitH. dAvIdiEnAewAm Ayi qlAvM tew tl mRci . kruekAANv dAvIdiEnAewA M EpAytH. 31orA dAvIdiEnAw pRu, abHzA ElAmiEnAewAM FAElAcn nwiyvri ovnANH ahIETA eP. aEA dAvIdH Aic@, yEhA Ev, ahIETA ePlieR pEdz pA}ANEm. 32dAvIdH tA wyH iew eedve rADici mlyew enRuk yieli. aEA zAyi q a kY aveRywE v. zAyi yew AyM kIRiyi. ayAew tl yi ecLiyM puri. 33 dAvIdH zAyiEyAw pRu, qEA ewAM vA nI qnieA bAYt wiyAM. 34qA nI eyzElmiEl mwiyA ahIETAePlieR pEdz pA}AA ninAvuM. abHzAElAmi EnAw pRyk, rAjAEv, {A aviwe dAs. {A ayew pitAvien Esvici. qAliEA {Aney EsviM. 35puErAhitrAy sAEdAM abYATAM niEAewAmAM. rAj ekAAri nI EketAe av ErAw pRyNM. 36sAEdAieR pu ahImAsuM abYATArieR pu EyA nATAM avErAewAmAM. nI Ek etlAM qe aRiyiA nI aver ayyHNM. 37anrM dAvIdieR suX H zAyi ngriEl EpAyi. abH zAElAM eyzElmielkyM ecyHt. sIbA dAvIdien kum@ dAvIdH olIvumlyiE Rc@ drM nw. aviewvc H emPIEbAez ieR B]tY sIbA dAvIdien kumi.

16

327
nirrM zpic@ekAe. eedvM avEnA wien ecA klic@. 12qeR drit eedvM kEAM. ziemyi EA ecAriy oAErA zApiM qe iluM n eedvM qni cilEA tEAM. 13 atinA dAvIdM sMGvuM v}iyi lUew yA w. qA ziemyi dAvIdien piwekAi. ml EyArM pi pAtyew mRuvz wiyA yi ziemyi nwtH. teR v}iyi luwnILM ziemyi dAvIdien zpic @ ekAEyi. ziemyi dAvIdieR En H kl@M ecLiyM qRiuekAumi. 14 dAvIdrAjAvuM aEhieR m}uv nAkM bAhrimieli. rAjAvuM pri vArM nE INici. av bA rimi vimic@. 15abHzAElAmM a hIETAEPluM m}uv yi AEylukAM eyzElmieli. 16dAvIdieR suX M aIymAy zAyi abHzAElA mieRywei. zAyi abHzAElA miEnAw pRu,rAjAvH nINA vA}e! rAjAvH nINA vA}e! 17abHzAElAM mRupwi pRu, aeANH ayew suXAy dAvIdiEnAwH vizVAsM pul AtH ? aeANH avEnAewAM eyzElM viwAtitH? 18 zAyi pRu,yEhAv etrew vEnAewAmA {A. Q jntyM yi AEylukAM nie etrew. {A niEAewAmAyiriM. 19mH nieR pitAvien Esvic@. ni {A dAvIdieR puen EsviNM. nie {A EsviM. abzAElAM ahIETAePlieR H pEdzM Etw 20 abHzAElAM ahIETAePliEnAw pR u,{eLA ecEet { ELAw pRAluM. 21 ahIETAeP abHzAElAmiEnAw p Ru, BvnpripAlninAyi a yew pitAvH teR pimAri ciler view niiyi@H. EpAyi avmAyi zyik. aEA ayew pitAvH aey evRuevH m}uv yi A EylukAM aRiyM. aEA qlAvM ayH piN trA wt /A hitrAvukyM ec@M. 22 anrM av vstiyew m@A vi abH z AElAmiEvi wAremA i. abHzAElAM teR pit]pimAer Apic@. yi AEylukA m}uvM ku. 23 smyH ahIETAePlieR pEdzM dAvIdienyM abH z AElAmi enyM sMbiciwEALM vLer DA nmAyi. mxYnH eedvvcnMEpAel DAnmAyi pEdzM. dAvIdieni ahIETA ePlieR pEdzM ahIETAeP abHzAElAmiEnAw pRu, pIrAyirM Eper {A

2 zmEv 16:12-17:14

etrew ekAe? rAi te {A dAvIdien piwrAM. 2av INi c @ tLEA qniven piwiAM. {Anven ByewM. aveRyAk m}uv dErEAwkyM ec@M. qA dAvIdrAjAvien mAEm {A vDi. 3 anrM jntey m}uv {A ay ewywE tiriek ekAuvM. dAvIdH ekAl e A jneLl A M smADAn i tiriek vM. 4 abHzAElAmiM m}uv yi AEy EntAM pti nl t AeN EtAi. 5 qA abHzAElAM pRu, EA aKYnAy zAyiey viLi k. av pRyA wi qni EkNM. ahIETAePlieR pEdzM zAyi RA 6 zAyi abH z AElAmieRyw v. abH z AElAM zAyiEyAw pR u, ahIETAeP pRu t pri pAwiyANitH. nLitH asriENA? Evei pRy. 7 zAyi abHzAElAmiEnAw pRu, ahIETAePlieR pEdzM EA nl. 8 zAyi w pRu, a yew pitAvuM ayAewyAkM k rAeNH ayH RiyAmEl A . vyli vc H ik nxH w e kA@krwiey EAel apkwkArikLANv. ayew pitAvH smnAy o EpArALiyANH. rAi m}uv ayA kELAewAM tukyil. 9ayA mivARuM EAE} vl hyiElA mEA oLic i @AvuM. ayew pitAvH ayew keL dYM micA jn vA dYM EkM. abHzAElAmieR a yAyik EtA! qv kM. 10 aEA siMheEAel rnAy o v pAluM ByM. qekAeA, ayew pitAvH znAeyA EyAA vAeNM ayAewyAk eeDrYzAli kLAeNM ql A yi AEylukAM aRiyM. 11 qni pRyAtitANH . dA mt Eb-Ezbvery m}uv yi AEylukAeryM aH sMGwii NM. aEA kwlRe mNrik EpAel DArALM kAM. qiH aH sVyM yrMgE EpAkNM. 12 n dAvIdien ayAew oLil niM piwiwM. nil muik ep@MEpAel nAM ayAewEm cAwi vI}uM. dAvIdienyM aveR m}uv keLyM nm ekAlAM. M jIv EnAew micM vril. 13qA dAvIdH o ngriEl rewkyAeNi qlA yi AEylukAM kyRukekAu vrNM. ngrmtiluk nAM vlic@ tA}HvryiEleRiyNM. ngri o kl@EpAluM EzxiA pAwil. 14 abHzAElAmM qlA yi AEylukAM pRu, aKYnAy zAyiyew p

17

2 zmEv 17:15-18:2

328
anrM dAvIdM ayAew m}uvnA kM EyAAndi mRic@kw. sUrYdi Mmu te dAvIdieRyAk m}u vM EyAAndi kw. ahIETAeP htY ec@ yi AEylukA teR pEdzM sVIk riiel H ahIETAePli mni lAyi. ahIETAeP teR k}utyH jIniyi@. ayA teR ngriel vs tiyiElEpAyi. av teR wMb kArY mIkric@. anrM av i mric@. mrNAnrM jn ahI ETAePlien aveR pitAvieR klR yi sMsHkric@.
23 22

EdzM ahIETAePliERtienA emc mANH. eedvieR pti atAy ekAANH av aen pRyA wyA ytH . abH z AElAmien ziivA Evi ahIETAePlieR nl pEdzM nixHPlmAA yEhAv ElAcic@.

zAyi dAvIdi mRi yi n 15 zAyi aArYeLlAM puErAhit ArAy sAEdAiEnAwM abYATAriEnA wM pRu. abHzAElAmiEnAwM yi A EyEntAELAwM ahIETAeP pR kArYM zAyi avErAw pR u. tA aBiAye kArYM zAyi sAEdAiEnAwM abYATAriEnAwM pRu. zAyi pRu, 16EvgmAke! dAvIdinH o sEzmyyHk. k mmiyiEl mRic@ kw l Li rAi tetH ayAELAw pRyk. pE EyAAndi mRic@ kw k. ndi kwA rAjAvuM aveRyA kM piwiewkyil. 17 puErAhitAew puArAy EyAnA TAM ahImAsuM ErAEgli kA nil Ayi. avH pNi i tYewAmAyiil. atinA o dAsi avewywE v. av aveA sEzM nki. anrM EyAnATAM ahImAsuM EpAvukyM dAvIdrAjAviEnAw aArY pRy kyM ecyHt. 18 qA EyAnATAenyM ahImAsi enyM o p ku. av abHzAElA miEnAw pRyA EpAyi. EyAnATAM ahImAsuM Evgi oAwiEAyi. av bAhUrImi orAew Bvnieli. ayAew mH o kiNRuAyi. EyAnATAM ahImAsuM kiNRii EliRi. 19wmeR BArY o mwi kiNRiEm viric@. anrM av DAnYMekAH kiN mwi. kiN o DAnY ArMEpAel kANe@. atinA EyAnATAM ahImAsuM aview oLici rieH M mnilAyil. 20a bH z AElAmieR dAsA g] h nAyik yew aw v. av EcAdic @ , ahImAsuM EyAnATAM qview? OI abHzAElAmieR dAsA ErAw pRu, av avi kw k}i u. anrM abHzAElAmieR dAs A EyAnATAenyM ahImAsienyM Etwi puRe@. qAlvH aver ku piwiAnAyil. atinA abHzAElA mieR dAsA eyzElmiEl mwi EAyi. 21 abHzAElAmieR dAsA EpAyti EzxM EyAnATAM ahImAsuM kiN iniM puR v. av EpAyi dAvIdiEnAw pRu, EvgmAke, ndi kwAluM. ahIETAeP ayH qti rAyi eneylAM pRu ekAwiri .

abzAElAM EyAAndi kw H dAvIdH mhnyImieli. abH z A ElAmM ayAew m}uv yi AEylu kAM EyAAndi kw. 25abHzAElAM amAsey EsnAnAyknAi. EyAvA bieR AnM amAs ew.* yizHmAEylYnAy yiyew punAyi amAs. EyAvAbieR ayAyi esyyew sEhAdriyAy nhAzi eR pui abigyIlAyi amAs yew a. 26 abH z AElAmM yi AEylYruM av ew pALyM gielyAdiEl mAi.
24

EzAbi, mAKI, bsilAyH dAvIdH mhnyImieliyEA aEAnYngrmAy rbAArM nAhAzi eR pumAyi EzAbiyM ElA-ed bAkArnAyi aIEylieR pu nAy mAKIruM, gielyAdiel ErAeglImi nim bsilAyM lA yi. 28-29av pRu, mmiyi lu jninH INvuM vizM dAhvuM Ayiri. atinAlv dAvIdiM aveRyAkM tiA nirvDi sADn ekAuv. kiwkM c vM mklM ekAuv. EgA tH, yvM, mAvH, vRuDAnYM amry, priH, Nvik, Et, ev, wH, pAi qivyM av ekAuv.
27

18

dAvIdH ysnA dAvIdH teR jntey qi. aver nyiA sh ADipAeryM ztADipAeryM av etrew. 2 dAvIdH aver m sMGLAyi tiric@. dAvIdH aver ayc@. mielA jn tey EyAvAbA nyict. esyyew H puM EyAvAbieR sEhAdrmAy abIzAyi aw mielAien nyi c@. avsAne mielAien gtY nAy AyiyM nyic@. dAvIdrAjAvH avErAw pRu, {A M niELAewAmAvuM.
a m A s e w EyAvAbH aEA}uM dAvIdien piNc@. dAvIdH abHzAElAmi niH oAwiEAvukyAyiEA aEh ieR m EsnAnAykArielAvnA yi EyAvAbH.

329
qA jn pRu, Ev! aH {ELAewAM vrtH! qekAeA { yi niEAwiEAyA abHzAElAmieR eesnYM at kArYmA il. {Li pti ekAleA EpA luM abH z AElAmieR eesnYM i il. qA aAke, {Li pti nAyirM Epew mlYmvnANH! aH ngri te tutAyiriM nlt. H aeneyi { shAymAvzY mAvuEA ayH a nvAM k}iyM. 4 rAjAvH teRyAkELAw pRu, nl et ni EtAEpAel {A ecAM. anrM rAjAvH kvAwieR pAzVi ni. eesnYM ztsh vYUhLAyiH puRe@. H abzElAmiEnAw mAnY mAyi epmARNM! 5 EyAvAbiM abIzAyiM A yiM rAjAvH o kln nki. aEhM pRu, qniEvi en ec@k+ abHzAElAMmArEnAwH m]dvAyi epmA Ruk! rAjAvH EsnAnAykAErAwH abHzAElA mieni pRtH qlA jnM Ek@. dAvIdieR eesnYM abzAElA H mieR eesnYe EtAli 6 dAvIdieR Esn abHzAElAmieR yi AEylukAetier pwniliRi. qyImiel vni av @mi. 7 dAvIdieR eesnYM yi AEylu kAer EtAl i c @ . aH ptinAyirM Ep ekAl e @. 8 yM vlieyA Edz mAek vYApic@. qA aH vAekAH ekAleverALDikM Ep kAivcH mric@. 9abHzAElAM dAvIdieR BwA ew miepwvAniwyAyi. teR EkAvk}utR cAwiyRi re wA abHzAElAM mic@. EkAvk}ut o vliy oAmri kI}iluew kw EpAyi. mri niRey zAKkAyi . atinAlv ati wi. av eR EkAvk}ut aveR kI}iniM oAwiEAyi. atinA abHzAElAM mi mkLi* iiw. 10 atH orA ku. ayA EyAvAbi EnAw pRu, abHzAElAM o oA mri iiw {A ku. 11 EyAvAbH ayAELAw pRu, nIeyA Nven ekA tAe} vI}H AtH ? qi {A nineA aryM p evixNM tmAyi! 12a yA EyAvAbiEnAw pRu, ae niu yirM evixN tAluM rAjmAren {A vDikyil . qekAeA, aEyAwM abIzA yiEyAwM AyiEyAwM rAjAvH nwiy kl n { Ek@. rAjAvu pRu, abHzAElAMmAren mRiEvliAtiri
mi mkLi sViM mimiwyi q vAcYAM.
3

2 zmEv 18:3-23

A ik. 13{A abHzAElAmien vDieci rAjAvH te a kupiwi mAyi. aH qe ziikyM ec@mAyi. 14 EyAvAbu pRu, qniH nieR mi smyM kLyAnil! abHzAElAM aEA}uM jIvEnAew oA mri iiwAyi. EyAvA bH m eLw. ayA abH z AElAmieREm qRiu. abHzAElAmieR Xdyi tRc@. 15EyAvAbinH yi ayAeL shAyic p yvBwAAyi. pEpM abHzAElAmieR @M wi ayAeL vDic@. 16 EyAvAbH kAhLM viLikyM abH zAElAmieR yi AEylukAer oAwi niA avErAw viLic@ pRy kyM ecyHt. 17anrM EyAvAbieR dAsA abH z AElAmieR m] t EdhM kAi o vliy }iyiElewe Riu. vliy gi av nir vDi kl@k niRc@. abHzAElAmieR ayAyikLAy m}uv yi AEylu kAM vIwkLiElEAwiEAyi. 18jIvici EA abHzAElAM, rAjAvieR tA}H vryi o sHtMBM yi. abHzAElAM pRu, qeR nAmM sjIvmAA qni eA punil. atinA sHtp inH ayA sVM Epri@. M sHt pM abHzAElAmieR sHmArkM q viLiew.

EyAvAbH vA ayy H sAEdAieR punAy ahImAsH EyAvAbiEnAw pRu, {AniEA oAwiEAyi Q vA dAvIdrAjAvien aRiyie. dAvIdieR z@vien yEhAv ni#hic@ev pRyM. 20 EyAvAbH ahImAsiEnAw mRupwi pR u, Ev nIyiH dAvIdieRywE Q vA qiE. piIewAri nI vA qicA mti. Ev, qekAeA rAjmArnANH ekAleiritH. 21 anrM EyAvAbH zYnAy orA ELAw pRu, nI k kArY rAjAvi EnAw ec pRyk. zY EyAvA bien nmic@. anrM zY dAvIdi EnAw pRyA oAwiEAyi. 22qA sEdAieR punAy ahImAsH EyAvA biEnAwEpic@, q sMBvicAluM zHnmil. zYeR piAel EpAkA qe avdicAluM! EyAvAbu pRu, mkEn vA ekAuEpAkA nineANi tAl rYM? nI ekAuEpA vAyH nin tiPlemAM kiil. 23ahI mAsH mRupwi pRu, qAyAluM }mil, {A oAwAM. EyAvAbH ahImA siEnAw pRu, oAwiEA~! anrM ahImAsH EyAAtA}HvryilUew oAwi. ayA zYenyM kwEpAyi.
19

2 zmEv 18:24-19:13
24

330
o d+KdinmAyi. rAjAvH mkenRi EcAH d+Ki q vA Ek tinAlANetA d+KdinmAytH. 3 jn zArAyi ngriEl v. yi EtAEAwverEAel yAyi avew av. 4rAjAvH sVM mKMmwi. aEhM ci kry kyAyi, qeR mkEn, abH z A ElAEm, oA abHzAElAEm, qeR mkEn, qeR mkEn! 5 EyAvAbH rAjekAAriEl vH rAjAviEnAw pRu, aH ayew EsnAMgeL m}uv nANM ekwk yANH! EnA, pwyALik H a yew jIv ricvrANH. avrANH a yew puIpuAewyM BArYmAewyM dAsimAewyM jIv rictH. 6aH aey sHEnhiver evRukyM evRuver sHEnhikymA ec @tH . ayew pwnAykAM Bw AM ayH omelH aH etLiyic @ . abH z AElAM jIvic i ri kyM {eLlAM yi ekAl ewkyM ecyHtievi aH pU mAyM sEAxiEcen qeniRi yAM! 7ni q}uEu ecH ayew EdYAgAErAw sMsAric A luM. aver EA/AhiicAluM! aH EA e EpAyi aen ecyHtilAey i rAi aEyAewAM o m xYM Avil q {A yEhAv yew nAmi stYM ec@. atH ayew iAlM mtluAyi@ ti vEcvuM BIkrmAyiriM. 8 aEA rAjAvH ngrkvAwiEl EpAyi. rAjAvH kvAwilue vA cric@. atinA jneLlAvM rAjA vien kANAnAyi v. dAvIdH vIuM rAjAvH abHzAElAmien piw yi AEy lukAerlAM vIiElEAwi. 9 yi AEy EgAiel wMbA ti t mAyi. av pRu, ePlisH t Yri niM m@ z@LiniM oe ne rictH dAvIdrAjAvANH. dAvIdH abHzA ElAminwniM oAwiEAyi. 10n ne BriA abHzAElAmien etre weiluM ayALiEA yi mric@. n dAvIdien vIuM rAjAvA NM. 11dAvIdrAjAvH puErAhitnAy sAEdAiM abYATAriM sEzm yc@. dAvIdu pRu, eydyiel EntA ELAw sMsArik. avErAwien pR yNM, dAvIdrAjAvien teR EgAi El ekAuvti nieLANH piArAytH? rAjAvien tiriek ekA uvtieniyANH m}uv yi A EylukAewyM sMsArM. 12nieLeR sEhAdrAM wMbAmANH. pie ANH qe tiriek rAjAvAti ni piArAytH? 13amAsAEyAw pRyk, nI qeR wMbieR BAg mANH. EyAvAbieR AnH nie

dAvIdH vA Ek dAvIdH ru kvAwiwyH ri kyAyi. pARAvukAr kvAwmti li mkLilUew m@AviEl EpAyi. orA oyH oAwivtH av ku. 25 pARAvukAr a rAjAviEnAw viLi c@ pRu. dAvIdrAjAvu pRu, ayA oyHA veti sEzvumA yAyiriM. ayA ngriEl oAwi yw ekAi. 26meArAwi oAw pARAvukAr ku. pARAvukAr kvAwM kAvArEnAw viLic@ pRu, atA, meArA wi oyH oAwi v. rAjAvu pRu, avM sEzM ekA uvrikyAvAM. 27 pARAvukAr pRu, dYeyA ew oAM kiH ayA sAEdAieR pu ahImAsAeNeni EtA . rAjAvu pRu, ahImAsH o nlvnANH. nl vAyAyiriM ayA ekAuvtH. 28 ahImAsH rAjAvien viLic@, qlAM BmANH! ahImAsH rAjAvieR mi nmsHkric@. ahImAsu pRu, a yew eedvmA yEhAv vA}He we! qeR yjmAnnAy rAjAEv, a yew z@eL yEhAv EtAlic@. 29 rAjAvu EcAdic@, mArnAy abHzA ElAmi }emAmilElA? ahImAsH mRupwi pRu, EyAvAbH qe ayc EA jn EdVgEAewyiri {A ku. pe aetAeNeni mnilAyil. 30 anrM rAjAvu pRu, nI kyRi kAirik ahImAsH kyRi kAi . 31zY qi. av pRu. qeR yjmAnnM rAjAvumAyv vA. ayew z@eL yEhAv H ziic@! 32rAjAvH zYEnAw EcA dic@, mArnAy abHzAElAmi suK mEl? zY mRupwi pRu, ayew z@ M aey pviA vv emlAM ecRuAreR aBvmA ke. 33 anrM, abHzAElAM mric vivrM rAjAvRiu. rAjAvAek d+KitnAyi. a EhM ngrkvAwiEmlu mRiyi El EpAyi aviewyi kru. pie teR mRiyiEl EpAyi. mA mEDY aEhM pRu, oA, qeR pu nAy abHzAElAEm, qeR mkEn! nin pkrM {A mriec iel {AnA# hi. abHzAElAEm, qeR mkEn, qeR mkEn! EyAvAbH dAvIdien zkAri jn EyAvAbiEnAw vivr pRu. av EyAvAbiEnAw pR u, tA rAjAvH abH z AElAmien ecAli krykyM d+KikyM ec@. 2 dAvIdieR eesnYM ae yM jyic@. qA divsM qlAvM

19

331
{A EsnAptiyAiyieli eedvM qe ziie. 14 dAvIdieR vAk avew mn i ekAu. aEA eydyiel skl jnM oerAyAeL tri ArYM stic@. eydyiel jn rAjAvienA sEzmyc@. av pR u, auM ayew m}uv EdYAg AM tiriek vrik! 15 anrM dAvIdrAjAvH EyAAndi ryieli. rAjAvien kAtiM aEhe EyAAndi kwieAu vtiM eydyieljnt gigAli eli.

2 zmEv 19:14-34

ziemyi dAvIdiEnAwH mA Epi 16 Egryew puM ebnYAmIEgA ArmAyi ziemyi brImilAyi tAmsicitH. dAvIdrAjAvien kAtinH ziemyi tiweiRi v. eydAErAewAmAyi ziem yi vtH . 17ebnYAmIEgAArAy yirM Epwi ziemyiEyAewAM vi . ezQlieR wMbArAy sIbA q B]tYM v. sIbA teR pti nu puAeryM p dAsA eryM ekAuvi. dAvIdrAjAvien kum@tinAyi averAe EyA A ndiryiEl vtH. 18 rAjwMbe eydyiEl ekAuvti shAyiAnv EyA Andi kwec. rAjAvinAvzYm etM av ecyHt. rAjAvH ndi mRic@ kwEv, Egryew punAy ziemyi aEhe kANA v. ziemyi rAjA vieR mi sAxHwAMgM nmsHkric@. 19 ziemyi rAjAviEnAw pRu, qeR yjmAnEn! qeR et@k kNA Et! qeR yjmAnnAy rAjAEv, aH eyzElM viEA {A ecyHt dxH v]ik oAiEt. 20{A pApMec yHtevH ayHRiyAM. aekAA EBA, EyAEsPieR wMbi niM aey kANAnAyi dYM te {AeniytH. 21 qA esyyewpunAy abI zAyi pRu, yEhAvyew aBixi rAjAvientier zAp vcn ecAri tinA av ekAlewNM. 22 dAvIdu pRu, esyyew pu AEr, niew kArYi {Aen ecAnANH . nieLnietirH . yi AEyli M vDziyHir yAkil. H {AnANH yi AEyrAjA evH qniRiyAM. 23anrM rAjAvH ziemyiEyAw pRu, nI mriil. tA ziemyiey vDiielH rAjAvH ayA vA ekAw.*
tA ... ekAw dAvIdH ziemyiey vDicil. qA qAtAM vxM k}iEA dAvIdi eR punAy zElAEmA, ziemyiey vDiA klic@. 1 rAjA. 2+44-46 kAk.

emPIEbAezH rAjAvien sziA puRew 24 ezQlieR punAy emPIEbAezH dAvIdrAjAvien kANAniRi v. dAvIdH eyzElM viEA mt smADA nEAew eydyi tiric@ vMver ayA teR pAd v]iyAkEyA tAwi vwikEyA vO k}u kEyA ecyHtiil. 25emPIEbAezH rAjAvien szivAnAyi eyzEl miniM v. rAjAvH emPIEbAezi EnAw EcAdic@, emPIEbAezH {A eyzElM viEA nIeyAeNeR ew vrAtitH? 26 emPIEbAezH mRupwi pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, qeR dAsnAy sIbA qe ctic@. sIbEyAw {A pRu, {A mw nANH. atinA o k}utyH jIniyi A qni rAjAviEnAewAM EpAkA mElA. 27qA qeR dAs qe ctic@. av aEyAw N pRy kyM qei dxic@ pRykyM ec yHt. qA qeR yjmAnM rAjAvu mAyv eedvieR dtenEAel yANH. ne EtA ecyHtAluM. 28 qeR pUvpitAAew wMbe m}uv nziiA ayH AmAyi . qA aH a ecyHtil. qe aH aEyAewAM ayew sVM tIEmzyi hArM k}iv ErAewAmii. atinA qieni eyiluM rAjAviEnAw prAtiewA qniAvzYmil. 29 rAjAvH emPIEbAeziEnAw pR u, nieR zHneLi niyDikM pREy. qeR tImAnM tANH+ nin M sIbyHM nilM pvyHAM. 30em PIEbAezH rAjAviEnAw pRu, nilM m}uvM sIbA qwEAe. q ekAeA qeR yjmAnM rAjAvu mAyv smADAni teR ekAAr i qi. tEAewAM vrA dAvIdH bsi lAyiEyAwAvzYew 31 gielyAdkArnAy bsil A yi erAEglIminiM v. dAvIdrAjAvi EnAewAM EyAAndiyiElH ayA v. aEhe ndiyew mRukryiEl nyitinH bsilAyi rAjAviEnA ewAM EpAyi. 32vLer v]nAyi b silAyi. aEhinH qp vyA yi. dAvIdH mhnyImi tAmsici EA bsilAyi aEhi B NvuM m@ sADnM ekAwi. vliy DniknAy ekAANH bsilA yiH ak}itH. 33dAvIdH bsilAyi EyAw pRu, qEAewAM ndi kw vrik. qEAewAM eyzElmi tAm sikyAeNi aey {A sMr ic@ ekAAM. 34 qA bsilAyi rAjAviEnAw pRu, {Aen vynAeN a

2 zmEv 19:35-20:8

332
AEylukAer dAvIdi nik@ biiyew punAy EzbA qeArA aview vsici. oiM ekAtAvnAyi EzbA. ebnYAmIEgAArnAyi ayA. jneL viLic@ @tinH EzbA o kAhLM viLic@. anrM ayA pRu, nm dAvIdi oAhriyil. yiAyi yew puni nm pil. yi A EyEl, nm new wArLiEl EpAkAM. aen qlA yi AEylukAM dAvI dien viH biiyew punAy Ezbey piwrA wi. qA eydA EyAAndi mt eyzElMver dAvI dien piw. 3 dAvIdH eyzElmilu teR ekAAr i mwieyi. ekAArM sMri tinH teR BArYmAri pEper dAvI dH aview niiyi. o EtYk BvnilAyi dAvIdH aver tAmsi icitH. aview dAvIdH kAvAer niEyAgic @ . mrNMver OIk aviewyAyi vsictH. dAvIdH a ver sMrikyM av BNM nkyM ecyHteviluM aEhM av mAyi eelMgikbiElei il. mrNMver av viDvkeLEAel k}iu. 4 amAsEyAwH rAjAvu pRu, mdiv sinkM eydAerl A M qe vkANA pRyk. nIyM viewy AyiriNM. 5anrM amAsA eyd Aer viLic@AnAyi EpAyi. pE rAjAvu pRtilumDikM smyM ayA aArYielw. Ezbey ekAlA dAvIdH abI zAyiEyAw pRy 6 dAvIdH abIzAyiEyAw pRu, bi iyew punAy Ezb nmH abHzA ElAmienA apkwkAriyANiEA. atinA qeR BwAmAyi Ezbey piwk. EkAy ngrLiEl kwMmE EvNM. Ezb suritmAy ngrLiEl kwA nmven piwi k asADYmAvuM. 7 atinA biiyew punAy Ezb ey piwiA EyAvAbH puRe@. teR yAkeLyM EtYEryM EptYeryM m@ BwAeryM EyAvAbH ekAuEpAyi. EyAvAbH amAsey vDi EyAvAbuM eesnYvuM giebeyA niel vliy pARyew aweiy EA amAs aver kANA Ri v. EyAvAbH eesnikEvxmAyi DricitH. ati mkLi aryM atiluRic Ryilii vAM EyAvA biAyi. amAsey kANA nw EpAkEv EyAvAbieR vA R
8 2

yH RiyAEmA? qniH aEyAewAM eyzElmiEl vrAnAvuemH aH kEA? qniH qp vy Ayi! ntik Evtiric@ pRyA k}iyA AyM qniH. 35ti tieRyM witieRyM ciyRi yAM qni k}iyAtAyi. OI pux A pAwtH EkA EpAlumAkA AyM. aeinAeNei EvvlA tiewtH? 36qniyiniM ti PlM vzYmil. {A aEyAewAM EyAAndi kwAM.37pE tiric @ vrA dyvAyi qe avdicAluM. aEAeLnieeR sVM ngri evcH mriAM qeR mAtApitAELA ewAM sMsHkriewAmAmElA. q AlitA kiMhAM ayew dAsnAyiri e. qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, av aEyAewAM tiriek vre. avEvi ayH qM ecAM. 38 rAjAvH mRupwi pRu, kiMhAM qEA ewAM tiriek vre. ayHEvi {AnvEnAw kANYvAnAyiriAM. ayHEvi {A qM ecAM. dAvIdH BvniEl mwu rAjAvH bsilAyiey MbikyM a#hikyM ecyHt. bsilAyi BvniEl mwi. rAjAvuM privAr M ndi kwmwukyM ecyH t . 40 rAjAvH EyAAndi kwH gigAli El EpAyi. kiMhAM aEhEAewAM EpAyi. eydA m}uvM pti yi AEylukAM dAvIdien ndi kwA nyic@.
39

Ezb yi

20

AEylukArM eydAM ti 41 yi AEylukA m}uvM rAjAvieR ywei. av rAjAviEnAw pRu, {ew sEhAdrArAy eydA aey qinANH tieAuEpAvuk yM aeyyM wMbeyM privAr sEmtM EyAAndi kwkyM ecyH ttH? 42 eydA m}uv yi AEylukA mRupwi nki. qekAeA, rAjAvH {ew awbuvANH . ArYi nieLinA {ELAw EkApitH? { rAjAvieR ecl vill BNM k}ictH. rAjAvH {H o sAnvuM ti@mil. 43 yi AEylukA mRupwi pRu, { dAvIdi p vItmH. ati nA dAvIdieREm nieLA av kAzM {ANH. qA ni { eL avgNic@. qekAH? {ew rAjAvien tiriek ekAuvtien i dYM sMsAricv {LAyi. qA eydA vLer v]iek mRupwiyANH yi AEylukA nki ytH. yi AEylukAEwtienA <r vAkLAyi avEwtH.

yi

333
yiniM tAe}vI. EyAvAbH vAeL wH eekyi piwicirikyAyi. 9 EyAvAbH amAsEyAw EcAdic@, suKM teEyA sEhAdrA? anrM EyAvAbH amAsey MbiA aveR tAwiyi vlkrMekAH kw piwic@. 10EyAvA bieR weekyi vALiri amAs ic i l . qA aEA EyAvAbH teR vAekAH amAsyew vyi i. amAsyew rikAv yv puR cAwi. EyAvAbinH ori wi amAsey Ei vil. ayA mric@ k}ii. dAvIdieRyAk Ezbey w etry anrM EyAvAbuM sEhAdr abI zAyiyM biiyew pu Ezbey piwrA vIumArMBic @ . 11EyAvA bieR yvBwArielAv amAs yew zrIri kAvni. yv Bw pRu, EyAvAbienyM dAvIdi enyM piNyHvEr, nm EyAvA bien agmiAM. 12 amAsA mAmYi sVM r i vI kiwkyAyi. qlAvM aviewniH zrIrM EnAi ni tH yvBw ic@. atinAlyA m]t EdhM i vylili@. anrM ayA aetA NiekAumwi. 13amAsyew m]tEdhM mAiytiEzxM kLv}i EyAvAbieR piAelEpAyi. av EyAvAbiEnAwEcH biiyew pu nAy Ezbey piw. Eb Eb-mAKyiEl H EzbA rew 14 Eb EbH-mAKyiEl teR yAAmEY biiyew punAy EzbA yi AEyliel m}uv EgAAiwyi lUewyM kwEpAyi. ql A EbrYM omicH Ezbey piw. 15 EyAvAbuM sMGvuM Eb EbHmAKyieli. av pNM vLu. ngr Biiyew EnH av o ecLiAr myi. BiiyiE kyRA EviyA Nv aenyAiytH . anrM a vI}HtinH av kl@kELAErAH LA wi. 16 qA ngri vLer jH{AniyAy o OIyAyi. av ngri niM viLic@ pRu, {A pRy ik! EyAvAbiEnAwH view vrA pRyk. qniH avEnAw sMsAri NM. 17EyAvAbH avELAw sMsAri A EpAyi. OI ayAELAw EcAdi c@, aAENA EyAvAbH? EyAvAbH mRu pwi pRu, aet {A te. aEA av pRu, qeR vAk EkA luM. EyAvAbu pRu, {A a i kyANH. 18 aEA OI pRu, mH k pRymAyi, Esli shAyM vzYeA niAvzYm

2 zmEv 20:9-21:3

ki@M. 19qEA}uM smADAnM sMsAri vM rAjAviEnAw vizVsHtmAy Q pNiel nirvDi kLi ov LA {A. yi AEyliel o DAn ngrmANH aH nziiA mitH. yEhAvyEwtAy sADn nzii A aeekAANA#hitH? 20 EyAvAbH mRupwi pRu, EhyH , qnieAM tkNemil! qni niew pNM tkNemil. 21q A qyIMpv t EdzArnAy orA niew ngriluH . bii yew punAy ayAew EprH EzbA qA. dAvIdrAjAvientier klA pmAiy LANyA. ayAeL qeR mi ekAuvA {A Q ngre evRuet viwAM.OI EyAvAbi EnAw pRu, zri. aveR tl mti li mkLilUew ayH qRiutM. 22 anrM OI vLer viEvkEAew ngrvAsikELAw sMsAric@. jn biiyew punAy Ezbyew tl evi. anrM av Ezbyew tl ngrmtili mkLilUew EyAvAbinH qRiu ekAw. atinA EyAvAbH kAhLM m}kyM eesnYM ngrM viwkyM ecyHt. oAErA M avnveR wAriEl EpAyi. EyAvAbH eyzElmi rAjAvieRyw E mwukyM ecyH t . 23m}uv yi AEyeesnYieRyM nAyknA yi EyAvAbH. EtYewyM EptY ewyM mtlArnAyi eyEhAyAd yew punAy ebnAyAvH. 24kWinEvl yH niEyAgievew mtlAr nAyiru aEdArAM. ahIlUdieR pu nAy eyEhAzAPAH yi cri kAr. 25ezvA yi kArYdzi. sA EdAM abYATAruM yi puErAhi tA. 26yAyIrYnAy QrA yi dAvIdieR mKYdAs. ezQlieR kwMbM ziie@ dAvIdH rAjAvAyi kAlH o AmmAyi. vN AmM m vxE nIu. dAvIdH yEhAvEyAw Aic@. yEhAv mRupwi nkyM ecyHt. yEhAv pRu, vN pi Ni kArNM ezQluM ekAlpAtkikLAy aveR wMbvumANH. giebEyAnYer ezQ vDictinAlANH Q AmmA ytH. 2(giebEyAnY yi AEylukArl. av o sMGM aEmArYrAyi. t giebEyAnYer pviielH yi A EylukA av vA ekAwi. qA ezQ giebEyAnYer vDiA mic@. yi AEylukAErAwM eydA ErAwM avAyi zmAy vikA r mlmANH ezQ en ecyHttH.) dAvIdrAjAvH giebEyAnYer viLic@ i avmAyi sMsAric @ . 3dAvIdH giebEyAnYErAw EcAdic@, {A ni eA ecyHt tErtH? yEhAv yew jne ni a#hiEtinH

21

2 zmEv 21:4-22:1

334
aik lBict. ePlisHtY avew H zrIr EbH-zAniel o mtiliE iyii. qA yAEbzH-gielyA dkA aviewEAyi epAl niM m]tEdh EmAxHwiecwkyA yi.) 13dAvIdH ezQlieRyM ayAew pu EyAnATAeRyM aik yAEbzu gielyAdiniM ekAu v. ieAle }uEpew m]tEd hM av kii. 14av ezQli eRyM pu EyAnATAeRyM ai ebnYAmIEdz sMsHkric@. ezQ lieR pitAvAy kIzieR klRyiel o rilANv a sMsHkrictH. rAjAvu klicetlAM jn ecyHt. aen le jnew A n eedvM Ek@. ePlistYmAy yM H ePlisHtY yi AEylumAyi meA yM wi rMBic@. ePlisHtYErAw yM ecA dAvIdM eesnYvuM puR e@. qA dAvIdH vLer INitM db l M yi. 16yizHbiebEnAbH rAsAri ovnAyi. }rpQ Ayi ayAew ieR BArM. o putiy vAM ayAAyi. ayA dAvIdien ekAlA mic@. 17q A esyyew punAy abIzAyi ePlisH t Yen vDic H dAvIdieR jIv ric@. anrM dAvIdieR BwA dAvIdinH o vAgHdAnM nki. av aEhEAw pRu ni aH {ELAewAM y i vrtH. au vA yi AEy linH atieR vuM mhAnAy EntAvi enyAyiriM nxHwewk. 18piIwH eP lisHtYmAyi EgAbivcH meA yM wiyAyi. zAtYnAy siebKAyi meA rAsnAy sAPien vDic@. 19 piIwH EgAbivcH ePlisHtYmAyi o yM wiyAyi. EbHElehmi ni yAer- oAergImieR punAy qhAnA gtYnAy EgAlYAien vDic@. enyHkAreR tuEpAel BAr EmRiytAyi aveR M. 20 givc H meA ymAyi. oAErA eekyiluM Ru virluk vItvuM oAErA kAliluM Ru virluk vItvuM o BImAkArAyi. ek pinAlu virluk. ayAM rAs ArielArALAyi. 21ayA yi AEy lukAer evl@viLikyM prihsi kyM ecyHetiluM dAvIdieR sEhAdr nAy ziemyiyew pu EyAnATA ayAeL vDic@. 22v nAlu EpM g kArAy rAsArAyi. averey lAM dAvIdM BwAM vDic@.
15

yi AEylukAew pApM lAtAA {AenA ecEtH ? 4giebEyA nY dAvIdiEnAw pRu, tew ecyHtik pkrM nkA ezQlieR wMbi Ev sVvuM evi ymil. pe yi AEyli erey iluM vDiA aDikArM { il. dAvIdu pRu, ekAAM, {A ni Evi qA ecEtH? 5 gieb EyAnY dAvIdiEnAw pRu, ezQ {etier FAElAcn nwi. yi AEyli vsi {ewyA keL m}uv vDiA ayA mic@. 6 ezQlieR mLi }uEper { vi@trik. ezQ yEhAvyew tire we rAjAvAyi. atinA av eR puAer giebyApv t i yEhAvyew mi vcH { i eAl@M. dAvIdrAjAvu pRu, ekA AM aver {A ni nkAM. 7 qA EyAnATAeR punAy emPI EbAezien rAjAvH sMric@. EyAnA TA ezQlieR punAyi. qA dAvIdH EyAnATAnH yEhAvyew nAm i o vAgHdAnM ecyHti.* ati nA emPIEbAezien pviA rAjAvH aver avdicil. 8aEA niyM emPIEbAezM ezQlinH teR BArYyAy risHpyiluAy puArANH. EmrbH q o puiwi ezQliA yi. emEhAlAArnAy bsilAyi yew punAy aiEylAyi aveL vivAhM k}icitH. atinA dAvIdH ezQlieR ru puAeryM Emrbi eRyM aiEylieRyM au puA eryM giebEyAnY nki. 9 gieb EyAnY aver giebyApv t i yEhAvyH mivcH ieA. }uEpM omic@ mric@. viLevwieR dYdivsLilANv vDietH , yveAyHieR rMBmAy vskAl Ayi atH. dAvIdM rispyM H aAvieR pui risHp d+KieR vOeLw pARyi vc@. viLevw ArMBM mt m}yArMBi ver vOM pARyi kiw. risHp zrIr rApk kAv ni. pk sm y kA@pikM rAiyi kA@ m]g M avey sH p ziAtiriA av ic@. 11 ezQlieR dAsiyAy risHpyew Q v]ik jn dAvIdien aRiyic@. 12 anrM dAvIdH yAEbzH-gielyAdkA riniM ezQlieRyM EyAnATAeR yM aik vAi. (ezQluM EyAnA TAM giEbAvyi ekAl e EA }ANH yAEbzH-gielyAdkAH avew
10

q A . . . e c y Ht i t prsH p rM wMbeLmiielH dAvIdM EyAnATAM stYM ecyHti. 1 zm. 20+12,42 kAk.

22

H yEhAvey st@ti dAvIdieR gAnM yEhAv te ezQliniM m@ z@LiniM ricEA dA vIdH Q gAnM pAwi.

335
yEhAv qeR pARyA. qeR EkA, qeR rAAnM. 3 avnA qeR eedvM, aByi {AEnAwiey iy pAR. eedvM qeR kvcmA. aveR zi qe ri. yEhAv imkLilu qeR sur itlvuM sEtvumA. Ur z@LiniM avene ri. 4 yEhAv sH t tYhnANH . aven {A shAyi viLic@. z@Li niH qe av rikyM ecyH! 5 qeR z@ qe ekAlA mik yAyi! mrNieR tirmAlk qni @M epAivI}uAyi. mr NieR lE qe ekAu EpA o Lyi {A ep@. 6 nrkpAz qni @M. qni mi mrNeNik. 7 ekNiyiep {A shAyinH eedve viLic@. aet, {AeneR eed ve viLic@. eedvM aveR ly iluAyi. qeR zbHdM av Ek@. shAyi qeR nilviLi av Ek@. 8aEA mi luiviRc@, sVieR awiR viRc@. q ekAeA, yEhAv EkApAlnAyi! 9 eedvieR miniM pukv. agH n i eedvieR vAyi niM puReH dhiic@. avniniM tInluk jVlic@. 10yEhAv kAzM RH Riv! , kipiwic o EmGilv ni! 11av pRkyA yi, pR ekbumAlAKk EmliH, kAi srikyAyi. 12 tni @m kAEmGMekAH wArMEpAel yEhAv te epAtiu. eve av wiEmGLi niRc@. 13krinluk pREAel av @m tIxHNkAzM citRu! 14 kAziniM yEhAv wim} i! atYutnAy eedvM teR zbHdM Ekic@. 15yEhAv teR aukeLyHtH z@eL citRic@. yEhAv milien ayyHkyM zy}A jn citRukyM ecyHt. 16yEhAEv aH zmAyi sMsAric@, nieR vAyi niM puRe zmAy kAH eve piREkA@ ti. smieR awi@ { kANAyi. miyew awiR { evLieu. 17yEhAveye shAyikyM ecyHt. yEhAv mk LiniM tAe}eyi. yEhAv qe eekpiwicH kyLini vliecw. 18 qeR z@ qeA krAyi . av qe evRu. qeR z@ qeA krAytinA eedvM qe ric@. 19 qeR z@ qe mikyM {A }ilAkyM ecyH t . qA qeR piNyH yEhAvy Ayi! 20yEhAveye sH E nhi , atinA avene ric@. av ene suritAnE ekAu EpAyi.
2 21

2 zmEv 22:2-42

yEhAv qnieeR tiPlM n M. qeA zriyAy {A ecyHt. etAyetAM {A ecAtinA avenni nkEL ec. 22qekA eA {A yEhAvey asric@! {AeneR eedvientier pApM ec yHtil. 23 yEhAvyew niy {A qEA}uM oAM. aveR niym {Ansri! 24aveR mi {A M nixHkLmAyiri. 25a tinA yEhAv qnieeR tiPlM nM! qekAeA {A zriyAy tA ecyHttH! aveR xHwiyi {A eteAM ecyH t iil . atinAlv qniEvi nk ec@. 26ov nieL yTAi sHEnhie i niew yTAsHEnhM av EnAw kANM. ov niELAwH vizV sH t t pulei niM av EnAw vizVsHtt pulNM. 27yEhA Ev, nyM tymvnH nI nlvM mA. qA wilEnAw nI wilt kA@. smenA nI smmA. 28 yEhAEv, vinIter nI shAyi, pE ahArikeL nANM ekw. 29 yEhAEv, nI qeR viLA. q ni @m i yEhAv evLicM vitRu. 30yEhAEv, ayew shAy A qni BwAErAewAM oAwA k}i y. eedvshAyA qni z@ ew EkAyi kyRAnA. 31eedv ieR zi sUM. yEhAvyew vAH etLiyietH. ti vizVsi ver av sMri. 32yEhAvy lAet meA eedvmil. new eedvm lAet meA pARyil. 33eedvmAeNeR zidM. nilAer av EnrAy v}i nyi. 34klmAenEAel Evg iElAwvA eedveme shAyi! tAnLi avene pripAli . 35eedveme yM prizIlii . atinA qeR eekkH k vil@kEpAluM lyHAM. 36 eedvEm, vijyinAyi nIeye sMrikyM shAyikyM ecyHt. qeR z@eL EtAliA nIeye shAyic@. 37awiptRAet oAwtinH qeR kAlukeLyM kNAlukeLyM zmA. 38qeR z@ nzii ewMver qniver oAwiNM! av nziiewMver {A tiric@ vril! 39 {AeneR z@eL nziic@. {An ver EtAlic@. avrini q}uEil. aet, z@eLeR kAI}i vI .40eedvEm, yi nIeye knA i. qeR z@eL nI qeR mi vI}H i. 41yEhAEv, qeR z@ piiriEAwA nI wyAi. aEA {A aver piwkyM nzii kyM ecyHt. 42yEhAEv, qeR z@ shAyinAyi EkeNiluM a ver shAyiA M Ayil. eedv

2 zmEv 22:43-23:17

336
oAwilumAiy EpAel atH mRiEvliM. aet, av m_EpAel. av tIyielRiyewM. av pU mAyM dhiiewM. dAvIdieR eesnYM dAvIdieR BwA verAe+ thHek EmAnYnAy EyAEzbH bEEbH. m vIrAew nAyknAyi bEEb H. qsHnYnAy adIEnA qM ayA viLiei. ayAeLAri qRu Eper omic@ vDic@. 9 awtH, EddAyew pu qelyA sA. aEhAvAr, ePlisHtYen ev l@ viLicEA dAvIdiEnAewAmAyi m vIrArielAvnAyi q elyAsA. yinAyi av o wieyiluM yi AEyBwA oAwi Lu. 10vLer INitnAvuMver qel yAsA ePlisHtYErAw yM ecyHt. qAlyA vALi mRuekiwicH yM w. aH yEhAv yi AEylinH o mhAvijyM sAnic @ . qelyAsA yM jyic wen eesnYM oAwieyi. qA z@ew zvLiniM sADn ekAywiAnAyi av vtH. 11 awtH hArArukArnAy agIyew pu zA. ePlisHtY yienA e@ v. niRey pyRu vylilANH av yM ecyHttH. av ePlisHtY ri niEAwiEAyi. 12qA zA vy lieR nw nilyRicH aver Enri @. ayA ePlisHtYer EtAlic@. yEhA v a yi AEylinH o mhAvijyM sAnic@.
8

eEAluM av viLieciluM av avErAw tikricil. 43 qeR z@eL {A tc @ wc @ . av nile epAwiEpAelyAyiI . v}iyiel epAwiEpAel {Anver tkH av mIet wi nw. 44qni etier yM ecyHtvriniM nIey e ric@. jntkEm nIey e rAjAvAi. qniRiuwAv EAe}eR Esvk! 45 m@ nAwkLiluv qe asri ! qei EkEA epeH av ere asri. viEdzik qe By! 46 viEdzik By viRc@. av Epwic@viRc@ekAH t ew oLiyiwLi niiRi v. 47 yEhAv jIvi. {AeneR pARey vA}H! eedvM mhtVev! qe ri pARyANv. 48qniAyi qeR z@eL ziic eedvM. av jneL qeR BrNi kI}ilAi. 49 eedvEm, qeR z@LiniM nI eye ric@. qniH qtiniver EtAliA nIeye shAyic@. dxHw AriniM nIeye ric@! 50 eedvEm, atinA {A nie rAxH\iwyi vA}H. atinA lA nieR nAmi {A sHEtA lpitH. 51 aEnkM yLi jyiA eedvM teR rAjAvien shAyi! teR aBixirAjAviEnAw yEhAv teR yTAsHEnhM kA@. dAvIdiEnAwM aveR pigAmikELAwM av nitY mAyi vizVsHtnAyiriM!

23

dAvIdieR aYvAk dAvIdieR aYemA}ik+ yiAyi yew punAy dAvIdieR sE zM. eedvM mhAnAiy mxYeR sE zM. yAEAbieR eedvieR niy rAjAvANv. yi AEylieR mDur gAyk 2yEhAvyew AvH qi lUew sMsAric@. aveR vAkLAyi qeR nAvi. 3yi AEylieR eedvM sMsAric@, yi AEylieR pAR qEAw aLiecyH, nItipUvmAyi jntey Briv, eedve dric@ ekAu Briv rAyAluM 4 ayA dykAzM EpAel; EmGLi lA etLi BAtMEpAelyAyiri myA. m}yH Ezxm sUrYkAzM EpAel. miyi LMpul@ kiLii m}EpAel. 5eedvM qeR wMbe zvuM suritvumAi. av {A mAyi nitYmAy o krARuAi. Q krA qlAriluM nlM suritvumA eNH av RAi. tIcyAyM av enni vijyM nkyM qeR z k sPlmAkyM ec@M. 6 qA dxHwA mw EpAel. jn mi piwiARil. avrtH der eyRiyM. 7ati etAven twiyiluM

m vIrA ori dAvIdH adlAMhyew mi luM ePlisH t YEsn tAe} erPAyIM tA}HvryilumAyi. m vIrAri mEp nili}H hyieli dAvIdiEnAw Ec. 14 meAri dAvIdH EkAyHiluM eP lisHtYeesnYM EbHElehmilumAyi . 15dAvIdinH teR sVM pN iel evM wiAnA#hmAyi. dAvIdu pRu, EbHElehM ngrkvA winw kiNiniM er iluM qni eR evM ekAuv tei! dAvIdinH stYi atieR vzYmilAyi. ayA aen pR uevEyZ. 16 qA mvIrAM ePlisHtYEs nyHiwyilUew yM ecyH mERi. av mvM EbHElehM ngrkvAw iel kiNiniM eR evem w. anrM av mvM evM dAvIdi ekAuekAw. qA dAvIdH atH wicil. ayA evM yEhAv yHH o v}ipAwAyi nileA}ic@. 17dA vId pRu, yEhAEv, qniH Q evM wiAnAvil. qniAyi jIv pNyewiyvew EcAr wiEA
13

337
elyANtH . atinAlANH dAvIdH evM wiA mwictH. m vIrAM arM aEnkM sAhsiktY ecyHt. 18esyyew punAy EyAvA bieR sEhAdrnAyi abIzAyi. m vIrAew EntAvAyi abI zAyi. mRu z@eL mpEyAgicH abIzAyi vDic @ . 19m vIrAer EAel ayA sinAyi. avri ovnl A yii@M ayA avew nAyknAyi. 20 awtH eyEhAyAdyew punAy ebnAyAvH. atiznAy orAew pu nAyi ayA. kbHEslukArnAyi ayA. ebnAyAvH onvDi DIr tY ecyHt. EmAvAbukArnAy arI EylieR ru puAer ebnAyAvH vDic@. o divsM muepEv, o hyiElH Riec ebnAyAvH aviewyAyi o siMhe vDic@. 21atikAynAy o QjipH BwenyM ebnAyAvH vDic@. QjipHt kAreR ki o mAyi. qA ebnAyAvieR ki o vwi mAEm AyiZ. ebnAyAvH Qji pHtkAreR eekyiniM ayAew M tiRic@. anrM ebnAyAvH MekAH QjipHtkAren vDi c@. 22eyEhAyAdyew punAy ebnA yAvH aen anvDi DIrtY ecyH t . m vIrAerEAel te sinAyi ayA. 23ayA m vIrAerA kIimAnAyi. q A m vIrArielAvnAkA a yA k}iil. dAvIdH ebnAyAvien teR aMgrkew EntAvAi. m vIrA EyAvAbieR sEhAdrnAy asA Eh m vIrAri ovnAyi. m vIrAew sMGiel m@LLv vrAyi+ EbHElehMkArnAy EdA EdAvieR punAy qhAnA; 25hErA dYnAy zA; hErAdYnAy qlIA; 26p tYnAy EhelsH ; etEAvYArnAy EzieR punAy QrA; 27anETAtY ArnAy abIEyes; zAtYnAy em buAyi; 28aEhAhYnAy sEmA; en EAPAtYnAy mhArAyi; 29enEAPA tYArnAy bAnyew punAy eh eldH ; ebnYAmInYew giebyyini LL rIbAyiyew punAy Ayi; 30 piErAEtAnYnAy ebnAyAvH; gAzH a vikLi ni hiAyi; 31abAtY nAy abI-aEbA; bmYnAy asH m AevH ; 32zAEbAnYnAy qlY hHbA; yAEzeR puA; 33hrArYnAy zyew punAy EyAnATA; hrArY nAy zArArieR punAy ahIrAM; 34mA KAtYnAy ahzHbAyiyew punAy qlIEPeltH; giElAnYnAy ahIETA ePlieR punAy qlIyAM; 35kElY nAy ehE A; abYnAy pARAyi; 36 EsAbyini nATAeR pu
24

2 zmEv 23:18-24:10

nAy yigA; gAdYnAy bAni; 37aEAnY nAy EselH; esyyew punAy EyAvAbieR kvcvAhknAy ebErA tYyi ni nhrAyi; 38yiiynAy QrA; yiiynAy gAErbH; 39hitYnAy QrIyAvH avrAek miEy}uEp.

24

teR eesnYe qvA dAvIdH niyi yEhAv vIuM yi AEyli EnH EkApixH w nAyi. yEhAv dAvIdien yi AEyjntyHetirAi. dAvIdu pRu,ecH yi AEylukA ewyM eydAewyM qemwk. 2 dAvIdrAjAvH EsnAnAyknAy EyA vAbiEnAw pRu, dA mt EbEzbvery yi AEyliel EgAA iwyi ecH aver m}uv qk. aEA averyeH qniRiyA nAmElA. 3 qA EyAvAbH rAjAviEnAw pR u, ayew eedvmA yEhAv ayew jntey Ru mwAire. av qeyilumAyieAe! a yH a kAvAM wyAke. pie inANH ec@tH? 4 dAvIdrAjAvH jnew qemw A EyAvAbiEnAwM m@ EsnADipA ErAwM zmAyi klic@. atinA EyA vAbuM eesnYADipAM yi AEy jntyew qemwA puRe@. 5 a v EyAAndi kw. aErAEvri av pALymwic@. yEsri mA mEY gAdutA}Hvryew mYilAyi ngrieR vlvzAyi av ew pALyM. 6 anrM av gielyAdiElM tA hHtIM-ehAdHzi EdzEM EpAyi. a v dA-yAniElM ivLH sIEdA niElM EpAyi. 7eewRiel EkAyiEl v EpAyi. hivYewyM knAnYew yM qlA ngrLiElM av EpAyi. eteydA, Eb-EzbA qiviw LiElM av EpAyi. 8opmAsvuM p divsvuM k}iEA av skl lLiElM EpAyi}ii . op mAsM p divs M k}iEA av eyzElmi mwieyi. 9 EyAvAbH jnew pik rAjAvi nki. yi AEyli vAeLw q@ lM EyAAAyi. eydyi aulM EpM. yEhAv dAvIdien zii jnew qemwti EzxM dAvIdi teR v] iyi l EtAi. dAvIdH eedvEAw pRu, {A qeR ecyH t iekAH ekAwM pApM ecyHtiri! eedvEm, qeR pApM epARuNemH {AnEyAw yAci! {A vliy mrmA kAiytH.
10

2 zmEv 24:11-25
11

338
pitAvieR wMbiM qtirAi yAluM. 18 divsM gAdH dAvIdieRyw v. gAdH dAvIdiEnAw pRu, eybU sYnAy arvH n yew emtiLi ecH aview yEhAvyHeA yAgpIWM pNiyk. 19atinA gAdH tEAw pR EpAel te dAvId ecyH t . yEhAvyAvzYetH dAvId ecyHt. dAvIdH arvHney kANA EpAyi. 20ar vHnA EnAiyEA dAvIdrAjAvuM EdYA gAM teRywE v ku. arvHnA RiecH nmsHkric@. 21 arvHnA EcAdic@,qinAeNeR yj mAnM rAjAvumAyv qeRywE vtH? dAvIdH mRupwi pRu, nieR emti LM vAA. aEAeLniview yEhA vyH yAgpIWM pNiyAmElA. aEA mhAmAri nilyHM. 22 arvH n A dAvIdiEnAw pRu, qeR yjmAnnAy rAjAvinH o bli AvzYmAyetM qwAmElA, EhAmyA ginAy pLitA. viRkinAyi emtilkkM kmH. 23alEyA rAjAEv, {AenlAM ayH t! arvHnA rAjAviEnAw pRu, a yew eedvmA yEhAv ayi sMItnAke. 24 qA rAjAvH arvHnEyAw pRu, Ev! {A niEAw stYM pRye, {A niiniH o vilyHH Q lM vAuM. vil ekAwAetAM {A qeR eedvmA yEhAvyH EhAm yAgmiil. aen dAvIdH emtiLvuM peL yM apEz eviekAw vA i. 25anrM dAvIdH aview yEhAv yHeA yAgpIWM pNi. dAvIdH EhAm yAgM smADAnblikM aic@. teR rAjYiEvi dAvId nwiy An yEhAv Ek@. yi AEyli ErAgM pw yEhAv avsAni ic@.

BAti dAvIdH q}uEEA dAvIdieR dzknAy gAdinH eedv ieR vcnM lBic@. 12eedvM gAdiEnAw pRu, dAvIdiEnAw ec pRyk, eedvmien pRy. nin {A m kArY smi. {A nin Evi ati qecNem etrewk. 13 gAdH dAvIdieRywec pR u, ti o kArYM etrewk. ninM nieR rAjYM }uvxM pi Ni AkENA? aEtA m mAsM nieR z@ nie oAwiENA? am el i nieR rAjYH m divs E ErAg EvENA? ElAcicH, qe ayc eedvEAw {Aen kArYmA pREyet pRyk. 14 dAvIdH gAdiEnAw pRu, {A zri M vliy }ilANH. qA eedvM kANYvAnANH. atinA eedveme ziie. mxYrA {A ziie wAtirie. 15 atinA yEhAv yi AEyliEl ErAgLyc@. a BAtM mt o niixHwsmyM ver w. dA mt Eb -Ezb ver q}uptinAyirM Ep mric @ . 16eyzElM nziiA dt atiEm teR krmyi. qA yEhAvyHH Q dANsMBvLi mn liu. jneL ekAekAi dtEnAw yEhAv pRu,mti! nieR eek tA}Hk. eybUsYnAy arvHn yew emtiLilAyi dt nii tH.

arvnyew emtiLM dAvIdH H vAu 17 jneL vDic dten dAvIdH ku. dAvIdH yEhAvEyAw sMsAric@, dAvIdu pRu, {A pApM ecyHt! qA Q jn AwkeLEAel qe agmic@evEyZ. av eteAM ecyHtil. nieR zi qniM qeR

339

1 rAjAA
1
rAjAvAkA aEdAnIyAvH #hi dAvIdrAjAvinH vLer AymAyi. aEhinH w nilniAnAyil. B]tYA aEhe putekAu mwi eyiluM aEhinH aEA}uM t Ayi. 2 atinA B]tYA aEh EAw pRu,aey pricriA nmeA yvtiey niEyAgiAM. av aEyAw Ec kiwH ayH w pkM. 3atinA B]tYA yi AEy rAjYemAwM rAjAvi wpktinH suriyAy o yvtiey etru. abIzgH q EprAy o epiey av kei. EnMkAriyAyi av. av yvtiey rAjAvieRyw E ekAuv. 4epi atisu riyAyi. av rAjAvien pricri kyM UxikyM ecyHt. pE dAvIdrAjAvH aveL Apicil. 5 dAvIdrAjAvieRyM ayALuew BArY hIieRyM punAyi aEdAnI yAvH. aEdAnIyAvH vLer ahri kyM tAnANH putiy rAjAev tImA nikyM ecyH t . rAjAvAkNemH aEdAnIyAvi vLer EmAhmAyi . atinAlv tniAyi o rTvuM tirkL@M tARAkyM aEper tnime oAwA niEyAgikyM ec yH. 6aEdAnIyAvH vLer sumuKnAyi . teR sEhAdrnAy abHzAElAmi eR EzxM jnicvnAyi aEdAnI yAvH. qA dAvIdrAjAvH oriluM aEdAnIyAvien tiA mtiil. dAvIdH oriluM avEnAw, nIeyinA NH eneyAe ec@tH ? q EcAdiciil. 7 esrUyyew punAy EyAvAbu mAyM puErAhitnAy abYATAmAyM aEdAnIyAvH sMsAric@. aven putiy rAjAvAA shAyiAemH av vA ekAw. 8 pE aEdAnIyAvi eR v]ik plM xHwei il. av dAvIdiEnAwH wM Rupu li. puErAhitnAy sAEdAH, yEhA yAdyew punAy ebnAyAvH, vAc knAy nATA, ziemyi, Eryi, dAvIdieR aMgrk qivrAyi av. atinAlv aEdAnIyAviEnAw Ec il. 9 o divsM -ErAEgli nwH EsAEhelpARyi aEdAnIyAvH tAM wkeLyM peLyM ekA }ukiwAeLyM bliyic@. dAvId rAjAvieR mu puArAy teR sEhAdrAeryM eydyiel m}uv EdYAgAeryM aEdAnIyAvu Ni c@. 10qA teR pitAvieR aMgr k, sEhAdr zElAEmA, ebnA yAvH, vAcknAy nATA qiver eyAM Nicil. nATAM b-EzbyM zElAEmA H Evi sMsAri 11 qA Ek nATA zElAEmA eR ayAy bH-Ezbyew awE EpAyi. nATA avELAw EcAdic@, hIieR punAy aEdAnIyAvu ec@etAeN nI EkiEl? av tee rAjAvA. new yjmA nnAy dAvIdinAke etAM aRiyA M v. 12nieRyM nieR pu zElA EmAeRyM jIvitM apkwilAM. qA sVyM rewA nieL ecNem {A pRutrAM. 13dAvId rAjAvieR aw ecH avEnAw pRyk, qeR yjmAnM rAjAvumAy vEn, aH qEAewA vAgH d AnM ecyH t i. ayH EzxM qeR pu zElAEmA rAjAvAemH au vAgHdAnM ecyHti. pie q ekA ANH aEdAnIyAvH putiy rAjAvA tH ? 14anrM nIyM aEhvumAyi sMsAric@ekAu niEv {A kw vrAM. nI EpAyEzxM AykArY {A aEhEAw pRyAM. nI pR stYmAeN etLiyitAyiriM atH. 15 atinA rAjAvien kANA bHEzb aEhieR kiwRyiEl EpAyi. rAjAvi vLer AymAyi. EnMkAriyAy abIzgH aEhe aview pricriAyi. 16bHEzb rAjAvi mi nmsH k ric @ . rAjAvu EcAdic@, {A ninEvi qANu ecEtH? 17 bH-Ezb mRupwi pRu, EBA, aH ayew eedvmAy yEhAvyew nAmi qEAwH o vAgHdAnM ecyHti . au pRu, nieR punAy zElAEmA qni EzxM putiy rAjAvA M. qeR siMhAsni zElAEmA riM. 18qAliEA aRiyAet aEdAnIyAvH sVyM rAjAvAkyANH. 19 aEdAnIyAvH o vliy smADAnsdY nw. av smADAnbliyHAyi aEnkM peLyM nl wkeLyM ekA. ayew m}uv puAeryM puErAhitnAy abYATArienyM ees nYADipnAy EyAvAbienyM aEdAnI yAvH Nic@. pE av ayew

1 rAjAA 1:20-44

340
nATA, yEhAyAdyew punAy ebnA yAvH qivErAwH kyRivrA pRyk. atinA mvM rAjAvien kANA ky Riv. 33anrM rAjAvH avErAw pR u, qeR EdYAgAer nieR ew ekAuEpAvuk. qeR punAy zElAEmAen qeR EkAvk}utyew puRii gIEhARvyiEl ekA uEpAvuk. 34aview, puErAhitnAy sAEdAM vAcknAy nATAM av en yi AEylieR putiy rAjAvAyi aBiExkM ecNM. kAhLM viLic, tA H NH putiy rAjAvAy zElAEmA! qH KYApik. 35qiH avEnAewAM EAu mwivrik. zElAEmA qeR siMhAsnilirikyM qeR A n rAjAvAkyM EvNM. yi AEyli eRyM eydyewyM rAjAvAyi zElA EmAen {A etrew. 36 yEhAyAdyew punAy ebnAyAvH rAjAviEnAwu mRupwi pRu, Em! qeR yjmAnnAy rAjAvieR eedv mAy yEhAv Q vAk aMgIkrie. 37 qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, y EhAv aEyAewAmANH. ni yEhAv zElAEmAEnAewAvumAemH {A k! qeR yjmAnM rAjAvu mAyvEn, zElAEmArAjAvieR rAjYM vLH ayew rAjYEAL@M vluM zvumAemAeNeR tI. 38 atinA sAEdAH, nATA, ebnA yAvH, rAjAvieR EdYAgA qi v dAvIdrAjAvien asric@. av zElAEmAen rAjAvieR EkAvk}ut yew puR kyi gIEhARvyiEl EpAyi. 39puErAhitnAy sAEdAH vi wArini eetlvuM ktiyi . av rAjAvAeN kANiA sAEdAH eetlM zElAEmAeR tlyi o}ic@. av kAhLM m}kyM zElA EmArAjAvH nINA vA}e! qRe kyM ecyH. 40anrM aver lAM zElAEmAEnAewAM ngriEl v. av pulA}luk vAyi Ayi. av vLer hHLAd ciM vikArAEvzitmAyi. nilM viRyH zbHdM avAiyi. 41 aEtsmyM aEdAnIyAvuM aveR atiTikLuM sdY avsAniicEty_; av kAhLini zbHdM Eku. EyAvAbu EcAdic@,qANH zbHdM? ngrielA sMBvitH? 42 EyAvAbH sMsAric@ekAiriEv puErAhitnAy abYATArieR pu EyAnATA avieweyei. aEdAnI yAvu pRu, v! nI nlvnANH. ati nA nIeyni nl vAyAyiriM ekAu vtH. 43 qA EyAnATA mRupwi pRu, al! tH ayH o sdVAyl! dAvIdrAjAvH zElAEmAen putiy rAjA vAiyiri. 44dAvIdrAjAvH sAEdAH q puErAhitEnyM vAcknAy nATAenyM yEhAyAdyew pu

vizVsHt punAy zElAEmAen Ni c i l . 20qeR yjmAnnAy rAjAEv, aey EA yi AEyjnt m}u v nirIikyANH. aw rAjAvArA eN ayew tImAnM kAirik yANH av. 21au mriM mH qe iluM ecNM. aH aen ecA tiA aey pitAAErAewAM sMsHkric@ k}iyEA {AM zElA EmAM ArAeNH av pRyM. 22 bH-Ezb rAjAvumAyi sMsAric@ ekAiriEv vAcknAy nATA Ehe kANA v. 23pricArk A rAjAviEnAw pRu, vAcknAy nATA viri. aen nATA rAjAviEnAw sMsAriA akE kyRi. nATA rAjAvieR mi nmsHk ric@. 24anrM nATA pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, ayH EzxM aEdAnIyAvH yiriM aw rAjAevH aH KYApic@EvA? aEdA nIyAvH jneL ni BriemH au niyic@EvA? 25kArNM, H av tA}H v ryiEl aEnkM peLyM mikc wkeLyM smADAnbliyAyi aiA EpAyiri. ayew m}uv puAeryM eesnYADipA eryM puErAhitnAy abYATArienyM av NikyM ecyH t iri. avriEA avEnAewAM tikyM wikymANH . aEdAnIyArAjAvH nINA vA}e! qv pRymH. 26 pE qeEyA puErAhitnAy sAEdA ienEyA yEhAyAdyew pu ebnA yAvienEyA ayew pu zElAEmA enEyA Nicil. 27qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn {ELAw pRyAet yAENA ai ecyHttH? dyvAyi pR y, ayHEzxM rAyiriM putiy rAjAvH? 28 aEA dAvIdrAjAvu pRu, b H-EzbEyAw vrA pRy! atinA bH-Ezb rAjAvieR mi v. 29 aEA rAjAvH o vAgHdAnM ecyH, qe qlA apkwLiniM yEhA vyAy eedvM ric@. yEhAv jIvi EAel stYmAyM {A vAgHdAnM ec@ 30 , yi AEylieR eedvmA yEhAvyew mhAziyA mH {A nin vAgHdAnM ecyHtkArYM {Ani ec@M. nieR pu qniEzxM rAjA vAemANH {A vAgHdAnM ecyHttH. qniEzxM qeR siMhAsni av qeR AniriemM {A vAgHdAnM ecyHti. qeR vAgHdAnM {A pAliM. 31 aEA bH - Ezb rAjAvi m i nil nmsHkric@. av pR u, dAvIdrAjAvH nINA vA}e! putiy rAjAvAyi zElAEmA etrewew 32 aEA dAvIdrAjAvu pRu, pu ErAhitnAy sAEdAH , vAcknAy

341
ebnAyAvienyM rAjAvieR m}uv EdYAgAeryM avEnAewAmyc@. av zElAEmAen rAjAvieR EkAv k}utyew puRii. 45anrM puErA hitnAy sAEdAM vAcknAy nATA M zElAEmAen gIEhARvyivcH aBiExkM ecyH. anrM av ngr iEl EpAyi. jn aver piw kyM ngrM EA sEAxilA vukyM ecyHtiri. atieR zbHd mANH au EktH. 46zElAEmA EA rAjAvieR siMhAsni rik yANH. 47rAjAvieR m}uv EdYAg AM EA dAvIdrAjAvien aBini kyANH . av pRy, dAvIdrA jAEv, au mhAnAy rAjAvA! a yew eedvM zElAEmAenyM o mhArAjA vANem { Ai! a yew eedvM zElAEmAen aeyAM kIimAnAe! aveR rAjYM ay EwtienA mhrmAke! 48 Ek dAvIdrAjAvH kili kiw, te nm sHkric@. aEhM pRu, qeR pu ArielAven rAjAvAkyM a kAti jIviA qe avdi kyM ecyHt yi AEylieR eedvmA yEhAv vA}Hewe. 49 aEdAnIyAvieR atiTik qlA vM vlAet BykyM vLer EvgM av aviwM viwkyM ecyH. 50aEdA nIyAvM zElAEmAen By. atinA av yAgpIWiEl EpAvukyM atieR ekAukLi piwikyM *ec yHtu. 51aEA ErA orA zElAEmA EnAw pRu, aEdAnIyAvH aey By zElAEmArAjAEv. aEdAnI yAvH viwAri yAgpIWieR ekAukLi piwic@ ni. av aviwM viuEpAkA visti. aEdAnIyAvu pRy, zElAEmA rAjA vH qe vDikyielH vAgHdAnM ec A aEhEAw pRyk. 52 aEA zElAEmA pRu, av nlven etLiyicA aveR o mwiEpAluM EdAxM sMBvikyil . qA qeiluM etu ecyH t A av vDiewM. 53anrM aEdAnI yAvien ekAuvrA zElAEmArAjAvH ciler ayc@. av aEdAnIyAvien zElAEmArAjAvieRyw ekAu v. aEdAnIyAvH zElAEmArAjAvi eR mivH nmsHkric@. aEA zElAEmArAjAvu pRu, vIiEl epAyHEA~.

1 rAjAA 1:45-2:12

dAvIdrAjAvH mri dAvIdieR mrNsmymw. ati nA dAvIdH zElAEmAEnAw sMsA rikyM avEnAwH en pRykyM
yAgpIWieR ekAukLi piwik av dyyAcikyAeNH kANi . orA vilEEAwiec l @ kyM blipIWieR mlkLi piwikyM ecyHtA ayA ziiew etH niymM pRy.

ecyH . 2ql A mxYeryMEpAel {AM mriARAyi. qA nIvLH znAy o mxYnAkyANH. 3 ni nieR eedvmA yEhAvyew niy m EyAew asrik. aveR niymLuM klnkLuM tImAnLuM krA RukLuM EyAew asrik. EmAez yew niymLi q}utiyirietlAM asrik. aen ecyH t A nI EpAiwLielAe qlA v]ik LiluM vijyM vriM. 4nI yEhAvey asricA qeiy vAgHdAnM yEhAv pAliM. yEhAv pRu, {A nvErAw pRy v}iEy nieR pu A jIvicA, pUmnEAew A mAyi anusricA nieR wMb inivnAyiriM qAlvuM yi AEyrAjAvH. 5 dAvIdH wi pRu, esyyew punAy EyAvAbH qEAw ecyHttH oAik. yi AEyEsnyuew ru nAykAer av vDic @ . EnrieR punAy abHEnrienyM EyeTrieR punAy amAseyyM av vDic@. smADAnkAlANH av ver vDic etM oAik! vew rM aveR aryiluM pALeciluM etRic@ vI. {Anven ziiEtAyi. 6 pE nIyANiEA rAjAvH. atinA vuM viEvkEAew aven zii k. pE av ekAleuevH nI RANM. av vAkYM mUlM smADA nEAew mriA avditH! 7 gielyAdiel bsilAyiyew i kELAwH dy kAuk. av nieR suX LAyirikyM nieR EmzEm Bi kyM ece. nieR sEhAdr abHzA ElAmieRywniuM oAwiEAyEA av qe shAyici. 8 egryew pu ziemyi vieweyA eyeM oAik. brImi ebnYAmIEgAArnANv. mhnyI miEl {A oAwiEAyEA av q e vLer zmAyi zpicM oAi k. anrM av EyAAndiyi qe kANA Riv. {A av EnAwH o vAgHdAnM ecyH. ziemyiey {A vDiielH yEhAvyew sm i {A vAgHdAnM ecyH. 9ni nI aven ziiAet viwtH. nIeyA viEvkzAliyANH. avEnAew ecN emH ninRiyAM. pE av vAkY i smADAnEAew mriA avdi tH . 10anrM dAvIdH mrNmwu. dAvIdieR ngri av sMsHkri eu. 11dAvIdH nAlvxM yi AEy Bric@. }u vxM ehEAniluM mi m vxM eyzElmiluM NH aEhM BrNM nwiytH. zElAEmA teR rAjYieR niyNEmew 12 EA zElAEmAnANH rAjAvH. av teR pitAvAy dAvIdieR siMhAsn

1 rAjAA 2:13-33

342
dAvIdieR siMhAsnM av qni nki. yEhAv teR vApAlikyM rAjYM qniM qeR wMbimAyi nkyM ecyH . EA yEhAv jIviEAel stYmAyM aEdAnIyAvH vDiewemH {A tijH{ ec@! 25 zElAEmArAjAvH ebnAyAvi kln nki. ebnAyAvH EpAyi aEdAnI yAvien vDic@. 26 anrM zElAEmArAjAvH puErAhi tnAy abYATAriEnAw pRu, {A nie ekAEltANH. pE nie nie jnAwAy anAETAiEl {A ay yH. qeR pitAvAy dAvIdiEnA ewAM nwEA viepkM m A nI shAyictinA {A nie vDiil. mAvuml qeR pitAvi eR kxHwkAlM m}uv nI aEhvu mAyi pvyHkyM ecyH. 27ati nA zElAEmA abYATArien yEhAv yew puErAhitAnniM nIi. liEyyM wMbeyM pi zIElA vivcH yEhAv pREpAel te yANH a sMBvictH. abYATA li yew wMbArnAyi. 28 ArY EkEA EyAvAbi BymAyi. EyAvAbH abHzAElAmienyl aEdAnIyAvien yi piNci tH. EyAvAbH yEhAvyew wAri El EpAyi yAgpIWi piwic @ . 29 EyAvAbH yEhAvyew wAriel yAgpIWilueH cil zElAEmA rAjAviEnAw pRu. atinA aven vDiA zElAEmA ebnAyAvi kln nki. 30 ebnAyAvH yEhAvyew wAri eli EyAvAbiEnAw pRu, rAjAvu pRy, puRE vrik! qA EyA vAbH mRupwi pRu, l {Aniview kiw mriM. atinA ebnAyAvH rAjAvieRyw E mwiecH EyAvAbH tEAw pReteH aEhEAw pRu. 31 aEA rAjAvH ebnAyAviEnAw klic@, av pRyEAel ec@k! aven aview evc@ vDik. an rM aven sMsH k rik. aEA aveR iniM qeR wM bvuM {AM EmAcitrAM. nixHkLrAy mxYer EyAvAbH vDicekAANH pApM AytH. 32tEA nlvrAy ru Eper EyAvAbH vDic@. EnrieR pu abHEn, eyeTrieR pu amAsA qivrAyi av. abH En yi AEyEsnyew eesnYA DipM amAsA eydAeesnYieR eesnYADipmAyi. EyAvAbANH aver vDicetH qeR pitAvAy dAvIdinH aH aRivilAyi. ati nA aver ekA inH yEhAv EyAvAbien ziiM. 33avew mrN inH av ArnAyiriM. aveR wMbvuM qAlvuM vALi

ili. avnH teR rAjYieR pUniyNmAyi. 13 anrM hIieR punAy aEdAnIyAvH zElAEmAeR ayAy bH - Ezbyew awE EpAyi. bH-Ezb avEnAw EcAdic@, nI smA DAnEAewyAENA vtH? aEdAnI yAvH mRupwi pRu, aEt, etA smADAn sznmANH, 14qniH cil pRyAH. bH-Ezb pRu, qi pRy. 15 aEdAnIyAvu pRu, o kAlH rAjYM qeR sVmAyievH oAi k. {AnANvew rAjAevH yi A Eyjnt m}uv ktiyi. qA kArY mARi. EA qeR sEhAdr nA rAjAvH. yEhAv aven rAjAvA kA etrew. 16atinA {Ani EA o kArYM aEpi. dyvAyi atH niExDiEt. bH-Ezb mRupwi pRu, nineA EvtH? 17 aEdAnIyAvu pRu, aviwe aBYnkLi oM zElAEmArAjAvi EA niExDiil. atinA, EnM kAriyAy abIzgien qni vivAhM k}ic@ trA avEnAwAvzYeAluM. 18 aEA bH-Ezb pRu, ekA AM. ninEvi {A rAjAvumAyi sMsAriAM. 19 atinA bH-Ezb avEvi rAjAvumAyi sMsAriA EpAyi. zElA EmArAjAvH aveL kAkyM q}uEH nikyM ecyH t . anrM av avLuew mi nmsHkrikyM siMhA sni rikyM ecyH. teR mAtAvinAyi meA siMhAsnM ekAu vrA av B]tYAErAwAvzYeu. an rM av aveR vlvzi. 20 bH - Ezb avEnAw pRu, {A niEAwH vLer ecRiy o sMgti vzYew. dyvAyi a nirsi tH. rAjAvH mRupwi pRu, aE, q EvNemiluM vzYeuekAZ. {A nirsiil. 21 atinA bH-Ezb pRu, ni eR sEhAdr aEdAnIyAvien, EnM kAriyAy abIzgien vivAhMk}iA avdik. 22 zElAEmArAjAvH teR aEyAw mRupwi pRu, abIzgien aEdAnI yAvi nkAeninANviwH qEA wAvzYewtH? aven rAjAvAA wi qANAvzYewAtH ? qA yAluM ayA qeR EjYxHWnEl? puErA hitnAy abYATAruM EyAvAbuM av en piNyHM? 23 anrM zElAEmA yEhAvyew nAmi o tijH{ ecyH. av pRu, aEdAnIyAvieneAtieR vil ekAwiem {A tijH{ ec @. atveR jIv teyAyiri kyM ec@M! 24yEhAv qe yi AEy lieR rAjAvAi. qeR pitAvAy

343
kLAyiriM. qA dAvIdiM aveR pigAmikM rAjwMbiM av eR rAjYiM eedvM qAlvuM smA DAnM ekAuvM. 34 atinA yEhAyAdyew punAy ebnAyAvH EyAvAbien vDic@. mmi yiel teR mAt]EdzmAy lH av sMsHkrieu. 35anrM yEhAyAd yew punAy ebnAyAvien zElA EmA EyAvAbieR An eesnYA DipnAi. sAEdAien zElAEmA abYATArieR AnH tpuErAhi tmAi. 36pie rAjAvH ziemyiH L yc@. rAjAvH avEnAw pRu, eyz Elmi ninAyi o vIwAk. vIi tAmsikyM ngrM viwAtiri kyM ec@k. 37nI ngrM viH kiEA EtAw kwA, aEA nI vDiewM. a nieR te vI}HcyAyiriM 38 atinA ziemyi pRu, aekA AM, qeR rAjAEv, {A aey a sriM. atinA ziemyi vLerAlM eyzElmi vsic@. 39qA m vxM k}iH ziemyiyew awimkLi ru Ep oAwiEAyi. mAKyew puM giel rAjAvumAy KIzieRywE ANH av oAwiEAytH . 40atinA ziemyi teR k}utyH jIni eki gi KIzH r AjAvieRywE EpAyi. teR awimkeL keAnA Nv EpAytH. av aver kupiwicH vIiEl tiriek ekAuv. 41 qA ziemyi eyzElminiuM giEl EpAyi vkArYM ErA zElAEmAEnAw pRu. 42atinA zElA EmA aven ekAuvrA Lyc @ . zElAEmA pRu, nI eyzElM vi@ EpAyA nie vDiemH yEhAv yew nAmi {A vAgHdAnM ecyHti . nI qvieweyiluM EpAyA nieR mrNinH nI teyAyiriM rvAdieyH {A nin mRiyi nkiyi. {A pR nI aMgIk rikyM ecyHttANH. qe asri AemuM nI pRu. 43nIeyinANH nieR vAgHdAnM lMGict? nIeyAeN H eR kln asriAtitH? 44qeR pitAvAy dAvIdientier nI ecyH t aEnkM etukeLi ninRiyAM. EA etukH yEhAv nie ziiM. 45qA qe yEhAv a #hiM. dAvIdieR siMhAsne av qeM suritmAM. 46 anrM ziemyiey vDiA rAjAvH ebnAyAviEnAw klikyM ayA aen ec@kyM ecyH . aen zElAEmAnH teR rAjYiE pripU niyNmAyi. zElAEmA j{AnM vzYew H QjipHtiel rAjAvAy PREvAeR puiey vivAhM k}ic@ekAH zElA EmA aEhvumAyi o krARuAi. zElAEmA aveL dAvIdieR ngri

1 rAjAA 2:34-3:13

El ekAuv. aAlH zElAEmA teR ekAArvuM yEhAvyew l yvuM pNik}iikyAyi. eyz Elmi uM o mtiluM pNiykyAyi u zElAEmA. 2lyM pUIkri eiil. atinA jn aEA}uM tlLiel yAgpIWLilAyi m]gblik nwiyitH. 3teR pitAvAy dAvIdu klicietlAM a sric @ ekAH yEhAvEyAw teR sHEnhM zElAEmA etLiyic@. qA dAvIdH ecNem pRyA cilwi zElAEmA ecyH. blikLuM DUpLuM aiA zElAEmA aEA}uM t l pEyAgic@. 4 zElAEmArAjAvH bli aiA giebEyAniEl EpAyi. vuM DAn e tlmAyekAANH av aEAuEpAytH . yAgpIWi zElAEmA yirM blikLic @ . 5 zElAEmA giebEyAnilAyiEA yEhAv rAiyi sVpHni aveR ywE v. eedvM pRu, nini xH w m EcAdic @ ekA_k, {An trAM. 6 zElAEmA mRupwi pRu, ayew dAsM qeR pitAvumAyi dAvIdi EnAw aH kANYvAnAyi. aEhM aey piw. av nl v M EnrAy mAi jIvivmAyi . av EzxM aveR siMhAsn ili BriA aveR puen avdik v}i avEnAwH aH mhAkA NYmA kAiyiritH. 7 qeR eed vmA yEhAEv, qeR pitAvieR AnH rAjAvAyiriA aH qe avdic@. qA {AenA ekAc@i eyEAelyANH. {A ecE kArY aRiyA jH { AnM qniil . 8 ayew dAsnAy {AnitA ayew etrewevrielAvnAyi. an vDiynvDiyALkLH . qAnAvA . atinA o BrNADipnH avi wyi DArALM tImAneLwEH. 9 atinA jneL Env}iyi Bri AM viDiAm viEvcnbui qni nkiyAluM. ntikeL viEv cicRiyA k}ievni nk@M. mhAjH{AnmilAet Q mhAjntey Bri k asAYmANH. 10 zElAEmA tEAwitH vzYeti yEhAvyH vLer sEAxmAyi. 11 atinA eedvM avEnAw pRu, nI nin dIGAyH vzYeil. nin DnvuM nI vzYeil. nieR zu mrNM nI vzYeil. zriyAy nItiEbADi jH{AnmANH nI v zYetH. 12atinA nI vzYe {A nin nM. nie {A jH{A niyM buizAliymAM. nieEAel mkAlLiEAluM M AyiriA tiriviDM nie {A mhAjH{A niyAM. BAviyiluM nieEAel orAL@ Avukyil. 13nin sAnmAyi nI

1 rAjAA 3:14-4:12

344
yTA ayAy dYe OIyHH teR puEnAwH pUsHEnh mAyi. av rAjAviEnAw pRu, EBA, ien dyvAyi ekAlEt! atien av nkiyAluM. 27 aEA zElAEmArAjAvu pRu, ien ekAltH! tH dYe OI yH nk@k. avLANH yTA a. 28 zElAEmArAjAvieR tImAne i yi AEyjnt Eku. av aven bmAnikyM aveR jH{AnMekA H avEnAwH vLer Bi kwiikyM ecyHt@. zriyAy tImAneLwA avAyiri eedvikjH{Ane nAukA mnilAi. zElAEmAeR rAjYM zElAEmArAjAvH yi AEyjntey m}uv Bric@. 2aven BrNi shAyic aveR mKY EdYAgA vrANH. sAEdAieR punAy asrYAvH puErAhitnAyi. 3 zIzyew puA rAy qlIEhAerPuM ahIyAvM. EkAwti yi nw kArYeLi q}u EjAli vAyi. ahIlUdieR punAy eyEhAzAPAH . jntyew criM q}utiytH eyEhAzAPAH yi . 4 yEhAyAdyew punAy ebnA yAvH. ebnAyAvH yi eesnYADi p. sAEdAM abYATAruM. sAEdAM abYATAmAyi puErAhitA. 5nA TAeR punAy asrYAvH. jilAgv NmAew EmDAviyAyi asrYAvH. nATAeR punAy sAbUdH. puErAhi tM rAjAvieR pEdxHwAvumAyi sAbUdH . 6ahIzA. rAjekAAriel mtlArnAyi ahIzA. abHd yew punAy aEdAnIrAM. awimkL@ew mtlArnAyi aEdAnIrAM. 7 jilkeL Epri pu Edz LAyi yi AEy viBjiei. oAErA jil BriAM zElAEmA gvN mAer etrewi. vAyi avrvew jilkLiniM BNM sMB ricH rAjAviM wMbiM qiA mtl. vxiel pu mAs LiluM rAjAvi BNemiE m tl oAErA jilkmAyi. 8 pu gvNmAew Epk vyANH+ mlEdzmAy qyImiel gvRA yi eb-. 9zAbIM, EbH-ez EmzH, ElA-EbHhAnA qiviw Liel gvRAyi ebEd mA sH. 10aEbAH, suEKAvH ehEP qi viwLiel gvRAyi ebeh es. 11nAPAH, EdARiel gvRAyi eb- abInAdAbH. zElAEmAeR puiyAy tAPienyAyi ayA vivAhM k}icitH. 12 tAnAieRyM emgiEAvieRyM sAerTAninw m}uv EbH - ez yAnieRyM gvNRAyi ahIlU dieR pu bAnA. tH yie Eyli

vzYewA cilwi {A nk@M. nieR jIvitmAek nin sM bmtiymAM. ElAki nie EAel meA rAjAvuAyiriil . 14 qe piwrAM qeR niymL@M kl n kL@M asrivAM {A niEAwH vzYew. nieR pitA vAy dAvIdH ecyHtEpAel te nIyM ec@k. aen ecyHtA ninH o dIGjIvitvuM {A nM. 15 zElAEmA q}uEu. eedvM sVpHn i tEAw sMsArictAyi avnRi u. anrM zElAEmA eyzElmi El EpAvukyM aview yEhAvyew krARieR epkieR mi ni kyM ecyHt@. zElAEmA yEhAvyH o EhAmyAgmic@. av yEhAv yH o smADAnbliyM aic @ . atiEzxM aven BrNi shA yic qlA EntAM EdYAgsHTA M o vi nkyM ecyHt@. 16 o divsM ru EvzYk zElAEmA eRyw v. av rAjAvieR mi vni. 17OIkLielArA pRu, EBA, {AM vL@M oEr vIi lA tAmsitH . { vM gBiNikL@M svM awvmAyi . v qEAewAAyi EA {AenA iey svic @ . 18 m divsEzxM av av L@ew iEyyM svic@. vIi { ELAewAM mAmAyiil. { ruEp mAM. 19o rAi Ri av teR iyewEm kiwtinA i mric@. 20atinA rAiyi {A RiiwEv qeRywniM qeR iey qw ekAuEpAyi. av aven teR kiwyi kiwi. qiv mric iey qeR kiw yiluM kiwi. 21piE BAti {A N i mlekAwA wi. pE i mriciritA {A ktH. anrM {Antien vLery w EnAi. aeteR iyel e ni mnilAyi. 22 pE mE OI pRu, al! jIvi ciri i qERtANH. ciyA NH niERtH! pE dYe OI pR u, al! nI N pRykyANH! mric i niERM jIvi qERmA NH! aen ru OIkL@M rAjAvieR mi v}wic@. 23 aEA zElAEmArAjAvu pRu, ni ru EpM pRy jIv i avrvEwtAeNH. c i mv L@EwtAeNM. 24anrM ovAL@ ekA uvrA zElAEmArAjAvH teR B]tYen ayc@. 25zElAEmArAjAvu pRu, nm ecAvutitANH. jIv i en ru kxNLAAM. oAErAiM oAErA kxNM vItM nk@k. 26rAm e OI pRu, aekAAM iey ru kxNLA. aEA {Li lAM iey lBiAtAM. qA

345
tAe} EbH - ezyA mt EyAkH e m yAminH qtivzH Eb-emEhAlA veryAyi. 13 eb-egebrAyi rAEmAHgiel yAdiel gv. gielyAdi mne yew punAy yAyIriAyi qlA pNL@ewyM #AmL@ewyM gv RAyi av. bAzAniel a EAbH j il y ewyM gvRAyi av. Q EdzH iluM Biiy aRup ngrAyi. Q ngr H oAHoAwAlukL@ kvAwL@m Ayi. 14 EAyew punAy ahinAdAbH mh nyImieR gvRAyi. 15 ahImAsH yi nPHtAliyew gv. zElAEmAeR puiyAy bAez mH yi ayAL@ew BArY. 16zyi yew punAy bAnA EzrieRyM ebyAElAieRyM gvRAyi. 17 pAhieR punAy eyEhAz PAH yiAKArieR gvRAyi. 18 lyew punAy ziemyi ebnYAmI niel gvRAyi. 19rieR pu nAy Egeb yi gielyAdiel gv. aEmArYew rAjAvAy sIEhA M bAzArAjAvAy oAM tAmsici rAjYmAyi gielyAdH. qA Egeb mAmAyi jilyew gv . 20eydyiluM yi AEyliluM aEn kmEnkM jnL@Ayi. kwRe mNrikEpAel asMKYmAyi av. av sEAxkrmAy jIvitM nyic@. av tikyM wikyM sVyM hHLAdikyM ecyH. 21 yIsHrAjYM mt ePlisHtYew EdzMvery ql A rAjYL@M zElA EmA Bric@. QjipHtieR atiiver aveR rAjYM vYApici. rAjY avnH sAn ekAwkyM aveR jIvitkAlM m}uv aven asrikyM ecyH. 22-23 zElAEmAM aveRew Q EmzyilirivM mAM BNM nitYvuM Eviyi+ mEkA n mAvH, aRupEkA sADArN mAvH, ekA}u pkAL, vylukLi Emu nw p p, RH wk, klmAk, puimAk, mHLA vuk, EpA EkA}ik. 24 yIsH n di pwiAeR kryi lu rAjYeLlAM zElAEmA Bric@. a tiPHshHmt gvery Ed zmAyi. teR rAjYeAwM zElA EmAnH smADAnM nilnii. 25zElA EmAeR jIvitkAlH dA mt EbEzbvery Edze yi AEylu kAM eydAM smADAniluM sur ittViluM k}ii. jn tLuew aimrM mirivi kmiwyi smADAnEAew i . 26zElAEmAnH teR Etk nAlAyirM tirkeL ekAlAymA yi, wAet pIrAyirM tirAL

1 rAjAA 4:13-5:5

AM. 27oAErA mAsvuM pu jilkLi oAErA jilyewyM gvNmA zElA EmArAjAvinH EvetlAM nkiyi. rAjAvieR tIEmzyi qlAvewyM vyRu niRyHA a tikymAyi. 28 jil A gvmA zElAEmArAjAvi eR EttirkM pwtirkM vzYm kciyM yvvuM nkiyi . oAErAM av EvsTlH qici. H zElAEmAeR j{AnM eedvM zElAEmAen vLer jH { Ani yAi. zElAEmAnH aLv vijH{AnvuM klnAtItmAy jH{AnvuM nki. 30ki} ew jH{AneALuM vlutAyi zElAEmAeR jH{AnM. QjipHti lu qlAverALuM jH{AnM zElAEmA lBic @ . 31av miyiel erAL@M viEvkzAliymAyi. q AhYnAy TAenALuM viEvkzAliyAyi av. mAEhAlieR puArAyi EhmA, kEA, dA qiverAL@M jH{AniyAyi zElAEmA. yi AEy liM eydyHM ilum qlA rAjY LiluM zElAEmArAjAvH sinAyi. 32 teR jIvitkAlH zElAEmArAjAvH mvAyirM pEdz, yiriyURu gIt qiv rcic@. 33 tieyiyM zElAEmAnH vLer aRiyAmAyi. elbAEnAniel vliy EdvdAmr mt Biiyi epAi mLyH mirivikver ql A rM ecwikeLiyM zElAEmA pWii c@. m]g, pik, }j qi veyiyM zElAEmArAjAvH pWiic@. 34 zElAEmArAjAvieR vijH{AnM vi A qlA rAjYLinivM v. zElAEmArAjAvien viA ql A rAjYLielyM rAjAAM tL@ew jH{AnikeL ayc@.
29

zElAEmA lyM nii hIrAM yi EsAriel rAjAvH. ayA qAlvuM dAvIdieR suX Ayi. dAvIdi EzxM zElAEmA rAjAvAy vivrM aRi wen hIrAM teR B]tYAer zElAEmAeRywE yc@. 2 hIrAM rAjAviEnAwH zElAEmA pR titANH, 3qeR pitAvAy dAvId rAjAvinH iluMni aEnkM y EnriEwi viueH ninRiyA mElA. atinA teR eedvmAy yEhAv yH o lyM pNiyA aEhi k}iil. teR zueL m}v EtAli A yEhAv te avdiyM kAlM aEhM kAi. 4 pE H qeR eedvmA yEhAv qeR rAjY ieR ql A vzLiluM smADAnM nkiyiri. EA qni zu Lil. qeR jnt apkwiluml. 5 qeR pitAvAy dAvIdiEnAwH yEhA v o vAgHdAnM ecyHti. yEhAv pRu, ninEzxM nieR puen

1 rAjAA 5:6-6:13

346
mieRyM pNiAM eebbiElAsu kAM kl@k ecimii. lyM ni iA kl@kLuM mrvuM av tA RAi.

{A rAjAvAM. nieR pu qe mhtVewA o lyM pNiyk yM EvNM. qeR eedvmA yEhAv yH lyM pNiyA {AniEA #hi. 6atinA {A tALuew shAyM vzYew. tALuew Lu keL elbAEnAniElyyHk.aview av EdvdAv] qniEvi mRiNM. qeR B]tYAM tALuew B]tY AErAewAM EjAli ec@M. tALuew B]tY Aew liyAyi tA niyi etM {A nkAM, pE tALuew shAyM qni EvNM. {Luew mr NiA sIEdAniel mrNiAewy miwArl. 7 zElAEmAeR vzY EkEA hIrAmi vLer sEAxmAyi. hIrAM pRu, Q mhArAjYM BriA dAvId rAjAvinH jH{AniyAy o puen nkiytinH {A yEhAvEyAw ni pRy! 8anrM hIrAM zElAEmAnH o sEzmyc@. sEzmitAyi, a H vzYe kArY {A Eku. ayHH vzYm EdvdAmrLuM eessH mrLuM m}uv {A a yH trAM. 9 qeR B]tYA av elbA EnAniniM kwliEl ekAuvM. aEALv iei aH vzYew RmKE {A ekAuvrAM. aview mrxN {A Evepw EA ayH av ekAuEpAkAM. qlA vxvuM qeR vIiElAvzYm BNM nkyANH aeniAyi ecE lYM. 10-11 zElAEmAnH vzYm EdvdA mrM eessHmrM hIrAM nki. zElAEmA hIrAminH ptinAyirM EkAEgAtuM ptinAyirM bH mAy olIevyM qlA vxvuM nki. 12 yEhAv vAgHdAnM ecyHtiEpAel te zElAEmAnH jH{AnM nki. hIrA miM zElAEmAM wyi smADAnM nil nii. Q ru rAjAAM avi wyi o wwiyAi. 13 zElAEmArAjAvH mtinAyirM yi AEylukAer Q EjAliyi shAyi A nibic@. 14avew yjmAn nAyi aEdAnIrAM qeArAeL zElAEmA rAjAvH etrew. zElAEmA aver mH sMGLAi tiric@. oAErA sMG iM ptinAyirMEp vItM. oAErA sMGvuM elbEnAni o mAsM pNi eywkyM rumAsE vIi EpAkyM ecyHti. 15mlEdzH EjAli ecA qptinAyirMEper yM zElAEmA niEyAgic@. pAR epAi yHlAyi avew EjAli. pAR m A q}uptinAyirM EpAyi. 16 Q EjAlikeLlAM ec@vew Em EnAArAyi mvAyiri mRuEpM Ayi. 17vliy vilEyRiy kl@k lyieR awiR pAkAnAyi mRi ecwA zElAEmArAjAvH avErAw klic@. 18anrM zElAEmAeRyM hIrA

zElAEmA lyM pNiy aen zElAEmA lyM pNiyA rMBic@. yi AEylukA QjipHt vitieR nAieyptAM vx mAyi atH, zElAEmA yi AEy rAjAvAytieR nAlAM vxvumAyi atH. vxieR rAM mAsmAy sIvH mAsilAyi atH. 2lyinH aRu pm}M nILvuM pm}M vItiyM mm}M yrvumAyi. 3ly ieR mKm$pinH pm}M nIL vuM pm}M vItiymAyi. mKm $pM lyieR mBAgM m}uvM Ayi. lyieR vItiyH lYmAyi atieR nILM. 4ly inH wiy jnAlkLuAyi. puR H vItiRM akH vItiEyRiy mAyi av. 5lyieR DAn BAgi umAyi o nirmRik ni ic @ . mRik nilnilyAyiumA yi pNittH. av m nilyAyi . 6 mRik lyBiiEyAw Ec i. qA avyew r BiiyiEl kyiyAyiil nii citH. mkLiEl EpAEARuM lyBiiyew knM Ru v. ati nA mRikLew o vz Bii atieR awiyiel BiiEyA knM RtAyi. tA}e nilyilu mRikH aum}mAyi vIti. nw vile nilyiel mRikH Rum}M vIti. ati mkLilu mRikH }u m}M vItiyAyi. 7vliy kl@kL@p EyAgicANH pNiA Biik pNi ttH. miniH av kiiy l vc@ te av kl@kmRic@. ati nA ikkL@ewEyA EkAwAlikL@ewEyA mEetiluM AyDLewEyA zbHdM lyiluAyiil. 8 tA}e nilyiel mRikLiEl EvzndVArM lyieR etvz Ayi. akH ruM mM nilk Liel mRikLiEl EgAvNikL@mAyi . 9 aen zElAEmA lyniANM pUIkric@.lyieR qlA BAg L@M EdvdAekAu plk pEyA gicH mwiyi. 10lyi um mRikL@ew niANvuM zElAEmA pU Ikric@. oAErA nilyHM aum}M yrmAyi. mRikLiel EdvdA lA lye sHpzic@. 11 yEhAv zElAEmAEnAw pRu, 12nI qeR niymL@M klnkL@M asri cA {A nieR pitAviEnAw vAgH dAnM ecyH t kArY ninEvi ecM. 13yi AEylukAiwyi nI ni i Q lyi {A vsi

347
kyM ec@M. yi AEyjntey {A enAriluM eekevwiykyil. lyieR vizdvivr aen zElAEmA lyniANM pUIkric@. 15kl@ekAu Bii EdvdAplkk ekAu epAtii . tRmt mc @ ver plkk Ayi. lyieR tRyiel kl@ k eessHtwi ekAu epAtii . 16lyieR aEyH tAe} pm}M nILi o mRiyM av pNi. Q mRiyew BiikLiluM tR mt mc@ver EdvdAplkk tRc@. ativilM qAyi mRi viLieitH. 17ativi l i mi yi ly ieR DAnBAgM. mRiH nAl m}M nIL mAyi. 18Q mRiyew BiikLiluM av EdvdA plkk tRc@ Bii yiel o kl@EpAluM evLiyi kANAmA yiil. plkkLi av puxHp L@ewyM kAyH k nikL@ewyM ci ekAivci. 19 lyieR vuM piBAgH zElAEmA o mRi tARAi. mRi yEhAvyew krARieR epki EviytAyi. 20 mRiH p m}M nILM, pm}M vIti, pm}M yrM qienyAyi aLvH. 21Q mRi zElAEmA sVM epAtiu. Q mRiyew milAyi av o DUpyAg pIWvuM pNi. yAgpIWM av sVM ekAu epAtiykyM atien sVc lekAH vriuekukyM ecyHt. mRiyi ekbumAlAKmAew ru timkL@Ayi. timkL@M sV M pUziyvyAyi. 22 lyM m}uv sVMekAu epA tii. ativili mi lu yAgpIWvuM sVMekAu epAti i.
14 29

1 rAjAA 6:14-7:6

DAnmRiM akemRiM u m BiikLi ekbumAlAKmAewyM pnmrL@ewyM pUL@ewyM ci ekAivci. 30mRikL@ewyM tR yi sVM pUziyi. 31 pNiA olivutwiyi ru vAti luk pNi. vAtiluk av ativilieR EvzndVAr i Ric@. vAtilieR cinH auvzL@Ayi. 32olivutwiyi lANH av ru vAtilukL@M Ai ytH. ekbumAlAKmAewyM pnmrL@ ewyM pUL@ewyM p av vAti li ekAivci. anrM av vAtiluk sVMekAu epAtiu. 33 DAnmRiyiEl kvAwi ktkL@M av Ai. smcri lu vAticM olIvutwiyilANH av niictH. 34anrM eepmrM ekAH av vAtilukL@Ai. 35ru vAtilu kL@Ayi. ru pALikLAyi oAErA vAtiluM. ekbumAlAKmAewyM pnmrL@ewyM puxHpL@ewyM p vAtilukLi ekAivyHei . anrM av avey sVMekA H epAtiykyM ecyHt. 36 anrM av nwmM Ai. Q mi iluM av Biik eki. oAErA BiiyM mnir eckl@k ekAuM onir EdvdAmrMekAumANH niictH. 37vxiel rAM mAsmAy sIvHmAsilANH av lyM pNi wiytH. yi AEyrAjAev nil yi zElAEmAeR nAlAM vxvuM. 38 qAM mAsmAy bUmAsi ly niANM k}iu. zElAEmA jn Em BrNmArMBicH ptienAAM vx mAyi atH. lyM niiA }u vxemw. niixH w rItiyie yAyi lyM pNittH. zElAEmAeR ekAArM zElAEmArAjAvH tniAyi o ekA ArvuM niic@. zElAEmAeR ekA ArM pNiyA ptim vxemw. 2 elbAEnAeR vnM q viLie w mirM wi zElAEmA niic@. ati Rum}M nILvuM am}M vIti yM mm}M yrvumAyi. ati nAlunir EdvdAekAu kL@M oAErANieR mkLi oAErA EdvdA etAiyMvItM piwiici. 3 k mkLilUew EdvdAekAu r L@M Rici. avyilAyi mci EdvdAruplkk piwiicitH. oAErABAgM kM ptinH r vItmAyi. ek nAlH r. 4 cumrukL@ew oAErA vzM mnir jnAlkL@M Ayi. avey lAM EnEner yi. 5oAErA a M m vAtiluk vItmAyi. qlA vAtiALikL@M cL@M smcr ilumAyi. 6 zElAEmA sH t p mNHfpL@M pNi. ati a

pNiA ciRkL@ ru ekbu mAlAKmAew timkL@M Ai. olIvu mrMekAANH av aAiytH. Q ekbumAlAKmAer ativil Ayi vcitH. oAErA ekbu mAlAKyHM pm}M yrmAyi. 24-26 ru ekbumAlAKmAM oEr vli i oEr rItiyi Aeu. oAErA ekbumAlAKmAM ru ciRk vItmAyi. oAErA ciRkiM au m}M nILmAyi. o ciRkieR aM mt mE ciRkieR aMver p m}vumAyi. oAErA ekbumAlAK yHuM ptinwi vItmAyi yrM. 27 ativilAyi Q ek bumAlAKmAer vcitH. av aww Ayi ni. mRiyew mYi avy ew ciRkL@ew a# imiyi. m@ ru ciRkew a#M Biik Li sH p zic i . 28Q ekbumA lAKmA sVi epAtiyei.

23

1 rAjAA 7:7-33

348
pL@ew mkLilu mweL mwtinH av Q oAnImAtL} pEyA gic@. 19aum}M yrm kL@ew mwH pUL@ew pmAyi. 20 sHtMBL@ew mkLilAyi mw. av vlNiyew mkLilAyi. avi ew mw umAyi nirniryAyi p nImAtL}L@Ayiu. 21Q rH oAu sHtMBL@M rAM lyieR mKm$pi evc@. o sHtMBM Ev zndVArieR et vzM mEtH vw vzM evc@. yAKI qAyi etE sHtMBieR EprH. vwE sH t MBiERtH EbAvsH qM. 22pu xHpAtiyilu mw av sHtMB L@ew mkLilA vcitH. aen ru sHtMBL@ewyM Emlu pNik avsAnic@. 23 anrM rAM oAwekAH v]Ati yielA LM niic@. LinH avkw qH Epriu. LinH mu m}M LvuAyi. atinH p m}M vYAsvuM aum}M }vumAyi . 24LieR puRMvi o u Ayi. i tAe} ru niryi uM kAyH k nik vAi. atH LiEnAw Ec oxNmAyiAyi vAitH. 25pH oAukALk LM mi. Q pukALkL@M LiniM puRE EnAieA A niitH. meM vwEAuM meM ki}EAuM meM etEAuM meM pwiAuM EnAiyi. 26L ieR vzH miu knmA yi. LieR inH o EkAyew ieREyA pUvieR tL@kL@ewEyA pmAyi. Li ptiEnArAyirM gAl evM ekA_mAyi. 27 anrM rAM oAwekAu p vikL@Ai. oAErAiM nAlum}M nILvuM nAlum}M vItiyM mm}M yr vumAyi. 28ck piwi ic crlkkekAANH vikL@ AiytH. 29plkkLiluM cLiluM oAw ekAuAiy siMhL@M kALkL@M ekbumAlAKkL@mAyi. kALkL@ ewyM siMhL@ewyM mkLiluM tAe}yM alArNik ecyH t i. 30oAErA viyHM nAlH oAucL@M oAwekA u ac@tukL@mAyi. nAlu mlyiluM oAErA etAiyH kAlukL@M Rici. kAlukLiluM oAwekA u pUL@ew ciNikL@Ayi. 31 etAiyew mkLi o cmAyi. atH etAiyew mkLi o m}M y ni. etAiyew vilu vAyHH orm}M vYAsmAyi. ci oAwekAu ciNik ekAiyi . cM v]ill smcrilA yi. 32cinwiyi nAlH cL@ Ayi. Q cH orm}M vYAsmAyi. ciwyilu ac@tuk viEyAw EcH o xNmAyiAyi AiyitH. 33c

m}M nILvuM mm}M vItiyM Ayi . atieR mvzH sHtMBLi tAi niiyi o EmiyM Ayi. 7 zElAEmA o siMhAsnmRiyM pNiyic@. atiliAyi av nItiniv h NM nwiytH . atien av viDi m$pM q viLic@. mRiyew tRmt mc@ver EdvdA plkk tRci. 8 zElAEmA tAmsici BvnM viDim NH f pieR ilAyi. viDi mNHfpMEpAel teyAyi Bv nvuM niicitH. QjipHtiel rAjA vieR puiyAy teR BArYyHM av aEtEpAelA BvnM pNik}iici. Q ekiweLlAM vilEyRiy kl@ k ekAuAiyvyAyi. Qc vAL@ekAAyi av zriyAy vli i muRiecwitH. avyew mi luM puRkiluM ecimiiyi. awi umt Biiyew mknir ver Q vilEyRiy kl @ kekAANH nii ct. mi um BiiEpAluM vil H EyRiy kl@k ekAuAiyvyANH. 10 awiR vilEyRiy vliy kl@k ekAH niici. avyi cil kl@ kH p m}vuM mu cilvyHH q@ m}vuM nILmAyi. 11 kl@kL@ew mkLi mu vilEyRiy kl@kL@M EdvdA ekAu rL@M Ayi. 12ekA ArmM, lymM, lyiel mKm $pM qivyH uemlAM vk Ayi. vk m nirkl@ kekAuM onir EdvdAtwiekAu mANH niietH. 13 eewRiel rAM qeArAH zElA EmArAjAvH o sEzmyc@. rAmien zElAEmA eyzElmiEl ekAu v. 14nPHtAliyew EgAie o yi AEylukAriyAyiru rAmi eR a. aveR pErtnAy pitAvH eewRukArmAyi. rAM oAwekAH sADn Ati atividgHdM pricysnAy pNiArmAyi . zElAEmArAjAvH rAmiEnAwH vrA vzYewkyM ayAL sVIkri kyM ecyHt. aen zElAEmA rAjAvH rAmien qlA oAupNikL@ewyM m tlArnAi. oAw ekAu qlA sAD nL@M ayALANH AiytH. 15 rAM rH oAu kL@Ai. oAErA NiM ptien@ m}M yrvuM pu m}M LvuM Ayi. k epAyM miu knilu ElAhM ekAuAiymAyi. 16aum}M vItM yrm ru mwL@M ayAL@ Ai. mw ayA sHtp L@ew mkLiluRic@. 17anrM ayA sHtMBLew mkLiel mwH cl kekAu ru vlkL@Ai. 18an rM ayA nImAtL}MEpAlu p L@ew runir oAwekAuAi. sHt
9

349
o rTieR cEpAel yAyi. cLiel ac@tukL@M pkL@M a}ikL@M cc@}ikL@M qlAM oAwekAuAiyvyAyi. 34 oAErA viyewyM nAlumlkLi nAlutAuk Ayi. av vi EyAw EcH oxNmAyi Aiyi . 35oAErA viyEwyM mkLi u mAyi oAwekAu o p tRci. aM viEyAw EcH oxNmAi yi. 36viyew vzLiluM c LiluM oAwi ekAivc ekbumAlAK mAewyM siMhL@ewyM pnmrL@ew yM ciL@Ayi. Q ci eLlAM lM lBYmAytsricH viyi ellAyiwM Ayi. vi u m cLiluM pU ekAievci . 37rAM p vikL@Ai. av eyl A M oEpAelymAyi. oAErA viyM oAwekAuAiytAyi. oAwi o aciEleA}ic@. atinA qlAvikM oEr vlivuM pvu mAyi. 38 p etAikL@M rAM Ai. p vikLi oAErAiM oAErA etAi vItM. oAErA etAiM nAlum}M vYAsm Ayi. avyiElAErAiluM i m gAl evM ekA_mAyi. 39 rAM au vik lyieR etvzM mE aeM vw vz M u. vliy LM av ly ieR et. ki}E mlyHmAyi ApictH. 40-45w, EkArikk, ki qiv rAM niic@. zElA EmArAjAvH vzYetsric A NH ayA Q sADneLlAM AiytH. yEhAvyew lyiEvi rAM niic sADnL@ew pik+ ru sHtMB sHtMBL@ew mkLi lu etAiEpAlu ru mw. mw uM vyHA ru vl k, ru vlku nARu nImAtL }. sHtMBL@ew mkLiel mw etAik mRyHti oAErA vlyiluM ru nirkLAyi nImAtL} . o viyi o etAivItM q kNi p vik. pu kAL k m vliy LM. kl, ecRiy EkArikk, ecRiy ki wAet yEhAvyew lyinAvzY mAy qlA pAL@M. zElAEmArAjAvH vzYe ql A sADnL@M rAM Ai. misew iy oAwekAANveylAM Ai ytH. 46-47Q sADn AApEyA gic oAwH zElAEmA oriluM i EnAiyiil. av amAM Ayi . atinA oAwieR ek M oriluM aRiyAnAyil. EyAAndi smIpM suEAiM sAerTAniM wyilu smtlivcH v A Nem zElAEmArAjAvu klici. nilvci ac@kLi oAwH i eyA}icANv av AiytH.
48-50

1 rAjAA 7:34-8:8

lyiEl sVMekAu aEnkM sADn wi ANemH zElAEmA klic@. sVMekAu ni iA zElAEmA klic sADn veyAeyAyi+ sV yAgpIWM; sV Emz (Q EmzEm evcAyi viaM eedvinicitH); tM ekA u viLkAluk (ativi li mi etvzH auM vwvzH auMvItM); sV puxHp, viLk, cv Nk; tEAk, kikk, ecRutLikk, kri qwA pA; ake mRiyAy ati vilEM lyieR DAnmRiyiElm vAtiluk Lew vijAgirik, lyieR EvznkvAwiel vAtiluk. aen yEhAvyew lyi Evi ecAnA#hicetlAM zElAEmA rAjAvH ecyHt tI. Q EtYkkArY inH teR pitAvAy dAvId sAdic@ vc qlA sADnL@M aEA zElA EmArAjAvi kii. av Q sADn lyiEl ekAuv. sV vuM eviyM ayA yEhAvyew lyiel KjnAvi sUic@. sAYepkM lyi yi AEyliel ql A mAeryM EgAlvAeryM yi AEy wMblvAeryM zElAEmArAjAvH viLic@i. eyzElmi teRywE vvA av avErAwAvzYeu. sAYepkM dAvIdieR ngri niM lyiEl ekAuvti 2 nANH zElAEmA aver viytH. a tinA ql A yi AEylukAM zElA EmArAjAvieRyw v. vxi eR }AM mAsmAy TAnIMmAs iel viavDidivsmAy wArinALi lAyi atH sMBvictH. 3 yi AEyliel mAerlAM aview eyi. anrM puErAhitA vi epkM qw. 4 av sELnwAr EAwM atilu visADnELAw emAM yEhAvyew viepkM qw . Q sADn qwA ElvY puErAhitAer shAyic@. 5zElAEmA rAjAvuM melA yi AEylukAM sAY epki mi sELic@. av asMKYM wkeLyM kkAlikeLyM bliyic@. 6anrM puErAhitA yEhAvyew sAYepkM zriyAy l vc@. atH lyiel ativi lAyi. ekbumAlAKmA ew ciRkwiyilAyi sAY epkM evc t H . 7ekbumAlAKmAew ciRk viepkiEm viri unii. viepkeyM avyew tukeLyM ciRk mwiyi . 8 tuk vLer nILmvyA
51

1 rAjAA 8:9-30

350
aen tA ecyH t vAgH d AnM yEhAv pAlic@. qeR pitAvAy dAvI dieR An {AnANi rAjAvH. EA yEhAv vAgH d AnM ecyH t EpAel {A yi AEyjntey Bri . yi AEylieR eedvmA yEhA vyH {A lyM pNi. 21vi epkinH {A lyi o lvuM Ai. new pUvikmAyi yEhAv Aiy krARANH viep kieRyi. new pUv i ker QjipH t iniM puRE nyic EA yEhAv avrumAyi AiytA NH krA. 22 anrM zElAEmA yEhAvyew yAgpIWi mi ni. jneLlA vM aveR mi nikyAyi. zElAEmArAjAvH teR eekk viw i kAzE EnAi. 23av pR u, yi AEylieR eedvmA yEhAEv, kAziElA -miyiElA aeyEAel meA eedvmil . nI aver sHEnhictinA nI nieR jnt ymAyi o krARuAi. nI krA pAli kyM ecyHt. nie pUmnAel piwvErAwH nI dyAluvuM vizV sHtmA. 24qeR pitAvuM nieR dAsmAy dAvIdinH nI o vAgHdAnM nki. vAgHdAnM nI pAlikyM ecyHt. nieR sVM vAyekAANH nI vAgHdAnM ecyHttH. nieR mhAz iyA H nI vAgHdAnM yATAY mAkyM ecyHt. 25ni yi AEyli eR eedvmA yEhAEv, qeR pitA vAy dAvIdmAyi nIyAiy mu vAgHd L@M pAliENEm. au pRu, dAvIEd, nieR puA qeR kln keL sUxHmtEyAew asriNM, nI ecyH t EpAel. av aen ec yHtA nieR wMbini orA qM yi AEylieR BrNADipnAy AyiriM. 26 yi AEylieR eedvmA yEhA Ev, qeR pitAviEnAw ecyHt vAgH d AnM wM pAliNEmey {A aEyAw vIuM aEpik yANH. 27qA, eedvEm, nI {ELA ewA miyi yTAi vsi EmA? kAzM m}uvM sViel tlM nie eAAnA vil. tIcyAyM {AAiy Q l yvuM aey eAA mtiyAytl. 28 pE qeR AnyM aEpyM icAluM. {A ayew B]tY. aH qeR eedvmA yEhAvyM. 29mH nI pRykyAyi, {Anview dri ewM. atinA dyvAyi rAiyM pk luM Q lyM kAsUik. Q lyivc H {A aEyAw nw iy An dyvAyi icAluM. 30 yEhAEv, {AM ayew jntyAy yi AEylukAM Q lE tiri H niEAw AiM. dyvAyi Ank EkAluM! nI sVi
20

yi. ativili mi lu vil ni etA rAM tukew a# kANAmAyi , pE puRem niAM av kANA k}iymAyiruil. M tu k aviewyH. 9EhAErbH q l vcH EmAezvc ru kllkk mA Em viepkii Ayi _. yi AEyjntymAyi av Qji pH t iniM puRvti EzxM yEhAv krA AiytH EhAErbi vcAyi. 10 puErAhitA viepkM ati vi l vc@. anrM puErAhi tA ativilniM puR vEA yEhAvyew lyi Em GM v niRu. 11lyi yEhAv yew EtjS vniRtinA puErA hitA tL@ew EjAli wrAnAyil. 12 aEA zElAEmA pRu, kAz tiLA yEhAv sUrYen s]xwic@, pE av tni vsiA H EmGe qw.* 13 {A ninAyi o atH-tkrmAy lyM niic@, nin nitYmAyi vsi AenAriwM. 14yi AEyjnt m}uv aview nilAyi. atinA zElA EmArAjAvH avewEn tiriykyM aver a#hiA eedvEAwAv zYewkyM ecyHt. 15anrM zElA EmArAjAvH yEhAvEyAw dIGmAeyA An nwi. av tAyi A ictH, yi AEylieR eedvmA yEhAv mhAnA. qeR pitAvAy dAvIdi EnAw ecyHt vAgHdAnM yEhAv sVyM nwAi. yEhAv qeR pitAviEnAw pRu, 16qeR jntyAy, yi AEylu kAer {A QjipHtiniM ekAu v. qA yi AEyEgALi niM {AniniyM qeR mhtVi lyinAyi o ngrM etrewi il. qeR jntyAy yi AEylukAer nyiA {A orAeLyM etrewi il. qAliEA {A driew vA ngrmAyi eyzElmien etr ewiri. qeR jntyAy yi AEylukAer BriA {A dAvIdi enyM etrewiri. 17 yi AEylieR eedvmA yEhA vey driA o lyM pNiyN emH qeR pitAvinH atiyAy # hmAyi. 18pE qeR pitAvAy dAvIdiEnAwH yEhAv pRu, qe mhtVewA o lyM pNiy ti ninH atiyAy #hmeH qniRiyAM. qeR lyM pNiyA ninA#hmM ekAAM. 19pE lyM pNiyA {A etrewi ritH nieyl . nieR pu qeR lyM pNiyM!
kAz ... qw etA p}ypAWi nitANH. yEhAvi vsiem pRu q mAEm qAy BAxyiluZ.

351
vsie {LRiy. aview {L@ew Ank EkvAM {ELAw mivAM aEpi. 31 orA meArAetier etu ec yHtA aven view Q yAgpIWi El ekAuvruM. Ar, te et@ ecicventier o zApM etAwM. tA nixHkLnAeNyA stYM ec yHtA 32sVili ikyM ayAL@ew nYAyviDi nwkyM ecyH tAluM. ayA Areni ahmAy zi nkiyAluM. ayA nixHkLnA eNi aveR nirprADitVins ricH tiPlM nki aven nYAyIk ricAluM. 33 cilEA ayew jntyAy yi AEylukA ayHetier pApM ec@kyM avew zuLA EtAli ewkyM ecyHEtAM. aEA jn ayew awE mwivH a ey vA}HM. av Q lyi vH aEyAw AiM. 34dyvAyi sV i aver ecvieAAluM. anrM ayew jntyAy yi AEyjnt EyAw epARukyM tL@ew nAw tiri c@piwiA aver anuvdikyM ec ENEm. Q mi aH avew pUvik nkiytANElA. 35 cilEA av ninetier pApM ec@kyM nI avew EdzH m} epi AtirikyM ecAM. aEA av Q lE tiriH AikyM nieR nAme vA}HkyM ec@M. nI av yAtnk nk@kyM av tL@ew pApini tiriykyM ec@M. 36atinA sVi avew An EkENEm. qiH {L@ew pAp {ELAw epARuENEm. EnrAyv}iyi jIviA jneL pWi iENEm. anrM, yEhAEv nI av nkiy EdzH m} epiENEm. 37 miyi vrcyAvukyM ati BNemAM vLrAtirikyM ecAM. aTvA jniwyi o mhAmAri pwe vrAM. aview vL hAr sADn m}uv kIw nziic@ evM vrAM. aTvA nieR jntey avew cilyiwLi zu mi ec vrAM. aTvA nieR jntyil DikM EpM ErAgikLAEyAM. 38tiElet iluM sMBviEA, orAeLiluM teR pApi pApicA, teR eekk mli Q lyiEl AicA, 39dyvAyi aveR A n EkENEm. nI nieR BvnmAy sViliH iENEm. aEA avErAw mikyM aver shAyikyM ecENEm. jnLuew mnRiyA nin mAEm k}iy. ati nA oAErAEryM viDikyM av EnAw nIti pulkyM ecENEm. 40 nI en ecyHtA {L@ew pUvi k nI nkiy miyi av qM nie drikyM BykyM ec@M.
41-42

1 rAjAA 8:31-53

ayew mAhAtHmYeyM zi EyyM pi mu lLiluv Ek M. av vidriniM Ai A view Q lyi vM. 43sV iel nieR vstiyiliH av ew Ank EkENEm. mu l vAsikLAy av vzYewetlAM dyvAyi ecyHtAluM. aEA nieR jn tyAy yi AEylukAerEAel avM nie BykyM drikyM ec@M. aEA nie mhtVewAnA {A Q lyM niicet qlAyiw vumvrRiyM. 44 cilEA nI nieR jntEyAw av ew zueL EnriwA klic@ev vrAM. aEA nieR jnt nI etre w Q ngriElM nie mhtV ewA {A niic Q lyi ElM tiriykyM ec@M. qiv niEAw AiM. 45aEA sV iel nieR BvniliH avew An EkkyM aver shAyi kyM ecENEm. 46 nieR jnt ninetier pApM ec @M. qlAvM pApM ec@ qti nA qnitRiyAM.nieR jntEyAw nI EkApikyM ec@M. zu av er EtAliA nI wyAM. avew zu aver twvukArAkyM vidr mAeyA lEH aver ekAuEpA vukyM ec@M.47 vidrEdzH avH Ay kArYeLi ciic, av t H L@ew pApLi pApiM. av niEAw AikyM ec@M. av pRyM, { pApM ec@kyM etu ec@kyM ecyHt. 48av vidr EdzAyiriM. pE avew pUvik nI nkiy Q EdzEM nI etrew Q ngriElM nie mhtVewA {A niic Q l yiElM av tiriA, twvilA yiriEA av niiEl pU mnAel tiric@ vA, 49nieR sV iel vstiyiliH aver vik yM aver shAyiA vrikyM ecyH tAluM. 50avew qlA pApL@M epARu AluM. ninetier tiriyti av ErAw micAluM. avew zu av ErAw kNyvrAyiriNM. 51av nieR jntyAeNtH oAik. aver QpipHtiniM ekAuvtH nIyAeNM oAik. uepA_ awi niM vliecw EpAel yAyi nI aver rictH! 52 yEhAvyA eedvEm, qeR AnkL@M nieR yi AEyjnt yew AnkL@M ecvieAAluM. av niEAw shAyinH aEpi EA avew An EkAluM. 53mi yiel melA jnmiwyiniANH nI aver nieR sVM vijnt yAyi etrewtH. yEhAEv, { Evi aen ecAemH nI vAgHdAnM ecyHti, {L@ew pUvi

1 rAjAA 8:54-9:8

352
aen lyivcH zElAEmA rAjAvuM yi AEyjntyM vimdinM* EGAxic@. vwH hAmAurM mt etH QjipHtieR atiivery qlA yi AEylukAM aviewyAyi , aEnkmEnkmAL@k. av yEhA vEyAewAM }u divsM tikyM wi kyM hHLAdikyM ecyHt. an rM av meA }u divsMwi a view ti. ek ptinAludivsM av EGAxic@! 66piEH zElAEmA jn eL vIiEl pRuviu. qlAvM rAjAvi ni pRH vIwkLiEl yAyAyi. teR dAsnAy dAvIdiM teR yi AEyjntyHM Evi y EhAv ecyHt qlA nl kArYeLyM ecAli yi AEyjnt vLer sEA xic@. eedvM vIuM zElAEmAeR aw v aen zElAEmA yEhAvyew lyieRyM teR ekAArieR yM pNipUiyAi. niiA tAnA #hicetlAM zElAEmA niic@. 2 an rM zElAEmAnH yEhAv vIuM tY ewkyM ecyHt. giebEyAnivcH av ecyHt EpAelte. 3yEhAv avEnAw pRu, nieR An {A Eku. nI qEAwAvzYe kArY eLlAM {A Eku. nI Q lyM pNi. {A tien o vilM kyM ecyHt. aen {Anview qAlvuM driewM. {A qlAyHEA}uM ti E nirINM nwkyM Eti ciikyM ec@M. 4nieR pitAvAy dAvIdH ecyHtiEpAel nI qe EsviNM. av nItimAM tHmA tyvmAyi. nI qeR niym LsrikyM {A niEAwu klic kArYeLlAM ec@kyM EvNM. 5 ArYeLl A M nI ec@kyAeN i nieR wMbie eri luM orALAyiriM qAlvuM yi AEy rAjAevH {A RiM. nieR pitA vAy dAvIdiEnAw {A ecyHt vAgHdAn mANtH. aveR pigAmikLielArALAyi riM qAlvuM yi AEy Brik eyH {Anv vAgHdAnM ecyHti. 6-7 qA nIEyA nieR ikELA q e piw niiyA, {A nin t klnkL@M niymL@M asri AtiA, mu eedveL nI Uxi AM rADivAM wiyA {A av nkiy rAjYniM yi A EylukAer puRAM. mu jntkH yi AEy odAhrNmAyiriM. mu v yi AEylukAer prihsiM. l ye {A vimAi. jn qe mhtVew lmANtH. qA nIeye asriAtiA {An tkM. 8 Q lyM nziiewM. kA qlAvM atHButewM. av
vimdinM tH opE epshyAyi riAM.
65

kAer QjipH tiniM ekAuv EA nieR dAsnAy EmAezey nI pEyAgic@. 54 zElAEmA eedvEAwH An nwi. av yAgpIWi mi mu i nikyAyi. av teR eekk sViElyi Ai c@. anrM zElAEmA An av sAniicH q}uEu ni. 55anrM m}uv yi AEyjntEyyM a #hivA av atYuci eedv EAwEpic@. zElAEmA pRu, 56 yEhAvey vA}Hk! teR yi A EyjntyHH av sVt vAgHdAnM ecyHt. av n vimM trikyM ecyHt! yEhAv teR dAsnAy EmAez yilUew aEnkmEnkM nl vAgHdAn yi AEyjntEyAw ecyH t . vAgHdAnELAErAM yEhAv pAli kyM ecyH t ! 57new pitAAErA ewAM AyiEpAel new eed vmA yEhAv nEAewAvuM Ak NEm q {A Ai. yEhAv neL oriluM eekevwiyetH {A Ai. 58n aveREner tiriH aven piwM qH {A Ai. aEA new pUvik A av nkiy qlA niymL@M tImAnL@M klnkL@M n pAliM. 59 new eedvmA yEhAv Q AnyM {A vzYe kArY L@M qlAyHEA}uM oAemH {A tIi. aveR dAsnAy rAjA viM aveR yi AEyjntyH M Evi ArYeLlAM ecNEm q {A Ai. nitYvuM avn ecNEm q {A Ai .60yEhAv ArYeLl A M ecyH t A yEhAvyANH k stYeedvemH ElAk jnt aRiyM. 61ni new eedv mA yEhAvEyAwH pUvizVsHtt pulk. aveR m}uv niymL@M kl n kL@M ni asrikyM qEA}uM aven piwkyM ec@k. niLiEA ec@EpAelte BAviyiluM wH asrik 62 anrM zElAEmArAjAvuM avEnA ewAmAyi qlA yi AEylukAM yEhAvyH blikLic@. 63zElAEmA pIrAyirM kkAlikeLyM o liyiptinAyirM wkeLyM ekA. av smADAnbli EviyA yi. aenyANH rAjAvuM yi AEy lukAM lyM yEhAvyH smi ctH. 64 zElAEmArAjAvH lyi mi lu mvuM ate smic@. EhAm yAg, DAnYblik, smADAnbli pEyAgic m]gL@ew ekA}uH qiv av aic@. mvcANH zElA EmArAjAvH Q v}ipAwkLic t H . yEhAvyew sviDilu oAuyAg pIWinH av eAA pAtinA lANH avnien ecyHttH.

353
EcAdiM, Q nAwiEnAwM Q ly EAwM yEhAv Q ekAwM cti ecA kArNemANH? 9muv mRupwi pRyM, av tL@ew eedvmA yEhAvey Epic ekAANen sMBvi tH. avew pUviker av Qji pHtiniM ekAu v. qA mu eedveL piwrAnANH av tImAni ctH. av mu eedveL rADiAM UxiAM wi. atinAlANH yEhAv Q driteLlAM av v iytH. 10 yEhAvyew lyvuM teR ekAA rvuM pNiyA zElAEmArAjAvH p vxemw. 11p vx k}iEA zElAEmArAjAvH glIl yiel p pN EsAriel hIrAM rAjAvi nki. lyvuM ekAArvuM pNiyA te shAyicekAANH hIrAMrAjAvinH zElAEmA Q pN nkiytH. zElAEmAnAvzYm EdvdA vuM eepmrL@M sVvuM hIrAM nki. 12atinA zElAEmA tni n kiy pN kANA eewRiniM hIrAM puReu. pN kEA hIrAmi sEAxmAyil . 13hIrAM rAjAvu pRu, et pNLA nI qni nkiytH sEhAdrA? kAbU lieR EdzM qH hIrAM rAjAvH li Ep nki. M kAbU qH EdzM aRiyew. 14ly nii tiyH H hIrAMrAjAvH optinAyirM pQH sVM zElAEmArAjAvinH ay c@ ekAwi. 15 lyvuM ekAArvuM niiti EjAliecA zElAEmArAjAvH awim keL nibic@. anrM zElAEmA rAjAvH mu pl vsHtL@AAM Q awimkeL pEyAgic@. av miElA ni ic@. eyzElmi um ngrmti luM av niic@. hAEsA, emgiEA, Eges ngrL@M av niic@. 16 mH , QjipH t rAjAvH Egesrien tier yM ec@kyM a tIvc@ nzi ikyM ecyHt. aview tAmsici knAnYer m}uv av vDic@. PREvAeR puiey zElAEmA vivA hM k}ic@. atinA PREvA ngrM zElAEmAnH vivAhsAnmAyi nki. 17 zElAEmA ngrM vIuM pNi. tAe} EbH EhAErA ngrvuM zElA EmA pNi. 18eydAmmiyiel, bAlAH tdHEmA qI ngrL@M zElA EmArAjAvH niic@. 19DAnYL@M mu sADnL@M sMBriAnu ngrL@M zElAEmA rAjAvH niic@. teR rT M tirkM Eviy ly L@M av pNi k}iic@. eyzEl miluM elbAEnAniluM tA Bric qlA lLiluM av #hictsri c@ aEnkM sMgtik av pNi yic@. 20 yi AEylukArlA aEnkM Ep aviewyAyi. aEmArY, hitY,

1 rAjAA 9:9-10:5

epriY, hivY, eybUsY qivrA yi atH. 21aver nziiA yi A EylukA ApH t rAyiil . pE zElAEmA avereAH awimEvl ecic@. M av awimkLANH. 22yi AEylukAereAeAM zElAEmA awimNi ecicil. BwAM sA EdYAgAM EsnAptikL@M EsnA nAykAM EtrALikL@M tirwyALi kL@M oe yi AEylukArAyi. 23 zElAEmAeR EjAlikH Em EnA ArAyi aUiyp EpAyi . awimkL@ew yjmAnArAyi av. 24PREvAeR pui dAvIdieR ngriniM zElAEmA avAyi pNi k}iic@ ekAw vliy Bvni El mARi. anrM zElAEmA miElA pNi k}iic@. 25 vxi m tvN zElAEmA EhAmyAgL@M smADAnblikL@M yAg pIWi aici. yEhAvyHAyi zElAEmA pNi k}iic yAgpIWmA NtH. yEhAvyew sviDi zElA EmArAjAvH DUpL@M kic @ . ati nA lyiElAvzYmAy sADn eLlAM av nki. 26 qEsYA-egebri zElAEmArAjA vH kluk niic @ . ecwlieR tIrH qEdAMEdzAyi lAi nw pNM. 27kwlieni nl jH{Anm tAM Ep hIrAMrAjAvi EnAewAM Ayi. av plEA}uM kli sric i . hIrAMrAjAvH aver zElAEmAeR nAvikEsnyi zElAEmAeRyAL@kELAewAM pNi ec Anyc @ . 28zElAEmAeR kluk oAPIriEl EpAyi. oAPIriel rAjA viniM kluk mEArAyir iyURu pQH sVM ekAuv. EzbArAj{i zElAEmAen H szi EzbAyiel rAjH { i zElAEmAen i Eku. atinAlv aven prI ivA vixmM piwic EcAdYL@ mAyi v. 2o vliy sMGM B]tYA mAyi av eyzElmiEl puReu. sugvYL@M rL@M DArALM sV vuM kyiy aEnkM okL@M Ayi . tniH EcAdiA k}iy EcAdY zElAEmAen kEA av EcAdi c @ . 3 ql A EcAdYM zElAEmA rM pRu. avL@ew EcAdYLi oEpAluM av vixmMpiwictAyi il . 4zElAEmA vliy jH { AniyA eNH EzbAyiel rAjH{i mnilAi. av pNi k}iic mEnAhrmAy ekAA rvuM av ku. 5 rAjAvieR EmzEm lu BNvuM rAjH{i ku. aveR EdYAgA sELic i ritH av ku. ekAAriel B]tYAeryM av Dric nl vOL@M av ku. aveR vikL@M lyilv aic blikL@M av ku. etlAM

10

1 rAjAA 10:6-29

354
vnM q viLiew o miri rAjAvH sADn evc@. 18 neAu ekAu o vliy siMhAsnvuM zElAEmArAjAvH pNi k}iic@. atien av tM ekAu epAtiu. 19siMhAsniElH Ru pwik Ayi. siMhAsnieR piBAgM mkLi v]AtiyilAyi. siMhAsninivzvuM eekAu k Ayi. eekAukiwyi lu vzLi siMh ciNM ec eiumAyi. 20Ru pwikLi oAerAiEluM ru siMh vItm Ayi. oAErA aM oAErA siMhM vItvuM Ayi. meA rAjYM EpAeleyAM Ayiil . 21z ElAEmAeR pAnpAeLlAM sVM ekAuvyAyi. elbAEnAniel vnM q miriel qlA pAL@M ti niicvyAyi. ekAAr iel o sADnvuM eviyi Ai yiil. zElAEmAeR kAlH DArALM sVmAyitinA eviyew ADAnYei av ciiciEt yil! 22 mu rAjYL@mAyu vYApArAvzY Ayi rAjAvinH aEnkM crklu kL@M Ayi. hIrAmieR cr k lukLAyi av. qlA mvxM w EA}uM Q kluk DArALM putiy sVvuM eviyM neAuM m]g eLyM ekAuvmAyi. 23 zElAEmA ElAkiel vuM mhA nAy rAjAvAyi. ql A rAjAA riluM DnikM jH{AniymAyi a v. 24qlAyiwmv zElAEmA rA jAvien kANAnA#hic@. eedvM av nkiy mhAy jH{AnM EkkyAyi avew vzYM. 25qlA vxvuM jn rAjAvien kANA v. oAErA M oAErA sAnvuM ekAuv. sV iluM eviyilumAiy sADn , vO, yD, sug vY, tirk, EkAvk}utk qi en. 26 aen zElAEmArAjAvinH aEnk mEnkM rTL@M tirkL@M Ayi. avnH yirinARH rTL@M pIrA yirM tirkL@mAyi. Q rT Ayi zElAEmA EtYkM ngr pNi. atinA ngrLilANH rT sUicitH. rTLi ciltH eyzElmiluM zElAEmArAjAvH sUi ci. 27rAjAvH yi AEylien vLer smAi. eyzElMngri pAR k EpAel sADArNmAyiI ev i. kLi aimr vLM EpA el sm]mAyi EdvdA. 28zElAEmA QjipHtiniM eyiniM tir keL vAi. aveR vYApArik av ey eyiElM aviewniH yi AEy liElM ekAu v. 29QjipHtini o rTinH ptinu pQH eviyM o tiryH H mEmA

aveL yTAi atH-tew kyM sHtbHDyAkyM ecyHt! 6 atinA rAjH{i rAjAviEnAw pR u, ayew jH{AneyM au ecyHt qlA kArYeLyMpi {A q eR rAjY te Eku. aetlAM stY vumANH! 7 view vrikyM qeR sVM kkekAH etl A M kAkyM ec@M ver {AnietAM vizVsici il. EA {A EktiluM mhAy tANietH {A kA. ayew sM jH { AnvuM qEAwH jn pRtilumDikmANH. 8ayew BArY mAM EdYAgAM vLer BAgYmv! avH aey EsviAM ayew jH{AnM viAM nitYvuM k}iymElA! 9 ayew eedvmAy yEhAv mhtVe we! aey yi AEylieR rAjAvA A av sxHwnAyiri. a yew eedvmAy yEhAv yi AEylien qAlvuM sHEnhi. atinAlv aey rAjAvAi. aH niymM piw kyM jnELAw nItipUvM epmARu kyM ec@. 10 anrM EzbAyiel rAjH{i rAjA vinH kEdzM optinAyirM pQH sVM nki. DArALM sugvYL@M rL@M av av nki. yi AEy liEl mAM ekAuvtilumDikM sugvY EzbAyiel rAjH { i zElAEmArAjAvi nki. 11 hIrAmieR kluk oAPIri niM sVM ekAuv. DArALM twi yM rM kluk ekAuv. 12 lyielyM ekAArielyM k AA zElAEmA twi p EyAgic@. wAet kirL@M vipi kkL@M gAyk Evi AAM zElAEmA twi pEyAgic@. meA vM arM twi yi AEyliEl ekA uvrikEyA M ti mH arM twi kAkEyA ecyHtiil. 13 anrM zElAEmArAjAvH o rAjAvH meA Edze BrNADikAri n EpAlu sAn EzbAyiel rAjH{i nki. pie av vzY eetlAM av av nki. an rM rAjH{iyM avL@ew B]tYAM sVrA jYE mwi. 14 qlA vxvuM zElAEmA rAjAvinH q}upeAptinAyirieAAyir i p pQH sVM lBic@. 15cr klukLini sVM wAet vYApArikLiniM kc v wArini M aRbYAyiel rAjAAriniM nAiel gvmAriniM av sVM lBic@. 16 sVM awic @ pri Ru vliy prick zElAEmArAjAvu Ai. oAErA pricyHM ptinupQH sVM pEyAgic@. 17sVM awic@ pri mRu ecRiy prickL@M av Ai. oAErA pricyHM nAlu pQH sVM pEyAgic@. elbAEnAeR

355
pQH eviymAyi vil. hitY, arAmYrAjAAH zElAEmA tirk eLyM rTeLy@M vii. zElAEmAM aveR aEnkM BArYmAM zElAEmArAjAvH OIkeL sHEn hic @ ! yi AEyEdzArl A aEnkM OIkeL av xHweu. PR EvAeR pui, hitYOIk, EmAvAbH, aEA, EdAM, sIEdA qiviwLi el OIkL@M atiluewM. 2mH yi AEyjntEyAw yEhAv pRi , murAjYAriniM ni vivA hM k}itH. aen ecyHtA av nieL avew EdvAew rADk rAM. qA zElAEmA Q OIkL@ mAyi sHEnhilAyi. 3zElAEmAnH mu rAjYLiel EntAL@ew puimArAyi q}uRu BArYmAAyi. wAet mRH awimeL@M avnH BArYmAer EAel Ayi. aveR BArYmA aven eedviniM vYticlii c@. 4zElAEmAnH vyAyEA aveR BArYmA aven mu eedvL@ew BnA i. zElAEmA teR pitAvH ecyHti EpAel pUmAyM yEhAvey Uxicil. 5 zElAEmA azHEtAeri en rADic@. sIEdAeR EdvtyAyi atH . miEAmienyM zElAEmA rADic@. aEAnYew BIkrmAy vi# hmAyi atH . aen zElAEmA yEhAvyew mi etu ecyH t . 6 teR pitAvAy dAvId ecyHtEpA el zElAEmA yEhAvey pUmAyM piwil. 7 ekEmAzien rADiA zElAEmA o lM niic@. EmAvAbukAew d EdvtyAyi ekEmAzH. eyzElminH etAw o ilAyi zElA EmA rADnA lM AiytH. aEt ie zElAEmA aEAnY ew BIkrvi#hmAy mAEliM o rA DnAlM niic@. 8anrM zElA EmA Et sMgtik te mu rAjYA rikLAy teR qlA BArYmAEviyM ecyHt. aveR BArYmA tL@ew Edv AEvi DUp kikyM blikLikyM ecyHt. 9 yi AEylieR eedvmAy yEhAvey piwtiniM zElAEmA vYti clic @ . atinA yEhAv zElAEmA EnAw EkApic@. yEhAv ru tvN zElAEmAeRyw v. 10mu eedv eL piwret yEhAv zElAEmA EnAw pRu. qA zElAEmA yEhAvyew kln asricil. 11ati nA yEhAv zElAEmAEnAw pRu, {AmAyAiy krA lMGikyA yi nieR MgitM. qeR klnk nI asricil. atinA nieR ki niM nieR rAjYM pic i c I iL yemH {A stYM ec@. nieR B]tYAri ov {An nM. 12q A nieR pitAvAy dAvIdien {A

1 rAjAA 11:1-23

11

sHEnhic@. atinA nieR rAjYM nI jIvicirie {A piwic@ pRiil. nieR pu rAjAvAver {A kAiriM. aEA a {A avni niewM. 13qAluM rAjYM m}uvM nieR puniniM {A mAukyil. o EgAe BriA {Anv c nM. dAvIdi EviyA {An ec@k. avenA nl B]tYnAyi. eyzElmi EviyM {An ec@M. ngrM {A etrew! zElAEmAeR zu aEA qEdAmYnAy hddien yEhAv zElAEmAeR zuvAiI . qEdAmiel rAjAvieR wMbi evnAyi hddH. 15enyAN sMBvict+ mH dAvIdH qEdAmien EtAli H c i . EyAvAbAyi dAvIdieR eesnYADip. EyAvAbH , mrNmw ver sMsHkrivA qEdAmiElEpA yi. aEA}uM aview jIvici qlAv eryM EyAvAbH vDic @ . 16EyAvAbuM qlA yi AEylukAM Ru mAsE qEdAmi tAmsic@. atiniew qEdA miel qlA puxAeryM av vDic@. 17 aEA hdd mAmAyi k i. atinA hddH QjipHtiEl EAwiEAyi. aveR pitAvieR B]tY Ari cilM avEnAewAM EpAyi. 18 av midYA viwkyM pARAniEl EpAvukyM ecyHt. pARAni mu cil wi avErAw Ec. anrM sMGM m}uvM QjipHtiEl EpAyi. av QjipHtiel rAjAvAy PREvAen smIpic H shAymBYikyM ec yHt. PREvA hddinH o vIwM eR miyM nki. wAet PREvA avnH piN KYApikyM BNM n kyM ecyHt. 19 PREvAnH hddien vLer xHwmAyi. PREvA teR BArYyAy thHepEnsi eR sEhAdriey hddi BArYyAyi n ki. 20aen thHepEnsieR sEhA dri hddien vivAhM k}ic@. egbH q EprAy o puM avAyi. PREvAeR vstiyi aveR ik ELAewAM vLrA thHepEnsH egb ien avdic@. 21 dAvIdieR mrNvA QjipHti vcH hddH aRiu. eesnYADipnAy EyAvAbuM mrictAyi av Eku. ati nA hddH PREvAEnAw pRu, {Aen eR sVrAjYe vstiyiEl EpA ke. 22 qA PREvA mRupwi pRu, niniview EvetAe {A nki! pieinANH sVrAjYE mwA nI #hitH? hddH mRupwi pRu, dyvAyi vIi EpAkA mAM qe avdicAluM. 23 eedvM meArAeLwi zElAEmAeR zuvAi. lYAdAvieR punAy er EsA yi ayA. teR yjmA
14

1 rAjAA 11:24-12:2

356
il. aveR pitAvAy dAvIdieR mAill av jIvitH. 34ati nA zElAEmAeR EgAAriniM {A rAjYM qwmAuM. qA teR bAiy jIvitkAlvuM avew Br NADipnAyiriA zElAEmAen {A avdiM. qeR dAsnAy dAvIdi EviyA {Ani ec@tH. qeR niymL@M klnkL@M asrictinA {A dAvIdien etrew. 35 pE aveR puniniM {A rAjYM qwmAuM. eyAErAebyAEm, p EgAEm BrNM nwA, {A nie avdiM. 36o EgAe mAM wM BriA {A zElA EmAeR puen avdiM. qeR dAs nAy dAvIdinH qM qeR sviDi eyzElmi BrNM nwA o pi gAmi AyiritinANH {Anien ec@tH. qeR sVM ngrmAyi {A etrwtANH eyzElM. 37qA {A nie nI #hi qlAiM Em BrNADipnAM. yi AEy m}u vM nI BriM. 38nI EnrAy mAi jIvikyM qeR klnkLsrik yM ecyHtA {A nin Evi eneyl A M ec@M. dAvIdienEAel nIyM niymL@M klnkL@M asri c A {A niEAewAmAyiriM. nieR wMbe, {A dAvIdi ecyH t EpAel, rAjAAew wMbmAM. yi AEylien {A nin nM. 39 zElAEmAeR v]ik mlM dAvIdi eR meL {A ziiM. qA {An ver qeEmAyi ziiil.

neR awniM oLiEcAwiyvnA erEsA. EsAbyiel rAjAvAy hdEd sRAyi aveR yjmAn. 24dAvIdH EsAbey EtAlicti EzxM erEsA tAM Eper sMGwiikyM ecRi eyA Esnyew EntAvAkyM ec yHt. erEsA dmsHksiEl EpAyi aview ti. erEsA dmsH k siel rAjAvAyiI. 25erEsA arAmien Bric@. zElAEmAeR kAlM m}uv er EsA yi AEylien evRukyM av ew zuvAyirikyM ecyH t . erEsAM hddM yi AEylinH anvDi zHnL@Ai. 26 enbAieR punAy eyAErAeb yAM zElAEmAeR B]tYAri ovnAyi . qyIM EgAArnAyi eyAErAebyAM. esErdApNArnAyi av. esyA qAyi eyA ErAebyAmieR ayew EprH. aveR pitAvH mric@. av rAjAvientier tiriu. 27 eyAErAebyAM rAjAvientier tiri ti piiel kT tANH. zElAEmA teR pitAvAy dAvIdieR ngri eR Bii RikyM mielA nii kymAyi. 28eyAErAebyAM znAy o mxYnAyi. Q yvAvH o nl pNiArnAyievH zElAEmA ku. atinA zElAEmA aven EyA sPieR EgAArAy pNiAew m}u v yjmAnnAi. 29o divsM eyAErA ebyAM eyzElminiM puRE yA ec@kyAyi. zIElAviel vAcknAy ahIyAvH aven mA mEY kumi. ahIyAvH o putiy AyM Drici. av ru EpM rAjYH tnic A yi. 30ahIyAvH teR putiy vOemwH pu kx NLAyi vlic@kIRi. 31 anrM ahIyAvH eyAErAebyAmi EnAw pRu, Q AyieR p kxN nI qwk. yi AEylieR eedvmA yEhAv pRy+ zElAEmA niniM {A sA%AjYM qw mAu kyM yi AEyEgALi peM nie likyM ec@M. 32dAvIdieR wMbinH {A o EgAieR BrNM mAEm nky_. Q EgAe BriA {Anver avdiM. qeR dAsnAy dAvIdiM eyzElmiM EviyANH {Ani ec@k. yi AEy liel qlA EgAmiwyiniM {A etrew ngrmANH eyzElM. 33 qe piwtvsAniic t inA lANH zElAEmAniniM {A rAjYM qwmAutH. sIEdAkAew vYAjEd vtyAy azHEtAerienyANH av rADitH. EmAvAbYew vYAjeedv mAy ekEmAzienyM aEAnYew vYAj eedvmAy miEAmienyM av rA Di. EnM nyM vitH zElAEmA nii. qeR niymL@M qeR kl n kL@M av asri

zElAEmAeR mrNM zElAEmA eyAErAebyAmien vDi A mic@. pE eyAErAebyAM Qji pHtiElH oAwiEAyi.av QjipHti el rAjAvAy zIzieR awei. zElAEmAeR mrNM ver eyAErAebyAM aview ti. 41 teR BrNkAlH zElAEmA aEn kM mhAkArYL@M viEvkpUvmAy kArY L@M ecyHt. zElAEmAeR criM q #nHTi aetlAM ErKewiyiu H. 42zElAEmA nAl vxAlM ey zElmiliH yi AEy m}uvM Bric@. 43 anrM zElAEmA mrikyM teR pUvikAErAewAM sMsHkriewk yM ecyHt. teR pitAvAy dAvIdieR ngrilANH aEhM sMsHkrietH. aEhieR pu erhebyAM aw rAjAvAyi.
40

12

BYryM zElAEmAniniM oLiEcAwiey iy eyAErAebyAM aEA}uM QjipH t iteyAyi. zElAEmA eR mrNei EkEA av q yIMkLilu teR ngrmAy esErd yiEl mwiv.
1-2

357
zElAEmArAjAvH mrikyM teR pUvikErAewAM sMsHkriewkyM ecyHt. ati EzxM aEhieR pu erhebyAM putiy rAjAvAyi. 3 yi AEylukA m}uv ezEKmiEl EpAyi. erhebyAmien rAjAvAti nANH av EpAytH. rAjAvAtinH erhebyAmM ezEKmiEl EpAyi. jn erhebyAmiEnAw pRu, 4ni eR pitAvH {eLeAH kWinmAyi Evl ecic @ . {eL atiniM EmAciik. nieR pitAvH {eL awiEc l i c kWin EjAli nik. aEA { nie EsviAM. 5 erhebyAM mRupwi pRu, m divs EzxM qeRywE vrik, aEA {A mRupwi nkAM. atinA jn EpAyi. 6zElAEmAeR jIvitkAlH tImAneLwti ayAeL shAyici tAM mA Ayi. atinA erhebyAM rAjAvH avErAwH ArYi q tI mAnemwNem EcAdic@. av EcAdi c@, vErAw {Aen mRupwi pRyN emA ni ktH? 7 mA mRupwi pRu, nI H avErAw o B]tYenEAelyAeNi av tIcyAyM nie EsviM. nI avErAw dyApUvM sMsAricA av qeM ninEvi pNieywM. 8 qA erhebyAM Q pEdzM ec vieAil. av teR ecRuArAy suXELAw EcAdic@. 9erhebyAM EcAdic@, jn, nieR pitAvH { ttiluM qL@m EjAli { trik qH vzYeu. {Aen mRupwiyANH av nEktH? {An vErAew pRyNM? 10 rAjAvieR yvsuX pR u, nieR pitAvH {eLeAH kWi nEvlecic@. ni {L@ew EjAli qL@mtAk, q av v niEAw pRu, atinA en pR yk, qeR pitAvieR zrIreA zmANH qeR ecRuvir. 11qeR pitAvH nieLeAH kWinEjAli eci ic@. qA {A nieLeAH ER wi kWinEvl qwiM! nieLeA H pNieywiA qeR pitAvH cA ypEyAgic@. ni mRiEvA mcy ElAhxN piwiic cAvARuekAH {A awiM! 12 erhebyAM jnELAw pRu, m divsii qeRywE mwivrik. m divsii yi AEylukA erhebyAmieR aw mwieyi. 13aAlH erhebyAM rAjAvH avErAw dxic@ sMsAric@. av mAew pEdz ecvieA il. 14suXL@ew pEdzmANH a yA asrict. erhebyAM pRu, H qeR pitAvH nieLeAH kWin Evl eciic@. atinA {A ni kERwi EjAli tM. qeR pitAvH

1 rAjAA 12:3-25

nieL cAk ekAwic@. qA m cy ElAhxN piwiic cA ekAH ni mRiEvMviDmAyi 15 riM {A awik. aen jn #hicEpAel rAjAvH vicil. yEhAv aen sMBviictANH. en bAieR punAy eyErAebyAmi tA nkiy vAgH d AnM pAliti nANH yEhAvyien ecyHttH. zIElA ArnAyi ahIyAvAcknilUew yANH Q vAgHdAnM yEhAv aRiyictH. 16 putiy rAjAvH tL@ew aEp ec vieA_ielH yi AEylukA m}u v mnilAi. atinA av rAjAvi EnAw pRu+ { dAvIdieR wM bieR BAgmAENA? al ! yiAyi yew miyew etiluM BAgM { kiuEmA? l! atinA, yi AEyEl, nmH new sVM BvnLiEl mwAM. dAvIdieR pu sVM jn tey Brie! aen yi AEy nAi El mwi. 17qA erhebyAM pieyM eydyiel ngrLi vsi ci yi AEylukAer Bric@. 18 aEdArAM qeArALAyi EjAliA ew EmEnAAr. jnELAw sMsAri A erhebyAMrAjAvH aEdArAmien ayc@. pE yi AEylukA aven kelRiu ekA. aEA erhebyAM rAjAvH teR rTi kyRi eyzElmi El reu. 19aen yi AEy dAvIdieR wMbientier klApm yi. M av dAvIdieR wMb ientirANH. 20 eyAErAebyAM mwiv vA yi AEyjnt m}uvM aRiu. ati nA av aven o sELniEl viLikyM yi AEylieR rAjAvA kyM ecyHt. dAvIdieR wMbe piwtH eydyew EgAA mA mAyi. 21 erhebyAM eyzElmiEl mwi. av eydAEgAAeryM ebnYA mI EgAAeryM omic@ i. atH o lieyptinAyirM Epew o eesnYmAyi. yi AEylukAe tier EpArAwA erhebyAM #hic@. teR rAjYM tiric@ piwiNemH av zic@. 22 pE, yEhAv o eedvpuxEnAw sMsAric@. ezmA qAyi ayA L@ew EprH . yEhAv pRu, 23zElA EmAeR puM eydyew rAjAvumAy erhebyAmiEnAw sMsArik. eyd AErAwM ebnYAmIkAErAwM sMsAri k. 24avErAw pRyk, ni ni L@ew sEhAdrAErAw yi EpAk etH yEhAv pRy. niELAErA M vIiEl EpAkNM. {AnietlAM sMBviic@! aen erhebyAmieR eesnYiluv yEhAvyew kln asric @ . atinA averl A vM avnveR vIwkLiEl EpAyi. 25 qyIMiEdze o ngr

1 rAjAA 12:26-13:11

358
i v}ipAwk nwkyAyi. 2 yAgpIWe zpiAnAyi yEhAv ayAELAw klictH. ayA pRu, yAgpIWEm, yEhAv niEAw pRy , dAvIdieR wMbinH EyAzIyAvH qeA puAM. Q puErAhitA riEA tlLi rADn nw kyAyiriM. pE yAgpIWEm, EyA zIyAvH puErAhitAer nieREm evcH vDiM. EA puErAhitA nieREm vcH DUp ki. qA EyAzIyAvH nieREm vc H mxYeR aiyM. pie nie vIuM pEyAgiAnAvil! 3 ArYeLAe sMBviemtinH eedvpux jnH tAM awyA LL@M nki. av pRu, yEhAv yew vkH tANH awyALM. yEhAv pRu, Q yAgpIWM rAyi piLM. tiElu cArM tRyi vI}u kyM ec@M. 4 EbETliel yAgpIWeiy eedvpuxeR sEzM eyAErAebyAM rAjAvH Eku. aEhM teR eek yAgpIW iniM vlic H ayA Ener i. aEhM pRu, aven bi k! pE rAjAvien pREA e aEhieR eek tL. aE hintH cliiAnAyil. 5yAgpIWM kxNLAvukyM ecyH t . atiel cArM m}uvM nil vI}ukyM ecyHt. eedvpux eedvvcn te yA pRetti etLivAyi ArY. 6anrM eyAErAebyAM rAjAvH eedvpuxEnAw pRu, dy vAyi qni Evi nieR eedvmA yEhAvEyAw Aik. qeR eek suKewA yEhAvEyAwAvzYe wk. atinA eedvpux yEhAvEyAw Aic@. rAjAvieR eek suKew kyM ecyHt. a pUvAvyilAyi. 7 aEA rAjAvH eedvpuxEnAw pR u, dyvAyi qEAewAM vrik. vH qEAewAM Bik. {A nineA sAnM tH. 8 qA eedvpux rAjAviEnAw pRu, nieR rAjYieR pti tAEAluM {A nieR vIiEl vril! view niM {AeneiluM tikEyA wikEyA ecil. 9oM tikEyA wikEyA ecetH yEhAv qEAw kl i c i uH . {A EAu v aEt v}i srivAM pAwiel H yEhAv qEAw kl i c i uH . 10atinA av vYtYsH t mA eyA mAilUew EpAyi. EbETli El sric aEt v}iyilUew av sricil. 11 EbETngri o v] vAc k vsici. eedvpux EbET li ecyHt kArY ayAL@ew pu A ayAELAw vivric@. eyAErAebyAM rAjAviEnAwH eedvpux pR kArY

mAyi ezEKM. eyAErAebyAM ezEK mien vLer zmAy o ngrmAkyM aview tAmsikyM ecyHt. piIwH ayA epEvngriEl EpAvu kyM atien zmAkyM ecyHt. 26-27 eyAErAebyAM sVyM pRu, jn nirrM yEhAvyew lyi El EpAvukyAeNi av dAvI dieR wMbieR BrNi kI}i lAvAnA tAlrYM q ktAM. av eydyiel rAjAvAy erhebyAmien piwM. qiH av qe vDiM. 28 atinA qA ecEetH rAjAvH teR pEdzkErAw EcAdic@. av av tL@ew pEdzM nki. atinA eyAErAebyAM ru sVA LikeL Ai. eyAErAebyAM rAjAvH jnELAw pRu, ni rA DnyH H eyzElmiEl EpAktH . yi AEylukAEr, nieL QjipHti niM nyic eedv vyAN.H * 29 eyAErAebyAMrAjAvH o kALiey EbETli Apic@, mEtien dAniluM. 30 qA aetA vliy pApmAyi. yi AEylukA kALikeL rADi A EbETliElM dAniElM yA ecyHt. qA aetA mhApApmAyi . 31 eyAErAebyAM tlLiluM ly niic @ . yi AEyliel viviD EgAiwyiniM av puErAhitAeryM etrew. (El vYew EgAinimAM av puErAhiter etrewil.) 32eyAErA ebyAM rAjAvH o putiy /vvuM rM Bic @ . eydyiel epshAvi EpAel teyAyi aM. pE atH qAM mAsieR ptinAM divsmA yi. oAM mAsieR ptinAM divsml. smyH EbET ngr iel yAgpIWi rAjAvH blikL ic @ . tAAiy kALkANv bliyictH. tAAiy tl Li EsvnM ec@tinH eyAErAeb yAMrAjAvH EbETliel puErAhitAer etrew. 33atinA eyAErA ebyAMrAjAvH yi AEylukAH ti nALAyi teR te smyM etre w. qAM mAsieR ptinAM div smAyi atH. smyH av bliL@M DUpEhAmL@M tAAiy yAgpIWi aic @ . EbETliel ngrilAyi atH. EbETlientier eedvM sMsAri yEhAv o eedvpuxEnAwH* ey dyiniM EbET ngriEl EpAkA klic@. eedvpux qi yEA eyAErAebyAMrAjAvH yAgpIW
yi A E y E l . . . v y A N H mmiyi vcH ahErA teR sVALiey Ai yEA pR aEt kArYM teyANitH. puR. 32+4. eedvpux vAckeR meA EprH.

13

359
av tL@ew pitAviEnAw pR u. 12v]vAck pRu, av v}iyilUewyA mwiEAytH? eydyini eedvpux v}iyilUewyA EpAyetH puA tL@ew pitAvi kAieAw. 13t eR k}utyH jIniekA v]vAc k puAErAw pRu. atinA av k}utyH jInieki. anrM vAck teR k}utR kyRi EAvukyM ecyHt. 14 v] vAck eedvpux pi Ael EpAyi. eedvpux o oA mrc @ viliritH v] vAck ku. v]vAck EcAdic@, eyd yiniM v eedvpuxnAENA nI? eedvpux mRupwi pRu, aet {A te. 15atinA v]vAck pRu, dyvAyi qeR vstiyi vH qEAewAM BicAluM. 16qA eedvpux mRupwi pRu, niEA ewAM vIi vrA qniAvil. view niEAewAM tiAEnA wiAEnA qni Avil. 17aview nI oM tikEyA wikEyA atH. EpAy v}iEy tiric@ vrikymtH q yEhAv qEAw pRu. 18 aEA v] vAck pRu, pE {AM nieEAelA vAck nANH. anrM v]vAck o N pRu. av pRu, yEhAvyi nieA dt qeRywEv. nie qeR vIiEl ekAuvvA M qEAewAM tiAM wiAM nie avdiAM av qEAw pRu. 19 atinA eedvpux v]vAc kEnAewAM ayAL@ew vIiEl EpAvu kyM aview avEnAewAM tikyM wikyM ecyHt. 20av EmzyHriki liriEv yEhAv v]vAckEnAw sMsAric@. 21v]vAck eedvpu xEnAwM sMsAric@. av pRu, nI aven asriciel yEhAv pR y! yEhAv klic EpAelyl nI ecyHttH. 22view evcH oM tikEyA wikEyA ecetH yEhAv niEAw klic@. pE nI v ti kyM wikyM ecyH t . atinA nieR zrIrM nieR wMblRyi sMsHkriewkyil. 23 eedvpux tiM wiM nii. aEA v]vAck teR k}utyew jIniekukyM eedvpux aviewniM EpAvukyM ecyH t . 24 vIiEl v}iyi o siMhM eedv puxen mic@ ekAl@kyM ecyHt. vAckeR zrIrM v}iyi kiwk yAyi. k}utyM siMhvuM zrIri nw ni. 25 v}iEy mu cilM sri Ayi. av zrIreyM ati nw ni siMheyM ku. av ngri v]vAck

1 rAjAA 13:12-14:3

tAmsiiw vH t v}iyi kkArY ayAELAw pRu. 26 v]vAck ayAeLwi tEA ewAM aA}M k}iA tiriek ekAu vrikymAyi. sMBvic kArYeL i Ek ayA pRu, yEhAvyew klnysriA eedvpuxnANtH. atinA yEhAv ayAeL ekAlA o siMhe ayc@. tAnen ec@emH yEhAv pRi. 27anrM vAc k teR puAErAw pRu, qeR k}utyH jIniekuk. atinA ayA L@ew puA ayAL@ew k}utyH jIni eki. 28v}iyi zvzrIrM kiw kANA v]vAck EpAyi. k}utyM siMhvuM aEA}uM atinw ni Ayi. siMhM m]tEdhM Bi kEyA k}utey mikEyA ecyHti il. 29 v]vAck m]tzrIremwH teR k}utR vc@. ayAL@ew mrNi d+KitiM m]tEdhM sMsHkri tiM vAck m]tzrIrM ngri El ekAuv. 30v]vAck ayAeL ayAL@ew wMblRyi sM sH k ric @ . v] vAck ayA Evi vilpic@ ekAu pRu, qeR sEhAdrA qni nieR kArYi d+K mH. 31aen v]vAck m]tEdhM mRvu ecyHt. anrM ayA teR puAErAw pRu, {A mriEA qeyM Et kl R yi awNM. qeR aik avERtiEnAw Ec vyHNM. 32avnilUew yEhAv pR kArY yATAYmAM. EbET liel yAgpIWeyM zmrYyiel mH tleLyM zpiA yEhAv aven pEyAgic@. 33 eyAErAebyAMrAjAvi mAmA yil. ayA tik ec@ w. viviD EgALi niM puErAhit Aer etrewM av w. puErAhitA tlLi EsvnmxHWikyM ecyHt. puErAhi tnAkAnA#hic eryM puErAhitnA kA avdic@. 34aveR rAjtVi eR nAzi kArNM pApmA yi. eyAErAebyAmieR pu mri aAlH eyAErAebyAmieR pu nAy abIyAvi vliyErAgM piwiepu. 2 eyAErAebyAM teR BArY EyAw pRu, zIElAviEl EpAyi ahIyAvAcken kAk. {A yi AEyrAjAvAem vcic LAyi ahIyAvH. nI qeR pi yAeNH L@k tiricRiyAviDM EvNM vOAlArM nwA. 3vAc knH mH axNL@M tAM awk L@M o BrNi EtM nk. qiH new punH q sMBviemH av EnAw EcAdik. ahIyAvAck niEAw pRyM.

14

1 rAjAA 14:4-24
4

360
wMbe nziiM. tAmsiyAet te a sMBviM. 15anrM yEhAv yi AEylien awiM. yi AEyjnt evi puliLEAel vLer By M. yi AEy jntey yEhAv Q nl miyiniM pivliM. avew pUvikH av nkiy miyANtH. av aver yIsHndiyew mRuvz E citRiM. yEhAv jnELAw EkApiciritinAlANieneyAe sMBvitH . aEzrey rADiA av EtYkM kL@AiytANH yEhAvey EkApiictH. 16eyAErAeb yAM pApM ecyHt. anrM eyAErAeb yAM yi AEylukAereAuM pApM ec ic@. atinA yEhAv yi AEyjn tey prAjitrAkAniwyAM. 17 eyAErAebyAmieR BArY tiyi El mwi. av vIiEl Evzi Ev avL@ew i mric@. 18yi AEylu kAerl AM EcH aven sMsH k ri kyM vilpikyM ecyHt. sMBvi emH yEhAv teR B]tYnAy ahIyA vAcknilUew pR EpAel te yANH aAtH. 19 eyAErAebyAMrAjAvH m@ pl kArY L@M ecyHt. ayA y ec@ tM jneL BritM w. ayA L@ew v] ikeLl A M yi AEyliel rAjAAew criM q pusH t k i q}utivc i @H . 20piru vxAlM eyAErAebyAM yi AEy Bric @ . anrM ayA mrikyM pUvikErAewAM sMsHkriewkyM ecyHt. ayAL@ew pu nAdAbH ayA EzxM putiy rAjAvAkyM ecyHt. 21 zElAEmAeR punAy erhebyAM eydyiel rAjAvAytH nAleAAM vyilAyi. erhebyAM ptiEn}u vxM eyrUzElM ngrMBric@. yEhAv mhtVewewA etrew ng rmAyi atH. yi AEyliel m@ liwyinimANH av Q ngrM etrewtH. aEAnYAriyAyi nymA yi erhebyAmieR a. eydyiel jnL@M pApM ec@k yM ete yEhAv pR kArY ec@kyM ecyHt. yEhAv avErAw EkApiviDi wt v] ik av ecyHt. av t mu jIvici tL@ew pUvikAer AL@M dxicvrAyi. 23av t lL@M sHmArkzilkL@M vi kL@M niic@. qlA y kLiluM ql A pc m rNliluM av av pNi. 24sVM zrIrM vYBicArinAyi vi@ekAH mu eedveL rADi vM aviewyAyi.* aen eydA aEnkM tik ecyHt. av mE Edz jIvici
s V M . . . A y i jn knAnYEdv Aer rADitH eelMgikpApM ec@ EAelyAyi.
22

atinA rAjAvieR BArY ayA pR EpAel ecyHt. av zIElAvi ahIyAvAckeR vIiEl EpAyi. ahIyAvH vEyAv] M amAyi . 5 qA yEhAv avEnAw pR u, eyAErAebyAmieR pi av L@ew pueni EcAdiA nieRyw E vH . av ErAgiyANH . qA pREyetH yEhAv ahIyA viEnAw pRu. eyAErAebyAmieR pi ahIyA vieR vIieli. tAnArAeNH rM aRiyAtiriA av tei. 6 av vAtiEl veH ayA Ek@. atinA ahIyAvu pRu, eyErAEbAmieR pI, akE v. qinA nI mAErA eNH Aer DriiA mitH? ninAyi tAM dv]ALAeNeR kilu tH. 7yEhAv pRtitAeN eyAErA ebyAmieRyw mwiec pR yk. yi AEylieR eedvM pRy, eyAErAebyAEm, yi AEyjntyHi wyiniM nie {A etrew. nie {A qeR jntyHEm BrNA DipnAi. 8dAvIdieR wMbmAyi yi AEyrAjYM Bric i tH . qA {A dAvIdieR rAjwMbiniM rAjYM piwiecwH nin nki. qA nI qeR dAsnAy dAvIdienEAelyA yiil. av qlAyHEA}uM qeR klnkLsric@. av pUmnEA ew qe piw. {A sVIkric kArY mAM av ecyHt. 9 qA nI pl mhApApL@M ecyHt. nin mu Brici etArAeLAL@M EmAz e pApLAyi nI ecyHttH. nI vi#heLyM mu eedveLyM A i. aete vLer EkApAlnAi. 10a tinA, eyAErAebyAEm, nieR wMb i {A yAtnkL@AM. nieR wMbiel qlA puxAeryM {A vDiM. agHni cANke BsHmmA EAel nieR wMbe m}uv {A nziiM. 11ngri evc@ mri nieR qlA wMbAeryM nAyH tiM. vyli evc@ mri nieR etA wMbAMgeyM pikL@M ti M. yEhAv sMsAriciri. 12 anrM ahIyAvAck eyAErA ebyAmieR piEyAw w sMsA ric@. av pRu, EA vIiEl EpAvuk. nI nieR ngriEl Ev ziEA nieR mk mriciriM. 13yi AEylukA m}uvM av Evi nil viLikyM aven sMsHkrikyM ec@M. eyAErAebyAmieR wMb i sMsH k riew kpu nieR punAyiriM. ti kArNM, yi AEylieR eedvmA yEhA vey sxHwnAiy k vYi av nAeNtANH. 14yEhAv yi AEyli Em putieyA rAjAvien niEyAgiM. putiy rAjAvH eyAErAebyAmieR

361
vM aEt pAp ecyHti. eedvM avriniH lM piwiec w H yi AEyjntyH nki. 25 erhebyAM rAjAvAytieR aAM vxM QjipHtiel zIz rAjAvH eyz Elmientier yM ecyHt. 26yEhAv yew lyielyM rAjAvieR ekAA rielyM niDieylAM zIz ekAu EpAyi. arAmiel rAjAvAy hdedes riniM dAvId piwiecw sV prick EpAluM av ekAuEpAyi. dAvIdH Q prick eyzElmiEl ekAuEpAyi. qA sV prickeLl A M zIz ekAuEpAyi. 27 atinA erhebyAMrAjAvH avyew AnH wt prickL@Aievc@. qA sVM ekAl, mRicH oAw ekAANH Q prick niic t H . ekAArvAtilukLi kAv nivH av Q prick nki. 28rAjAvH yEhAvyew lyiEl EpAvuEA e}Ae Q pARAvukAM avEnAewAM EpAyi. av pric kielwi. atiEzxM av a tL@ew pARA vumRiyiel Biiyi tiriek ekAuv yHkyM ec@M. 29 erhebyAMrAjAvu ecyHt ArY eLl A M eydyiel rAjAAew criM q pusHtki q}utiyi @H . 30erhebyAmM eyAErAebyAmM ti nirrM yM ecyHekAi. 31 erhebyAM mrikyM ayAL@ew pUvikErAewAM dAvIdieR ngri sMsHkriewkyM ecyHt. aEAnY AriyAyi nymA yi aveR mAtAvH . erhebyAmieR punAy abIyAM av EzxM aw rAjA vAyi. abIyAM eydyiel rAjAvH enbAieR punAy eyAErA ebyAmAyi aH yi AEy Bric i tH . enbAieR punAy eyAErAebyAmieR BrNieR pti enAM vxM abIyAM eydyew putiy rAjAvAyi. 2abIyAM mvxM BrNM nwi. abIzAElAmieR puiyA yi myKA yi aveR a. 3 av mH aveR pitAvu ecyHti qlA pApL@M av ecyHt. teR pitAmhnAyi dAvIdienEA el av yEhAvyAy eedvEAw vizVsHtt puliyiil. 4yEhAv dAvIdien sHEnhic@. atinA av Evi yEhAv abIyAmi eyzEl mi o sA%AjYM nki. yEhAv avnH o puenyM nki. yEhAv eyzEl mien suritmAkyM ecyHt. dAvI di EviyANH av en ecyHttH. 5 yEhAvyew vzYmsricH zriyA y mAEm dAvId ecyH t iZ. avenEA}uM yEhAvyew kl n k asric @ . hitYnAy QrIyAvien tier pApM ecyHt mAmANH yEhAv

1 rAjAA 14:25-15:19

yHetirAy dAvIdieR v]i. 6 erh ebyAmM eyAErAebyAmM nirrM yM ecyH t i. 7abIyAM ecyHt melA kArYL@M eydyiel rAjAA ew criM q #nHTiel}uti v ci@H. abIyAM rAjAvAyi kAlmyM abIyAmM eyErAebyAmM ti nir rM yM nw. 8abIyAM mricEA dAvIdieR ngi av sMsHkri e@. abIyAmieR punAy sA av EzxM putiy rAjAvAyi. sA, eydyiel rAjAvH eyAErAebyAM yi AEyrAjAvAy tieR ptAM vxM sA eyd yiel rAjAvAyi. 10sA nAleA vxAlM eyzElM Bric @ . myKA qAyi aveR miyew EprH. abIzAElAmieR pui yi myKA. 11 sA teR pUviknAy dAvIdien EAel yEhAv zriey pR qlA nl kArYL@M ecyH t . 12aAlH sVM vYBicArilUew mu eedveL rADici aEnkM EpAyi. sA avereyl A M rAjYniM oAwic@. aveR pUvikAiy vi# heLyM sA qw ekAuEpAyi. 13 teR miyAy myKey rAjH{iA nniM sA nIM ecyHt. myKA aEzryew BIkrmAy tipLielA H niic i . kiEAtA}H v ryi av a dhiic@ kLu. 14sA tl nziicieliluM teR jIvitiluwnILM av yEhAvEyAw vizVsHtt puliyi. 15syM aveR pitAvuM eedvi cilet lAM aici. sVM, evi qi vyiluAiy sADnL@M m@ cil sADnL@M. sA sADneLlAM lyi evc@. 16 sArAjAvH eydyew rAjAvAyi kAlH yi AEyrAjAvAy beyzymAyi nirrM yM ecyHti . 17beyz eydyHetier yM ecyHt. syew rAjYniH jn vM EpAM twyA beyzA #hici. atinA av rAmA ngre zmAi. 18atinA sA, yEhAvyew lyielyM rAjA vieR ekAArielyM KjnAviel sVvuM eviyM qw. av sVvuM eviyM teR B]tYAer l i c H aver rAmiel rAjAvAy eb-hddieRywEyc@. tiEA eR punAyi eb-hddH, EhEsYA eR punAyi tiEA. dmsHk sH yi eb-hddieR tlAnM. 19 sA Q sEzM ayc @ , qeR pitAvuM aymAyi o smADAnrA RuAyi. EA aumAyi o smA DAnrA AA {AnA#hi. Q sVvuM eviyM {A a
9

15

1 rAjAA 15:20-16:7

362
yM vDic@. eyAErAebyAmieR wMb i orAeLEAluM beyzA jIvEnAew viil. yEhAv pR EpAelyAyi a sMBvictH. yEhAv zIElA vini teR dAsnAy ahIyAvi lUew sMsAric@. 30eyAErAebyAM rAjAvH anvDi pAp ecyHt ekAAN en sMBvic t H . yi AEylukAer eAH eyAErAebyAM anvDi pAp ecikyM ecyHt. yi AEy lieR eedvmA yEhAvey eyAErA ebyAM vLer EkApixHwnAi. 31 nAdAbH ecyHt m@ kArY yi A Ey rAjAAew criM q #nHT i ErKewiyi@H . 32teR yi AEy BrNkAlM m}uvM beyzA, eydyiel rAjAvAy syHetier yM ecyHti. 33 ahIyAvieR punAy beyzA, syew eydABrNieR mAM vxM yi AEyliel rAjAvAyiI. tiyi beyzA pinAluvxM BrNM nwi. 34qA yEhAvyew xHwiyi tiyAy kArY beyzA ecyHt. teR pitAvH ecyHti aEt pAp ayA ecyHt. eyAErAeb yAM yi AEyjnteyeAu pApM ecic@. anrM yEhAv hnAniyew pu nAy EyviEnAw sMsAric@. yEhAv beyzArAjAvientier sMsA rikyAyi. 2nie {A o DAn vYiyAi. nie {A qeR yi AEyjntyHEm o rAjmAr nAi. qA nI eyAErAebyAmieR mAM piw. qeR yi AEy jnteyeAH nI pApM ecic@. av tL@ew pApM ekAH qe EkApixHW nAi. 3 atinA beyzA, nieyM nieR wMbeyM {A nziiM enbAieR punAy eyAErAebyA mieR wMbEAw ecyH t te {A niEAwM ec@M. 4 nieR wMb A ngriel vITikLi mric@vI}uM. avew zrIr nAytiM. nieR wMbiel cil vylukLi mric@ vI}uM avew zrIr pik tiM. 5 beyzeyiy m@kArYL@M a yAL@ew mhdH v] ikL@M yi AEy rAjAAew criM q #nHTi q}utiyi@H. 6beyzA mrikyM ti yi sMsHkriewkyM ecyHt. avnuEzxM aveR pu lA putiy rAjAvAyi. 7 atinA yEhAv vAcknAy Ey vinH o sEzM nki. beyzyHM aveR wMbiM qtirAyi sEzM. beyzA yEhAvyH e tier anvDi pAp ecyHt. atH yEhA vey vLer EkApAlnAi. av mH eyAErAebyAmieR wMbM ecyH t aEt kArY beyzyM ecyH t . eyAErAebyAmieR wMbe m}u

yH H sAnmAyi ayyH . aH yi AEyrAjAvAy beyzymAyA iyiri krA avsAniicAluM. aEA ayA {L@ew rAjYniM piARukyM {eL evRuet viwkyM ec@mElA. 20 eb-hddurAjAvH symAyi o krARuAkyM glIl twAkinw yi AEyngrLAy QEyA, dA, Eb-EbH m yKA, nPH t Aliyew EdzM qiviwL@mAyi yM ecA teR eesnYe ayyH kyM ec yH t . 21Q mNeLi beyzA Ek@. atinA rAmey zmA pri pAwi ayA niivc@. ayA pNM viH tiyiEl mwiEA vukyM ecyHt. 22aEA sA rAjAvH qlAvM te shAyiNemH ey dyiel m}uv jntyH M o kl n nki. beyzA ngre zmAA pEyAgici m}uv kl@kL@M twi yM qwekAuvrA av rAmyi ElEpAyi. av aetlAM ebnYAmI Edze EgbyiElM misHpyiElM ekAuEpAyi. anrM sArAjAvH ru ngreLyM ERwi R tAi. 23 syew mhtHtY, av ni ic ngr qivEpAlu qlA kArYL@M eydyiel rAjAAew criM q #nHTi Eci@H. v]nAyEA syew kAli o ErAgM bADic @ . 24sA mrikyM teR pUv i knAy dAvIdieR ngr i sMsHkriewkyM ecyHt. an rM syew punAyey EhAzA PAH putiy rAjAvAkyM ecyHt. nAdAbH yi AEyrAjAvA sA eydyiel rAjAvAytieR rAM vxM, eyAErAebyAmieR pu nAy nAdAbH yi AEyrAjAvAyi. ru vxM nAdAbH yi AEyBric@. 26nAdA bH yEhAvyHetier pAp ecyHt. teR pitAvAy eyAErAebyAM pApM ecyHtEpAel te avM ecyHt. eyAErAebyAM yi AEyjnteyeA uM pApM ecici. 27 ahIyAvieR punAyi bey zA. yiAKArieR EgAArAyi av. nAdAbH rAjAvien vDiA beyzA ElAcn nwi. nAdAbuM yi AEyjntyM giebETA pN ientiEr yM ecEvyAyi atH. aetA ePlisHtY pNmAyi. aview evc H beyzA nAdAbien vDic@. 28sAey dyiel rAjAvAy tieR mAM vxilAyi atH. beyzA yi AEyliel aw rAjAvA kyM ecyHt.
25

16

beyzA yi AEyrAjAvH putiy rAjAvAyEA beyzA, eyA ErAebyAmieR wMbiel qlAver


29

363
vM beyzA vDictinAluM yEhAv avEnAw EkApic@. lA yi AEyrAjAvH sA eydyiel rAjAvAytieR pARAM vxM lA yi AEyli rAjAvAyi. beyzyuew punAyi lA. av ru vxE tiA Bric@. 9 lArAjAvieR EdYAgArielA rALAyi si%i. lyew rTLi ptiyM nyicitH si%iyAyi. qA si%i lyHetier FAElA cn nwi. lA rAjAvH tiyilAyi . ayew Bvni evcH ayA wic@ mdikyAyi. tiyiel ekAArM mtlArnAyi aA. 10 si%i BvnielkyM lA rAjAvien vDikyM ecyHt. sA ey dyiel rAjAvAytieR p E}AM vxmAyi. anrM lyH EzxM si%i putiy rAjAvAyi.
8

1 rAjAA 16:8-31

yEhAv ete pR kArY si%i ecyHt. eyAErAebyAM pApM ecyHt aEtrItiyi avM pApM ecyHt. eyAErAebyAM yi AEy jnteyeA uM pApM ecic@. 20 si%iyew rhsY ptikL@ew kT yM si%i ecyHt m@kArYL@M yi A Ey rAjAAew criM q #nHT i q}utiyi@H. si%i lArAjAvi entier tiriEA}e sMBvL@M #nHTiel}utiyi@H. o%i, yi AEyrAjAvH yi AEyjnt ru sMGLAyi viBjie@. pti jn gIni eR punAy tibHniey piwkyM aven rAjAvAA #hikyM ecyHt. jnLi mE pti o%iyew ayAyikL@mAyi. 22qA gIn ieR punAy tibHniyew ayA yikeLA zrAyi o%iyew a yAyik. atinA tibHni vDie wkyM o%i rAjAvAkyM ecyHt. 23 sA eydyiel rAjAvAytieR meAAM vxmANH o%i yi AEy rAjAvAytH. o%i yi AEyliEm p uvxM BrNM nwi. ati Ru vxM tiApNilAyi BrNM nwiyitH. 24pE o%i zmrYyiel H vAi. EzemriniM pQu eviANH av a vAi ytH. i o%i o ngrM pNi. atieR wmnAy EzemrieR Ep mAyi bewi av ngre zmrYA q viLic@. 25 ete yEhAv viDic kArY o%i ecyHt. av muAyi qlA rAjAAerAL@M ti ayA ecyHt. 26 enbAieR punAy eyAErAeb yAM ecyHt aEt pAp ayA ec yHt. eyAErAebyAM yi AEyjntey eAuM pApM ecic@. aen av yi AEylieR eedvmA yEhA vey atYDikM EkApAlnAi. av ew vilek vi#hL@M yEhAvey EkApAlnAi. 27 o%iey sMbi m@ vivrL@M ayAL@ew mhdHv]ikL@M yi AEy rAjAAew criM q #nHTi q}utiyi@H. 28o%i mrikyM zmrYyi sMsH k riewkyM ecyH t . av EzxM aveR punAy hAbH putiy rAjAvAkyM ecyHt.
21

si%i, yi AEyrAjAvH si%i putiy rAjAvAytiEzxM beyzyew wMbiel qlAveryM av vDic@. beyzyew wMbi lu o puxenyM av jIvEnAew viil . beyzyew suXeLyM si%i vDic@. 12aen si%i beyz yew wMbe nziic @ . beyz yHetier sMBviemH EyvAc knilUew yEhAv pR EpAeleyA eyAAytH. 13beyzyM aveR pu lAyM ecyHt pAp ml mANH aeneyAeyAytH . av pApM ec@kyM yi AEyjntey eAH pApM ecikyM ecyHt. av H DArALM vi#hL@AyitinA yEhAvvLer EkApAlnAyi. 14 lA ecyHt m@ kArY yi A Ey rAjAAew criM q #nHT i q}utiyi@H. 15 sA eydyew rAjAvAytieR pE}AM vxmANH si%i yi AEy rAjAvAytH. si%i }uvxM tiyi BrNM nwi. sMBvictH tAyi+ giebETAniel ePlisHtYriek pAL ymwic i rikyAyi yi AEy Esn. av ysrAyi. 16rAjA vientier si%i rhsYptiyi@evH pALyilu puxA aRiu. av rAjAvien vDiecH avrRiu. atinA pALyilu yi AEylukA erlAM EcH pALyi evcH aH o%iey yi AEy rAjAvAi. eesnYA DipnAyi o%i. 17atinA o%iyM m}uv yi AEylukAM giebETA viwkyM tiey mikyM ec yHt. 18ngrM piwicwetAyi si%i ku. atinAlyA ekAAriEl EpAyi ekAAri tI vyHkyM tIyi sVyM EhAmikyM ecyHt. 19a en pApM ecyHttinA si%i mric@.
11

H hAb, yi AEyrAjAvH sA eydyiel rAjAvAytieR meAM vxM hAbH yi AEyli eR rAjAvAyi. hAbH piru vxEH zmrYyievc H yi AEy lien Bric@. 30ete yEhAv viDic kArY hAbH ecyHt. av mu Ayi rAjAAerA EmAzvumAyi hAbH. 31enbAieR punAy eyAErAebyAM ecyHt pAp RvA
29

1 rAjAA 16:32-17:23

364
EkA evM ekAuvEmA? 11OI av evM ekAuvrA EpAyEA lIyAvu pRu, dyvAyi qniH o kxNM aM wi ekAuv. 12 OI mRupwi pRu, qeR eek yi amielH nieR eedvmA yEhAv sAiyAyi {A pRy. o kli Rc@ mAvuM BrNiyi RcH olIevyM mAEm qeR eekyiluZ. alM viR sMBriAnA {Aniview vtH. vIi ekAuec EvNM { avsAne hArM pAkM ecA. a tii@ EvNM qniM qeR puM piNi kiwH mriA. 13 lIyAvH OIEyAw pRu, vYs niE. nI pREpAel vIiEl EpAyi ni BNM pAkM ec@ k. dYM nieR eekyilu mAvuekAH o ecRiy amAk. aM qeRyw ekAuvrik. qiH nin M nieR pumAyi pAkM ec@k, 14 yi AEylieR eedvmA yEhAv pRy, mAvieR klM oriluM nYmA vukyil. BrNiyi qAlvuM qym AyiriM. yEhAv vIuM miyi m} epiM ver wM. 15 atinA av teR vIiEl EpA yi. lIyAvH niEzic EpAel te av vic @ . lIyAviM OIM avL@ew puM vLer nAL@k BNM lBic@. 16mAvieR klEmA q AEmA oriluM nYmAyil. lIyAvi lUew yEhAv pR EpAelyANH aetlAM sMBvictH. 17 alnAL@k k}iEA OIyew punH ErAgM bADic@. av wt wt ErAgiyAyi. avsAnM aveR zVAsvuM nilc @ . 18OI lIyAvi EnAw pR, nI o eedvpuxnANH. ninee shAyiAEmA? aEtA qeR pApeLi qe oAiiA nAENA nI view vtH? qeR mk mriAniwyAA mAmAENA nI view vtH? 19 lIyAvH avELAw pRu nieR puen qe l i k. lIyAvH aven avL@ew kiniM vAi av tAmsi mkLile nilyi el mRiyiEl ekAuEpAyi kili kiwi. 20anrM lIyAvH Aic@, yEhAvyAy qeR eedvEm, Q viDv qe avL@ew vIi tA avdi . aH Q ti avELAw ecEmA? avL@ew pu mriA aH wyA EmA? 21 anrM lIyAvH iyew mkLi m tvN kiw. lIyAvH Aic@, qeR eedvmA yEhAEv, Q i ey vIuM jIviA avdiENEm! 22 yEhAv lIyAvieR An yH mRupwi nki. i vIuM zVAEsA cHCVAsM nwA wi. av jIvi c@! 23lIyAvH iey tA}e nilyi El ekAuEpAyi. lIyAvH iey

eN kMviDM hAbH wt pAp ecyH t . aen hAbH qH b AlieR puiyAy QEseb lien vivAhM k}ic@. sIEdAkAew rAjAvAyi qH b A. anrM hAbH bAlien <xiAM rA DiAM wi. 32bAlien rADiA hAbH zmrYyi o lyM pNi. lyi av o yAgpIWvuM pNi. 33aEzrey rADiA hA bH o vi M Apic@. av muAyi ql A rAjAAeryM kA yi AEylieR eedvmA yEhA vey EkApiiA hAbH wt kArY ecyHt. 34 hAbieR kAlH EbETAr nAy hIEy eyrIEhApNM punni ic@. hIEy ngrieR pNiyA rMBicEA ayAL@ew vuM m pu nAy abIRAM mric@. hIEy ngr kvA w ApicEA ayAL@ew vuM Ly punAy ezbH mric@. en eyAe sMBviemH yEhAv eR punAy EyAvyilUew pRi.* lIyAvM m}yilA kAlvuM gielyAdiel tizH b pNiel o vAcknAyi lIyAvH. lIyAvH hAburAjAviEnAw pRu, yi AEylieR eedvmA yEhA vey {A Esvi. yEhAvyew ziyA aw tAM vxLi El mEA m}EyA epielH {A Ric@ pRy. {A klicA mAEm m} ep. 2 anrM yEhAv lIyAviEnAw pR u, 3viwM viH ki}EA@ EpAvuk. ekrIH aviyHwH oLicirik. EyAAndiyew ki}ANH Q avi. 4 ninH atiniM evM wiAM. aview nin BNemiA {A kAkELAw klici@H. 5 atinA lI yAvH yEhAv ecA pREpAel eyAe ecyHt. av EyAAndi ki} ekrIH aviw tAmsi A EpAyi. 6qlA BAtiluM sAyA iluM kAk lIyAvinH BNM ekAueAw. lIyAvH aviyi niM evM wic@. 7 m} epAti mlM o kAli EzxM avi vivru. 8 anrM yEhAv lIyAviEnAw pRu, 9sI EdAni sAerPAiEl EpAvuk. a view tAmsik. aview BAvu mric o OI jIviciriH. ninH BNM trA {A avELAw klici@H. 10 atinA lIyAvH sAerPAiEl EpAyi. ngrkvAwiEl EpAy ayA aview o OIey ku. av L@ew BAvH mrici. av viR sMBrikyAyi. lIyAvH av ELAw EcAdic@, qni wiA o

17

e n e y A e . . . p R i EyA. 6+26 kAk.

365
aveR aey l i c @ pRu, EnA, nieR pu jIviciri! 24 OI mRupwi pRu, nI eedvpu xnAeNH EA {AnRiy. yEhA v yTAi niilUew sMsAri evH {AnRiy! lIyAvM bAlieR vAckAM mAM vxvuM m} epAti EA yEhAv lIyAviEnAw pR u, EpAyi hAburAjAvien kA k. {Awen m} ayyHM. 2atinA lIyAvH hAbien kANA EpAyi. aAlH zmrYyi BNmAyi il. 3 atinA hAburAjAvH oAbdYA vien teRywE Nic@. rAjekA ArieR mtlArnAyi oAb dYAvH. (eedvieR o yTA a yAyi yi oAbdYAvH. 4ori Q Esb yEhAvyew qlA vAckA eryM ekAl@kyAyi. atinA oAb dYAvH Ru vckAer ru hkLi lAyi oLiic@. ap vAckAer o hyiluM ap vAcker meA hyilumAyi oLiic@. anrM oAbdYAvH av BNvuM evvuM nki.) 5 hAburAjAvH oAbdYAvi EnAw pRu, qEAewAM v. nmH qlA RvkLiluM qlA avikLiluM priEzADiAM. new tirkM EkA v k}utkM jIv nilniA vzYmAy pul@EA qH aEnVxiAM. aEA nmH new m]geL ekAEl ivril . 6 oAErAM rAjYieR BAgH t evM aEnVxic@ EpAkNem etrewNM. av rAjYmAek sric@. hAbH sVyM o dizyi EpAyi. oAbdYAvH mE dizyi luM, 7yAyHiwyi oAbdYAvH lIyA vien ku mi. oAbdYAvH lIyAvien aRiu. av lIyAvi mi nmic@. av EcAdic@, lIyAvH? tH stYi au teEyA yjmAnEn? 8 lIyAvH mRupwi pRu, aet, {A te. nieR yjmAnnAy rAjAvi EnAw {Aniviewye pRyk. 9 anrM oAbdYAvu pRu, aH qviewyeH {A hAbiEnAw pRA aEhM qe vDiM! {An EyAw o et@M ecyHtiil! pie aeinANH {A vDiewA w yAtH? 10ayew eedvmAy jIvi yEhAvyAeN stYM, rAjAvH a ey qlAyiwvuM etruekAEyiri kyAyi aey kupiwiA aEhM rAjY EtARuM L@keL ay c@. etiluM rAjYe BrNADip, aH rAjYielu pRA hAbH ayAeLeAu aH rAjYi elH stYM ecimAyi. 11EA aiviewye ec pRyA aH qEAwAvzYew. 12aH viewy eH {A ec rAjAviEnAw pR A yEhAv aey meviEwe

1 rAjAA 17:24-18:24

18

iluM ekAuEpAEyAM. hAburAjA vH view vEA aey kAk yil. aEA aEhM qe vDiM! bAlYkAlM mtE {A yEhAvyew o ayAyiyANH. 13qeR v]ik au Eki@H! QEseb yEhAv yew vAcker vDikyAyi EA Ru vAcker {A hkLi oLiic@. ap vAckAer o hyiluM apEper meAilumAyi {A oLiic@. av {A BNvuM evvuM ekAuv. 14EA}Ake {A rAjAvieRyw ecH aH viewye pRyAnAvzYewu. rAjAvH qe vDiM! 15 lIyAvH mRupwi pRu, jIvi sv z nAy yEhAvyAeN stYM, {Ani rAjAvieR mi niM. 16 atinA oAbdYAvH, hAburAjAvi eRywE EpAyi. av aEh EAw lIyAvH qviewye@ pR u. hAburAjAvH lIyAvien kA NA puRe@. 17lIyAvien k EA hAbH avEnAw pRu, tH nI teEyA? yi AEyli }L@ AvnA nI! 18lIyAvH mRupwi pRu, {A yi AEyli }L@ Aiyil. nIyM nieR pitAvieR wMbvumANH Q }eLAe A iytH. yEhAvyew klnkeL nI Di riA wukyM m@ eedveL rA DiA wukyM ecyHtEA nIyA NH yi AEyli }L@AiytH. 19 EA kEpvti qe v kANA m}uv yi AEylukAErA wM pRyk. bAlieR nAp vA ckEryM aEA@ ekAuvrik. vYAj EdvtyAy aEzryew nARu Ack EryM ekAuvrik. QEseb rAjH{i vAcker piNyH. 20 atinA ahAbH m}uv yi AEy lukAeryM vAckAeryM kE pvti viLic@ @kyM ecyHt. 21 lIyAvH aveweylAM awei. av pRu, er piwrNem ni qEA}A tImAnik? yEhA v stYmAy eedvmAeNi ni av en piwrNM. pE bAlANH stYeed vemi ni aven piwk! jn oM pRil . 22atinA lIyAvu pRu, yEhAvyew vi ewy k vAck {AnA. {A mAM. qA bAlieR nA vAckH. 23atinA ru kALk eL ekAuvrik. bAlieR vAck A o kALey qwe. av atien ekA kxNLAe. qiH av mAMsxN twiEm vyHe. qA tI kik mAM atH. a EA mekALey {AM aen te ecAM. {AM tI kikyil. 24bAli eR vAckrAy ni niL@ew eed vEAw Aik. {A yEhAv EyAwM AiAM. AnyHH

1 rAjAA 18:25-46

366
atH c b li smymAyi. atinA lIyAvAck yAgpIW inwE EpAvukyM Ai kyM ecyHt, aAhAmieRyM yisH hAieRyM yAEAbieRyM eedvmA yEhAEv, aANH yi AEyli eR eedvemH EA etLiyiA {AnEpi. {A ayew dAs nAeNM etLiyi. etlAM ecA aH qEAw klictAeNH v kAieAwk. 37yEhAEv, qeR A nyH mRupwi n. yEhAEv nIyA eedvemH vH kANic@ ekAw. aEA nI aver niiEl tiriek ekAuvrikyAeNH avrRiyM. 38 atinA yEhAv tAE}H agH n i ayc@. agHni, blieyyM viRkienyM kl@keLyM yAgpIWi @m leyM kic@. pAiyilu m}u v evvuM a vic@. 39en sMB vitH jneLlAM ku. av nil nmsHkric@ pRyA wi, yEhA vyA eedvM! yEhAvyA eedvM! 40 aEA lIyAvu pRu, bAli eR vAcker ekAuvrik! avri lAM repwAnvditH! atinA jn qlA vAckeryM piwiwi. anrM lIyAvH aver tAe} kIEzA aviyiEl nyic @ . aviewevc H qlA vAckAeryM av vDic@. m} vIuM v anrM lIyAvH hAburAjAvi EnAw pRu, ni EpAyi tikyM wikyM ec@k. o epm} v H. 42atinA hAburAjAvH BNM k}iA EpAyi. aEt smyM lIyAvH kEpv t ieR enRukyiEl kyRi. pvtieR enRukyi lI yAvH nmic@. av teR tl kAm@k iwyi vc @ . 43anrM lIyAvH teR B]tYEnAw pRu, kwli En EnA. aEA B]tY, kw kANAnAvuiw E EpAyi. anrM B]tY mwiv pRu, {AenAM kil . vIuM EpAyi EnAA lIyAvH avEnAw pRu. aen }utvN Ayi. 44 }AM tvN B]tY mwiv pRu, orAL@ew mxH w iEyALm o ecRiy EmGM {A ku. EmGM kwliniM vrikyAyi. lIyAvH B]tYEnAw pRu, teR rTM tARAi w BvniEl EpA kA hAburAjAviEnAw ec pR yk. avniEA EpAyieli m} av en twyM. 45 al smyi EzxM kAzM m}u v H kAEmG ekAuniRu. kAwiAM kn m} epAM wi. hAbH teR rTi kyRi yie Ey liEl EpAyi. 46yEhAvyew zi lIyAviEl v. oAwiEAtinH
41 36

mRupwi pRykyM tI kikyM ec @ eedvmAyiriM stYmAy eedvM. aetA nl zymAeNH jneL lAM aMgIkric@. 25 anrM lIyAvH bAlieR vA ckErAw, ni anvDi EpH. ati nA ni dYM EpAvuk. o kALey etrewH ok. pe ni tI kitH . 26atinA vAckA t nkei kALey qw. av atien tARAi. cver av bAliEnAw Aic@. av Ai c@, bA, dyvAyi { mRupwi tAluM! pe yAetA zbHdvuM Eki l. M rM pRil. vAckA tL@Aiy yAgpIWi @M n]M ecyHt. qi@M tIyAyil. 27 cyAyEA lIyAvH aver pri hsiA wi. lIyAvu pRu, bA stYeedvmAeNi, ni c i AiNM! av cilEA ElAcic@ ekAirikyAyiriM! a eli av tirilAyiriM! ael i av yAyilAyiriM! av RukymAyiriM! ni ERwi ci AicH aven Nk! 28 atinA vAckA ci A ic@. avew rADnAsdAym sricH av vAL@kL@M L@M ekAH sVyM mRiEvlic@. avewEm rM oliM ver av mRiEvlic@ ekAi . 29ck}iueviluM aEA}uM tI kiyiil. sAyAbli Enr mAM ver av *BAmAyi vi ci. pe oM sMBvicil. bAli niM mRupwieyAM Ayil. o zbHd vuM Ayil. M a EkAmA yiil! 30 aEA lIyAvH jnELAw pR u, ni qeRywE v. ati nA qlAvM lIyAvi @M wi. EbETlilu yEhAvyew yAgpIWM tkei. atinA lIyAvH atH Ric@. 31lIyAvH pu kl@k eLw. pu EgALiElAErAiM oAErA kl@ vItM. yAEAbieR pu mL@ew EpkLAyi EgAH. yEhAv yi AEy q viLicitH yAEAbien yi. 32yEhAvey mhtVewvA yAgpIWM Ri tinAyi lIyAvH kl@k pEyA gic@. lIyAvH yAgpIWi @M o ecRiy pAi }ic@. kEdzM }u gAl evM ekA_vA t vItiyM }vuM atiAyi. 33anrM lIyAvH yAgpIWiE viRvc @ . kALey av kxNLAi. 34qiH lIyAvu pRu, nAlu BrNikLi evM niRyHk. evM mAMsxN LiluM viRkiEluM o}ik. anrM lIyAvu pRu, tH vIuM ec@k. anrM av pRu, mAmM ec@k. 35yAgpIWiniM evM o}uki pAi niRu.

367
lIyAvH teR vO mRui. an rM lIyAvH yie Eyver hAbu rAjAvi mE oAwi. lIyAvH sInAypvti H lIyAvH ecyH t kArYeLl A M hAburAjAvH QEsebliEnAw pRu. vAckAereylAM lIyAvH qen vAL@ekAu vDic @ qH hAbH avELAw pRu. 2atinA QEseb o dten lIyAvieR awEyc @ . QEseb pRu, nAeL Q smyii {A nie, nI vAckAer ekA EpAel ekAl @ M. {Anti vijyiAtiA EdvA qe vDie. 3 lIyAvH a EkEA vl A et By. atinA sVjIv riA av dErEAwiEAyi. teR B]tYEnyM av ew i. eydyiel Eb-Ezb yiEl av EpAyi. lIyAvH teR B]tYen Eb-Ezbyi viu. 4anrM lIyAvH o divsM m}uvM mmiyi El nw. o epAAinwiyi lIyAvH . av mrNM vzY eu. lIyAvu pRu, qni mti yAyi yEhAEv! qe mriAnvdi. {AeneR pUvikAErA ouM EBd ml. 5 anrM lIyAvH mrc@vi kiw Ri. o dt lIyAvieR aw v aven sHpzic@. dt pRu, q}uEH Bi! 6 kri mkLi liu pAkewiy o aw tniriki kiwM o BrNi evvuM av ku. lIyAvH tikyM wikyM ecyHt. anrM av vIuM Ri. 7 piIwH yEhAvyew dt vIuM av eR aw vrikyM aven sHpzi kyM ecyHti pRu, q}uEH Bi ! aeli dIGyAyH kH ninAvukyil . 8atinA lI yAvH q}uEH tikyM wikyM ecyHt. nAl rAkluk yA ecA zi BNM lIyAvi n ki. av eedvieR pvtmAy EhA Erbupv t iEl nw. 9aview lIyAvH o hyi kyRi. rAi aview ti. anrM yEhAv lIyAviEnAw sMsAric@. yEhAv EcAdic@, lI yAEv, nIeyANiview? 10 lIyAvH mRupwi pRu, svz nAy yEhAEv, qniAvu nAyi nie {A qlAyHEA}uM Esvici. pE yi AEyjnt nIymAy av ew krA lMGic. nieR yAgpIW av tk. nieR vAckAer av vDic@. EA}uM jIvi k vAcknA {A. EA}v qe yM vDiA mikyANH! 11 aEA yEhAv lIyAviEnAw pR u, EpA, pvti qeR mi nik. {A nie kw EpAkAM.

1 rAjAA 19:1-21

19

anrM ztiy o kAH pvteL piLi. yEhAvyew mi vliy pARkeL a piLi. pE kAH yEhAvyAyiil . atiEzxM o kmAyi. pE kvuM yEhAv yAyiil . 12atiEzxM orgH n iy Ayi pE agHni yEhAvyAyi il . agH n iEzxM o m] d sVrM Ayi. 13 zbHdM EkEA lIyAvH teR AyM ekAH mKM mRc@. anrM av EpAyi hyew mi ni. zbHdM avEnAw EcAdic@, lIyAEv nIeyANiview? 14 lIyAvu pRu, svznAy yEhAEv, qAlAvuMviDM nAyi {Aney Esvic@. qA yi AEy lukA aumAyAiy krA lMGic@. av nieR yAgpIW tkkyM nieR vAcker vDikyM ecyH. {A mAmANH EA}uM jIviciri k vAck. EALv qe vDi A mikyANH. 15 yEhAv pRu, dmsHksi u m mmiyiEl v}iEy EpAvuk. dmsHksi EpAyi hsEylien arA miel rAjAvAyi aBiExkM ec@k. 16an rM niMziyew punAy Eyvien yi AEylieR rAjAvAyi aBiExkM ec@k. pie, Eb emEhAlAyiel sAPAieR punAy qlIzey aBi ExkM ec@k. nieR An v vAck avnAyiriM. 17aEnkM dxHwAer hsAEy vDiM. hsAEy lieR vALiniM rewven Ey vDiM. EyvieR vALi niM rew eryM qlIzA vDi M. 18lIyAEv, nI mAml yi AEy liel k vizVAsi. av aEnkM Eper vDiM. qA atiEzxvuM bAli mi nmiA }AyirM Ep AyiriM! bAlieR vi#he MbiA }A yiri RyA L@kL@AyiriM. qlIzA o vAcknA atinA lIyAvH aviwM viH sA PAieR punAy qlIzey Etwi EAyi. lIyAvH vEA qlIzA pE nilM }ukyAyi. lI yAvH vEA qlIzA avsAne lH pNi ec@kyAyi. lIyAvH qlIzyew awE ec. anrM lIyAvH teR Emli qlIz yewEm u. 20qlIzA teR kALkeL viu epe lIyAvieR awE ec. qlIzA pRu, {A qeR mAtApitAeL MbicH avErAw yA pRiu vre. qiH {A aey piwrAM. lIyAvH mRupwi pRu, a ekAAM EpA {A nie twy il. 21 anrM qlIzA teR wMbEA ewAM o sdYyu. qlIzA ecH
19

1 rAjAA 20:1-22

368
ecyH t iel i eedvM qe nzii e! 11 hAburAjAvH mRupwi pRu, pw c aNiyv at}iveRy epAc M pRyvA pAwil qH eb-hddiEnAw pRyk. 12 eb-hddurAjAvH mu BrNADipA ErAewAM teR wAriliH wi kyAyi. aEA dtA vH hA burAjAvieR sEzM ayA nki. ngrM miA tAeRwA ebhddrAjAvH teRyAL@kELAw klic@. atinA av yi tL@ew AnLiEl EpAyi. 13 aEt smyM o vAck hAbu rAjAvieRywE EpAyi. vAc k pRu, hAburAjAEv, yEhAv niEAwien pRy, nI vliy eesnYe kAiEl! eesnYe EtAl i A yEhAvyAy {A nie shAyiM. aEA {AnA yEhAvey nI aRiyM. 14 hAbu pRu, aver EtAliA aH eryApEyAgik? vA ck mRupwi pRu, yEhAv pRy, sAEdYAgAew yvshAyi k. aEA rAjAvu EcAdic@,DAn Esney rA nyiEtH? vAc k mRupwi pRu, nI te. 15ati nA sAEdYAgAew yv shAyikeL hAbH sMGwiic @ . av imi ru EpAyi . anrM rAjAvH yi AEy Esn ey viLic@ i. ek qM}AyirM. 16 cyHH eb-hddrAjAvuM ayAeL shAyi miru rAjAAM wic@mrAyi. aEA hAbu rAjAvieR Esn aver mic @ . 17 yv shAyik dYM mic@. zmrY yi niM BwAriRi vevH ebhddieRyAL@k ayAELAw pRu. 18 atinA eb-hddu pRu,av yi vrikyAyiriM. aeli av smADAnM vzYeu vrikyAyi riM. aver jIvEnAew piwik. 19 hAbu rAjAvieR ecRuA mNM nyikyAyi. yi AEy Esn aver piwkyAyi. 20q A tnietier v oAErAEn yM oAErA yi AEylukArM vDic@. atinA arAmini vv oAwi EAkA wi. yi AEyEsn aver piw. eb-hddrAjAvH rTLi elAi ni o tirR kyRi reu. 21hAburAjAvH ees nYe nyikyM qlA tirkeLyM rT eLyM eesnYiniM piwiec w kyM ecyHt. aen hAbu rAjA vH arAmYEsnyHH kn prAjymL vAi. 22 anrM vAck hAburAjA vien smIpicH avEnAw pRu, aw vskAl vIuM arAmiel rAjA vAy eb-hddH nie miA vM.

teR kALkeL ekA. k av viRkAi anrM av mAMsM Evvic@. anrM av mAMsM jn n kyM avr BikyM ecyHt. an rM lIyAvien qlIzA piw. qlIzA lIyAvieR shAyiyAyi. eb-hddM hAbuM y i puRew eb-h ddAyi arA m i el rAjAvH. av teR eesnYe m}uv sMGwiic@. avEnAewAM m iru rAjAAAyi. av tirkL@M rTL@mAyi. av zm rYey mikyM atientier yM ec@kyM ecyH t . 2yi AEyliel hAburAjAvinH ngriEl aE hM dtAer ayc@. 3 sEzM tAyi + eb-hddu pRy, nI nieR sVvuM eviyM qni trNM. nieR BArYmAeryM ikeLyM nI qni nkNM. 4 yi AEyrAjAvH mRupwi pRu, qeR yjmAnnAy rAjAEv, {Ani EA ayEwtAeNH {A aMgIkri . qnietlAM ayEwtANH 5 anrM dtA hAbieRyw mwieyi. av pRu, eb-hddu pRy, nieR m}uv sVvuM ev iyM nieR BArYmAeryM ikeLyM qni trNem {A niEAw mH vzYei. 6 nAeL {A qeRyA L@keL nieR vIiluM nieR EdYAg Aew vIwkLiluM aEnVxNiny yHM. niL@ew vilpiwi qlAM av nk. av aetlAM qeR yweic@ekA_M. 7 atinA hAburAjAvH teR rAjY e m}uv mAewyM o EyAgM viLic@ i. hAbu pRu, EnA, eb-hddH }mAA EnAk yANH. qeR BArYmA, ik, sVM, evi veylAM av nkNemH av dYM qEAwAvzYeu. aet lAM av nkAemH {A stic@. EALvnH qlAM EvNme. 8 qA mAM qlA jnL@M pR u, aven asritH. av pR yetAM ectH. 9atinA hA bH eb-hddi o sEzmyc@. hA bu pRu, aH dYM pR EpAel {A ecAM. qA ayew rAme kln asriA qni niv]iyil. eb-hddurAjAvieR L@ksEzM rAjAvi nki. 10anrM av eb-hddiniM meA sEzvu mAyi mwi v. sEzM tAyi, {A zmrYey pUmAyM tkM. ngri oM avEzxikyielH {A vAgHdAnM ec@! qeRyAL@k H o sHmArkmAyi vIiEl ekAu EpAkA EpAluM sADn aview avEzxikyil . aen {A

20

369
atinA EA nI nAiEl ec nieR eesnYe zmAk. aven EnriwA pripAwik EyAew sUNM ec@k. eb-hddH vIuM mi eb-hddrAjAvieR EdYAg A ayAELAw pRu, yi AEy lieR EdvA mlEdvArANH. n o mlEdzA yM ecyHttH. ati nA yi AEylukA jyic@. atinA nmeA smtli vcH aver Enri wAM. aEA n jyiM. 24au ec EtH tANH. eesnYe nyiA miru rAjAAeryM avdi tH . EsnAnAykA te avew eesnYe nyie. 25 nin nxHwmAy eesnYM EpAel o eesnYe EA sMGwiik. eesnYEEAel tirkL@M rT L@M sMGwiik. aEA nmH yi A EylukAErAw smtli vc@ yM ecAM. n jyiM. eb-hddH av ew pEdzM sVIkric@. av pRtH av ecyHt. 26 aen vskAlH, eb hddH arAMjntey sMGwiic@. yi AEyli entier yinH ayA aEPiEl EpAyi. 27 yi AEylukAM yi tAeR w. arAMEsnEyAw yM ecA yi AEylukA puReu. av arAM pALyientivz pALymwic @ . zuviEnAw tArtmYM ecyHtA yi A EyeesnYM rH i pieR ayEm Ayi_. qA arAmY Esn EdzM m}uv niRi. 28 o eedvpux Q sEzvumAyi yi AEyrAjAvien smIpic@+ yEhA v pRu, yEhAvyAy {A mleedv mAeNH arAmY pRu. {A tA}Hvr yew eedvmelM av k. ati nA Q vliy eesnYe EtAliA {A nieL avdiM. aEA qlA yiwvuM {AnA yEhAvey nI aRiyM! 29 mKAmKmAyi EsnkL@M }udiv sE pALymwic@. }AM divsM y mArMBic @ . yi AEylukA o divsM ekAH o lM arAmYBwAer vDic@. 30 jIvic i v aEPungriEl EAwi. BwAri pE}AyirM EpewEm ngrBii vI. ebhddM ngriElEAwi. ayA o mRi yi oLic@. 31aveR B]tYA avEnAw pRu, yi AEyrAjAA kN yvrAeN { EkiuH. nmH p NiDricH tlyi kyRuM eki yi AEyrAjAvieR awE EpA kAM. ayA cilEA ne jIvEnAew viEAM. 32 av p vO DrikyM tlyi kyRu ekukyM ecyHt. av yi AEyrAjAvieRywE v.
23

1 rAjAA 20:23-40

av pRu, ayew dAsnAy eb-hddu pRy, dyvAyi qe jIviAnvdicAluM. hAbu pRu, av jIviciri EA? aveneR sEhAdrnANH. 33 eb-hddien vDikyiel sU cii qeiluM hAbu pRy emAyi eb-hddieR L@k tIicitH. hAbH eb-hddi en teR sEhAdr q viLicEA pEdxH w A EvgM pRu, aEt, eb-hddH ayew sEhAdrnANH. hAbu pRu, aven qeR awE ekAuvrik atinA eb-hddH hAburAjAvieRywE v. hAburAjAvH ayAELAwH tEAewAM rTi kyRuvA vzY eu. 34 eb-hddH avEnAw pRu, hA Eb, qeR pitAvH nieR pitAvi niM piwiec w pN {A nin trAM. qeR pitAvH zmrYyi ecyHt EpAel nin dEezi kwk wAM. hAbH mRupwi pRu, nI aMgIkricA {A nie sVtnA AM. aen ru rAjAAM o smA DAnkrARuAi. eb-hddrAjAvien hAbH sVtnAi viu. hAbientier o vAck vAckArielArA meA vAc kEnAw pRu, qe awi! yEhAv kl i c ekAAyi avn pR tH. qA aven awiA mE vAck vistic@. 36atinA dY e vAck pRu, nI yEhAv yew kln asricil. atinA nI viewniM EpAEA o siMhM nie ekAl@M. rAme vAck aview niM EpAvukyM ayAeL o siMhM ekAl@kyM ecyHt. 37 oAme vAck meArAeL smI pic@ pRu, qe awik! ayA vAcken awic@priElic@. 38ati nA vAck teR mKM o Ni ekAu epAtiu. aen ayAeL M tiric R iyA k}iyAetyAyi. vAck EpAyi rAjAvien kAH v}i yi ni. 39rAjAvH kwvrikyM vA ck aEhEAwien pRykyM ec yHt, {A yi pwevA EpAyi. new orA zuLielAven qeR yw ekAuv. av qEAw pR u, ven kAk. v oAwiEAyA v pkrM nieR jIvnAyiriM ekAwEi vrik. ael i q}up u pQH evi nI pi}yAyi owE ivM. 40qA qni mu kArY Li tirAyi. atinA mxY oAwiEAyi. yi AEyrAjAvH mRupwi pRu, Bw en repwAnvdictinA nI etu kArnAeN nI pRu. atinA nin
35

1 rAjAA 20:41-21:22

370
jnH o divsM pvAsmAyiri emH KYApik. qiH ngrvAsi keLeylAM o sELni viLic@ @k. aview vcH nm nAEbAi eni sMsAriAM. 10nAEbAieni epALi pRyA ciler tARAk. rAjA viM eedviM qtirAyi nAEbAH sMsAritH t Ek@ qH av pRyNM. anrM nAEbAien ngr iniM puRAi kel R iu ekAlNM. 11 atinA mAM yie Eyliel DAnikL@M kln asric@. 12qlA jnM o divsM pvAsmAyiri emH EntA KYApic@. divsM qlAveryM o sELni viLic@ i. av nAEbAien jn mi o EtYk l nii. 13 anrM ruEp, rAjAviM eedv iM qtier nAEbAH sMsAritH t Ek@evH jnELAw pRu. atinA jn nAEbAien ngr i evLiyiEl ekAuEpAyi. w H av aven kelRiu ekAl@ kyM ecyH t . 14anrM EntAA QEseblinH o sEzmyc@. sEzM tAyi+ nAEbAH vDie@. 15 a EkEA QEseb hA biEnAw pRu, nAEbAH ekAl e@. ni ayH ecH xHwm lM qwAM. 16atinA hAbH miriEAiEl EpAvukyM a sVmAkyM ecyHt. 17 aEt smyM yEhAv tizHbYyiel vAcknAyi lIyAviEnAw sM sAric@. yEhAv pRu, 18zmrYyiel hAbieRywE EpAvuk. hA bH nAEbAieR miriEAiluA vuM. av aview EtAH tERtA vA Evi qiyirikyANH. 19y EhAvyAy {A avEnAwien pRy tAyi hAbiEnAw pRyk, hA Eb! nAEbAien nI vDic@. EA aveR lM sVmA. atinA {A niEAwi pRy! nAEbAH mric aEt lH nIyM mriM. nA EbAieR rM niwic nAyH aEt lniM nie rvuM ni wiM! 20 atinA lIyAvH hAbieRy wEEpAyi. hAbH lIyAvien kEA pRu, nIeye vIuM ku. nIeynietirAeNEA}uM. lIyAvH mRupwi pRu, aet {A nie vIuM ku. nI nieR jIviti elEA}uM yEhAvyHetier pApM ec yHt. 21atinA yEhAv niEAw pR y, {A nie nziiM. nieyM nieR wMbeyM qlA puxA eryM {A vDiM. 22nieR wMbe enbAieR punAy eyAErAebyA mieR wMbM EpAelyAiIM. nieR wMbM beyzArAjAvieR wM bM EpAelymAM. Q ru wMbL@M

H rvuM aRiyAM ayA pR nI ecNM. 41 anrM vAck teR mK niM Nieyw. yi AEyrAjAvH ayAeL kAkyM ayA vAckA rielAvnAeNRiykyM ecyHt. 42a nrM vAck rAjAviEnAw pRu, yEhAv niEAw pRy, ekAlew Nem {A pRven nI sVt nAi. atinA nI aveR An mriNM! nieRyAL@k zuL@ew AnM mriNM! 43anrM rAjAvH zmrYyi vstiyiEl mwi. ayA L@ew mnH d+KM ekAH kliyi. nAEbAieR miriEAH zmrYyilAyi hAburAjAvi eR ekAArM. ekArinwH o mriEAAyi. yie EylukA rnAy nAEbAH q EprAy orAL@EwtA yi miriEAH. 2o divsM hA bH nAEbAiEnAw pRu, nieR miriEAH qni trik. qni etA pcRiEAM NM. nieR vy qeR ekAArinwANH. ati eR An {A ninH mikc o miriEA@ nkAM. aeli, nin tAlrYemi EtAieR vil {A pN mAyM nkAM. 3 nAEbAH mRupwi pRu, {Aen eR lM oriluM ayH tril. aeteR wMbiERtANH. 4 atinA hAbH vIiEl EpAyi. av nAEbAieR mRupwiyi vLer EkApici. yie EylukAr pR vAk avnH o@M xHweil. (nA EbA pRu, qeR wMb mi {A nin tril.) hAbH teR kili kiw. av teR mKM tiri kyM oM tiA AAtirikyM ecyHt. 5 hAbieR BArY QEseb av eRywE ec. QEseb av EnAw pRu, qANH ciA lnAyiritH? aeAeNAM k}i AtH? 6 hAbH mRupwi pRu, yie Eylu kArnAy nAEbAiEnAwH {A aveR lM qni trA vzYe@. ati eR m}uv vil nkAemM {A pRu. aTvA av tAlrYmei pkrM lM nkAemM. qA nAEbAH aveR lM qni trA vistic@. 7QEseb mRupwi pR u, pE yi AEyliel rAjAvA NElA aH! kili nie}uE. qeiluM k}ic@ suKmA. nAEbA ieR lM {AnyH EnwirAM. 8 anrM QEseb tAM kk eL}uti. av kkLi hAbi eR mevc@. qiv kk nAEbAH vsi aEt pNiel mAM DAn vYikM ayc@. 9 av en q}utiyi+

21

371
pUmAyM nziie@. nI qe EkApiictinA {A niEAwH en eyAe ec@M. yi AEyjntEyyM nI pApM ecic@. 23yEhAv wi pRyu, nieR BArYyAy QEseb lieR zrIrM yie Ey ngri vcH nAyH tiM. 24 ngri vc@ mri nieR wMbie ew zrIrvuM nAyH tiM. vylukLi mric@ vI}u nieR wMbArnAy etAvenyM pik tiM. 25 hAbieRy pApM ecyHt meA rA Ayiil. aveR BArY QEs eblANveneAH etAe eci ct.H 26vi#heL rADikey ekA wM pApvuM hAbH ecyHt. aEmArY ew v] iyAyi atH . yEhAv avriniM mieywH yi AEy jntyH nkyM ecyHt. 27lI yAvH sMsAric@ k}iEA, hA binH vLer d+KmAyi. teR d+KM kwiiA ayA teR vO vlic @ kIRi. qiH d+KsUckmAy vO Dric@. ayA hArM k}i AM Aiyil. EtYk vO DricH ayA Ri. ayA vLer d+KitM vixmAyi. 28 yEhAv vAcknAy lIyAvi EnAw pRu, 29hAbH qeR mi vLer vinyvAnAey {A kA. atinA aveR jIvitkAlH {An vnH }eLAmAkyil. av eR pu rAjAvAMver {A kA niM. anrM {A Q } hAbieR wMbi vM. mIKAyAvH hAbi mRi yi n aw ru vxAlE yi AEyliM arAmiM wyi smADAnmAyi. 2 anrM mAM vxM, eydyiel eyEhAzAPAu rAjAvH yi AEyli hAburAjAvien sziA EpAyi. 3 aEt smyM hAbH teR EdYAg AErAw EcAdic@, arAmiel rAjAvH gielyAdiel rAEmAH niniM piwiec w tH oAiEl ? rAEmAH tiric@ piwiA nAM qekAH oM ecyH t il ? a new pNmAyiri NM. 4 atinA hAburAjAvH ey EhAzAPAiEnAw EcAdic@, arAmiel eesnYEAw rAEmAi yM ecA aH {ELAw EcEmA ? eyEhAzAPAH mRupwi pRu, vH, {A aEyAw EcM. ayew ees nYEAw EcrA qeR BwAM tirk L@M tARANH. 5pE n dYM yEhAv yew pEdzM EtwNM. 6 atinA hAbH vAckAew o EyAgM viLic@i. aH nAERALM vAckAAyi. hAbH vA ckAErAw EcAdic@, {A rAEmAi arAmiel eesnYEAw yi EpA

1 rAjAA 21:23-22:15

22

kNEmA? aEtA meAriEl {A kAiriENA? vAckA mRupwi pRu, nI EA EpAyi yM ec NM. yEhAv nie vijyiA av diM. 7 qA eyEhAzAPAu pRu, y EhAvyew mEetiluM vAck EA? ei, eedvemA pRy etH n avEnAwM EcAdiNM. 8 hAburAjAvH mRupwi pRu, meA vAck wiyH . yimH L iyew punAy mIKAyAvH Nv. qA aven {A evRu. yEhAvyH Evi sMsAriEA av oriluM qni nltAyi pRyARil. qniixHw milA kArYLANH av qEA}uM pR yk. eyEhAzAPAu pRu, hA burAjAEv, aH aen pRytH ! 9 atinA mIKAyAvien kupiwiA hAburAjAvH teR oEdYAg EnAw pRu. 10 smyH ru rAjAAM t L@ew rAjkIy Emlik Dric i . av siMhAsnLilirikyAyi . zmrYyiel kvAwinrikilu nYA yviDi lAyi atH. vAck A m}uvM av mi nilA yi. vAckA vcnM nwk yAyi. 11siedIyAvH qAyi vAckAri orAL@ew EprH. eknn yew punAyi av. siedI yAvH tAM u ekAukL@Ai* anrM av hAbiEnAw pRu, yEhAv pRy, arAmiel eesnYi entier nI Q ekAupEyAgiNM. nI aver EtAl i kyM nziikyM ec@M. 12 melA vAckAM siedIyAvu pRtH aMgIkric@. vAck pR u, nieR eesnYM EA kvA nwNM. av rAM EsnyHe tier rAEmAi yM ecNM. nieR vij yinH yEhAv avdiM. 13 etAe sMBviEv, EdYAg mIKAyAvien kupiwiA EpAyi. ayA mIKAyAvien kupiwicH av EnAw pRu, melA vAckAM rAjAvH vijyiem pRu. nIyM aen te pRytANH ninEvuM suritmAytH. 14qA mIKAyAvH mRu pwi pRu, l! yEhAvyAeN, av kli kArY mAEm pRy qH {A stYM ecyHti@H! 15 anrM mIKAyAvH hAburAjAvi eR mi v. rAjAvH avEnAw EcA dic @ , mIKAyAEv, {AM eyEhAzA PAurAjAvuM eesnYeL EyAjii NEmA? {LiEA EpAyi rAEmAi arAmiel EsnEyAwH @mENA? mIKAyAvH mRupwi pRu,EvNM! nI EA EpAyi avErAw yM ecNM. nieR vijyinH yEhAv avdiM.
u ekAuk mhAziyew awyALmA yi tH.

1 rAjAA 22:16-39
16

372
liwA avErAw pRyk. avnH avuM evvuM mAM k}iA ekAwk. y rMgniM {A mwi vM ver aven aview sUik. 28 mIKAyAvH Re pRu, nieLlA vM {A pRytH Ek! hAbu rAjAEv, aH pwyiniM jIvEnAew tiric @ vA yEhAv qilUew sMsAricielirie. 29 anrM hAburAjAvuM eyEhAzA PAurAjAvuM rAEmAi arAmYEsn EyAw yM ecA EpAyi. atH giel yAd EdzAyi. 30hAbH ey EhAzAPAiEnAw pRu, n y i tAeRwNM. {A rAjAvAeN RiyA viDM EvxM ekAM. qA aH rAjkIy vO DriNM. atinA yi AEyrAjAvH, rAjAvlA orAL@ew Evxi ymArMBic@. 31 arAmiel rAjAvinH miru rT nAykAAyi. yi AEyrAjA vien kupiwiA arAmiel rAjAvH Q rTnAykAErAw klic@. rAjAvien vDiNemH arAmiel rAjAvH nAyk AErAw klici. 32aen yi niwyi Q nAykA eyEhAzAPAH rAjAvien ku. avnAyiriAM yi A Ey rAjAev kti. atinA av ayAeL vDiA EpAyi. eyEhAzAPA H alRA wi. 33ayALl yi A Ey rAjAev k nAykA ayAeL vDicil. 34qA o Bw EtYkicH eryM lYmAAet oryc @ . q A aH yi AEyliel hAbu rAjAvieR Edh tRc@. pwc mwA zrIrBAgANH au ekAtH. ati nA hAburAjAvH teR EtrALiEyAw pRu, qeREm oru tRc@! rTM viewniM puRE nyik. nm y rMgniM vLerykEl EpA kNM. 35 eesnY yM w. hAbu rAjAvH teR rTie ti. ayA rTieR vzE cAri nik yAyi. ayA arAmYEsney nirI ikyAyi. aveR rM o}uki Eti vI, piIwH eevErM rAjAvH mric@. 36sUrYAsHtmyEAwwH yi AEyEsnyiel m}uv EpM tL@ew sVM ngriEl EpAkA klie@. 37 aenyAyi hAburAjAvH ekAletH. cil ayAL@ew zvM zmrY yiEl ekAu EpAyi. av ayAeL aview sMsHkric@. 38av zmrYyiel jlAzyi hAbieR rTM k}uki. rTiniM hAbieR rM pi k niwic@. evi EvzYk LikyM ecyHt. yEhAv pR EpAeleyAeyANH sMBvictH. 39 teR BrNkAlH hAburAjAvH ecyHt kArYeLlAM yi AEy rAjA Aew criM q #nHTi q}uti yi@H. teR ekAAre wt su

qA hAbH mRupwi pRu, yEhAvyew ziyAll nI sMsAri tH. nI nieR te vAkLA pRytH. qEAw stYM pRyk! {A niEAew AvzYM pRyNM? qEAwH yEhAveyA pRyet pRy k. 17atinA mIKAyAvH mRupwi pRu, sMBviA EpAetAeNH qni kANAM. yi AEyEsn i mk Li citRuM. nyiAnAmilA i peEpAelyAM av. yEhAv pR ytitANH, v EntAvil. av vIiElANH, yinl EpAEktH. 18 aEA hAbH eyEhAzAPAi EnAw pRu, EnA! {AnEyAw pR iEl! Q vAck oriluM qe i nl pRyil. {A EkAnA#hi A kArYEL av pRy. 19 qA mIKAyAvH wM yEhAv yHEvi sMsAric@. mIKAyAvu pR u, i! yEhAv pRy vA k vyANH ! yEhAv sVi teR siMhAsniliritH {A ku. aveR dtA aveRyriki ni Ayi. 20eedvM pRu, niLilAeiluM hAbu rAjAvi en wA k}iyEmA? av arAmYEs nEyAwH rAEmAi yM ecNemA eNeR #hM. aEALv ekAle wM. t ecEkArYM dtA aMgI kricil. 21anrM o dt yEhAv EyAw pRu, {Anven wAM! 22y EhAv mRupwi pRu, nI hAbien qen wM? dt mRupwi pRu, hAbieR vAcker m}uvM {A wM. hAbu rAjAviEnAw NpR yA {AnvErAw pRyM. vAckew sEz NkLAyiriM. atinA yEhAv pRu, ekAAM! EpAyi hA bu rAjAvien ctik. nI vijyiM. 23 mIKAyAvH teR kTyvsAniic@. qiv pRu, atinA tANi view sMBvict. yEhAv nieR vAc H kereAH niEAw N pRyic@. mhAdritM nin sMBviemH yEhA v te niyici@H. 24 anrM siedIyAvH vAck mIKAyAvieR awE EpAyi. sied IyAvH mIKAyAvieR mKwic @ . siedIyAvu pRu, qiniM yEhAvyew zi vi@EpAeyM niilUewyANiEA sMsAriet M nI yTAi kEvA? 25 mIKAyAvH mRupwi pRu, w te } sMBviM. aEA nI o ecRiy mRiyi oLiciriNM. aEA {A stYmA pRyet nin EbAYmAM. 26anrM mIKAyAvien bivA hAburAjAvH teR EdYAgArielArAELAw klic@, hAburAjAvu pRu, aven bicH ngriel gvNRAy EmAeRyM EyAvAzH r AjmAreRyM awE ekAuEpAvuk. 27mIKAyAvien twvRyi

373
rmAA ayAL@pEyAgic neAi eniyM pusHtki pRyH. rAjAvH pNit ngreiyM #nHTM nEAw pRy. 40 hAbH mrikyM ayAew pUvi kErAewAM sMsHkriewkyM ayA ew pu ahAsYAvH aw rAjAvA kyM ecyHt. H eyEhAzAPA, eydyiel rAjAvH 41 hAbH yi AEyrAjAvAytieR nAlAM vxi, syew punAyi eyEhAzAPAH eydyiel rAjA vAyi. 42rAjAvAEA eyEhAzAPA inH mu vyAyi. eyEhA zAPAH pu vxM eyzElM Bric@. asUbA qAyi ayAL@ew ayew EprH. zihiyew puiyAyi asUbA. 43eyEhAzAPAH nlv nAyi. teR pitAvienEAel av M vic@. yEhAvyA#hicetlAM av asric @ . qAlv t l tkil. jn tL@ew bliyM DUpvM aic@. 44 eyEhAzAPAH yi AEyrAjAvu mAyi o smADAnrARuAi. 45eeDrY zAliyAyi eyEhAzAPAH vLer y ecyHti@H. ayAL@ew v]i keLlAM eydyiel rAjAAew cri i q}utiyi@H. 46eelMgikkArY H zrIrM vii OI-puxAer eyl A M aEhM rADnAlLi niM puRAi. ayAL@ew pitAvAy syew kAlte av l Li rADn nwiyi. 47A lH qEdAMEdzi rAjAvilAyi. o gvNRAyi EdzM BricitH. eydyiel rAjAvAyi gveR etrewitH.
48

1 rAjAA 22:40-53

eyEhAzAPAieR nAvikEsn eyEhAzAPAurAjAvH tAM cr klukL@Ai. oAPIriEl EpAyi aviewniM sVM ekAuvrAnAyi av. qA qEsYA-Egb Rm KH vcH av tk EpAytinA yA puReil. 49yi AEyliel ah sYAvH, eyEhAzAPAi shAyM vAgH dAnM ecyHt. ahsYAvH teR nAvik ri ciler eyEhAzAPAieR klu kLi niEyAgic @ . pE ahsYA vieR L@keL sVIkriA eyEhAzA PAH vistic@. 50 eyEhAzAPAH mrikyM teR pUvikErAewAM sMsHkriewkyM ecyHt. dAvIdieR ngrilANyA sMsH k rietH . wH ayAL@ew pu eyEhArAM rAjAvAyi. ahsYAvH yi AEyrAjAvH hAbieR punAyi ah sYAvH. eyEhAzAPAH eydA Brici tieR ptiEn}AM vxmANH ah sYAvH yi AEyrAjAvAytH . ah sYAvH ru vxM zmrYA Bric@. 52ah sYAvH yEhAvyHetier pApM ecyHt. aveR pitAvAy hAbuM mAtAvAy QEsebluM enbAieR punAy eyAErAebyAmM ecyHt kArY te avM ecyHt. Q BrNADipAerlAM yi AEylien wt pApLiEl nyic@. 53av mH aveR pitAvu ecyHtEpAel vYAjeedvmAy bAli en ahsYAvH rADic@. aen ah sYAvH yi AEylieR eedvmAy yEhA vey wt EkApixHWnAi. av mH aveR pitAviEnAw EkApic EpAel yEhAv ahsYAviEnAwM EkApic@.
51

374

2 rAjAA
1
ahsYAvi sEzM hAbieR mrNEzxM EmAvAbY yi AEylukAew BrNientier klApmAi. 2 o divsM ahsYAvH zmrYyilu teR vIwieR EmilirikyAyi . ayA teR vIwieR twi ekA u kiLivAtiliwi tAE} vI. ati ahsYAvi kArYmAy tEm kyM ecyH. ahsYAvH dtAer viLicH avErAw pRu, ni ecH qEAniel EdvnAy bAesbUbi eR puErAhitAErAwH {A Q mRivuk LiniH repH suKM ApiEmA q EcAdik. 3 qA tizHbYnAy lIyAviEnAwH yEhAvyew dt pRu, ahsYA rAjAvH zmrYyiniH tAM dtAer ayciuH. EpAyi aver kH avErA wien pRyk, yi AEyli o eedv mElA! pieinANH ni qEA niel EdvnAy bAesbUbiEnAwu EcAdiA EpAtH? 4 ahsYArAjAvi EnAwH en pRyk+ bAesbUbi EnAwu EcAdiAnAyi nI dtAer ay cekAH yEhAv aLiec@, nI kiwyiniH oriluM q}uEk yil. nI mriM! lIyAvH mwiEA kyM ahsYAvieR pricArkErAwH Q vivrM pRykyM ecyH. 5 dtA ahsYAvieR aw E tiric@v. ahsYAvH avErAw EcAdic@, qANH ni epe mwi vtH? 6 dtA ahsYAviEnAw pRu, o mxY {eL kANA v. {eL aEAyc rAjAvieR aw mwi ecH eedvM pR kArY pRyA ayA {ELAwAvzYe@. yi AEy li o eedvmElA! pieinANH nI qEAniel EdvnAy bAesbU biEnAwu EcAdiAnAyi dtAer ay ct? nI aen ecyHtekAH, nIeyA H riluM kiwyiniH q}uEk yil. nI mriM! yEhAvyANi pR tH. 7 ahsYAvH dtAErAwu EcAdic @ , nieL kumukyM niELAwH ArY eLl A M pRykyM ecyH t ayA qenyiriM? 8 dtA ahsYAviEnAw pRu, ayA ErAmM ekAu o AymANH Dric i tH . wAet ayA"ew aryi EtA ekAu o ar yM Ayi aEA ah sYAvu pRu, atH tizHbYnAy lI yAvANH! ahsYAvH ayc EsnAnAykAer H agni nzii 9 ahsYAvH o EsnAnAykenyM ap EperyM lIyAvieR aw Eyc@. EsnAnAyk lIyAvie R awEEpAyi. aEA lIyAvH o mlyew mkLilirikyAyi. EsnAnAyk lIyAviEnAw pRu, eedv puxA, Ri v qH rAjAvu pRy. 10 ap BwAew nAykEnAwH lI yAvu pRu, {A o eedvpuxnA eNi sViniM agHni vH nieyM nieR ap BwAeryM nziie! aEA sViniM agHni Ri EsnAnAykEnyM av eR ap BwAeryM nziic@. 11 ahsYAvH meA EsnAnAykEnyM ap BwAeryM lIyAvieR aw Eyc @ . EsnAnAyk lIyAvi EnAw pRu, eedvpuxA, EvgM R i vrik! qH rAjAvu pRy. 12 EsnAnAykEnAwuM aveR a p BwAErAwM lIyAvu pRu, {A eedvpuxnAeNi sVi niM agH n i vH nieyM nieR apBwAeryM nziie! anrM eedvieR agHni sV iniM tAE} vrikyM EsnAnAy kEnyM aveR ap BwAeryM nziikyM ecyH. 13 ahsYAvH mUAmetA EsnAnAyk enyM ap BwAeryM lIyA vieR awEyc@. mAme EsnA nAyknM ap BwAM lIyA vieR awei. EsnAnAyk teR mukLi vI. ayA lIyAvi EnAwH en yAcic@, eedvpuxA, dyvAyi qeR jIvM ayew a p dAsAew jIvM ayHH vil etAyi ktNemH {AnEpi ! 14dYe ru EsnAnAykA eryM oAErAewyM ap BwA EryM sViniv agHni nzi ic@. qA EA {ELAw kN yAyi {eL jIviA avdiE NEm! 15 yEhAvyew dt, lIyAviEnAw pRu, EsnAnAykEnAewAM EpA k. aven ByeEwtil. atinA lIyAvH EsnAnAykEnAEwAM ah sYArAjAvien kANA EpAyi.

375
lIyAvH ahsYAviEnAw pRu, yi AEyli o eedvmH. piei nANH nI qEAniel EdvnAy bA esbUbiEnAwu EcAdY"mAyi dt Aer ayct? nI en ecyHttinA H nin nieR kiwyiniM q}uE AnAvil. nI mriM! EyArAM ahsYAvieR AnM ew 17 yEhAv lIyAvilUew pR EpAelte ahsYAvH mric@. ahsYA vinH puAyiil. atinA ah sYAvi EzxM EyArAM putiy rAjA vAyi. eydyiel rAjAvuM eyEhAzA PAieR pumAy eyEhArAM BrN mArMBictieR rAM vxmAyi atH. 18 ahsYAvieR mRRu v]ik yi AEyrAjAAew criM q #nHTiel}utiyiuH. yEhAv lIyAvien ekAuEpA yEhAv lIyAvien o }liA ilUew sViEl ekAuEpA vA smymw. lIyAvH qlIz EyAewAM gigAliEl EpAyi. 2 lIyAvH qlIzEyAw pRu, dy vAyi view tuk. kArNM, EbETli El EpAvA yEhAv qEAw pR u. qA qlIzA pRu, jIvi yEhAvyAeN, nIyAeN, {A nie viuEpAkil . atinA ru EpM EbETliEliRiEAyi. 3 EbETlilu vAckAew sMGM qlIzyew awEvH avEnAw EcAdic@, yEhAv nieR yjmAnen H niiniM ekAuEpAemH ninRiyAEmA? qlIz pRu, vH, qnitRiyAM. aEti oM pREy. 4 lIyAvH qlIzEyAw pRu, dy vAyi view tuk. eyrIEhAviEl EpAvA yEhAv qEAw pRiri . qA qlIzA pRu, yEhAvyA eN stYM nie {A viuEpAkil! aen av ruEpM eyrIEhAvi El EpAyi. 5eyrIEhAviel vAck sMGM qlIzyew awvH av EnAwu EcAdic@, yEhAv nieR yjmA nen H nieRywniM ekAu EpAemtH ninRiyiEl? qlIzA mRupwi pRu, v, qnit H RiyAM. aEti oM pREy. 6lI yAvH qlIzEyAw pRu, dyvAyi view tuk. kArNM, EyAAndiyi El EpAvA yEhAv qEAw pR iri. qlIzA mRupwi pRu, jIvi yEhAvyAeN, nIyAeN {A stYM ec@. nie viH {AenuM EpAki l! aen av ruEpM yA w . 7 vAcksMGiniM ap Ep aver piwi. lIyAvM
16

2 rAjAA 1:16-2:17

qlIzyM EyAAndiyHw ni. apEp avriniM vLer ak elyuM ni. 8lIyAvH teR AyM a}ikyM a mwi aekAH ev i awikyM ecyH. evM w EAuM vlEAuM Evpiriu. aEA lIyAvM qlIzyM krEdz ew ndi kw. 9 av ndi kwtiEzxM lIyAvH qlIzEyAwu EcAdic@, eedvM qe ni i niM ekAuEpAti mH {A nineA ecyH tErtH? qlIzA pRu, ayew tH m A vieR ri pH qiluAvNM. 10 lIyAvu pRu, yAsm o kArYmA nI vzYetH. {A ni iniM qwewEA nI qe kA atH sMBviM. qA {A nii niewewEA nI qe kieli aen sMBvikymil. eedvM lIyAvien sV iElew 11 lIyAvM qlIzyM vmAnM pR uekAH omic @ nwkyAyi. epeH tAM tirk"M o rTvuM vH lIyAvien qlIzyiniM Evepwi. tirk"M rTvuM agHni EpAelyAyi! anrM lIyAvH o }liAi sViEl EpAyi. 12 qlIzA a kAkyM en EAzikyM ecyH, qeR pitA Ev! qeR pitAEv! yi AEylieR rTvuM aveR tirwyALik"M! qlIzA piIewAriluM lIyAvien kil . teR d+KM kwiiA qlIzA sVM vO vlic@ kIRi. 13 lIyAvieR AyM nil vINtH qlIzA qw. qlIzA evilwi c@ekAu pRu, lIyAvieR eedv mAy yEhAv qview? 14qlIzA ev i awicEA evM EvtiriH wM vlmAyi. aEA qlIzA ndikw EpAyi. vAckA lIyAvien vzYewu 15 eyrIEhAviel vAcksMGM qlI zey kEA pRu, lIyAvieR tH m AviEA qlIzyiluH ! av qlIzey kANA v. av qlIz yew mi nil nmsHkric@. 16av avEnAw pRu, EnA, nmH z rAy ap BwAH. dyvAyi a yew yjmAnen Etwi EpAkA aver avdicAluM. yEhAvyew tHmAvH aven qwekAuEpAyi etiluM pv t iEElA tA}H v ryiElA i riAM. pE qlIzA mRupwi pRu, Ev, lIyAvien etrH eryM ayyH tH! 17 qlIzyH EdxYM vver av avEnAw yAcic@. anrM qlIzA

2 rAjAA 2:18-3:13

376
ErAebyAM ecyHt pAp av w . eyAErAebyAM yi AEylukAer eAuM pApM ecic@. eyEhArAM, eyA ErAebyAmieR pAp Epicil. EmAvAbH yi AEylieR BrNi niM Evepu EpA 4 Emez yi EmAvAbiel rAjAvH. EmezyH nirvDi wkAyi. o lM AwkLuewyM o lM NAwkLuewyM ErAmM Emez yi AEy rAjAvi nki. 5pE hAbu mric EA EmAvAbiel rAjAvH yi AEy rAjAvieR BrNi kI}i niM Ev epu EpAyi. 6 anrM eyEhArAMrAjAvH zmrYyi niM EpAvukyM skl yi AEyjn tEyyM viLic@ukyM ecyH. 7ey EhArAM eydyiel rAjAvAy eyEhA zAPAieRywE dtAer ay c@. eyEhArAM pRu, EmAvAbiel rAjAvH qeR BrNi kI}iniM vizu EpAyi. EmAvAbiEnAw yMec A tA qe shAyiEmA? eyEhAzAPAu pRu, zri. {A tAELAewAM vrAM. nmH oerA eesnY mAyi sMGwiAM; qeR jn tA "ew jneLEAelyM qeR tirk tA"ew tirkeLEAelyM yiri e. m rAjAA qlIzEyAw pEdzmArAy 8 eyEhAzAPAH eyEhArAmiEnAw EcAdic@, n v}iA EpAEk tH? eyEhArAM mRupwi pRu, qEdA miel mmiyilUewyAvNM n EpAEk tH. 9 atinA yi AEyrAjAvH eyd yielyM qEdAmielyM rAjAAErA ewAM EpAyi. av }u divsEALM yA ecyH. eesnYiM avew m]gM vzYm evM Ayi il . 10avsAnM yi AEyrAjAvu pRu, oA! EmAvAbY ne EtAli tinH yEhAv n m rAjAAeryM oic@ iyiri! 11 qA eyEhAzAPAu pRu, tIcyAyM yEhAvyew vAckA rielArA viewyH. n ecE etAeNA yEhAv pRyetH nmvEnAw EcAdiAM. yi AEy rAjAvieR B]tYArielAv pRu, zAPAieR punAy qlIzA vi wH. qlIzA lIyAvieR dAsnAyi . 12 eyEhAzAPAu pRu, yEhAv yew vAH qlIzEyAewAmH! ati nA yi AEyrAjAvAy eyEhArAM, eyEhAzAPAH , qEdAmiel rAjAvH qiv qlIzey kANA RiR e@. 13yi AEyrAjAvAy eyEhArAmi EnAw qlIzA pRu, ninH qi nieA EvtH! nieR pitAvi

pRu, ekAAM, lIyAvien etr H "keL ayyHk. vAcksMGM lIyAvien etrH ap Eper ayc@. mdivsM etr eiluM avH lIyAvien ke AnAyil. 18atinA av qlIzA tAmsici eyrIEhAviEl EpAyi. tH lIyAvien keAnAyi elH av avEnAw pRu. qlIzA avErAwH, EpAkeH {A niELAw pRtANH q pRu. qlIzA eve nltA ngrvAsik qlIzEyAw pRu, EBA, Q ngrM o nl lAeNH ayH kANAM. qA evM cI yANH. aekAANiview viLvuk vLrAtH. 20qlIzA pRu, qniH o putiy pAM ekAutrik. ati ER M wNM. jn pAM ekAuvH qlIzyH ekAw. 21evM miyiniM o}u kA wuiwE qlIzA EpAyi. qlIzA H eviEleRiu. av pRu, yEhAv kArM pRy, {A Q eve mA! EA mt Q evM etiluM mrNiEnA miyi viLvuk vLrAtiritiEnA wyAkyil . 22evM mAyi. evM M nl te. qlIzA pR EpAelyAN sMBvictH.
19

cil ik qlIzey prihsi 23 qlIzA ngriniM EbET liEl EpAyi. qlIzA mlkyRi ngr iEl EpAkEv tAM ik ngriniM Ri vAyi. av qlIzey prihsiA wi. av avEnAw pRu, emAlyA kyRiEA! emAlyA kyRiEA! qlIzA tiriu EnAiyEA av er ku. av nAzM vA av yEhAvEyAwEpic@. aEA ru kr wik kAiini cAwivH i keL mic@. nAliru bAlA rANH krwikLA kwic@kIRetH. 25 qlIzA EbET viH kEpvt iElEpAyi. aviewniM qlIzA zmrYyiEl mwi. eyEhArAM yi AEyrAjAvA hAbieR punAy eyEhArAM zm rYyi yi AEylieREm rAjAvA yi. eyEhAzAPAH eydyiel rAjA vAytieR ptienAM vxM av BrN mArMBic@. eyEhArAM pu vxM BrNM nwi. 2yEhAvyew xHwiyi ti yAy kArY eyEhArAM ecyH. pE eyEhArAM teR pitAvienEyA mAtA vienEyA EpAel yiil. qe A bAlien rADiA teR pitA vu niic NH av nIM ecyHtu. 3 qA enbAieR punAy eyA
24

377
eRyM mAtAvieRyM vAckAew awE ecl@k! yi AEyrAjAvH qlIzEyAw pR u, {eL m rAjAAeryM viLi c@ iyiH {eL EtAliA yEhAv aver avdi ekAANH { aey smIpict. {H ayew H shAyM EvNM. 14 qlIzA pRu, eydyiel rAjA vAy eyEhAzAPAien {A dri kyM svznAy yEhAvey {A EsvikyM ec@. jIvi av nAN stYM, {A niELAw stYmAyi pRye, eydArAjAvAy eyEhAzA PAH viewyilAyiei nie {A EnAkEyA prigNikEyA EpA lumilAyi. 15qA kirM vAyi orAeL EA qeRyw ekAuvrik. ayA kirM vAyicEA yEhAv yew zi qlIzyewEm v. 16a EA qlIzA pRu, yEhAv pRy tH tANH+ tA}Hvryi }ik"Ak. 17 yEhAv pRytH tANH+ nI kAEA m}EyA kAkyil. pE tA}Hvryi evM niRyM. aEA ninM nieR pM mu m] g M wiA evmAM. 18yEhAvyH H aetA niArkArYmANH . EmAvAbYer EtAl i AM av nieL avdiM. 19z mAy qlA ngreLyM nniR qlA ngreLyM ni miM, qlA nl mrLM ni eviyiwM. jl ieR qlA Rvk"M ni twyM. qlA nl vylukLM ni kl@keL Riu nziiM. 20 BAti, BAtbli smy H qEdAmini v}iyilUew o}uki v evM ekAH tA}Hvr niRu. 21 rAjAA tetier yi vtAyi EmAvAbukA Eku. a ekAH, pwcyNiyA AymAy qlA veryM EmAvAbY viLic@ i. av atiiyi ysrAyi kA ni. 22a rAviel EmAvAbukA N eNIu. tA}Hvryiel jlM dysUrY eR kirNELH mitH EmAvAbY jntyH rM EpAel EtAi. 23EmAvA bukA pRu, riEl EnA! rAjAA prsHprM yM ecyHttAyi riAM. av ti ti ekAiriAM. nmH m]tEdhLi niH vilpiwic sADneLwA EpAkAM! 24 EmAvAbY yi AEypALyi El v. qA yi AEylukA EmAvAbiEliRi vH EmAvAbYEsn ey mic@. EmAvAbY yi AEylukA riniM oAwiyk. yi AEylukA aver EmAvAbiEl oAwic@. 25yi A EylukA ngreL nziic@. av EmAvAbiel sm]mAy vylukeLlAM kelRiu nziic@. qlA Rvk"M av awc@. qlA nl mr"M av mRiciu. kIehErezver yi AEy

2 rAjAA 3:14-4:7

lukA yM ecyH. BwA kIehErez ien vLykyM mikyM ecyH! 26 tnietA kw ymAeNH EmAvAbY rAjAvH mnilAi. atinA av vA"k Dric q}uRuEper, zu eesnYe EBdic H qEdAMrAjAvien vDiA niEyAgic@. qA av tiErADM EBdiAEnA qEdAMrAjAvinw eAEnA k}iil. 27anrM EmAvA biel rAjAvH teR anrAvkAzi yAy teR puen ekAuEpAyi. ngr Biiyi ekAu vc H EmAvAbiel rAjAvH teR puen EhAmyAgmic@. atH yi AEyjntey e{ikyM atinAlv EmAvAburAjAvien viu EpAvukyM ecyH . av t"ew sVM nAiEl mwi. o vAckeR viDv qlIzEyAw shAymBYi vAcksMGiel orAH o BArYyAyi. ayA"ew BArY qlIzEyAwu aBYic@, qeR BA vH ayHH o dAsenEAelyAyi. EA qeR BAvH mriciri! av yEhAvey dric i tAyi ayHRiyAM. qA ayA orAH eR pNM kwei. mxYnAke EA qeR ikeL piwic@ ekAu EpAyi awimkLAAM v! 2 qlIzA mRupwi pRu, qnie en nie shAyiA k}iyM? pR y, nieR vIi qeAe sADn" H? OI pRu, olIev o}ic@v yH o BrNiylAet qeR vIi yAetAmil. 3 aEA qlIzA pR u, EpAyi nieR ayAriniM nYmAy DArALM pA kwM vAi eAuvrik. 4qiu nieR vIiEl EpAyi ktkwyHk. nIyM nieR pu AM mAEm vIiluAkAvU. qiH Q pALiellAM q o}ik. pA eLlAM niRcH EveR o l vyHk! 5 atinA av qlIzyew aw niM EpAyi teR vIii kyRi ktkwc@. av"M av"ew puAM mAEm vIiiluAyiZ. av "ew puA av"ew awE pA ekAuvrikyM av avyi q niRyH kyM ecyH . 6aEnkM pA av niRc@. owvi av teR puEnAw pRu, niyM pAM ekAuvrik! pE qlA pA"M niRi. puArielArA avELAw pRu, ni pAeLAmil! aEA BrNi yiel qyM tIi! 7 OI tiric@ vH eedvpuxEnAw kArYM pRu. qlIzA avELAw pRu, EpAyi q vi@ nieR kwM vIuk. q vi@ kwM vIiytiEzxM micm pNMekAH ninM puAM jIviAM.

2 rAjAA 4:8-31

378
OI qlIzey kANA EpA 21 OI bAlen eedvpuxeR kili kiwi. pie mRiyew vAtilwc H av puRE EpAyi. 22 av teR BAvien viLic@ pR u, dyvAyi B]tYAri ovenyM o k}uteyyM qni viutrik. {A EvgM ecH eedvpuxen ieAu vrAM. 23 av"ew BAvu pRu, eedv puxen kANA te qinA nI EpAtH? H amAvAsiEyA zb EA alElA. av pRu, vixmi E. qlAM zriyAM. 24anrM av o k}utyH jIniekiyiH teR B]tY EnAwH en pRu, EvgmAke, nm EpAkAM! {A pRyEA}lAet Evgt RyHtH! 25eedvpuxen kANAnAyi av kEpvtiEl EpAyi. EnMkAri vLer akel niE v tH qlIzA ku. qlIzA teR dAs nAy EghsiEyAw pRu, atA, EnMkAri! 26dyvAyi aveL kANA oAwiecl@k! avELAw EcAdik, q pi? nin suKmEl? nieR BA vi suKmEl ? nieR i suK mEl? Eghsi EnMkAriEyAwH ArY EcAdic@. av mRupwi pRu, qlAM nAyiri. 27qA EnMkAri ml kyRi eedvpuxeR awE EpAyi. av aEhieR kAli etA@ vic @ . Eghsi awvH EnMkAriey vlickA mic@. q A eedvpux EghsiEyAw pR u, aveL oyH viwk! av vLer d+KityANH. yEhAvyAke eti qEAw pRumil. Q vA yEhAv qiniM mRyH. 28 anrM EnMkAri pRu, EBA, {AenA puen vzYeil. qe wEt! qANEyAw pRtH! 29 aEA qlIzA, EghsiEyAw pR u, puRewA tARA. qeR Q vwiyemw EpAvuk! ErAwM sMsA riA nitH! ereyiluM kA ayAeL aBivAdYM ec@vA EpAluM pAwil. ayAELAwH mRupwieyAM pRy tH. qeR Qvwi iyew mKv yHk. 30qA iyew mAtAvu pR u, jIvi yEhAvyAeN, aA eN {A stYM ec@, aey wAet {A EpAvukyil ! atinA qlIzA q}uEH EnMkAriey pi w. 31 qlIzeyyM EnMkAriEyyMkA mE Eghsi EnMkAriyuew vIiel i. Eghsi Qvwi iyew mK vc@. qA i zbHdmAkEyA qeiluM EktieR awyAL kAu kEyA ecyHtil. anrM Eghsi qlI zey kANA mwiv. Eghsi qlIz EyAw pRu, i NeNIil!

qlIzyH o EnMkAri H mRi n 8 o divsM qlIzA EnmiEl EpAyi. Enmi o DAne OI jIvici. av qlIzey twu nii teR vIiniM BNM k}i A vzYeu. atinA, atiel kwEpAEAe}Ae qlIzA aview ti BNM k}ici. 9 OI av"ew BAviEnAw pR u, EnA, qlAyHEpA}uM new vIwi en kwEpA qlIzA eedvieR o vinAeN {AnRiy. 10dy vAyi qlIzyH Evi o ecRiy mRi AiyAluM, mRiyi nmeA ki elAAM. o Emz, kEsr, viLkA qivyM tARAAM. aEA, new vIiEl vEAe}Ae avnH mRi pEyAgiAM. 11 o divsM qlIzA OIyew vIi v. av mRiyiEl EpAyi aview vimic @ . 12qlIzA teR dAsnAy EghsiEyAw pRu, EnM kAriey viLi. B]tY EnMkAriey viLikyM a v qlIzyew mi vrikyM ecyH. 13 qlIzA teR dAsEnAw pRu, EA Q OIEyAw pRyk, {eL nI vu nAyi pricric@. { ninH qA ecEtH? { ni ei rAjAviEnAw pRyENA? aEtA EsnAnAykEnAw pRyENA? OI mRu pwi pRu, {Aniview qeRyA"k iwyi sxHwyAyi k}iy. 14 qlIzA EghsiEyAw pRu, a vH q ecyH ekAwA neeA AM? Eghsi mRupwi pRu, qni RiyAM! avH o punil. avew BAvAeNi v]mAyi! 15aEA qlIzA pRu, aveL viLi. ati nA Eghsi OIey viLic@. av vH vAti ni. 16qlIzA OI EyAw pRu, aw vsi Q smyEAew ninH nieR puen puNrAnAM. av pRu, Ev EBA! eedvpuxA, qEAw N pRy Et! EnMkAriH o puA qA av gBvtiyAyi. qlI zA pREpAel te aw vs kAlH av o pu jEmkyM ecyH. 18bAl vL. o divsM bAl teR pitAvienyM DAnYM ekA @veryM kANA vyliEliRi EAyi. 19av teR pitAviEnAw pR u, oA, qeR tl! qeR tl mRiy EyH! pitAvH teR B]tYEnAw pRu, av en aveR ayew awEH qw ekAuEpAvuk! 20B]tY, bAlen aveR ayew awE ekAu EpAyi. av cver ayew mwiyi . anrM av mric@.
17

379
EnMkAriyew pu punIvi 32 qlIzA vIiiEl v. aview i teR kili mric@kiwAyi . 33qlIzA mRii kyRi ktk wc@. qlIzyM iyM mAEm aEA mRiyiluAyiZ. aEA q lIzA yEhAvEyAw Aic@. 34qlI zA kiliEl ecH iyewEm kiw . qlIzA teR vAyH iyew vA EyAw Ecvc@. teR kH iyew kiEnAw Ecvc@. teR eekk iyew eekkEm vc@. qlIzA iyew Em niv kiw. aEA iyew zrIrM wtAyi. 35 qlIzA mRiiniM puR vrikyM puryH uM nwkyM ec yH. anrM av mRiiEl mw iEAvukyM iEm kiwkyM ecyH. aEA i }utvN k yM teR kk RkyM ecyH. 36 qlIzA Eghsiey viLic@ pRu, EnM kAriey viLik! Eghsi EnMkAriey viLikyM av qlIzyew awEvrikyM ecyH. qlIzA pRu, nieR i en qwekAZ. 37aEA EnMkAri mRiiEl EpAvukyM qlIzyew kA nmsH k rikyM ecyH . pie teR puenyemwH av puRE EpAyi. qlIzyM vixm pAysvuM qlIzA vIuM gigAliEl v. aview aEA AmmAyi. vA ck sMG qlIzyH mi ri Ayi. qlIzA teR B]tYEnAw pRu, vliy klM awvcH vA ck sMGi pAysmAieAwu k. 39orA ssY pRiA puR vyliEl EpAyi. av o kAu vi ku. av atiniM kAu knik EzKricH teR AyieR kIzk Li niRc@. pie av mwi vH kAyk kliliu. qA av qrilu kAykLAeNH vAck Aew sMGM aRiiil. 40 anrM av ER pAysemwuH cilH k}iA nki. qA pAy sM k}iAnArMBicEA av qlIz EyAw viLic@ pRu, eedvpuxA! kli vixM kliuH! BNM BYEyAgYmlAtinA av k}i AnAyil. 41qA qlIzA pRu, alM mAvu ekAuv. av qlIzyHH mAvu ekAuv ekAwkyM atH kl iliwkyM ecyH. aEA qlIzA pRu, pAysM avH k}iAnAyi viLieAwk. pAysinH yA etA tkrARuM AyiiltAM!
38

2 rAjAA 4:32-5:7

Aiy avumAyi v. yvM ekAu Aiy ptH axN"M cA i putiy DAnYvuM ayA ekAuv i. aEA qlIzA pRu, Q BNM av k}iAnAyi viLuk. 43 qlIzyew zixY EcAdic@, qH? view Ru EpH . yM BNM ekAH avelAvM qen ekAw AnAvuM? qA qlIzA pRu, BNM av k}iA ekAwk. yEhAv pRy, av tiAluM B NM micM vM. 44 aEA qlIzyew B]tY BNem wH vAcksMGieR mi vc@. vAckAH Ev BiA Ayi. EpAeri BNM micvum Ayi! yEhAv pR EpAel yAN sMBvictH. nymAeR znM H arAmiel rAjAvieR EsnAnAyk nAyi nymA. av rAjAvi vLer DAnevnAyi. arAmien vijyiEl nyivA yEhAv ny mAen pEyAgic t inAlANH av rAjAvi iyrnAytH. mhAM k mAyieviluM nymA xHWErAgM bADici. 2 yi AEyli yM ecA arAmY Esn aEnkM BwsMGeL ayci. BwA aEnkM Eper t"ew awim kLAA piwic@. ori av yi A EyliniM o epiey pwiwi. epi nymAeR BArYyew dAsi yAyi. 3Q epi nymAeR BArY EyAw pRu, qeR yjmAn zmrY yi vsi vAcken kANN em {AnAzi. nymAeR xHWM EBdmAA vAck k}iyM. 4 nymA teR yjmAnnAy arAMrAjA vieR awE EpAyi. yi AEylu kAriyAy epi pR kArY nymA arAmiel rAjAviEnAw pRu. 5 aEA arAmiel rAjAvu pRu, EA EpA. {A yi AEyrAjA vinH o kyyHkyM ecAM. atinA nymA yi AEyliEl EpAyi. nymA tAM kA}Hc vsHt "M kielw. q}up pQH eviyM RAyirM kxNM sVvuM pM vO"M nymA qw. 6 arAmiel rAjAvH yi AEyrAjAvien }utiy kM nymA kielw. kH enyAyi+ ...qeR dAsnAy nymAen {A ayew awEy yH q kANic@ekAu kA NitH. aveR xHWErAgM zmiicAluM. 7 kvAyicEA tA d+KitM mnS etiyvnAeNM kANiA yi AEyrAjAvH teR vO vlic@ kIRi. yi AEy rAjAvu pRu, {A eedvmAENA? al! jIvM mrN iMEm qnieA ziymil . pie, arAMrAjAvH qekAANH

vAcksMGe qlIzA tIu bA-zAlIzyini orA eedvpuxnH dYe viLvini


42

2 rAjAA 5:8-25

380
qlIzA a nirsic@. 17aEA ny mA pRu, Q kA}HcvsHt aH sVIkriieli qniEvi R pM Q sMgtieyiluM ec@k. qeR ru EkAvk}utk mAvu mH yi AEyliniM qeR pALi niRyHA avdicAluM.* qeEA? kArNM, {Anini vYAjeedv H EhAmyAgEmA blikELA ai kyil. yEhAvyH mAM {A ni blikLiM! 18ArYLi qEAw epARuNem {A yEhAvEyAw A ikyM ec@+ BAviyi qeR yjmAnnAy arAmiel rAjAvH riEA niel lyiEl vYAjeedve rADiA EpAEyAM. rAjAvH qeR Em o tAinAyi cAEA qni riEAniel lyi mu Ei vM, aen sMBviEA qEAw epARuNEmeyH {A yEhAvEyAw Epi. 19 aEA qlIzA nymAEnAw pRu, smADAni EpA. atinA qlI zA nymAen viH aldrM EpAyi. 20pE eedvpuxnAy qlIzyew dAsnAy Eghsi sVyM pRu, tA, qeR yjmAnnAy qlIzA, arAmYnAy ny mAen aveR kA}HcvsHt sVIkri Aet viiri! jIvi yEhAvyA eN, {AnveR piAel oAwiec H ER sAn sVIkriM! 21atinA Eghsi nymAeRywEEAwi. tni piAel ErA oAwi vtH nymA ku. Eghsiey kANA av Etri niiRi. nymA EcAdic @ , qlAM zri teyEl? 22Eghsi pR u, v, qlAM zrite. qeR yjmA H n qe ayc @ . aEhM pRu, EnA, qyImiel iEdz vAcksMGiel ru ecRuA qeRyw v. dyvAyi avH q}upu pQH eviyM ru M vO"M nk@k! 23 nymA pRu, dyvAyi pQH qwAluM! evi qwtinH nymA Eghsiey nibic@. ny mA ru sikLilAyi pQH vyHkyM ru M vO qw kyM ecyH. anrM nymA sAD n teR dAsAri ru Eper likyM ecyH. dAsA sADn EghsiyHAyi ekAuEpAyi. 24ml yiEl vEA Eghsi dAsAri niM Q sADn qwkyM ec yH. Eghsi dAsAer pRyyH kyM av EpAkyM ecyH. anrM Eghsi sADn vIi oLic@ vc@. 25 Eghsi kwvH teR yjmAn nAy qlIzyew mi ni. qlIzA
q e R . . . a v d i c A l u M yi AEymi pvimAeNM teR sVEdzH yEhA vey rADiA mH pEyAgiAemM nymA ktiyiriAM.

xHWErAgM bADic oven suKew A qeRywEyctH? Eti ElAcicA etA ekNiyAeN ni kANAnAvuM. arAmiel rAjAvH o yM wA mikyANH! 8 yi AEyrAjAvieR mnS }y kyM ayA teR vO kIRukyM ecyHevH eedvpuxnAy qlIzA Eku. rAjAvinH qlIzA Q sEzmyc@+ aeinANyew vO kIRi ytH? nymA qeR awE vre. aEA yi AEyli o vAck kArYM ayALRiyM! 9 atinA nymA teR tirkELAwM rTELAwemAM qlIzyew g]hi vrikyM vAti kA nikyM ecyH. 10nymAneRywEH qlIzA o dten ayc@. dt pRu, EpAyi EyAAndiyi }utvN Lik. aEA nieR tVH suKewkyM nI iyvM v]iyvmAvukyM ec@M. 11 nymA EkApEAew aviw EpAyi. av pRu, qlIzA R pM puREvH qeR mi ni kyM aveR eedvmA yEhA vey viLikyM ec@emH {A kti. av qeR zrIriEm teR eekvIzi qeR xHWM suKew em {A kti! 12dEeziel ndikLAy abAnyM pM yi AEy liel qlA jlAzyeLyMkA ExHW mANH! qekAH dEeziel jlA zyLi LicH qni v]iyAyi wA? atinA nymA tiric@EpAyi. av vlAet EkApici! 13 qA nymAeR dAsA aven smIpicH avEnAw sMsAric@. av pRu, pitAEv, mhAy kArY ecA vAck pRiuei aH a ecNM! aEl? atinA anAyAsmAy qeiluM ecA av niEAw pRA aM au ecNM. Li, nI M v]iyv mAM qv pRu. 14 atinA eedvpux pR kArY nymA ecyH. nymA EyAA ndiyi }utvNLicH M v]i yvmAyiI! o zivieR etAli EpAel m] d vAyiI ny mAeR etAli. 15 nymAM aveR sMGvuM eedvpu xeR awE mwiv. av qlIzyew mi niekAu pR u, tA, yi AEylillAet miyi elAriwM eedvmielH {AnRiy! EA dyvAyi qeR kA}HcvsHt sVIkricAluM! 16qA qlIzA pR u, {A yEhAvey Uxic@. jIv yEhAvyAeN {A stYM ec@ , o kA}Hc vsHtvuM {A sVIkri il. qlIzeyeAH kA}Hc vsHt sVIkri iA nymA vu mieciluM

381
EghsiEyAwu EcAdic@, Eghsi nI qviewyAyi? Eghsi pRu, {AenuM EpAyil. 26qlIzA, Eghsi EyAw pRu, a stYml! nymA nie kANA teR rTi niiRi yEA qeR XdyM niEAewAmA yi. tH pNM, vO, olIvH, miri, wH, p, OIpux awi mk qiv sVIkriA smyml. 27 ni ninM nieR pigAmikM nymAeR ErAgM piwiepwM. niH qeEM xHWM AyiriM! Eghsi qlIzey viEA Eghsi yew tVH muEpAel ev"i. EghsiH xHWErAgM piwiepu. qlIzyM EkAwAlilyM vAcksMGM qlIzEyAw pR u, { lA tAmsi tH. qA aviwM vLer ecRiy lmANH. 2{ alM twi evA EyA AndItIrE epAyHeAe. {ELAErAM twiekAu vH { tAmsiA sTlM aview AAM. qlIzA mRupwi pRu, ekAAM, EpAyi aen ec.3 orA pRu, dyvAyi {ELAewAM vAluM. qlI zA pRu, ekAAM, {A niELA ewAM vrAM. 4aen qlIzAvAck sMGEAewAM EpAyi. EyAAndI tIrH qiyEA av mrM mRiA wi. 5 pE orA o mrM evieA iriEv ayA"ew EkAwAlil ati eR piwiyiniM Qri evi vI. ayA nilviLic@, yjmAnEn! {An vAyHp vAiytANH! 6eedvpu x pRu, qviewyAN vINtHH? EkAwAlil vINlM ayA qlI zyH kANic@ekAw. qlIzA o ku evieywH eviEliu. vwi uEkAwAliley evi epA ic@. 7qlIzA pRu, EkAwAlil qwEA~! ayA eek nIi aetw kyM ecyHt. AEyrAjAvien wA arAmYrAjAvieR mM 8 arAmiel rAjAvH yi AEylientier yienAukyAyi. ayA teR eesniEkAEdYAgAew o smiti viLic @ i. ayA pRu, view oLiciH yi AEylukA v EA aver miNM. 9 qA eedvpux yi AEy rAjAvinH o sEzmyc@. qlIzA pR u, sUicirik! lew EpAktH! arAmYBwA aview oLici H! 10eedvpux mRiyi n kiy l teR BwAH yi A EyrAjAvH o sEzmyc@. aen yi AEyrAjAvH EREer ric@. 11 ti arAmYrAjAvH e{ieRic@. teR eesniEkAEdYAgAer viLicH yi

2 rAjAA 5:26-6:22

arAmYrAjAvH avErAw pRu, yi A EyrAjAviEvi rA cArNi nwetH qEAw pRyk. 12a rAmYrAjAvieR EdYAgArielArA pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAy vEn, {LilAM o cArnl! yi AEy lilu vAcknAy qlIzyHH, aH kiwRyi vc@ pRy rhsY m}uvM -vAk EpAluM -yi AEy rAjAviEnAw pRyA k}iyM! 13 arAmYrAjAvu pRu, qlIzey kupiwik. aven piwiwA {A LyyHH! B]tYA arAmYrAjAvi EnAw pRu, qlIzA EdATAniluH! 14 aEA arAmYrAjAvH tirk"M rT "M vlieyA eesnYeyM EdATAniEl yc@. av rAiyi avieweyi ngrM vLu. 15qlIzyew B]tY aH atirAviel q}uEu. B]tY puRE iRiyEA Etk"M tirk" mw iy eesnYM ngre vLiri tA ktH! B]tY qlIzEyAw EcAdic@, oA, qeR yjmAnEn, nLiEA q ec@M? 16qlIzA pRu, ByewtH! nm Evi yM ec@ eesnYM arAmi Evi yM ec@ eesnY eA vlutANH! 17anrM qlIzA Aic @ , yEhAEv, qeR B] t Y kANA k}iyMviDM aveR kk RENEm. yEhAv yvAvieR k k RkyM pvtM agHnimymAy tirkLAluM EtkLAluM niRu ni tH av kAkyM ecyH. av eylAM qlIzyH umAyi! 18a gHnimymAy tirk"M Etk"M qlI zyew awEiRi v. qlIzA yEhAvEyAw Aic@, ver aH arANem {A Ai. anrM qlIzA vzYeEpAel te yEhAv arAmYEsnyHH at vi. 19qlIzA arAmYEsnEyAw pR u, EnrAy mAM tl. EnrAy ng rvuM tl. qe piwk. niLEnV xiveR awE {A nieL nyiAM. anrM qlIzA arAmY ees nYe zmrYyiEl nyic@. 20 av zmrYyieliyEA qlIzA pRu,yEhAEv, kAti Evi vew kk RENEm. aEA yEhAv avew kk RkyM t zmrYA ngrilAeNH av EbADYewkyM ecyH! 21yi AEy rAjAvH arAmYEsney ku. yi AEy rAjAvH qlIzEyAw EcAdic@, qeR pitAEv, {Aniver vDiENA? {Ani ver vDiENA? 22 qlIzA mRupwi pRu, Ev, av er vDitH. nieR vA"M auM vil@M pEyAgic@ piwicveryAENA nI vDivA #hitH ?* arAmY
n i e R . . . # h i t H? Q mxYer {AnANiview ekAuvtH , aekAH avew kArYi qniArvAditVM qANH qlIzA amAtH.

2 rAjAA 6:23-7:8

382
(yi AEyrAjAvH) qeR tlevA Lyciri! dt qEA vAti lwyHNM! vAtilwcH aven akE kwi viwAtiriNM. aveR piAel aveR yjmAneR kAelAc v {A Ek! 33 qlIzA mAmAyi sMsAric@ekA iriEv dt v. sEzM tAyi + yEhAvyiniM v vipA NitH! yEhAvyHEvi niyM {Aen inDikkAlM kAiri?

eesnYinH eR avuM evvuM n k@k. qiver t"ew nAi yjmA neRywE EpAkAnvdik. 23 yi AEyrAjAvH arAmYEsnyH H DArALM BNM tARAi. arAmYEsn tikyM wikyM ecyH. anrM yi AEyrAjAvH arAmYEsney av ew yjmAneRywEyc@. arAmY Esn yjmAneRywE mwiEA yi. arAmY piIwH yi AEy mi A wt BwAer aEAycil.

zmrYyi piNiyew BIkrkAlM 24 eneyAe sMBvicti EzxM arAmYrAjAvAy eb-hddH teR ees nYe tARAi zmrYngrM vLH atien miAnAyi EpAyi. 25ngr iEl hArpdA ekAu vrA BwA jneL avdic i l . aen zmrYyi ekAwMpiNiyew kAlmAyi. o k}utlyH qp evixN vilyA EmAz mAy itiyAyi zmrYyi. kAkAbH AvikAxHWinH au evixN "M vilyAyi. 26 yi AEyrAjAvH ngrBiiyilUew nwkyAyi. o OI aEh EAw viLic@ pRu, qeR yjmA nM rAjAvumAyvEn, dyvAyi qe shAyi! 27yi AEyrAjAvu pR u, yEhAv nie shAyiiel iie qnieen nie shAyi AnAvuM? nin trA qeR ki omil, emtiLini DAnYEmA miric ini vIEA l . 28 anrM yi AEyrAjAvH OI EyAw EcAdic@, qA zHnM? OI mRupwi pRu, v qEAw, nmH ekAtiAnAyi nieR puen trik. aEA nAeL nmH qeR puen tiAM q pRu. 29atinA { qeR puen pu}uii. piEH vELAw {A, nm ekA tiA nieR puen trik q pRu. qA av teR puen oLiic@vc@! 30 OIyew vAk Ek rAjAvH mEnA vYT kANiA teR vO vli c@ kIRi. rAjAvH mtili mkLilUew nwkyAyitinA rAjAvH p vOLANH awivOLAyi pEyA gic i riet jn kAkyM aEhM d+KitnAeNH av mnilA kyM ecyH. 31 rAjAvu pRu, e dinAY i zAPAieR punAy qlIz yew tl aveR zrIri ri ei eedvM qe ziie! 32 rAjAvH qlIzyew awE o dten ayc@. qlIzA mAErAewAM teR vstiyilirikyAyi. dt qM mE qlIzA mAErAw pR u, tA, o ekAlyALiyew pu

qlIzA pRu, yEhAvyini sEzM ik! yEhAv pR y+ nAeL Q smyEAew DArALM BNpdA vIuM R vil yH lBiM. zmrY ngrkvAwiel c lH etArAM o Ez ekAH o w EnmAEvA ru wyvEmA vAiA k}iyM. 2 anrM rAjAviEnAwH aw EdYAg eedvpuxEnAw mRupwi pRu, yEhAv sVi }luk"Ai yAEAluM en sMBviil! qlI zA pRu, nI tH nieR sVM k ekAu te kAM. qA BN i alM EpAluM nin k}iAnA vil.

arAmYpALyM nYmAyiritH xWErAgik ke H 3 ngr kvAwinwH nAlu xH W ErAgik"Ayi. av prsHprM pR u, neLinA mrNvuM kAH viewyiritH? 4 zmrYyi ouM B Nmil. view tiyA n"M mrik EyyZ. atinA nmH arAmY pALy iEl EpAkAM. av ne jIviAn vdicA nm jIviAM. av ne ekAl@kyAeNi nmu mriAM. atinA a eevkiH nAlu xHWErAgik"M arAmY pALyiEl EpAyi. av arAmYpALyieR ari kiElei. aview mAyiil! 6 yEhAv arAmY Esney tirk"ewyM rT"ewyM o vliy eesnYieR yM zbHdM Ekic@. atinA arAmY BwA prsHprM pRu, yi AEy rAjAvH hitYrAjAvienyM QjipH t rAjAvienyM nmetier vrA vAwk yHewiri! 7 sAyAi vLer EnrE te arAmY oAwiEAyi. av qlAM Epic@. t"ew wAr , tirk, k}utk qiveyAe Epic H ANM ekAANv oAwiytH. H xWErAgik zupALyi pALyieR arikieliyEA xHWErAgik o wAriEl kyRi tikyM wikyM ecyH. anrM nAlu xHWErAgik"M evi, sVM,
8 5

383
vO qiv pALyiniM puREew. av eviyM sV vuM vO"M oLiic@ vc@. anrM av mwi vH meA wAri kyRi. wAriiluAyi sAD neLlAM av puRew. aetlAM av puR ekAuEpAyi oLiic@. 9 anrM Q xHWErAgik prsHprM pRu, n etA ec@tH! nmH sdHvAyH. pE n mQni kLANH. sUErYAdyMver kA niA n ziiewM. nmiEA EpAyi rAjekAAri vsivErAwH vivrM pRyAM. H H xWErAgik sdvA pRy atinA Q xHWErAgik ngr iel kAvAer viLicH avErAw pR u, { arAmYpALyiEl EpAyi. qA { ewyM zbHdM Ekil. aview mAyiil. ti rkeLyM k}utkeLyM ekiyiwkyM wAr nilnikyM ecyHti. qA "keLlAM EpAyi! 11 anrM ngriel kAvA viLi c@vukyM ekAArvAsikELAwH pR ykyM ectH. 12aEA rAiyAyi eviluM rAjAvH kiwyinie}u Eu. rAjAvH teR EdYAgAErAw pRu, arAmYBwA nEAewA ec@etH {A niELAw pRyAM. nm vizevRiyAM. vyluk Li oLiciriAnANv pALyM vitH. yi AEylukA ngrM viiRi v EA nmver jIvEnAew piwiwAM. qiu nm ngriEl Evzi kyM ecAM qANv ktH. 13 rAjAvieR EdYAgArielArA pRu, ngri niyM avEzxi ciu tirkLi aee cil ekAuvre. ngri avEzxi yi AEylukAerEAel tirk qA yAluM wen cAM. q sMBvic@ev EnAA nmiver pRu viwAM. 14 atinA "k tirkeLyM rT eLyemAi. rAjAvH aver arAmY EsnyH piAel ayc@. rAjAvH av ErAw pRu, EpAyi qAAy et EnAk.
10 17

2 rAjAA 7:9-8:6

tEAw vLer awm oEdYAg en rAjAvH pARAvukArnAyi etr ew. pE jn zu pALy iniM BNM EnwA oAwiEAyi. av EdYAgen wic@ vI}Hi. av eR mkLilUew nwtinA ayA mri kyM ecyH. aen rAjAvH qlIz yew vIiEl vEA eedvpux pR EpAel te sMBvic @ . 18 qlIzA en pRi, zmrY yiel ngrkvAwiel clH orAH o wEn mAEvA ruw yvEmA vAA o Ez mti q vM. 19qA EdYAg eedv puxEnAw mRupwi pRu, yEhAv sVi jnAlk"AiyAEAluM aen sMBviyil. qlIzA EdYAg EnAwH en pRykyM ecyH, nI yitH nieR sVM kk ekAute kAM pE BNielAuM ti A ninAvil. 20EdYAgnH a ente sMBvikyM ecyH. jn ayAeL kvAwi wic@vI}HkyM aveREm nwEpAkyM av mri kyM ecyH. rAjAvM EnMkAriyM jIvitiEl tiric @ ekAuvr e pu OIEyAwH qlIzA sMsAric @ . qlIzA pRu, nIyM nieR wMbvuM meA rAjYE EpA kNM. qekAeA view piNi AlM vA yEhAv niyiciri . Q AvzYM Q rAjYH }u vxEAyiriM piNi. 2 atinA eedvpux pR EpAel te av ecyH. ePlisHtY ew rAjYH }u vxE tAmsi A av teR wMbEAewAM EpAyi. 3 }u vx k}iEA av ePlisHtYew nAi=niM tiri ek v. av rAjAviEnAw sMsAri A EpAyi. teR vIwM miyM tiriek kiA shAyiNemH vzYewAnA Nv EpAytH. 4 rAjAvH eedvpuxeR B]tYnAy Egh siymAyi sMsArikyAyi. rAjA vH EghsiEyAw pRu, qlIzyew mhtHv]ikeLi qEAw pRy. 5 mric orAeL qlIzA jIvitiEl tiriek ekAu vkArYM Eghsi rAjA viEnAw pRykyAyi. aEA, qlIzA jIv ekAw bAleR a yAy OI rAjAvieRywE kw v. teR vIwM pRuM tni tiriek kiA te shAyiNemA vzYewAnAyi av vtH . aEA Eghsi pRu, qeR yjmA nnAy rAjAEv, tA OI! qlIzA jIv tiriek ekAw bAlM tA! 6 aveA EvetH rAjAvH avELAw EcAdic @ . atv aEh EAw pRykyM ecyH. anrM,

av EyAAndiver arAmYEs ney piw. v}iyielAwM vO "M yD"M niri. v eylAM arAmY evALeH oAwiyEA v}iyi EpicvyANH. dtA zmrY yiEl mwiecH rAjAviEnAwietlAM pRu. 16 anrM "k arAmYpALyi El oAwiEAyi aviewniM vile etlAM qwu. qlAvM sm]mAyi kii. aen yEhAv pR sMBvi c@. orAH o Ez ekAH o w En mAEvA ru w yvEmA vAA k}iu.

15

2 rAjAA 8:7-27

384
hsAEy eb-hddien vDi 15 pE piEH hsAEy o pute wH a evi mi. anrM av putewH eb-hddieR mKiH zVAsM mic@. eb-hddH mri c@. aen hsAEy putiy rAjA vAyi. eyEhArAM BrNmArMBi eyEhAzAPAieR punAy ey EhArAM yi eydyiel rAjAvH. hAbieR punAy EyArAM yi A EyrAjAvAytieR aAM vxmANH eyEhArAM BrNmArMBict. 17mirAM H vyilANH eyEhArAM BrNmArMBictH. aEhM eyzElmi q@ vxM Bric@. 18 qA eyEhArAM yi AEyliel rAjAAerEAel jIvikyM ete yEhAv pR kArY vi kyM ecyH. hAbieR wMbA erEAel eyEhArAM jIvic @ . hA bieR puiyAyi ayA"ew BArY qtAyi ati kArNM. 19qA yEhAv teR dAsnAy dAvIdi vA ekAwtinA eydey nziicil. dAvIdieR wMbiel eriluemA rA qEA}uM rAjAvAyiriemH yEhA v dAvIdi vAgHdAnM ecyHti. 20 eyEhArAmieR kAlH qEdAM, ey dyew BrNiniM piriuEpAyi. qEdAMkA avAyi o rAjAvien etr w. 21anrM eyEhArAM teR qlA rT"mAyi sAyiriEl EpAyi. qEdAmYEsn aver vLu. eyEhArA mM ayA"ew EdYAgAM aver mikyM avrini rewk yM ecyH. eyEhArAmM BwAM sVEdz E oAwiEAyi. 22atinA qEdAmY eydyew BrNiniM vi@EpA yi. av M aen w. aEt smyM te libHnyM eyd yew BrNiniM viGwic@ EpAyi. 23 eyEhArAmieR qlA v]ik"M ey dyiel rAjAAew criM q #nHTi q}utivci@H. 24 eyEhArAM mrikyM dAvIdieR ng ri teR pUvikErAewAM sMsHk riewkyM ecyH. eyEhArAmieR pu ahsYAvH putiy rAjAvAkyM ecyH.
16

OIey shAyivA rAjAvH oEdYA gen niEyAgic@. rAjAvu pRu, OIyH av"EwtAyetlAM n k@k. av rAjYM viEA mt EAver avew miyiluAy viL vuM m}uv av nk. eb-hddH hsAEylien qlIzyew awyy H 7 qlIzA dEziEl EpAyi. arA miel rAjAvAy eb-hddinH ErAgmAyi. eb-hddiEnAw ErA pRu, eedv pux view vi@H. 8 aEA eb-hddurAjAvH hsAEy liEnAw pRu, o kA}HcvsHtvu mAyi eedvpuxen ec kAk. {AeneR ErAgi niM vimnA vuEmA qH yEhAvEyAwArAyA aEh EAwAvzYewk. 9 atinA hsAEy qlIzey kANA EpAyi. hsAEy o kA}Hc vsHvuM ew ekAuEpAyi. dEz ilu ql A rM nl sADn"M ayA ekAu v. qlAM mA nAltH ok Evi v. hsAEy qlIzyewywE EpAyi. hsAEy pRu, ayew ayAyiyAy* arAmiel eb-hddurAjAvANH qe EAyctH. aEhM teR ErAgi niM vimnAEmA q EcAdi . 10aEA qlIzA hsAEyliEnAw pRu, ecH eb-hddiEnAw pRy k, nI jIviM qA, av tIcyA yM mriM qH yEhAv yTAi qEAw pRu.

qlIzA hsAEylieni o vcnM nw 11 hsAEyli buim@AM ver qlIzA ayA"ew mKE te EnAi ni. anrM eedvpux kr u. 12hsAEy EcAdic @ , EBA, aeinA krytH? qlIzA mRupwi pRu, yi AEylu kAErAw nI ecA EpA tikeL i aRiy ekAA {A kry tH. avew zmAy ngr nI tIvyHM. avew ecRuAer nI vA kekAH vDiM. avew zieL nI vDiM. avew gBiNikeL nI piLM. 13 hsAEy pRu, {AenA z nl! Q vliy kArY ecA qe eAAvil!qlIzA mRupwi pRu, nI arAmYew rAjAvAemH yEhAv qni kANic@ t. 14anrM hsA Ey qlIzey viH teR rAjAvieR ywuE EpAyi. eb-hddH hsAEy liEnAw EcAdic@, qlIzA niEAew A pRtH? hsAEy mRupwi pR u, aH jIviemH qlIzA pR u.
ayAyi mk qM.

ahsYAvH BrNmArMBi hAbieR punAyi EyArAM yi AEyrAjAvAytieR pAM vxmANH eyEhArAmieR punAy ahsYAvH eydyiel rAjAvAytH. 26a hsYAvH BrNmArMBictH pirAM vyilAyi. ayA eyzElmi o vxM BrNM nwi. aTlYA qA yi ayA"ew ayew EprH. av yi AEyrAjAvAy o%iyew puiyA yi. 27yEhAvyew xHwiyi ti yAy kArY ahsYAvH ecyH. hA bieR wMbAerEAel ahsYAvH
25

385
vLer EmAzmAy tik ecyH. teR BArY hAbuwMbinivLA yitinAlANH ahsYAvH en jIvictH. hsAEylientirAy yi EyArAmi mRiEv 28 ahsYAvH, hAbieR punAy EyArAmiEnAewAM rAEmAH-gielyAdi arAmYrAjAvAy hsAEyliEnAw yM ecA EpAyi. arAmY EyArAmien mRi Evlic@. aview vc@Ay mRivuk EBdmAA EyArAM rAjAvH yi AEyli El mwi. yie EyEdzE ANH EyArAM EpAytH. eydyiel rAjA vAy eyEhArAmieR punAy ah sYAvH hAbieR punAy EyArA mien kANA yie EyliEl EpAyi. Eyvien aBiExkM ecA qlIzA o yvvAckEnAw pRy vAcknAy qlIzA, vAck sMGLielAie orAeL viLi c@. qlIzA ayAELAw pRu, Q ecRiy eetli eekielwH rAEmA 2 H-gielyAdiEl EpAvuk. nI aview eyEA niMziyew punAy eyEhAzAPAieR punAy Ey vien keM. anrM ak ecH aven aveR sEhAdrAiwyi niM q}uElik. aven ake o mRiyiEl ekAuEpAvuk. 3ecRiy iyiel eetlemwH EyvieR tlyi o}ik. qiien pRyk, yEhAv pRytitANH+ yi AEyli eR rAjAvAyi nie {A aBiExkM ecyHtiri. anrM vAti RH oAwiEAvuk. kAnitH! 4 atinA vAcknAy yvAvH rAEmAH-gielyAdiEl EpAyi. 5 yvA vH qiyEA, eesnik EntAA ritH ayA ku. yvAvu pRu, EsnAnAykA ayH trA {AenA sEzvumAyi viri. Ey pR u, {LiyM EpriviewyH. { LilAANH sEzM? yvAvu pR u, sEzM ayHA EsnAnA ykA. 6 Ey q}uEH vIiiEl EpAyi. aEA yvvAck Ey vieR tlyi eetlemA}ic@. yvvA ck EyviEnAw pRu, yi AEy lieR eedvmA yEhAv pRy, yEhAvyew jntyA yi AEy lieR putiy rAjAvAyi {A nie aBiExkM ec@. 7 nieR rAjAvA hAbieR wMbe nI nzii NM. aen, ekAle qeR dAsA rAy vAckewyM yEhAvyew dAs AewyM mrNinH {A QEseb lien ziiM. 8aen hAbieR wMbM m}uv mriM. hAbieR wMbiel orAieyEAluM jIvi ciriA {Anvdikyil.

2 rAjAA 8:28-9:17

i yi AEyliel orwimyAENA sVt vYiyAENA q zHnml. 9 hAbieR wMbe {A enbA ieR punAy eyAErAebyAmieR wMbM EpAelyM ahIyAvieR pu nAy beyzyew wMbM EpAelyM iIM. 10QEseblien yie Ey EdzvcH nAyH BiM. QEseblien sMsHkriA mA vukyil. anrM yvvAck vAti RH oAwiEAyi. ] BtYA Eyvien rAjAvAyi KYApi 11 Ey teR rAjAvieR EdYAg AewywE mwiEAyi. EdYAg ArielArA EyviEnAw pRu, qlAM nltAyirivElA? &A qinANH nieRywE vtH? Ey avErAw pRu, ayAeLyM ayA pRy &AieniyM ni RiyAM. 12 EdYAgA pRu, l! {ELAwH yATAYM pRyk. aven A pRtH? yvvAck pR tH Ey EdYAgAErAw pRu. Ey pRu, av pRu, yEhAv en pRy+ nie yi AEylieR putiy rAjAvAyi {A aBiExkM ecyHtiri. 13aEA oAErA EdYAg M t"ew Emli tiwi Qri EyvieR mi pwikLili@. an rM av kAhLM m}i KYApic@, Ey rAjAvA! Ey yie EyliEl EpA aen niMziyew punAy eyEhA zAPAieR pu Ey EyArAmien tier FAElAcn nwi. aAlH EyArAmM yi AEylukAM arAmiel hsAEy rAjAviniM rA EmAH gielyAdien sMriA ti ErADiEleirikyAyi. 15EyA rAMrAjAvH arAmiel rAjAvAy hsAEy lientier yM ecyH. qA arA mY EyArAMrAjAvien mRiEvlikyM ayA yie EyliEl rewkyM ecyH. atinA Ey teR EdYAgA ErAw pRu, qe putiy rAjAvAyi ni aMgIkriei yie Ey li vivrmRiyiA M Q ngr iniM rewA pAwil. 16 EyArAM yie Eyli vimikyA yi. atinA Ey teR rTi kyRi yie EyliEl EpAyi. eyd yiel rAjAvAy ahsYAvM yie Ey li EyArAmien kANAnAyi qiyi . 17yie Eyliel EgApuri o pARAvukAr nilAyi. Eyvi eR vliy sMGM vtH av ku. av pRu, o vliysMGM "k vtH {A kA! EyArAM pRu,
14

2 rAjAA 9:18-10:3

386
EAyi. Ey ayAeL piw pR u, ahsYAvienyM q@k! yibHLyAminwH riEl v}iyi teR rTilAyirie ahsYAvi priE@. ahsYAvH emgiEAviEl oAwiEAeyiluM ayA aview vc@ mrNmwu. 28ahsYAvieR Esvk A ayA"ew zrIrM o Etri kyi eyzElmiEl ekAuEpAyi. av ahsYAvien ayA"ew pUv i kErA ewAM dAvIdieR ngriel klRyi sMsHkric@. 29 EyArAM yi AEyli rAjAvAy tieR ptienAAM vxmANH ah sYAvH eydyiel rAjAvAytH. QEseblieR BIkrmrNM Ey yie EyliEl puRe vivrM QEseb aRiu. av ziErAlAr vc@ eki oi puR E EnAi jnAlyHriki ni. 31 Ey ngriEl Evzic@. QEs eb pRu, si%i! avenEAel nI nieR yjmAnen ekA! 32 Ey mkLi jnAlyiEl EnAi. av EcAdic@, rAeNeR p v? rANH? rEA mEA x$A jnAlyHiwyilUew Eyvien EnAi. 33 Ey avErAw pRu, QEseb lien tAE}iwk! aEA x$A QEseblien tAE}i@. QEseblieR EcAryi ER BiiyiluM tirk"ew EmluM vI. tirk QEseblieR zrIr iEm nw. 34Ey vIiiEl kyRi tikyM wikyM ecyHt. qiH av pRu, zpie OIey ec EnAk. aveLA rAj puiyAytinA aveL sMsHkrik. 35 av QEseblien sMsHkriA EpAyi. qA avv"ew zrIrM keAnAyil . av"ew tlEyAi, pAd, eekik qiv mAEm kANAnAyL~. 36atinAlv tiriek v EyviEnAw kArYM pRu. aEA Ey pRu, yEhAv teR dAsnAy tizHbYnAy lIyAviEnAwH Q sEzM nkA pRu. lIyAvu pRu+ yie EyEdz vcH Q EseblieR zrIrM nAyH tiM. 37yi e Eylilu vyli cANkM EpAel QEseblieR zrIrM kiwM .avL@ew zrIrM tiricRiyA jn k}iyAet EpAM!
30

aver kANA o tirAren ay yHk. av smADAnilAENA v etArAyA dtEnAw pRyk. 18 atinA dt o tirR kyRi Eyvien kANA oAwic@EpAyi. dt pRu, EyArAMrAjAvu EcAdi , ni smADAnilAENA v etH? Ey pRu, smADAnM ekA u nin qkArYM? vH qe pi wk. pARAvukAr EyArAmiEnAw pR u, dt sMGieRywE EpAeyiluM ver mwieyiyi il. 19 anrM EyArAM rAmetA dten wi tirRyc@. ayA Eyvi eR sMGieRywei pRu, EyArAMrAjAvu pRy, smADAnM. Ey pRu, smADAnvumAyi nin kArYemAmil! qe piwk. 20 pARAvukAr EyArAmiEnAw pRu, rAme dt sMGieRyw E EpAeyiluM niyM mwiey iyiil. o kiRuenEAel ov teR rTM oAwiH. niMziyew pu nAy EyvienEAelyANv oAwi tH. 21 EyArAM pRu, qeR rTemA k! atinA B]tY EyArAmieR rTM tARAi. yi AEy rAjAvAy EyArA mM eydyiel rAjAvAy ahsYAvM t"ew rTeLAi Eyvien s ziAnAyi puRe@. yie Eylini nAEbAieR vyli vcH av prsHprM kumi. 22 EyArAM Eyvien ku EcAdic@, Ey, smADAnilAENA nieR vr vH? Ey mRupwi pRu, nieR a yAy QEseb vYBicArvuM BicA rvuM ec@iwEALM kAlM smADAn i vkyil. 23EyArAM oAwiEAkA nAyi tirey tiric@, EyArAM ah sYAviEnAw pRu, ahsYAEv, etA ekNiyANH! 24 pE Ey m}uv ziEyAewyM teR vielwH EyArAmieR puRH aeyH. aH EyArAmieR Xdyi lUew Lc@ kyRi. EyArAM teR rTi mric@ vI. 25 Ey teR EtrALiyAy bidHkAri EnAw pRu, EyArAmieR m]tEdhem wH yie Eyliel nAEbAieR vy liEl qRiyk. {AM nIyM EyArA mieR pitAvAy hAbiEnAewAM Etri sricEA avnH en eyAe sMBviem yEhAv pRtH oAik. 26yEhAv pRu, el {A nAEbAieRyM aveR pu AewyM rM ku. atinA hA bien Q vyli evc@ {A zii M. atinA EyArAmieR zrIremwH, yEhAv pR EpAel atH vyliEl eRiyk! 27 kH eydyiel rAjAvAy ah sYAvH pUEAryHwew oAwi

10

Ey zmrYyiel EntAe}u hAbinH zmrYyi q}up pu AAyi. Ey kkeL}u kyM av zmrYyi yie Eyliel BrNADipAM EntAM ayc@ ekAwkyM ecyH . hAbieR puAew rkAM av q}uti. kkLi Ey pRu, 2-3 Q k kiiyAluwen ni ni"ew

387
pitAvieR puAri vuM EyAgY nAyven etrewk. ni rT "M tirk"mH. nieLA zmAy ngrilA vsiM. ni yD"mH. ni etrew puen aveR pitAvieR siMhAs nilik. qiH ni"ew yjmA neR wMbinAyi EpArAwk. 4 pe yie Eyliel BrNADipAM EntA"M vl A et Byi. av pRu, ru rAjAAM (EyArAmiM ahsYAviM) Eyvien twyAnA yil. atinA nmM aven twyA k}iyil! 5 hAbieR BvnM sUic i yA, ngre niyiciv, mA, hAbieR puAew r kA qiv EyvinH o sEzM ayc@. { ayew dAs ArANH. au pRyetM { ecAM. {LAeryM rAjAvAil. nl etH ayH EtA ec@k. zmrYyiel EntA hAbieR ikeL vDi 6 anrM Ey EntAH rAm etA kwi ayc@. Ey pRu, ni qe piNyHkyM as rikyM ec@evi hAbieR puAew tleviLyk. qiver nAeL Q smyH yie Eyli qeR ywE ekAuvrik. hAbinH q}up puAAyi . av avew ritALAy ngr iel EntAAeAmAyi. 7 ng rEntAA k lBic E A rAjA vieR puAer piwicH q}up Eper yM ekA. qiH EntA rAjpu Aew tlk wkLilAi. wk av yie Eyli Eyvinyc @ ekAw. 8dt EyvieRywE vH avEnAw pRu, av rAjpu Aew tlk ekAuviri! aEA Ey pRu, av ngrk vAwi BAtM ver ru nkLAyi iyiwk. 9 BAti Ey puRE ecH jn mi ni. ayA jnELAw pRu, ni nixHkL rANH. EnA, {AeneR yjmAnentier FAElAcn nwi. aEhe {A vDic@. qA hAbieR Q pu Aer rA vDictH? niLANven vDictH! 10 yEhAv pRyetlAM sMB viemH ni aRiyNM. hA bieR wMbei ArY pR yA yEhAv lIyAvien pEyAgic@. sMBviemH av pR kArY yEhAvyiEA nwAkyM ecyHtiri . 11 atinA yie Eyli jIvici hAbieR wMbAer m}uvM Ey vDic@. qlA DAn vYik eLyM aw suXeLyM puErAhi

2 rAjAA 10:4-19

teryeml A M vDic @ . hAbieR buLilAeryM jIvEnAew viil. ahsYAvieR bueL Ey vDi 12 Ey yie Ey viH zmrYyiEl EpAyi. mAmEY Ey wyA t "ew ecriyAwkLiniM ErAmM mRi ci lmAy, wyAew pALyM q l ti. 13Ey, eyd yielrAjAvAy ahsYAvieR bu "mAyi sic@. Ey avErAw EcAdi c@, niLArANH? av mRupwi pRu, { eyd yiel rAjAvAy ahsYAvieR bu LANH. rAjAvieR ikELyM rAjmAtA vieR ikeLyM kANAnA { vtH . 14aEA Ey teRyA"k ELAw pRu, aver jIvEnAew piwi wk. EyvieRyAA ahsYA vieR bueL jIvEnAew piwiwi. av nAl iru EpAyi. Ey aver EbtH-qEKdinw o kiNRi smIp vc@ vDic@. Ey eryM jIvEnAew viil. Ey, EyAnAdAbien kum@ aviwM vitiEzxM Ey, ErKAbi eR punAy EyAnAdAbien kumi. EyAnAdAbH Eyvien sziA EpA v}iyAyi. Ey EyAnAdA bien zMsikyM avEnAw EcAdi kyM ecyHt+ {A niEAwAyiri EpAel nI qniM o vizVsHt suXAyiriEmA? EyAnAdAbH mRupwi pRu vH, {A nineA vizVsHt suXAyiriM. Ey pRu, a eneyi nieR eek nI. anrM Ey EyAnAdAbien qiiwic H teR rTiEl kyi. 16 Ey pRu, qEAewAM vrik. yEhAvyew kArYi qni vikA r q zmAeN kAk. aen EyAnAdAbH EyvieR rTi El kyRi. 17Ey zmrYyieli a EA}uM aview jIvici hAbi eR bueL m}uv vDic@. Ey avereylAveryM vDic@. yEhAv lIyAviEnAw pRetl A M Ey ecyH.
15

bAlieR rADker Ey viLi 18 anrM Ey jneLeylAM viLi c@i. Ey avErAw pRu, hAbH bAlien alM Esvic@. qA Ey bAlien wt EsviM! 19ni bAlieR qlA puErAhiteryM vAc keryM viLic@@k. bAlien rADi qlA jneLyM viLic@uk. orA EpAluM Q sELni pe wAtiritH. kArNM, qniH bAlinH o mhAyAgM k}iAH. Q sELn

2 rAjAA 10:20-11:4

388
yi AEyliel EyvieR BrNM yEhAv EyviEnAw pRu, nieR v] i ekAAM. ney {A pR kArYLA nI ecyHttH. nI ecNem {A #hic viD ite hAbieR wMbe nI nziic@. atinA nieR pigAmik nAlutlmRkELALM yi AEy BriM. 31 pE Ey pUmnEAew yEhA vyew niymLsric @ jIviA icil. yi AEylien pApiEl nyic eyAErAebyAmieR pAp ec@tH Ey niiyil.
30

i pewA etArAeLyM {A vDiM! pE Ey aver ctikyAyi . bAlieR rADker nziikyA yi EyvieR lYM. 20anrM Ey pRu, bAlinH o visE LnM ok. puErAhitA sELnM KYApikyM ecyH . 21anrM Ey yi AEylielAwM o sEz myc@. bAlieR qlA rADkM v. orA EpAluM vIi tiyiil . bAlieR rADk bAlieR ly iEl v. lyM jneLeAu niRu. 22 vO sUxicivEnAwH Ey pRu, bAlieR rADkel A M Ev vO ekAuvrik. ati nA ayA bAlieR rADkAvzY mAy vO ekAuv. 23 anrM EyvuM ErKAbieR pu nAy EyAnAdAbuM bAlieR lyi El Evzic@. Ey bAlieR rA DkErAw pRu, @M EnAi, yEhAv yew EsvkerAM niELAewAmi el Rvk. bAlieR rAD k mAEmyZevM Rvk. 24 bAlieR rADk bAlieR ly iiEl v}ipAwkLM EhAmyAg "M nwAnAyi Evzic@. qA EyvuM qp EpM puR kAnilAyi. Ey av ErAw pRu, Q jnLilAM r ewA avditH. ov orAeLey iluM rewAnvdic A ayA teR jIv ekAH ati AyiM ecNM. 25 EhAmyAgM k}iywen Ey pARA vukAErAwM nAykAErAwM pRu, ak kwH bAlieR rADker eylAM vDik. oM jIvEnAew lyi puRvrA avdi tH! atinA nAykA knM R vA" k"pEyAgicH bAlieR rADker v Dic@. pARAvukAM nAykAM EcH bAlieR rADkew zrIr puR EeRiu. anrM pARAvukAM nAykAM bAlieR lyieR Ryi kw. 26bAlieR lyi iel sHmArkzilk av puR ekAu vH lyM EhAmic@. 27anrM av bAlieR sHmArkzilk awic@ wc@. bAlieR lyvuM av awic@ wc@. av bAlieR lyM o vis nmRiyAi mAi. jn lM M o visnmRiyAyi pEyAgi . 28 aen Ey yi AEyli bAli eR rADn tk. 29qA Ey, yi AEylien pApiEl nyic , enbAieR punAy eyAErAebyA mieR pApLiniM piARiyil . EbETliluM dAnilum kALik"ew vi#h Ey nziicil.

hsAEy yi AEylien EtAli 32 aAlH yEhAv yi AEylieR cil BAg vicH E CdiAnArMBic @ . arAmiel rAjAvAy hsAEy yi A EyieR qlA atiikLiluM yi AEy lukAer prAjyewi. 33EyAA ndi ki} gAdH , rUEb, mne qivew lmwM m}uv giel yAd EdzvuM av kI}wi. aEA tA}Hvryi aErAEv mt gielyAdM bAzAMvery qlA lvuM hsA Ey kI}wi. EyvieR mrNM EyvieR melA v]ik"M yi AEyrAjAAew criM q # nHTi ErKewiyi@H. 35Ey mr NmwykyM teR pUv i kErAewAM sMsHkriewkyM ecyH. jn Eyvien zmrYyi sMsHkric@. Ey viEzxM aveR pu eyEhAvA hAsH yi AEylieR putiy rAjA vAyi. 36Ey pe@ vxM yi A Eyli BrNM nwi.
34

11

aTlYA eydyiel rAjmAr AereylAM vDi ahsYAvieR ayAyi aT lYA. teR pu mric@ qRi EA av q}uEH rAjAvieR wM bAMgeL m}uvM ekA. 2eyEhA Ezb, EyArAMrAjAvieR puiyM ah sYAvieR sEhAdriymAyi. rAjA vieR puArielArALAyi EyAvA zH. m@ ik vDie@ ekAi EA eyEhAEzb EyAvAzien qwH oLiic@. av EyAvAzienyM av eR pricArikeyyM teR kiwRyi sUic@. aen eyEhAEzbyM pri cArikyM EcH EyAvAzien aTlYA yiniM oLiic@. aen EyAvAzH ekAlewAti. 3 anrM EyAvAM eyEhAEzbyM yEhAvyew lyi oLic@. EyA vAzH aview RuvxM oLici. aT lYA eydEdzM BrikyM ecyH . 4 }AM vxM, tpuErAhitnAy ey EhAyAdA, kArYewyM aMgrkew yM nAyker yEhAvyew lyiEl

389
Lyc @ vi. anrM eyEhA yAdA avmAyi o krARuAi. l yi vc@ yEhAv avereAH o stYM eciic@. anrM av rAj mAren av kANic@ ekAw. 5 anrM eyEhAyAdA aveA kln nki. ayA pRu, ni ecEtH tANH. oAErA zbdini eRyM rMBi niLi mi elA Ep vrNM. rAjAvien ni aveR vstiyi sMriNM. 6 mE mielAH kvAwilAyiriNM. niy mielAH aMgrk piilu kvAwiluM aen ni EyAvAzien sMri o mti EpAelyAkNM. 7oAErA zb divsi eRyM aYi ni mi ru Ep yEhAvyew lyi kAv niH EyAvAzHrAjAvien sMriNM. 8 EyAvAzurAjAvH qEAe}Ae qview eyAeEpAyAluM ni aEhEAewA mAyiriNM. m}uv sMGvuM rAjA vien vlyM ecyH niNM. oAErA aMgrkM teR yDM Driciri NM. niELAw vLeryw v eryM ni vDikyM EvNM. 9 puErAhitnAy eyEhAyAdA klic EpAeleylAM nAykA asric@. oAErA nAykM teRyA"keL i. o sMGinH zb divsM rAjAvien sMrikyAyi EjAli. }H c yiel bAi divsLi rAjAvien sMrikyAyi m@ ru sMG "ew niEyAgM. averlAvM eyEhAyA dAey puErAhiteRywE EpAyi. 10puErAhit, nAykAH "M prick"M ekAw. dAvIdH yEhA vyew lyi vc "M pric k"mAyi atH. 11Q aMgrkA t"ew yD"mAyi lyieR vle ml mt we mlver ni. av yAgpIWiM lyiM i luM rAjAvu lyM szicEAe}Ae aEhi iluM ni. 12v EyAvAzien puRE ekAuv. av EyAvAzien kirIwM DriikyM rAjAvuM eedvvuM tilu krA av nk@kyM ecyH. anrM av av en aBiExkM ecyHtH putiy rAjAvAi IkyM ecyH. av eekk ekAi viLic@ pRu, rAjAvH nINA vA}e! 13 aMgrkewyM jn"ewyM z bHdM aTlYA rAjH{i Ek@. atinAlv yEhAvyew lyilu jn" ewywE ec. 14rAjAvH sHtMBin wH yTAAn nitH aTlYA ku. EntA"M jn"M rAjAvi kAh LM viLiM qlAvM vLer sxHw rAyiriM av ku. aTlYA kAh LM viLi EkkyM teR mEnAviu bHDi aRiyiA teR vO vli c@ kIRukyM ecyH. anrM aTlYA viLic@ vi, rAjEAhM! rAjEAhM!
15

2 rAjAA 11:5-12:5

puErAhitnAy eyEhAyAdA BwA ew mtlArAy nAykAH o kln nki. eyEhAyAdA avErAw pR u, aTlYey lyi puRE ekAuEpAvuk. aveLyM av"ew ayAyikeLeylAM vDik. pE yEhAvyew lyi vcH aver vDitH. 16 atinA ekAAriEl tir vAwi qiy wen BwA aveL piwiwi vDic@. 17anrM eyEhAyAdA yEhAvyHM rAjAviM jnmiwyi lu krARuAi. rAjAvuM jn"M yEhAvyEwtAeNH Q krA kANi . rAjAvuM jn"mAyM eyEhAyAdA krARuAi. rAjAvu jn Evi q ecNemH Q krA pRy. jn rAjAvien asrikyM piwkyM EvNemM krARi pRy. 18 anrM jneLlAM vYAjeedvmAy bAlieR lyiEl EpAyi. jn bAlieR vi#hvuM yAgpIW"M tk. av av pl pl kxN LAi. jn bAlieR puErAhitnAy mAen yAgpIWi mi vc vDic@. atinA puErAhitnAy eyEhAyAdA yEhAvyew lyM pripAliA keL ewi. 19puErAhit jneL eylAM nyic@. av yEhAvyew l yiniM rAjAvieR vstiyi El EpAyi. rAjAvieR viEzx aMg rkM nAykAM rAjAviEnAewA EpAyi. melAvM aver piw. av rAjAvieR vstiyew mKYEv zn kvAwiEl EpAyi. anrM EyAvAzurAjAvH sMihAsnili. 20 jneLlAM sEAxic@. ngrM zAmA yi. aTlYArAjH{i rAjekAArinH smIpM vcH vALinA ekAlewkyM ecyHti. 21 rAjAvAyEA EyAvAzinH }u vy Ayi. EyAvAzH teR BrNmArMBi Ey yi AEyrAjAvAytieR }AM vxmANH EyAvAzH BrNmArM Bict. EyAvAzH eyzElmi nAl v H xM BrNM nwi. Eb-Ezbyiel sibYA yi ayA"ew a. 2 yEhA vyew xHwiyi zriyAy EyAvAzH ecyHt. teR jIvitiluwnILM EyA vAzH yEhAvey asric@. puErAhit nAy eyEhAyAdA aven pWiic kArY av vic@. 3pE av tl nziicil. rADnA lLi jnLEA}uM v}ipAwkM DUpAcnk"M aici. lyieR aNiH EyAvAzH kli 4-5 EyAvAzH puErAhitAErAw pRu, yEhAvyew lyi vzYi

12

2 rAjAA 12:6-13:3

390
ecH pNiAer EcAdYM ec@kEyA Ayil. qekAeA pNi A vizVsHtrAyi! 16 aprADblik"M pApblik"M a iEA jn pNM nki. pE pNM yEhAvyew lyM pNit pNiA nkAnl pEyAgict. H pNM puErAhittAyi. EyAvAzH hsAEyliniM eyzElmien ri 17 arAmiel rAjAvAyi hsAEy. hsAEy, gHngrientier y i puRe@. gien hsAEy prA jyewi. anrM ayA eyzEl mientier yi tAeRw. 18 eyEhAzAPAH , eyEhArAM, ah sYAvH qiv eydyiel rAjAA rAyi. av EyAvAzieR pUvik rAyi. av yEhAvyH H DArALM sADn kA}Hcvci. av l yi sUiei. EyAvAM yEhAvyH H DArALM kA}H c vsH t nkiyi. EyAvAzH m}uv sAD nL@M, lyiluM teR ekAAri lum sVvuM qw. anrM EyAvAzH vilEyRiy vsHt arA miel rAjAvAy hsAEyli nki. tA sVIkric niDikeLlAM eyzEl mien miA pripAwiyiniM hsAEylien piiriic@. EyAvAzieR mrNM EyAvAzieR qlA mhdHv]ik"M eydyiel rAjAAew criM q #nHTi q}utiyi@H. 20 EyAvAzieR EdYAgA aEh ientier FAElAcn nwi. silA yiEl pAtyilu miElAyew vs tiyi vcH av EyAvAzien vDic@. 21 ziemyAieR punAy EyAsAKAM EzAEmrieR punAy eyEhAsAbAdM yi EyAvAzieR EdYAgA. avrAyi EyAvAzien vDictH. jn EyAvAzien teR pUvik ErAewAM dAvIdieR ngri sMsH kric @ . ayAEzxM EyAvAzieR pu amsYAvH putiy rAjAvAyi.
19

pNmH. jn lyiEl sAD n nkiyi@H. jnsMKYeyw EA jn lyiEl nitiy wci@H. wAet oQdArYmAyM jn lyiEl pNM nkiyi@H . puErAhitArAy ni pNemwH yEhAvyew lyieR aNi k ecNM. oAErA puErAhitM avr v Esvi jnLiniM ki@ pNM pEyAgiNM. ayA pNM yEhAvyew lyieR EkwpAw k tIvA pEyAgiNM. 6 qA puErAhitA aNi k nwiyil . EyAvAzieR BrN ieR pi mAM vxiluM puErAhitA lyM nAiyiil. 7 atinA EyAvAzurAjAvH puErAhit nAy eyEhAyAdeyyM m@ puErAhit AeryM viLic H avErAw EcAdic @ , nieLANH lyieR a Nik ecAtH? ni Esvi jnLiniM pNM sVIkritH. pNM pEyAgi nik. pNM lyM nAA te pEyAgi NM. 8 jnLiniM pNM sVIkri niAemH puErAhitA stic@. pE lyM nAEtielM av niyic @ . 9atinA puErAhitnAy eyEhAyAdA o epieywH atieR mkLi o dVArmi@. anrM eyEhA yAdA epi yAgpIWieR et vz vc @ . atH jn yEhAvyew lyiEl Evzi vAti lAyi. puErAhitAri cil l y vAti kAv ni. jn yEhAvyH nkiy pNM qwH av epiyiliu. 10 anrM lyiEl EpAEA jn pNM epiyi niEpi A wi. rAjAvieR kArYdziyM tpuErAhitM epiyi DArALM pNme kH pNM qw. av pNM qi sikLilAi. 11an rM av yEhAvyew lyi EjAli ecyHtv tiPlM. nki. yEhAvyew lyi pNit mr NiAM m@ niAN EvlAM av tiPlM nki. 12klNiAM kl @ ev@kAM tiPlM nkA av pNM pEyAgic@. twi, ec klH, yEhAvyew lyM nAA sADn qiv vAA pNM pEyAgic@. 13-14 jn yEhAvyew lyi El pNM nki. qA evii EmA kikkELA EkAkELA kAhL ELA sVMekAEA eviekAEA pAELA AA puErAhitA pNM pEyAgicil. pNiA tiPlM nkAEn pNM pEyAgi c@Z. pNiA yEhAvyew lyM nAkyM ecyH. 15M pNM m}u v qkEyA pNien sMBvi

13

eyEhAvAhAsH teR BrNmArMBi EyvieR punAy eyEhAvA hAsH zmrYyi yi AEyrAjA vAyi. atH ahsYAvieR pu EyAvAzH eydyi rAjAvAytieR pimAM vxmAyi. eyEhA vAhAsH ptiEn}u vxM BrNM nwi. 2 yEhAvyew xH w iyi tiyAy kArY eyEhAvAhAsH ecyH . yi AEylien pApiEl nyic , enbAieR punAy, eyAErAebyA mieR pAp eyEhAvAhAsH pi w. aArY ec@tH eyEhAvA hAsH niiyil. 3aEA yEhAv yHH yi AEyliEnAw vliy EkApm

391
Ayi. yEhAv yi AEylien arAmi eR rAjAvAy hsAEylieRyM ayA "ew pu eb-hddieRyM BrN ikI}ilAi. yi AEyjntyEm H yEhAvyew kN 4 anrM teL riNemH ey EhAvAhAsH yEhAvEyAw yAcic @ . yEhAv aven vic@. yEhAv yi A EylieR kxHwAwk kAkyM arA mYrAjAvH yi AEylukAer qen kxHw ewiey mnilAkyM ecyH. 5 atinA yEhAv yi AEylien riA orAeL ayc@. yi AEylukA arAmYri niM EmAcitrAyi. aen yi AEylukA sVBvnLiEl p}y EpAel mwieyi. 6 qA yi AEylien pApiEl nyic eyAErAebyAmieR pApeL yi AEylukA piw. yi AEylu kA eyAErAebyAmieR pAp w . av zmrYyi aEzrAsHtMB sUikyM ecyH. 7 eyEhAvAhAsieR eesnYe arAmiel rAjAvH prAjyewi. arA mYrAjAvH vLeryDikM BwAer vDic@. ap tirwyALikeLyM p EtkeLyM ptinAyirM kAlA"keLyM mAM avEzxiic @ . eyEhAvAhA sieR BwA emtiAlH kAi pR ptiEpAelyAyi. 8 eyEhAvAhA sieR qlA v]ik"M yi AEy rAjAAew criM q #nHTi ErKewiyi@H. 9eyEhAvAhAsH mr NmwykyM pUvikErAewAM sMsHkri ewkyM ecyH. jn eyEhAvA hAsien zmrYyi sMsHkric@. eyEhA vAhAsi EzxM ayA"ew pu eyEhAvAzH putiy rAjAvAyi.

2 rAjAA 13:4-22

vAzH zmrYyi yi AEyrAjAAErA ewAM sMsHkrie@. eyEhAvAzH qlIzey szi 14 qlIzA ErAgiyAyi. piIwH Q ErAgM mlM qlIzA mrikyM ecyH. yi A EyrAjAvAy eyEhAvAzH qlIzey sziA EpAyi. eyEhAvAzH qlIz yew mi kru. eyEhAvAzu pR u, qeR pitAEv, qeR pitAEv! yi AEylieR Etk"ewyM tirk" ewyM smymAENA tH?* 15 qlIzA eyEhAvAziEnAw pRu, o vil@M tAM auk"emwk. eyEhAvAzH o vil@M tAM au k"M qw. 16aEA qlIzA yi A EyrAjAviEnAw pRu, nieR eek viliE vyHk. eyEhAvAzH teR eekk viliE vc@. anrM qlI zA teR eekk rAjAvieR eekkLi E vc@. 17qlIzA pRu, ki}E jnAl R. eyEhAvAzH jnAl R. aEA qlIzA pRu, q@k. eyEhAvAzH qyH. aEA qlIzA pRu, atA yEhAvyew vijy ieR aH! vijyieR aH arA mi mkLi! arAmYer nI aEPi vc@ EtAliM. nI aver nziikyM ec@M. 18 qlIzA pRu, aukeLw. eyEhAvAzH aukeLw. aEA qlIzA yi AEyrAjAviEnAw pR u, tRyi awik. eyEhAvAzH m tvN tRyilwic@. qiv ni i. 19eedvpux eyEhAvAziEnAw EkApic@. qlIzA pRu, nI RtH aEA ERA tvNeyiluM awiN mAyi! aEA arAmYer nziiM ver ninver EtAliAnAmAyi! pE EA nI arAmien m tvN mAEm EtAli! H qlIzyew klRyi ortButM sMBvi 20 qlIzA mrNmwykyM jn av en sMsH k rikyM ecyH . vs i ori o sMGM EmAvAbYBwA yi AEyliEl v. yi ekA ywiAnANH av vtH. 21mric orAeL sMsHkrikyAyi cil yi AEylu kA BwAer ku. yi AEylukA m]tEdhM qlIzyew klRyiEle RiH oAwiEAyi. mricv qlIz yew aikLi sHpzicEA te ayAH jIv vyH kyM ayA sVM kAlukLi q}uE@nikyM ecyH! eyEhAvAhAsH yi AEyngr tiriek piwi 22 eyEhAvAhAsieR BrNkAlH qlA divsvuM arAmYrAjAvAy hsA
yi AEylieR ... t? eedvM vH aey H ekAuEpAkA smymAENA tH qM.

eyEhAvAzieR yi AEyBrNM EyAvAhAsieR pu eyEhA vAzH zmrYyi yi AEyrAjAvAyi. EyAvAzH eydArAjAvAytieR m E}AM vxmAyi atH. eyEhAvAzH ptinARu vxM yi AEy Bric@. 11y EhAvyew xHwiyi tiyAy kArY LANH yi AEyrAjAvAy eyEhAvAzH ecyHttH. yi AEylien pApiEl nyic, enbAieR punAy eyAErA ebyAmieR pAp ec@tH ayA niiyil . eyEhAvAzH pAp w ecyH. 12eyEhAvA zieR qlA v]ik"M eydArAjA vAy amsYAvientier ayA ecyHt y"M yi AEy rAjAAew criM q #nHTi ErKewi yi@H . 13eyEhAvAzH mrNmwykyM teR pUvikErAewAM sMsHkrie wkyM ecyH. eyAErAebyAM putiy rAjAvAkyM eyEhAvAzieR siMhA snilirikyM ecyH . eyEhA
10

2 rAjAA 13:23-14:19
23

392
eyEhAvAzieRywH amsYAvH dt Aer ayc@. amsYAvieR sEzM tAyi, v, nm yi En En EpArAwAM. 9 yi AEyrAjAvAy eyEhAvAzH ey dyiel rAjAvAy amsYAvinH o mRu pwi ayc @ . eyEhAvAzH pRu, elbAEnAniel mwH elbAEnA niel EdvdA v]ienA sEzm yc@. ati, nieR puiey qeR mk vivAhM ecyH ekAw qH. qA elbAEnAniniH o kA@m]gM mwi mkLilUew nwEpAyi. 10 stYi nI qEdAmien EtAl i c @ . pE qEdAmi Emlu nieR vijy i nI aBimAni. qA vIili epAcM pRyk. ninte } mAAtirik. en ecyHtA nIyM niEAewAM eydyM vI}uM! 11 qA amsYAvH, eyEhAvAzieR mRiyi vkevcil. atinA yi A EyrAjAvAy eyEhAvAzH , eydA rAjAvAy amsYAvientier yM ec A eydyiel EbH-EzemziEl EpAyi. 12yi AEy eydey EtAli c@. qlA eydAM vIiElEAwi. 13 EbH-Ezemzi, yi AEyrAjAvAy eyEhAvAzH ahsYAvieR punAy eyEhAvAzieR puM eydyiel rAjAvumAy amsYAvien piwiwi. ey EhAvAzH amsYAvien eyzElmiEl ekAuEpAyi. eyEhAvAzH eyzEl mieR Bii qyImiel kvAwM mt mltver aRuRwiEyALM epALic@. 14 qiH eyEhAvAzH yEhAvyew l yiluM rAjekAAriel niDiryi lum m}uv sVvuM eviyM qw . jneL eyEhAvAzH teR twvu kArAyi ekAuEpAyi. anrM av zmrYyiEl mwiEAyi. eydArAjAvAy amsYAvientier yM ecyHttwm eyEhAvAzieR v]ik m}uv yi AEyrAjA Aew criM q #nHTi ErKe wiyi@H . 16eyEhAvAzH mrNmwy kyM teR pUvikErAewAM sMsHkri ewkyM ecyH. yi AEyrAjA AErAewAM zmrYyilANH eyEhAvAzH sMsHkrietH. ayAEzxM ey EhAvAzieR pu eyAErAebyAM putiy rAjAvAyi. amsYAvieR mrNM eydArAjAvAy EyAvAzieR pu nAy amsYAvH, yi AEy rAjAvAy eyEhAvAhAsieR punAy eyEhA vAzieR mrNEzxM ptinu ekAlM jIvic@. 18amsYAvieR qlA mhdHv] ik"M eydArAjAAew criM q pusHtki q}utiyi@H. 19ey zElmi jn amsYAvientier o FAElAcn nwkyM amsYAvH lAKIziEl oAwiEAvukyM ecyH.
17 15

Ey }"Ai. pE yEhAv yi AEyjntEyAwH kANYM kAi. yEhAv kANYEAew yi AEylukA ErAewAM ni. qekAeA aAhAmM yisHhAM yAEAbumAyi av krARuAiyi. qiuM yEhAv yi AEylukAer nziik EyA aver eekevwiykEyA ecyHtil. 24 arAmiel rAjAvAy hsAEy mrN, mwykyM eb-hddH ayA EzxM putiy rAjAvAkyM ecyH. 25teR mrNimH hsAEy eyEhAvA zieR pitAvAy eyEhAvAhAsi niM yi tAM ngr piwi ec w i. qAliEA eyEhA vAzH hsAEylieR pu eb-hd dieR eekyiniM ngr tiri c@ piwic@. eyEhAvAzH eb-hddien m AvzYM EtAlicH ngr tiric@ piwic@. amsYAvH eydyi BrNmArMBi eydyiel rAjAvAy EyAvAzi eR pu amsYAvH, eyEhAvA hAsieR punAy EyAvAzieR rAM BrNvxi, rAjAvAyi. 2 BrNmArMBi cEA amsYAvinH pu vy Ayi. amsYAvH peA vxM eyzElmi BrNM nwi. ey zElMkAriyAy eyEhAvA yi amsYAvieR mAtAvH. 3 zrieyH yEhA v pR kArYEL amsYAvH ecyH Z. qA teR pUviknAy dAvIdi enEAel av pUmAyM eedve piwil. teR pitAvAy EyAvAzH ecyHt qlA kArY"M amsYAvH ec yH. 4av tl nziicil. rADnAlLi jnLiM v}ipAwkM DUpANvuM nwH. 5 rAjYiEm tniH zmAy niy NmAyEA amsYAvH , teR pitAvien ekA EdYAgAerey lAM vDic@. 6pE EmAezyew nYAy mAN pusHtki q}utiyiri mlM ekAlyALik"ew ikeL av vDic i l . EmAezyew niymi y EhAv Q kln nki+ ik"ew v] iH mAtApitA vDzi nk tH . mAtApitA"ew v] iH i kM vDzi nktH. orA sVyM ecyHt tiyHE ayAeL ziivA pAwZ. 7 amsYAvH, @tA}Hvryi vcH pti nAyirM qEdAmYer vDic@. yi amsYAvH EslA piwiecwkyM ati en eyAkHetEy q viLikyM ecyH, veryM lM eyAet Ey q EprieyA viLi ewtH. amsYAvH eyEhAvAzientier ymA#hi 8 yi AEyrAjAvAy EyvieR punAy eyEhAvAhAsieR punAy

14

393
pE jn amsYAvinH piAel lAKIziEl ciler ayc@. av am sYAvien lAKIzi vcH vDikyM ecyH. 20av amsYAvieR m]tEdhM tirR kyi tiric@ ekAuv. amsYAvH dAvIdieR ngri teR pUvikErAewAM sMsHkrie@. asrYAvH eydyi BrNmArMBi 21 anrM eydA asrYAvien putiy rAjAvAi. asrYAvi pti nARu vyAyi. 22aen amsYAvu rAjAvH mrNmwykyM teR pUvik ErAewAM sMsHkriewkyM ecyH. anrM asrYAvH lH vIuM pNi ykyM eydyH tiriek nk@kyM ecyH. eyAErAebyAM rAm yi AEyli teR BrNmArMBi 23 EyAvAzieR punAy amsYAvH eydArAjAvAyitieR ptinAM vxM yi AEyrAjAvAy eyEhAvA zieR punAy eyAErAebyAM zmrY yi BrNmArMBic@. eyAErAebyAM nAl eA vxM Bric @ . 24yEhAvyew xHwiyi tiyAy kArY eyAErA ebyAM ecyH. yi AEylien pApi El nyic, enbAieR punAy eyAErAebyAmieR pAp ec@tH eyAErAebyAM w. 25ElEbAhAmAH mt arAbAkw*very yi AEy lieR EdzM eyAErAebyAM tiriek piwic@. yi AEylieR yEhAv teR dAsM amiAyiyew pumAy EyA nyilUew pREpAelyA sMBvi ct. gHehP sVEdziyAyi ami H Ayi. 26awimk"M sVtmwM skl yi AEylukAM vLer kxHwewtH yEhAv ku. yi AEylien shAyi A k}iymAyi M avEzxici il. 27yi AEylieR nAmM ElAk niM lAyHm ec@emH yEhAv pR il . atinA yi AEyjntey riA yEhAvey EhAvAzieR punAy eyAErAebyAmien pEyA gic@. 28 eyAErAebyAmieR qlA mhdHv] ik"M yi AEyrAjAAew cri M q pusHtki q}utiyi@H. eyAErAebyAM yi AEyliEvi dE ezM hAmAM piwiecwtH tilu ew. (Q ngr eydyEwtA yi.) 29eyAErAebyAM mrNmwykyM yi AEyrAjAArAy teR pUvi kErAewAM sMsH k riewkyM ec yH . eyAErAebyAmieR punAy esKrYAvH ayA EzxM putiy rAjA vAyi. asrYAvieR eydABrNM eyAErAebyAM yi AEyrAjAvA ytieR pE}AM vxM am

2 rAjAA 14:20-15:14

sYArAjAvieR pu asrYAvH ey dyiel rAjAvAyi. 2BrNmArMBicEA asrYAvi ptinARu vyAyi. ayA eyzElmi apiru vxM BrNM nwi. eyzElMkAriyAy eyKAlYA yi asrYAvieR a. 3 teR pitAvAy amsYAvienEAel te, yEhAvyew xHwiyi zriyAy NH asrYAvH ecyHttH. teR pitA vAy amsYAvieR v]ikeLlAM a srYAvH piw. 4 qA tl ayA nziikyAyil. Q rADnAlLi jnLiM v}i pAwk"M DUp"M ai. 5 yEhAv, asrYArAjAvien xHWErA giyAi. mrNM ver ayA o xHWErA giyAyi. asrYAvH EveR o vsti yilAyi tAmsicitH. rAjAvieR punAy EyATAM ekAArADikAriyAyi nIti nivhNM nwi. 6 asrYAvieR qlA mhdHv]ik "M eydArAjAAew criM q pusHtki q}utiyi@H. 7 asrYAvH mrNmwykyM dAvIdieR ngri teR pUvikErAewAM sMsHkrie wkyM ecyH. ayA EzxM asrYA vieR pu EyATAM putiy rAjAvAyi.

AEyliEm esKrYAvieR *hsVkAle BrNM 8 eyAErAebyAmieR punAy esK rYAvH Ru mAsM zmrYyi yi AEy Bric@. eydArAjAev nilyi as rYAvieR BrNieR meAM vx ilAyi atH. 9yEhAvyew xHwi yi tiyAy kArY esKrYAvH ec yH. teR pUvik ecyHt kArY te avM ecyH. yi AEylien pApiEl nyic enbAieR pu eyAErAebyAmieR pAp ec@tH av avsAniicil. 10 yAEbzieR punAy zlM esK rYAvientirAyi FAElAcn nwi. jnew mi vcH zl<M esKrYA vien vDic@. ayA EzxM zlM putiy rAjAvAyi. 11esKrYAvieR me lA v]ik"M yi AEyrAjAA ew criM q #nHTi q}utei @H. 12aen yEhAvyew vAk yATAYmAyi. aveR pigAmik"ew nAlu tlmRA yi AEyli rAjA ArAemH yEhAv EyviEnAw pR i. zl<mieR *hsVkAle yi AEyBrNM 13 iyAvieR eydABrNieR meAtAM vxM, yAEbzieR pu nAy zl<M yi AEyli rAjAvAyi. zl<M zmrYyi o mAsM rAjAvAyi. 14 gAdiyew punAy emnEhM ti yiniM zmrYyiElei. yAEb zieR punAy zlmien emnEhM vDi

yi

15

arAbA kw cAvukw.

2 rAjAA 15:15-38

394
ephYAvieR qlA DAn v] ik"M yi AEyrAjAAew criM q #nHTiluH. EphieR yi AEy BrNM asrYAvH eydyiel rAjAvAyti eR apirAM vxM ermlYAvi eR punAy EphH zmrYyi yi A EylieR BrNM rMBic@. EphH p vxM Bric@. 28ete yEhAv pR kArY EphH ecyH. yi A EylieneAu pApM ecic, enbA ieR punAy eyAErAebyAmieR pAp ec@tH EphH niiyil. 29 aUriel rAjAvAy tig H p iEl es yi AEylientier yi v. EphH yi AEy rAjAvAyi kAlAyi atH. QEyA, Eb EbH-myK, yAEnAvhH, EkedzH, hA EsA, gilyAdH, eglIli qI l "M nPHtAliyew m}uvEdzvuM tig H H piEles piwiec w . tig H piEles Q lLiel jneL aUriEl twvukArAyi ekAuEpAyi. 30 lAvieR punAy EhAEzy erm lYAvieR punAy Ephientier FAElAcn nwi. EhAEzy Ephien vDic@. anrM Ephi EzxM EhA Ezy putiy rAjAvAyi. IyAvieR punAy EyATAM eydyiel rAjAvAy tieR ptAM vxilAyi atH. 31 EphH ecyHt qlA vliy kArY "M yi AEyrAjAAew criM q #nHTiluH.
27 26

c@. anrM ayA EzxM emnEhM putiy rAjAvAyi. 15 zl<mieR qlA v]ik"M, esK rYAvientier av nwiy FAElA cn shitM yi AEy rAjAAew criM q #nHTi q}utiyi@H. emnEhmieR yi AEy BrNM zlmieR mrNEzxM emnEhM, tipH shM prisrEdz"M kI}wi. avnH ngrkvAwM RekAwvA jn vistic@. atinA emnEhM aver EtAlikyM ngrilu gBiNikeLeylAM piL kLykyM ecyH. 17 asrYAvieR eydABrNieR meAtAM vxM gAdiyew pu nAy emnEhM yi AEyli rAjAvAyi. emnEhM zmrYyi p vxM BrNM nwi. 18yEhAvyew xHwiyi ti yAy kArY emnEhM ecyH. yi A EylieneAu pApM ecic, enbA ieR punAy eyAErAebyAmieR pAp ec@tH ayA avsAni icil. 19 aUrAjAvAy pU yi AEylien tier yi v. emnEhM pUlinH q}upAAyirM pQu evi nki. teR rAjYM zmAtinH pUlieR piN EnwAnANH emnEhM DnM ekAwtH. 20DnikM zmAyvri niM krM piricANH emnEhM pNM sVpict. emnEhM oAErAM H ptH oQsH evi krM mi. anrM emnEhM pNM aUriel rAjAvi nki. atinA aUriel rAjAvH yi A Eyli tAet aviwM vi@. 21 emnEhmieR qlA mhdHv]ik"M yi AEyrAjAAew criM q #nHTi q}utiyi@H. 22emnEhM mr NmwykyM teR pUv i kErAewAM sMsHkriewkyM ecyH. emnEh mi EzxM ayA"ew pu ephYAvH putiy rAjAvAyi.
16

ephYAvieR yi AEyBrNM asrYAvieR eydABrNieR aptAM vxM emnEhmieR punAy ephYAvH zmrYyi yi AEylieR rAjAvAyi. ephYAvH ru vxM Bric@. 24 yEhAvyew xHwiyi tiyAy kArY ephYAvH ecyH. yi AEylien eAu pApM ecic, enbAieR pu eyErAebyAmieR pAp ec@tH ephYAvH avsAniicil. 25 ermlYAvieR punAy EphH yi ephYAvieR eesnYADi p. EphH ephYAvien vDic@. zm rYyi rAjekAAri vcANH ayA aven vDict. ephYAvien vDi H EA ap gielyAdkA wi Ep hiEnAewAmAyi. anrM Ep hH, ephYAvi EzxM putiy rAjA vAyi.
23

EyATAM eydyi BrNmArMBi 32 IyAvieR punAy EyATAM ey dyi rAjAvAyi. ermlYAvieR pu nAy EphH yi AEyrAjAvAytieR rAM vxmAyi atH. 33rAjAvA EA EyATAminH pu vyAyi . EyATAM eyzElmi ptinARu vxM Bric@. sAEdAieR puiyAy eyzA yi EyATAmieR a. 34 teR pitAvAy IyAvienEAel, yEhAvyew xH w iyi zriyAy EyATAM ecyH. 35qAlyA t l nziikyAyil. jnLiM rADnAlH blik"M DUp"M aiH . EyATAM, yEhAvyew lyinH tkvAwM niic@. 36EyA TAmieR qlA mhdHv]ik"M eyd yiel rAjAAew criM q #nHT i q}utiyi@H. 37 aAlH eydyH e tier yM ec@tinH yEhAv arAmiel rAjA vAy ersIenyM ermlYAvieR pu nAy EphienyM ayc@. 38EyATAM mrNmwykyuM teR pUvikErAewAM dAvIdieR ngri sMsHkriew kyM ecyH. EyATAmi EzxM aveR pu hAsH putiy rAjAvAyi.

395

2 rAjAA 16:1-17:3

16

hAsH eydyew rAjAvA ermlYAvieR punAy Ephi eR yi AEyBrNieR pti En}AM vxM EyATAmieR punAy hAsH yi AEylieR rAjAvAyi Br NmArMBic@. 2rAjAvAEA hAsinH p vyAyi. ayA ptinARu vxM eyzElmi BrNM nwi. ayA teR pUviknAy dAvIdienEAelyA yiil. yEhAvyew xHwiyi zri yAy kArY hAsH ecyHtil. 3yi AEyrAjAAer EpAelyAyi hAsH jIvictH. ayA teR pu enEAluM agH n iyi blik}ic @ .* yi AEylukA v kAlH yEhAv nib pUv M o}iic jntk"ew ekAwM pAp te hAsH ecyH. 4 tlLiluM kLiluM pc mr "ew viluM hAsH blik"M DUp "M aic@. 5 arAmieR rAjAvAy ersIM yi A EyrAjAvAy ermlYAvieR punAy EphM eyzElmientier yi v. ersIM EphM hAsien vL eiluM aven EtAl i AnAyil . 6 aAlH arAmYrAjAvAy ersI l H tiric@ piwic@. liel qlA eydAeryM ersI ekAuEpAyi. li irtAmsmAiy arAmY M aview tAmsi. 7 aUrAjAvAy tig H - piElEsRi eRywH hAsH dtAer ayc@. sEzM tAyi+ {Anyew dA s. {A ayH H puenEAel yANH. view vH arAmielyM yi A EylielyM rAjAAriniM qe riENEm! 8 yEhAvyew lyi luM rAjAvieR ekAAriel KjnAvi luM m}uv sVvuM eviyM hAsH EzKric@. qiH hAsH atH aUrAjAvinH ayc@ ekAw. 9 aUri el rAjAvH hAsien ecvieAu. dEezientier yM ecA aUri el rAjAvH puRe@. rAjAvH ngrM piwiecwkyM dEeziel jneL kIriEl twvukArAyi ekAuEpAvuk yM ecyH. ersIen aEhM vDik yM ecyH. 10 aUriel tigHpiElEsrien kA NA hAsu rAjAvH dEeziEl EpAyi. dEeziel yAgpIWM hAsH ku. yAgpIWieR mAt]kyM Gwn yM hAsurAjAvH puErAhitnAy QrI yAvinH ayc@ ekAw. 11anrM QrI yAvH, hAsurAjAvH dEeziniM ayc@ekAw mAt]kysricH yAg pIWM niic@. hAsurAjAvH dEez iniM mwieyM mute QrI yAvH q puErAhit yAgpIWM ni ic@. 12 dEeziniM mwieyiy rAjAvH yAgpIWM ku. aEhM ati

blikLic@. 13yAgpIWi, hAsH teR EhAmyAg"M DAnYblik"M aic@. hAsH teR pAnIyyAgM yAgpIWielA}ikyM smADAnbli yew rM yAgpIWi tLikyM ecyH. 14 lyi mi yEhAvyew sm niM oAuyAgpIWM hAsH qw. ahAsieR yAgpIWiM yEhAvyew lyiM wyHAyi yAgpIWM. oAyAgpIWM hAsH teR yAgpIWieR vw vz vc@. 15puErAhitnAy QrIyAvinH hA sH o kln nki, BAtiel EhAm yAg, sAyADAnYblik, Q rAjYe jn"ew pAnIyyAg qiv EhAmitinH vliy yAgpIWM pEyAgik. EhAmyAg"ewyM blik"ewyM rM m}uvM vliy yAg pIWi tLik. pE oAErA kAlM eedvini EcAdY EcAdi tinAyiriM oAyAgpIWM {Ap EyAgik. 16puErAhitnAy QrIyAvH hAsH r AjAvieR ql A kl n k"M asric@. 17 evllkk tRc vikM puErAhitA eekk}ukA etAi kM aviewyAyi. hAsu rAjAvH plkkM etAikM nIM ec@ kyM vik tkkyM ecyH t . aEhM vliy eveAiey ati kIe} nii oAkALkewEmniM qwkyM ecyHt. vliy etAi av kl@ nwv}iyi vc@. 18hAsH mwiy lM zbinAyi qw. pNi A atH lyii niic@. rAjAvi puRe kvAwM hAsH nIM ecyH. aUriel rAjAvien k tiyANH yEhAvyew lyiniM hAsH nIM ecyHttH. 19 hAsieR qlA mhdHv]ik"M eydyiel rAjAAew criM q #nHTi q}utiyi@H. 20hAsH mr NmwykyM teR pUv i kErAewAM dAvIdieR ngri sMsHkriewk yM ecyH . hAsiEzxM hA sieR punAy hisHkIyAvH putiy rAjAvAyi.

17

puen ... blik}ic@ teR puen agHni yilUew kwivi@ qM.

EhAEzy yi AEyli BrNmArMBi lyew punAy EhAEzy zmrY yi yi AEylieR BrNmArM Bic@. hAsieR eydABrNieR pAM vxilAyi atH. EhA Ezy o vxM BrNM nwi. 2 ete yEhAv pR kArYLANH EhAEzy ecyHttH. pE tni mu Bric yi A Ey rAjAAerEAel cIyAyi il EhAEzy. 3 aUriel rAjAvAy zmEnes EhA EzyyHetier yi vrikyM a yAeL EtAlikyM ecyHt. EhAEzy

2 rAjAA 17:4-23

396
k {A nkiy nYAymANM pi wk. 14 qA jnL ecvieAil . av t"ew pUvikerEAel kWin XdyrAyi. avew pUvik t "ew eedvmA yEhAvyi vizVsi cil. 15yEhAvyew niym"M av avew pUvikmAyAiy krARuM av tirsHkric@. yEhAvyew mRi yik ecvieAAM av Ai yil. av vilek vi#heL piw H vilekvrAyiI. av t @m jntey piw. ec et yEhAv yi AEyjntyH mRiyi ekAw kArY Q jn ecyH. 16 t"ew eedvmA yEhAvyew klnk piwtH jn nii. av rH sVALikeLyAi. av aEzrA kLAi. av sV iel m}uv neLyM rADi kyM bAlien UxikyM ec yH. 17av t"ew puAeryM pui keLyM bli nk@kyM ecyH. av BAviyRiyA mvAdvuM BicArvuM pEyAgic @ . yEhAvyew xH w iyi tiyAy kArY ecAnv sVyM aic@. aven EkApixHWnAvAnA Nv ecyHttH. 18atinA yi A Ey jntEyAw EkApic H yEhAv aver teR xHwiyi niEAwic@. ey dEgAemA}iek o yi AEylukArM avEzxicil! eydAM A qA eydyiel jnEpAluM t"ew eedvmA yEhAvyew kl nk asricil. eydyiel jn yi AEylukAerEAel te jIvic@. 20 yi AEylukAer m}uv yEhAv tir sHkric@. av av zHn s] xHwic@. aver nziiA av jn eL avdic @ . avsAnM av aver dEreRiykyM teR kA}Hcev niM oAwikyM ecyH . 21y EhAv yi AEylukAer dAvIdieR EgA iniM pRiecwkyM yi A EylukA enbAieR punAy eyA ErAebyAmien t"ew rAjAvAkyM ecyH. eyAErAebyAM yi AEylukAer yEhAvey piwtiniM piEA @ vlic@. yi AEylukAereAH eyA ErAebyAM o mhApApM ecic@.
19

zmEnesrieR dAsnAyiI. EhAEzy zmEnes kM ekAw. 4 qA EhAEzy tnietier FA ElAcn nwevH zmEnes mnilAi. piIwH EhAEzy QjipHti el rAjAvAy EsAvieRywE s hAyM Etwi dtAer ayc@. EhAEzy tnietier FAElAcn nwieyH aUriel rAjAvH mnilAi. vxM qlA vxeyM EpAel EhAEzy aU riel rAjAvi kM ekAwil. ati nA aUriel rAjAvH EhAEzyey bic@ twvRyili@. 5 anrM aUriel rAjAvH yi AEy liel nirvDi l mic @ . ayA zmrYyieli. ayA zmrY yHetier m vxM yM ecyH. 6 EhAEzy yi AEyrAjAvAytieR otAMvxM aUrielrAjAvH zmrY piwi cwi anvDi yi AEylukAer teR rAjYE twvukArAyi piwic@ ekAu EpAyi. hlhiluM EgAsAniel hAEbA ndItIrM EmdYew ngrLilumAyi av aver pAic@. 7yi AEylu kA t"ew eedvmA yEhAvyHe tier pApM ecyHttinAlANH en eyAe sMBvictH. yi AEylukAer yEhAv QjipHtiel rAjAvAy PREvAeR BrNiniM EmAciic@. pE yi AEylukA m@ eedveL rADiA wi. 8m@v ew aEt v]ik ecA av rMBic@. yi AEylukA vEA y EhAv m@ jntey avew nAiniM o}iictANH. yi AEylukAM rAjA ArA BriewA #hic@. eedv A BriewAnl avrA#hic t H . 9 yi AEylukA t"ew eedvmA yEhAvyHetier kArY rhsYmAyi ecyH. kArY et@mAyi! yi AEylukA t"ew vuM ecRu mt vluvery qlA ngrLi luM tAn niic@. 10qlA y k mkLiluM qlA pcmr "ew viluM yi AEylukA sHmArkzilk"M aEzrAsHtMB"M A pic@. 11 yi AEylukA rADnA lLiellAM DUp kic@. t mE yEhAv aviewniM puR Aiy jnteyEAelyANv kArY ecyHttH. yEhAvey EdxYM piwi ic tik yi AEylukA ecyH. 12 av vi#hArADn nwi. yEhAv avErAwH en pRi@Ayi, rM kArY ni ec@vA pAwil. 13 yi AEylienyM eydeyyM tAI ecA skl vAckeryM dzkeryM yEhAv pEyAgic@. yEhA v pRu, ni ec@ tikLi niM pitiriyk! qeR klnkM niymM asrik. qeR dAsA rAy vAckArilUew niew pUvi

atinA yi AEylukA eyAErA ebyAmieR qlA pApeLyM pi w. av Q pAp yEhAv aver teR xHwiyiniM lAtAM ver avsAniicil. 23 sMBvi em yEhAv pRi! en sMB viemu pRyA av teR vAc ker ayc@. aen yi AEylukA t"ew EdzniM aUriEl

22

397
ekAuEpAke@. AlMver av aviewyAyiri. zmrYAew rMBM aUriel rAjAvH yi AEylukAer zmrYyiniM puRE nyic @ . bAbiElA, TA, avhmAH, esP v y IM qiviwLiniH aUriel rAjAvH "keL ekAuv. av av er zmrYyi tAmsiic@. av zmrY sVmAkyM ati ilum ngr Li tAmsmAkyM ecyH . 25zm rYyi tAmsiA wiyEA av yEhAvey dricil. atinA aver miA yEhAv siMheL ayc@. siMh avri ciler vDic@. 26 cil aUriel rAjAviEnAw pRu, au ekAuvH Q ngr Li tAm siicvH nAiel eed vieR niymLRiyil. atinA eedvM aver miA siMheL ayc@. rAjY e eedvieR niymLRiuwA aver siMh ekA. 27 atinA aUriel rAjAvH Q kln nki+ zmrYyiniM ni tAM puErAhitAer etrewk. {A piwiec w avrielArAeL zmrYyi El tiriek ayyHk. puErAhi t aview EpAyi tAmsie. aEA puErAhitnH rAjYe eedv ieR niym aver pWiivA k}iyM. 28 atinA aUriel jn zmrY yiniM piwic@ ekAuv puErAhi tArielArA EbETli tAmsiAen i. puErAhit, yEhAvey q en driNemH jneL pWiic@.
24

2 rAjAA 17:24-18:4

avrAke sVM EdvAer s]xwi H kyM zmrYA tlLiluA iy lyLi avey tixHWi kyM ecyH. t tAmsiciweAe avren ecyH. 30bAbiElAkA suEAH-ebEnAH q vYAjeedv e s]xHwic@. Tyiel jn En gA q vYAjeedve s]xwic. hmA H kA azImA q vYAjeedve s]xHwic@. 31avA nibHhsH, tH qI vYAjeedveL s]xwic@. esP H vA aEmelH, anEmelH qI vYAjeedveL s]xwic@. esPvA H t"ew aEmelH, anEmelH qI vYAjeedvH t"ew ikeL agHniyi dhiic@ nk@kyM ec yH. qA av yEhAveyyM dri c@. jniwyiniM av t AnLiEl puErAhitAer etr ew. Q puErAhitA rA DnAlLi jn"ew blik a ic@. 33av yEhAvey dric@ev iluM t"ew sVM EdvAer w EsvikyM ecyH. tekAuvr
32

29

e rAjYLiElEpAel av t "ew EdvAer Esvic@. 34 M av jIvi p}ykAl ecyHt EpAelyANH. av yEhAvey dricil. yi AEylukAew c"M klnk"M av asricil. yAEA bieR (yi AEy) stikH yEhAv nkiy niym"M klnk"M av asricil. 35yi AEyjnt ymAyi yEhAv o krARuAi. yEhA v avErAw klic@, ni m@ eedv eL rADikEyA drikEyA UxikEyA av bliyi kEyA ectH. 36qA ni yEhA vey piwrNM. nieL QjipHti niM nyic@ ekAuv eedvmA yEhAv. nieL riA yEhAv teR mhAzi pEyAgic@. ni yEhAvey drikyM rADikyM avnu blikLikyM EvNM. 37 av niAyi q}utivciri niym"M c"M pEdz"M kln k"M ni asriNM. ArY ni qEA}uM asriNM. m@ eed veL ni dritH. 38{A ni "mAyAiy krA ni mRtH. m@ eedveL ni dritH. 39a tH! ni"ew eedvmA yEhAvey mAEm ni driAvU! aEA}v nieL qlA z@LiniM riM. 40 qA yi AEylukA a ecvi eAil. mu ecyHtetAe av w M ecyH. 41aen anYnA@kA yEhAvey drieiluM t "ew sVM vi#heLyM av rA DiH. avew m"M ekAc@m"M tL@ew pUvik ecyHt te ec yH. AlmyM av aEt kArY ec@. Q divsM ver av aArY ecyHtekAEyiri.

18

H hiskIyAvH eydyi BrNmArMBi hAsieR punAy hisHkIyA vAyi eydyiel rAjAvH. l yew punAy EhAEzy yi AEy rAjAvAytieR mAM vxM hisHkI yAvH BrNmArMBic@. 2 BrNmArMBicEA hisHkIyAvinH pu vyAyi AyM. hisHkIyAvH peA p vxM eyzElmi BrNM nwi. esKrYAvieR puiyAy abi yi aveR a. 3 teR pUviknAy dAvIdienEAel hisHkIyAvM nlet yEhAv pR kArYEL ecyHZ. 4 tl hisHkIyAvH tk. av sHmArkzilk wyHkyM aEz rAk mRiciwkyM ecyH. aA lH yi AEylukA EmAez Aiy evl sinH DUpANM nwiyi . enxHWA qAyi s ieR EprH. jn se

2 rAjAA 18:5-24

398
vzYe@. 15hisH k IyAvH , yEhAv yew lyiluM rAjAvieR KjnAvi lum m}uv eviyM nki. 16an rM hisHkIyAvH yEhAvyew ly ieR vAtilukLiluM kiLkLilum sVM Lieyw. hisHkIyArAjA vAyi ktkLiluM kiLkLiluM sVM piwiictH. hisHkIyAvH sVM aUrAjAvi nki. aUriel rAjAvH eyzElmiEl H Lyy 17 aUriel rAjAvH teR m DAn eesnYADipAer vlieyA EsnEyA ewAM eyzElmi hisHkIyArAjAvi eR awEyc@. av lAKIzi niM eyzElmiEl EpAyi. av epv}iyi mkLile LieR oAviriki ni. (alkAreR vy liEl mAilANH mkLile LM.) 18av rAjAvien viLic@. aEA hiIyAvieR puM ekAArM mt lArmAyi qlYAIM, kArYdziyA yi ezbHnA, sAPieR puM rAysArmAyi EyAvAhH qiv aver kANA Riv. 19 EsnAnAykArielArA avErAw pRu, mhArAjAvAy, aUriel rAjA vH en pRytAyi hisHkIyAvi EnAw pRyk+ nIeyilANH yitH? 20 evRuM anYmAy vAkLAN ElA nI pRytH. nI pRy, y i qe shAyiA mtiyAy pEdzvuM ziymH . qA qeR BrNiniM vi@EpA ti EzxM nI rilANH yi tH? 21nI epAiy oAw} Qvwi yAi ati QinikyANH! Qvwi QjipHtA. vwiyi eriluM Qi niA atH owiH aveR eekyilUew Lc @ kyRi aven mRiEvliM! QjipHtiel rAjAvH te yivEnAwH aenyANH. 22 {"ew eedvmA yEhAv yi { yi q ni pREAM. pe yEhAv yew tl"M yAgpIW"M hisHkIyAvH qwekAuEpAey M eyzElmiEnAwM eydEyAwM eyzElmiel yAgpIWieR miEl ni rADn nwAvU q pRu evM qniRiyAM. ni qeR yjmAnnAy aU riel rAjAviEnAwH Q krA Ak. tirAer keA ninAvuem i rAyirM tirkeL nin trA em {A vA t. 24qeR yjmAneR EdYAgAri vuM tA}H oEdYAgen EtAl i A EpAluM ninAvil! rTM ti
23

rADic i tinAlANH hisH k IyAvH evl se wctH. 5 hisHkIyAvH yi AEylieR eedvmA yEhAvyi vizVsic@. hisHkI yAvi mEA EzxEmA ayAeLEAel o rAjAvH eydyiluAyiiil. 6 hisHkIyAvH yEhAvEyAw vLer vizV sHtnAyi. yEhAvey piwtH ayA niiyil. yEhAv EmAezyH nkiy klnk av asric@. 7 yEhAv hisH k IyAviEnAewAmAyi . teR v]ikLiellAM hisHkI yAvH vijyici. aUriel rAjBrNiniM hisH kIyAvH vi@EpAyi. aUrAjAvien EsvitH av avsAniic @ . 8 gyiluM @ EdzLilum ePli sHtYer hisHkIyAvH EtAlic@. ecRu mt vluver qlA ePlisHtYngr eLyM av EtAlic@. aUriel jn zmrY piwiecw 9 aUriel rAjAvAy zmEnes zm rYyHetier yi EpAyi. ayA "ew eesnYM ngrM vLu. hisHkI yAvH eydArAjAvAytieR nAlAM vxvuM lyew punAy EhAEzy yi AEyrAjAvAytieR }AM vx vumAyi atH . 10m vx EzxM zmEnes zmrY piwiecw. hisH k IyAvH eydArAjvAytieR RAM vxiluM EhAEzy yi AEy rAjAvAytieR optAM vxilumA yi ayA zmrY piwictH. 11aU riel rAjAvH yi AEylukAer aUri El twvukArAyi ayc @ . hlhH , EgAsAndItIr hAEbA, EmdYew ngr qiviwLi ayA aver tAmsiic @ . 12t"ew eedvmA yEhAvey yi AEylukA asri A mlmAyi aen sMBvi ctH. yEhAvyew krA av lMGic@. yEhAvyew dAsnAy EmAez klic qlA kArY"M av asric il . yi AEylukA yEhAvyew krARien ecvieA_kEyA ecEeteney H av pWiic@ ekAw kArY ec@kEyA Ayil. eydA kwA aU tAeRw 13 hisHkIyAvieR ptinAlAM BrN vxM aUriel sEhrIburAjAvH ey dyiel zmAy ngretier yi v. sEhrIbH ngr eLlAM EtAlic@. 14aEA eydyiel hisHkIyArAjAvH aUriel rAjAvinH lAKIziEl o sEzmyc@. hisHkI yAvu pRu, {A et@ ecyH. qe evRuet viw. aEA ayH Ev etlAM {A nkAM. aEA aUriel rAjAvH eydrAjA vAy hisHkIyAviEnAwH ptienA w eviyM o w sVvuM nkA

399
rkM Evi nI QjipHtien yi! 25eyzElmientier ati en nziiA yEhAvey wAet yl {A viritH ! yEhAv qEAw pRu, Q rAjYien tier ecH tien nziik! aEA hiIyAvieR punAy qlYAIM, ezbHnA, EyAvAhH qiv EsnAnAykEnAw pRu, dyvAyi { ELAwH arAmYBAxyi sMsAri. { BAx mnilAM. {ELAwH eydBAxyi sMsAritH. kArNM, mtililuv a EkM! 27 qA RbH-zAE avErAw pRu, niEAwM nieR rAjAviEnAwM mAM sMsAriAnl qeR yjmAn qe ayctH. mtililirivErAwM wiyA NH {A sMsAritH! av niELA ewAM sVM mlM tiAM sVM mM wiAM viDievrANH! 28 anrM eesnYADip eydBAx yi ci viLic@ pRu, aU riel mhArAjAvieR sEzmitA! 29rAjA vu pRy, hisHkIyAvH nieL vifH FiyAA avditH! qeR zi yiniM nieL riA avnA vil! 30nieL yEhAvyi yi vrAA hisHkIyAvien avdi tH! hisHkIyAvu pRy, yEhAv ne riM! Q ngre EtAliA aUriel rAjAvinAvil ! 31qA hisHkIyAvien ecvieAtH! aUriel rAjAvH en pRy+ qEAw smADAnM ApicH qiEl vrik. aEA niLiElAErAM sVM miriyiniM sVM ai mriniM tivAM sVM kiN iniM wivAM k}iyM. 32{A nieL ni"ew sVM nAwEpAlu o lE ekAuEpAMver ni en ecAM. a DAnYieRyM puvIieRyM nilmAyiriM. a ieR miyM miriyew niR vy luk"mAyirimtH. olIvuk"ewyM Etni eRyM mi. aEA ni mriAet jIviAnAM. pE, hisHkIyAvien ecvieAAtirik! av ni"ew mnSmAA mikyANH. av pRy , yEhAv ne riM. 33m@ jntk "ew etiluM Edv qeiluM teR Edze aUriel rAjAviniM ri ci@EA? l! 34hAmAielyM aAdi elyM EdvAerview? esPvyImiel yM EhnyielyM vyielyM EdvA erview? av qiniM zmrYey ric@EvA? l! 35m@ rAjY"ew Edv ArilAeriluM t"ew Edze qiniM ric @ EvA? eyzEl mien qiniM riA yEhAv yHAEmA? l! 36 qA jn nibHdrAyi. hisH k IyArAjAvH o kl n nkiyi tinA av o vAEpAluM EsnA
26

2 rAjAA 18:25-19:9

nAykEnAw pRil. av pRu, ayAELAwH oM pRytH. 37 hiIyAvieR puM rAjekAAr ieR mtlArmAyi qlYA IM, kArYdziyAyi ezbHn, sA PieR puM rAysArmAyi EyAvAhH qiv hisH k IyAvieR awE v. t d+KitrAeN kANiA avew vO kIRiyi . aUriel eesnYADip pR kArY av hisH k IyAviEnAw pRu. H hiskIyAvH eyzAvAc kmAyi sMsAri hisHkIyArAjAvH a Ek kyM EKdM kwiiA teR vO vlic@ kIRukyM pp vO DrikyM ecyH. anrM av yEhAvyew lyiEl EpAyi. 2 rAjekAArieR mtlArnAyi qlYAIM, kArYdziyAyi ezbH nA, puErAhitmA qiver hisH kIyAvH EmAsieR punAy eyzA vAckeR awuEyc @ . t d+KitrAeN kANi p vOLANH av DricitH. 3av eyzAviEnAw pRu, hisHkIyAvu pRy, Q divsM kxHwtyew din mANH, n et@ piey kANi divsM. zi jniARAeyiluM sviA ziyilA EpAelyA NitH. 4eesnYADipeR yjmAn aU riel rAjAvH, jIvi eedve dxic@ pRyA aven ayc@. ayew eedv mA yEhAv aetlAM EkiriAM. yEhAv z@vien ziie! atinA niyM jIvEnAewyiriv Evi au AicAluM. hisH k IyArAjAvieR EdYAg eyzAvieR awEEpAyi. 6 eyz AvH avErAw pRu, ni"ew yjmA nnAy hisHkIyAvinH Q sEzM n k@k+ yEhAv pRy+ aUriel rAjA vieR EdYAg qe prihsi A pR kArY EkH ByewtH. 7 {Anvni orAAvien Evziik yANH ayA o kiMvdi EkM. aEA av sVrAjYE mwiEA M. aven {A aveR sVrAjYH o vA"ekAH ekAlewA wyAM. aUriel rAjAvH hiskIyAvien H vIuM BIxNiew 8 aUriel rAjAvH lAKIzH vitAyi eesnYADip Ek@. teR rAjAvH libHnyHetier yM ec@tH EsnA Dip kei. 9 qEtYApYyiel rAjA vAy tihAeyRicH aUrAjAvH o kiMvdi Ek@. tAyi kiMvdi, tihAH aEyAw yM ecA viri! atinA aUriel rAjAvH hisHkIyAvinH vIuM dtAer ayc@.
5

19

2 rAjAA 19:10-32

400
hsi! eyzElMpui nin pii tl lu. 22 pE rA nie apmAnik yM prihsikyM ecyHttH? e tieryA nI sMsAritH? yi AEy lieR vientieryA nI sMsAri tH! avenA ExHWnA nIey H nI nwi! 23 yEhAvey apmAniA nI nieR dtAer ayc@. nI pRu, tpv tLiElH {AeneR aEnkM rT" mAyi v. elbAEnAeR vuM iEl {A v elbAEnAeR vuM y EdvdA {A evi. elbA EnAeR vuM nl aimrvuM {A evi. elbAEnAeR tEdz tiiykAiEl {A kyRi. 24 putiy lLi kiNRuk }i cH {A evM wic@. QjipHtiel ndikeLAe vicH {A rAjYwi nw. 25 atA nI pRtH. qA eedvM pR nI EkiEl? {Ani pE, vLer pE niyictANH. {A EA Li nwA. zmAy ngr tk H knyAA {A nie av dic@. 26 ngrvAsik ziyil av By ckitrAvukyM ecyH. vyliel pul@M ecwik"M EpAel mRiewARAyiri . vLM mE vAwiEA m@A viel ecwikeLEAelyANv. 27 nI qEALirievH qni RiyAM. nIeyEA yi puRew evH qniRiyAM. nI qEA vIi veM qnietier qEA EkApi evM qniRiyAM. 28 aEt, nI qeR En EkApiciri . ah mlm nieR prihAs {AnRiy. atinA nieR vAyi {A kwiANiwM. nieR mi {A ekA"iwM. anrM nie {A tiricH nI v v}iyiEl ekAuvM.

Q dtAH aUrAjAvH Q sEzM nki. av ArY pRu+ 10 eydyiel rAjAvAy hisHkIyAvi EnAwH en pRyk+ nI yi eedvM nie vifH FiyAAnvditH. av pRy , aUriel rAjAvinH eyzEl mien EtAliA k}iyielH! 11aU riel rAjAA melA rAxH\ELAwM ecyHt kArY nI Eki@H. { aver pUmAyM nziic@! nI r ewEmA? l! 12 rAxH\"ew Edv A t"ew jneL ric i l . qeR pUvik aver pUmAyM nziic@. EgAsA, hArA, EresPH, etlArilu qEdkA qiver eylAM av nziic@! 13hmAiel rAjAevview? aAdiel rAjAvH? es PvyIMngriel rAjAvH? Ehnyi ElyM vyiElyM rAjAA? av erAe lAtAyi! H hiskIyAvH yEhAvEyAw Ai 14 hisH k IyAvH dtAew eekyi niM q}uk vAi vAyic@. an rM hisHkIyAvH yEhAvyew ly iEl EpAvukyM kk RH yEhAvyew mi vyHkyM ecyH. 15 hisHkIyAvH yEhAvyH mi A ikyM en pRykyM ecyH, ekbumAlAKmA mkLi rAjAvien EAliri yi AEylieR eedvmA yEhAEv, miyiel qlA rAjY" ewyM eedvM nI- nI mAM -. sVvuM miyM s]xHwic nIyA! 16 yEhAEv, dyvAyi qeR vAk EkAluM. yEhAEv, ayew kk RkyM Q kk EnAkyM ec ENEm. jIvi eedve aDiE pi sEhrIbieR vAk nI EkENEm! 17yEhAEv, stYmANH. aUriel rAjAA rAxH \ eL eylAM tk! 18 rAxH\"ew Edv Aer av tIyiEleRiu. qA av yTA eedvLAyiil. av mxYniitmAy dA-zilAzil mAmAyi. atinAlANH aUriel rAjAAH aver tkvA k}i tH. 19atinA {"ew eedvmAy yEhAEv, aUriel rAjAviniM { eL riENEm. aEA, yEhAEv aANH keedvemH qlA rAxH\ LielyM jn aRiyM. 20 EmAsieR punAy eyzAvH hisHkIyAvinH Q sEzmyc@. av pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv en pRy, aU rAjA vAy sEhrIbientier nI qEAw Aic@. {A nie Ek@. 21sEh rIbieniy yEhAvyew sEzM tA+ sIEyApuiyAy knYk nI DAni yAeN kil. av nie pri

H hiskIyAvinH yEhAvyew sEzM 29 nie {A shAyiem etLiyi awyALmANitH+ sVyM mLc@ vL DAnYM Q vxM ni BiM. viiniM vL DAnYM aw vxM BiM. qA mAM vxM ni vitc DAnYM ekA@M. ni miriEA vc@ piwiikyM atiniM miri tikyM ec@M. 30 eydyew wMbi avEzxi vM repvM vLM. 31qekA eA Rc@Ep jIvEnAew avEz xiM. av eyzElminiM puR E EpAM. rev sIEyA p vtiniM puREpAM. yEhAv yew zmAy vikAr nw AM. 32 atinA aUriel rAjAvieni yEhAv pRy+ av Q ngr

401
iEl vril. av Q ngriEl aH q@kyil. teR prick av Q ngri ekAuvril . ngr Biiey miA av o mn Akyil. 33 v v}iEy te av mwuM av Q ngriEl vril. yEhAv pRy! 34Q ngre {A sMri M. qniM qeR dAsnAy dAvIdiM Evi {Ani ec@M. aUeesnYM nziie@ rAiyi yEhAvyew dt pu ReH aU pALyiel o li qpAAyirM Eper vDic@. jn BAti q}uEEA m]tzrIr LANH ktH. 36 atinA aUrAjAvAy sEhrI bH tAmslmAy nIenEvyiEl mw iEAyi. 37o divsM sEhrIbH teR EdvnAy niE AieR ly i rADn nwkyAyi. ayA "ew puArAy aEmelM zErsruM ayAeL vA" ekAu evieA. an rM aEmelM zErsruM arArA EdzE re@. sEhrIbieR punAy qes-hEA ayA EzxM putiy rAjAvAkyM ecyH.
35

2 rAjAA 19:33-20:17

pRu, o aiyw ekAuvH a mRivi vyHk. atinAlv aiyw qwH hisHkI yAvieR mRivi vc@. anrM hisH kIyAvinH suKmAyi. hiskIyAvinH awyALM H hisHkIyAvH eyzAviEnAw EcAdi c@, yEhAv qe suKewemti M mAM divsM {A yEhAvyew lyiEl kyRiEAM qtiM qANH awyALM? 9 eyzAvu pRu, ninEtA Ev tH? ni} p pwi mEA@ EpAkENA piEA@ EpAkENA?* {A pR kArY yEhAv nwAemtieR awyA LmANitH. 10hisHkIyAvH mRupwi pRu, ni} p pwi nILkeytH q" mANH. Ev, ni} p pwi piEA@ EpAke. 11 aEA eyzAvH yEhAvEyAw AikyM yEhAv ni}lien p pwi piREkA@ mA@kyM ecyH. atH aver nii lE piARi.
8

20

H hiskIyAvH ErAgM bADicH mrNAsnA aAlH hisHkIyAvH ErAgM bA Dic H mrNAsnAyi. EmAsi eR punAy eyzAvck hi sHkIyAvieR awE EpAyi. eyz AvH hisHkIyAviEnAw pRu, yEhA v pRy, nieR vI@kArYeLlAM mIkrik. kArNM nI mric@ EpAM. nI suKewkyil! 2 hisHkIyAvH teR mKM mriEl tiric@. ayA yEhAvEyAw Ai c @ , 3yEhAEv, {Aney pUmn EAew EsvictH oAik. neyH au klicv {A ecyH. anrM hisHkIyAvH vlAet kru. 4 eyzAvH nw mM viwM mE yEhA vyew vcnM ayALiEl v. yEhA v pRu, 5mwiecH qeR jnt yew EntAvAy hisHkIyAviEnAw sM sArik. avEnAw pRyk, nieR pUviknAy dAvIdieR eedvmA yEhAv pRy, {A nieR A n EkkyM nieR knI kA kyM ec@. atinA {A nie suKewM. mAM divsM nI yEhAv yew lyiEl kyRiEAM. 6nin {A ptinu vxM wi yS nIiM. aUrAjAvieR ziyi niM nieyM Q rAjYeyM {A riM. Q ngre {A sMriM. {A qni EviyM qeR dAs dAvIdmAyi Aiy krA ml vuM ec@tANH. 7aEA eyzAvu

hiskIyAvM bAbiElAkAM H aAlH bldAeR punAy eb ErAdA-bldAnAyi bAbiElA Niel rAjAvH. ayA hisHkIyAvinH kk"M sAn"M ayc@. hisHkI yAvH ErAgzyilAeNRiANH eb ErAdA-bldA a ecyHttH. 13hisHkI yAvH bAbiElAkAer sVIkrikyM teR ekAAriel vilpiwicetlAM kANikyM ecyH. evi, sVM, sugvY, vilpiwic sugEl pnM, yD, pie teR KjnAvi luetl A M ayA aver kANic @ . aver kANiAtAyi. hisH k IyA vieR ekAAriElA rAjYEA oM avEzxiciil. 14 anrM eyzAvAck hisHkI yAvH rAjAvien ku EcAdic@, ver A pRytH? verview niANH vtH? hisHkIyAvu pRu, av vLer dry bAbiElA q rAjY niM vvrANH. 15eyzAvu EcA dic@, nieR ekAAri av qA ktH? hisHkIyAvH mRupwi pRu, av qeR ekAAriluetl A M ku. aver kANiAtAyi qeR KjnAvi omil. 16 aEA eyzAvH hisH k IyAvi EnAw pRu, yEhAvyew Q sEzM ik. 17nieR ekAAriluM Ever nieR pUvikA sAdic vymAy ql A M bAbiElANiEl ekAuEpAvA smyM aw
12

ni} ... EpAkENA puR o mir ieR pwik hisHkIyAvH smyni yipEyAgic i qAyiriAmi sUciitH . pwvukLi sUrYkAzM vI}utinsric@ smyM niyi rIti.

2 rAjAA 20:18-21:19

402
miyiniM puRAkyil . {A klic kArYL@M qeR dAsnAy EmAez nkiy pEdz"M asri pM {Anver avew Edz vsi vA avdiM. 9 qA jn eed ve ecvieAil. mne aver pApiEl nyic@. yi AEy v timH knAni vsici jntk ecyHttilumDikM pAp mne ec yH. yi AEyjnt t"ew mi eek ywA vEA yEhAv knA vAsi keL nziikyM ecyH. 10 yEhAv teR dAsArAy vAck rilUew ArY pRu+ 11eydyi el rAjAvAy mne Q evRuekArY ec@kyM av mH aEmArY ecyHttilumDikM tik ec@kyM ecyH. mne teR vi#h mlM eydeyeAuM vLer pAp ec ic@. 12atinA yi AEylieR yEhA v pRy, tA! Ekv EpAluM e{i viRyH ekAwM yAtnk {A eyzElmiM eydyHM v M. 13eyzElmieREm {A zmrY yew aLvu vlic @ piwikyM hAbuwMbieR k piwi kyM ec@M. pAM k}uki ov a km}Hi vyHM. aEpAel {A eyz ElmiEnAwM ec@M. 14aview qeR jnt yAyi Rc@ Ep avEzxiM. pE aver {A EpiM. aver {A avew z@H nM. z@ aver twvukArAyi ekAuEpAvukyM, av BwA yi piwiecw vile vsHtLAyiIkyM ec @M. 15qekAeA tieyH {A pR kArY qeR jnt ecyH. aen ec@kv}i av avew pU vikA QjipHtini puR v nA mt qe EkApiici. 16nixH kLrAy aEnkM Eper mne vDi kyM ecyH. eyzElmieR orM mt mEyM ver ayA rM niRc@. eyd eyeAu ecic pAp puREm yANitH. eteH yEhAv pR kArY mne eydeyeAuM eci c@. 17 mneyew qlA v]ik"M av ecyHt pAp shitM eydrAjA Aew criM q #nHTi q}uti yi@H. 18mne mrNmwykyM teR pUvikErAewAM sMsHkriewkyM ecyH . mne teR ekAAriel dYAnilANH sMsHkrietH. yew pUEAM qAyi dYAn inH EpriitH. mneyH EzxM aveR punAy EmA putiy rAjA vAkyM ecyH. EmAeR *hsVkAle BrNM BrNmArMBicEA EmAnH pi ru vyAyi. ayA eyzEl mi ru vxM BrNM nwi. emEl emH yi EmAeR a. eyAtHb
19

v. oM view Epikyil! yEhAv pRy. 18bAbiElA A nieR puAer ekAuEpAM. nieR puA bAbiElANiel rAjA vieR ekAAriel x$ArAyi IM. 19 aEA hisH k IyAvH eyzAvi EnAw pRu, yEhAvyini Q sEzM nl te. hisHkIyAvH M pRu, qeR jIvitkAlH yTA smADAnM pulA a nl te. 20 hisHkIyAvieR qlA vliy v] ik"M, ngriEl oAvueki L iniM evM ekAuv eew, eydyiel rAjAAew cri M q #nHTi q}utiyi@H. 21hi sHkIyAvH mrNmwykyM teR pUvik ErAewAM sMsHkriewkyM ecyH. hisHkIyAvieR punAy mne ayA EzxM putiy rAjAvAkyM ec yH. H eydyEm mneyew dBrNM BrNmArMBiEA mneyH pH vyAyi. ayA ey zElmi apu vxM BrNM nw i. ehPHsIb qAyi ayA"ew ayew EprH. 2 yEhAvyew xHwiyi etAy v] ik mne ecyH. m@ rAxH\ ecyHt mHELcHCtY mne ecyH. (yi AEylukA vEA jntey yEhAv puR_kyM ecyH.) 3teR pitAvAy hisHkIyAvH nziic t l mne vIuM niic@. bAli yAgpIW"M aEzrAsHtp"M yi AEyliel hAburAjAvienEA el mne niic@. kAziel n eL mne rADikyM Uxi kyM ecyH. 4eyzElmi {AeneR nAmM ApiM q yEhAv pRi yEhAvyew lyi vYAjeed vAyi mne yAgpIW nii c@. 5yEhAvyew lyiel ru m LiluM mne kAziel n H yAgpIW pNi. 6 mne teR puen bliyikyM aven yAg pIWi EhAmikyM ecyH. BAviy RiyA mne vYtYsHt mA pEyA gic@. evLicAwAeryM mvAdik eLyM ayA szic@. yEhAvyew xHwiyi tiyAy kArY mne ecyH. a yEhAvey EkApAlnAi. 7mne, aEzryew o vi#hM ekAiyAi. ayA vi#hM lyii vc@. Q l yeiyAyi yEhAv dAvIdi EnAwM aveR punAy zElAEmAEnA wM pRitH+ yi AEyliel qlA ngrLiniM {A eyzElmien etrewiri. eyzElmilu lyi {A qeEmAyi qeR nAmM ApiM. 8yi AEy jn tey {A avew pUvik nkiy

21

403
ArnAy hAsAyi av"ew pitAvH. 20teR pitAvienEAel te EmA M yEhAvyew xHwiyi ti yAy ecyHt. 21teR pitAvH rADic aEt vi#heLe EmAM rA DikyM EsvikyM ecyH t . 22 EmA, teR pUvikew eedvmA yEhAvey vi@EpAvukyM yEhA vyew pAtyiniM viu jIvikyM ecyHt. 23 EmAeR B]tYA ayAetier FAElAcn nwkyM ayA"ew ekA Arivc@ te ayAeL vDikyM ecyH . 24EmAentier FAElAcn nwiy EdYAgAer sADArN jn vDic@. anrM av EmAeR pu EyAzIyAvien putiyrAjAvAi. 25 EmAeR melA v]ik"M ey drAjAAew criM q #nHTi luH. 26yew dYAniel klRyi EmA sMsHkrie@. EmAeR pu EyAzIyAvH putiy rAjAvAyi. EyAzIyAvH eydyi BrNmArMBi BrNmArMBicEA EyAzIyAvinH q@ vyAyi. eyzElmi ayA meA vxM BrNM nwi. ebAsH k iel adAyAvieR pui yAy eydIdA yi ayA"ew a. 2 yEhAvyew xHwiyi zriyAy kArY teyANH EyAzIyAvH ecyHttH. teR pUv i knAy dAvIdienEAel EyAzIyAvH eedve agmic@. eedvM #hic te o vYtYAsvumilAet EyAzIyAvH ecyH. lyM putiiNiyA EyAzIyAvH kli 3 EyAzIyAvH rAjAvAytieR ptien AM vxM kArYdziyM emlAmieR punAy aslYAvieR pumAy zAPAen yEhAvyew lyiEly c@. 4 EyAzIyAvu pRu, mhApuErAhi tnAy hiIyAvieR awE ec l@k. pARAvukAr jnLiniM EzK ric pNM ayAA kiEtH. 5a EA puErAhitA pNM yEhAv yew lyiel pNikEm EnAM vhi pNiA nkNM. puErAhitA pNM yEhAvyew lyM puiNiy pNiA nkNM. 6 mryAzArimAM klAzArimAM kl@ev@kAM aviewyH. lymRi A twiyM kl@M vAA pNM pEyAgiNM. 7pNiA ni n k@ pNM qtH. pNiA vizV sHtrANH. H nYAymANpustkM l yi kANe@ 8 tpuErAhitnAy hiIyAvH kArYdziyAy zAPAEnAw pRu, yEhAvyew lyiniH {A

2 rAjAA 21:20-22:19

22

niympusHtkM kew! hiIyA vH pusHtkM zAPA nk@kyM zAPA a vAyikyM ecyH. 9 kArYdziyAy zAPA EyAzIyArAjA vieR awuei aEhvumAyi sMsAric@. zAPA pRu, ayew dAsA lyiel pNM m}uv puR ew. yEhAvyew lyiel pNiH EmEnAM vhi pNiAH av pNM nki. 10anrM, kArYd ziyAy zAPA rAjAviEnAw pRu, puErAhitnAy hiIyAvH qniH o pusHtkM wi nki. anrM zAPA pusHtkM rAjAvien vAyic@ Eki c@. 11 nYAymANpusHtkiel vAk EkEA teR mnS kliy kwi iA rAjAvH teR vO vlic@ kIRi. 12anrM puErAhitnAy hiI yAvH , zAPAeR punAy ahIAM, mIKAyAvieR punAy aEbA, kArYdziyAy zAPA, rAjAvieR dAs nAy asAyAvH qivH rAjAvH o kln nki. 13EyAzIyArAjAvu pRu, neLA ecEetH yEhAv EyAw ec EcAdik. qni Evi yM jn EviyM eydyH m}u vM EviyM yEhAvEyAw EcAdik. keiy Q pusHtkiel vcn eLi EcAdik. yEhAv nEAw EkA piciri. qekAeA n ew pUvik Q pusHtkiel vcn asricil. nmAey}uteet lAemAM av ecyHtil! EyAzIyAvM vAckyAy dAyM 14 atinA, puErAhitnAy hiI yAvH , ahIAM, aEbA, zAPA, asAyAvH qiv vAckyAy dAyewywE EpAyi. ahsieR punAy tikVyew punAy zlmieR BArYyAyi dA. zl mAyi puErAhitAew vO"ew sUi kAr. eyzElmieR rAM pAdi lAyi dAyew tAmsM. av ecH dAymAyi sMsAric@. 15 aEA dA avErAw pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv pRy+ nieL EAyc y AELAw pRyk+ 16yEhAv en pRy+ Q nAwinuM view vsivM Em {A yAtnk ayyHvA EpA. eydyiel rAjAvu vAyic nYAymA NpusHtkiel}uti vciri yAtn k veyAeyANH . 17eydyiel jnt qe vi@EpAvukyM m@ eedv H D<pANM nwkyM ecyH. avere vLer EkApAlnAi. av aEnkM vi#h"Ai. atinAlANH avErAwH {A Q lH EkApM kANi tH. aNyHAnAvA o agHni EpAelyAyiriM qeR EkApM! 18-19 yEhAvyew pEdzinH eyd yiel rAjAvAy EyAzIyAvH nieL ay

2 rAjAA 22:20-23:12

404
luM eyzElmi @m qlA pN LiluM tlLi DUp EhAmi citH. bA, sUrY, c, #hsm h, kAziel n qi vey av rADikyM avyH H yAgM nwkyM ecyH. qA EyAzI yAvH vYAjpuErAhitAer twu. 6 EyAzIyAvH yEhAvyew lyi niM aEzrAsH t MBM nIM ecyH . ayA aEzrAsHtMBM ngriniM kiEAtA}H v ryiEl ekAuEpAvu kyM aview vcH a EhAmikyM ecyH. anrM krik ayA epAwikyM epAwi sADArN jn "ew zvl R k Em vitRukyM ecyH. 7 anrM EyAzIyArAjAvH yEhAv yew lyilu EvzYk"ew vIwk tk. OIk"M vIwk pEyAgikyM vYAjEdvtyAy aEzr ey driA ecRiy wArmwik AkyM ecyH. 8-9 aAlH puErAhitA blik eyzElmi ekAuvrikyM ly iel yAgpIWi av aikyM ecyH t iil . eydyielAwm ngrLi puErAhitA tAmsici . ngrLiel tlLi vcANH av DUp"M m@ blik"M aicitH. tl Egb mt Eb-Ezbver qlA lLiluM Ayi. puErAhitA t"ew puLiilA aM pNLi, sA DArN jniwyi evc A yi Bic t H . eyzElmiel lyi puErAhitAy EtYklv cAyiil. qA EyAzIyArAjAvH tl tkkyM puErA hitAer eyrUzElmiEl ekAuvri kyM ecyH. EyAzIyAvH EyAvA kvA wiEnAw EcH wBAg t l amAi (EyAvA ngrieR BrNADipnAyi). 10 hiEAmieR pueR tA}H v ryi lu o lmAyi EtAePH. vYAj eedvmAy EmAElien driA jn t"ew meL aviewy o yAgpIWi vc@ vDikyM EhAmi kyM ecyHti. jn lM vIuM pEyAgiAtiriA EyAzIyA vH lM nziic@. 11mH eyd yiel rAjAA tAM tirkeLyM o rTvuM yEhAvyew lyieR kvAwinwvci. atH nATAEmel q o suDAn vYiyew mRiyHwAyi. sUrYEdven dri tinAyi tirkeLyM rTi enyM vcitH. EyAzIyAvH tirkeL nIM ec@kyM rTM kikyM ecyH. 12 mkAlLi eydyiel rAjA A hAbieR mirieR Emr yi yAgpIW niici. mne rAjAvuM yEhAvyew lyiel ru

c@. EyAzIyAviEnAwH ArY pRy k+ nI Ek vAk yi AEylieR eedvmA yEhAv pRtANH. Q leyM view jIviveryM pi {A pR kArY nI Ek@. aArY EkEA nieR m]dvAy XdyM Evdnic@. ekAwMdrit Q l (eyzElM) sMBviemH {A pRu. d+KM kwiiA nI vO vlic@ kIRukyM kryAnA rMBikyM ecyH. atinAlANH {A nie ecvieAtH! yEhAv tu pR y. 20nie {A nieR pUvik ErAw Ec ekA_M. nI mrikyM smADAnEAew zvlRyiEl EpA vukyM ec@M. Q linH {A v yAtnkeLAM nI kANAniw yAvukyil! anrM puErAhitnAy hiIyAvH, ahIAM, aEbA, zAPA, asAyAvH qiv rAjAviEnAwH at@ pRu. jn niymM Ek eydyiElyM eyzElmiElyM ql A EntA"M te v kAvA EyAzIyArAjAvH vzYe@. 2 anrM rAjAvH yEhAvyew lyi El kyRiEAyi. eydyiel m}uv jnvuM eyzElmi jIvic i jn "M av EnAewAM EpAyi. puErAhit, vAck, ecRiyvM vliyvmwM qlA jn"M avEnAewAM EpAyi. aEA av krARieR pusH t kM vAyic@. atH yEhAvyew lyi kew nYAymAN pusHtkmAyi . EyAzIyAvH pusHtkM qlAvM Eke vAyic@. 3 rAjAvH sHtMBinwniH yEhAv ymAyi krARuAi. yEhAvey piw rAemM aveR klnk"M krARuk"M c"M asriAemM ayA krA ecyH . teR pUmnEAewyM tHmAEvAewyM ecAemH ayA stic@. Q pusHtkiel}utiyiri krARsriAemH ayA s tic@. rAjAvieR krARi t piN kANiA jn q}uEu ni. 4 anrM rAjAvH tpuErAhitnAy hiIyAvH, m@ puErAhitA, pARAvu kA qivErAw bA, aEzr, kAz iel n qivey driA Aiy, yEhAvyew lyilu, qlA pA"M sADn"M puRE ekAuvvA klic@. anrM EyAzI yAvH av eyzElmi puR kiEA eR pAwH kic@ kLu. anrM av cArM EbETliEl ekAu EpAyi. 5 eydyiel rAjAA tAM sA DArN vYikeL puErAhitrAyi etr ewi. ahErAeR wMbA rAyiil av! vYAjpuErAhitA rAyi eydyiel qlA ngrLi

23

405
mLi yAgpIW pNiti. EyAzIyAvH yAgpIWeLlAM nzii kyM atieR epAiy BAg ki EAtA}HvryiEl qRiykyM ec yH. 13 mkAlH zElAEmArAjAvH ey zElmi smIpM nAzpvtiElu tAM tl pNi. pv tieR ete BAgAyi t l. sIEdAnY rADici a sHEtAerH q mHELCEdvtey rADi AnANH zElAEmArAjAvH lLi elA niictH. EmAvAbYew mHELC EdvtyAy ekEmAzien rADiAM zElAEmArAjAvH oAi. aEAnY ew mHELCEdvnAy miEAmien dri A zElAEmArAjAvH o tl mAi. qA EyAzIyAvH rAD nAleLlAM nziic@. 14EyAzIyAvH qlA sHmArkzilk"M tkkyM aEz rAk nziikyM ecyH. an rM ayA lLiellAM mricv ew aik ekAu niRc@. 15 EbETliel tl"M yAgpI WvuM EyAzIyAvH tk. enbAieR punAy eyAErAebyAmANH Q yAg pIWM pNittH. eyAErAebyAM yi AEy lieneAu pApM ecic@. EyAzIyAvH yAgpIWvuM tlvuM tk. yAgpIWieR kl@k av kxN LAi. anrM avntH wic@ epAwi c@. aEzrAsHtMB av kic@. 16 EyAzIyAvH tiriu EnAiyEA pv t mkLi kl R k ku. av eL viH klRkLiniM mxY ew aik qw. anrM av aik yAgpIWi vc@ dhiic@. aen EyAzIyAvH yAgpIWM mline wi. eedvpux KYApic yEhAv yew sEzmsricAyi a sMB victH. eyAErAebyAM yAgpIWieR ywniEA}ANH eedvpux A rY pRtH. anrM EyAzIyAvH tiriu EnAiy EA eedvpuxeR klR ku. 17 EyAzIyAvu EcAdic@, qANH {A kA Q sHmArkM? ngrvAsik ayAELAw pRu, atH eydyi niM v eedvpuxERtANH. EbET liel yAgpIWiEnAwH au ecyHt kArY ayA mu vcici. vLer pANH ayA ArY pR tH. 18 EyAzIyAvu pRu, eedvpuxen zlYewtH . aveR aik M LtH. atinAlv eedvpux eR aik ayAew zvwIri e Epic@. 19 zmrYyiel ngrLilu qlA t lLiel ly"M EyAzIyAvH nziic @ . yi AEyliel rAjAA pNi k}iic v yAyi ly . atH yEhAvey vLer EkApixHWnA kyM ecyH. EbETliel rADnA

2 rAjAA 23:13-29

lM tkEpAelte EyAzIyAvH ly nziic@. 20 EyAzIyAvH zmrYyiel tl Lilu qlA puErAhitAeryM yAg pIWLi vcH vDic@. yAgpIWLi vcH av mxYAik dhiic@. aen rADnAl av amAi. anrM ayA eyzEl miEl mwiEAyi. eydA epsh EGAxi 21 EyAzIyArAjAvH qlAvmAyi o kln nki. av pRu ni"ew eedvmA yEhAvyH Evi ep sh EGAxik a ec@vA krA RieR pusHtki q}uti vciri EpAel EvNM. 22 nYAyADipA yi AEy Bri kAli EzxM jn a EpAel epsh EGAxicil. yi AEyliElA eydyiElEyA rAjAAri M rItiyi vipulmAyi epsh EGAxi cil. 23EyAzIyAvieR ptienAM BrN vxilANH av eyzElmi yEhA vyHH epsh EGAxictH. 24evLic AwkeLyM mvAdikeLyM lEdv tmAeryM vi#heLyM eyzElmiluM eydyiluM jn rADi melA dEdvtkeLyM EyAzIyAvH nziic@. puErAhitnAy hiIyAvH yEhAv yew lyiniM kew pusHtkiel niym asri tiEviyANH EyAzIyAvH aen ecyHttH. 25 aview EyAzIyAvienEAelA rA jAvH meuM Ayiil. EyAzIyAvH teR pUmnEAewyM tH m AEvA ewyM kEAewyM yEhAvyiEl tiriu. o rAjAvuM EyAzIyAvien EAel EmAezyew niymM asricil. aAliEzxM EyAzIyAvienEA el meA rAjAvuM aview Ayiil. 26 qA eydyH Enery yEhA vyew EkApM aEA}uM zmicil. mne yew v] ik mlmANH yEhAv aEA}uM avErAw EkApM kwiictH. 27 yEhAv pRu, yi AEylien {A avew EdzniM qw. eyd EyAwM {A a te ec@M. ey dey {AeneR kevniM nIM. eyrUzElmien {A sVIkri yil. aet, ngre {A etre weiluM atiel lye {A tkM. qeR nAmM aviewyAM qH {A pRtH lei yANH. 28 EyAzIyAvieR melA v]ik"M eydyiel rAjAAew criM q #nHTiluH. EyAzIyAvieR mrNM EyAzIyAvieR kAlH QjipHti el rAjAvAy PREvA-enEKA yI sundiryi aUriEnAw yi
29

2 rAjAA 23:30-24:13

406
KdHEnsrientirAkyM ayA"ew Br NiniM viGwic @ EpAvukyM ecyH . 2 eyEhAyAImientier yM ecA yEhAv bAbiElAkAewyM arAmYewyM EmAvAbYewyM aEA nYewyM sMGe ayc@. eydey nziiAnANH yEhAv aver ayct. H yEhAv pR EpAel teyANH a sMBvict. teR dAsArAy v H ckArilUewyANH yEhAv at@ pR tH. 3 eydyH aeneyAe sMBvi EeyH yEhAv klic@. aen avnH aver teR kevniM nIA nAvuM. mneyew qlA pApv]i k"M kArNmANH avn ecyHttH. 4mn e aEnkM nixHkLer vDictinAlA NH yEhAv ecyHttH. mne eyz Elmi avew rM niRc@. yEhAv pAp epARukymil. 5 eyEhA yAImieR m@ v]ik qlAM ey dArAjAAew criM q #nHT i q}utiyi@H. 6eyEhAyAIM mrN mwykyM teR pUvikErAewAM sMsH kriewkyM ecyH. eyEhAyAI mi EzxM ayA"ew pu eyEhAyA KI putiy rAjAvAyi 7 QjipHtiel avi mt yIsu ndivery mi m}uvM bAbiElANi el rAjAvH piwiecw. Q EdzM mH QjipHtieR niyNilAyi . atinA QjipHrAjAvH piI ewAriluM teR EdzM vi@EpAyil. H enbUKdEns eyzElM piwiecw 8 BrNmArMBic E A eyEhAyAKInH ptien@ vyAyi. ayA eyz Elmi mmAsM BrNM nwi. eyzEl miel qnATAeR puiyAy enxHWA yi ayA"ew a. 9tieyH yEhAv pR kArY eyEhAyAKI ecyH. teR pitAvieR aEt v] ikLANH ayA ecyHttH. 10 aAlH bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdHEnsrieR EdYAgA ey zElmiEl vH atien vlyM ec yH. 11anrM bAbiElANiel rAjA vAy enbUKdHEns eyzElmiEl v. 12eydyiel rAjAvAy eyEhAyA KI bAbiElANiel rAjAvien kA NA Riec . eyEhAyAKIeR a, ayA"ew EdYAgA, EntA , qivM ayAELAewAmAyi . aEA bAbiElANiel rAjAvH eyEhAyAKIen piwiwi. atH enbUKdH EnsrieR qAM BrNvxilAyi . 13 enbUKdH E ns eyzElmiel, yEhAvyew lyiel KjnAviluM rAjekAAriel KjnAvilum qlA sM qw ekAuEpAyi. yi A EyrAjAvAyi zElAEmA yEhAv yew lyi vci qlA sV

puRe@. EyAzIyArAjAvH PREvAenEKAEyAw yiEpAyi. qA emgiEAvi vcH PREvA-enEKA, EyA zIyAvien kAkyM ayAeL vDik yM ecyH. 30mric EyAzIyAvien ayA "ew dAsA o Etri kyi emgiEA viniM eyzElmiEl ekAu EpAyi. av EyAzIyAvien aveR sVM klRyi awi. anrM jn EyAzIyAvieR pu nAy eyEhAvAhAsien aBiExkM ec yHtH putiy rAjAvAi. eyEhAvAhAsH putiy rAjAvA 31 rAjAvAEA eyEhAvAhAsinH pi m vyAyi. ayA eyzElmi m mAsM BrNM nwi. libHnyiel yiermYAvieR puiyAy hmt yi ayA"ew a. 32y EhAvyew xHwiyi tiyAy kArY LANH eyEhAvAhAsH ecyHttH, teR pUvikew v]ik teyANH ey EhAvAhAsH ecyHttH. 33 PREvA- enEKAhmAiel ribHL yivcH eyEhAvAhAsien piwiwi. atinA eyEhAvAhAsinH eyzEl mi BrNM nwAnAyil . PREvAenEKA eydyH }AyirURu pQH eviyM q}upu pQH sV vuM kM mi. 34 PREvA-enEKA EyAzIyAvieR pu nAy qlYAImien putiy rAjAvAi. qlYAIM teR pitAvAy EyAzIyAvi eR AnM ew. PREvA-enEKA qlYAImieR EprH eyEhAyAIM qA imAi. eyEhAvAhAsien PREvAenEKA QjipH t iEl ekAuEpA kyM ecyH. eyEhAvAhAsH QjipH ti vc@ mrNmwu. 35eyEhAyAIM PREvAnH sVvuM eviyM nki. qA eyEhAyAIM sADArN jn LiniM niti piricH pNmANH PREvA-enEKAyH ekAwA pEyA gict. atinA oAErA vYiyM teR H vItM eviyM sVvuM nki. ey EhAyAIMrAjAvH DnM PREvAenEKAyH nk@kyM ecyH. 36 rAjAvAyEA eyEhAyAIminH pu vyAyi. ayA eyz Elmi ptienA vxM BrNM nwi. myiel epdAyAvieR puiyAy es bIdA yi ayA"ew a. 37yEhA vyew xHwiyi tiyAy kArYLANH eyEhAyAIM ecyHttH. teR pUvik ecyHt qlA kArY"M eyEhAyAImM ecyH. H enbUKdEnsrAjAvH eydyiEl v eyEhAyAImieR kAlH bAbi ElANiel rAjAvAy enbUKdHEn s eydArAjYE v. eyEhA yAIM m vxM enbUKdHEnsrien Esvic@. anrM eyEhAyAIM enbU

24

407
A"M enbUKdH E ns tk. yEhAv pREpAelyANH a sMB victH. 14 qlA eyzElMkAeryM enbUKdHEn s piwiwi. qlA EntAeLyM Dnik eryM ayA piwic@. ptinAyirM Eper ayA twvukArAyi piwic@. qlA vid gHd pNiAeryM zilikeLyM enbUK dHEns ekAuEpAyi. sADArN jn iwyiel vuM dri o}iek M avEzxicil. 15eyEhAyAKIen enbU KdH E ns twvukArnAyi bAbiElA NiEl ekAuEpAyi. rAjAvieR a, BArYmA, EdYAgA, Edze mnirA qivereylAM enbUKdH Ens ekAuEpAyi. eyzElmi niM bAbiElANiEl twvukArAyA NH enbUKdHEns aver ekAuEpA ytH. 16}AyirM pALAAyi. a veryM yirM vidgH d etA}ilALik eLyM zilikeLyM wi enbUKdHEns ekAuEpAyi. averlAM ysrAy, prizIlie BwArAyi. bAbi ElANiel rAjAvH aver bAbiElANi El twvukArAyi ekAuEpAyi. siedIyArAjAvH bAbiElA rAjAvH , eyEhAyA KIeR LynAy mnYAvien putiy rAjAvAi. ayA aveR EprH sied IyAvH qAi mAi. 18BrNmArMBic EA siedIyAvinH peA vy Ayi. ayA eyzElmi pti enA vxM BrNM nwi. libHnyiel yiermYAvieR puiyAy hmt yi ayA"ew a. 19yEhAvyew xHwi yi tiyAy kArY siedIyAvH ecyH. eyEhAyAKI ecyHt aEt kA rY siedIyAvH ecyH. 20yEhA vey zElmiEnAwM eydEyAwM vLer EkApikyM aver av dEreRiy kyM ecyH.
17

2 rAjAA 24:14-25:17

mAyEA nA@kAH BNEm l A tAyi. 4 enbUKdHEnsrieR eesnYM avsA nM ngrBii tkH ak kw. rAiyi siedIyArAjAvuM ayA "ew BwAM oAwiEAyi. r BiikLi lUewy rhsYkvAwilUewyANH av retH. atH rAjAvieR dYAn inH awAyi. z@BwA ngr i iluM AyieviluM si edIyAvM ayA"ew BwAM mmiyi El v}iyilUew re@. 5 bAbi ElA eesnYM siedIyArAjAvien piwkyM ayAeL eyrIEhAvi vcH piwiwkyM ecyH. siedIyAvieR BwAerl A M ayAeL Epic H oAwi EAyi. 6bAbElAkA siedIyA rAjAvien ribHLyi bAbiElA rAjA vieR awE ekAu EpAyi. sied IyAvien ziiA bAbiElAkA niyic @ . 7 siedIyAvieR pu Aer ayA"ew mi vcH av vDi c@. anrM av siedIyAvieR kk epAic@. av aven cl yH iH bAbiElANiEl ekAu EpAyi. eyzElM nziie@ enbUKdHEnsrieR peAtAM Br Nvxiel aAM mAsieR }AM divsM enbUKdHEnsrieR EsnAnAy knAy enbUsrdA eyzElmiEl v. 9enbUsrdA yEhAvyew l yM, rAjekAArM, eyzElmiel Bvn qiv agHniiryAi. vuM vliy Bvn EpAluM ayA nziic@. 10 anrM enbUsrdAEnAewAmA yi bAbiElANiel Esn eyzEl mieR ngrBii tk. 11ngri niyM avEzxicvereylAM enbUs rdA piwiwi. kI}wA micv ew qlAveryM enbUsrdA twvu kArAyi piwic@. 12nA@kAri vuM dri er mAem ayA viiZ. mi riyM m@ DAnY"M vLAnANH ayA aver viyctH. 13 yEhAvyew lyiel qlA ev lsAm#ik"M bAbiElANiel BwA kxNLAi. evlsHtMB, evl pIW, vliy evleAi qiv av tk. anrM evlM m}u vM av bAbiElANiEl ekAu EpAyi. 14kl, EkArik, viLki vA pkrN, tvik, yEhA vyew lyi pEyAgici qlA evlA"M bAbiElAkA ekAuEpAyi. 15tIlz"M pA"M ql A M enbUsrdA ekAuEpAyi. sVM ekAuAiy qlA sADn "M ayA sVi Evi qw. eviEvi qlA evi sADn"M qw. 16-17 aen enbUsrdA Q sADn qlAM qw+
8

25

enbUKdEns, siedIyAvieR H BrNM avsAnii siedIyAvH bAbiElANiel rAjA vien qtikyM aEhe as riA AAtirikyM ecyH. atinA bAbiElANiel rAjA vAy enbUKdH E ns eesnYs EmtM eyzElmientier yi v. siedIyAvieR optAM BrN vxiel pAM mAsiel pAM tIytiyANH aen sMBvict. jn H ngriElM puREM EpA tw yA enbUKdHEns eesnYe ngr i @M nii. anrM ayA ngri @M ecLiekAH o Bii eki. 2eydArAjAev nilyi sied IyAvieR ptienAAM BrNvxM ver enbUKdHEns kAi. 3ngr i AmM wt mAyieAi . nAlAM mAsieR otAM divs

2 rAjAA 25:18-30
rH oA sHtMB (oAErA sHtMB iM pE}wi yrM. sHtMB "ew mwH nAlrywi yrM. av evli AiyvyM vlyM mAtL nAryM ekAi vyHevymAyi. qlA sHtM BiM oEr ciNiyAtH.), vliy oA@ etAi, yEhAvyew lyiEl zElAEmA Ai vc pIW. vyiel evlM mvyAyi.

408
enTnYAvieR punAy yizH m A Ey, kAErhieR punAy EyAhAnA, enEtAPAtYnAy temieR pu nAy esrAAvH, mAKAtYeR punAy yAsnYAvM yi pwnAykA. bAbiElArAjAvH egdlYAvien gv RAiy kArYM Q pwnAykM avew yA"k"M Ek@. atinAlv egdlYA vien kANA misHpyiEl EpAyi. 24 Q EdYAgAM avewyA"k M egdlYAvH vAgHdAn nki. egd lYAvH avErAw pRu, bAbiElA Niel EdYAgAer ByewtH. vi ew ti bAbiElArAjAvien xik. aEA niH qlAM Ener yAM. 25 qlIzyew punAy enTnYAvieR punAy yizHmAEyrAjvMzie vnAyi. }AM mAsi yizH m A EyluM mH pEpM egdlYAvien mikyM egdlYAviEnAewAM misHpyi luAyi qlA eyderyM bAbi ElAkAeryM vDikyM ecyH. 26a EA eesniEkAEdYAgAM qlA jn"M QjipHtiEl oAwiEAyi. vuM ecRiyv mt vuM vliyv ver bAbiElAkAer ByH oAwi EAyi. 27 piIwH, qvI-emErAd bAbiElA Niel rAjAvAyi. ayA eydyiel rAjAvAy eyEhAyAKIen twvRyi niM viyc@. eyEhAyAKI piwi etieR mE}AM vxmAyi aen sMBvictH. qvI-emErAd Br NmArMBic tieR pAM mAsM p E}AM tIytiyAyi atH. 28qvIemErAd eyEhAyAKIEnAwH dykAi. bA biElANi tEAewAm m@ rAjA AerA DAne o riiwmAN yA eyEhAyAKI nkiytH . 29ey EhAyAKI twvRyiel vO Dri Nem nibn qvI-emErAd ni i. teR bAi jIvitkAlM m}uvM qvI-emErAdiEnAewAM ayA"ew EmzyiliANH eyEhAyAKI hArM k}ic t H , 30aen qvI-emErAd rAjAvH eyEhAyAKInH ayA"ew Ezxic jIvitkAlM m}uvM BNM nki.
23

Q sADn"ew oAwH aLAnAvu tiluM BArEmRiyvyAyi. eydA twvukArAyi piwiew 18 lyiniM enbUsrdA mhApuErAhitnAy esrAyAvH , rAM puErAhitnAy esPnYAvH, kvAwiel m pARAvukA qi ver piwiwi. 19ngriniM enbUsrdA eesnYieR mt lArnAy oEdYAg, rAjAvi eR pEdzkri aEA}uM ngr iluAyi auEp, sADA rN jn"ew kNewieRyM pALAew niymnieRyM m tlArnAyi eesnYADipeR o DAn kArYdzi, yAcHCik mAyi aEA ngriluAyi aRup Ep qiveryM aEhM piwiwi. 20-21 anrM enbUsrdA verey lAM hmAHEdzH ribHLyi bAbi ElArAjAvieRywE ekAu EpAyi. bAbiElArAjAvH aver avi ewvcH vDic@. eydA avew Edz niM twvukArAyi dEr ekAu EpAkewkyM ecyH. egdlYAv, eydyiel gvN H bAbiElANiel rAjAvAy enbUK dHEns tAM Eper eydyi vii . zAPAeR punAy ahIAmieR punAy egdlYAvH qeArA a iluAyi. enbUKdHEns egd lYAvien eydyiel jn"ew gv RAi.
22

409

1 dinvAM ]
dAM mt EnAh veryu wMbcriM 1-3 dAM,EzH, EnAzH, EknA, mhl El, yAErdH, hEnA, emTUEzlhH, lAem, EnAh.* 4EzM,hAM ,yAePH qivrAyi EnAhyew puA. yAePieR pigAmik EgAem, mAEgAgH , mAdAyi, yAvA, bA, Emez, tIrAsH qivrAyiru yAePieR puA. 6azHEknsH, rIPH, EtAgA qiv EgAemrieR puA. 7qlIzA, tzIzH, kiIM, ErAdA nIM qiv yAvAeR puA.
5

tA. verlAM eyAtAeR pigAmi kLAyi. aAhAmieR wMbM EzmieR pigAmik vrAyi+ adH, EzlhH, 25eb, EpelgH, ery, 26ezgH, nAEhA, EtrhH, 27aA hAemM viLiew aAM. 28yisH hAM yizHmAEylumAyi aAhA mieR puA. 29avew pigAmik vrANH+
24

hAmieR pigAmik zH, mi yIM, pUH, knA qivrA yi hAmieR puA. 9esbA, hvIlA, sbHtA, rmA, sebKA qiv zieR puA. ezbA, eddA qi vrAyi rmyew puA. 10 zieR o pigAmiyAy niE%AdH ElAkiel vuM zM eeDrYzAli ymAy EyAAvAyi. 11mi yImAyi lUdIM, anAmIM, elhAbIM, nPH hIM, 12pUsIM, ksHLUhIM, kPHEtArIM qI jntkL@ew pitAvH . vri nimANH ePlisHtY AytH. 13 knA yi sIEdAeR pitAvH. sIEdAnAyi mpu. hitY, 14 eybUsY, aEmArY, gizY, 15hi vY, aY, sInY, 16avAdY, esmA rY, hAmAtY qivewyM pitAvAyi knA.
8

hAgARieR pigAmik enbAEyAH yi yizHmAEyli eR dY pu. yizHmAEylieR m@ puA EkdA, adHebEy, mibHzAM, 30 mizHmA, dmA, mA, hddH, EtmA, 31ey, nAPIxH, EkdmA qivrAyi. avrA yi yizHmAEylieR puA. ekryew puA aAhAmieR dAsiyAyi ek rA. si%A, eyAzA, EmdA, midYA, yizHbA, vhH qivH av jM nki. ezbA, eddA qivrAyi eyAkHzAeR puA. 33PA, eP, hEnA, abIdA, qdAyA qivrAyi midYAeR puA. verlAM ekr yew puA.
32

EzmieR pigAmik lAM, azH, adH, lUdH, arAM qiv EzmieR puArAyi. QsH, , EgeT, Emez qiv arAmieR puArAyi. 18 EzlhieR pitAvAyi a dH. EzlhH ebrieR pitAvuM. 19 ebrinH ru puArAyi. EpelgH qAyi o pueR EprH. kArNM, ayA"ew jIvitkAlAyi miyiel jn vYtYsHt BAxArAyi viBjietH. eyAtA qAyi EpelgieR sEhAdreR EprH. 20a EmAdAdH, EzelPH, hsAevH yArhH, 21 hEdArAM, QsA, dikA, 22bA, abI mAEy, ezbA, 23oAPI, hvIlA, EyAbA bH qivew pitAvAyi eyA
17

sARAyew puA aAhAM yisHhAieR pitAvAyi . zAvuM yi AEylumAyi yisHhAieR puA. 35qlIPAsH, eryEv, eyyUzH, ylAM, EkArhH qi v zAvieR puArAyi. 36 EtmA, oAmA, esPI, gTAM, eknsH qivrAyi lIPAsieR pu A. qlIPAsiM timHnAyHM amAEl H qeA puM wiyAyi. 37 nhH, EsRhH, zA, miA qivrA yi eryEvlieR puA.
34

d A M . . . E n A h o vYiyewyM wH ayAL@ew pigAmikL@ewyM EpkLANH Q pikyi.

EsyIri ni qEdAmY ElAtA, EzAbA, siebEyA, anA, dIEzA, es, dIzA qiv rAyi EsyIrieR puA. 39EhA riyM EhAmAmmAyi ElAtAeR pu A. ElAtAnH timHnA qeA sEhAdri wiyAyi. 40alIyA, mAnhH, bA, ezPi, oAnAM qivrAyi EzAbAlieR puA. aA, anA qiv siebEyAeR puA. 41dI EzAnAyi anAyew pu. h%A, qzHbA, yiA, ekrA qivrAyi
38

] 1 dinvAM 1:42-2:23
42

410
puAAyi. si%i, TA, EhmA, kAEA, dArA qivrAyi av. 7 si%iyew punAyi ki. KA kiyew pu. yi A EylinH anvDi drit viy LAyi KA. yi tA piwi ecw sADn tniAyi eekvzM vcyALAyi KA. pE sAD neLlAM ayA eedvi smi Eiyi. 8asrYAvAyi TA eR pu. 9 eyrhH Ey, rAM, eklU bAyi qiv ehE AeR puArA yi. rAmieR pigAmik aInAdAbieR pitAvAyi rAM. aInAdAbH nhEzAeR pitAvuM. nh EzA eydyiel jn"ew EntAvA yi. 11zEmAeR pitAvAyi nh EzA. zEmA EbAvsieR pitAvH. 12 oAEbdieR pitAvAyi EbAvsH. oAEbdH yiAyiyew pitAvH. 13yiAyi liyAbieR pitAvH . liyAbH yiAyiyew dY pu. yiAyiyew rAme punAyi abInAdAbH. ziemyA yi ayA"ew mAme 14 pu. nTnEylAyi yiAyi yew nAlAme pu. rAyiyAyi yiAyiyew aAme pu. 15oA esM yiAyiyew RAme puM dAvIdH }Ame pumAyi. 16es yyM abIgyilumAyi avew sEhAdrimA. abIzAyi, EyAvAbH , asAEh qivrAyi esy yew m puA. 17abIgyi yi amAsyew a. EyeT yi amAsyew pitAvH. yizHmAEylYiw yi niM vvnANH EyeT.
10

dIEzAeR puA. bihA, sAvA, yAA qivrAyi es rieR puA. QsuM arAmAyi dIzAeR puA. EdAmiel rAjAA EdAmiel rAjAAew Epk vyANH. yi AEyli rAjAAAA tiM vLer mu te EdAmi rAjAAAyi. avew Epk+ ebEyArieR punAy EblyAyi dYe rAjAvH. Eblyew ngr ieR EprH dihAbA qAyi. 44 Ebl mrNmwEA EsrhieR punAy EyAbAbH putiy rAjAvAyi. ebA ArnAyi EyAbAbH. 45 EyAbAbH mricEA zAM putiy rAjAvAyi. EtmAnYew rAjYArnAyi zAM. 46 zAM mricEA bddieR pu nAy hddH putiy rAjAvAyi. hddHmi dYAen EmAvAbH q rAjYvc@ prAj yewi. avIH qAyi hddi eR ngrieR EprH. 47 hddH mricEA smHLA putiy rAjA vAyi. mE ArnAyi smH L A. 48 smHLA mricEA ezQ putiy rAjA vAyi. yIsundI tIr erEhA EbAkArnAyi ezQ. 49 ezQ mric E A aEbArieR punAy bA hAnA putiy rAjA vAyi. 50 bA hAnA mricEA hddH putiy rAjAvAyi. pAyI qAyi hddieR ngrieR EprH. emEhtEb qA yi hddieR BArYyew EprH. mE dieR puiyAyi av. EmsAhA bieR puiyAyi mEdH. 51anrM hddH mric@. timH n A, alYA, eyETH , 52oehAlI bAmA, lA, pIEnA, 53eknsH, EtmA, mibHsA, 54mgHdIEy, QrAM qivrAyi EdAmiel EntAA. tH EdA miel EntAAew pikyA.
43

yi AEylieR puA Eb, ziemEyA, Elvi, eydA, 2 yiAKA, esbUlU, dA, EyAEsPH, ebnYAmI, nPHtAli, gAdH, Ez qivrAyi yi AEylieR puA. eydyew puA , oAnA, EzlA qivrAyi eydyew puA. btHvyAyi avew mAtAvH. btHvA o knAkAri yAyi. eydyew dY punAy dxHwnAeNH yEhAv ku. ati nAlANH yEhAv rien vDict. 4ey H dyew puBArYyAy tAmA EperH , EsrhH, qivH jEmki. aen eydyH au puAAyi. 5 ehE A, hAm qivrAyi EperieR puA. 6 EsrhinH au
3

kAElbieR pigAmik ehE AeR punAyi kAElbH. kAElbinH teR BArYyAy asUbyi ik"Ayi. eyriEyAieR puiyA yi asUbA. Eyez, EzAbAbH , aEA qivrAyi asUbAyew puA. 19asUbA mrNmwEA kAElbH qAien vivAhM k}ic@. kAElbiM qAiM o pu Ayi. av avnH q Epri@. 20 Qriyew pitAvAyi . ebs EllieR pitAvAyi Q. 21 piIwH ehE AnH aRup vyAy EA ayA mAKIrieR puiey vivA hM k}ic@. gielyAdieR pitAvAyi mAKI. ehE A mAKIrieR pui ymAyi eelMgikEv}H c nwkyM av esbi jEmkyM ecyH. 22 yAyIrieR pitAvAyi esbH. gielyAdieR rAjYH yAyIrinH p imH ngr"Ayi. 23qA egruM arAmM yAyIrieR #Am kwi. eknAM ati @m l "M ti ewM. qlAiluM wi aRup ecRiy pN"Ayi.
18

411
Q pNeLlAM gielyAdieR pitA vAy mAKIrieR puAEwtANH. 24 kAElbieR ngrmAy qAyi vcH ehE A mrN mwu. ayA"ew mrNEzxM teR BArY abIyA ayA"ew puen svic@. azH qAyi pueR EprH. etEAvyew pitA vAyi azH.
43

] 1 dinvAM 2:24-3:3

H eyrhmEylieR pigAmik ehE AeR dY sAnmAyi eyrhHmEy. rAM, bUnA, oAer, oAesM, ahIyAvH qivrAyi eyrhHmEy lieR puA. eyrhHmEylieR dY sAnmAyi rAM. 26eyrhHmEylinH atArA qH meA BArY wiyAyi . oAnAmieR ayew EprH atArA qAyi. 27 eyrhH m EylieR m punAy rAmieR puA mysH, yAmI, e qivrAyi. 28zAyiyM yAdAy mAyi oAnAmieR puA. nAdAbuM abImAyi zAyiyew pu A. 29abIhyI qAyi abI rieR BArYyew EprH. av ru puAAyi. ahHbA, EmAlIdH qAyi avew Epk. 30Esel dH, ayIM qivrAyi nAdAbieR puA. EseldH m"AkAet mric@. 31 yiziyAyi ayImieR pu. EzzAnAyi yiziyew pu. ahHL yIM EzzAeR pu. 32yAd zAyiyew sEhAdrnAyi. EyeTRuM EyAnATA mAyi yAdyew puA. EyeT puAAkAet mric @ . 33EpelM sAsAyM EyAnATAeR puA. eyr hHmEylieR puAew pik tANH. 34 EzzA puArilAet mric@. ayA H puimA mAEm AyiZ. EzzAnH QjipHti ni yhA q EprAy o dAsAyi. 35EzzA teR puiey yhyH vivAhM ecyHt ekAw. aveA pu Ayi. aveR EprH aAyi qAyi . 36 aAyi nATAeR pitAvAyi. nATA sAbAdieR pitAvH. 37sAbAdH qPHLAlieR pitAvH. qPHLA oAEbdi eR pitAvH . 38oAEbdH eyvieR pitAvH. ey asrYAvieR pitAvH. 39 asrYAvH EhelsieR pitAvH. Eh elsH qelyAzyew pitAvH. 40qel yAz sisHmAyiyew pitAvH. sisHmAyi zl mieR pitAvH . 41zl M eymYA vieR pitAvH. eyAmYAvH qlIzAm yew pitAvH.
25

EkArhH, thH, EreM, EzmA qiv rAyi ehEAeR puA. 44EzmA rhmieR pitAvH . rhM eyAeyA mieR pitAvH . EreM zAyiyew pitAvH. 45mAEvA zAyiyew pu. EbH-sURieR pitAvAyi mAEvA. 46 PA qAyi kAElbieR dAsiyew EprH. hArA, EmAs, gAEssi qivew ayAyi PA. hArA gAEssieR pitAvH. 47 EregM, EyATAM, EgzA, EpelH, PA, zyPH qiv yAdyew pu A. 48 myKA kAElbieR meA dAsiyA yi. EzebrieRyM tihnyewyM ayAyi myKA. 49zyPieRyM ezvAyewyM awiyAyi myKA. mdHmyew pitAvAyi zyPH. ezvA mEbnyewyM giebyyewyM pitA vH. asA yi kAElbieR pui. 50 kAElbieR pigAmik"ew o pi kyANitH. yi kAElbieR dY pu. qAyew punAyi av. kirYH-eyyArImieR A pknAy EzAbA, 51EbHElehmieR ApknAy zmA, EbH-gAEdrieR ApknAy hAErPH qivrAyi rieR puA. 52 kirYH- eyyArImieR ApknAyi EzAbA. EzAbAlieR pigAmik "ew o pikyANitH+ hErAEv, em EhAiyiel ptijnt, 53kirYH eyyArImiel EgA. vrANH yiI y, pUtY, mAtY, miAy qiv. esArAtYM qsHtAEvAlYM miAyri niM AyvrANH. 54 zmyew pigAmik"ew pik+ EbH E lehM, enEtAPA, aEAH EbH-EyAvAbH qiviwLiel " k"M mAnhtYyiel pti jntyM esA rYM 55yEb s H , tirAH , ziemyAH , suKAH qiviwLi vsic ElKk ew wMb"M. hmAiniM v EknYrANH Q ElKk. EbH - ErKA bieR ApknAyi hmAH. dAvIdieR puA ehEAni vc@ dAvIdi jnic puAew pik+ amH E nAnAyi dAvIdieR dY pu. ahIEnAvAmAyi amH E nA eR a. yie Ey pNAriyAyi av. dAnIEylAyi rAme pu. eydyiel kEAriyAy abIgyi yi aveR a. 2 abH z AElAM yi mAme pu. tmAyiyew puiyAy myK yi aveR a. egriel rAjA vAyi tmAyi. aEdAnIyAvH yi nAlAme pu, hIH yi aveR a. 3ezPtYAvH yi aAme pu. aveR a abItA yi.

kAElbieR wMbM eyrhHmEylieR sEhAdrnAyi kAElbH. kAElbinH tAM puA Ayi. EmzA yi ayA"ew m pu. EmzA sIPieR pitAvH. mAErz ehEAeR pitAvH.
42

] 1 dinvAM 3:4-4:12

412
epltYAvH hnnYAvieR pu. eyzAvH aveR pu. erPAyAvH aveR pu. aA ayA"ew pu. obdYAvH ayA"ew pu. ezKnYAvH ayA"ew pu. 22 ezKnYAvieR pigAmik"ew pik tANH+ ezmAvH. ezmAvinH Rupu A+ ezmAvH, hzH, yigA, bArIhH, enyrYAvH, zAPAH. 23enyrYAvinH m puA. qElYAEvnAyi, hisHkIyAvH, a IAM. 24qElYAEvnAyiyH }H pu A.EhAdvYAvH , qlYAzIbH , eplA yAvH, abH, EyAhAnA, edlAyAvH, anAni, qivrAyi av. eydyiel m@ EgA eydyew puAew o pikyA NitH+ EpersH, ehE A, ki, , EzAb qivrAyi av. 2 eryAyAvH EzAblieR pu. yh ieR pitAvAyi eryAyAvH. a mAyiyewyM lAhdieRyM pitAvAyi yhH. amAyiyewyM lAhdi eRyM pigAmikLANH EsArtY. 3 yie Ey, yizHmA, yidHbAzH qi v tAmieR puA. heelA ElAni q EprAy o sEhAdri av Ayi. 4 epEv egEdArieR pitAvH. qes zyew pitAvuM. ri eR puA vrAyi. qA yew m punAyi . EbH ElehmieR ApkmAyi . 5 azH etEAvyew pitAvH . etEAvyH ru BArYmA. EhlAyM nyrAyM. 6nyrAyH aAmM Eh ePRuM EtmniyM hAyhsHtAriyM pu A. nyryHM azHriM jnic pu ArAyi v. 7 EserH, eyEsA h, qA, EkAsH qivrAyi. Ehlyew puA. 8 bieRyM EsAEbbyewyM pitAvAyi EkAsH. av ahEhlieR EgA" ewyM pitAvAyi. hAmieR pu nAyi ahEh. 9 yEbsH vLer ny ovnAyi . ayA teR sEhAdrAErA nlvnAyi. aveR a pRu, aven sviEA qniH Byr Evdn AytinAlANH {AnvnH yEb sH q EpritH. 10yEbsH yi AEy lieR eedvmA yEhAvEyAw A ic@, aH stYmAyM qe a#hi NemH {AnAzi. aH qni wt mi temH {AnAzi. q eR awAyirikyM qe mRi EvliA eryM avdiAtirik yM ecENEm. aEA qnieA Evd nyM Akyil. yEbsH vzYetH eedvM ayA nkyM ecyHt. 11 hyew sEhAdrnAyi eklU bH. emhIrieR pitAvAyi eklUbH. emhI qsHEtAeR pitAvH. 12qsHEtA nAyi EbH-rAPA, pAEsh, ethi qivew pitAvH. Q nAhAzieR
21

yie*TyAmAyi RAme pu. dAvIdieR BArYyAy qgHLA aveR a. 4 Q Ru puAM dAvIdinH jni ctH ehEAni vcANH. }u vxvuM Ru mAsvuM dAvIdH aview Bric@. dAvIdH eyzElmi mimvxM rAjAvAyi. 5 dAvIdinH eyzElmi vc@ jnic ik vrAyi+ btHEz byiniM nAlu ik. aIEy lieR puiyAyi btHEzb+ ziEm yA, EzAbAbH, nATA, zElAEmA qi vrAyi av. 6-8mH op ik vrAyi+ yibHhA, lIzAmA, lI EPelH, EnAghH, EnePgH yAPIyA, lIzAmA, lYAdA, lIEPelH. 9 av erlAM dAvIdieR puArAyi. dAvI dinH dAsimAriluM m@ puAAyi. tAmA dAvIdieR puiyAyi. dAvIdieR kAlEzxm eydA rAjAA 10 erhebyAM zElAEmAeR punAyi . abIyAvAyi erhebyAmi eR pu. sA abIyAvieR pu nAyi. eyEhAzPAAyi sAyew pu. 11yEhArAM eyEhAzA PAieR pu. ahsYAvH yEhArA mieR pu. EyAvAzH ahsYAvieR pu. 12amsYAvH EyAvAzieR pu. asrYAvH amsYAvieR pu. EyATAM asrYAvieR pu. 13hAsH EyATA mieR pu. hisHkIyAvH hAsieR pu. mne hisHkIyAvieR pu. 14 EmA mneyew pu. EyAzIyAvH EmAeR pu. 15 EyAzIyAvieR puAew pik+ EyAhAnAnAyi dY pu. eyEhA yAIM rAme pu. siediyAvH mAme pu. zl M nAlAme pu. 16eyEhAyAKI siediyAvH qiv eyEhAyAImieR puArA yi.* bAbiElA vAsiEzxm dAvIdieR wMbM 17 eyEhAyAKI bAbiElANYyi tw vukArnAyti Ezxm teR ik "ew pikyANitH+ ezyIEy, 18m IrAM, epdAyAvH, ezn, eymYAvH, EhAzAmA, endbYAvH. 19 esbAEbluM ziemyiymAyi epdAyAvieR puA. emlAmM hn nYAvM esbAEblieR puA. ez ElAmIH avew sEhAdriyAyi. 20 esb A EblinH mH aupuA wiyAyi. hbA, oAeh, Eb erKYAvH, hsAdYAvH, yzbH- EhesdH qienyAyi avew Epk.
eyEhAyAKI ... puArAyi ru tri vYAKYAniAM. (1) siediyAvH eyEhAyAImieR puM eyEhAyA KIeR sEhAdrmAyi, (2) Q sied iyAvH eyEhAyAKIeR puM eyEhAyA ImieR pQmAyi.

413
pitAvAyi ethiA. ErKAyi nivrAyi av. 13 otHniEyluM esrAyAvM eknieR puA. hTM emEyAEnATyiyM otH niEylieR puA. 14oyew pitA vAyi emEyAEnATyi. EyAvAbieR pitAvAyi esrA yAvH . Eg-hrAzImieR ApknAyi esrAyAvH. vidgH EjAliArAyti nAlANH av EprH pEyAgictH. 15 eyPueyew punAyi kAEl bH. Q, lA, nAyM qiv kAElbi eR puA. eknsH lyew pu. 16 sIPH, sIPA, tIrYA, aserEy qi v eyhlEllieR puA. 17-18Ey eT, EmerdH, eP, yAElA qiv q yew puA. mirYAM, z, yizHb hH qivew pitAvH EmerdH. yizHbhH qsH e t EmAvyew pitAvH . EmerdinH QjipHtkAriyAy o BArYyAyi. avH EyerdH, Eheb, eyTIEy qiv Ayi. EyerdH egEdArieR pitAvH. Eheb EsAEKAvieR pitAvH. eyTIEy sAEnAhyew pitAvH. v rAyi biTYyew puA. biTY PREvAeR puiyAyi. avLAyi EmerdieR QjipHt@ kAriyAy BArY. EmerdieR BArY nhmieR sEhAd riyM eydAriymAyi. Emerdi eR BArYyew puA ekyIlyewyM qsH e tEmAvyewyM pitAvAyi. gYnAyi ekyIlA. qsHetEmAv myKAtYM. 20amHEnA, riA, ebhAnA, tIElA qiv zIEmAeR puA. EsAEhH, eb-EsAEhH qiv yiziyew puA. 21-22EzlA eyd yew pu. EzlyH , ldA, EyAIM, EkAEsbAA, EyAvAzH, sArAPH qi v mLAyi. ElKyew pitAvAyi .ldA yi mAErzyewyM EbH-azHebyyiel enyHtkAewyM pitAvH. EyAvAM sArAPuM EmAvAbY OIkeLyA vivAhM ecyHtitH. anrM av EbHElehmiEl mw iEAyi. vLer p}kiytANH Q wb eiy ErKk. 23Ezlyew pu A kLim pNiArAyi. entAyI miluM egEdryilumANH av vsici tH. pNLi tAmsicH av rAjAviEvi pNieywkyAyi .
19

] 1 dinvAM 4:13-43

ziemEyAeR ik enmEv, yAmI, yArIbH, EsrhH, ezQ qivrAyi ziemEyAeR pu A. 25zlM yi ezQlieR pu . mibHzAM zlmieR pu. mizHmA mibHzAmieR pu. 26 hEv mizHmAyew pu. hEv lieR pu s. sRieR pu ziemyi. 27ziemyiH ptinARu puAM
24

Ru puimAmAyi. qA ziem yiyew sEhAdrAH aDikM ik" Ayiil. ziemyiyew sEhAdrA H vliy wMb"mAyiil . avew wMb eydyiel m@ EgAeLEAel vlutAyiil. 28 Eb-EzbA, EmAlAdA, hs-vA, 29 bihA, esM, EtAlAdH, 30ebTUEv, ehAA, sikAgH, 31EbH-mAEbAH, hs-sUsiM, EbH - biri, zyryIM qiviwLilANH ziemyiyew ik jIvicitH. dAvIdH rAjAvAver av pNLi vsic@. 32tAM, ayI, riEA EtAeK, zA qi vyAyi pNw au #Am. 33bA very m@ #Am"M atiluAyi. aviewyA Nv vsicitH. t"ew wMb eiy crivuM av q}uti. 34-38 avew EgAlvAew pik tANH+ emEzAbAbH, ymHEL, amsYAvi eR punAy EyAzA, EyAEv, EyAzi bYAvieR punAy Ey, esrAyAvi eR punAy EyAzibYAvH, asIEyli eR punAy esrAyAvH, qlYAEvnA yi, yyEAbA, eyEzAhAyAvH, as yAvH, adIEy, ysimIEy, ebnAyAvH, ziPiyew punAy sIsA qivrAyi av. aElAeR punAyi ziPi. eydAyAvieR punAyi a ElA. eydAyAvH zi%iyew puM zi%i ezemyAvieR puM. vew wMb vLer vlutAyi vL. 39av egEdA pNi evLiyi tA}Hvr yew ki} EdzE EpAyi. t "ew wmAwk EmyA wM EtwiyA Nv aEA@ EpAytH. 40pulH DArAL mAy sm]mAy vyluk av ku. atH zAiyM smADAnvuM lmA yi. mH hAmieR pigAmikLA yi aview vsicitH. 41hisHkI yAvH eydA rAjAvAyi kAlAyi atH. av egEdAriEl vrikyM hAmYetier EpArAwkyM ecyHt. hAmYew wAr av tk. avi ew tAmsici emynYetieryM av yM ecyHt. qlA emynYeryM av nziic @ . M Q lH emynYrAM l. atinA av aview vsiAnArMBic@. t"ew wkAv zYmAy pulH aviewyAytinA lANH av aview vsictH. 42 ziemEyAeR EgAArAy aURU Ep EsyI mlEdzE EpAyi. yiziyew puArAyi aver nyi ctH. eplAtYAvH, enyrYAvH, erPAyAvH, IEy qivrAyi puA. le tAmsAmAyi ziemEyA nY @mi. 43 tAM amAElkY mAEm aview aEA}uM vsiAyiZ. Q ziemEyAnY averekAl@kyM ecyHt. a mt ver ziemEyAnYrANH EsyIri vsitH.

] 1 dinvAM 5:1-25

414
Ey eyzIzyiyew pu. eyzIzAyi yhEdAvieR pu. yhEdAvH bUsi eR pu. 15ahi abHdIEylieR pu. abHdIEy niyew pu. ahiyAyi avew wMbieR nAyk. 16 gAdieR EgAA gielyAdH Edz A vsict. bAzA EdzM bA H zA @m ecRupNLiluM ati i En zAErA Edze vy lukLiluM av vsic@. 17 EyATAmieRyM eyAErAebyAmieR yM kAlH veweylAM Epk gAdi eR wMbcrii q}utei. EyATAM eydyiel rAjAvAyi. eyAErAebyAM yi AEy rAjAvuM. ynipuNrAy tAM BwA mneyew pti EgAiniM EbeRyM gAdieRyM EgALi niM ysrAy nAlinAlAyi ri q}uiyRup eeDrYzAlik" Ayi. av ynipuNrAyi. av vA"M pricyEmiyi. auM vil@M EyAgitiluM av sm rAyi. 19av h#IyM ey, nAPIzH, EnAdAbH vMzAemtier o ymArMBic@. 20mne, Eb, gAdH qI EgALi ni av yi eedvEAw Aic@. t eedv i yitinA teL shA yiA av eedvEAwEpic @ . h#Iyer EtAivA eedvM aver shAyic@. h#IyErAewAmAyi mA"keLyM av EtAlic@. 21h#Iy ew m]geL av piwiecw. ap tinAyirM ok, rrlM wk, rAyirM k}utk, olM mxY qiv av piwiec w . 22rUEb jntey yi jyivA eedvM a#hictinA DArALM h#Iy ekA lewkyM ecyHt. anrM mne, rUEb, gAdH vMzA h#Iyew Edz Li vsic @ . bAbiElA eesnYM yi AEylukAer EtAlicH bAbiElANY yi twvukArAMver av aview vsic@. 23 mneyew pti EgAA bAehEA, esnI, ehEApvtM qivyH Ener bAzA Edz vsic@. av vLer vlieyA sMGM jntyAyiI. 24 mneyew pti EgAi ni wMbnATA verAeyAyi+ eP, yizi, qlIEy, aOIEy, yiermYAvH. EhAdvYAvH, yhdIEy qi v. averlAM kM eeDrYzAlik" mAyi. av kIimAArAyi. av t"ew wMbLi nAykA mAyi. 25qA t"ewpUvikew eedvientier av pApM ecyHt. av aview vsici m@ jntk"ew vYAjeedveL rADiA wi. jnteyyANH eedvM nziicM.
18

EbeR pigAmik yi AEylieR dYpunAyi Eb. mpu avkAz Eb lBiEtAyi. pE EbnH teR pitAvieR BArYymAyi eelMgikbM Ayi. atinA avkAz EyAEsPieR puA Ayi nketH . wMbcri i EbeR EprH mpuen nil yi Eceiil. eydA teR sEhAdrAErA znAyiIkyM EntA aveR wMbini AvukyM ecyHt. qA m pu lBiE melA avkAz"M EyAEs PieR wMbi lBic@. hAEnAH, pl, ehE A, ki qivrAyi EbeR puA. 4 EyAEvlieR pigAmikew Epk vyANH+ ezmAvH EyAEvlieR pu. EgAgH ezmAvieR pu. ziemyi EgA gieRpu. 5ziemyiyew pumIKA. eryAyAvH mIKyew pu. bA eryA yAvieR pu. 6 ebEyrbAlieR pu. azHriel rAjAvAy tigHLtHpiEls, ebEyrey aveR vIi niM oAwic@. aen ebEyrrAjAvi eR twvukArnAyi. Eb EgAiel o EntAvAyi ebEyr. 7 EgAcrii Ecei EpAel teyANH EyAEvlieR sEhA drAeryM aveR qlA EgAeLyM pikyi EctH+ yyIEy mpu M pie esKrYAvM EblyM. 8Ebl sAsieR pu. sAsH Ezmyew pu. EzmAEyAEvlieR pu. en EbAvM bA-emEyAM very aErA Ev EdzM m}uvM av tAmsmAi. 9 Eblyewjnt ki}H yIsundi smIpM mmiyew ariver vsic@. gielyAdEdzH avH DArALM k kAlik"tinAlAyi av aview tAmsictH. 10ezQ rAjAvAyiEA Eblyew "k h#Iyetier yM ecyHt. av h#Iyer prAjy ewi. h#Iyew wArLi Ebl yew "k vsic@. av wAr Li vsikyM gielyAdi ki} EdzmAek srikyM ecyHt.
1-3

gAdieR pigAmik gAdieR EgAA tAmsicitH Eb EgAAew vAslinw Ayi. atH sA pNiEl v}iyi bAzA EdzAyi. 12 EyAEv yi bAzAniel oAm e EntAvH. zAPAM rAM EntAvuM. anrM ynAyi EntAvAyi. 13mIKAEy, emlAM, Ezb, EyArAyi, yA, sIy, eb qivrAyi }u sEhAdr A. 14av abIhyIlieR pigAmi kLAyi. riyew punAyi abIhyI. yErAhyew punAyi ri. yErAh gielyAdieR pu. gielyAdH mIKAEylieR pu. mIKA
11

415
yi AEylieR eedvM azHriel rAjAvAyi pUlien ytlrnAi. tigH L H - piEns qM ayAH EpAyi. mne, rUEb, gAdH qI EgALi nivErAw a yA yM ecyHt. av aver av ew BvnLiniM ryM aver twvukArAkyM ecyHt. pU aver tlhH, hAEbA, hArA qiviw LiElM EgAsA ndItIrEM ekA uv. yi AEyliel EgAA a mt ver lLilA vsitH.
26 20

] 1 dinvAM 5:26-6:38

Elviyew pigAmik EgEzA, ekhAH, emrAri qiv Elviyew puA. 2 a%AM. yisHhA, ehEA, IEy qiv ekhAieR puA 3 ah ErA, EmAez, mirYAM qiv a%AmieR stik. nAdAbH, abI, elyAsA, QTA mA qiv ahErAeR puA. 4 qelyAsA PIenhAsieR pitAvH. PIenhAsH abIvyew pitAvH . 5 abI vAbuiyew pitAvH. bui iyew pitAvH. 6i esrhYAyew pitAvH . esrhYA, emrAEyAieR pitAvH. 7emrAEyAH amrYAvieR pitA vH. amrYAvH ahIbieR pitAvH. 8 a hIbH sAEdAieR pitAvH. sAEdAH ahImAsieR pitAvH. 9 ahImAsH as rYAvieR pitAvH. asrYAvH EyAhA nAeR pitAvH. 10EyAhAnA, zElAEmA eyzElmi pNit lyi puErA hitnAyi EsvnmxH W ic asrYA vieR pitAvH. 11asrYAvH amrYAvieR pitAvH. amrYAvH ahIbieR pitA vH. 12ahIbH sAEdAieR pitAvH. sAEdAH zlmieR pitAvH. 13zlM hi IyAvieR pitAvH. hiIyAvH as rYAvieR pitAvH. 14asrYAvH esrAyA vieR pitAvH. esrAyAvH eyEhAsAdA ieR pitAvH. 15 yEhAv eydEyyM eyzElmi EnyM twvukArAiyEA eyEhAsA dAM teR vIiniM twvukArnA e@. av meA rAjYH twvukArA e@. enbUKdH EnsrieneAANH yEhAv eydyielyM eyzElmiel yM jneL twvukArAiytH. Elviyew m@ pigAmik egEzA, ekhAH, emrAri qiv Elviyew puA. 17libHniyM ziem yiyM egEzAeR puA. 18 a%AM, yisH h A, ehEA, I Ey qiv ekhAieR puA. 19 mhHLiyM mziyM emrAriyew puA. Elviyew EgAiel wMb"ew o pikyANitH. t"ew pitAA ew EprH dYM vrviDmANv pikyi EcetH+
16

EgEzAeR pigAmik vrA. libHni EgEzAeR pu. yhH li bHniyew pu. siAyhieR pu . 21EyAvAhH siyew pu. EA EyAvAhieR pu. EsrhH EAyew pu. eyy*TAyi EsrhieR pu. 22 ekhAieR pigAmik+ aInA dAbH ekhAieR pu. EkArhH aI nAdAbieR pu. aI EkArhieR pu. 23qAnA aIrieR pu. qbYAsAPH qAnyew pu. aI qbYAsAPieR pu. 24th H aIrieR pu. QrIEy th ieR pu. IyAvH QrIEylieR pu. ezQ IyAvieR pu. 25 amAsAyiyM ahIEmAM qA nyew puA. 26EsAPAyi qAn yew pu. nhH sAPAyiyew pu. 27qlIyAbH nhieR pu. eyErAhAM qlIyAbieR pu. q AnA eyErAhAmieR pu. zmEv qAnyew pu. 28EyAEv q mpuM abIyAvH q LyvM zmEvlieR puA. 29 emrAriyew puA+ mhHLi emrAri yew pu, libHni mhHLiyew pu, ziemyi libH n iyew pu. Azi emyiyew pu. 30ziemyA yew pu. hIyAvH ziemyyew pu. asAyAvH hIyAvieR pu.

ly gAyk sAYepkM Apieti EzxM yEhAvyew lyiel wAr i gAn"ew mtlArAyi dAvIdH etrewv vrANH. 32viwA ri gAnmAlpic@ekAH av x nwi. viwArinH sELn wAremM EpH. zElAEmA eyzEl mi yEhAvyew lyM pNiyMver av aview x nwi. av nkei c piwANH av x nwiytH. 33 gAnx nwiyvewyM av ew puAewyM Epk vyANH+ ekhAtY wMbieR pigAmik+ gAyknAy EhmA. EyAEvlieR pu nAyi EhmA. EyAEv zmEvli eR pu. 34zmEv qAnyew pu. qAnA eyErAhAmieR pu. eyErAhAM qlIEylieR pu. qlIEy EtAhyew pu. 35EtAhsU PieR pu. sUPH qAnyew pu. qAnA mhieR pu. mhH amAsAyiyew pu. 36amA sAyi qAnyew pu. qAnA EyAEvlieR pu. EyAEv asrYA vieR pu. asrYAvH esPnYA vieR pu. 37esPnYAvH thieR pu. thH aIrieR pu. aI qbYAsAPieR pu. qbYA sAPH EkArhieR pu. 38EkArhH yisH hArieR pu. yisHhA ekhAi
31

] 1 dinvAM 6:39-73

416
ei lANH av vsici tH. ElvY nkei miyi dYp lBictH ekhAtYAyi. 55 ehEA pNvuM ati@m vyluk"mANH av nkeitH. atH eydAEdzAyi. 56qA ehEA pNi @m #Am "M pNLiniM vLer akel y vyluk"M eyPuyew punAy kAElbinAyi nkiyitH. 57ah ErAeR pigAmik ehEA ngr mANH nkeitH. ehEA sur ittVieR ngrmAyi. libHnA, yI, qsHetEmAvyM, 58hIEl, ed bI, 59zA, yA, EbH-EzemzH ngr"M av nkei. qlA ngr"M avyH@m vyluk"M av lBici. 60ebnYAmI EgA A giebEyA, EgbA, aElemH, anAETAH qI ngr nkiyi . ngr"M avyH@m vy luk"M m}uv av lBic@. ekhAtY wMbH ptim ngr nk ei. 61 ekhAtYew bAi pigAmikH mneyew pti EgAAew pN lBic@. 62EgEzAeR pigAmik LAy EgAAH ptim ngr lBic @ . yiAKA, Ez, nPH t Ali, mneyew bAzAni tAmsivew BAgM qivri ni lBictANH Q ngr. 63 emrAriyew pigAmikLAy EgA H pu ngr lBic@. rUEb, gAdH , esbUlU qI EgALi niANH avH ngr lBictH. nRuewilUewyANH avH ngr lBict. 64atinA yi AEylukA H pN"M vyluk"M ElvY nki. 65eydA, ziemEyA, ebnYAmI EgAAri niANH ngr. ElvYwMbinH ngremH av nRuewilUew niyicu. 66 qyIMEgAA cil ekhAtY wMbH tAM pN nki. nRuewilUewyANH av pN etrewtH. 67ezEKMngrM av nke@. ezEKM o surA ngr mAyi. Eges, 68eyAemyAM, EbHEhAErA 69aAElA, gH - riEA qI pN"M av nke@. qyImiel mlEdzAyi pN. 70mneyew pti EgAA riniM yi AEylukA En, biel yAM qI pN ekhAtYwMb nki. m@ ElvYwMbAM Bvn EgEzA wMbH mneyew pti EgAAriniM bAzA azH tErAtH Edz EgAlA pN lBic @ . 72-73EgEzA wMbH EkedzH, dAebrH, rAEmAH, giM qI pN yiAKArieR EgAAri
71

eR pu. ekhAH Elviyew pu. Elvi yi AEylieR pu. 39 sAPH EhmAeR cAcArnAyi . EhmAeR vl vzAyi sAPH x nwiyitH. Eber KYAvieR punAyi sAPH. Eb eKrYAvH ziemyyew pu. 40ziemyA mIKAEylieR pu. mIKAEy byEz yAvieR pu. byEzyAvH mi yew pu. 41mi qiyew pu. qi EsrhieR pu. EsrhH adAyA vieR pu. 42adAyAvH TAeR pu. TA siyew pu. siA ziemyiyew pu. 43ziemyi yhi eR pu, yhH EgEzAmieR pu, EgEzAM Elviyew pu. 44 emrAriyew pigAmik EhmAeR yM sAPieRyM cAcArAyi. EhmAeR w vze gAyksMGmA yi av. TA kIziyew pu. kIzi abHdiyew pu. abHdi, mli eR pu. 45mlH hzbYAvieR pu . hzbYAvH amsYAvieR pu. amsYAvH hiIyAvieR pu. 46 hiIyAvH aMsiyew pu. aMsi bAniyew pu. bAnizAemrieR pu. 47zAem mhHLiyew pu. mhHLi mziyew pu. mzi emrAriyew pu. emrAri Elviyew pu. 48 Elviyew EgAArAyi sA PieRyM EhmAeRyM sEhAdrA. Elviyew EgAAer ElvY qM viLici. viwAri EjAli ec@vA etrewevrAyi ElvY. viwArmAyi eedvi eR vsti. 49qA EhAmyAgew yM DUp"ewyM yAgpIWLi DUp kiA ahErAeR pigAmi k mAEm avdieiZ. eedv ieR lyiel ativil e qlA EjAlik"M ecyHtitH ah ErAeR pigAmikLAyi. yi AEy jntey Ikriti cAr axHWiciM avrAyi. EmAez klic qlA niym"M c"M av asric@. EmAez eedvieR dAsnAyi. ahErAeR pigAmik vrAyi ahErAeR puA+ qelyAsA ahErAeR pu. PIen hAsH qelyAsArieR pu. abI vA PIenhAsieR pu. 51bui abIvAyew pu. i buiyew pu. esrhYAvH iyew pu. 52em rAEyAH esrhYAvieR pu. amrYA vH emrAEyAieR pu. ahIbH amrYAvieR pu. 53sAEdAH ahI bieR pu. ahImAsH sAEdAieR pu.
50

ElvY Bvn ahErAeR pigAmik vsic i l vyANH. avH nk


54

417
niM kii. pNw vy luk"M av lBic@. 74-75 EgEzA wMbH mAzA, abHEdA, EAH, erEhAbH qI pN EzrieR EgAAri niM EgEzA wMbAH lBic@. 76 EgEzA wMbAH glIlyiel EkedzH, hEA, kirYTyIM qI l nPHtAliyew EgAAriniM lBic@. pNw vylu k"M av lBic@. 777 bAiy ElvY emrAri wMb LAyi. esbUlU EgAAri niM avH eyAknIM, kA, riEA EnA, tAEbA qI pN lBic@. pNw vylukL@M av H lBic@. 78-79 emrAri wMbAH mmiyiel Ebes, yhsA, ekEdEmAH, EmPAH qIpN lBic@. EyAA ndi yew ki}Eryi eyrIEhA ngr i ki} vsici Eb EgA Ari niANH avH Q EdzM lBi ctH. Q emrAri wMbH pN w vyluk"M lBic@. 80-81 gielyAdiel rAEmAH , mhnyIM, ehzHEbA, yAEs qI pN"M emrAriwMbAH gAduEgAAri niM lBic@. pN @m vyluk"M av lBic@.

] 1 dinvAM 6:74-7:21

minAlH BwAAyievH av ew wMbcriM pRy. 8 esmIrA, EyAvAzH , qlIEyes, qElYAEvnAyi, o%i, eyErEmAH, abI yAvH, anAETAH, ElemH qiv EbeKrieR puA. averl A vM EbeKrieR puArAyi. 9 wMb nATA rAeNH wMbcriM pR yH. avew wMbcrimsricH avew eesnYsMKY ptinAyi ri URANH. 10 bihA eydIyEylieR pu. eyvUzH, ebnYAmI, dH, eknynA, EsTA, tzIzH, ahIzAh qiv bihAeR puA. 11eydIyEyli eR puAerlAM t"ew wMbnAT ArAyi. ysrAy ptiEn}A yiri RH BwA avAyi . 12 IyM IymAyi Qri eR pigAmik. ziM aEhrieR pu. nPtAliyew pigAmik H yhH s IEy, ni, Eyes, zl M qiv bihyi nPH t Aliyew puA.
13

yiAKArieR pigAmik yiAKAri nAlu puAAyi . EtAlA, pUvA, yAbH, ziE*mA qAyi avew Epk. 2 i, erPAyAvH, eyriEy, yhHmAyi, yibHsAM, ezmEv qiv EtAlyew puA. averlAM t"ew wMb EntAArAyi. avM avew pigAmik"M zrAy pwyALikLAyi . avew wMb vL. dAvIdH rAjAvA kAlMver smrAy pIrAyirMEp atilAyi. 3 yi hYAvH iyew pu. mIKA Ey, oAbdYAvH, EyAEv, yizYAvH qi v yi AhYAvieR puA. avru EpM t"ew wMb"ew tlvArA yi. 4avH ysrAy m ARAyirM BwAeH avew wMb criM pRy. avH DArALM BArY mAM ik"mAyitinA vliy wMbmAyi avEwtH. 5 yiAKArieR m}uv EgALilu mAyi qpE}AyirM zrAy pwyA Lik"eH wMb criM kANi.

mneyew pigAmik mneyew pigAmik vrANH+ mneyHM ayA"ew arAmYAriyAy dAsiyHM a IEy qeA pu Ayi. mAKIruM avew punAyi . mAKI gielyAdieR pitAvH. 15 IyriniM IyriniM mAKI o OIey vivAhM k}ic@. mAKIRieR sEhAdriyew EprH myKA qAyi. ezElAePhAdH qAyi avew EprH. av puimA mAEm Ayi Z. 16 mAKIrieR sEhAdri myKAyH o puAyi. myKA punH EperzH q Epri@. EgerzH qAyi EperzieR sEhAdreR EprH. QlAmM EremM EgerzieR puA. 17 ebdA QlAmieR pu. gielyA dieR pigAmik vrAyi. giel yAdH mAKIrieR pu. mAKI mne yew pu. 18mAKIrieR sEhAdri hEAEleKinH zH-EhAdH, abIEy es, mhHLA qiv puA. 19 ahYA, EzeKM, liehi, anIyAM qiv ezmIdyew puA.
14

ebnYAmIeR pigAmik ebnYAmInH m puA. Ebl, Eb eK, eydiyEy qiv. 7 EblAyH au puA. qsH EbA, i, IEy, eyriEmAH, Qri qiv. av t"ew wMbnATA rAyi. avH pIrAyiri
6

qyImieR pigAmik qyImieR pigAmik"ew Ep k vyAyi. ETlhH qyI mieR pu. ETlhieR pu EberdH. EberdieR pu thH. th ieR pu qlAdA. 21qlAdyew pu thH . thieR pu sbAdH. sbAdieR pu ETlhH. gu ngri vL tAMEp qesrienyM qlAdeyyM vDic @ .
20

] 1 dinvAM 7:22-8:29

418
mhAEntAAmAyi. ysn rAy pARAyirM Ep avrilu eH avew wMbcriM pRy. ezQrAjAvieR wMbcriM ebnYAmI Eblyew pitAvH. EblA ebnYAmIeR dY pu. azHEb ebnYAmIeR rAme pu. a*hhH ebnYAmIeR mAme pu. 2EnAhA ebnYAmIeR nAlAme puM, rPA ebnYAmIeR aAme puM. 3-5 aA, EgrA, abIdH, abIvA, nymA, aEhAhH, EgrA, ezPUPA, rAM qiv Eblyew puA. 6-7 vrAyi dieR pigAmi k. av Egbyi tL@ew wMb nATArAyi. av tL@ew vIw kviH mAnhiEl oAwie@. ny mA, ahIyAvH, EgrA qiv dieR puArAyi. EgrA aver tL@ew vIwkLiniM oAwic@. yewyM ahIdieRyM pitAvAyi EgrA. 8 zhryIM EmAvAviel teR BArYmArA yzIM, byrA qiver Epic@. atiEzxM ayAH meA BArYyi tAM ikL@Ayi. 9-10zhryIminH EyAbAbH , sibYAvH , EmzA, mAM, eyvUsH , sAKYAvH , miA qiv teR BArYyAy EhAEdzi jnic@. av tL@ew wMbnATArAyi. 11zhr yImiM zImiM abIbH, qly q EprAy ru puAAyi. 12-13 eb, mIzAM, Ezem, ebrIyAvH EzmA qiv qlyilieR puA. oAEnAvH, ElAdH qI pNL@M avyH @m ecRupNL@M Ezm pNiyi c@. aAElAni vsi wMb L@ew nATArAyi ebrIyAvM Ezm yM. puA gi vsiciver aview niM o}iic@. 14 zAz, eyErEmAH , 15esbdYAvH, arAdH , ed, 16mIKAEy, yizH p A, EyAhA qiv ebrIyAvieR pu A. 17esbdYAvH, emlAM, hisHki, Eh eb, 18yizHemrAyi, yisHLIyAvH EyAbA bH qiv qlAylieR puA. 19 yAIM, sii, sbHdi, 20qliEynAyi, sielTAyi, qlIEy, 21adAyAvH, eb rAyAvH, zi%AH qiv zimiyew pu A. 22 yizHPA, eb, qlIEy, 23a bHEdA, sii, hAnA, 24hnnYAvH, lAM, anHETATYAvH, 25yiPHEdyA, ep Ev qiv zAzieR puA. 26zM ezrAyi, ezhrYAvH, aTlYAvH, 27yAer zYAvH, qlIyAvH, sii qiv eyErA hAmieR puA. 28 verlAM tL@ew wMbnATArA yi. EntAAer nilyH ANH aver avew wMbcrii pi kyi Eci@tH. av eyzEl mi vsic @ . 29eyyIEy yi giebEyAeR pitAvH. giebEyA p

gilu avew kkAlikeLyM wkeLyM EmAxHwiA qesruM qlA dyM EpAy ekAAN sMBvictH. 22 qyImAyi qesrieRyM qlA dyewyM pitAvH. qesrieRyM qlAd yewyM mrNi qyIM anvDi divsM kru. qyImieR wMb A ayAeL smAzVsiiA v. 23 piIwH qyIM teR BArYymAyi Ev}HcyiEle@. qyImieR BArY gBiNiyAvukyM o puen svi kyM ecyHt. teR wMbien EA EdAxM sMBviciritinA q yIM avnH ebrIyAvH q Epri@. 24ez eyrA yi qyImieR pui. ezeyrA, tA}e EbH-EhAErAM mk Lile EbH - EhAErAM tA}e E-ezeyryM mkLile E ezeyryM niic@. 25 ErPhH qyImieR pu. ErezPH ErPhieR pu. EtlhH ErezPieR pu. th EtlhieR pu. 26ldA theR pu. aIdH ldAeR pu. qlIzAmA aIdieR pu. 27 qlIzAmAyew pu. EyAv eR pu. 28 qyImieR pigAmik vsic ngr+ EbETluM atinw #Am "M nyrAveryM ki}H, EgesruM atinw #Am"M pwiARH ez EKmM atinwH eqyAvery #Am "M atinw #Am"M 29mne yew EdzieR atiiyi EbHezyA, tAnAH, emgiEAvH, EdApN L@M avyHw #Am"M yi . EyAEsPieR pigAmik pNLi vsic@. yi AEylieR punAyi EyAEsPH. EzrieR pigAmik yimH n A, yizVA, yizVi, ebrIyAvH qiv EzrieR puA. EsrhH avew sEhAdri. 31Eheb mIEy qiv ebrIyAvieR puA. m IEy bisyIieR pitAvH. 32 yEPH, EzEm, EhATAM, avew sEhAdri vA qivew pitAvH Eheb 33pAsA, biMhA, azVAH qivrAyi yEPieR puA. 34 ahI, erAhHgA, eybA arAM qi v EzEmrieR puA. 35 EhelM qAyi EzEmrieR sEhAdreR EprH. EsAPhH, yimHnA, EzelzH, mA qiv EhelmieR puA. 36sUh, hEeP, vA, Ebri, yi%A, 37Ebes, EhAdH, zA, zi zA, yi*TA, ebEyrA qiv EsAP hieR puA. 38 eyPue, pisHpA, arA qiv EyeTrieR puA. 39rhH, hI Ey, risYA qiv lyew puA. 40 verlAvM EzrieR pigAmi k. av t"ew wMbnATArAyi . av nl mnuxYM pwyALik"M
30

419
NilANyA jIvicitH. eyyIEy lieR BArYyew EprH myKA qAyi . 30abHEdAnAyi eyyIEylieR mpu. sU, kIzH, bA, nAdAbH, 31 egEdA, aEhYA, EseK, miEk A qivrAyi m@ puA. 32miEkA yAyi ziemyyew pitAvH. Q pu AM eyzElmilu tL@ew bu wAyi vsicitH. 33 EnkIzieR pitAvH. kIzH ezQli eR pitAvH. ezQ EyAnATA, mI vA, abInAdAbH, qzH-bA qiv ew pitAvH. 34emrIbA EyAnATAeR pu. emrIbA mIKyew pitAvH. 35pI ETA, Emel, tEry, hAsH qiv mIKyew puA. 36 hAsH yEhAvyew pitAvH . yEhAvA aElemH , asH m AevH , si%i qivew pitAvH. si%i EmAs yew pitAvH. 37EmAsA binyyew pitA vH. rAPA. binyyew pu. qlAsA rAPAyew pu. Es qlAsyew pu. 38 EslinH Ru puA. a IAM, ebA*KUM, yizH m AEy, ezrYAvH , oAb dYAvH, hAnA qiv. verlAM Es lieR puArAyi. 39 ezH yi EslieR sEhAdr. ezieR puA+ QlAM ezieR mpu. eyvUzH ez ieR rAme pu. qlIEPelH ezieR mAme p. 40QlA mieR puA vilALikLAy zrAy BwArAyi. avH aEnkM pu AM pQAM Ayi. ekwi tH pupQA. verl A vM ebnYAmIeR pigAmikLAyi. qlA yi AEylukAewyM Epk avew wMbcriLiel pik yi Eci@H. wMbcri yi AEy rAjAAAew criM q pusHtki Eci@H. eyzElmkA eydyiel jn twvukArAe wkyM bAbiElANiEl ayyHe wukyM ecyHt. av eedvEAw vizV sHtrlAyitinAlANH lE mAetH. 2mwivH tL@ew sVM nAi vsic dYjnt yi AEylu kA, puErAhit, ElvY, lyiel B]tYA qivrAyi. 3 eydA, ebnYAmI, qyIM, mne qI EgALi niH eyzElmi vsiciv verAeyANH+ 4 QTAyi aIdieR pu. aI dH o%iyew pu. o%i %iyew pu. %i bAniyew pu. bAni EpersieR o pigAmi. EpersH ey dyew pu. 5eyzElmi vsici zIElAnY+ m punAy asA yAvuM ayAL@ew puAM. 6 eyzElmi vsici EsrhY+ eyyEvluM avew cAcAM. ek

] 1 dinvAM 8:30-9:19

aRui etARuEp. 7eyzElmi vsici ebnYAmIEgAA+ sl emlAmieR pu. emlAM EhAdvYA vieR pu. EhAdvYAvH hev yew pu. 8 yibHenyAvH eyErAhAmi eR pu. l iyew pu. i miiyew pu. emlAM ezPtYAvi eR pu. ezPtYAvH eryEvlieR pu. eryEv yibH e nyAvieR pu. 9ebnYAmI wMbieR cri msricH eyzElmi etAAyiri apARuEp vsici. verlAM tL@ew wMbnATArAyi. 10 eyzElmi jIvici puErAhit A vrANH. eydyAvH, eyEhAyArIbH, yAKI, 11asrYAvH. asrYAvH hiI yAvieR pu. hiIyAvH emlAmi eR pu. eml A M sAEdAieR pu. sAEdAH emrAEyAieR pu. emrAEyAH ahIbieR pu. ahIbH yi eedvieR l yiel DAn mtlAr. 12eyErA hAmie pu adAyAvM Ayi. eyErAhAM pzHrieR pu. pzH mIyAvieR pu. adIEylieR punAy myzAyiyuM Ayi. adI Ey yhH E sryew pu. yhHEsr emlAmieR pu. emlAM emziElmi ieR pu. emziEl m iH EA rieR pu. 13 yiri q}uRup puErAhit AAyi. av tL@ew wMb nATArAyi. eedvieR ly iel <xkL@ew mtlArAyi av. 14 eyzElmi vsici ElvYEgA A+ hUbieR pu ezmAvH. hUbH a IAmieRpu. a IAM hzbYAvieR pu. hzbYAvH emrArY ew o pigAmi. 15bb, EheRzH, gAlA, mnYAvH qivM eyzEl mi jIvici. mnYAvH mIKyew pu. mIKA siiyew pu. sii sAPieR pu. 16oAbdYAvH ezmA vieR pu. ezmAvH gAlAlieR pu. gAlA eydTUeR pu. s yew pu EberKYAvM eyzElmi tAmsic i . sA qAnyew pu. qAnA enEtAPAi smI pm ecRupNLi vsic@. 17 eyzElmi vsici dVArpAlk A+ zlM, abH, tEmA, ahImA, avew bu. zlM yi av ew EntAvH. 18EA av ki}e vzH rAjAvieR kvAwinH etAw ni. av ElvYew EgAA rAy dVArpAlkArAyi. 19zlM EkA Eryew pu. EkArhH qbYAsAPieR pu. qbYAsAPH EkArhieR pu. zlmM aveR sEhAdrAM dVArpAl kArAyi. av EkArhieR wM bArAyi. viwArieR kvAwM kAkyAyi avew EjAli. avmH avew pUvik ecyHt

] 1 dinvAM 9:20-10:7

420
qANH ErKeweitH . av eyzElmi tAmsic@. ezQrAjAvieR wMbcriM eyyIEy giebEyAeR pitAvH. giebEyA pNilAyi eyyI Ey tAmsicitH. myKA qAyi eyyIEylieR BArYyew EprH . 36 abHEdAnAyi eyyIEylieR m pu. sU, kIzH, bA, En, nAdAbH, 37 egEdA, aEhYA, esKrYAvH, miEkAH qivrAyi m@ puA. 38miEkA H ziemyAmieR pitAvH . eyyIEy lieR wMbM eyzElmi avew buL@ew awANH vsicitH. 39 En kIzieR pitAvH. kIzH ezQlieR pitAvH. ezQ EyAnATAeRyM mI vyewyM zH-bAlieRyM pitAvH. 40 emrIbA EyAnATAeR pu. emrI bA mIKyew pitAvH. 41pIETA, Emel , tE*hyA, hAsH qiv mIKyew puA. 42hAsH yAdAhieR pitAvH. yAdAhH, yAryew pitAvH. yArA aElem ieRyM asHmAevieRyM si%i yewyM pitAvH. si%i EmAsyew pitA vH. 43EmAs bienyyew pitAvH. erP yAvH bienyyew pu. qlAsAerP yAvieR pu. Es qlyAsA yew pu. 44EslinH Ru puA Ayi. a IAM, ebAU, yizHmA Ey, ezyrYAvH , oAbdYAvH , hAnA qAyi avew Epk. av EslieR ikLAyi.
35

EpAel teyAyi av EjAli nivhicitH. avew pUvikM viwArieR kvAwM kA EjAliyAyi. 20pH PIenhAsH yi dVArpAlkAew mtlA r. qelyAsArieR punAyi PI enhAsH . yEhAv PIenhAsiEnAw ewyAyi. 21emEzelmYAvieR punAy esKrYAvH viwAri eR kvAwiel dVArpAlknAyi. 22 vi wArieR kvAwM kAA etrewe iuEp Ayi. avew Epk avew ecRupNLiel wMbcriLi ErKewiyi@H. dAvIdM zmEvluM EcANH aver vizVsHtrAyi etr ewtH . 23yEhAvyew Bvni eRyM viwArieRyM kvAw kAti rvAditVM kAv AM avew pigAmikmAyi . 24ki}H, pwiARH, vwH, etH qI nAlu dikLiluM kvAwL@Ayi . 25kAvAew ecRupNLi vsi cAcA cil EtYkAvs rLi aver shAyiAenEiyi . oAErAtvNyM }u divsM av vH kAvAer shAyimAyi. 26 qlA kAvAewyM EntAArAyi nAlu pARAvukAAyi. av ElvYrAyi. eedvieR ly iel mRikL@M KjnAvuM sUi EjAliyAyi avEwtH. 27qlA rAi yiluM av eedvieR lyi kAvniM. qM BAti eedv ieR lyM REjAliyM av EwtAyi. ly <xkpEyAgi pAL@ew mtl kAvAAyi . av akE ekAuvEA av pA qM. puRE ekA uEpAEA}uM av av qM 29m@ dVArpAlkAH mrsADnL@ewyM vi pAL@ewyM mtlyAyi. mAvH, vIH, q, DUpM, vizixHweetlM qivyew mtlyM av vhic@. 30 qA vi eetlM @ mtl puErAhitAAyi. 31 blikAyi pEyAgi aM A mtlArnAyi ElvYnAy miTYAvH qeArAL@Ayi. ayA zlmieR mpunAyi. EkArhH wMbArnAyi zl M. 32EkArhi eR wMbArAy dVArpAlkAri cilH , ql A zb iM EmzEm vyHA amA mtlyAyi . 33gAykM wMbnATAmAy ElvY lyiel mRikLi tAmsi c@. lyi rAiyM pkluM EjAli k tinA avH m@ mtlk eLAM ekAwiil. 34 Q ElvYerlAvM tL@ew wMb lvArAyi. avew wMbcri Li av wMblvArAyi
28

10

ezQrAjAvieR mrNM ePlisHtY yi AEylukAeti eryM ecyHt. yi AEylukA ePlisH t YriniM oAwiyk. gi EbAvA pvti vcH aEnkM yi A EylukA ekAle@. 2ePlisHtY w M ezQlienyM puAeryM oAwic@. av aver piwiwi vDic@. ezQli eR puArAy EyAnATA, abInA dAbH, mIvA qiver ePlisHtY vDic@. 3 yM ezQli @M mAyi. vil A Lik ezQlieREm aeyH t H ayAeL mRiEvlic@. 4 aEA ezQ teR kvcvAhk EnAw pRu, nieR vA~rieywH qe ekAluk. aEA viEdzik vH qe mRiewAEnA prihsi AEnA wyAkil. qA ezQlieR kvcvAhknH By mAyi. ayA ezQlien vDiA vistic @ . aEA ezQ teR sVM vAekAH sVyM mric@. ayA teR vAmnyiEl vI mric @ . 5 ezQ mrictAyi kvcvAhk ku. aEA avM tee vDic@. av sVM vALieR mnyiEl vI}ukyM mrikyM ecyHt. 6aen ezQluM ayAL@ew m puAM o mic@ mric@. 7 tL@ew eesnYM oAwiEA ytAyi tA}H v ryiel nivAsikeLl A M

421
ku. ezQluM aveR puAM mri c t Ayi av ku. atinA av tL@ew pN viH dErEpAyi. aEA yi AEylukA Epic p NLi ePlisHtY Evzic@. ePli sHtY pNLi tAmsmAkyM ecyHt. 8 piEH ePlisH t Y m] t EdhLi niM viliwi sADneLwA v. av ezQlieRyM ayAL@ew puAewyM zrIr giEbAvA pv t i ku. 9ezQlieR zrIr iel sADn ePlisHtY kv. av ezQlieR tl evieywkyM kvcM a}iecwkyM ecyHt. vA tL@ew vYAjeedveLyM jn eLyM aRiyiA rAjYemAwM dtAer ayc@. 10ePlisHtY ezQlieR kvcM tL@ew vYAjeedvL@ew lyi evc@. ayAL@ew zirH av dAEgAeR lyiluM vc@. 11 ePlisH t Y ezQliEnAw ecyH t kArYeLlAM yAEbzH gielyAdiel jn Ek@. 12yAEbzH gielyAdiel eeD rYvAAerlAM ezQlieRyM mL@ewyM m]tEdh ekAuvrA EpAyi. av aver yAEbzHgiel yAdiEltiriek ekAu v. eeDrYzAlik ezQli eRyM puAewyM ai yAEb ziel mrc@vi sMsHkrikyM }u divsM pvsikyM ecyHt. 13 yEhAvEyAw vizVsH t nl A yi tinAlANH ezQ mrN mwtH. ezQ yEhAvyew vAH asricil. ezQ yEhAvEyAwArAEyti pkrM o evLicAwiEyAw pEdzM Etwi. 14a tinAlANH yEhAv ezQlien vDi kyM yiAyiyew punAy dAvIdinH rAjYM nk@kyM ecyHttH. dAvIdH yi AEyrAjAvA yi AEyjnt m}uv ehEA pNi dAvIdieRyw v. av dAvIdiEnAw pRu, { nieR sVM mAMsvuM rvumA. 2 mH nI {eL yi nyic @ . ezQ rAjAvAyEA EpAluM nI {eL nyic @ . yEhAv niEAw pRu, dAvIEd, nIyAyiriM qeR jntyAy yi AEylukAew wy. nI qeR jn tyHEm EntAvAyiIM. 3 yi AEyliel qlA EntAM eh EA pNi dAvIdrAjAvieRy wE v. dAvIdH ehEAni yEhA vyew mi EntAL@mAyi o krARuAi. EntAA dAvIdien aBi ExkM ecyHt. atH aven yi AEyli eRrAjAvAi. aen sMBviemH yEhAv zmEvlilUew vAgHdAnM ecyHti . dAvIdH eyzElM piwiy H dAvIdM qlA yi AEylukAM eyz ElmiEl EpAyi. eyzElM aAlH
4

] 1 dinvAM 10:8-11:17

eybUsH qAyi viLieitH. ngrvAsikeL eybUsYerM viLi ci. ngrvAsik 5dAvIdiEnAw pR u, ninH {L@ew ngriEl EvziAnAvil . pE dAvIdH jntey EtAlic@. sIEyAniel EkA dAvIdH piwiec w . lM dAvI dieR ngrmAyiI. 6 dAvId pRu, eybUsYEm qeR mNM nyiyA qeR sveesnYADipnAM. EyAvAbH mNi Ent]tVM nki. esyyew punAyi EyAvAbH. EyAvAbH ees nYADipnAyiI. 7 anrM dAvIdH EkAyHi teR vstiyAi. atinAlANH atinH dAvIdieR ngrM qH EpritH. 8 dAvIdH EkAyH iluM ngrM pNi. miElA mt ngrBii ver ayA ngrM pNi. ngrieR m@ BAg EyAvAbH pNi. 9 dAvIdH wM blnAyiI. sv znAy yEhAv ayAELAewAmA yi.

11

dAvIdieR eesnYM dAvIdieR EtYk BwAew nAyk Aew o pikyANitH . dAvIdiEnA ewAM teR rAjYi Q vIrA z ArAyi vL. avM m}uv yi A EylukAM dAvIdien piNyHkyM rAjAvAkyM ecyHt. yEhAv vAgH dAnM ecyHtEpAelyAN sMBvict. H 11 dAvIdieR EtYk zrAy BwA ew o pik+ hKEmAnYnAy yAEzAeb yAM EtrALikL@ew nAyknAyi. yA EzAebyAM teR MekAH ovN mRuEper vDic@. 12 pie aEhAhAArnAy EdAEdAvi eR pu qelyAsA. mRuvIrA ri orALAyi qelyAsA. 13psH-d Imi dAvIdiEnAewAM qelyAsA Ayi. ePlisHtY lH o yinAyi v. aview yvM viLu ni o vyluAyi. yi AEylukA ePlisH t YriniM EpwiEcAwi. 14pE mvIrA vyli niekAH aver Enri@. av ePlisHtYer EtAlic@. yEhAv yi AEylukAH o vliy vijyM ekA w. 15 ori dAvIdH adlAMhyi yi . ePlisHtYEsn tAe} erPyiMtA}H vryiluM. mvIrAri mEp dA vIdH ni lM ver }H ayA ELAewAM Ec. 16meAri dAvIdH EkAyiluM o sMGM ePlisHtYBwA EbH E lehmilumAyi. 17dAvIdinH ayAL@ew pNi niH evM wi A dAhmAyi. atinAlyA pR u, eriluM EbHElehmiel ngr kvAwinw kiNiniM Rc@ evM ekAuviei nAyi . dAvIdinH aEALtH vzYmA
10

] 1 dinvAM 11:18-12:4

422
28

yiieliluM ayA aen vzY eEyZ. 18 qA m vIrAM ePlisHtY EsnyH iwyilUew pwevieAu nIi. av EbH E lehmiel ngr kvAwinw kiNiniM alM evM EzKric@. anrM m vIrAM dAvIdi evM ekAuv ekAw. qA dAvIdH a wicil. ayA atH yEhAvyH v}ipAwAyi nil eA}ic@. 19dAvId pRu, eedvEm, qniI evM wiAnAvil . qni Ayi Q evM ekAuvvA jIv pNyewiyvew rM wiEA elyAyiriM atH. atinAlANH dAvIdH evM wiA tARAkAtH. m vIrAM aEpAely aEnkM DIr tY ecyHt. dAvIdieR m@ vIrA EyAvAbieR sEhAdrnAy abI zAyiyAyi m vIrAewyM EntAvH. ayA teR mpEyAgicH mRuEpErAw yMecyHtH aver vDi c@. m vIrAerEAel te si nAyi abIzAyi. 21m vIrAew riri sinAyi ayA. ayA avrielArALlAyii@ wi ayA avew EntAvAyiI. 22 eyEhAyAdyew punAy ebnA yAvH znAy orAL@ew punAyi. kbHEskArnAyi ayA. ebnA yAvH vIrtY ecyHt. EmAvAbu rAjYe zri ruEper ebnAyAvH vDic@. o divsM mu epyHekAi riEv ebnAyAvH nile o hyi lUew kwecH o siMhe vDic@. 23 o vliy QjipHt@BwenyM ebnA yAvH vDic@. ayAH }r awiEyALM yrmAyi. QjipHtkArnH vLer vluM BArEmRiymAy o mAyi . atH enyH kAreR tRiyew NiEnALM EpAmAyi. ebnAyA vinH o d$u mAEm AyiZ. QjipHtkAreR eekyilu M eb nAyAvH piwic@ pRic@. anrM ebnA yAvH QjipHtkAren ayAL@ew M ekAu te vDikyM ecyHt. 24ey EhAyAdyew punAy ebnAyAvH arM aEnkM vIrtY ecyHti @H. m vIrAerEAel te si nAyi ebnAyAvH . 25mvIr AerAM sinAyi ebnA yAvH. pe m vIrArielAvnAyi il av. dAvIdH ebnAyAvien teR aMgrkew nAyknAyi etr ew.
20

etEAvArnAy EzieR pu nAy QrA; anAETAkArnAy abI EyEs; 29zAtYnAy siebKAyH ; aEhAhYnAy QlAyi; 30enEtAPAA rnAy mhrAyi; enEtAPAArnAy bAn yew pu EheldH; 31ebnYAmInilu giebyArnAy rIbAyiyew pu QTAyi; prAETAnYnAy ebnAyAvH; 32 nhElgAziel aviw ni rAyi; abAtYnAy abIEy; 33b hmYnAy asHmAevH; zyEbAnY nAy qlYhHbA; 34gIEsAnYnAy hEz mieR puA; hrArYnAy zAEgyew pu EyAnATA; 35hrArYnAy sAKA rieR pu ahIyAM; QrieR pu nAy qlIPA; 36emEKrAtYnAy Eh eP; epElAnYnAy ahIyAvH; 37kE lYnAy ehE A; qsHbAyiyew pu nAy nyrAyi; 38nATAeR sEhAdrnAy EyAEv; h#iyew punAy mibHhA; 39 aEAnYnAy Esel; ebErA kArM esyyew punAy EyAvAbi eR kvcvAhkmAyi n*hAyi; 40 yiIynAy QrA; yiIynAy gAErbH; 41 hitYnAy QriyAvH ; ahH L Ayiyew punAy sAbAdH; 42Eb EgAAr nAy zIsyew punAy adInA. (rU Eb EgAiel EntAvAyieiluM mvIrAri orALmAyi adI nA); 43myKyew punAy hAnA; mitH nYnAy EyAzAPAH; 44asHetrAtYnAy IyAvH; aErAEvrYnAy EhATAmieR puArAy eyyIEy, zAmA qiv; 45 zi%iyew punAy eydIyEy; tIsY nAy ayAL@ew sEhAdrnAy EyAhAyM; 46 mhvYnAy qlIEy; qnAmieR puArAy eyrIbAyi, EyAzvYAvH EmA vAbYnAy yiH m A qiv; 47qlI Ey; oAEbdH ; emEsAbYnAy yAsI Ey. dAvIdiEnAewAM Ec eeDrYzAlik sikAgilAyiEA dAvIdiEnA ewAM Ecvew pikyANitH. kIzieR punAy ezQlien ByH dAvIdH oLic i riEALAyi atH . v dAvIdien yi shAyic@. 2 wM vlM eekkekAH aeA k}iyvrAyi av. kr ekAuM kvNyi ni kl@ eti vAM avAmAyi. av ebnYA mIEgAAM ezQlieR cAcA mAyi. avew Epk+ 3 avew nAyknAy ahIEyesruM EyAvAM (ahIEyesruM EyAvAM giEbyAtYnAy ezmAyyew puArA yi); ysIEyluM EpelM asHmA evieR puArAyi eysIEy luM EpelM; anAETAH pNArAy ebrAKAyM EyvuM. 4 giebEyAkAr nAy yizHmAvH (yizHmAvH m vIrA ri orAL@M m vIrAew nAykmA yi.) egEdrAtYrAy yiermYA; yh

12

m vIrA m vIrBwA verAeyAyi . EyAvAbieR sEhAdrnAy asA Eh; EbHElehMkArnAy EdAEdAvi eR punAy qhAnA; 27hErArY nAy zEAH; epElAnYnAy EhelsH;
26

423
sIEy; EyAhAnA; EyAsAbAdH qi v; 5qlsAyi, eyrIEmAH, ebylYAvH, ezmrYAvH; hPAArnAy ezPtYAvH; 6 qAnA, yiIyAvH, asEr, EyAEv es, yAezAbYAM verl A M EkAr hieR EgAA; 7egEdA pNAr nAy eyErAhAmieR puArAy EyAEv lyM esbdYAvuM. gAdY gAdieR EgAAri oBAgM m miyilu EkAyi vcH gAdiEnAw Ec . av yprizIlnM lBic eeDrY zAlikLAy BwArAyi. vuM pri cympEyAgiti vidgH D rAyi av. av siMheLEAel y BIxNiArAyi kANe@. avH mlkLi klmAkL@ew EvgtyAyi . 9 gAdieR EgAArAy Esnyew nAyknAyi es. oAbdYAvH yi rAM nAyk. qlIyAbAyi mAM nAyk. 10mizHmA nAlAM nAy k. yiermYAvH aAM nAyk. 11aA yi RAM nAyk. qlIEy }AM nAy k. 12EyAhAnA qAM nAyk. qsA bAdH optAM nAyk. 13yiermYAvH pAM nAyk. mKHbAyH ptienAAM nAyk. 14 avrAyi gAdYEsnyew nAyk A. sMGiel vuM dbl EpAluM Ru zuBwAErAw pwepAtA nAvuM. sMGiel vuM knH yirM zuBwAErAw epAtAnAvuM. 15 vxiel dY mAsM EyAAndi mRic@kw BwArANH gAdHEgAi ni v. EyAAndiyi ev eAmAyi kAlmAyi atH. tA}HvrkLi vsici qlAveryM av oAwic@. av jneL ki} EA@M pwiAERA@M oAwic@.
8

] 1 dinvAM 12:5-30

atinA dAvIdH aver teR sMG iEl sVAgtM ec@kyM aver eesnYieR mtlArAkyM ec yHt. 19mneyew EgAArAy tAM Epwi dAvIdiEnAwEc. av eP lisHtYErAewAH ezQlientier y i EpAyEA}ANH dAvIdiEnAw Ec tH. qA dAvIdM aveRyAL@kL@M yTAi ePlisH t Yer shAyi cil. teL shAyi kArYM ePli sHtY EntA wiEc sMsAriec iluM av dAvIdienyM aveRyA eLyM pRyyHA tImAnic@. BrNADikArik pRu, dAvIdH teR yjmAnnAy ezQlieRywE mwi EAyA new tl ekAewM! 20dA vIdH sikAgu pNiEl EpAyEA ayAELAw Ec mne EgAA v rAyi+ adHnAhH, EyAsAbAdH, eydI yEy, mIKAEy, qlI, sielTAyi. averlAM mne EgAieR sh A DipArAyi. 21ekAAetier EpArAwA av dAvIdien shAyic@. nAwi jnLiniM sADn EmAxHwivrAyi dxHwA. mn eyew EgAiniM vv eeDrY zAlikLAy EyAALAyi. av dAvIdieR eesnYADipArAyi. 22 dAvIdien shAyiA wt w tlAL@k niEtYn vekAi. aen dAvIdinH vluM zvumAy o eesnYmAyi. ehEAni dAvIdiEnAw Ecv 23 ehEA pNi dAvIdiEnAw Ecvew qM tANH. av y srAyi. ezQlieR rAjYM dAvI di nkAnANv vtH. sMBvi emH yEhAv pRtenyANH. tA Nvew sMKY+ eydyew EgAi niH y srAy 6800 EpAyi. av vuM pricyEmiyi. 25ziem EyAeR EgAi niH 7100 Ep. y srAy DIrBwArAyi av. 26 Elviyew EgAi niH 4600 Ep Ayi. 27eyEhAyAdA sMGi lAyi. ahErAeR wMbieR o nAyknAyi ayA. eyEhAyAdA EyAewAM mvAyiriey}uRu Ep Ayi. 28sAEdAM sMGilu Ayi. eeDrYzAliyAy o yvEs nAniyAyi ayA. teR wMbA rAy pirH EdYAgAmAyANH ayA vtH. 29 ebnYAmI EgAi niM mvA yirM EpAyi. ezQlieR bu LAyi av. avrilDikMEpM aAlM veryM ezQliEnAw aw vizVsHtt puliyi. 30 qyIM EgAi niH ptinA yiri qRuEpAyi. av
24

dAvIdiEnAw Ec m@ BwA ebnYAmI, eydA EgALie m@vM EkAyi dAvIdieRywE v. 17dAvIdH averANA Ri ec. dAvIdH avErAw pRu, ni qe shAyiA smADAni v tAeNi {A nieL sVAgtM ec@ . qEAewA Eck. atl, {A eteAM ecAtiriE qeREm cAr Ni nwAnA ni veti niL@ew pUvikew eedvM niL@ew v]ik kAkyM nieL zii kyM ece. 18mvIrAew nAy knAyi amAsAyi. aEA amAsA yiyewEm eedvieR tHmAvH vri kyM ayA en pRykyM ecyHt, { ayEwtA dAvIEd! { niEAewAmANH yiAyiyew puA! ayH smADAnM, smADAnM! aey shAyiv smADAnM! qekAAA, ayew eedvM aey shAyi!
16

] 1 dinvAM 12:31-14:2

424
vsi puErAhitAM ElvYM nmeA sEzmyyHAM. sEzm sricH av nEAwEcrA pRyk. 3 sAYepkM nmH eyzElmiEl ekAuvrAM. ezQrAjAvAyiEA n sAYepkieR kArYM i ciil. 4 yi AEylukA m}uv dAvI diEnAwEyAjic@. atH zriyAy o kArY mAeNH averlAvM kti. 5 atinA dAvIdH QjipHtiel zIEhA ndi mt ElEbAhmApNM ver y qlA yi AEylukAeryM viLi c @ i. kirYH - eyyArIM pNi niM sAYepkM tiriekekAuv tinH av omic@ v. 6dAvIdM ayA ELAewAm ql A yi AEylukAM ekbumAlAKkEm aDivsi yEhAvyAy eedvieR nAm i viLiew sAYepkM ekA uvtinAyi eydyiel kirYHeyyArIM q bylyiEl EpAyi. 7 abInAdAbieR vstiyiniM jn sAYepkM nIM ecyHt. av aetA putiy vAhniE vc@. yM aEhYAvmAyi vAhnM oAwicitH. 8dAvIdM jneLlAvM eedvieR mi pUziEyAew EGAxikyAyi. kirM, vIN, tMbu, lALM, kAhLM qiv av pEyAgici. 9 av kIEdAeR emtiLiEl v. aEA viALk kAliwRi. sAYepkM tAu nilMptiA wi. A eeknIi epki piwi c@. 10yEhAv EyAw vLer EkApic@. epki sHpzictinA yEhAv ey vDic@. aen A aview eedvieRmivc@ mric@. 11eedvM EyAw teR EkApM kAi. tH dAvI dien vLer dKitnAi. a mt M lM EpersH-A q viLiew. dAvIdH aH eedve By. dAvId pRu,sAYepkM qeRywE ekAuvvA qniAvil! 13atinA dAvIdH sAYepkM dAvIdieR ngr iEl ekAuEpAyil. av sAY epkM oAEbdH- qEdAmieR Bvni Epic @ . gH ngrArnAyi oAEbdH- qEdAM. 14sAY epkM oAEbdHqEdAmieR eekvzM ayAL@ew vsti yi m mAsmi. yEhAv oAEbdHqEdAmieR wMbe qlAArYi luM a#hic@. dAvIdieR rAjYM vL eewRiel rAjAvAyi hIrAM. hIrAM dAvIdieRywE dt Aer ayc@. ayA EdvdAvuM k NiAeryM, twiNiAeryM dAvIdin yc@ekAw. dAvIdinH o ekAArM pNi yAnANH ayALietAe ayc t H . 2 aEA yEhAv te yTAi
12

DIrArAy pwyALikLAyi. tL@ew wMbLiel sirAyi av. 31 mneyew pti EgAiniM ptienAyirM Ep. aver dAvIdien rAjAvAA Eperw viLici. 32 yiAKArieR EgAi niH viEvkzAlikLAy Ru EntAL@A yi. yi AEyliEvi Ev sm yH EvEpAel ecA avRi yAmAyi. avew bu avErA ewAM avew niyNiluAyi . 33 esbUlUeR EgAArAy, prizI lnM siic aptinAyirM BwAA yi. qlArM yD EyAgi tiM prizIlnM siic v rAyi av. av dAvIdieR aw vizVsHtmAyi. 34 nPH t Aliyew EgAiniM yirM EdYAgA. avErAewAM L@M prickL@Emiy mE}A yirM EpM Ayi. 35dAeR EgA iniM ysrAy pe Ayiri aRuRu EpAyi. 36 EzrieR EgAiniM y srAy nAltinAyirM BwA Ayi . 37 EyAAndiyew ki}eryi niH rUEb, gAdH, mneyew pti, EgALi ni o lip tinAyirM EpAyi. avH qlA viDilu yDM Ayi. 38 averl A vM eeDrYzAlikLAy EpArALikLAyi. dAvIdien yi A Ey rAjAvAtiEnAw pUmAyM EyAjic@ekAH av ehEA pN iEl v. dAvIdH rAjAvAkNem kArYM melA yi AEylukAM aMgIkri ci. 39avew bu avAyi BNM tARAiytinA av ti kyM wikyM ecyH t . 40wAet yiAKA, esbUlU, nPHtAli EgA A vsi lLiel avew ayA tirkM k}utkM EkA vk}utkM kkAlikM Ev BNvuM ekAuvi. av v zYi mAvH, aiywk, Nmiri lk, vIH, q qivyM kAli k, wk qivyM ekAuvi . yi AEylukA atIv sxHwrA yi. sAYepkM tiriek ekAuv dAvIdH teReesnYiel qlA EdYAgAErAwM sMsAric @ . 2 anrM dAvIdH yi AEylukAer m}u v viLic @ i. ayA avErAw pRu+ etA nl zymAeN ni kevi, yEhAvyA# hitH tAeNi; nmH yi A EylielAwm new sEhAdrA H o sEzmyyHAM. new sEhAd rAErAewAM avew pNLiluM pNL@ew aw vylukLiluM

13

14

425
yi AEyrAjAvAieyH dAvIdi mn ilAyi. yEhAv dAvIdieR rAjYe vLervluM zvumAi. dAvIdienyM yi AEyjnteyyM av sHEnhi ctinAlANH eedvM aen ecyHttH. dAvIdH wt eyzElMkArikeL vivAhM k}ic@. ayAH wt pu AM puimAM Ayi. 4 dAvIdinH eyz ElmiluAy ikL@ew Epk v yANH+ zv, EzAbAbH, nATA, zElA EmA, 5yibHhA, qlIvA. qEpel H. 6EnAghH, EnePgH, yAPIy, 7 qlI zAmA, eblYAdA. qlIEPelH. dAvIdH ePlistYer EtAli H 8 dAvIdH yi AEyrAjAvAyi etre w vivrM ePlisHtY Ek@. ati nA qlA ePlisHtYM dAvIdien Etwi yiRi. aEA ayA ePlisHtYe tier yM ecAniRi. 9ePlisHtY erPAyIMtA}Hvryi vsi jneL mikyM avew sADn EmAxHwikyM ecyHt. 10dAvIdH eedv EAw EcAdic@, {A ePlisHtYErAw yi EpAkENA? aver EtAli A aH qe avdiEmA? yEhAv dAvIdiEnAw mRupwi pRu, EpA, ePlisHtYer EtAliA {A nie avdiAM. aEA dAvIdM aveR EsnyM bAeprAsIMpNM vereyi. avi ew vcH dAvIdM eesnYvuM ePlisHtYer EtAlic@. dAvId pRu, epAiy aN kLiniM evM vhiEAel eedvM qeR z@eL tk. qi lUewyANH eedvM a ecyHttH. atinA lANH lM bA eprAsIM q viLietH . 12ePlisH t Y tL@ew vi#h bA eprAsImi Epi c@ EpAyi. vi#h kic@ kLy vA dAvIdH teR EsvkErAw klic@. ePlistYEm meA vijyM H ePlisHtY erPAyIM tA}Hvryiel jneL vIuM mic@. 14dAvIdH eedv EAw vIuM Aic@. eedvM dAvIdi eR AnyH tikric@. eedvM pRu, dAvIEd, nI miEA ePlisHtYew miEl EpAkAtiri k. pkrM, aver vLyk. bAKAmr iwyi oLik. 15mrL@ewEm kyRuk. mrieR mkLiliH eesnYM inw zbH d M nin EkAM. aEA ePlisHtYer mik. eedv mAy {A nin mEpuReH ePli sHtYEsney EtAliM! 16eedvM klic EpAel dAvId ecyH t . aen dAvIdM eesnYvuM ePlisHtYEsney EtAl i c @ . giebEyApNM mt EgespNM ver ePlisHtYBwAer av vDic@. 17aen dAvIdH qlA rAxH \ LiluM sinAyi. yEhAv
13 11 3

] 1 dinvAM 14:3-15:16

qlA rAjYLiluM dAvIdieni Bym Ai. sAYepkM eyzElmi dAvIdH tniEvi dAvIdieR ngri ekAAr pNi. an rM ayA sAYepkM vyHA lvuM niic@. ayA atinAyi o wArMRic@. 2 anrM dAvIdpR u, sAYepkM mA ElvYE avAdmZ. sAYepkM m tM aven qAlvuM xiti M yEhAv aver etrwtANH. sAYepkM vyHtinH tA o iy lE aekAuvti Evi dAvIdH m}uv yi AEy jn eLyM omicH eyzElmi viLic@i. 4 ahErAeRyM ElvYewyM pigAmi keL dAvIdH viLic@i. 5 ekhAieR EgAiniM iyip EpA yi. QriEy yi avew nAyk. 6 emrAriyew EgAiniM iyip EpAyi. asA yAvH yi avew nAyk. 7 eg EzAeR EgAiniM im Ep. EyAEv yi avew nAy k. 8qlIsAPAeR EgAiniM Ru Ep.ezmAvH avew nAyk. 9 ehEAeR EgAiniM qp Ep. qlIEy yi avew nAyk. 10IEylieR EgAi niM iu Ep. aInAdAbH yi avew nAyk. puErAhitErAwM ElvYErAwM dAvIdH sMsAri 11 anrM dAvIdH puErAhitArAy sAEdAienyM abYATArienyM viLi c@. QrIEy, asAyAvH, EyAEv, ezm AvH , qlIEy, aInAdAbH qI ElvYErAw teRywvrA vzY e@. 12dAvIdH avErAw pRu, ni ElviEgAiel nAykrANH. niL@M m@ ElvYM sVyM Ikrik. qiH sAYepkM {Anti EviyA iy lE ekAuvrik. 13k}i tvN sAYepkM ekAuvEret eneyH n yEhAvEyAw EcAdicil. ni ElvYrl a mitH q tinA yEhAv {eL ziikyM ecyHt. 14 anrM, yi AEylieR eedvmA yEhAvyew sAYepkM ekAu vtinH puErAhitAM ElvYM sVyM Ikric @ . 15EmAez kl ic EpAel te ElvY vizixHwmAy tu k pEyAgicH sAYepkM mli Eli. yEhAv pR EpAel teyA Nv epkM mtH. gAyk ElvYEntAAErAw tL@ew s EhAdrArAy gAyker ekAuvrA dA
16 3

15

] 1 dinvAM 15:17-16:16

426
sAYepkM dAvIdieR ngri eliyEA mIK o jnAlyilUew EnAi. ezQlieR puiyAyi mIK. dAvIdrAjAvH n]M vyHM hHLAdiM ku. mIKLinH ayALi lu drvu nxHwewkyM ayAeL evRukyM ecyHt@. ayA vifHFiyA ewkyAeNH av kti. ElvY, sAYepkM ekAuvH avyHvA dAvIdH wArink Aiylvc@. anrM av eedvinH EhAmyAgL@M smADAnb likL@M aic@. 2EhAmyAgL@M smA DAn blikL@M aictiEzxM dAvIdH yEhAvyewnAmi jneL a# hic@. 3anrM ayA o aM, o RcixNM, o Nmiriyw qi vvItM yi AEyliel qlA OIpux AM nki. 4 anrM sAYepki mi Ux nwA dAvIdH tAM ElvYer etrw. yi AEylieR eedvmA yEhAvyH ni pRykyM sHEtA mikyM EGAxikymAyi avew EjAli. 5 sAPAyi oAM sMGieR nAyk. sAPi eR sMGM lAL vAyici. esKrYAvAyi rAme sMGi eR nAyk. IEy, ezmIrAEmAH, eyhIEy, miTYAvH , qlIyAbH , ebnAyAvH, oAEbdH- qEdAM, eyyIEy qivrAyi m@ ElvY. v vIN yM kirvuM vAyic@. 6ebnAyAvH, ey hsIEy qivrAyi sAYep ki mi qlAyHEA}uM kAhLM m}iyi puErAhitA. 7yEhA vey sHttic@ pAwtinH dAvIdH sA PienyM sEhAdrAeryM dYM niEyA gicEA}Ayi atH. dAvIdieR sEtAgItM H yEhAvyH sHEtAM. aveR nAmM viLik. yEhAvyew mhdHv]ik jnELAw pRyk. 9 yEhAvyH pAwk. yEhAvyH sHEtA pAwk. aveR qlA atHtv]ikeLyM pi pRyk. 10 yEhAvyew vinAmi aBimA nik. yEhAvyiElv nieL lAvM sxHwrAyirie! 11yEhAv yiElM aveR ziyiElM EnA k. qEA}uM shAyinH aven smI pik. 12yEhAv ecyHti@ atH-t tY asHmrik. aveR tImA neLyM zmAy ecyH t ikeLyM oAk. 13 yi AEyjnt yEhAvyew dAs A. yAEAbieR pigAmik, yEhA vyew etrewev. 14yEhAv new eedvM, aveR BrNM qlAyi wvuM. 15 nitYmAy krARien asHmrik. orAyirM tlmRkAyiANH av kl n k nkiytH . 16aAhAmmAyi
8 29

vId pRu. vIN, kirM, lALM qiv pEyAgicH ngItM l pitinANtH. 17 anrM ElvY yAEylieR punA yEhmAenyM ayAL@ew sEhAdrArAy sAPienyM TAenyM niEyAgic@. sAPH EberKYAvieR pu. TA, kUzAyAvieR pu. emrAri EgAArAyi v. 18ElvYew o rAM nirymAyi. esKrYAvH , Eb, yAsIEy, ezmIrAEmAtH, eyhI Ey, i, qlIyAbH, ebnAyAvH, my EsyAvH, miTYAvH, qlIePEl, mi EnyAvH. oAEbdH qEdAM, eyyIEy qi vrAyi av. verlAM ElvYrAy vAtiAvArAyi. 19 gAykrAy sAPH, EhmA, TA qiv oAwekAu lALM m}i. 20 esKrYAvH, yAsIEy, ezmIrAEmAH, eyhIEy, i, qlIyAbH, yEsyAvH, ebnAyAvH qiv alAEmAu vIN vAyic@. 21miTYAvH, qlIEPEl, mi EnyAvH, oAEbdH-qEdAM, eyyIEy, as sYAvH qiv ezmInIu kir vAyic @ . atAyi qAlEM avew etA}i. 22ElvYEntAvAy eknAnYAvH yi sMgItAlApn ieR mtlAr. sMgIti sm nAytinAlAyi ayA Q mtlkeLAe lBictH. 23 sAYepkieR kAvAri ru EprAyi EberKYAvuM qA nyM. 24ezbnYAvH, EyAzAPAH, enTn Ey, amAsAyi, esKrYAvH , ebnA yAvH, qelyAsA qivH sAY epkieR mi kAhLM viLic@ ekAunwAnAyi niEyAgM. oAEbdH-qEdAM, eyhIyAvH qiv sA YepkieR m@ kAvArAyi . 25 dAvIdH, yi AEy mA, sh A DipA qiv sAYepkMekAu vrAnAyiEpAyi. avrtH oAebdH-qEdA mieR vIiniM puRE ekAu v. qlAvM atYDikM hHLAdici ! 26sAYepkM mi ElvY er eedvM shAyic@. }ukALkeLyM }H NAwkeLyM av bliyic@. 27 sAYepkM mi qlAElvYM Enlin ekAuAiy nIL AymAyi DricitH. gAnAlAp nieR mtlArnAy eknAnYAvuM qlA gAykM En lin ekAu nIL vOLAyi DricitH. dAvIdM Enlin ekAu nIL AymA DricitH. En lin ekAu o qEPAdM dAvIdH Drici . 28 aen ql A yi AEylukAM EcH sAYepkM kAuv. av ci viLic@vukyM NAwieR ekAukL@M kAhLL@M m}kyM l ALM, vIN, kirM qiv vAyi kyM ecyHt.

16

427
yEhAvyAiy krA oAik. yisHhAi aveR vAgHdAnM oA ik. 17yEhAvytH yAEAbienA niymmAi. atH yi AEylinH nitY krA RumAyi. 18yEhAv yi AEyliEnAw pR u+ knA EdzM {A ninAyi nM. vAgHd mi niERtAyiIM. 19 av qi RvAyi. viEd znAi anYrAy RcAL@k. 20av o rAjYniM meAiEl EpAyi. o jntyiniM meA jntyiElM EpAyi. 21qA aver pviA yEhAv eryM avdicil. aver pvietH yEhAv rAjAA mRiyi nki. 22 yEhAv rAjAAErAw, qeR etrewever pvitH . qeR vAckAer pvitH q@ pRu. 23mi m}uvM yEhAv yH Evi pAwk. yEhAv ne ri suvA niEtYn ElAker aRiyi k. 24 yEhAvyew Etjieni qlA jn tEyAwM pRyk. aveR atHButv] ikeLiyM qlAvErAwM pRyk. 25 yEhAv vliyvM sH t tYhmA . melA EdvAerAL@M ByeEw vmANH yEhAv. 26qekAeA, melA EdzLielyM EdvA m}uvM vilek vi#hLA. qA yEhAv kAzM s]xHwic@! 27 mhimyM tApvuM yEhAvyHtH. kM nvuM yEhAvyew sviD i vsi. 28wMbL@M jnL@M yEhAvyew EtjSM ziyM sHtti k! 29yEhAvyew Etjien vA} k. aveR nAmEAw drvu kA@k. niL@ew v}ipAwk yEhAvyH ekAuvrik. yEhAvey aveR vi sQrYi rADik. 30ElAkM m}uvM yEhAvyew mi By viR yHe! pE, av miey zmAyi AiytinA ElAkM clikyil. 31 kAzvuM miyM sxH w mAyiri e. yEhAv Bri! qH qlAyiw vumv pRye. 32smvuM atilu vyM hAdie! vylukL@M avyilu vyM tL@ew sEAxM kwii e! 33 kAiel mr yEhAvyH mi hHLAdic@ pAwM! qekAeA, yEhAv vrikyAyi. ElAkieR nYAy viDi nwA av v. 34n niR yEhAvyH ni. yEhAvyew sHEnhM nitYmA. 35 yEhAvEyAw pRyk, oA eedvEm, {L@ew rkA {eL riNEm. {eL omic@i m@ jntkLiniM {eL riNEm. aEA {H ayew nAmM vA}H AM. aEA {H {L@ew sH E tAgIt pAwAM. 36 yi AEylieR eedvmA yEhA v qeEM vA}Hewe. aven

] 1 dinvAM 16:17-17:6

AlvuM vA}Hewe. qlAvM yEhA vey vA}HieAu pRu, Em! 37 anrM dAvIdH sAPienyM av eR sEhAdrAeryM aview sAY epki mi vii@EpAyi. qM ati mi rADn nwAnANH dAvIdH aver niEyAgictH. 38oAEbdHqEdAmienyM mH aRupe@ ElvY EryM sAPiEnAwM sEhAdrAErAw emAM rADn nwA dAvIdH niEyA gic @ . oAEbdH - qEdAmM EhAseyyM vAti kAvArAyi. eydTUeR punAyi oAEbdH-qEdAM. 39 dAvIdH giebEyAniel tl yEhAvyew wAri mi rADn nwtinH puErAhitnAy sAEdAienyM m@ puErAhitAeryM niEyAgic@. 40qlA BAtiluM sAyA iluM sAEdAM m@ puErAhitAM EhAmyAgpIWi EhAmyAgL ic @ . yEhAv yi AEyjntyH nkiy yEhAvyew niymiel}ut iri c pAliAnANH av aeneyAe ecyH t tH . 41EhmAM eydTUM melA ElvYM yEhAvyew nitYmAy sH E nhe vA}H iAwA nAmniEzM ecevrAyi! 42Eh mAM eydTUM avriluAyi. kAhLM viLikyM lALM m}ky mAyi avew etA}i. eedvi Evi gAn lpiEA m@ sMgIEtApkrN vAyiEjAli yM vAyi. eydTUnieR puA kvAwLi kAv ni. 43 EGAx EzxM qlAvM aviwM vi@. oAErAM avrvew vIwkLi ElEpAyi. dAvIdM teR wMbe a#hiA vstiyiEl EpAyi. dAvIdinH eedvieR vAgdAnM H vIii kyRiyti EzxM dAvIdH vAcknAy nATAEnAw pRu, EnA, {A EdvdAmrM ekAuAiy ekAAri vsi. qA sAYepkmAke wArili ri. eedvinH o lyM pNiy NemH qniA#hmH. 2 nATA, dAvIdiEnAw mRupwi pRu, ayH ixH w m EpAel ec. eedvM aEyAewAmH. 3 qA rAi nATAnH eedvieR aLAwAyi. 4eedvM pRu, qeR dAsnAy dAvIdiEnAw ArY ec pRyk+ yEhAv pRy, qni vAslM pNiEy nIyl dAvIEd. 5-6yi AEylien {A Qji pH t iniM EmAciic mt ver, {A o vstiyi tAmsiciil. wArLi vsic H {A sric @ . yi AEyjntyH EtYk EntA Aer {A etrew. av qeR jntyew wyAerEAelyANH. yi A Eyli vYtYsHt lLi sri Ev {AenAriluM EntAAErAw

17

] 1 dinvAM 17:7-18:3

428
vLer kArY ecyHt t. {A a yew dAs mAmA. ayHtRi yAM. 19yEhAEv, Q atH-ttYM aH qniAyi ecyHt. qeA Q mhA kArYeLAe prsYewA aH #hic@. 20yEhAEv, aeyEAel meAvmil. alAet o eedvmil. meA eedvvuM EpAel atH-t kA@tAyi { oriluM Eki@ wi yil! 21yi AEylu EpAel meA rAxH\ mEA? l! aH atH-t kAiy miyiel oEreyA rAjYM yi AEy mAmANH . aH {eL QjipH t i niM puR ekAuvH sVtrAi. aH aeye kIimAnAi. aH ayew jntyH mE nwH { Evi m@ver avew nAiniM puRAi! 22yi AEy jntey aH qeEM ayew jntyAyi qw. yEhAEv, aH av ew eedvmAkyM ecyHt. 23 yEhAEv, aH qEAwM qeR wMbEAwM Q tijH { ecyH t . EA aH ayew vAgH d AnM qAlEmAyi pAliENEm. aH ec@em KYApic v ecENEm! 24 aH vizVsHtnAeN kANicAluM! ayew nAmM jneLAlvuM vA}H em {A k. aEA jn pRyM, svznAy yEhAvyA yi AEylieR eedvM! {A ayew dAs! qeR wMbe dyvAyi k tAkyM aey EsviA w M avdikyM ecENEm. 25 qeR eedvEm, aH ayew dAs nAy qEAw sMsAric@. qeR wMb e o rAjwMbmAemH aH vA gHdAnM ecyHt. atinAlANH {Ani ni BynAyi aEyAw AiA eeDrY ewtH. 26yEhAEv, aA eedvM. Q nkeLniAyi ecAemH au vAgH d AnvuM ecyH t i. 27yEhAEv, aH kANYEAew qeR wMbe a#hic@. aey nitYmAyM Esvi vA qeR wMbe aH kN EyAew avdic @ . yEhAEv, aH qeR wMbe a#hic@. aen qeR wMbM qeEM ag]hIt mAyi! dAvIdH aEnkM rAx\Em H vijyM Enw piIwH dAvIdH ePlisHtYer mi c@. av aver prAjyewi. gHpNvuM atiilum ecRup NL@M avePli sHtYriniM pi wiecw. 2 anrM dAvIdH EmAvAbu rAjYe prAjyewi. EmAvAbYjnt dAvI dieR dAsArAyi. av dAvIdinH kM ekAw. 3 hdEdesrieR eesnYvumAyM dAvIdH @mi. EsAbyiel rAjAvAyi hd Edes. hmAu ngrMver dAvIdH

nieLekAH EdvdAmrM ekAeA lyM qniAyi pNitil ? q EcAdicil. 7 ni qeR dAsnAy dAvIdiEnAw enyM wi pRyk+ svznAy yEhAv pRy, wkeL EmyH c @ ekAu vylukLi nwi nie {A aviewniM qw. nie {A qeR yi AEy jntyew rAjAvAi. 8 nI EpAy qlAyiwvuM {A niEAewA mAyi. ninmEEpAyi {A nieR z@eL vDic@. ni nie {A miyiel vuM kIimAAri orALAi mA@M. 9Q lM {AeneR yi AEyjntyHAyi n. av avew v] nwkyM avyH vi smADAnEAew rikyM ec@M. avH aview oieniyM EvvlAtieEwtil. dYM ecyHti EpAel dxHwA aver mRiEvli kyil . 10 tik sMBvic @ ev iluM qeR yi AEyjntey sMr ivA {A EntAeL etre w. nieR qlA z@eLyM {A EtAlikyM ec@M. yEhAv ninAeyA BvnM nii emH {A pRy.* 11nI mricH nieR pUvikErAw EcEA nieR puen putiy rAjAvAkA {A av diM. nieR puArielAvnAyi riM putiy rAjAvH. aveR rAjYM {A zmAM. 12nieR pu qni Ayi o BvnM pNiyM. nieR pu eR wMbe {A qeEM BrN kALAM. 13{AnveR pitAvuM aveneR pumAM. ninmH ezQ rAjAvAyi. {A ezQli qeR piN pivlikyM ecyHt. qA nieR puen sHEnhi ti niH {AenAriluM piARil. 14a ven {AeneR lyieRyM rAjY ieRyM mtlArnAM. aveR BrNM nitYmAyi ApiewM! 15 dzneiyM eedvM pR kArY eLiyM nATA dAvIdiEnAw pR u. dAvIdieR An anrM dAvIdrAjAvH viwAr iElkwH yEhAvyH mili. dAvId pRu, yEhAvyAy eedvEm, qniM qeR wMbiM Evi nI vLer kArY ecyHt. aetekA eH qni mnilAmil. 17ati enlAM puREm, BAviyi qeR wMb ien sMBviemM aH qni kANic@ t. qe vLer vlieyArA eLEAel au prigNic @ . 18ni {AenAN@ pREytH? aH qni
16

18

y E h A v . . . p R y o yTA Bvnml view amAtH. dAvIdieR wMb i niv eryEhAv vLer vLer vxAlE rAjAvAM qANiti nM.

429
eesnYientier yM ecyHt. hdEd es teR rAjYvisHtti yIsundi ] veryAA mic t inAlANH dAvIdH aen ecyH t tH . 4 hdEdesriniM dAvIdH yirM rTL@M }AyirM EtrALi keLyM ptinAyirM BwAeryM piwi ecw. Etk vliApEyAgici , hdEdesrieR tirkLi miv EyyM dAvIdH mwvyAkyM ec yHt. qA RuEtk vliA tirkeL dAvIdH ric@. 5 dEezi ni arAmY hdEd esrien shAyiA v. hdEdes EsAbyiel rAjAvAyi. pE dAvI dH 22,000 arAmYBwAer prAjyewk yM vDikyM ecyHt. 6anrM dAvIdH arAmiel dEezu ngri EkA pNi. arAmY dAvIdieR B]tYArAvu kyM aEhi kM ekAwkyM ecyHt. aen yEhAv, dAvIdH eciw eAe ayAH vijyM Ai. 7 dAvIdH, hdEdesrieR EsnAnAyk AriniM sVvc piwiec wH av eyzElmiEl ekAuv. 8 tibHhAH, pNLi niH DA rALM evlvuM dAvIdH ekAv. pN hdEdesriERtAyi. pi IwH, Q evlmpEyAgicANH zElA EmA, evleAiyM evlk L@M lyiEl m@ evlsAm#i kL@M AiytH. 9 EtAvU yi hmAungriel rAjAvH. hdEdesrieR eesnYe m}u v dAvIdHprAjyewiytAyi EtAvU Ek@. 10atinA EtAvU teR punAy hEdArAmien dAvIdrAjAvieRywE smADAniM a#himAyi ayc@. hdEdesrientier yM ecyHtH dAvIdH ayAeL EtAlictinAlANH EtAvU aen ecyHttH. hdEdes mH EtAvU vumAyM yM ecyHti. dAvIdinH h EdArAM sVM, evi, evlM qiv ekAu sADn nki. 11dAvIdrA jAvH sADn viIkrikyM av yEhAvyH nkyM ecyHt. qEdAmY, EmAvAbY, aEAnY, ePli sHtY, amAElkY qivriniM l Bic eviyM sVvuemAe dAvIdH aenyA ecyHttH. 12 esyyew punAy abIzAyi p tienAyirM qEdAmYer tA}Hvryi vc@vDic@. 13abIzAyi qEdAmi Br NADikArikeL niymikyM qlA q EdAmYM dAvIdieR dAsArAyiIk yM ecyHt. EpAyiweAe yEhAv dAvIdinH vijyM nki. dAvIdieR EdYAgmKA dAvIdH yi AEylieR m}uvrAjA vAyi. aEhM qlAvErAwM nIti EyAew epmARi. 15esyyew punAy EyAvAbAyi dAvIdieR eesnYADi p. ahIlUdieR punAy eyEhAzA PAH dAvIdieR v]ikeLi q}u
14

] 1 dinvAM 18:4-19:7

tivc@. 16sAEdAM ahIEmelM yi puErAhitA. sAEdAH ahI bieR puM ahIEmelH abYA TArieR pumAyi. zvHzA yi pke}ukAr. 17EtYeryM EptYeryM nyitieR mtl eb nAyAvinAyi. eyEhAyAdyew pu nAyi ebnAyAvH. dAvIdieR pu AM mKEdYAgArAyi. av dAvIdrAjAvieR pAzVEsvk rAyi. dAvIdieRyAL@keL aEAnY nANM ekw nAhAzH yi aEAnYew rA jAvH. nAhAzHmrikyM ayAL@ew pu putiyrAjAvAkyM ecyHt. 2 a EA dAvIdpRu, nAhAzH qEAw kANYMkAi. atinA nAhAzieRpu nAy hAEnAw {AM dy kANM. aen dAvIdH, hAeRywEH ayA L@ew pitAvieR mrNi smAzVsi ivA dtAer ayc@. dAvIdieR dtA hAen zVsiivA a EAnYrAjYE EpAyi. 3 qA aEAnYewEntAA hA EnAw pRu, kbLiiewtH. dA vIdH yTAi ver ayciri tH aey zVsiiAEnA ayew aric pitAvinH drA{Hjliyi AEnA al! al! ninM nieR rAjY iMEm cArNi nwAnANH dAvIdH verayciritH! nieR rAjYM tk A avnA#hi. 4atinA hA dAvIdieR dtAer piwiwi av ew tAwi vwic@kLu. hA avew vOew o BAgM aryHtAe}ev c@mRic@kLykyM aver apmAni kyM ecyHt*. anrM ayA aver viyc@. 5 dAvIdieR dAsA sVEdzE m wiEAkA EpAluM vArItiyi a pmAnitrAyi. cilecH dAvIdiEnAw aveR B]tYA sMBvict@ pRu. atinA dAvIdrAjAvH teR B]tYAH Q sEzmyc@+ niL@ew tAwivIuM vLMver eyrIEhApNi tuk. anrMniH sVEdzE mwAM. 6 tsVyM dAvIdieR evRuew z@LAyiIevH aEAnY mnilAyi. anrMhAM aEA nYM q}upAyirM pQupEyAgicH emesAepAtAmYyiniM EtkL@M ti rkL@M vAi. arAmiel myKA, EsAbA qI pNLiniM EtrALikeLyM av vAi. 7 aEAnY mIrAyirM rT vAi. teL shAyitinH av myKyiel rAjAvinH tiPlvuM nki. myKArAjAvH eesnYsEmtM vH emEdbApNinwH tL@ew pAL yM Apic@. aEAnYerlAM ys
avew ... ecyt EmAzyew niymmsricH H yi AEylukAren sMbic i wEALM teR tAwivwic@kLytH niximAyi.

19

] 1 dinvAM 19:8-20:7

430
A dAvIdmAyismADAnM Apic@. a vdAvIdieR dAsArAyiI. ati nA arAmYvIuM aEAnYer shAyi A vistic@. EyAvAbH aEAnYer nzii vsi EyAvAbH yi AEy Esney yrMgEnyic@. v xiel kAlANH rAjAA y inH puRewARutH. qAdAvIdH ey zElmi teti. yi AEyEsn aEAniEl ecH rAjYeEtAli c@. anrM av rbAngriEl EpAyi.eesnYM ngri@M tAvLm wic@. jn ngrinkEM puR EM kwtwyAnAyi avr en ecyHttH. pUmAyM nziMver av rbAngre mic@. 2 dAvIdH avew rAjAvieR * tlyi niM kirIwemw. sVirIwi nH q}upupQH BArmAyi. kirIwi amlYLAy kl@kL@Ayi . kirIwM dAvIdieR tlyilNiye @. piIwH, rbAngriniM ekAu v viliwi aEnkM sADnL@M dAvIdiAyi. 3rbAnivAsikeLeAH dAvIdHaRvA, Ali, EkAwAli qi vekAu pNik qwic@. aEA nYew qlA ngrELAwM dAvIdH aEt kArY ecyHt. anrM dAvIdM m}u v eesnYvuM eyzElmiElmwi. ePlistYrAsA vDie@ H piIwH yi AEyjnt Eges p NivcH ePlisHtYmAyi yM ec yHt. aAlH, zAtYnAy siebA yi siAyiey vDic@. mlAew pu ArielAvnAyi siAyi. aen ePlisHtY yi AEylukA awi mkeLEAelyAyi. 5 meAri, yi AEyjnt, ePli sHtYjntymAyi o yM wi ecyHt. yAyIrieRpunAy qhAnA lhHmi eyvDic@. egAlYAieR sEhAdrnA yilhHmi. gkArnAyi EgAlYA H. lhHmiyEwtH vLervluM BAricmA y omAyi. o enyHtRi yew NieRyvliM atiAyi.
4

rAyi tL@ew pNLiniM puR v. 8 aEAnY yienAukyAeN H dAvIdHmnilAi. atinAlEhM EyA vAbienyM m}uv yi AEyeesnY eyM aEAnYetier yiny c@. 9 aEAnY ysrAyi puR v. av ngrkvAwinwAyi . shAyinAeyiy rAjAA puRH vylukLiluM kAni. 10 tnietier ysmAy ru EsnAvYUhL@eH EyAvAbH mni lAi. o vYUhMtni miluM mEtH tnipiiluM. atinA EyAvAbH yi AEyliel vuM smArAy tA MBwAer etrew. ayA aver arAmYEsnEyAEw@mA ayc@. 11bA i yi AEyEsney EyAvAbH, abI zAyiyewEnt]tVi kI}ilAi. abI zAyi EyAvAbieR sEhAdrnAyi. BwA aEAnYEsney EnriwAM puRe@. 12EyAvAbH abIzAyiEyAw pRu, arAmYEsn qniH kw q tirALikLAeNi nI qe shAyi NM. aEpAel aEAnYEsn ninH kw qtirALikLAeNi {A nie shAyiAM 13new jnM new eedvieR ngrMEvi yM ec@EA nm zM eeDrYzAli kL@mAyiriAM! yEhAvyew #hM nw ewe. 14 EyAvAbuM teR eesnYvuM arAmY Esney mic@. arAmYEsn EyAvA biniM aveReesnYiniM oAwiyk. 15arAmYEsn oAwiEA kH aEAnYEsnyM oAwiEAyi. abI zAyiyi niM aveR eesnYi ni mANv oAwiyktH. aEAnY t L@ew ngriElM EyAvAbH eyzEl miElM mwi. 16 yi AEy teLEtAlictAyi arA mYEntA mnilAyi. atinA a v yIsundi ki}vsi a rAmYew awEshAyinAyi dt Aerayc@. arAmini hdEdes rieR eesnYADipnAyi EzAP. arAmYEryM nyicitH EzAPA yi. 17 arAmY yinAyi owkyA eNvA dAvIdH Ek@. atinA dA vIdH yi AEylukAer m}uv sMGwii c@. dAvIdH aver EyAAndiyew mRuk ryiEl nyic@. av arAmYmAyi mKAmKM ni. dAvIdH teR eesnYe ysrAkyM av arAmYer mikyM ecyHt. 18arAmY yi AEy lukAriniM oAwiyk. dAvIdM ayA L@eweesnYvuM arAmYew }AyirMEt rALikeLyM nAltinAyirM BwAeryM v Dic@. dAvIdMeesnYvuM arAmYEsny ew nAyknAyi EzAPienyM vDi c@. 19 yi AEy teL EtAlictAyi m nilAiy hdEdesrieR EdYAg

20

piIwH yi AEylukA gupN ivcH ePlisHtYmAyi meA yM wi ecyHt. pNi BImAkAy nAy orA Ayi. ayAH eekk LiluM kAlukLilumAyi pinAlu vir lukL@mAyi. oAErA eekyiluM Ru virvItvuM oAErA kAliluM Ruvir vItvumAyi. ayAL@M rAsA ew puArielAvnAyi. 7 ayA yi AEyjntey prihsic E A EyAnATA ayAeL vDic@. ziemyyew punAyi EyAnATA. ziemyA dAvI dieRsEhAdrM.
a v e w r A j A v i e R aTvA aEAnYew EdvnAy miEkAmieR.

431
gupNiel rAsAew pu ArAyi ePlisHtY. rA sAer dAvIdM ayAL@ew dAsAM v Dic@. AEylukAer qi dAvIdH pApM ec@ sAA yi AEylukAH viErA DmAyi q}uEH yi AEyjnty ew qemwA dAvIdien Eriic@. 2 atinA dAvIdH EyAvAbiEnAwM jnEn tAELAwM pRu, EpAyi qlA yi A EylukAewyM qemwk. Eb-Ez bpNM mt dApNMver rAjY qlAveryM qk. qiH qEAw pRyk. aEALiview qEpeH q niRiyA k}iymElA. 3 qA EyAvAbH mRupwi pRu, y EhAv teR jntey EA}u tieR RumwAe! qeR -vuM rAjAvumA yvEn, yi AEyjnt m}uv ay ew dAsArAeN nI aRiy. pie inANH aH aver pApieR ap rADikLA viDM aver qAnA#hi tH? 4 qA dAvIdrAjAvH teR tImAn iluRc@ni.rAjAjH{asrikEy EyAvAbi mAmAyiZ. ati nA EyAvAbH jnL@ew qemw ekAH yi AEylielAwM sric@. anrM EyAvAbH eyzElmiElmw i vrikyM 5jnL@ew qM dAvIdien aRiyikyM ecyHt. vAL@pEyAgiA k}ivuv yi AEyli ptienA lMEpM eydyi nAluli q }uptinAyirMEpM Ayi. 6ElvY, ebnYAmIEgAAer EyAvAbH qk yAyil. dAvIdrAjAvieR rvH xHwmilAtinAlANH EyAvAbH EgA AerqAtitH. 7eedvxHwiyi dA vIdH EdAxmA ecyHttH. atinA eedvM yi AEylien ziic@. eedvM yi AEylien zii anrM dAvIdH eedvEAwpRu, {A vlieyA pApMecyHt. yi A Eyjntey qkv}i {AenA mhA pApMecyHt. EA, ayewdAsnA y qiniM Q pApM lAtANEm q {An Epi. 9-10 gAdAyi dAvIdieR vAck, yEhAv gAdiEnAwpRu, dAvIdiEnAw ecienpRyk+ yEhAv pRyti tANH+ ninH {A m kArY t. atielAH nI etrewNM. aEA, nI etrew mAi nie {A ziiM. 11-12 anrM gAdH dAvIdieRywE EpAyi. gAdH dAvIdiEnAw pRu, yEhA v pRy, dAvIEd, ninE ziyA Evet etrewk+ Ev BNmilA mvxELA mmAsM z@ vAL@mAyi nie oAwikEyA yEhAvyew mdivse ziEyA
8 8

] 1 dinvAM 20:8-21:23

yi

21

tAEvtH? rAjYwnILM mArkErA gM pwkyM jneL vDic@ekAH y EhAvyew dt yi AEylilUew s rikyM ec@M. dAvIEd, eedvM qe ayctANH. ni, {Aen mRupwiyA NEh i nEket nI pRyk. 13 dAvIdH gAdiEnAw pRu, {A } ilAyiri! qeR zimAeri luM niyiAenniA#hmil. yEhAv vLer kANYvAnANH. atinA qeR zi qenyAyiriNemH av ni yie. 14 atinA yEhAv mArkErAgeL yi AEyliElyyH kyM q}uptinA yirMEp mrikyMecyHt. 15eyzEl mien nziiA yEhAv odten a yc@. qA dt eyzElmien nzi ikEA yEhAvyH kxHwM EtAi.atinA eyzElM nziiE tielH yEhAv niyic@. nziic@ ekAiri dtEnAw yEhAv pR u, ni! ayMmti! yEhAvyew dt, eybUsYnAy arvHnyew emti Li nikyAyi. 16 dAvIdH mkLiEl EnAiyEA kAzH yEhAvyew dten ku. dt teR vA eyzElMngriEm pi wicirikyAyi. aEA dAvIdM m AM tL@ewmKM nilmicuekA H nmic@. dAvIdM EntAL@M tL@ew d+KM kwii trilu vO LAyi DricitH. 17dAvIdH eedv EAw pRu, {AnA pApMecyHt v! jneL qArvitH {AnANH! qni et@pi! yi AEyjnt eteA M ecyH t iil . qeR eedvmA yEhAEv, qeyM qeR wMbe yM ziicAluM! qA ayew jn tey ekAl@ mhAErAge twAluM! 18 anrM yEhAvyew dt gAdiEnA w sMsAric@. ayA pRu, yEhAv ey rADitinAyi o yAgpIWM pNiyvA dAvIdiEnAw pRyk. eybU sYnAy arvHnyew emtiLinw EvNM dAvIdH yAgpIWM pNiyvA. 19 gAdH aArYeLlAM dAvIdiEnAw pR ykyM dAvIdH arvHnyew emtiLi El EpAvukyM ecyHt. 20 arvHn EgAtH emtikyAyi. arvHn tiriuEnAiyEA dten yA ktH. arvHnyew nAlu puA oAwi oLic@. 21dAvIdH arvHnyew awE EpAyi. arvHn emtiLM vi@. ayA dAvIdieR awEvH ayA m i nmsHkric@. 22 dAvIdH arvHnEyAwpRu, nieR emtiLM qnivik. {AntieR m}uv vilyM ninnkAM. aEA lM qni yEhAvey rADiA yAgpIWM pNiyApEyAgiAm ElA. aEA mArkErAg avsAni M. 23 arvHn dAvIdrAjAviEnAw pRu, Q emtiLM qwekA_k. qeR

] 1 dinvAM 21:24-22:18

432
NM {Anien sUNM ec@tH. aen dAvIdH teR mrNi mH lyniANi pripAwiyi@. 6 anrM dAvIdH teR punAy zElA EmAen viLic@. yi AEylieR eedvmA yEhAvyH lyM pNiyNemH dAvIdH zElAEmAEnAwpRu. 7dAvIdH z ElAEmAEnAw pRu, qeR mkEn, q eReedvmA yEhAvyH o lyM pNiyNemH qniA#hmH. 8qA yEhAv qEAwpRu, dAvIEd, nI aEnkM yec@kyM opAwEp ervDikyM ecyHt. atinA qeR nAmi o lyM pNiEy nI yl. 9 qA ninH smADAnpuxnAy opuH. nieR pu{AenA s mADnkAlM nM. av @m av eRz@ aven pvikyil. z ElAEmA qAyiriM aveREprH. z ElAEmA rAjAvAyirikAlM yi A Eyli {A zAiyMsmADAnvuM n M. 10zElAEmA qeR nAmi lyM pNiyM. zElAEmA qeRpuM {An veR pitAvumAyiriM. zElAEmAeR BrNe {A zmAM. aveR wM bini erilumAyiriM q AlvuM yi AEy Brik! 11 dAvIdH w, mkEn, ni yEhAv niEAewAmAyirie. nin k}i yem yEhAv pREpAel vijyi yAyiriAM nieR eedvmA yEhA vyH lyM pNiyAM nin sADi e. 12yEhAv nie yi AEylieR rAjAvAM. jntey nyivAM nieR eedvmA yEhAvyew niymLs rivAmaRivuM mnSM yEhAv ni nH nke. 13yi AEyliEvi y EhAvEmAezyH nkiy niymL@M c L@M ApUvM asriev i ninH vijymAM. REAewyM eeD rYEAewymirik. ByeEwtil. 14 zElAEmA, yEhAvyew lyM p Niyti sADneLAA {A kWinAVAnMecyHt. mvAyiriey }uw sVM {A nki. m E}AyiriyURu w evi {A sMBric@. iyAtIrA uM oA wM {AsMBric@. mrvuM kl@M {A sMB ric@. zElAEmA, nI a viiNM. 15 ninH DArALM kl@ev@kAM mrNi AmH. qlArMEjAliM vidgHDrA yv nieR pluH. 16sVM, evi, oAwH, H qivekAu EvlkLi atIv smrANv. qiyA tIrA vidgHDEjAliA ninH. ni pNi rMBik. yEhAv niEAewA mAyirie. 17 anrM, teR pu zElAEmAen s hAyiA dAvIdH qlA yi AEyEn tAELAwM aBYic@. 18dAvIdH EntA AErAwpRu, niL@ew eedvmA yEhAv niELAewAmH. av ni HsmADAnkAlM tiri. nm c@mver EtAlitinH yEhAv q

22

yjmAnM rAjAvuM aA. ayH xHwm ecyHekAZ. EhAmyAgi peLyM {A ayH nkAM. yAgpIWiel agHni smivA EhAmvY kivA {A twilkkL@M nkAM. DAnYbliAvzY mAy EgAtuM {A nkAM. etlAM {A ayH nkAM! 24 qA dAvIdrAjAvH arvHnEyAw mRupwi pRu, Ev, {A ninH m}uvvilyM nkAM. niERtAyoM qw {A yEhAvyH smik yil. vil ekAwAetAM {A v}i pAwikyil. 25 atinA dAvIdH arvHnyHli eR vilyAyi ptinupQH sVM nki. 26aview dAvIdH yEhAvey rA DiA o yAgpIWM pNi. EhAmyAg L@M smADAnblikL@M dAvIdH aic@. dAvIdH yEhAvEyAw Aic@. sV iniM tAE}H agHniaycH yEhA v dAvIdiEnAw mRupwi pRu. sV iniH EhAmyAgpIWiEl agHni vptic@. 27teRvA Ryi tiriciwA yEhAv dtEnAw klic@. 28 arvHnyew yAgpIWi yEhAv tni mRupwinkiytAyi dAvIdH mni lAi. atinA dAvIdH yEhAvyH b likLic@. 29(giebEyApNiel tlAyi vi wArvuM EhAmyAgpIWvuM. yi AEyjnt m miyilAyiEA}Ayi EmAez vi wArM AiytH. 30ByimlM dAvId eedvvumAyi sMsAriA vi wAriElEpAyil. yEhAvyew dtenyM aveR vALienyM dAvIdH Bye@.) dAvIdpRu, yEhAvyAy eedv i lyvuM yi AEyjnt yHAy EhAmyAgpIWvuM view p NiyM. lyniANM dAvIdH sU NM ec@ 2 yi AEylivsi qlAviEdzi kELAwM oEcrA dAvIdHklic@. viEdzikiwyiniM dAvIdH kl@ev @kAer etrew. eedvieR ly niANinAvzYmAy klH evi tARAkyAyi avew EjAli. 3 p wivAtilukAvzYmAy NikL@M ekA L@kL@mAA uM dAvIdH Ez Kric@. kNM oAwM dAvIdH kti. 4 asMKYM EdvdAmrvuM dAvIdH sAdi c@. sIEdA, EsA ngrvAsik DArALM EdvdA v] dAvIdi nki. 5 dAvId pRu, yEhAvyH o mhA lyM n niiM. qA qeR punAy zElAEmA ecRumAytinA aRiEyetAM aRiiil. lyM atimhAyiriNM. Q lyM ati eR mhtVMekAuM sQrYMekAuM q lArAxH\miwyi aRiyewNM. a tinAlANH yEhAvyew lyniA

433
eshAyic@. Q EdzM EA yEhAv yewyM aveR jntyewyM niy NilANH. 19EA niL@ew mnSM tHmAvuM niL@ew eedvmA yEhA vyH smikyM aveR jH{ k nwAkyM ec@k. yEhAvyAy eedvieR vilM niik. anrM krARieRepkvuM qlA vi vsHtL@M lyiEl ekAuv rik. lyi x nwA ElvYew pti dAvIdH o v]nAyiIkyM a EhM zElAEmAen yi AEylieR putiyrAjAvAkyM ecyHt. 2 qlA yi AEyEntAELyM dAvIdH viLic@i. puErAhitEryM ElvYEryM aEhM vi Lic@i. 3aview mvySM ati wtluMAym qlA ElvYEryM dA vIdHqi. ek meAyirM ElvY Ayi. 4dAvIdpRu, pinA lAyirM ElvY yEhAvyew lyM p NiyewEmEnAM nivhiM. RAyirM ElvY niympAlkM nYAyADipAmA yirie. 5nAlAyirM ElvY kAvAM nAlAyirMElvY sMgItjH{AM yi rie. avAyi {A vizixHw sMgI EtApkrN niici@H. yEhAv eyvA}HA av pkrN p EyAgie. 6 dAvIdH, ElvYer mAyi tiric@. Elviyew mmLAy EgEzA , ekhAH, emrAri qivew EprilA yi atH. EgEzAEgAM EgEzA EgAi niH lAM ziemyiyM. 8 lA mpuA. eyhI Ey ayAL@ew mpu. EsTAmM EyAEvlumAyi ayAL@ew m@puA . 9ezElAmIH, hsIEy. hArA qi v zIemyiyewpuA. Q m pu AmAyi lAeR wMbnATA. 10 ziemyi nAlupuA+ yhH, sI nA, eyyzH, ebrIyAM qivrAyi av. 11yhH mpuM sInA rA me pumAyi. qA eyyUzi M ebrIyAmiM aEnkM puAA yiil. atinA eyyUzienyM eb rIyAmienyM o owMbmAyANH kN AiytH.
7

] 1 dinvAM 22:19-23:29

23

ewevrANH ahErAM pigA mikL@M. puErAhitArAyi yEhAvey EsviA av etrewe@. y EhAvyew nAmi jneL a#hi A qeEM av etrew e@. 14 EmAez eedvpuxnAyi. EmAez yew puA ElviEgAieR BAgmA yi. 15EgEzAmM qlIEyesrumAyi EmAezyew puA. 16ezbUEv yi EgEzAmieR mpu. 17q lIEyesrieR mpunAyi erh bYAvH. qliEysrinH m@ puAA yiil. qA erhbYAvinH aEnkM puAAyi. 18 ezElAmIH yisHhArieR mpu .19eyrIyAvH ehEAeR mpu . amArYAvH ehEAeR rAme pu. yhsIEy mAme puM eyemyAM nAlAme pumAyi. 20 mIKA IEylieR mpu. yiI yAvH rAme puM. emrAriEgAM mhHLi, mzi qivrAyi emrAri yew puA. qelyAsruM kIM mhHLi yew puA. 22qelyAs puA AkAetmric@. ayAH puimAEr A yiZ. qelyAsArieR puimA avew buLieveryAyi vivAhM k}icitH. kIzieR puA rAyi avew bu. 23mhHLi, ed, eyErEmAH qivrAyi mzi yewpuA. ek m puArAyi av.
21

ekhAtYEgAM ekhAi nAlupuA. a%AM, yi sHhA,ehEA, IEy qivrAyi av. 13ahErAM EmAezyM a%A mieR puArAyi. ahErA etr ewevnAyi. ahErAM a yAL@ew pigAmikL@MqAlEmAyM vizixHwrAyi etrewevrANH. y EhAvyew xyH vivsHt eLAA cumtl vhitinAyi av etrewetH. yEhAv yew sviDi DUpM kiA etr
12

ElvYew EjAli ElvYew pigAmik vrAyi. wMbmsricAyi avew pik. oAErAew EpM pikyiluAyi . pM atilDikvuM AymvrA yi pikyiluAyitH. av y EhAvyew lyi x nwi. 25 dAvId pRi, yi AEylieR eedvmA yEhAv teRjntyH s mADAnMnki. eyzElmi qeE mAyivsitinH yEhAv aviewey i. 26atinA viwArEmA ati xyH pEyAgi vsH t ELA ElvYH niyM mEtil. 27 Elviyew EgAiel pigAmik ew qemwAtAyi dAvIdH yi AEylukA avsAnmAyi nki yniEzM. pM atiEmluM vyS ElvYeryANv qiytH. 28 yEhAvyew lyiel xA EvLyi ahErAeR pigAmikeL s hAyik ElvYew EjAliyAyi. lyiel pAzVmRikL@M lyAN vuM pripAlicM ElvYrAyi. qlA vivsHteLyM Ikri EjA liyM avAyi. eedvieR lyiel xAEjAliyM avEw tAyi.29viaM lyiel Em
24

] 1 dinvAM 23:30-24:22

434
ElvYEntA. abYATArieR punA yi ahIEmelH. oAErA tvNyM nRuiH orA etrewewkyM ezmA ayAL@ewEper}ukyM ecyHt. aen av qelyAsA QTAmA qivew wMbAiwyi EjAli viBjic@.
7 eyEhAyArIbieR

zR vyHtieR rvAditVM avEwtAyi. mAvH, DnYbli, puLi iAaM qivyew mtlyM a vAyi. ew ci, kli y v}ipAwk qivyewyM mtl avANH. qlAaLvukL@M L@M a vrAnwiytH. 30ElvY qM kAlH q}uEH yEhAvyH niyM sHEtA vuMaic@. niEtYn sAyAiluM a vrienecyHt. 31vi vimdivs LiluM amAvAsi nAL@kLiluM qlA vi o}ivudinLiluM ElvY yEhA vyH EhAmyAgmic@. qM av yEhAvyewsviDi x nwi. oAErAkAlM q ElvY x nw NemtinH EtYkM cL@Ayi. 32 atinA niixHwmAy qlA iykL@M ElvY ecyHt. av viwAri eR mtlEy@. vilvuM av pripAlic@. tL@ew buLAy ah ErAeR pigAmikLAy puErAhiter a v shAyikyM ecyHt. yEhAvy ewlyi x ecyHtekAH El vY puErAhiter shAyic@. puErAhit sMG ahErAeR puAew sMG vyANH+ nAdAbH, abI, qel yAsA, QTAmA qivrAyi ah ErAeR puA, 2qA nAdAbuM abIvuM avew pitAviEnA mE mric@. nAdAbinuM abIviM puAAyiil. atinA qel yAsAruM QTAmAruM puErAhitrAyi v ic @ . 3qelyAsArieRyM QTA mArieRyM EgAeL dAvIdH Evep wi. aenyAyA t nk e EjAlik av ecAnAem tinAlANH dAvIdH aen ecyH t tH . sAEdAieRyM ahIEmelieRyM shAyEAewyANH dAvIdH ecyHttH. qelyAsArieR o pigA miyAyi sAEdAH. ahIEmelH Q TAmArieR pigAmiyM. 4QTAmArieR wMbinitiEnA EntA qelyAsArieR wMbiniA yi. qelyAsArieR wMbi niM ptinARu EntAL@M QTAmArieR wMbiniMq@EpM. 5oAErA wM biniM L@k etrewe i. nRuiANH averetrew tH. avri tAMEp etrew etH vilieR mtlArA yiriAnANH. m@v puErAhitrAyM. verlAM qelyAsArieRyM QTAmA rieRyM wMbArAyi. 6 ezmA yi kArYdzi. enTn EylieRpunAyi ayA.Elvi EgAArnAyiezmA. pigAmi kewEpk ezmyiyA q}utievc@. dAvIdrAjAvieRyM Q EntAL@ewyM mivcANH ayA Epk q}u tiytH+ puErAhitnAy sAEdAH, ahIEm elH, puErAhitew wMbnAykA,

10

11

12

24

13

14

15

16

17

18

sMGmAyi dYEtH. eydAyAvieR sM GmAyi rAmEtH. hArImieR sMGmAyi mAm EtH. ezEyArImieR sMGmAyi nAlAmEtH. mIyAvieR sMGmAyi a AmEtH. mIyAmieR sMGmAyi RAmEtH. hAEAsieR sMGmAyi }AmEtH. abIyAvieR sMGmA yi qAmEtH. Eyvyew sMGmAyi op tAmEtH. ezKnYAvieR sMGmA yi pAmEtH. qlYAzIbieR sMGmAyi p tienAAmEtH yAImieR sM GmAyi pAmEtH. eieR sMGmAyi pti mAmEtH . EyezebyAmieR sMGmAyi ptinAlAmEtH. biegieR sMGmAyi p tinAmEtH. ErieR sMG mAyi ptinARAmEtH. EhsIrieR sMGmAyi pti En}AmEtH. hiEsieR sMG mAyi ptienAmtH. epthYAvieR sMGmAyi p eAptAmtH. eyehsHEklieR sMGmAyi ptAmEtH. yAKIeR sMGmAyi p eAAmEtH. gAmlieR sMG mAyi pirAmEtH. edlAyAvieR sMGmAyi pimAmEtH . mysYAvieR sMGmAyi pinAlAm EtH.

yEhAvyewlyi xyH etrewe sMG vyAyi . lyiel xyH yi A EylieR eedvmA yEhAv ahErA nkiy c av asric@. m@ ElvY ElvYew bAipigAmikL@ew Ep k tANH+
20

19

a%AmieR pigAmikLi niH+ bAEy. bAEylieR pigAmi kLiniH+ eyhedyAvH. 21 erhbYAvi niH+ mpunAyi yizYAvH. 22 yisHhA EgAi niH+ ezElA EmAH. ezElAEmAieR wMb iniH+ yhH.

435
23 ehEAeR

] 1 dinvAM 24:23-25:20

24 25 26

27

28

29 30

mpunAyi eyriyAvH . amrYAvAyi eh EAeR rAmepu. yhsI EylAyi ayAL@ew mAme pu. eyemyAmAyi ayA ew nAlAmepu. mIKA IEylieRpu. zAmI mI Kyewpu. yizYAvH mIKyew sEhAdr. es KrYAvH yiAvieR pu. mhHLi, mzi, ayAL@ewpu yy sYAvH qiv emrAriyew pigA mik. emrAriyew punAy yysYAvinH ebEnAyM EzAhyM sRuM i yM puA. qelyAsA mhHLiyew pu. q A qelyAsAri puAA yiil. eyrhHemEy kIzieR pu. mhHLi, ed, eyrIEmAH qiv mziyew puA.

ElvYwMbL@ew nAykA avrA yi. wMbM tiricANv pikyi EcetH. 31vizixHw EjAlikAN v etrewetH. tL@ew puErA hiAeryMEpAel avM nRui@. ah ErAeRpigAmikLAyi puErAhit. dAvIdrAjAvH, sAEdAH, ahIEmelH, pu ErAhitewyM ElvYwMbL@ewyM EntA qivew mi vcANv nRuitH. EjAlik tirewEA vluM ecRumAy wMbH lY prigNnyAyi lBictH.

25

gAnsMG dAvIdM eesnYADipAM EcH sAPieR puAer vi xyHAyi Evtiric@. EhmAM eyd TUmAyi sAPieRpuA. ki rM,vIN, lALM qiv pEyAgi c@ eedvsEzM nkyM vcik ymAyi avew vix. a en xnwiyvew o pikyA NitH+ 2 sAPieR wMbiniM+ s , EyAEsPH, enTnYAvH, azAErlA. vcitinH dAvIdrAjAvH sAPi en etrew. sAPH teR pu Aer nyic@. 3 eydTUeR wMbiniM+ egdA lYAvH, esri, eyzAvH, ziemyi, hz bYAvH, miTYAvH. av RuEpA yi. eydTU teRpuAer nyi c@. eydTU kirM pEyAgicH yEhA vey sHttikyM ni pRykyM vcnM nwkyM ecyHt. 4 buIyAvH, mnYAvH, IEy, ez bUEv, eyrIEmAH, hnnYAvH, hnAni, qlIyATA,giti, ErAmMti-es; eyA zHebAzA, mElATi, EhATI, mhsI

EyAH qivrANH x nwiy Eh mAeRpuA. 5 verlAM EhmAeR pu ArAyi. dAvIdieR vAcknA yi EhmA. EhmAen znAemH eedvM vAgHdAnMecyHt. atinA Eh mAnH aEnkMpuAAyi. eedvM EhmA nH ptinAlu puAeryM m puimA eryM nki. 6yEhAvyew lyiel sMgItAlApninH EhmA teR qlA puAeryM nyic@. puA l ALvuM vINyM kirvuM pEyAgic@. sAPH, ydTU, EhmA qivH rAjAvunkiy jH { kArmAyi lyiel avew xArIti. dAvI drAjAvAyi aver etrewtH. 7 avMElvYM EgAArAy avew b uL@M pAwti prizIlnM Enwiy vrAyi. yEhAvyHsHtti pAwA prizIliie ieype@ EpAyi. 8oAErAM ecE vYtYsHttrM EjAlik etrewA av nRukLi@. qlAvM lY pri gNnyAyi. yvAL@M v]M o EpAelprigNie@. aYApkM zi xYM lYprigNn. 9 dYM sAPieR (EyAEsPH) pu AriniM buLiniM pu Ep etrewe@. rAme egdlYAvieR puAri niMbuLiniM puEp et rewe@. 10 mAmtAyi srieRpuAri niM buLiniM puEp etrewe@. 11 nAlAmtAyi yi iyewpuAri niM buLiniM puEp etrewe@. 12 aAmtAyi ekTnYAvieR puA ri niM buLi niM pu Epetrewe@. 13 RAmtAyi buIyAvieR puA riniM buLiniM pu Ep etrewe@. 14 }AmtAyi eyzErlyew puAri niMbuLiniM puEp et rewe@. 15 qAmtAyi eyzAvieR puAri niM buLiniM pu Ep etrewe@. 16 optAmtAyi mnYAvieR puA riniM buLiniM pu Ep etrewe@. 17 pAmtAyi,ziemyiyewpuAri niM buLiniM puEp etrewe@. 18 ptienAAmtAyi, asErlieR pu AriniM buLiniM p uEp etrewe@. 19 pAmtAyi, hzbYAvieR pu AriniM buLiniM pu Ep etrewe@. 20 ptimAmtAyi, bAEylieR pu AriniM buLiniM p uEp etrewe@.

] 1 dinvAM 25:21-26:22
21

436
ArAyi. qsAbAdieR bu vidgHEvlArAyi. 8 aver lAM oAEbdH-qEdAmieR pigAmikLAyi . avM avew puAM bu L@M krAyi. av nl kAvA rAyi. oAEbdH-qEdAminH aRupir u pigAmikL@Ayi. 9 emEzelmYAvinH krAy puAM buL@M Ayi. avrAek pti en@EpAyi. 10 emrAriyew wMbArAy dVArpAl kA vrANH+ EhAsA atielArALANH. zi%i dYpunAyiriA etrew vnAyi. zi%i mpunAyi ieliluM ayAL@ew pitAvHayAeL dYjAtnAyiriA etrew. 11hi IyAvAyi rAmepu. etb lYAvH ayAL@ew mAmepu. esK rYAvH nAlAmepu. EhAsyHH pu AMbuL@mAyiekptimEp. 12 dVArpAlksMGL@ew nAykA vrAyi. tL@ewbu ecyHti EpAel o viEzx rItiyilAyi dVArpAlkA yEhAvyew lyi xnwiytH. 13oAErA wMbi M oAErAkvAwMvItM nkei. o wMbinH okvAwM vItM etrew tinH nRuii.ecRiyvM vli yvM lYprigNnyAyi. 14 ki}E kvAwieR kAvmtl EzelmYAvinAyi. anrM Ezel mYAvieR punAy esKrYAviEvi nRui@. ayA buizAliyAy o ci knAyi. vwe kvAwiElAyi esKrYAvH etrewetH. 15oA EbdH-qEdAM etE kvAwiEl etr ewe@. amlYvsHt sUi cirivstiyew kAvlieR mt lyAyi oAEbdH-qEdAmieR puA H.16pwiAeR kvAwiElM mkLil epAtyilu zEleKH kvAwiEl M etrewevrAyi ImM EhAesyM. kAvA vzLilAyi ni. 17Ru ElvY ki}e kvAwi kAvni. nAluElvY etEkvAwi kAv ni. amlY vsHtL@ew klvRyH ru ElvY M kAv ni. 18pwiAeR minH nAlukAvAAyi. m EpAtyi ru kAvAM A yi.19verAeyAyi dVArpAlk sMG. EkArhieRyM emrAriyew yM EgAArAyi dVArpAlk. B$Arc@mtlAM m@EdYAgAM 20 ahiyA ElviEgAArnAyi. lyiel amlYvsHt sUi mtlyAyi ahiyAyEwtH. vi vsHt sUici lL@ew mtlyM ahiyAyHAyi. 21 EgEzAwMbi nivnA yi leydA. leydAeR EgAi elEntAAri ovnAyi eyhI Eyli. 22EsTAmuM ayAL@ew sEhAdr

ptinAlAmtAyi miTYAvieR pu AriniM buLiniM pu Ep etrewe@. 22 ptinAmtAyi eyrIEmAieR pu AriniM buLiniM p uEp etrewe@. 23 ptinARAmtAyi hnnYAvieR pu AriniM buLiniM pu Ep etrewe@. 24 ptiEn}AmtAyi eyAzHebAzyew puAriniM buLiniM p uEpetrewe@. 25 ptienAmtAyi hnAniyew puA riniM buLiniM pu Ep etrewe@. 26 peAptAmtAyi mElATiyew pu AriniM buLiniM p uEp etrewe@. 27 ptAmtAyi qlIyATyew pu AriniM buLiniM p uEp etrewe@. 28 peAAmtAyi, EhATIrieR puAriniM buLiniM p uEpetrewe@. 29 pirAmtAyi, gitiyew pu AriniM buLiniM p uEp etrewe@. 30 pimAmtAyi mhsIEyAi eR puAriniM buLiniM puEp etrewe@. 31 pinAlAmtAyi ErAmMti-es rieR puAriniM buLini M puEp etrewe@. dVArpAlkA dVArpAlkAew sMG+ EkArhieR wMbArAy dVArpA lkA vrA. sAPieR EgA ArnAyi EkAeryewpunAy emEz elmYAvM ayAL@ewpuAM. 2 emEzel mYAvi puAAyi. esKrYAvA yi mpu. eydIyEy rAm epu. esbdYAvH mAmepu. ytHniEy nAlAmepu. 3lAM a Amepu. eyEhAhAnA RAm epu. qElYAEhAEvnAyi }Am e puM. 4 oAEbdH-qEdAmM ayAL@ew puAM. ezmAvH yi oAEbdH-qEdAmieR mpu. eyEhAzAbAdH ayAL@ew r AmepunAyi. EyAvAhH mAm epu. sAKA nAlAme pu. enTnEy aAme pu. 5aIEy RAmepu. yiAKA }Ame pu. epyelTAyi qAmepuM yi. eedvM oAEbdH-qEdAmien y TAi a#hici. 6 oAEbdHqEdAmieR punAyi ezmAvH. ez mAviM puAAyi. ezmA vieRpuA tL@ew pitAvieR wMbnAykArAyi. kArNM, av eeDrYzAlikLAy BwArAyi. 7otHni, erPAEy, oAEbdH, qsAbAdH, qlI ,esmKYAvH qiv ezmAvieR pu

26

437
EyAEvlumAyi eyhIEylieR pu A. yEhAvyew lyiel amlY vsHtL@ew mtl avAyi. 23 etrewe m@EgA v yAyi+ a%AM, yisHhA, ehEA, IEy. 24ezbUEvlAyi yEhAv yew lyiel amlYvsHtL@ew mtlyEntAvH. EgEzAmieR pu nAyi ezbUEv. EgEzAM EmAez yew puM. 25ezbUEvlieR bu vrA+ qlIEyes mtlu a yAL@ew bu+ qelEyesrieR pu nAyer hbYAvH, erhbYAvieR pu nAy eyzAvH, eyzAvieR punAy EyArAM. EyArAmieRpunAy sii, si iyewpunAy ezElAmIH. 26ly iEldAvIdH EzKric qlA sADn L@ewyM mtl ezElAmIinAyi. eesnYADipAM lyiEl sA Dn nkiyi. 27yi kv ew vsHtLi ciltAyi a v nkiyitH. yEhAvyew lyM pNiyti pEyAgiAnAyi a v sADn nkiytH. 28eedv puxnAy zmEv; kIzieRpunAy ezQ; EnrieRpunAy abHEn; es yyew punAy EyAvAbH qiv nkiy sADnL@ewmtlyM ezElA mItiM ayAL@ew bumAyi . jn yEhAvyH nkiy qlA vivsHtL@M sUi mtl ezElAmiM ayAL@ew buL@M e w. 29 yisHhA wMbArnAyi ekn nYAvH. lyipuRe EjAlikLAyi eknnYAviM puAM. av yi AEyli vYtYsHtlLi nIti pAlkrAyM nYAyADipArAyM v ic@. 30ehEAwMbArnAyi hzbYA. hzbYAyM ayAL@ew bu M EyAAndi pwiARuvzM yi A Eyli eedvieR qlA EjAlikL@ew yM rAjAvieR kArYL@ewyM mtl vhic@. hzbYAvieR sMGi k rAy yiriey}uRuEp Ayi , 31ehEAwMbcrimsricH eyrIyAvH yi avewEntAvH. dA vIdieR nAl vxe BrNkAlH wMbcriLi prtikM BrN kArYH smmAyver kupiwi A aEhM teR B]tYErAwAvzYe@. gielyAdiel yAEsrivsi eh EAwMbi arie ci lerkei. 32kM wMbnATA mAy 27, 00bu eyrIyAviAyi . rUEb, gAdH, mneyewpti q IEgAAer nyitinM yEhAv yew EjAlikL@M rAjAvieR kArYL@M nivhitiM dAvIdH rAyiri q}uRuEper mtlewi. eesnYviBAg rAjAvieR eesnYiluAyi yi AEylukAew pikyA

] 1 dinvAM 26:23-27:12

27

NitH. oAErAsMGiM qlAvxvuM o mAsMvItmAyi EjAli. wMb lvAM sh ADipAM ztADip AM nItipAlkM rAjAvien Esvic vriluH . oAErAeesniksMGiluM 24,000 EpAyi. 2 oAMmAsi oAM sMGieR mtl yAEzAebyAminAyi. sbHdI EylieR punAyi yAEzAebyAM. yAEzAebyAmieR sMGi 24, 000 Ep Ayi. 3 EperieR pigAmik LiorALAyi yAEzAebyAM. oAM mA si qlAeesniEkAEdYAgA ewyM EntAvAyi yAEzAebyAM. 4 rAMmAsi EdAdAyi yi Es nAnAyk. aEhAhArnAy EdAdAyi yewsMGi 24,000 EpAyi. mi EkAH yi aveR sMGieR nAyk. 5 ebnAyAvH yimAme ees nYADip. mAMmAsE EsnADi pnAyi ebnAyAvH. mKYpuErAhit nAy eyEhAyAdyewpunAyi eb nAyAvH . ebnAyAvieR sMGi 6 24,000 EpAyi. m vIrArilu eeDrYzAliyAy pwyALiteyANH Q ebnAyAvM. ebnAyAvH avew nAyknAyi. ebnAyAvieR pu nAy aIsAbAdinAyi ebnAyA vieR sMGieR mtl. 7 asAEhlAyi nAlAM eesnYADi p. nAlAMmAse eesnYADipnAyi asAEh. EyAvAbieR sEhAd rnAyi asAEh. piIwH asAEh lieR punAy esbdYA ayAL@ew eesnYADipAnM ew. asAEh lieR sMGi 24,000 EpAyi. 8 zMH yi aAMees nYADi p. aAMmAse eesnYADipnAyi zMH. esrhieR wMbAr nAyi ayA. zMieR sMG i 24, 000 EpAyi. 9 QrA yi RAM eesnYADi p. RAMmAsE eesnYADipnAyi QrA. EzieR punAyi QrA. etEAvArnAyi EzH. Q rAyew sMGi 24, 000 EpAyi. 10 EhelsAyi}AMeesnYADip. }AM mAse eesnYADipnAyi EhelsH. epElAnYAri ni q yImieR pigAmiyAyi ayA. Eh elsieR sMGi 24, 000 EpAyi . 11 siebKAyH yi qAM eesnYA Dip. qAMmAse eesnYADipnAyi siebKAyi. zAArnAyi siebKAyi. esrhieR wMbArnA yi siebKAyi. siebKAyiyew sMGi 24,000 EpAyi. 12 abIEyes yi optAM eesnYADip. optAMmAse ees. nYADipnAyi abIEyes. anA ETATH pNArnAyi abIEyes. ebnYAmI EgAArnAyi abIEy

] 1 dinvAM 27:13-28:3
es.
13

438
LielyM vylukLielyM EgApurLi elyM klvRkL@ew mtl IyAvi eR punAy eyEhAnATAnAyi. 26 vyNiAew mtl eklUbi eRpunAy q iAyi. 27miri EAkL@ewmtl rAmAArnAy zIem yiAyi. miriEAkLi ni vIieR klvRAr ziPHmYAr nAy sbHdiyAyi. 28olIvumrL@ew yM pwiAeR tA}Hvryiel kAimr L@ewyM mtl gAEdrukArnAy bA hAnAnAyi. olIevyew klvR k sUicitH EyAvAM. 29 zAErA ilum kkAlikL@ew mtl zAErAnYnAy ziAyiAyi. tA}HvrkLiel kkAlikL@ewmtl a dAyiyew punAy zAPAinAyi. 30 yizHmAEylYnAy oAbIlinAyi o kL@ew mtl. EmErAEnAtYnAy ey hHedyAvinAyi k}utkL@ew mtl. 31 h#IynAy yAsIsinAyi wk L@ew mtl. verAeyAyi dAvIdrAjAvi eR vsHtvkkL@ew mtlA y EntA. 32 EyAnATA o buimAnAymiyM pkiey}ukArmAyi. dAvIdi eR pit]sEhAdrnAyi EyAnATA. hKHEmAniyew punAy eyhIEylAyi rAjmArAer pripAlicitH. 33 ahIETAePlAyi rAjAvieR p EdxHwAvH. zAyirAjAvieR EtA}nAyi . aKYnAyi zAyi. 34eyEhA yAdyuM abYATAruM piIwH ahIETA ePliniM rAjAvieR pEdzkA nMew. ebnAyAvieR punAyi eyEhAyAdA. EyAvAbAyi rA jAvieR eesnYADip.

abIEyesrieR

sMGi

24,000 EpAyi.

mhrAyiyi pAMeesnYADi p. pAMmAse eesnYADipnAyi mhrAyi. enEtAPAArnAyi mh rAyi. shVrieR wMbArnAyi ayA. mhrAyiyew sMGi 24,000 EpAyi. 14 ebnAyAvH yi ptienAAM eesnYADip. ptienAAM mAsiel eesnYADipnAyi ebnAyAvH. pirA ETAkArnAyi ebnAyAvH. qyIM EgAArnAyi ebnAyAvH. ebnA yAvieR EgAi 24,000 EpAyi . 15ehdAyi yi pAM eesnYADip. pAM mAse ees nYADipnAyi ehdAyi. enEtAP ArnAyi ayA. oiEylieR wMbArM. ehdAyiyew sMGi 24,000 EpAyi. EgAlvA yi AEyliel EgAlvA v rA+ rUEb+ siiyewpunAy qlIEy es. ziemEyA+ myKyewpunAy ez PtYAvH.17Elvi+ ekmEvlieR punAy hzbYAvH. ahErA+ sAEdA 18eydA+ dAvIdieR sEhAdrArielAvnAyi qlI. yiAKA+ mIKAEylieR punAyo%i.19esbUlU+ obdYAvieR punAy yizHmAvH. nPHtAli+ a iEy lieRpunAy eyrIEmAH. 20qyIM+ assYAvieRpunAy EhAEzyA. pwi AeR mne+ epdAyAvieR punAy EyAEv.21ki}e mne+ esKrYAvieR punAy yiEA. ebnYAmI+ abHEnri eRpunAy yAsIEy. 22dA+ eyErA hAmieR punAy aserEy. vrAyi yi AEy EgAlv A.
16

dAvIdH yi AEylukAew qemw 23 yi AEylukAew qemwA dA vIdHtImAnic@. yi AEyjntey kAze nEpAel epiem eedvieRvAmlM aview DA rALM jnL@Ayi. atinA p vySM atilDikvuM Aymvew kNE dAvIdHqwZ. 24esyyew punAyEyAvAbH jnL@ew kNew AwieyiluM ayAL pUIk ricil. eedvM yi AEyjntEyAw EkA pic@. atinAlANH dAvIdrAjAvieR criM qpusHtki jnL@ew q M EcAtH. rAjAvieR vicArikA rAjAvieR vsHtvkkL@ew mtl Aew pik+ adIEylieR punAy asHmAevH yi rAjAvieR klvRkL@ew m tlAr. ecRiy pNLielyM #Am
25

28

dAvIdM lyvuM yi AEyjntyew m}uv EntA eLyM dAvIdH v iLic @ i. EntAELAewlAM eyzElmiElvrA dAvIdHklic@.EgAlvA, rAjAvi en Esvi eesnYieRnAyk, ztADip, sh ADip, rAjAvieR yM puAewyM vsHtvkkL@M kAli keLyM sUiEdYAg, rAjAvi eR DAn EdYAg, krAyvIr A,eeDrYvAArAyBwAqiveryAe rAjAvH viLic@.
2

dAvIdrAjAvH q}uE@ni pRu, qeR sEhAdrAEr, qeRjnEL, ni qe vicAluM, yEhAvyew sAYepkM sUiA oriwM pNiy emHqeRmnH #hi. eedvi eR pAdpIWmAyi o lM pNiyAnA NH qeR#hM.eedvienArAlyM p NiytinH {A pripAwiyiwkyM ec yHt. 3 qA eedvM qEAw pRu, qeRnAmi nI o lyM nii

439
tH. nI oBwM aEnkMEper ekAi@ vmAkyA aectH. 4 yi AEyliel pu EgAeL yMnyiA yi AEylieR eedvmA yEhAv eydEgAe etrew . pie, EgAiniM yEhAv qeRpitAvieR wMbe etre w. wMbiniM eedvM q e qeEM yi AEyrAjAvAyM etrew! qe yi AEylieR rA jAvAA eedvM#hic@! 5yEhAv q niH DArALM puAernki. puA riniH zElAEmAen yi AEylieR putiy rAjAvAyiriAM yEhAv etr ew. qA yTAi yi A Ey yEhAvyew rAjYmA. 6 yEhAv qEAw pRu, dAvIEd, nieR punA y zElAEmA qeR lyvuM atieR mL@M pNiyM. qekAeA z ElAEmAen {AeneRpunAyi etr w. {AnveR pitAvAyirikyM ec@M.7 zElAEmA EA qeR niym L@M klnkL@M asri. qeR niym av qM asricA zElAEmAeR rAjYe {A nitYmAyi zmAM! 8 dAvIdpRu, EAm}uv yi A EylieRyM eedvieRyM mi {A niELAwiArY pRy+ ni L@eweedvmA yEhAvyew qlA kl nkL@MasriA ik! aEA Q nlmi eekvzM vyHA ni k}iyM. tHniL@ew pigAmikH q eEM eekmARAM ni k}iyM. 9 mkEn,zElAEmAEn, nI nieR pitAvi eR eedve aRiyk. mAeyA mnEAew eedve Esvik. eedv eEsviti nieR mnH sEA xik. qekAeA oAErA ewyM mnielAetH yEhAv aRiy. nieR cikeLlAM yEhAv mnilA. nI o shAyinH y EhAveysmIpicA nineArM ki @M pE, nI yEhAvyiniM akA av nie qeEmAyi Epi M.10aveR vilmAy lyM pNiyA zElAEmA yEhAv nieyA NH etrewietRiyk. R EAew EjAlipUIkrik. 11 anrM dAvIdH teRpunAy zElA EmAnH lyM pNiyti pErK k nki. lyi @m mKm $pM, ekiw, klvRk, mkLil emRik, akemRik, pAsn iEviylM qiveylAM pErKyiluAyi. 12lyieR qlA BAgieRyM pErK dAvIdi Ayi. pErKkeLlAM dAvIdH z ElAEmAnki. yEhAvyew lyi @m timieRyM @m mRikL@ewyM pErK dAvIdH ayA nki. lyiel klvRyewyM lyiel vivsHt vci k lvRyewyM pErK dAvIdH ayA

] 1 dinvAM 28:4-29:2

nki. 13puErAhitewyM ElvYewyM sMGeLiyM dAvIdH zElAEmAEnAw pRu. yEhAvyew lyi x nwtieR m}uv EjAlikeL iyM lyiel xyHpEyAgi EsADneLiyM dAvIdH zElAEmA EnAwpRu. 14lyilupEyAgiE sADn AA qmAM sV vuMeviyM pEyAgiNemM dA vIdH zElAEmAEnAwpRu. 15sV viL kL@ewyM viLkAlukL@ewyM evi viLkL@ewyM viLkAlukL@ewyM pErKkL@mAyi. oAErA viLkAlu kL@M avyewviLkL@M niiA q sVvuM eviyM pEyAgiNem M dAvIdH zElAEmAEnAw pRu. oAErA lLiluM Ev vYtYsHtviLkAlu kLApEyAgictH. 16vi aM vyH tinH oAErAEmzyHM pEyAgiE sVM qeyM dAvId pRu. ev i EmzkH qevi pEyAgiN emM dAvId,pRu. 17mrik, t Likk, pAnpA qivyAA mAysVM qEvNemM dAvI dpRu. oAErA sVAmAA sVieR aLvuM oErA eviA mAA eviyew aLvuM dAvI dpRu. 18DUpyAgpIWinH Ikri c sVM q pEyAgiNemM dA vIdpRu. yEhAvyew krARieR ep kiEEl ciRk viric ekbu mAlAKk shitM eedvieR rTvuM pAsni pErKyM dAvIdH, z ElAEmA nki. sVM ekAAyi ekbumAlAKkeL AiyitH. 19 dAvIdpRu, eedvieR shAy EAew q}utiytANH Q pErKkkeL lAM. pErKkLiel qlAArYL@M mn ilAA yEhAvqeshAyic@. 20 dAvIdH teRpunAy zElAEmAEnAw tuw pRu, zM DIrmAyi Q EjAlipUIkrik. yEhAvyAy eed vM,qeReedvM niEAewAmtinA ByeEw. qlAEjAlikL@M tIMver a v nieshAyiM. av nie eek evwiyil. nI yEhAvyewlyM pNi yM.21eedvieR lyielqlAEjA likM puErAhitewyM ElvYew yMsMG srANH. qlA sm rAypNiAM nie shAyiA tA RANH. EdYAgAMjnL@M nI ekAw qlAklnkL@M asriM. ly niiti sAn dAvIdrAjAvH aview owiyi m}uv yi AEylukAErAwM pR u, eedvM qeRpunAy zElAEmA enetrew. zElAEmA ecRumA NH. Q EjAliAvzYmAy qlAArYL@M avniymil. qA Q EjAli vL erDAnmANH. Q vstimxYtl. yEhAvyAy eedvitANH. 2 qeR eedvieR lyM pNiyA sAm #ik tARAA {AeneR k}ivieR

29

] 1 dinvAM 29:3-21

440
niERtA! qlAieRyM tlvM BrNADipM nIyA. 12 DnvuM bmtiyM nii niA . nI qlAienyM Bri. kM ziyM nieR eekyilA! eryM zM epmyvmAA mtiyAy kH nieR eekkLiluH! 13 EA, {L@eweedvEm, { ni n ni pRy, nieR mhtVnAme { vA}HkyM ec@! 14 ArYeLAM qiniEA q eRjntyi niEAtl! etlAM ni iniM vtA. niiniM vv { nin tiric@ tev EyZ. 15 {L@ew pUvikerEAel Q ElA kH aly viEdzik mAmA { . miyiel {L@ew din o ni}EpAelyANH. {tien twyA nAvuil. 16 {L@ew eedvmA yEhAEv, ni eR lyMpNiyA { Q sADn eLAe smAhric@. nieRnAmM mh tVewAnANH { Q lyM p NiytH. qA veyAe nii nivvyA. qlAMniERtA. 17 qeReedvEm, jn n ec@ evH prIicRiyEA nI hHLAdi evHqniRiyAM. vuM vizVsH tvumAeyA XdyEAew, hHLAdEA ew etlAM {A ayHsmi. viewwiyiri ayew j ntey {AkA. avM etlAM ninH aiti hH L AditAyi {A kA =. 18 yEhAEv, {L@ew pUvikrAy a AhAmieRyM yisHhAieRyM yi AEylieRyM eedvmA nI. zri yAytAElAciA nieR jntey dy vAyishAyicAluM. niEAw vizVsHt tyM stYvuM pulA aver shA yiENEm! 19 niEAw stYM pulA qeR m knAy zElAEmAen shAyiENEm. ni eR klnkL@M niymL@M cL@M a sriA aven qEA}uM shAyicA luM. etlAMecAM {A oiy Q tlAnngrM pNiyAM zElAEmAen shAyicAluM. 20 anrM aview wiy qlAvErAw mAyi dAvId pRu, EA, niL@ew eedvmA yEhAvey vA}Hk. ati nA qlAvM avew pUvikew eed vmA yEhAvey vA}Hi. yEhAv eyyM rAjAvienyM dritinAyi averlAvM aview nmsHkric@. zElAEmA rAjAvA piEHjn yEhAvyH bliy ic@. av yEhAvyH EhAmyAg Lic@. yirMkALk, yirM NAw k, yirM Awk qivyM av EyAewAM pAnIybliyM avric@. m}uv yi AEylukAM Evi av
21

prmAvDi mici@H. sViluA E sADnEv sVM {A EzKrici@H. eviyiluAE sA DnEv evi {A EzKrici@ H.oAsADn AA oAw, {A EzKrici@H. usADn u {A EzKrici@H. twisAmAn twi {A EzKrici@H. c Li vyHA EgAEmdkl@k, al Arl@k, vYtYsHt niRLilu a EnkM vilpiwic kl@k ev alAr l@k qiveylAM {A EzKrici @H. yEhAvyew lyM pNiyA rilu aEnkM sADn {A EzKrici@H. 3qeReedvieR l yMpNiyA sVvuMeviyMekAu sADnL@ew o sAnM {A n . qeReedvieR lyM nii ewNem ekAANH {Ani ec@tH. Q vilyM pNiyA Q sADneLlAM {An. 4oAPI Rini mvAyirMtAlH sVM {A EzKrici@H. }AyirMtAl Ikricevi {A EzKrici@H. lyiel Biik epAtiyAtANH evi. 5sVvuM eviyM ekAu vsHtL@AA sVvuM evi yM {A EzKrici@H. lyiEl qlArM sADnL@M vidgHDpNi AAAnANH {A sVvuM ev iyM EzKrici@tH. ni H ni yi AEylukAiwyi qEp yEhA vyH EsVcHCANM nwA tA RuH? 6 wMbnATA, yi AEyEgA L@ewEntA, ztADipA, sh ADi pA, rAjAvieR EjAlikL@ew mtl A qiverlAM tL@ew vilpiwic vsHtnkA srAyi. 7 eed vAlyiEvi avnkiy sADn veyAeyANH; aAyirM tAlH sVM, ptinAyirMtAlH evi, pti nAyirMtAlH oAwH, olM tAlH Hqiv. 8 amlYmAy kl@kL@Ayi v a yEhAvyew lyiEl nki. amlYmAy kl@kL@ew mtl ey hIEylinAyi. EgEzA wMbA rnAyi eyhIEy. 9EntA a mAM nkA tARAyti jn s EAxic@.sVmnAel pUXdyEA ew nkA k}iti EntAL@M sEAxic @ . dAvIdrAjAvuM vLer sEAxic@. dAvIdieR mEnAhrmAy An anrM dAvIdH aviewwiyi m }uvEpewyM mivcH yEhAvey sHttic@. dAvId pRu+ yi AEyli eR eedvmAyEhAEv, {L@ew pi tAEv, aH qeM vA}Hewe! 11 mAhAtHmYvuM ziyM mhtVvuM vij yvuM bmtiyM niERtA! q ekAeA miyiluM sVilum etlAM niERtA! yEhAEv, rAjtVM
10

441
aEnkmEnkM blikLic@. 22aH jn aview yEhAvEyAewAM wik yM tikyM ecyHtH hHLAdic@. dAvIdieR mknAy zElAEmAen rAM vvuM avrAjAvAi. zElAEmAen rAjA vAyM sAEdAien puErAhitnAyM a v aBiExkM ecyHt. yEhAvyi lANH av etAeecyHttH. 23 anrM zElAEmAyEhAvyew siM hAsniteRpitAvieR AnH rAjAvAyi. zElAEmAnH vLer vijy mAyi. m}uvyi AEylukAM zElA EmAen asric@. 24qlAEntAL@M Bw AM dAvIdrAjAvieR qlA puAM zElAEmAen rAjAvAyi aMgIkrikyM asrikyM ecyHt.25yEhAv zElA EmAen vLer mhAnAi. zElAEmAen y EhAv mhAnAkArYM qlA yi AEy lukAM aRiu. o rAjAviAEk tApM yEhAv zElAEmAAi. z ElAEmA mH o yi AEy rAjAviM a tApmAyiil.
26-27

] 1 dinvAM 29:22-30

dAvIdieR mrNM yiAyiyew punAy dAvIdH nAl vxM yi AEy Bric@. ehEA ngri dAvIdH }uvxM rAjAvAyi . anrM eyzElmi mim vxMrAjAvAyi. 28v]nAyEA dA vIdHmric@. nEyRiEyA nI jIvitmA yi dAvIdiERtH. dAvIdiDArALM Dn vuM tApvumAyi. ayAH Ez xM dAvIdieR punAy zElAEmA puti y rAjAvAkyM ecyHt. 29 dAvIdrAjAvieR dYm v] ik eedvpuxnAy zmEv, vA cknAynATA, eedvpuxnAy gAdH q ivew pusHtkLiluH. 30yi AEy rAjAevnilyilu dAvIdieR qlA v]ikeLiyM RikLi pR yH. dAvIdieR kieniyM a yA sMBvic kArYeLiyM ati pRyH. yi AEyliM@m rA jYMsMBvicetetieniyM ati pRyH.

442

2 dinvAM ]
1
zElAEmA j{AninAyi H Ai eedvmA yEhAv tEAewAm AyitinA zElAEmA atiz nAeyArAjAvAyiI. yEhAv z ElAEmAen vLer mhAnAi. 2 zElAEmA yi AEyjntEyAw sM sAric@. kiAA, eesnYADipA, nYAyADipA, yi AEyliel m}uv EntA, wMbnATA qivErAew lAM zElAEmA sMsAric@. 3 anrM z ElAEmAM ayAELAewA Eciv M m}uv giebEyAniel tl EEpAyi. eedvieR sELn wArM aviewyAyi. yi AEyjnt EyAewAM mmiyilAyiriEv yEhA vyew dAsnAy EmAez niictANH wArM. 4 dAvIdH, eedvieR sAY epkM kirYH-eyyArIminiM eyz ElmiEl ekAuvi. a vyH tinH dAvIdH eyzElmi o l emAiyi. eedvieR sAYep kM vyHtinH dAvIdH eyzElmi o wAremAiyi. 5rieR pu nAy QriyewpunAy ebsEl o evlyAgpIWM niici. gieb EyAni viwArieR milAyi evlyAgpIWM. atinA zElA EmAM jnL@M giebEyAniEl yEhA vyew pEdzinAyiEpAyi. 6 sEL nwAri yEhAvyH milu evlyAgpIWiEl zElAEmA kyRi. zElAEmA yAgpIWi yirM EhAmyAgLic@. 7 rAiyi eed vM zElAEmA tYe@. eedvM pR u, {A nineA tEretH EcAdi zElAEmAEn. 8 zElAEmA eedvEAw pRu, q eRpitAvAy dAvIdiEnAw aH vLer dykAi. qeRpitAvieR AnH pu tiy rAjAvAyi aee etrew. 9 eedvmAy yEhAEv, ni aH qeR pitAviEnAw vAgHdAnM pAlicAluM. vLervliy o rAjYieR rAjAvAyi riEtinH aH qe etrewi ri. aview miyiel mNrik EpAel DArALM jnL@H! 10aver En v}i nyitiEv buiyM aRivuM nI qniH nkiyAluM. a yew shAymilAet aver BriA mAvil ! 11eedvM zElAEmAEnAw pRu, niERtH zriyAy mEnABAv mANH. nI sVEA DnEmA bmtiEyA oM EcAdicil. nieR zu ekAl ewNemM nI vzYeil. dIGA ySM nI EcAdicil. l, nI aetA ml EcAdic t H . nie {A BriAlic qeR jntyH Evi zriyAy tImAn qwvA buiyM aRivumANH nI vzYe tH. 12 atinA ninH {A buiyM aRivuM nM. wAet sVM pNvuM bmtiyM nin {A nM. nin mH orAjAvuM DnEAewyM b mtiEyAewyM jIvici@Avil. BAviyi luM o rAjAviM mAM sVM b mtiyM lBikymil. 13 atinA zElAEmA giebEyAniel rADnAlEEpAyi. anrM z ElAEmA sELnwAriniM yi AEyrAjAvAyi BrNM nwtinH eyzElmiEl EpAyi. zElAEmA teR eesnYvuM sVM A 14 zElAEmA teR eesnYinAyi tirkeLyM rTeLyM sVpic@w i.. zElAEmAnH 1400 rTL@M 12,000 tir wyALikeLyM lBic@. zElAEmA av ey rTngrLi nii. rAjekAAr milmAy eyzElmiluM avri EREer nii. 15eyzElmi zElA EmA DArALM sVvuM eviyM smAh ric@. kl@kEpAel sulBmAyi sV vuM eviymAyi. DArALM EdvdA mrvuM zElAEmA sVpic@. EdvdA vAke pwiAR mlEdzvL kAimrM EpAel svsADArNvuM. 16 QjipH t iniM EkVyinimANH zElAEmA tirkeL RmtiecyHttH. rAjAvieR vYApArikLANH EkVyiniH avey vAiytH. 17zElAEmAeR vYApA rik aRuRuEz evi oAErArT i EviyM Ez evi oAErA tiryH EviyM ekAw. av tirkeLyM rTeLyM hitY ewyM arAmieRyM m}uv rAjA AM viu. zElAEmA lyniitieAu yEhAvyew nAmM mhtVew tinH o lyM pNiyA zElAEmA ElAcic@. tniAyi o ekAArM pNi ytiM. 2q}uptinAyirM m@kAer yM mlEdz kl@evA qpti nAyirM klNiAeryM zElAEmA ni EyAgic@. avew EmEnAinH mvA yirRuRuEperyM zElAEmA niEyA gic@. 3anrM zElAEmA rAminH o sEzmyc@. EsAngrieR rAjAvA

443
yi rAMzElAEmA pRu, qeR pitAvAy dAvIdien shAyicEpAel qeyM shAyi. aEhi vs ti niiA aH EdvdAmrM ekAw . 4 qeR eedvmAyEhAvey d riA {AenA lyM pNiy. l yi yEhAvyew sviDi nAemA yAgpIWM pNiykyM ati EhAmyA gLikyM viEmzEm nAM qlAyHEA}uM viaM vyHkyM ec@M. qlA BAtiluM sYyHM qlA zb divsLiluM qlA amA vAsi nAL@kLiluM mH niixHw tinA L@kLiluM nAM EhAmyAgLiM. tH yi AEylukA qeM criE o niymmANH. 5 new eedvM skl EdvAerAL@M vliyvnANH. atinA {AnvnH o m hAlyM niiM. 6new eedvinH orAlyM pNiyA M k}iyil. sV iEnA piEpAluEmA new eedve eAAnAvil! atinA eedvienArAlyM pNiyA qniA vil. aven mhtVewA DUpbli Ayi oriwM pNiyAEn qniAvU. 7 EA aH, sVM, evi, ev lM, H qivyi pNiyA vidgHD nAy orAeL qniyc@trik. DU%-rnIl vOL@AAM ayA aRi iriNM. ayA view eydyiluM eyzElmiluM qeR pitAvH etre w zilEvlAErAewAM pNieyw M. 8 EdvdAmrL@M srLmr, cnM qivyM elbAEnAniniM qni yc@trik. elbAEnAniniM twi mRi ti nieR dAsA smrAeN H qniRiyAM. qeR dAsA nieR dAsAer shAyiM. 9 {A nii lyM vLer vluM mEnAhrvumAy tinA qnivLeryDikM twi vzY mANH. 10nieR dAsA {A mrM mRi ti nli qeyEA? ptinAyirMEkA EgAtH , ate yvM, ptinAyirM bH vIH p tinAyirM bH q. 11 anrMrAM zElAEmA mRupwi n ki. rAM zElAEmAnH o sEzmyc@. sEzM tAyi+ zElAEmA, yEhA v teR jntey sHEnhi. atinA lANH avew rAjAvAyiriA av aey etrewtH. 12rAM w , yi AEylieR eedvmA yEhA vyHsHtti! av sVvuM miyM s]xwic@. dAvIdrAjAvinH av viEvk H zAliyAy puen nki. zElAEmA, ayH viEvkvuM aRivumH. aH yEhAvyHAyi o lyM pNiy. aH sVmAvzYinAyi o rAjekAA rvuM nii. 13rAM-bi q EprAy smnAy o ziliey {A ayH ayc@ t. 14dAnieR vMz AriyANveR a. aveR pitAvA ke, EsA ngrArM. sVM, evi, evlM, H, klH, twi qivyi

] 2 dinvAM 2:4-3:7

pNieywA smnANH rAMbi. DU%-nIl- kNikekA uM vilwiy lin ekAum pNik LiluM atismnANH rAM-bi. aH vzYewetM pkl n ecAM niiAM rAM-bi k}iyM. ayewyM ayew pitA vAy dAvIdrAjAvieRyM zilikELAewA M av pNieywM. 15 EBA, { EgAtH, yvM, q, vIH mtlAyv aH vAgHdAnM ecyHt ElA. av qeR dAsA ekAwA luM. 16{ elbAEnAniniM twi ev@kyM ecAM. ayHAvzYm twi { evAM. twixN i ei kwlilUew EyApNiEl {eLiAM. aEA ayH twi eyzElmiEl ekAuEpAkA mElA. 17 anrM zElAEmA, yi AEy rAjY ilu m}uv viEdzikeLyM qi. dAvIdH jnL@ew kNew kAli EzxmAyi atH. dAvIdH zElAEmAeR pitAvAyi. rAjYH oli a imvAyiri aRuRu viEdzikeL av kei. 18sADn mA zElAEmA q}uptinAyirM viEdzikeL etrew. mlkLi kl @ ev@kA rAyi qptinAyirM viEdzikeLyM zElAEmA etrew. avereAu pNieywiEmEnAArAyi 3,600 EperyM zElAEmA etrew. zElAEmA lyM pNiy zElAEmA, eyzElmi EmArIyAp vtmkLi yEhAvyewlyM pNi yA rMBic@. EmArIyApvtmkLi vcANH yEhAv zElAEmAeR pitAvAy dAvIdi tYetH. dAvIdH tARAi ylANH zElAEmA lyM pNit tH. eybUsYnAy arvHnyew emtiL ilAyi lM. 2 tA yi AEy lieR rAjAvAytieR nAlAMvxe rAM mAsilANH zElAEmA pNiyA rMBictH. 3 eedvieR lyieR awiR yH zElAEmApEyAgic aLvuk. a wiRyH aRupm}M nILvuM p m}M vItiymAyi. p}y m}N ANH lyM aLEA zElAEmA pEyAgictH. 4 lyieR mKm$ pM pm}M nILvuM pm}M yr vumtAyi. mKm$pieR vzM zElAEmA sVM pUzi. 5vliM wiy mRiyew BiikLi zElAEmA srLmrlkk ptic@. srLmrlk keL zElAEmA sVMpUzi. atiE ayA pnmrL@M clyM sV i ekAivc@. 6lyieR sQ rYM viiA viliwi kl@kL@M zElAEmA ptiic@. pvyImini sVmANH zElAEmA pEyAgict. H 7 lyieR BAgM m}uvM zElA EmA sVM epAtiu. lA,

] 2 dinvAM 3:8-4:19

444
tH. m kALk vwEA@EnAiyAyi nitH. m kALk pwiAERAu EnA. meM etEAH. meM ki}EA@M. avyew p]xHWBAgM prsHp rM tiriuM mDYBAgEM EkIkrici . 5 vliy evlwlinH miAyi knM. kwlieRvH o EkAyew vEpAelyi. aetA liliEpA elyAyi . ati mvAyirilDikM bH evM ekA_M. 6 petAikL@M zElAEmA pNi. a uetAik vliy kwlieR etvz vc@. au etAik w vzM. EhAmbli vsHt k}ukAnANH Q petAikL@M pEyAgic t H . qA vliy evlw puErAhit AH blikLiM mH LiAA iytANH. 7 zElAEmA sVMekAH p viL kAlukL@Ai. viLkAluk ayA lyii Apic @ . auviLkAluk vlvzM auviL kAluk wvzmAyi . 8 zElAEmA p EmzkL@Ai avyM lyii Apic @ . auEmzk lyii vl BAgM aeM wBAgM@. wA et zElAEmA sVMekAH Ru tLik kwi Ai. 9wAet puErAhitA ew mvuM vliy mvuM mE kvA wM zElAEmA Ai. mE R i vAtiluk epAtiyAnyA evlM pEyAgic@. 10anrM ayA vliyevlw lyieR vl vzAyi etki}e vzH @. 11 rAM klL@M EkArikkL@M ki L@M Ai. aen zElAEmA rAjAvi Evi rAM eedvieR lyi el teR pNi pUIkric@. 12rAM ru vliy sHpL@M avyHmkLi ru EgALL@M niic@. ru sHtp M mkLilu ru EgALL@M mRyHA vlNiyM rAMecyH. 13ru vlNikmAyi rAM nARu mAtL nArkL@M pNi. oAErA vlyHM ru nirmAtLnArkL@Ayi. ru sHt pL@ewyM mwLilu EgALeL vlekAH mRci. 14kAlukL@M kAluk Li EgALL@M rAM niic@. 15vliy evlwluM atinwiyilu pu kALkeLyM rAM niic@. 16kl, EkArikk, m_k aen eedvi eR lyiEl zElAEmArAjAvi Evi vzYmAy qlA vsHL@mA i. misewiyevlM ekAANH Q sADnL@AiytH. 17zElAEmA rAjAvH Q vsHt kLimac@kLi elA}ic@. suEAH, esErdAeT ngr iwyH EyAAtA}HvryilANH Q ac@kL@AiytH. 18yDikM sADn zElAEmAAiytinA evl ieR mRiyA M k}iil. 19 lyiElEv sADnL@M z ElAEmAAi. zElAEmA suvyA

vAtipwik, Biik, vAtiluk qiveylAM zElAEmA sVM epAti u. BiikLi zElAEmA ekbumA lAKmAer ElKnM ecyHt. 8 anrM zElAEmA ativi lM niic@. ativilinH pm}M nILvuM pm}M vItiymA yi. lyieRy vIti ati Ayi. ativilieR Bi ikLi zElAEmA sVM epAtiu. pim w sVM tinAyp EyAgic@. 9sV Nik a p EzlAyi M. mALikyiel mRik zElAEmA sVMepAtiu. 10ativi l ApivA zElAEmA ru ekbumAlAKmAer niic@. pNi A ekbumAlAKkeL sVM epAti u. 11ekbumAlKmAew oAErA ciRki M aum}M vItmAyi nILM. ciR kL@ew ekvIti pm}vuM. dY e ekbumAlAKyew ciRkLielA H mRiyew mRuvze Biiyi sHp zici. mEciRkAke rAme ek bumAlAKyew o ciRkiluM sHpzi ci. 12rAme ekbumAlAKyew mE ciR mRiyew mEvz Bii yiluM sHpzici. 13ekbumAlAKmA ew ciRk ek pm}M lM mwiyi. av vilE aBi mKmAyi i nikyAyi. 14 nIl-DU%-k NiyM vilwiy linmpEyAgicH zElAEmA tirIl yAiyi. tirIlyiluM zElA EmA ekbumAlAKmAer Apic@. 15 lyi milAyi zElAEmA rusH t MB Apic @ . avyew yrM mum}mAyi. ru sHtMB L@ewyM mwH aum}M vItM nILmAyi. 16k}uArieR tiyi o cl ayA pNi. RH mAtLnArkL@Ai av clkLi i. clk ayA sHtMB mkLi vc@. 17anrM zElAEmA sHtM B lyimi tixHWic@. o sHtMBM vl vzM oH wv zM. vle sH t MBinH yAKI qM we sHtMBinH EbAvsH qM zElAEmA Epri@. lyiEl pkrN zElAEmA evlMekAH o yAg pIWmAi. atinH pm}M nIL vuM pm}M vItiyM pm}M yrvu mAyi. 2 anrM zElAEmA ev lMekAeA kwvAAi. v]A tiyilu kwlinH pm}M vYAsvuM aum}M yrvuM mtH m}M LvuM Ayi. 3 vliy evlwli iluM vi tA}Ayi kALkL@ew p L@Ayi. kw vAEAe Q kALkeL kwli@M p m}i ru nirkLilAyi pNitItAyi. 4 pH vliykALkL@ew timk EmlAyi vliy evlw vci

445
gpIWM Ai. kA}Hcyi Emzk L@M zElAEmA niic@. 20mAy sV MekAH viLkAlukL@M viLM A i. vilieR aBAg niEzieEpAel kiAnAyi viLk. 21pU, viLk, cvN k qiv sVMekAuAi. 22ki kk,ki, DUpklz, tIlz * qiveylAM sVM ekAuA i. lyvAti, ativili eR vAti, DAnmRiyew vAtilu k qivyM zElAEmA sVM ekAuAi. aen yEhAvyew lyinA yi zElAEmA ecyHt qlApNikL@M k}iu. teRpitAvAy dAvIdH ly inAyinkiy qlAM ayA ekAuv . sVM, evi qivyAluAiy vyM m}uv pkrNL@M zElAEmA ekAuv. zElAEmA sADn eLlAM lyieR KjnAvi vc@. viepkM lyiElH yi AEyliel mAeryM m}uv EgAlvAeryM m}uv wMbnA TAeryM zElAEmA viLic@i. ey zElmilANEhM aver viLic@iytH. dAvIdieR ngriniM ElvY y EhAvyew sAYepkM ekAuv tiEviyANH zElAEmA aen ec yHttH. sIEyA NHH dAvIdieRngrM. 3 m}uv yi AEylukAM viinH zElAEmAEnAewAMwi. q}AM mAsilA yi wArviH. 4 yi AEymA qlAvM qiy EA ElvY sAYepkMqw. 5 wH ElvYM puErAhitMEcH sA YepkM eyzElmiEl ekAuEpA yi. puErAhitAM ElvYMEcH sE LnwArvuM atilu qlA vivsH tL@M eyzElmiEl ekAuv. 6 z ElAEmArAjAvuM m}uv yi AEylukA M sAYepkimi sic@. zElAEmArAjAvuM yi AEylukAM wkeLyM kALkeLyM bliyic@. asMKYM wkL@M kALkL@M aen bliyiAAyi. 7anrM puErAhitA EtYkM oiylH yEhAvyew sAYepkM ekAuv vc @ . lyiiel ativi lmAyi atH . ekbumAlAKmA ew ciRkwiyilAyi sAY epkM vct. 8sAYepkM vciiw H iEm ekbumAlAKmAr@ew ciR k viwi. ekbumAlAKk sA YepkiM atAi niiyi tukM mIet ni. 9ativi li miniM avyew a# kAvAt nILM tukA yi. qA lyinH puRni AM tuk kANAnAmAyiil. tuk M aviewyH. 10sAYep ki ru PlkLlAet omil.
2

] 2 dinvAM 4:20-6:6

EhAErbH pvtivcH EmAezyANH Plk epkiivc t H . EhAErbivcANH yEhAv yi AEy jntymAyi krARuAiytH. yi AEy jnt QjipHtiniM puRE v tiEzxmANienyAytH. 11 aviewyAyi puErAhitAer l A M teLe viIkriA cAr ecyHt. anrM puErAhit A tew gNvYtYAsinsric lAette t Uxnwiyi vilniM puRE v. 12 qlA ElvYgAykM yAgpIWieR ki}vzni. sAPieRyM Eh mAeRyM eydTUnieRyM gAyk sMGM m}uvM aviewyAyi. avew puAM buL@Mwi avi ewyAyi. evL@ linvO ElvYgAyk Drici. l AL, kir, vINk qiv avew eekvzmAyi. lvYgAy kErAewAM iyip puErAhitA mAyi. iyip puErAhi tA kAhLM m}iyi. 13ksVr ilAyi kAhLMm}iyvM gAnmA lpicvM yEhAvyH nikAzii sHEtAM pAwiytH. kAhLM, l ALM, sMgIEtApkrN qivekA H av vliy zbH d mAi. tA yi sHEtAM+ yEhAv nlvnA. aveR kA NYM nitYmA. aEA yEhAvyew lyi o EmGM vniRu. 14Em GMmlM w UxnwvA puErA hitA k}iil. yEhAvyew Etj H lyi niRtinAlAyi Ux nwvA k}iyAtitH.

6
3

aEA zElAEmApRu, tA EmGi vsiemH yEhAv p Riri. 2 yEhAEv, ayH vsi A {AenArAlyM pNitiri, nin H qeEM vsiAenAriwM! zElAEmAeR sMgM zElAEmArAjAvH tiriuniH tni milu m}uv yi AEylukAer yM a#hic@. 4 zElAEmA pRu, yi AEylieR eedvmA yEhAv vA}Hewe! qeRpitAvAy dAvIdi EnAw sMsAricEA nkiy vAgHdA nM yEhAv pAliciri. yEhAv pR tH tA+ 5qeRjntey Qji pHtiniM EmAciictiEzxM ver qnivsitienA vstip NiyvA o EgAAriniM o ngrvuM etrewil. qeR jnt yAy yi AEylukAer nyitinH {AenArAeLyM etrewil. 6qA liEA eyzElmien {A qeR nAm i lmAyi etrewiri . qeR jnmAy yi AEylien nyi A dAvIdienyM {A etrewi ri.

tIlz agHni qwti pAM.

] 2 dinvAM 6:7-28
7

446
sViEnA nie eAAnAvil! {A niic Q lyiM nie eAAnAviel H {RiyAM! 19 qA qeR AnyHM kANY i Eviy yAcnyHM kAEtA AluM. qeR eedvmA yEhAEv, qeR nilviLi EkENEm! qeR AnyM EkAluM! {Anyew dAs nA. 20rAiyuM pkluM Q lyi Em ayew xH w iyAkNEm. nieR nAmM Q lApiemH nI vAgHdAnM ecyHti. Q lyi ElEnAi {A nw Ank au EkENEm. 21qeRyM a yew yi AEyjntyewyM An EkENEm. Q lye EnAi { nw Ank EkEN Em. ayew vAslmAy sVi li EkENEm. {L@ew An EkEA {ELAw epARukyM ecENEm. 22 orA meArAELAw et@ ecyHttAyi ErApieEAM. aen AyA ErApitnAyv teR nirprADitVM etLiyiA ayew nAmi stYM ec@M. lyi ayew yAgpIW imi av stYM ecA v EA 23aveRvAk sVi ni ecvieAENEm. vik yM ayew dAsAErAw nYAyviDi nwkyM ecENEm. Aren ziikyM av meyAELAw ecyHt kArY avEnAw nIyM ecENEm. nItimA nixHkLnAeNH etLiyiE NEm. 24 ayew yi AEyjnt ayH etier pApM ecyHtA o z@ aver EtAliecvrAM atiEzxM yi AEy lukA Q lyi vH ayew nAmi pApikyM Ai kyM yAcikyM ecyH t A, 25aH sViliH aver vikyM yi AEyjntyew pApM epARuk yM EvNEm. avM avew pUvik AmAyi au nkiy miyiEl aver ti riek ekAuvErNEm. 26 yi AEyjnt ayHetier pA pMecyHtmlM m}yilAtAMviDM kA zM awEAM. atiEzxM yi AEy jnt EtRicH vYAleH Q ly eEnAi pApikyM ay ewnAmi @pRykyM aH aver ziitinA w pApMecA tirikyM ec@EA, 27aH sV ili aver vikyM avew pAp epARukyM ecENEm. yi AEyjnt ayew dAsArA. aEA, o nl jIvitM nyivA pEdzvuM avH nkiyAluM. a yew EdzE m} epikyM EvN Em. aH ayew jntyH nkiy EdzmA atH. 28 kw o AmEmA BIkrErAgELA viLk ErAgEmA muvI}HcEyA ev@

yi AEylieR eedvmA yEhA vyew nAmi o lyM pNiyvA qeRpitAvAy dAvIdH #hic@. 8 q A yEhAv qeR pitAviEnAw pR u, dAvIEd, qeR nAmielA l yM pNiyNem nin EtAiy nAyi. 9 pE ninH lyM pNiyA nAvil. qA nieRpu qeR nAmi lyM pNiyM. 10EA, yEhAv tA ec@emH KYApic ecyHtiri. qeR pitAvieR A nH {AnANH putiy rAjAvH. dAvIdAyi qeRpitAvH. EA {AnA yi AEyrAjAvH. yEhAvyew vAgHdA nvuM atAyi. yi AEylieR eed vmA yEhAvyew nAminH {A lyM pNitiri. 11sAYepkM {A lyi vc@. yEhAv yew krA sAYepkilANH sUi c i ritH . yi AEyjntymAyi yEhAvyAiytANH krA. zElAEmAeR An zElAEmA yEhAvyew yAgpIWi mi ni. aviewwiyi m}u v yi AEylukAewyM milAyi aEhM nitH. anrM zElAEmA teR eekkviric@. 13zElAEmA ev lMekAH aum}MnILvuM aum}M vI tiyM mm}M yrvum o pIWmA i puRemieR nwvivc@. q iEhM pIWiEkyRi aviewwi yi m}uv yi AEylukAewyM m im@i. zElAEmA teR eekk kAzEyi. 14zElAEmA pR u+ yi AEylieR eedvmA yEhA Ev, aeyEAelAeedvM sVi ElA miyiElA l. aH ayew sHEn hieRyM kANYieRyM krA pAli. pUmnAel nie a srikyM EnrAyijIvikyM ec@ nieRdAsAErAw nI vAgHdAnM pA li. 15ayew dAsnAy dAvIdi EnAw nI vApAlic@. dAvIdH qeR pitAvAyi. nI nieR vAyHekAu vAgHdAnMecyHt. nI nieR eekk LA vAgHdAnM nwAi. 16yi AEy lieReedvmA yEhAEv, ayew dAsnAy dAvIdiEnAw ecyHt vAgHdAnM niREviyAluM. ayew vAgHdAnM tA yi+ a@ pRu, dAvIEd, nieR wMbi nieAv qeRmi yi AEylieR siMhAsni riA nilAtAvukyil. nieR puA EnrA ykM ecyHtAEl aenv. qeR niymM nI asricEpAel avM qeRniymM asriNM. 17yi AEy lieR eedvmAyEhAEv, ayew vAgHdAnM niREviyAluM. aH Q vA k dAvIdiEnAwLiytANElA. 18 eedvEm, aH yTAi mi yi mxYErAewAM vsiiel {RiyAM. sViEnA atYut
12

447
iLikELA kIwELA Edze bADiEc AM. yi AEyjntyew ngrLi aver zu mikEyA yi A Eyli BIkrErAg pwkEyA ec@ EA 29yi AEy jntyilAerilu emArA-teRte EvdnyM yAsvuM aRiH- teR eekk kAzEy i, Q lyiElEnAi Ai kEyA yAcikEyA ecyHtA 30av ew AnyM yAcnyM sVili nI viENEm. ayew vAs lM sVmA. vikyM mi kyM ecENEm. aH oAErAew yM XdyM aRiytinA oAErA M kiE nEkNEm. orAL@ew Xdy mRiytinH ninEk}iy. 31aEA jn, nI {L@ew pUvik n kiy Edz jIviciriyMkAlM nie BykyM asrikyM ec@M. 32 vidrEdzniM v, ayew jntyAy yi AEylukArievnlA o viEdzi AyiriAM. ayew mhtVmnAmvuM mhAyzieyyM rAxH\eL ziiA k}ivuM EkRi ekAANH av vtH. ayA vH Q lyiElEnAi Ai EA, 33sViliH viE NEm. sVmANH ayew vAslM. viEdzi aEyAwAvzYew ecE NEm. aEA miyilu jnMm}uv, ayew yi AEyjnt aey d riEAel, ayewnAmM aRiykyM aey drikyM ec@M. {A ni ic Q lyM ayewnAmi viLiewevH miyiel jnM m}uv M aRiykyM ec@M. 34 aH ayewjntey avew z uetier yMecAnyyHkyM av au etrew Q ngri ElM ayew nAminAyi {A ni ic Q lyiElMEnAi av aEyAw AiEA 35avew An sViliH EkkyM avew yAcnEkH aver shAyik yM ecENEm. 36 jn ayHetier pApM ec@ kyM-pApM ecA orAEpAlumil-a H avErAw EkApikyM ec@M. aH aver EtAliA o zuvien av dikyM vidrEmA alAEtA y lEv oAwiewkyM ec@M. 37p E atiEzxM av mAnsArew kyM t twvukArAe Edz niH aEyAw yAcikyM ec@M. av aEyAw yAcic@ekAu pRyM, { pApMecyHt. { et@ ec@ kyM dxHwmAyi epmARukyM ecyHt. 38 anrM av pUmnEAewyM tHmAEvAewyM t twvilAe rAjYH nieRywEvM. nI av ew pUviknkiy EdzEM nI etrew ngriElM EnAi av AikyM ec@M. nieR

] 2 dinvAM 6:29-7:7

nAminH {A niic lyiEl EnAiyM av AiM. 39aen yAvuEA sViniH viE NEm. sVmANH ayewvAsAnM. avew AnyM yAcnyM sVIkri kyM aver shAyikyM ecE NEm. ayHetierpApM ecyHt a yew jntEyAw epARuENEm. 40qeR eedvEm, {AniEA aEyAwEpi tH ayew kkL@M kAkL@M R NEm qA. Q l { ec@ Ank iENEm. 41 eedvmAy yEhAEv, nIyiEA q}u EH nieR vilEH, nieR kien kA@ sAYepkiEl vErNEm. nieR puErAhitA r yew vOmNiye. nieR yTA ayAyik Q nlkArYeLecAli hAdie. 42 eedvmAy yEhAEv, ayew aBi xinAy rAjAvien sVIkric A luM. ayew vizVsHtdAsnAy dAvIdien oAicAluM! lyM yEhAvy smi H zElAEmAeR An k}iEA kAzniM agHni RivH EhAmyAgL@M blikL@M dhiic@. y EhAvyew EtjH lyi niRu. 2 yEhAvyew EtjH niRitinA puErAhitH yEhAvyew lyi EvziAnAyil. 3 sViniM Riv agHniey yi AEyjnt m}u vM ku. lyiEmlu yEhAv yewEtjuM yi AEyjnt ku. av kRyi Nmic@. av rADn nwkyM yEhAvyH ni pRykyM ecyHt. yEhAv nniRvnA. aveRkANYM nitYmA qv pRykyM ecyHt. 4 anrM zElAEmArAjAvuM yi AEy jnt m}uvM yEhAvyH mi blikLic@. 5 zElAEmArAjAvH p IrAyirM kALkeLyM oli p tinAyirMwkeLyM v}ipAw nki. rAjAvuM jnL@M lye vi mAi. eedvArADnyHAyi mAM pEyA gitinAyi atH. 6puErAhitA avew EjAlisrAyi ni, yEhAvyew sMgIti pkrN L@mAyi ElvYM oini. yEhAv EyAw ni pRytinAyi dAvIdrA jAvH niicvyANH Q pkrN. yEhAvyew sH E nhM nitYmA. atinA aven vA}Hk! qH puErA hitM ElvYM pRyAyi. puErAhit ElvYBimKmAyiniH tL@ew kAhLm}i. yi AEylu kA m}uvM q}uE@ nikyA yi. 7 zElAEmA mieR mYBAgM vi Ikric@. yEhAvyew lyieR milAyi mM. aviewyANH zElAEmA EhAmyAgL@M smADnbli

] 2 dinvAM 7:8-8:8

448
ecyHtA 18{A nie knAk yM nieR rAjYM mhAiIkyM ec@M. nieRpitAvAy dAvIdmAyi {AAiy krA atANH. {A av EnAw pRu, dAvIEd, yi AEyli rAjAvAyi nieR wMbi nieA rA qAlvuM AyiriM. 19 qA qeR niymL@M {A t klnkL@M nI asriAtirikyM nI m@eedveL rADikyM aver xikyM ecyHtA, 20yi AEyj ntey {Anvnkiy qeREdz niM {A puRAM. qeR nAmi {A vimAiy Q lyi ni M {A EpAvukyMec@M. Q ly e qlA rAjYL@M dxi oe avyi {A iIM. 21mA Mdrie lyimilUew kw EpA oAErAM atH-tM RuM. av pRyM, Q EdzEAwM Q lyEAwM yEhAv en ecyHt etinH? 22aEA L@k mRupwi pR yM, kArNM tL@ew pUvik asri ci avew eedvmA yEhAv EyAw av asrNEwkAi. aver QjipH t iniM ekAuv eedvM avnA. qA yi AEyjnt m@ eedveL sVIkric@. av vi#h eL rADikyM x nwkyM ecyHt. aetAeyANH yi AEyjnt yH Q drv yEhAv vvA kArNM. zElAEmA niic ngr yEhAvyew lyvuM teR sVM ekAArvuM pNiytinH zElAEmA 2 pvxmAeNwtH . anrM rAM tninkiy pN zElA EmA puiNi. yi AEyjnt yi ciler pNLi vsiA zElAEmA avdikyM ecyH t . 3 atiEzxM zElAEmA EsAbyiel hmAiEl EpAvukyM a piwiec wkyM ecyH t . 4zElAEmA mmi yi tdHEmA pNM pNiykyM ec yHt. hmAiel qlA pNL@M zElA EmAsADn EzKriAnAyi pNit tANH . 5EmElEbH-EhAErA, kIE}Eb H-EhAErA qI pNL@M zElA EmA vIuM pNi. pNeL ayA zidLAi. pN Li zmAy mtilukL@M kvAwL@M k vAwLi lAL@M Ayi. 6 bAlAupNvuM sADn sUi ci m@ pNL@M zElAEmA vIuM pNi. rT sUiciM tir wyALik vsicimAy qlA ngr L@M zElAEmApNi. eyzElM, el bAEnA, teR aDikArikI}ilu m}uv l qiviwLi zElA EmA tniAvzYmetlAM pNi. 7-8 yi AEyjnt vsi rAjYH DArALM prEdzik avEzxiA yi. hitY, aEmArY, eprisY, hi

kL@ew ekA}uM aict, tA niic H evlyAgpIWinH qlA EhAmyAg L@M DAnYblikL@M ekA}uM eAnA vumAyiil . qtinAlANH zElA EmA mieR mYBAgM pEyAgict. H arM v}ipAwk vLeryDikmA yi. 8 zElAEmAM m}uv yi AEylukAM }udivsE lysmNvumAyi be EGAx nwi. zElA EmAEnAewAM vlieyAsMGM L@kL@ Ayi. hmAH kvAwMmt Qji pHtiel avi very EdzniM vvrAyi av. 9}udivsM l ysmNieR EGAxM nwiy tinA qAMdivsM aveAvi sELnmAyi. yAgpIWe av vimAkyM ecyHt. yEhAvey rADitinH pEyAgitinAyi atH. }u divsE av tinA LAEGAxikyM ecyHt. 10}AM mAs ieR pimAM divsM zElA EmA jneL avrvew vstikLi El tiricyc@. yEhAv dAvIdiEnAwM zElAEmAEnAwM m}uv yi AEyjnt EyAwM n kAiytinA jn vLer hAdcirAyiI. yEhAv zElAEmAeR awE v 11 zElAEmA yEhAvyew lyi eRyM teRekAArieRyM pNi vijykrmAyi pUIkric@. yEhAv yew lyiluM tA ptiyietlAM pUIkriA zElAEmA k}iu. 12 anrM yEhAv rAiyi zElAEmA eRywv. yEhAv aEhEAw pRu, zElAEmA, nieR An {A EkkyM Q lM qniEv i blikAyi {A etrewk yM ecyH t iri. 13m}yilAtAA {A kAzM awyHEAE}A EdzM nzi iA ev@iLikELAw {A kli EAE}A qeR jntyH {A ErAg vEAE}A 14qeR nAmi viLi ew qeR jnt vinItrAvukyM AikyM qe tirykyM t L@ew tikLiniM aklukyM ec@ EA sViniH {Anver vi M. avErAwH {A epARukyM av ewEdze suKewkyM ec@M. 15 Q l k}i AnyH EA qeR kk Riri. Ank {A vikyM ec@M. 16Q lyM {A etrewi ri. qeR nAmM view qe mAyiritinH {Anitien vimA kyM ecyHtiri. aet, qeR kkL@M XdyvuM Q lyi qlA yHEA}uM AyiriM. 17 zElAEmA, ni nI nieRpitAvAy dAvIdienEAel qeRmi jIvi kyM qeR klnk asrikyM qeR niymL@M cL@M pAlikyM

449
vY, eybUsY qivrAyi av. zElAEmA avereyAe awimNiA rAi. av yi AEyjntyiev rAyiil. EdzniM EpAyv ew pigAmikLAyi av, aver ver yi AEylukA pUmAyM nziiciil. M aten w . 9yi AEylukAer eryM zElA EmA awimNiArAiyil. yi AEy lukA zElAEmAeR EyAALAyi. zElAEmAeR pwyALikew nAykrAyi av. zElAEmAeR EtkL@ewyM EtrALikL@ewyM nAykArAyi av. 10yi AEylukAri cil zElA EmAeR DAn EdYAgew nAyk mAyi. aen jnL@ew EmEnA ArAyi EpAyi. 11 PREvAeR puiey zElAEmA dAvI dieR ngriniM avAyi p Niti vstiyiEl ekAuv. z ElAEmA pRu, sAYepkmiri l viLAkyA qeR BArY dAvIdrAjAvieR vstiyi tAm sivA pAwil. 12 anrM zElAEmA yEhAvyew yA gpIWi yEhAvyH EhAmyAgL ic@. lymKm$pinH milANH zElAEmA yAgpIWM pNittH. 13EmA ezyew klnysric@ te zElA EmA nitYvuM blikLic@. zb divs, amAvAsiyAEGAx, m vAxik avDidivs qI divsLilANH v}ipAwk aiE tH. puLiilA aieR ep nA, vAErA/vM, wArinA qi vyANH m vAxik avDidin. 14 teR pitAvAy dAvIdieR niEz zElAEmA piw. UxyH puErAhitsMGeL zElAEmA etr ew. ElvYew sMGeLyM av ew EjAliAyi zElAEmA etre w. sHEtA nyik, ly< xyiel nitYc w uk ec@tinH puErAhiter shAyik qivyAyi ElvYew EjAlik. oAErA kvAw iluM niE kAvAew sMG eLyM zElAEmA etrew. en yANH eedvpuxnAy dAvIdH niEzi c i tH . 15zElAEmA puErAhitM ElvYM nkiy niEzeLAM yi AEyjnt mAM vkEyA a sriAtirikEyA ecyHtiil. vili wi sADn sUiEAel, avyielA niEzvuM mAAet, av ic@. 16 zElAEmAeR pNik m}uvM ecyH tk}iu. yEhAvyew lyMpNi rMBicnA mt avsAnic nA ver qlAM tYmAyi EzicEpAel te nivhie@. aen yEhAvyew lyM pUIkrie@. 17 anrM zElAEmA qEsYA-eg Eb, ElAH qI pNLiEl EpAyi. qEdAM rAjYH ecwIrA

] 2 dinvAM 8:9-9:9

yi pN. 18hIrAM teR klukeLyM nAvikeryM zElAEmAeR ywEyc@. av nAvikvidYyi smrAyi. hIrAmieRyAL@k zElAEmAeR dAsAErAewAM oAPIri ElEpAyi nA tAlsVM zElAEmA rAjAvinAyi ekAuv. EzbArAj{i zElAEmAen szi H Ezbyiel rAjH{i zElAEmAeR kI ieyiEk@. vixmii EcAdY L@mAyi zElAEmAen prIivA a v eyzElmi qi. Ezbyiel rA jH{iEyAewAM vlieyAsMGM L@kL@ mAyi. sugvY{Hjn, DArA LMsVM, vilpiwickl@k qiv EpRiy ok avErAewAmAyi . av zElAEmAen smIpic@ sMsA ric@. avH zElAEmAEnAw EcAdiA aEnkM EcAdYL@Ayi. 2 avL@ew m}uvEcAdYM zElAEmA rM nki. zElAEmAnH rM pRyA k}iyA EcAdYeLAM Ayiil. 3 zElA EmAeR jH{AnvuM ayAL@ew ekAArvuM EzbyielrAjH{i ku. 4zElAEmAeR yM ayAL@ew mKYEdYAgAewyM EmzEmliri hArpdAL@M EzbyielrAjH{i ku. ayAL@ew Esv k pNieywM av Driciri vOL@M av ku. zElAEmAeR vIu viLukAeryM av Drici vOL@M avku. yEhAvyew lyi zElAEmAoiyiri EhA myAgvuM avku. etlAM kEA EzbyielrAjH{i ar! 5 aEA a v zElAEmArAjAviEnAw pRu, a yew mhAtYeLiyM ayew jH{AneiyM {AeneRrAjY Ek etAe zrite. 6viewvH qeR sVM kekAH kAMver {AnietA M vizVsiciil. oA, ayew mhA jH{AnieR ptiEpAluM qni p Rutiil! {A Ek kTkeLA L@M vliyvnANH! 7 ayew BArYmAM EdYAgAM vLer BAgYzAlik! a ey EsviEA ayew jH{AnM avH EkAmElA! 8ayew eedv mA yEhAvyH sHttiyAyirie! aEhM ayi sxHwnAyirik yM ayew eedvmA yEhAvyH Evi aveR siMhAsni a ey rAjAvAkyM ecyHtiri. a yew eedvM yi AEylien sHEnhik yM qeM atien piNyHkyM ec@. ArNAlANH nYAyyt vuM EnrAymAy mAi vi A aey yi AEylieR rAjAvA iytH. 9 anrM EzbyielrAjH{i zElAEmAnH iyiptAl sVvuM DArALM sugvY{HjnL@M amlYrL@M s Anic@. Ezbyiel rAjH{i nkiy EpAel a sugvY{Hjn mAM nkiyiil.

] 2 dinvAM 9:10-10:4
10

450
rAjAvienAL@M DnikM jH{AniymA yiI. 23viEvkpUvmAy tImAn EkA miyiel qlA rAjAA M zElAEmAen szici. eedv mANH zElAEmAnH jH{AnM nkiytH. 24 qlA vxvuM rAjAA zElAEmAnH sAn ekAuv. evi, sVM qiv ekAu sADn, vO , mIRA, sugvY, tirk, EkAvk}utk qiv av ekAu v. 25 tirkeLyM EtkL@M sUiA nAlAyirM lAy zElAEmAAyi . pIrAyirM EtrALikL@M aEhi Ayi. aver EtYk ngrLiluM tEAewAM eyzElmilumANEhM pA ictH.26yIsundi mt ePlisHtY ew rAjYMveryM QjipHtieR ati iverym qlA rAjAAewyM rA jAvAyi zElAEmA. 27zElAEmA rA jAvinH sADArN kl@EpAel sulBmAyi eviyAyi. tA}HvArLiel kA imrMEpAel sulBmAyi EdvAdAmr L@M Ayi. 28jn QjipHti niM melA rAjYLiniM tir keL ekAuvH zElAEmA nki. zElAEmAeR mrNM zElAEmA dYMmt avsAnMver ecyHt mH qlAkArYL@M vAcknAy nATAeR liKitLiluM zIElAnYnAy ahYAyew vcnLiluM EA q dzkeR dznLiluM ErKewiyi @H. EA o dzknAyi. enbA ieRpunAy eyAErAebyAmieni q}utiytH EhmANH. 30zElAEmA nAl vxM eyzElmi yi AEylieR m}uvM rAjAvAyi. 31anrM zElA EmA mrikyM teR pUvikErAewA M vimikyM ecyHt. jn aE he teRpitAvAy dAvIdieR ngr i sMsHkric@. zElAEmAeR An H aEhieR pu erhebyAM rAjAvAyi.
29

rAmieRyM zElAEmAeRyM dAs A oAPIriniM sVM ekAu v. rcnwikM amlYrM av ekAuv. 11rcnwiekA H zElAEmArAjAvH yEhAvyew ly iM teR ekAAriM pwik pNi. gAyk vipikkL@M kirL@M zElAEmA cnwiekAu Ai. eydrAjYiel rcnwi ekAuAiy pkrN EpAel mEnAhrmAyv M kiil. 12 Ezbyiel rAjH{i vzYeM a vAvzYmmAy qlAM zElAEmA rAjAvu nki. av nkA av ekAuvtilumDikM aEhM av ekAw. anrM EzbArAjH { iyM EsvkAM aviewniM EpAyi. av tL@ew sVrAjYE mwi. zElAEmAeR mhADnM o vxii zElAEmA ki iysVM aRuiyRupARu tAlA NH.14sri kcvwAM vYApArik L@. zElAEmA vLersVM ekAuv. arAbYyiel m}uvrAjAAM EdzA DipAM zElAEmAnH sVvuM evi yM ekAuv. 15awic@ priy sV M ekAH zElAEmArAjAvH Ru v liy prickL@Ai. oAErA pricyHM Evi aRuRubIkAsVM pEyAgi c@. 16awic@ priy sVMekAH z ElAEmA mRu ecRiyprickL@M A i. oAErApricymAA zElAEmA mRubIkA sVM vItM pEyAgic@. sVrick zElAEmA elbAEnA niel vn g]hi vc@. 17 zElAEmA rAjAvH neAuekAH o vliy siMhAsnM Ai. siMhA sne aEhM tnisVMekAH epA tiu. 18siMhAsninH Ru pwikL@ Ayi. atinH sVMekAuAi y o pAdpIWvumAyi.siMhAs nieR riiwinivzvuM eek AukL@Aiyi. oAErA eekA iM smIpM oAErA siMhtimkL@A yi. 19Ru pwikL@ewyM vzLi lAyi pu siMhtimkL@Ayi . oAErA pwiyewyM oAErAvzH o siMhM vItM. meA rAjYM ri elA siMhAsnmAeiil. 20z ElAEmArAjAvieR pAnpA m}u vM sVMekAuAiyvyANH. el bAEnAniel vng]hiel m}uv p krNL@M tniM ekAuAiyv yANH. zElAEmAeRkAlH evi a viliwitAyi kteiil . 21 zElAEmArAjAvieR kluk tzI ziEl EpAyi. rAmieR nAvik rAyi zElAEmAeR kElAwici tH. qlA mAMvxvuM Q kluk tzIziniM sVM, evi, n eAH, rH, myiluk qiv zElAEmAnAyi ekAuvi. 22 zElAEmArAjAvH miyiel mEetA
13

10

erhebyAmieR vifFiM H erhebyAmien rAjAvAvA yi AEyjnt ezEKMpNiEl EpAytinA ayAL@M aEAE EpAyi. 2zElAEmArAjAviniM oLi EcAwi QjipHti vsikyAyi eyAErAebyAM. enbAieR punA yi eyAErAebyAM. erhebyAM putiy rAjAvAkA EpAevH eyA ErAebyAM aRiu. atinA eyAErA ebyAM QjipHtiniM mwiv. 3 yi AEyjnt eyAErAebyAmienyM tELAewAM vrA viLic@. anrM eyAErAebyAmM m}uv yi AEylukA M erhebyAminwE EpAyi. av ayAELAwpRu, erhebyAM, 4nieR pitAvH {L@ew jIvitM kWinmAi. atH ekAwM BArM mM EpAelyAyi.

451
BArM olGUkricA { nie Esvic@ ekAAM. 5 erhebyAM avErAw pRu, m divsEzxM qeRyw vrik. atinA jn piriuEpAyi. 6 anrM erhebyAMrAjAvH mH t eRpitAvAy zElAEmAen Esvici mAErAw sMsAric@. erhebyAM avErAw EcAdic@,{AnvErAw q p RyNemANH niL@ew pEdzM? 7 mA erhebyAmiEnAw pRu, ayHH avErAw kANYmei avErAw nlvAk pRA av qAlvuM ayew dAsArAyiriM. 8 qA mA nkiy pEdzM erhebyAM sVIkricil. erhebyAM tEAewAM vLvM teR Esvk mAy ecRuAmAyi sMsAric@. 9 erh ebyAM avErAw pRu, qniH q pEdzmANH ni trAtH? jn ELAw neLA mRupwipREytH ? tL@ew EjAli lGUkric@ ekAwem ANv qEAwAvzYetH . qeR pitAvH avewEmEllic BArM RyH NemM av vzYe@. 10 aEA, erhebyAmieRoM vL vrAy ecRuA avEnAw pR u, aEyAw sMsAricvErAw aH en mRupwi nk. jn a EyAwu pRtH, ayew pitAvH { L@ew jIvitM dxHkrmAi. aetA mhABA rM mEpAelyANH. qA BArM lGUkriewA {LA#hi . qA erhebyAM, au nEk mRupwi tANH+ avErAwpRyk, qeR ecRuvirlinH qeR pitAvieR are ienA vmH! 11qeR pitAvH ni L@ewEm mhABArM kyivc@. qA {AntH wt BArmtAM. qeRpi tAvH nieL cAekAwic@. qA {A nieL mcEyRiy ElAhxN piwiic cA ekAwiM. 12 m divsEzxM eyAErAeb yAmM melAL@kL@M erhebyAmieR ywei. mAMdivsM qeRyw E mwivrik qH erhebyAM rAjAvH avErAw pRtsricAyi atH . 13aEA erhebyAMrAjAvH avErAw pxmAyi sMsAric@. mA ew pEdzM erhebyAMrAjAvH sVIkri cil. 14ecRuArAy suX pEd zic EpAelyANH erhebyAM jn ELAw sMsAric t H . aEhM pRu, qeR pitAvH niL@ewEm mhABArM vc@. qA {AntH wtBArmtA M. qeR pitAvH nieL cA ekA wic@. qA {A nieL mcEyRiy ElAhuk piwiic cAekAwi M. 15aen jnL@ew aEp erh ebyAMrAjAvH ecvieAil . eedvM kArY mAi mRictinAlANH ayA jneL iAtitH, eedvmAN en sMBviic t H . zIElAnYnAyi ahIyAyilUew enbAieR punAy

] 2 dinvAM 10:5-11:12

11

eyAErAebyAmiEnAw tA sMsAric vAk yATAYmAtinANH yEhAvyen sMBviictH. 16 erhebyAMrAjAvH tew aBY necvieAA AielH yi A Eyjnt mnilAi. aEA av rAjAviEnAw pRu, { dAvIdi eR wMbieR BAgmAENA? al! yiAyiyew miyew pH {H ki@ EmA? l! atinA yi AEyEl, nAM new vstiyiElEpAk. dAvIdi eR pu aveR jntey Bric@ekA e! anrM m}uv yi AEylukAM sVBvniEl mwi. 17qA yi A EylukAri cil eydyiel pN Li vsici. erhebyAM yi avew rAjAvH. 18 nibmAyi pNieywiev ewmtl hEdArAminAyi. erheb yAM ayAeL yi AEylukAiwyiEl yc@.qA yi AEylukA hEdArAmi enkelRiuekA. anrM erheb yAM teR EtriEl cAwiyRi re @. eyzElmiElANyA oAwiEAytH. 19 amt EA}uM yi AEy dAvIdi eR wMbvumAyi klhic@EpA. eyzElmieliy erhebyAM s mrAy o lieyptinA yirMBwAer sMGwiic@. eydA, eb nYAmIEgALiniANH ayA Q BwAersMGwiict. teRrAjYM vIe H wtiEvi yi AEyliEnAw y MecAnANyA aver sMGwiic tH. 2qA yEhAvyew sEzM ezmA vikii. o eedv puxnAyi ezm AvH . yEhAv pRu, 3ezmAEv, zElAEmAeRpuM eydyiel rAjA vumAy erhebyAmiEnAw sMsArik. eydyiluM ebnYAmIniluM tAmsi qlA yi AEylukAErAwM sMsArik. avErAwpRyk+ 4 yEhAv en pR y+ ni niL@ew sEhAdrA etier yM ectH! qlAvM Bvn LiEl mwe. en sMBviic {AnA. atinA erhebyAM rAjA vuM ayAL@ew eesnYvuM yEhAvyew sEzM asrikyM piARukyM ecyHt. av eyAErAebyAmien micil. erhebyAM eydey zmA 5 erhebyAM eyzElmi vsic @ . mNeL ecRuA eydyi zmAyngr pNi. 6 EbHEl ehM, tAM, etEAv, 7 EbH-sU, EsA EKA, adlAM . 8gH, mErzA, sIPH, 9 aEdA ryiM, lAKIzH, aEsA, 10EsArA, aA ElA ,ehEA qI ngr ayA aNi ecyHtH zmAi. zmAy Q ngr eydyiluM ebnYAmIni luM NH. 11blewiy ngrLi ayA nAyker niEyAgic@. ngr Li BNM, q, vIH qiv aE hM EzKrikyM ecyHt. 12wAet erh

] 2 dinvAM 11:13-12:10

452
nki. ayA teR puA BArYmA eryM EtwieAw. H QjiptrAjAvAy zIz eyzElM mi erhebyAM znAy o rAjAvA yi. ayA teR rAjYM zmAk yMecyHt. anrM erhebyAmM ey dArAjYni skljnvuM yEhA vyewniymM asrivA visti c@. 2 erhebyAM rAjAvAytieR aAM vxM zIz eyzElMngrM mic@. QjipHtiel rAjAvAyi zIz. erh ebyAmM eydAjntyM yEhAvEyAw vizVAsMkwiiAtinAlANen sMBvictH. 3zIzkinH yiriyiRu rT, aRuptinAyirM tirA, q iyAelAwA aMgL@ kAlA wyM Ayi. zIzkieR vliy Esnyi lUbYBwA, sukYBwA, qEtYApYBwA qivAyi. 4 zIz eydyiel zmAy ngreL EtAlic@. anrM zIz teREsney eyzElmiEl ekAuv. 5 aEA vAcknAy ezmAvH erh ebyAmieRyM eydyiel EntAL@ ewyM awei. zIzkien Byi tinA EntAeLlAM eyzElmi owiyi. ezmAvH, erhebyAmi EnAwM eydyiel EntAELAwmAyi pRu,yEhAv pRytH tA+ erhebyAM, nIyM eydAM qi niklukyM qe asriA A AetyirikyM ecyH t . atinA zIzkien EnriwA shAyiAet nie {A oyHAi EpA. 6 aEA eydyiel EntAL@M erh ebyAM rAjAvuM vLer d+KikyM sV yM vinItrAkyM ecyHt. av pR u, yEhAv nItimAnA. 7 rAjAvuM EntAL@M sVyM tA}HvrA eyH yEhAv mnilAi. aEA ezm Avi yEhAvyi ni sEzM lBic@. yEhAv ezmAviEnAw pRu, rAjAvuM EntAL@M teLe vinIt rAiyiri. atinA {Anver ni# hikyil. pE {Anver wen ri M. qeR EdxYM eyzElmiEm vit RA zIzkien {ApEyAgikyil. 8 qA eyzElMjnt zIzkieR dAs ArAM. qe EsviEpAelyl m@ rAjAAer EsvietH av mnilAti EviyANen sM BvitH. 9 QjipHtiel rAjAvAyi zIz ey zElM mikyM yEhAvyew l yiel DnM aphrikyM ecyHt. rAjekAAriel sM ayA ap hric@. zIz qlAM qwkyM av kwieAuEpAvukyM ecyHt. zElA EmAniic sVrickL@M ayA qwekAuEpAyi. 10erhebyAM rA jAvH sVrickL@ewAnH oA@ prick niic@vc@. erhebyAM

ebyAM qlA ngrLiluM prickL@M L@M vcH avey wt blew i. eydA, ebnYAmI qI ngr eLyM atiel jneLyM erhebyAM teR aDIntyi lAi. 13 yi AEylielAwm puErAhit AM ElvYM erhebyAmien piAu kyM ayAELAewAM EckyM ecyHt. 14 ElvY tL@ew puEdzL@M tL@ ew sVM miyMviH eyzElmiElM eydyiElM v. av yEhAv yew puErAhitArAyiriM jn inH Ux nwM eyAErAebyA mM ayAL@ew puAM niExDictinA lANH ElvY aen ecyHttH. 15t lLi* x nwA eyAErA ebyAM teRsVM puErAhiAer etr ewi. tlLi ayA tAAiy EkAlAwieRyM piyewyM vi#h vci. 16 ElvY yi AEy viEA, yi AEy lieR eedvmAy yEhAvyi vizVsi ci yi AEyliel qlA EgALi luMepv tL@ew pitAAew yEhAvyA eedvinH bliyi vA eyzElmiElv. 17av eydArAjYe zmAi. zElAEmA eR punAy erhebyAmien av m vxE piNyHkyM ec yHt. dAvIdM zElAEmAM jIvicEpA el avM jIvicitinAlANH avr H aen ecyHttH.

12

erhebyAmieR wMbM erhebyAM mhlAien vivAhMk }ic@. eyriEmAH avL@ewpitAvH. abI hyI yi avL@ew a. eyriEmA H dAvIdieR punAyi. abIh yI lIyAbieR puiyM. lIyAbH yiAyiyew puM. 19mhlAH, erh ebyAminH Q puAer nki+ eyyzH, ezmrYAvH, sAhM. 20anrM erhebyAM myKey vivAhM k}ic@. abHzAElAmi eR pQiyAyi myKA. myKA erh ebyAmi nkiy puA+ abIyAvH, aAyi, sIs, ezElAmIH. 21erheb yAM teR melABArYmAeryM dAsimAer yMkA myKey sHEnhic@. abHzAElA mieR pQiyAyi myKA. erheb yAminH ptien@BArYmAM aRup dAsi mAM Ayi. pe@ puA ewyM aRup puimAewyM pitAvA yi erhebyAM. 22 teR sEhAdrAiwyi EntAvA yi erhebyAM abIyAvien etre w. abIyAvien rAjAvAA # hicekAANH erhebyAM aen ecyHttH. 23erhebyAM vLer viEvk pUvMepmARi. teR puAer eyd yiluM ebnYAmInilum zmAy qlA ngrLiElM ayc @ . erhebyAM teR puAAvzYmAy sADnL@M
18

tl rADnAl.

453
oA@prick ekAArM kAvlieR mt lArAynAyker l i c @ . 11rAjAvH yEhAvyew lyi kwEAe}A e kAvA oA@prick puRE mM. pie avr kAvmRiyi tiriekvyHM. 12 erhebyAM sVyM vinItnAyEA yEhAv erhebyAminiM teR EkA pe tiric@. atinA yEhAv erh ebyAmien m}uv nziicil. eyd yi eR nkL@Ayi. 13 erhebyAMrAjAvH sVyM eyzEl miel znAeyA rAjAvAyi. rAjAvA EA aEhinH nAleA vyA yi AyM. erhebyAM ptiEn}uekA lM eyzElmirAjAvAyi. eyz ElMngrmAyi yEhAv yi AEy EgAiwyiniM etrew tH. teRnAmM eyzElmi Api tinAyi yEhAv aen ecyHttH. nymA yi erhebyAmieR a. aEAkAriyAyi nymA. 14yEhAv ey asriA erhebyAM mni niyiAtinA ayA dxH v] ik ecyHt. 15 rAjAvAyiEA erhebyAM dYM mt teR BrNieR avsAnM ver ecyHtkArY ezmA vAck eR liKitLiluM eedvpuxnAy EAvieR liKitLiluM ErKewi yi@H. av wMbcrieL}uti. t L@ew BrNkAlM m}uvM erhebyAM rAjAvuM eyAErAebyAM rAjAvuM prsHp rM yM ecyHtekAi. 16erheb yAM teRpUvikErAewAM vimic@. erhebyAM dAvIdieR ngri sM sH k rie@. anrM erhebyAmi eR pu abIyAvH putiy rAjAvAyi. abIyAvH eydyiel rAjAvH yi AEyrAjAev nilyi eyA ErAebyAMrAjAvieR ptienAMv xM abIyAvH eydyiel putiyrAjA vAyi.2abIyAvH eyzElmi mv xMrAjAvAyi. mIKAyA yi a bIyAvieR mAtAvH . QrIEylieR puiyAyi mIKAyA. giebyA pN ArnAyi QrIEy. abIyAviM eyAErAebyAmimiwyi ymAyi. 3 abIyAvieR eesnYi eeDrYzA likLAy nAlulM BwAAyi. a bIyAvH eesnYe yinyi c@. eyAErAebyAminH eeDrYzAlikLAy q@ lM BwAAyi. abIyAvu mAy yinH eyAErAebyAM tA RAyi. 4 anrM abIyAvH qyIM ml Edze esmrAyIMpvtiE ni. abIyAvupRu, eyAErAebyAmM m }uv yi AEyluM {A pRy ik! 5 yi AEylieR eedvmA y EhAv, dAvIdiM aveR puAM qAlvuM yi AEylieR rAjAArA kA avkAzM nkiy vivrM niL

] 2 dinvAM 12:11-13:13

13

RiyNM. ieR o krARilUewyANH eedvM dAvIdinH avkAzM nkiytH. 6 qA eyAErAebyAM teR yjmAn entiertiriu! enbAieR pu nAy eyAErAebyAM, zElAEmAeR B]tY ArielAvnAyi. zElAEmA dAvI dieR pu. 7anrM vilek, eR cIyAL@k eyAErAebyAmieR suX LAyAyi. eyAErAebyAmM ayAL@ew cI@kAM zElAEmAeR punAy erhebyAmientirAyi. erhebyAM ecRuvuM pricyRvu vmAyi. atinA avnH eyAErA ebyAmienyM ayAL@ew dxic suX eLyM twyAnAyil. 8 eyAErAebyAEm, EA nIyM ni eRyAL@kL@M yEhAvyew rAjYien tier FAElAcn nw. yEhAvy ew rAjYM dAvIdieR puAH avkAz etANH. ni aEnkM EpH. wA et niL@ew eedvLAyi eyAErAeb yAM Aiy sVALikL@mH. 9 yEhAvyew puErAhitAeryM pi gAmikeLyM ElvYeryM ni puRA i. ahErAeR puArANH puErAhit A. ni niL@ew sVMpuErAhit er etrew. miyiel mEetA rAxH\vuM ec@EpAel tey v] iyANH . nieL sMbic i w EALM o kALieyEyA }H NAw keLEyA ekAuv etAvM eedvLlA vi#hL@ew puErAhi tnAkAM. 10 qA {eL sMbiciwEA LM yEhAvyA {L@ew eedvM. ey dArAy { eedve asri A vimKrAyiil! {Lven vi@ EpAyil! yEhAvey <xipu ErA hitA ahErAeR puArA. y EhAvey xitinH ElvY puErAhiter shAyi. 11qlA BA tiluMsYyHM av yEhAvyH EhAmyAgL@M sugDUpL@M ai . lyiel EtYk EmzRH aM nirM avrANH. qlA sAyA iluM viLkiA sVvi LkAlukL@M avrANH otH . { {L@ew eedvmA yEhAv yew kln asri. qA eyA ErAebyAM, nIyM nieR yi AEyjn tyM yEhAvey asriil. ni aven Epic@. 12eedvM te {ELAewAmH. av new BrNA Dip, aveR puErAhitA nEA ewAvuM H. nieL Ni aveR awElekAuvrA puErAhitA kAhLM m}. alEyA yi AEylu kAEr, niL@ew pUvikew eedvmA yEhAvyHetier yMectH. q eA ni vijyikyil! 13 qA abIyAvieR eesnYe piiecH miA eyAErAeb yAM osMGM BwAer ayc@. abIyA vieR EsnyHmilAyi eyAErA

] 2 dinvAM 13:14-14:14

454
Li niM tlL@M DUpyAgpIW L@M sA qwmAi. aen sA rAjAvAyikAlH rAjYH smADAn mA yi.6 eydyi smADAnmAyi kAlH sA aviewzmAy ng r niic @ . yEhAv ayAH smADAnM nkiyitinA vxLi s yH yeLAM ecEi vil. 7 sA eydyiel jnELAw pR u, nmH Q pN pNitH av yH@M mtiluk ekAM. nmH EgApu H rL@M kvAwL@M kvAwLi oAwAlu kL@M AAM. n Q rAjYAyiri EAeyAve atH. n n ew eedvmA yEhAvey piw tinA Q rAjYM nEwtAvu. av nmH sUsmADAnM nkiyiri . aen av Evl pUiyAi vijyM Enwi. 8 eydAEgAiniM mlM EpM ebnYAmI EgAiniM ru liqptinAyirM EpM ees nYmAyi syHH AyitH. ey dA vliyprickL@M L@M eek yiEliyi. ebnYAmIkA ecRiy prick DrikyM vil@kLi niH ae@kyM ecyHti. averlAv M zM eeDrYzAlikL@M y BwArA yi. 9 aEA EsrhH syew eesnY ientier yi v. qEtYApY ArnAyi EsrhH. Esrhi p lM BwAM mRuEtkL@m eesnY mAyi. EsrhieR eesnYM mAEr zApNMvermERi. 10sA Esrhien tier yi puRe@. mAErzyi esPATAtA}Hvryi syew eesnYM y smAyi. 11 sA teR eedvmA yEhAvey viLic@pRu, yEhAEv, zeti er dblershAyivA ayH mAEm k}iy! {L@ew eedvmA yEhAEv, {eL shAyicAluM! { aey yi. Q vliy eesnY ientier ayew nAmi { yMec@. yEhAEv nI {L@ew eedvM! ayHetier vij yivA eryM avdiEt! 12 aEA yEhAv syew eyd eesnYe pEyAgicH qEtYApYEsn ey EtAlic@. qEtYApYEsn oAwiEA yi. 13syew eesnYM qEtYApY eesnYe egrApNMver oAwic@. vIuM o yinH o eesnYmAyi avH sMGwiA k}iyA nilyi vLeryDikM qEtYApYA ekAle@. yEhAvyAluM aveR eesnYAluM av tke@. syM aveR eesnYvuM zuL@ew DArALM vilpi wic vsHt kvew. 14syM eesnYvuM egrArinw qlApN eLyM EtAlic@. pNvAsik yEhAvey Byi. pNLi

14

ebyAmieR Esn. ptiyi eyAErA ebyAmieR BwA abIyAvieR eesnYieR piilAyi. 14ey dArAy abIyAvieRBwA tiriu EnAiyEA eyAErAebyAmieR ees nYM miniM piiniM mi tAyi ku. eydA yEhAvEyAw ni lviLikyM puErAhitA kAhLM m} kyM ecyHt. 15 anrM abIyAvieR EsnyM EAzic @ . eydA viLic EA eedvM eyAErAebyAmieR Esn ey prAjyewi. eyAErAebyAmi eR m}uv yi AEyEsneyyM abIyAvieR eydAeesnYM EtAli c @ . 16yi AEylukA eydArini M oAwiEAyi. yi AEyEsney EtA liA eedvM eydEsney avdi c@. 17abIyAvieReesnYM yi AEy Esney gMBIrmAyi EtAlic@. yi AEy lieR mikc aulM BwA ekAl ewkyM ecyHt. 18aen aEA yi AEyjnt prAjitrAvukyM ey djnt vijyikyM ecyHt. t L@ew pUvikew eedvmA yEhAv ey yictinAlANH eydeesnYM vijyictH. 19 abIyAvieR eesnYM eyAErAeb yAmieR eesnYe ri. EbET, eyzAnA, qEA qI pN abIyAvH eyAErAebyAminiM piwi ecw. pNL@M avyH smIp m ecRupNL@M av piwicwi. 20 abIyAvH jIvici kAlEALM oriluM eyAErAebyAM ziyAici l. eyAErAebyAmien yEhAv vDic@. 21 qA abIyAvH knAyi. ayA ptinAlu OIkeL vivAhM k}iyHk yM piru puAewyM ptinA RupuimAewyM pitAvAyiIkyM ecyHt@. 22abIyAvH ecyHt m@kArY eLlAM EAvAckeR pusHtki ErKewiyi@H. abIyAvH teR pUvikErAewAM vimic@. jn aEhe dAvI dieR ngri sMsHkric@. anrM abIyAvieRpunAy sA abIyA vieRAnH putiy rAjAvAyi. s yew kAlH pvxAlM rAjYH smADAnM nilni. sA eydArAjAvH teReedvmA yEhAvyew mi sA nlM EnrAymAy kArY ecyHt. 3vi#heL rADiA enAiyi anYyAgpIWL@M t lL@M aEhM nIi. aEhM sHmAr kzilk tkkyM aEzrAk mRiyHkyM ecyHt. 4avew pUvik ew eedvmAyEhAvey piwrA sA eydyiel jnELAw klic@, yEhAvyew niymL@M klnkL@M a srivA sA avErAw kliyHk yM ecyHt. 5eydyiel qlA pN
2

455
DArALM amlYvsH t L@Ayi. syew eesnYM amlYvsHt eLlAM kvew. 15iwyA vsi ci pALyL@M syew Esn mic@. av DArALM wkeLyM o keLyM ekAuEpAyi. anrM s yew eesnYM eyzElmiEl mwi. syew mA eedvieR AvH asrYAvi eREm v. oAEddieR punA yi asrYAvH. 2 asrYAvH sey kANAEpAyi. asrYAvu pRu, syM eydA, ebnYAmIjnL@M qeR vAk Ekk! ni av EnAewAmAyiriEA yEhAv niELAewAmA. ni aEnVxi c A yEhAvey keM. qA niLvenvi@EpAyA av nieL EpiM. 3vLerAlE yi AEy linH stYeedvmAyiil . niymM pWii puErAhitM niymvuM av Ayiil. 4qA tH drit mAyEA av yi AEylieR eedvmAy yEhAvyiEl tiriu. av yEhAvey aEnVxikyM av enkekyMecyH t . 5dritL@ew kAlH M suritmAyi yA ecAwi k}iiil. qlA rAjY LiluM DArALM duritmAyi. 6o rAxH\M meA rAxH\eyM o ngrM meAngreyM tk. eedvM av erqlArM dritLAluM pIfiic@. 7 qA sA, eydAM ebnYA mIkAM zrAyirie. tLrAtirik, niL@ew v]iH nl tiPlM lBi emtinA eeDrYmAyirik! 8 Q vAkL@M vAcknAy oAEddi eR sEzvuM sey eeDrYewi. anrM ayA eydA, ebnYAmI rAjYLielum vi#h nIM ecyHt. qyIM mlEdzH tA piwi ecwpNLiel dxic vi#h eLyM sA nIM ecyHt. yEhAvyew lyieR mKm$pi mi lu yEhAvyew yAgpIWieR a NikL@M sA ecyHt. 9 anrM sA eydyielyM eb nYAmInielyM m}uvEperyM sMGwi ic@. qyIM, mne, ziemEyAEgA AeryM ayA sMGwiic@. yi A EyliniM eydyiEl tAmsiA EpAyvrAyi av. syew eed vmA yEhAv sEyAewAmAeN mnilAyEtAew avri vlieyA viBAgM eydyiEl v. 10 syM jnL@M aveR pti nAMBrNvxieR mAMmAsM ey zElmi owi. 11 smyH q}u RukALkeLyM }AyirM wienyM av yEhAvyH bliyic@. m]geL yM vilpiwi vsHtL@M syew BwA zuLiniM piwiecwv yANH. 12anrM av tL@ew eedvmA

] 2 dinvAM 14:15-16:3

15

yEhAvey pUmnEAewyM tHmAEvAewyM EsvitinH o krA Ai. av, avew pUvikA Esvici eedvmA. 13eedvmAy yEhAvey UxiA visti etAvM vDiewM. ayA vliy vEnA ecRiyvEnA, OIEyA puxEnA q prigNneyAM ArYilil. 14 anrM syM eydAM yEhAv EyAw o tijH{ qw. av c i viLic@. av kAhLM m} kyM EkAlAwiekAuk QkyM ec yHt. 15t pUmnAel vAgHdAnM ecyHttinA tL@ew tijH{eyi eydAerlAM vLer sEAxici. av pUmnAel eedve piw kyM eedve aEnVxikyM av en kekyM ecyH t . atinA yEhAv avH rAjYemuM smADAnM nki. 16 sArAjAvH teR ayAy myK eyrAjH{i qAnniM nIM ec @kyM ecyHt. sA aen ec@vA kArNM myK o mHELcHCmAy aEzrA NH niic@ qtANH. sA aEz rA mRicHepAwiyAi. anrM ki EAtA}Hvryi ayAL kic@kL u 17eydyiel tAn mAi yiieliluM syew XdyM ayA L@ew jIvitkAlM m}uv yEhAvEyAw vizVsHtt puliyi. 18 tAM teR pitAvuM lyiEl nkiyi@ m}uv visAnL@M sA lyiEl ekAuEpAyi. sV iluM evyiluM Aiy vsHt LAyi av. 19syew BrNi eR mAMvxMver pie y mAyiil.

16

syew avsAn vx syew mARAM BrNvx i beyzA eydArAjYM mic@. yi AEyrAjAvAyi beyzA. ayA rAmApNMver kwecH a etAEkAyAi. rAmApNe L@k eydyiel sArAjAvieR rAjYE EpAM vM twyAl mAi. 2 yEhAvyew lyiel KjnAvi niM sA eviyM sVvuM qw . rAjekAAriel eviyM sV vuM ayAeLw. anrM sAebhddinH dtAer ayc@. arAmiel rAjA vAyi eb-hddH. dEezupN ilAyi aEhM vsicitH. syew sEzM tAyi+3ebhddH, nmH o krARuAAM. atH a yew pitAvuM qeR pitAvuM tilu Aiy krARuEpAelyAyirie. tA {AnyHH eviyM sVvuM ayc@ t. EA aH yi AEy rAjA vAy beyezymAy krA lMGicA luM. aEA ayAeLe viuEpAkyM

] 2 dinvAM 16:4-17:11

456
eLkiwiytH. syew bmAnAM av o vliy agHni $M oi. eyEhAzAPAH ey dyiel rAjAvH syewAnH eydyi ey EhAzAPAH putiy rAjAvAyi. syew punAyi ayA. eyEhA zAPAH eydey yi AEylientier yM ec@vA mtiyAy ziyAi 2 mAi. eydyiel pNLi ayA eesniksMGeL vinYsicH aviw eL dLAi. eyEhAzAPAH t eRpitAvAy sA piwiecw q yImiel pNLiluM eydyiluM EkA k niic@. 3 ecRukAlH teR pUviknAy dA vIdecyHt sdHv]ik eyEhAzA PAH ecyHttinA yEhAv eyEhAzA PAiEnAewAmAyi. bAvi#h eL eyEhAzAPAH piwil. 4t eRpUvik piw eedve ey EhAzAPAH Etwi. eedvieR kln k ayA asric@. yi AEylukA EwEpAelyLL jIvitmAyiil a yA nyict.H 5yEhAv eyEhAzAPAi en eydyHEm knAeyA rAjA vAi. qlA eydAM eyEhAzAPA in kA}HcvsHt ekAuv. a H en eyEhAzAPAi DArALM sM bmtiyM Ayi. 6 yEhAvyew v}ik Li eyEhAzAPAieR XdyM hHLA dM kei. eydyiel tl L@M aEzrAkL@M eyEhAzAPAH q wmAi. 7 teR EntAeL eyEhAzAPAH ey dyiel pNLi pWiivAny c@. eyEhAzAPAieR mAM vxi lAyi atH. eb-hyI, oAbdYAvH, esKrYAvH, enTnEy, mIKA qivrA yi atH. 8 Q EntAELAewAM ElvY EryM eyEhAzAPAH ayc@. ezmAvH, enTnYAvH, esbdYAvH, asAEy, ezmI rAEmAH, eyEhAnATA, aEdAnIyAvH, EtAbIyAvH qivrAyi ElvY. qlIzAmA. eyEhArAM qI puErAhit eryM eyEhAzAPAH ayc@. 9 EntA L@M ElvYM puErAhitAM eydA er pWiic@. yEhAvyew niympusHt kM avew eekyiluAyi. ey dyiel qlA pNLilUewyM EpAyi av jneL pWiic@. 10 eydyew ayrAxH\ yEhA vey Byi. aekAANH av eyEhAzAPAientier o yM rMBiAtH. 11ePlisHtYri cil ey EhAzAPAinH kA}HcvsHt ekA uv. eyEhAzAPAH atiznAy o rAjAvAeNRiyAmAyitinA a v aEhinH eviyM ekAuekAw . cil arAbY ipeL aE hi kA}Hcevc@. }Ayiriey}u Ru EkAlAwkeLyM }Ayiriey}u RH NAwkeLyM av ekAuv.

qe pvitH avsAniik yM ec@M. 4 eb-hddH sEyAw EyAjic@. eb -hddH yi AEyliel pN mi A teR eesnYADipAer ayc@. QEyA, dA, Eb-myIM qI pN eesnYADipA mic@. niDi k sUici nPHtAlirAjYe p NL@M av mic @ . 5 yi AEy pNLiluAy mNeLi beyzA Ek@. atinA ayA rAmAp NM EkAyApNik nii avi wM vi@ EpAyi. 6anrM sArAjAvH qlA eydAeryM viLic@ i. av rAmA pNiEl EpAkyM EkAp NiyA beyzA aview iyi kl@ kL@M twikL@M qwekAuEpAkyM ecyHt. syM eydAM kl@ kL@M mrL@M EgbA, misHp qI p N zmAA pEyAgic@. smyM eedvpuxnAy hnAniey dArAjAvAy syew awei. h nAni ayAELAw pRu, sA, nie shAyiA nI yictH arAmiel rAjAvienyANH; nieR eedvmA y EhAvey al. nI yEhAveyyAyi yiEiyitH. qA nI shA yinH yEhAvey yiAti nA arAmiel rAjAvieReesnYM nii nire@. 8qEtYApYA M lUbYAM vLervluM zvu mAy eesnYmAyi. avH DArALM EtkL@M EtrALikL@mAyi. qA sA, nI yEhAvey yictinA ayM vluM zvumAeyA eesnY e EtAliA yEhAv nie shA yic @ . 9ti vizVAsmic v Evi, aver krAvA Evi, yEhAvyew kk miyielAwM iiriy. sA, nI o mrmA NH kANictH. atinA EA mt ninH yL@AM. 10 hnAniyew vAkEkH sA a yAELAwEkApic@. ayAew EkApM vL eryDikM wkyA ayA hnAniey RuilwyHkyM ecyHt. sA vLer UrmAyANH jnLi ciler smy H pIfiictH. 11 dYMmt avsAnMver sA ec yHtkArY eydyielyM yi AEy lielyM rAjAAew criM q # nHTi q}utivciri. 12meA ptAM BrNvxi syew pAd i ErAgMbADic@. teR ErAgM vLer wieyiluM sA yEhAvyew shA yinAyi aEpicil. ayA eevdY Aew shAyM Etwi. 13teR nAleA AM BrNvxi sA mrNmwu. ayA teR pUvikAErAewAM vi mic@. 14dAvIdieR ngri ayA Evie oiy klRyi jn sey awi. jn sugvY L@M m@M viric emEmlANH av ayA
7

17

457
eyEhAzAPAH wt wt z nAyi. aEhM eydyi EkAkL@M klvRNL@M niic@. 13DArALM viB v aEhM Q klvRNLi sUic@. prizIlnMlBic BwAer ey EhAzAPAH eyzElmi sUic@. 14 BwAew EprH EgAM tiric@ p ikyAyi sUici. eyzElmilu BwAew pik+ eydyew EgAiniM vrA yiztADipA+ mlM BwAew ztADipnAy adH n AhH . 15ruli eyptinAyirM BwAew ztADipnA y eyEhAhAnA. 16rulM BwAew ztADipnAy amsYAvH. siiyew pu nAyi amsYAvH. yEhAvyew dA snAyi sVyM aiti amsYAvH sEAxvAnAyi. 17 ebnYAmIEgAiniM vrA yi ztADipA+ auMvil@M pric kL@M pEyAgici rulM BwA qlYAdA. qlYAdAeeDrYzAliyAy o BwnAyi. 18eyEhAsAebAdinH y srAy o lieyptinAyirM BwAAyi. 19 BwAerlAM ey EhAzAPArAjAvien Esvic@. rAjA vinH eydArAjYeAwm EkAk Li m@ BwAmAyi. mIKAyAvH hAburAjAvinH mRiyi n eyEhAzAPAinH DArALM s M kIiymAyi. vivAhi lUew aEhM hAburAjAvumAyi o krARuAi. 2tAM vx EzxM eyEhAzAPAH, zmrYApNi hAburAjAvien szic@. hAbH DA rALM wkeLyM peLyM eyEhAzA PAiM ayAELAewAM vvmAyi aRu. rAEmAH-gielyAdpNM miA eyEhAzAPAien hAbH Eriic@. 3hAbH eyEhAzAPAi EnAw pRu, rAEmAH-gielyAdH miA tA qEAewAM vEA? hAbH yi AEyrAjAvuM eyEhAzA PAH eydyiel rAjAvumAyi. ey EhAzAPAH hAbiEnAw mRupwi pR u, {A aeyEAelyM qeR jn ayew jneLEAely mANH. { aEyAewAM yi EcrAM. 4eyEhAzAPAH hAbiEnAw w pRu, qA nmAdYM yEhAvyew sEzM EtwAM. 5 atinA hAburAjAvH nARu vAcker viLic@i. hAbH avErAw EcAdic@, { rAEmAH -gielyAdp Nientier yi EpAkNEmA Ev EyA? vAck hAbiEnAw mRup wipRu, rAEmAH-gielyAdien EtAli A eedvM nieL avdiemti nA yi epAyHeAZ. 6 qA eyEhAzAPAu pRu, y EhAvyew vAckrilAeriluM tilu EA? yEhAvyew vAckrielArALi
12

] 2 dinvAM 17:12-18:17

18

lUewyANH nAM yEhAvEyAw rAEy tH. 7 aEA hAburAjAvH eyEhAzA PAiEnAwpRu, orAL@iview. nm H avnilUew yEhAvEyAw EcAdiAM. qniyAELAw evRuANH . kArNM, qei nl sEzeLAM yEhAv yi niH ayA ekAuviil. qni Ayi qEA}uM dxicsEz NH ayA ekAuvtH. yimHLyew pu nAy mIKAyAvANyA. qA eyEhA zAPAu pRu, hAbH, aH a en pRytH! 8 anrM hAbH teR EdYAgA rielArAeL viLic@ pRu, yimHLyew punAy mIKAyAvien EA@ viLic@ ekAuvrik. 9 yi AEyrAjAvAy hAbuM ey dyiel rAjAvAy eyEhAzAPAM t L@ew aMgvO Drici. zmrYAn grieR mkvAwinrikilu emti Li tL@ew siMhAsniElA yi hAbuM eyEhAzAPAM itH. rAjAAewyM mi nA RuvAck tL@ew sEz pR uekAi. 10eknynA qeArAL@ ewpunAyi siedIyAvH. siedI yAvH tAM u ekAukL@Aiyi . siedIyAvupRu, yEhAv pR ytH enyANH+ arAmYjnt m}u vnziMver ni aver i eAlA Q uekAuk pEyA giM. 11 qlAvAckM ate pRu. avpRu, rAEmAH gielyAdpN iElEpAvuk. nivijyM ni yM. arAmYer EtAliA yEhAv rAjAvi en avdiM. 12 mIKAyAvien ekAuvrAEpAy dt ayAELAw pRu, mIKAyAEv, qlA vAckM ote pRy. rAjA vi vijymAemANH av pRy tH. atinA av pRyEpAel pRyNM. auM nl te pRyNM. 13 qA mIKAyAvupRu, jIvi yEhAvyAeN stYM qeR eedvM pRyEt {A pRy. 14 anrM mIKAyAvH hAburAjAvi eRywE v. rAjAvH ayAELAw EcAdic@, mIKAyAEv, yMecA { rAEmAH gielyAdiEl EpAk ENA? mIKAyAvH mRupwi pRu, EpAyi mik. aver EtAliA eedvM nieL avdiM. 15hAburAjAvH mIKAyAviEnAw pRu, yEhAvyew nAmi stYM mAEm pRyAvU qH plvM {A tAeLeAH stYM eci ci@H! 16 aEA mIKAyAvu pRu, yi A Eyjnt m}uv wynilA i pMEpAel mlkLi citRiiw {Aku. yEhAv pRu, avH nA Tnil. oAErAM suritrAyi vIw kLiElEpAke! 17yi AEyrAjAvA

] 2 dinvAM 18:18-19:7

458
arAmiel rAjAvH teR EtrALikH orvu nki. aEhM avErAw pR u, av mANikELA alAvErA ke, orAL@mAyM yM ectH . qA yi AEy rAjAvAy hAbi EnAw yM ec@k. 31eyEhAzAPA ien k EtrALik kti, EhmA yiriM yi AEyrAjAvAy hAbH! av eyEhAzAPAien miA tiriu. qA eyEhAzAPAH alRi viLikyM yEhAv ayAeL shAyi kyM ecyHt. eedvM EtrALikeL eyEhA zAPAiniM tiric@ vi@. 32eyEhA zAPAH yi AEy rAjAvel mni lAiyEtAew av ayAeL piw nii. 33 qA o Bw teR viliniM orH alYmAyi qyHt. aH yi AEy rAjAvAy hAbiEm tR c@. atH hAbieREm kvcmilA o BAgANHtRct. hAbH teR Et H rALiEyAwpRu, qni mRiEviri . EtrH tiric@ viwk! 34ae yM BIkrmAyi. hAbH sAyAMver teR Etriti arAmYEner ni. sUrYA sHtmyEvLyi ayA mric@. eydArAjAvAy eyEhAzAPAH eyzElmilu teR vstiyi suritnAyi tirieci. 2vAcknA y Ey eyEhAzAPAien kANA puRe@. hnAni qAyi Eyvi eR pitAvieR EprH. Ey eyEhAzA PAHrAjAviEnAw pRu, aH qi nANH dxHwer shAyitH? yEhAv evRuver aeinANH sHEnhi tH. yEhAv aEyAw EkApAl nAkA kArNM atANH. 3 qA nieR jIviti cil nkL@H. nI Q rAjY niM aEzrAk mRic@nI kyM mniluM tHmAviluM eedve piwrA niyikyM ecyHt. eyEhAzAPAH nYAyADipAer etrew 4 eyEhAzAPAH eyzElmi vsi c@. EbEzbpNM mt qyIM iEdzMvery Edze jne eedviEl ekAuvvA ayA puRe@. eyEhAzAPAH aver tL@ ewpUvikew eedvmA yEhAvyi El tiriek ekAuv. 5eyEhAzA PAH eydyi nYAyADipAer etr ew. eydyiel oAErAEkAyi ElM aEhM nYAyADipAer etr ew. 6 eyEhAzAPAH nYAyA DipAErAw pRu, ni yEhAv yH EviyANH nYAyviDinwtH. jnEviyl. atinA niL@ew v] ikLi atIv pulk. nieLA tImAnemwEA yEhAv niELAewAM AyiriM. 7niELA ErAM yEhAvey ByNM. new eedvmA yEhAv nItimAnAytinA niL@ew v]ikLi AluLAyi
30

y hAbH eyEhAzAPAiEnAw pR u, qei yEhAvyiniM nl sEzeLAM mIKAyAvH ekAu vri elH {A niELAw pRu! qei EmAze sEzeL ayAZ! 18 mIKAyAvu pRu, yEhAvyew s EzMEkAluM+ yEhAvteR siMhAsn iliritH {A ku. sVi eR m}uv eesnYvuM aveR pAzV Li ni. 19yEhAv EcAdic@, yi AEyrAjAvAy hAbiencticH rAEmAH gielyAdiElycH aviewvcH ayAyi ekAl e wA wyA A H ? yEhAvyH @Mwi niv plpl aBiAy pRu. 20 anrM orAtHmAvu vH yEhAvyew mini. tHmAvu pRu, hA bien {AwAM. yEhAv tHmA viEnAw EcAdic@, qen? 21 tHmA vH mRupwi pRu, {A EpAyi hA bieR vAckew vAyi N pRyi tHmAvAyiwAM. yEhAv pRu, hAbien wti nI vijyiM. atinA ecH aen ec@k. 22 EnA hAbH,N pRy o tHmAvien yEhAv ayew vAc kew vAyi iyiri. ninH dritmAemH yEhAv pRiri . 23 aEA eknynyew punAy si edIyAvHvH mIKAyAvieR mKH a wic@. siedIyAvu pRu, mIKyAEv, niEAw sMsAriAv yEhAvy ew tHmAvH qeviu v}iA EpAytH? 24mIKAyAvH mRupwipRu, si edIyAEv, o Ryi oLiciriA EpA divsM nI atH keM. 25 aEA hAburAjAvu pRu, mI KAyAvien ngrBrNADipnAy EmA eRyM rAjpunAy EyAvAzieRyM awEviwk. 26EmAEnAwM EyAvA ziEnAwM en pRyk, rAjAvu pRy tienyANH+ mIKAyAvien Rilw yHk. {A yiniM tiriek vMver avnH avuM evvumlAet oM tiAekAwtH. 27mIKAyAvH mRu pwipRu, hAEb, nI yi niM tiric@vrikyAeNi yEhAv qilUew sMsAriciil. nieLlAv M qeR vAk EkkyM oAi kyM ec@k! rAEmAH gielyAdi hAbH ekAlew 28 aen, yi AEyrAjAvAy hA buM eydArAjAvAy eyEhAzAPAM rAEmAH gielyAdpNM mic@. 29 hAburAjAvH eyEhAzAPAiEnAw pR u, yi EpAvuMmH {A cHCEvxM DriM. qA tA sV MEmlite Drik. atinA yi AEyrAjAvAy hAbH EvxcHC nAvukyM rAjAAM yi puRewkyM ecyHt.

19

459
rik. yEhAv eryM meArAeLA vliyvnAyi prigNiil. teR nYAy viDi mA@vA av pNM vAuky mil. 8 eyzElmi eyEhAzAPAH tA M ElvYEryM puErAhitEryM yi A Ey wMbnATAeryM nYAyADip ArAyi etrew. eyzElmiel jniwyiel zH n av yEhAvyew niymsricH pri hricu. 9 eyEhAzAPAH avu kl nk nki. eyEhAzAPAH pRu, ni atIv vizVAsEAew Esvi NM. ni yEhAvey ByewNM. 10 vDM, niymM, rvH, BrNM, m@niym qiveyieyAey vYvhA r ni mi vEAM. ngr i vsi niL@ew sEhAdrA ri niAyiriAM Q zHnL@dik. Q vYvhArLielAe niL@ew ni EzeL piwrA ni jneL tAIecNM. al A pM av yEhAvyew mi aprADikLAM. vizVAspUvml ni Esviet i yEhAvyew EkApM niM sEhAdrAemtier tiriyM. en ecyHtA ni ArAvukyil. 11a mArYAvH NH mKYpuErAhit. yEhA vey sMbic@ qlA kArYM nieA Emel ayALAyiriM. rAjA vumAy qlAArYL@ewyM mtl Ar esbdYAvumAyiriM. yizHmAEy qANH esbAdYAvieR pitAvieR EprH. eydAEgAiel o EntAvANH esbAdYAvH. niew tImAn ni v h i EdYAgArAyi ElvY EsviM. niL@ew v]ikLiellAM eeDrYEAewyirik. nniR v] ik ec@vH yEhAv A yirie. eyEhAzAPAH yM Enriw piAlH EmAvAbYM aEAnY M tAM emynYM eyEhAzA PAiEnAw yiv. 2 cil vH eyEhAzAPAiEnAw pRu, qEdAmi niM ayHetier ovliy ees nYM vH. cAvukwlieR mRukryi niANvewvrvH. EAe av q-egdi qM aRiyew hsA EsA-tAmAri H! 3 eyEhA zAPAH By. qA ecEetH yEhAv EyAw EcAdiA aEhM tImAnic@. eydyilu qlAvM aEhM o pvAs smyM KYApic@. 4 yEhAv yiniM shAyMEtwi eydA owi. eydyiel qlA pNLi niM av yEhAvyew shAyM Etwi v. 5 eyEhAzAPAH putiy mim i yEhAvyew lyilAyi. eydyiniM eyzElminim vew EyAgi aEhM q}uE@ni . 6aEhM pRu,

] 2 dinvAM 19:8-20:17

20

{L@ew pUvikAew eedvmA yEhAEv, aH sViel eedvmA ! qlA rAjYMEm au BrNM nw! ayH kM ziymH! M ayHH qtiniAnAvil! 7 nIyA {L@ew eedvM! Q Edz vsiciver aHpuRAi. a yew jntyAy yi AEylukA mi vcANH aH aecyHttH. Q EdzM aH aAhAmieR pigAmikH q eEmAyi nki. aAhAM ay ew suXAyi. 8aAhAmieR pi gAmik view vsikyM a yew nAmi o lyM pNiykyM ecyHt. 9av pRu, {H drit L@AEA-vAL@M ziyM ErAgvuM AmvuM AEA Q lyi miluM ayew miluM { v niM. Q lyiE ayew nAmmH . { driilAvuEA {LEyAw nilviLiM. aEA aH a EkkyM {eL rik yM ec@M. 10 qA EALitA aEAnYM EmA vAbYM EsyIpvtAM! yi AEy jnt QjipHtiniM vEA v er miA aH yi AEyjntey avdicil. atinA yi AEyjnt aver amiAet tiriuEpAyi. 11q A aver nziiAet EpAtinH av {ttiPlM kAluM! {eL viewniM oAwiAnANH av ew vrvH. aANH {H Q EdzM ttH . 12{L@ew eedvEm, aver ziicAluM! {etier v Q vliy pwey EnriwA { k il! qA ecEetH { Riyil ! atinAlANH { shAy inH aey EnAtH! 13 eydA m}uv yEhAvyHm i tL@ew piueept, BArYmA, ik qiveryM i ni. 14 anrM yEhAvyew tHmAvH yh sIEyliv. esKrYAvieR punA yi yhsIEy. ebnAyAvieR pu nAyi esKrYAvH. ebnAyAvH ey yIEylieRpuM. eyyIEy mnYA vieRpu. yhsIEy o ElvYM sAPieR pigAmiymAyi. s ELnieR mYi, 15yhsiEy pRu, eyEhAzAPAH rAjAEv, ey dAEr, eyzElMkAEr, ni qe vicAluM! yEhAv niELAwien p Ry+ Q vliy eesnYeecAli B yeEw. qeA yM niL@ew yml. eedvieR ymA! 16 nAeL, avErAw yi EpAvuk. sIsH rilUew av kyRivM. ey Evmmiyew mRukryi tA}Hvryew avsAnivcH ni aver ku m@M 17Q yi ni epAEt til. niL@ew AnLi Rc@ ni k. yEhAv nieL ritH ni kAM. eydEy, eyzElEm,

] 2 dinvAM 20:18-21:2

460
anrM eyEhAzAPAH qlA ey dAeryM eyzElMkAeryM tiriek eyzElmiEl nyic@. avew zu eL nziic@ekAH yEhAv avH sEAxmAi.28vINk, kir, kAhL qivymAyi av eyz Elmi yEhAvyew lyiEl v. 29 yi AEylieR zuetier y EhAv nwiy yei EktinA qlArAjYL@M yEhAvey By. 30ati nAlANH eyEhAzAPAieR rAjYH s mADnmAytH. eyEhAzAPAinH Edz H qlAyiwvuM eedvM smADAnM nki. eyEhAzAPAieR BrNAvsAnM eyEhAzAPAH eydyilAyi BricitH. BrNmArMBiEA aEh inH muvyAyi. p u vxM aEhM BrNM nwi. asU bA qAyi aEhieR ay ew EprH. zihiyew puiyAyi asUbA. 32teR pitAvAy sey EAel eyEhAzAPAM EnrAy v}i yi jIvic@. syew mAiniM eyEhAzAPAH o@M vYticlic i l . yEhAvyew xH w iyi nyAyEt eyEhAzAPAH ecyHti@Z. 33qA tl mAeiil. jnLA ke tL@ew pUvikew eedve piwtinH mnS pUmAyM ai cimil. 34 rMBMmt avsAnMver eyEhA zAPAieR qlAv]ikL@M hnAni yew punAy EyvieR oQEdYAgik ErKkLi q}utiyi@H. aArYeL lAM yi AEy rAjAAew criM q #nHTi pkiyi@mH. 35 piIwH, eydrAjAvAy eyEhAzA PAH yi AEy rAjAvAy ahsYAv mAyi o krARuAi. ahsYAvH dxH v]ikecyHt. 36tzIziEl EpA tinH klukL@AtinH eyEhAzA PAH ahsYAviEnAw Ec. qEsYA EgebpNilANH av klu kL@AiytH. 37aEA lIEyes eyEhAzAPAientier vcic@. EdA dAv qAyi lIEyesrieR pi tAvieREprH. mAErzArnAyi lI Eyes. ayApRu, ahsYAviEnA w EcekAANH eyEhAzAPAE, yEhAv nieR v]ikeL tk tH. kluk tktinA eyEhAzA PAiM ahsYAviM av tzIzi ElyyHA k}iil. piIwH eyEhAzAPAH mrikyM teR pUvikErAewAM sMsHkri ewkyM ecyHt. dAvIdieR ngr ilANEhM sMsHkrietH. eyEhA rAmAyi eyEhAzAPAieR An H putiyrAjAvAytH. eyEhAzAPAi eR punAyi eyEhArAM. 2asrYA vH, eyhIEy, esKrYAvH, asrYAvH, mIKAEy, ezPtYAvH qivrAyi
31 27

ByeEw! vixmitH! yEhAv ni ELAewAmH. atinA nAeL ave tier puRewk. 18 eyEhAzAPAH vINH nmsHkric@. eydyiel m}uv jntyM eyzEl mi vsivM yEhAvyH mi nmsHkric@. averlAM yEhAvey rADikyM ecyHt. 19yi AEylieR eedvmA yEhAvey sHttiA ek hAtYwMbini ElvYM EkAr hieR wMbAM q}uE@ni. y EhAvey sH t tiEA avew zbHdM vLer cilAyi. 20 eyEhAzAPAieReesnYM ati rAvielte etEAvAyiel mmiyi El puRe@. av puReu wiy EA eyEhAzAPAH vpRu, ey dAM eyzElMkAM qe vi k. niL@ew eedvmA yEhAvyi vizVsik. aEA ni k AM. yEhAvyew vAckri vizV sik. ni vijyM vriM! 21 eyEhAzAPAH jnL@ew pEdzM ic@. anrM ayA yEhAvyew gAyker etrew. yEhAvey vA }HtinANH gAyk etrew etH. kArNM av viM atHtBAvmA. av eesnYi mEnwH yEhAvey sHttic@. Q gAyk en pAwi, yEhAvyH ni pRyvi qekAeA aveR sHEnhM nitYmA! 22 av pAwvAM yEhAvey sHtti vAM rMBicEA yEhAv, aEA nYM EmAvAbYM EsyIpvtA Mqtier ekNieyAi. eydey a miA vvrAyi av. av prAjye@. 23aEAnYM EmAvAbYM EsyI pvtAetier EpArAwA wi. aEAnYM EmAvAbYM EsyI pv t Aer nziic @ . EsyIrukAer ekAtiEzxM av prsHprM ekA. 24 eydA mmiyiel nirINEk ieli. av zuvieR vliy eesnYe EnAi. qA m]tEdh nilkiwEt av kuZ. o M avEzxic i il . 25eyEhAzA PAM eesnYvuM m]tEdhLiniM vilpiwic vsHt kvewA v. DArALM m]gL@M sM vO L@M vilpiwicvsHtL@M av ku. eyEhAzAPAM eesnYvuM aveylAM kvew. eyEhAzAPAiM ees nYiM qwAvutilumDikmA yi vsHt. avyew DikYM mlM m]tzrIrLiniM av; kve wA avH m divsM Eviv. 26 nAlAM divsM eyEhAzAPAM ayAL@ eweesnYvuM ebrAKA* tA}Hvryi s ic@. aviewvcH av yEhAvey sHttic@. atinAlANH lM M ebrAKA tA}Hvr qRiyewtH.
ebrAKAa#hMqEAsHtieyEAaM

21

461
eyEhArAmieR sEhAdrA. eyEhAzA PAieR puArAyi av. ey dyiel* rAjAvAyi eyEhAzAPA H. 3 eyEhAzAPAH teR puAH evi, sVM, amlYvsHt qi vsAnmAyi nki. aEhM avH eydyi zmAy EkAkL@M nki. pE eyEhAzAPAH teR siMhA snM nkiytH eyEhArAminANH. kArNM ayALAyi mpu. eyEhArAM eydyiel rAjAvH eyEhArAM teR pitAvieRsA*mA jYM ewH teR siMhAsne z mAi. anrM ayA o vAL@ekAH teR sEhAdrAereylAM evieA. tAM yi AEymAeryM ayA vDic@. 5 BrNmArMBiEA eyEhArAmi nH miruvyAyi AyM. a yA eyzElmi q@vxM Bric@. 6yi AEyrAjAAEwEpAlu jIvit mAyi aEhiERtH. hAbieR wMbM jIvicEpAelyAyi aE hM jIvict. kArNM, hAbieRpui H ey NH eyEhArAM vivAhMk}ictH. y EhAvyew xHwiyi dxHv]ikLAy v ayA ec@kyMecyHt. 7tA dAvI dmAyAiy krARumlM yEhAv dAvI dieR wMbe nziicil. dAvIdiM ayAL@ew puAM Evi o viLH tA nitYmAyi etLiyiemH yEhAv vAgHdAnM ecyHti. 8 eyEhArAmieRkAlH qEdAM ey dyew prmADikAriniM vi@EpA yi. qEdAMkA tH sVM rAjAvien etrew. 9atinA eyEhArAM t eR qlA eesnYADipAM rTL@ mAyi qEdAmiElH puRe@. qEdAmY eesnYM eyEhArAmienyM rTnAyker yM vLu. qA eyEhArAM rAiyi yM ecyHtH re@. 10amt vEryHM qEdAM eydyHetier kl hic @ k}iy. libH n A pNAM eyEhArAmientier tiriu. eyEhArAM eedvmAy yEhAvey EpictinAlA Nen sMBvict. eyEhArAmieR pU H v i k piwi eedvmANv. 11 eyEhArAM eydyiel kLi tl niikyM ecyH t . yEhAvezy UxitiniM ey EhArAM eyzElMkAer twu. eyd Aer ayA yEhAvyiniM aki. 12 eyEhArAminH liyA vAckni niM o sEzM lBic@. sEzM tA yi+ eedvmAy yEhAv en pR y. nieR pitAvH dAvIdH piw eedvmANv. yEhAvpRy, eyEhA rAM, nieRpitAvAy eyEhAzAPAH n yicpAtyill nI jIvictH. eydArA jAvAyi seyEAelyl nieR jIvitM . 13pe nI jIvictH yi AEy rAjAAerEAelyAyi. eedEvcH Cysric@ v]ik ec@ti
4

] 2 dinvAM 21:3-22:4

niM nI eydyielyM eyzEl mielyM jneLtwu. hAbuM a yAL@ew wMbvuM ecyHtM ate yANH. av eedvEAw avizVsHt rAyi. nieR sEhAdrAer nI v Dic@. nieRsEhAdrA nieA EB dmAyi. 14atinAliEA yEhAv ni eRjntey kWinmAyi ziiM. nieR ik, BArYmA, nieR sk vey qlAM yEhAv ziiM. 15nieR wlinH mhAErAgM piwiepwM. atH a dinM vxLAyieAiriM. nieR mhAErAgMmlM nieR w puR vM. 16 ePlisHtYM qEtYApYAw vsi arbikM eyEhArAmiEnA w kwEkApM EtAi. yEhAvyANti niwviytH. 17av eydrAjYM mic@. rAjekAArilu m}uv s keLyM eyEhArAmieR BArYmAeryM puAeryM av kwieAuEpA yi. eyEhArAmieR Lypu mAM avEzxic@. eyEhAvAhAsH* qAyi eyEhArAmieR LypueR EprH. 18 eneyAe sMBvictiEzxM y EhAv eyEhArAmieR wlinH EBdew AnAv ErAgM vi. 19piIwH ErAgMmlM eyEhArAmieR w ruv xiEzxM puRcAwi. vLer Evdn EyAew ayAmric@. eyEhArAmieR pi tAviEvi ecyHtEpAel jn ayAAyi agHni$M oiyil. 20 rAjAvAEA eyEhArAminH mi ruvyAyi. ayA q@vxM eyzElmi BrNM nwi. eyEhArAmi eRmrNi M vYsnicil. jn eyEhArAmien dAvIdieR ngr i sMsHkric@. pE atH rAjA Aer sMsHkri klRyilAyiil. ahsYAvH eydArAjAvH eyEhArAmieR AnH eyz ElMkA ahsYAvien putiy rA jAvAyi avErADic@. eyEhArAmieR LypunAyi ahsYAhH. eyEhA rAmieR pALyM miA arbikELA ewAM vv eyEhArAmieR mpu AervDic@. aen ahsYAvH eyd yi BrNmArMBic@. 2pirAM vy ilAyi ahsYAvH BrNmArMBictH. ahsYAvH eyzElmi o vxM BrNM nwi. aTlY qAyi ayAL@ew ayewEprH. o%i qAyi aTlYA yew pitAvieREprH. 3 hAbieR wMbAerEAelyANH ahsYAvH jIvi ctH. ayA aenjIviA kArNM ayAL@ewayew ErNyAyi. et @k ecA av ayAeL Eriic@. 4 yEhAvyew xHwiyi dxHv]ikLA yv avecyHt. hAbieR wMb ieR v]ik aenyAyi. ahsYAvieR pitAvieR mrNEzxM hAbieRwMbM ahsYAvinH p
eyEhAvAhAsH ahsYAvH qM criAM.

22

eydA yi

AEy.

] 2 dinvAM 22:5-23:11

462
puErAhitnAy eyEhAyAdyM EyAvArAjAvuM RuvxEzxM eyEhAyA dA teR ketLiyic@. ayA ztADipAmAyi o krARuAi. ey EhArAmieR punAy asrYA eyEhA hAnAeR punAy yizHmAEy, oAEb dieR punAy asrYAvH, adyAvieR punAy myEzyA, siiyew punAy lIzAPAH qivrAyi ztA 2 DipA. av eydyi is ricH qlA eydApNLiniM El vYer sMGwiic@. yi AEywMb nATAeryM av sMGwiic@. qi v eyzElmiElEpAyi. 3oEc qlAvM eedvieR lyi vcH rAjAvumAyi o krARuAi. eyEhAyAdA avErAwpRu, rAj mAr BriM. dAvIdieR pigAmikeL ieedvMpRtenyANH. 4 niLiEA LitA ecEtH+ zbi mtl nivhiA puErAhitAM ElvYmA y niLi mielABAgM vAti kAv niNM. 5 mielAEp rAj ekAArilAyiriNM. awmielA Ep awiRyew kvAwiluM AvNM. qA m@verlAM yEhAv yew lyANLiluAvNM. 6yEhA vyew lyiEl EvziA o vEnyM avditH. x nw puErAhitM ElvYM virAyekA H av mAEm yEhAvyew ly iEl EvznmZ. pE melAv M yEhAv avH nkiyiri EjA lik ecNM. 7ElvY rAjAvieRyw niNM. oAErAM avrvew vAL@k eekyielwNM. lyiEl kwA eriluM micA ayAeL vDiNM. rAjAvu EpAiweAe ni aEhEAewAmAyiriNM. 8 puErAhitnAy eyEhAyAdA klicet lAM ElvYM qlAeydAM asri c@.puErAhitnAy eyEhAyAdA puErAhi tsMGLiel ErAwM miciil. atinA oAErA ztADipM ayAL@ew L@kL@M zbdivsM tvNyH v ver ieAuv. 9dAvIdrAjAvi ERtAyi L@M vluM ecRu mAy prickL@M puErAhitnAy eyEhA yAdA pwnAyk nki. eedvieR lyi sUic i rikyAyi aveylAM. 10 anrM eyEhAyAdA avH ni EAn kAieAw. oAErA ewyM eekyi avrvew yD mAyi. lyieR wvzM mt vlvzMver av nirni. yAgpIWiM lyiM rAjAviM smIpmANv nitH. 11av rAjmA ren puREAnyicH ayAeL kirIwm Niyic@. avayAH niymieR o pusHtkvuM nki. anrM av EyAvAzien rAjAvAi. eyEhAyAdyM ayAewpuAM EyAvAzien aBiEx

Edz nki. av ahsYAvinH dxi cpEdzLANH nkiytH. dpEdz ayAeL mrNiEl nyic@. 5 hAbieRwMbM nkiy pEdz ahsYAvH asric@. rAEmAH giel yAdi arAmielrAjAvAy hsAEyrA jAvientier yMecA ahsYAvH EyArAMrAjAviEnAewAM EpAyi. yi A EyrAjAvAyi hAbAyi EyA rAmieR pitAvH. pE arAmY yi EyArAmi priElic@. 6suKew tinAyi EyArAM yie EypNiEl mwi. arAmYrAjAvAy hsAEylien tier yMec@EA rAEmAivcA NyA priEtH. anrM, eyEhArA mieRpunAy ahsYAvH EyArAmien sziA yie EypNiEl EpAyi. hAbH qAyi EyArAmi eR pitAvieR EprH. mRiEvtinA EyArAM yie EyngrilAyi. 7 EyArAmien sziA EpAkEv a hsYAvieR mrNinH yEhAv wyA i.ahsYAvH avieweykyM EyArA miEnAewAM EyvienANA puRe wkyMecyHt. niMzi qAyi Ey vieR pitAvieR EprH. hAbieR wMbe tkA yEhAv Eyvi en etrew. 8 Ey hAbieR wMbe ziikyAyi. eyd yiel EntAeLyM ahsYAvien Es vici ahsYAvieR bueLyM Ey kei. eydAEntAeL yM ahsYAvieR bueLyM Ey vDic@. 9 anrM Ey ahsYAvien etru. zmrYApNi oLiA mi Ev EyvieRyAA ayAeL piwi wi. av ahsYAvien EyvieR ywEekAuv. av ahsYA vien ekAl@kyM sMsHkrikyM ec yHt. av pRu, ahsYAvH eyEhA zAPAieR o pigAmiyANH . eyEhAzAPAH pUmnAel yEhA vey piw. eydrAjYe omi c@ niA mtiyAykH ahsYAvi eR wMbiAyiil. H aTlYArAj{i ahsYAvieR ayAyi aT lYA. teR mk mrick av ey dyiel rAjAvieR ikeL m}uv vDi c@. 11qA eyEhAzbH, ahsYAvi eRpunAy EyAvAzien qwH oLii c@. eyEhAzbH EyAvAzienyM av eR yEyyM ake kiwmRiyili i. eyEhArAM rAjAvieR puiyAyi eyEhAzbH. eyEhAyAdyew p iymANv. eyEhAyAdA o puErAhi tnAyi. eyEhAzbH ahsYAvi eR sEhAdriyM. eyEhAzbH oLii c@vctinA aTlYA EyAvAzien vDi cil. 12eedvieR lyi puErA hitAErAewAM EyAvAzH RuvxM o Lici. aAlH aTlYA yi Edze RANiyAyi BricitH.
10

23

463
kM ecyH t . av pRu, rAjAvH nINA vA}e! 12 jn lyiElEAwM rAjA viensHttiM aTlYAEk@. av yEhAvyew lyi jnL@ewyw Ev. 13av EnAiyEA rAjA vien ku. EvznkvAwi mi rAjAvieR sHtMBinw nikyA yi rAjAvH. pwnAykAM kAhLM viLivM rAjAvieRywAyi . nA@kA sEAxic@ kAhLMm} Ayi. gAyk sMgIEtApkrN vAyici. gAykrANH sHEtA pAwtinH jneL nyicitH. aEA aTlYA teR vO vli c@ kIRieAu pRu, rAjYEAhM! rAjYEAhM! 14 puErAhitnAy eyEhAyAdA pwnAy ker puREekAuv. aEhM av ErAw pRu, aTlYAey BwAiwyi lUew puRekAuEpA. aveL pi wver niL@ew vAL@kekAH vDi k.wH puErAhitA BwA tA Inki. yEhAvyew lyi vcH aTlYAey vDitH. 15anrM aTlYAey, av rAjekAArieR tirvAwismIpM qiyEA av piwiwi. qiv aveL aview vc@te vDic@. 16 anrM eyEhAyAdA m}uv jn L@mAyM rAjAvumAyM o krARuAi. teLlAvM yEhAvyew jntyAyiri AemH avstic@.17qlAvM bA vi#hieR lyiEl ecH a nziic @ . bAlieR lyiel yAgpIWL@M vi#hL@M av nzi ic@. bAlieR puErAhitnAymAen av bAlieR yAgpIWi mi vcH vDic@. 18 anrM, eyEhAyAdA yEhAvyew lyieR mtlArAkA puErA hiter etrew. av ElvYrAyi . dAvIdH avH yEhAvyew ly iel EjAliklici. EmAez kli c niymLsricH yEhAvyH EhAm yAg aiEtH avrAyi. v Ler hAdEAewyM dAvIdklic kArM pAwieAuM av bliyic@. 19 etiluemAtri aiyv lyiEl kyRAtiriA eyEhA yAdA yEhAvyew lyieR kvAw i kAvAer niEyAgic@. 20 eyEhAyAdA pwnAykeryM jnADi kArikeLyM Edze m}uvnAL@keLyM viLic@i. anrM ayA rAjAvien yEhAvyew lyi puRE ekAuv. qiv mkLile kvA wilUew ekAAriElEpAyi. avi ewyv rAjAvien siMhAsnili i. 21 eydA m}uvM vLer h A dikyM eyzElMngri smADAn mAvukyM ecyHt. kArNM, aTlYA vALiniryAyi.

] 2 dinvAM 23:12-24:13

24

EyAvAzH vIuM lyM pNiy rAjAvAEA EyAvAzinH }uv yAyi. eyzElmi ayA nAl vxM BrNMnwi. sibYA yi ayAL@ewa. EbEzbA riyAyi sibYA. 2 eyEhAyAdA puErA hit jIviciyM kAlM EyAvAzH yEhAvyew xH w iyi zriyAy ecyHt. 3eyEhAyAdA EyAvAzi ru BArYmAer kei. EyAvAzi puA M puimAmAyi. 4 piIwH yEhAvyew lyMvIuM pNiyA EyAvAzH niyic@. 5 EyAvAzH puErAhiteyM ElvYeryM viLic@i. ayA avErAw pRu, eydyiel pNLiEl EpAyi yi AEyjnt vxMEtARuM awyHpNM sVpi k. niL@ew eevieR lyM pu A pNM pEyAgik. EvgM Ev NM. qA ElvY a tiweil. 6 atinA mKYpuErAhitnAy eyEhA yAdey rAjAvH viLic@. rAjAvu pRu, eyEhAyAdA, eydyiniM eyz ElminiM nitiNM ekAuvrA ElvYErAwAvzYewAetH? yEhAv yew dAsnAy EmAezyM yi AEyjn tyM viwAriEvi niti NmApEyAgictH. 7 mH aTlYAyew puA eedvi eR lyM epALicH akkwi. av yEhAvyew lyiel vi vsHt tL@ew bAvi#heL rADiApEyAgic@. vLer dxHwyAy o OIyAyi aTlYA. 8 o epiyAi yEhAvyew ly ieR vAtili puRvyHA EyA vArAjAvuklic@. 9 aEA ElvY ey dyiluM eyzElmiluM o KYApnM nwi. yEhAvyHAyi nitiNM t rA av vzYe@. nitiN mANH yi AEy jntywEm mmyi vcH EmAezmiyitH. 10EntAL@M jnL@M sxHwrAyi. av pNM ekA uvH epiyili@. epiniRyMver avrw. 11anrM ElvY epiey wH rAjAieR EdYAgewyw ekAuv. epi niRc@ pNM av ku. rAjAvieR kArYdziyM mKYpu ErAhiteREdYAgMvH epiyi niM pNM puRew. qiv epi vIuM p}yAn vc@. ew ew aen ecyHtH av DArALM pNM sMBric @ . 12anrM EyAvArAjAvuM eyEhAyAdyM pNM yEhAvyew lyi pNieywv nki. av DArALM ekApNiAeryM mr NiAeryM yEhAvyew lyM pu A niEyAgic@. H, oAwH qiv ekAu pNiyAnRiyAvuveryM av yEhAvyew lyM puA niEyAgic@. 13 pNiyew EmEnAM vhiciv vLer vizVsHtrAyi. yEhAvyew lyM putiiNiy vijykrmAyi

] 2 dinvAM 24:14-25:5

464
vDikyM ecyHt. vilpiwi sAD neLlAM av dEeziel rAjAvin yc@. 24arAmYeesnYM vLer ecRutAyi eiluM eydyiel vLer vliy eesnYe EtAliA yEhAv aver avdic@. tL@ewpUvik piw eedvmAy yEhAvey eydA EpictinAlANH yEhAv aen ec yHttH. aen EyAvAzH zii@. 25a rAmY EyAvAzien vi@EpAyEAE}M ayA vlAet mRiEvi. EyAvA zieR sVM dAsA te ayAe tier FAElAcnnwi. puErAhitnA y eyEhAyAdyew punAy esKrYAvi en EyAvAzH vDictinAlANH avr en ecyHttH. B]tYA EyAvAzien sVM kiwyi vc@ekA. mrNEzxM EyA vAzien av dAvIdieR ngri sMsHkric@. pE rAjAAer sMsHk riiwAyiil atH. 26 EyAvAzientier FAElAcnnw iy B]tYA vrA+ sAbAdM ey EhAsAbAdM. ziemyAH qAyi sAbAdieR ayew EprH. aEAnY AriyAyi ziemyAH. eyEhAsA bAdieR ayew EprH zi%IH qA yi. EmAvAbYAriyAyi av. 27 EyAvAzieR puAewyM ayA etiery mhAvcnL@ewyM eed vieR lyM ayA puiNit tieRyM criM rAjAAeriy pusHtkiluH. ayAEzxM am sYAvH putiy rAjAvAyi. amsYAvH EyA vAzieR punAyi. amsYAvH eydyew rAjAvH rAjAvAyEA amsYAvinH p u vyAyiAyM. ayA peApvxM eyzElmi BrNMnwi eyzElMkAriyAy eyEhA vAnAyi ayAew a. 2yEhAv vzYeetlAM amsYAvH ecyHt. q AlyA aen ecyHtetlAM pU mnEAewyAyiil. 3 amsYAvH k nAeyA rAjAvAyiI. teR pitA vAy rAjAvien vDic EdYAgAer ayA vDic@. 4qA avew ik eL amsYAvH vDicil. qekAeA EmAezyew pusHtke ayA a sric@. yEhAv klic@, ikL@ew inH mAtApitAAer vDitH. a EpAel mAtApitAAew inH ikeLyM. orA sVyM ecyHt et@k E ayAeL ziiA pAwZ. 5 eydAer m}uv amsYAvH viLi c@i. ayA aver wMbM tiric@ sMGLAi. aver sh ADipew yM ztADipewyM kI}ilAi. eyd yiniM ebnYAmIninim qlA BwAewyM mtlA EntALA yi. ptiM ati mkLiluM A ymvrAyi BwArAyi etrew ev. vuM pricympEyAgic@ yMecA smrAy mlM B

. eedvieR lyM av muA yiEpAel blewi pNi. 14 pNik}iEAmicMv pNM av EyAvArAjAvieRyM eyEhAyAdy ewyM awekAuv. av p NM yEhAvyew lyiEl sA Dn AApEyAgic @ . ly i UxnwAM EhAmyAgL iAmANH av pEyAgictH. av sVMekAuM eviekAuM pA L@M m@ sADnL@mAi. eyEhAyAdA jIvici kAlH puErAhitA y EhAvyew lyiqM EhAmyAg Lic@. 15 eyEhAyAdyH vyAyi. dIGmA eyA jIvitmAyi aEhiERtH. mriEA eyEhAyAdyH 130 vyA yi. 16dAvIdieR ngri rAjA A sMsHkriewiwANH puErA hitnAy eyEhAyAdA sMsHkrietH. eyEhAyAdA teR jIviti DArALM nlkArY eedviM lyiM Evi yi AEyli ecyHti@H. ati nAlANH jn aEhe aview sM sHkrictH. 17 eyEhAyAdyew mrNiEzxM ey dyiel EntA EyAvArAjAvieR miv vNi. rAjAvH avewvA k ic@. 18rAjAvuM EntAL@M eedvmAy yEhAvyew lye nir sic@. avewpUvikA eedvmAy y EhAvey piw. avrAke aEzrA sHtMBeLyM avew vi#heLyM rADic@. rAjAvuM EntAL@M et@kArA ytinA eedvM eydAErAwM eyz ElMkAErAwM EkApic@. 19jneL yEhA vyiEl tiriek ekAuvrA eedvM vAcker ayc@. vAck jneL tAI ecyHt. qA jnL ec vieAil. 20 eedvieR tHmAvH puErAhitnA y eyEhAyAdyew punAy esKrYAvi v. esKrYAvH jnL@ew mi nipRu,eedvM pRytitANH+ ni eLekAANH yEhAvyew klnkL sriA mwitH? ni vijy mAvil. ni yEhAvey Epi c@. atinA yEhAv nieLyM Ep ic@! 21 qA jn esKrYAvientier FAElAcn nwi. esKrYAvien vDi A rAjAvH jnELAw klic@. atinA lv ayAeL kelRiuekA. ly mvcANH L@k a ecyHttH. 22 eyEhAyAdA tEAw kAiy kANYM EyAvArAjAvH oAicil. eyEhAyAdA esKrYAvieR pitAvAyi. pE EyAvAzH eyEhAyAdyewpunAy es KrYAvien vDic@. mriMmH esKrYA vupRu, nI ec@kH yEhAv nie ziie! 23 vxAvsAnM arAmYEsn EyAvAzi entier v av eydyM eyz ElmM mikyM EntAeL m}uv

25

465
wA avriluAyi. 6yi AEyli niM olM BwAerwi amsYAvH vAwkyHew. aver vAwkyHewA ayA RutAlH evi ekAw. 7 qA o eedvpux amsYAvien smIpic@. eedvpux pRu, rAjA Ev yi AEyeesnYe aEyAewA MEcEt. yEhAv yi AEyliEnA ewAmil. yEhAv qyIMkAErAewA vumil. 8nI en sVyM kEnwi y ienAiey vrAM. pE eedvM nieR prAjyiniwyAM. qeA vijyvuM prAjyvuM yEhAvyew shA ye yiciri. 9amsYAvH eed vpuxEnAw pRu, pE {A yi AEy eesnYi nkiy pNi Evi q ec@M? eedvpux m Rupwi pRu,yEhAvyH aLv s H. atiluM vLeryDikM trA av k}iyM! 10 atinA amsYAvH yi AEyees nYe qyImiEl mwiayc@. a vH eydA rAjAviEnAwM jnELAwM vliy EkApmAyi. avvLer ariz EAewyANH sVEdzE mwiytH. 11 aEA amsYAvinH vLer eeDrYmA vukyM qEdAmiel tA}HvryiEl ayA eesnYe nyikyM ecyHt. aview amsYAvieR eesnYM ptinA yirM EsyIrukAer vDic@. 12ptinAyirM EsyIrukAer eydeesnYM piwiwi aver o ekAwmwiyew mkLiEl ekAuEpAkyM ecyHt. eydees nYM aver ekAwmwiyew mkLiniM tAE}i@. avew zrIr tAe} pARk Liliwic@ tk. 13 qA aEtsmyH yi AEy eesnYM eydyiel cil pNLi mNM nwkyAyi. EbH-EhA ErAmt zmrYAvery pN a vmic@. mvAyirM Eper av v DikyM vilpiwicvsHt kv ekAuEpAvukyM ecyHt. amsYAvH t EAewAM yi pewA av diAtinA BwA vLer ariz ei. 14 qEdAmYer EtAlictiEzxM amsYA vH sVEdz mwieyi. EsyIrukA rADici vi#heL ayA ekA uv. amsYAvH vi#heL rADiA wi. ayA EdvA mi nmsHkrikyM sugbliy ikyM ecyHt. 15yEhAv amsYAvi EnAw vLer EkApic@. yEhAv amsYA vieR awE o vAcken ay c@. vAck pRu, amsYAEv, nI eyekAANH avew EdvAer rA DitH? EdvAH niiniH avew sVM jneL EpAluM riA nAyil! 16 vAck pREA amsYA vH vAckEnAw pRu, nie { eLAriluM rAjAvieR pEdzknAi yiil! miAtiriH! aeli nI vDi

] 2 dinvAM 25:6-26

ewM. vAck zAnAyi. qiluM w pRu+ nie vDiA eedvM yTAi niyic@k}iu. q ekAeA nI tik ec@kyM qeR pEdzM EkAtirikyM ec yHt. 17 eydyiel rAjAvAy amsYAvH t eR pEdzkmAyi sMsAric@. qi yA eyEhAvAhAsinH o sEzmy c@. amsYAvH eyEhAvAhAsiEnAw pR u,nmEnri@ yMecAM. eyEhA vAhAsieR punAyi EyAvAzH. eyEhAvAhAsH EyvieR puM. yi AEy rAjAvAyi Ey. 18 EyAvAzH amsYAvinH teR mRupwi ayc@. EyAvAzH yi AEyrAjAvuM am sYAvH eydArAjAvumAyi. EyAvAzH Q kT pRu,elbAEnAniel o ekA c@mwH elbAEnAniel vlieyA EdvdAv]inH o sEzmyc@. ec Riy mw@ pRu, ayew pui qeR puen vivAhM k}ie. pE o kA@m]gMvH mwiEmElwi nwHatien nziic@. 19tA tAELA wtepRy, {A qEdAmien EtAli c@! tA ahAriyM epAcAr mANH . tA vIilirikEyEvU. sVyM }Liec cAEwtil . qEAw yM ecyHtA nIyM eyd yM tkewM. 20 qA a viA amsYAvH vi stic@. eedvi niv. ey dA qEdAmYew EdvAer rADi ctinA aver EtAliA eedvM yi AEylien avdic@. 21 atinA yi AEyrAjAvAy EyA vAzHEbH-EzemzH pNivcH ey dyiel rAjAvAy amsYAvumAyi En En yM ecyHt. 22yi AEy ey dey EtAlic@. qlA eydAM t L@ew vIiniM oAwiEAyi. 23 EyAvAzH amsYAvien EbH-Ezem zi vcH piwiwi eyzElmiEl ekA uEpAyi. EyAvAzH yi amsYA vieR pitAvH. eyEhAvAhAsH yi EyAvAzieRpitAvH. EyAvAzH ey zElmiel mtilieR aRuRwiv BA gM tk. qyIMkvAwM mt ml vAwMvery BAgmAyi atH. 24a nrM EyAvAzH eedvieR lyi lu m}uv sVvuM eviyM m}u v sADnL@M kwieAuEpAyi. lyi sADn sUi tieR mtl oAEbdH-qEdAminAyi. EyAvAzH rAjekAArilu vilpiwi vsHtL@M kwi. wAet tAM Eper twvukArAyi piwiwkyM ecyHt. anrM ayA zmrYyiEl mwiEAyi. 25EyAvAzieR mrNEzxM amsYAvH ptinuvxM wi jIvic@. eydyiel rAjAvAyi EyAvAzH yi amsYAvieR pitAvH. 26 amsYAvieR m@v]ik dYM mt avsAnM ver eydyielyM

] 2 dinvAM 25:27-26:21

466
prizIlnMlBic BwAew o ees nYM IyAviAyi. kArYdziyA y eyyIEylieRyM EdYAgnAy my EzyAvieRyM mtlyi eesnY e sMGLAyi tirici. hnAnYA yi avew EntAvH. eyyIEyluM myEzyAvM BwAer qkyM sMG LAyi aver tirikyMecyHt. hnA nYArAjAvieR EdYAgArielArALA yi. 12BwAew nAykrAyi 2,600 Ep Ayi. 13 wMblvAew kI }i ziyAyi yMecA k}ivu mli}AyiriaURu BwA ewEsnyAyi. BwArANH z @ELAwyi rAjAvien shA yictH.14IyAvH EsnAMgH pric k, M, zirOM, pwc, vil@k, kviNl@k qiv nki. 15eyz Elmi IyAvH vidgHdA kupiwic y Ai. EgApurLiluM mlBi ikLiluM y Apie@. yLiniANH aukL@M vliy kl@kL@M etAwetH. IyAvH si nAyi. vidrEdzvAsikEpAluM a yAL@ew EpEk@. vliyshAy lBi cekAH ayA znAeyA rAjAvA yiI. 16 pE znAyEA IyAvi Ay ahArM ayAL@ew nAzikAr NmAyi. teR eedvmA yEhAvEyA w ayA vizVsHtt puliyil. DUp yAgpIWi DUpAcn nwA ayA yEhAvyew lyiElkyRi. 17 puErAhitnAy asrYAvM yEhAvy ew lyi <x nwiyi vIr ArAy qp puErAhitAM IyA vien piwH lyiEl ec. 18 IyAvieR v]i etAeNH av ayAELAw pRu. av ayAELAw pRu, yEhAvyH DUpbli nw tH nieR EjAliyl. nI aen ec@ zriyl. yEhAvyH DUpbli nw Ev puErAhitAM ahErAeR pigAmikL@mANH. DUpAcn nwA av prizIlnM lBicvrANH. Q ati vilniM puR EpAvuk. nI vizVsHtnAyiil. eedvmAy y EhAv ti ninH o bmtiyM nkil! 19 qA IyAvH EkApAlnAyi. DU pEhAmM nwA o pAM ayAL@ew eekyiluAyi. IyAvH puErA hitAErAw EdxYeEA ayAL@ew eniyi xHWM Ayi. yEhAvyew lyi DUpyAgpIWi mi puErAhitAew mi vcAN sMB vict. 20mKYpuErAhitnAy asrYAvM H qlA puErAhitAM IyAvien EnA i. avH ayAL@ew eniyielxHWM kANAmAyi. puErAhitA IyA vienEvgMpuR EpAkAnibic@. yEhAv te ziictinA IyAvH sVyM puREEAwi. 21IyArAjAvH xHWErAgiyAyi. ayAH yEhAvyew
11

yi AEylielyM rAjAAew criM q pusHtki ErKewiyi@H. 27 amsYAvH yEhAvey asri niiyEA eyzElmkA amsYA vientier FAElAcn nwi. lAKIzH pNiElayA oAwiEAyi. pe jn lAKIziEl eLaycH am sYAvien aview vcH vDic@, 28anrM av amsYAvieR m]tEdhM tir R ekAuvrikyM dAvIdieR ngr i teR pUvikErAewAM sMsHkri kyM ecyHt. IyAvH eydyew rAjAvH anrM eydA amsYAvi EzxM rAjAvAtinH IyAvi en etrew. amsYAvH yi IyAvieRpitAvH. sMBviEA IyAvi ptinARu vyAyi. 2 IyAvH ElAHpNM putiiNi tH a eydyH mwieAw. am sYAvH mrNmwH pUvikErAewAM sM sHkrieti EzxmANH IyAvH atH ecyHttH. 3 rAjAvAyEA IyAvi ptinARu vyAyiAyM. apiru ekA lM ayA eyzElmi BrNMnwi. eyeKAlYA qAyi ayAL@ew a yew EprH. eyzElMkAriyAyi ey eKAlYA. 4yEhAv vzYe kArYeL lAM IyAvHecyHt. teRpitAvAy a msYAvH ecyHtEpAeleyAe ayAL@M eedve asric@. 5 esKrYAvieR jIvitkAlH I yAvH eedve piw. eedve qen bmAnikyM asri kyM EvNemH esKrYAvH IyAvien pWiic@. yEhAvey asrici EA eedvM IyAvi vijyM nki. 6 ePlisHtYetier IyAvH o y MecyHt. gH, ybHen, asHEtAdH p N ilumAyi mtiluk ayA tk. asHEtAdpNinw M ePlisHtYew m@pNLiluM IyAvH pNpNi. 7-bA, em ynYpNLi vsi ePlisHtY eryM arAbYeryM EtAliA eedvM IyAvien shAyic@. 8 aEAnY IyAvi kM ekAw. QjipHtieR atii EdzwnILM IyAvieR EprH simAyi. atiznAy ekA ANyA sinAytH. 9 eyzElmi mlvAwM, tA}HvrvA wM,EkAyewtirivuk qiviwLiel lAMIyAvH EgApurpNi. EgA pur IyAvH zmAi. 10mmiyi IyAvH EgApurL@Ai. DArALM kiNRukL@M ayA }ic@. mlEdM smtliluM ayA DArALM kkA likL@Ayi. mlkLiluM smtli luM IyAvi kxkAyi. a viwLi nl viLvuAyi. miri EAM pripAliAM L@Ayi. ayA xi xHwei.

26

467
lyi kwAnAyil. IyAvieR punAy EyATAM ekAArieR niy NEmH jnL@ewEm aDikAriyAyi. 22 IyAvieRv]ik dYM EmAsieR punAy eyzAvAck q}utiyi@H 23IyAvH mrNmwykyM teRpUvikewsmIpM sMsHkrie wkyM ecyHt. rAjAvieR zvRin w vyli aNH IyAvH sMsHk rietH. kArNM, jn pRu, IyAvi xHWmH. IyAvieR AnH EyATAM putiy rAjAvAyi. IyAvieR punAyi EyATAM. EyATAM eydyew rAjAvH rAjAvAEA EyATAminH p u vyAyi. ayA ey zElmi ptinARuvxM BrNMnwi. ey rUzA qAyi ayAL@ew ayew EprH. sAEdAieR puiyAyi eyrU zA. 2yEhAv vzYe kArY EyA TAM ecyHt. teRpitAvAy IyAvH ecyHtEpAelte ayA yEhAv ey asric@. qA EyATAM teR pitAvienEAel DUpAcnyHAyi y EhAvyewlyi kyRiyil. pE jn et@ec@ w. 3yEhA vyew lyieR mkLile kvAwM EyATAM pui. oAePlieR mtili ayA ERpNik nwi. 4 eydyi el mlEdzH EyATAM pN pNi ykyMecyHt. vni EyATAM EkA kL@M EgApurL@M niic@. 5 aEAnY ewrAjAviEnAwM ayAL@ew EsnEyAwM @mi EyATAM aver EtAlic@. ati nA aEAnY EyATAminH mvx E vxM EtARuM RutAl evi yM ptinAyirMEkA EgAtuM ptinA yirMEkA yvvuM nki. 6 teR eedvmA yEhAvey vizV sHttEyAew asrictinA EyATAM znAyi.7EyATAmieR m@ v]ikL@M ayAecyHt yL@Myi AEyliel yM eydyielyM rAjAAew cri Mq pusHtki ErKewiyi @H. 8rAjAvAEA EyATAminH p u vyAyi. ptinARuvxM a yA eyzElmiBric@. 9pie, EyATAM mrikyM teR pUvikErAewAM sM sHkriewkyM ecyHt. jn a yAeL dAvIdieR ngrilANH* sMsHk rictH. EyATAmieR AnH EyATAmi eRpunAy hAsH rAjAvAyi. hAsH eydyew rAjAvH rAjAvAEA hAsinH p vyAyi. ayAptinARu vxM eyzElmi Bric@. teR pUvi knAy dAvIdienEAel eedvd]xHwiyi zriyAy v}iyilAyiil hAsH jI victH. yEhAv #hicEpAeleyA M ayAecyHtil. 2 yi AEy rAjA Aew dxic mAt]kkLANyA piw

] 2 dinvAM 26:22-28:12

27

28

tH. bAeedveL rADiAEvi vi#hL@AA ayA ac@kL@p EyAgic@. 3eb-hiEAM tA}Hvryi hAsH DUpAcn nwi. teR sVM puAer ayA tIyielric@ bliy ic@. Edz jIviciv ecyHt aEt dxHtY ayAecyHt. yi A EylukA vEA yEhAv aviw kAer aviewniM o}iictANH. 4 hA sH tlLiluM kLiluM qlA pcmrI}iluM v}ipAwkM blikL@M nwi. 5-6 hAsH pApMecyHt. atinA y EhAv arAmiel rAjAvieneAH hA sienEtAlic@. arAmiel rAjAvuM ayA L@eweesnYvuM hAsien EtAlik yM onvDi eydAer twvukArAyi piwikyMecyHt. arAmiel rAjAvH twvukAer dEeziEl ekAuEpA yi. yi AEyrAjAvAy ephienekA uM yEhAv hAsien EtAlic@. erm lYA qAyi ephieR pitAvi eR EprH. epM ayAL@ew eesnYvuM odivsMekAH eydyiel oli ptinAyirM DIrrAy pwyALikeL v Dic@. eydA, tL@ewpUvik pi wi eedvmAy yEhAvey a sriAtinAlANH ephH aver EtA lictH. 7 qyImini eeDrYzAli yAy o BwnAyi sii. hAsu rAjAvieR punAy myEzyA, ekAArM mtlArnAyi a IAM, qA nA qiver sii vDic@. qAnA rAjAvieR rAM aDikAriyAyi 8 yi AEyeesnYM eydyi tAm si tL@ewte buLAyru lMEper piwic@. OIkeLyM ik eLyMwAet eydyiniM onvDi viliwi vsHtL@M av ekAu EpAyi. twvukAeryM sADneLyM yi AEylukA zmrYyiEl ekAuv .9qA yEhAvyew vAckrielA rA aviewyAyi. oAEddH qA yi vAckeR EprH. zmrYyi El mwiv yi AEyeesnYe oAEddHkumi. oAEddH yi AEyeesnY EAw pRu, niL@ew pUvikew eedvmA yEhAvyH eydAErA w EkApmAytinA aver EtAliA nieLavdic@. ni vLer EkA pEAew aver ziikyM vDi kyM ecyHt. EA eedvM niELAw EkApiciri. 10eydyielyM ey zElmielyM jneL awimkLAiv yHA niLAElAci. niL@M ni L@ew eedvmA yEhAvyHetier pApM ecyHt. 11EA {A pRy ik. ni piwiwiy niL@ew sEhAdrI sEhAdrAer tiriek viy yHk. kArNM yEhAvyew #EkApM nietirAyiri. 12 anrM yi AEyBwA yrMg niH sVEdzEvtH qyImi elcilEntA ku. EntA yi

dAvIdieR ngrM eyzElmieR meAEprH.

] 2 dinvAM 28:13-29:6

468
iel jn rADic EdvA ayA blikLic @ . dEezkA hAsien EtAl i c i . atinA ayA en kti+ arAmY rADi EdvA aver shAyic@. ati nA {A EdvA bliyi cA av qeyM shAyiEcAM. hAsH EdvAer rADic@. a en ayA pApM ec@kyM yi A EylukAereAu pApM ecii kyM ecyHt. 24 eedvieR lyini sA DneLwH hAsH avey wc@k Lu. qiyA yEhAvyew ly ieR vAtilukLwc@. ayA yAgpIW L@AkyM avey eyzElmiel qlA mlyiluM vyHkyM ecyHt. 25ey dyiel qlApNLiluM hAsH m @eedveL rADitinH DUpbli kLiA tl Ai. t eR pUvikA asric eedvmAy yEhAvey hAsH vLer EkApAl nAi. 26 hAsieR m@ v]ik dYM eydyielyM yi AEylielyM rAjA Aew criM qpusHtki q}u tiyi@H. 27hAsH mrNmwykyM t eR pUvikErAewAM sMsHkriew kyM ecyHt. eyzElM ngrilANH jn hAsien sMsHkrict. pE H yi AEy rAjAA sMsHkrie aEt ll av hAsien sMsH krictH. hAsieR AnH ayAL@ ew pu eyhisHkIyAvH putiy rAjA vAyi. eyhiskIyAvH ey dyiel rAjAvH H pAM vyilANH eyhi sHkIyAvH rAjAvAytH. ayA ey zElmi peApvxM BrNM nwi. abIyA qAyi ayAL@ew ayewEprH. esKrYAvieR puiyA yiav. 2 yEhAv vzYe kArY LANH eyhisHkIyAvH ecyHttH. teR pUviknAy dAvIdienEAel EnrAy mAM ayA ecyHt. 3 eyhisHkIyAvH yEhAvyew ly ieR vAtiluk RicH zmAi. eyhisHkIyAvH lyM vIuM R. tA rAjAvAytieR dYevxM dYe mAsMte ayA aecyHt. 4-5 eyhisHkIyAvH puErAhiteryM El vYeryM o sELni viLic@i. lyieR ki}vze RAy lH ayA avmAyi sELic@. eyhisHkIyAvH avErAwpRu, q evi ElvYEr! vi<xyH nitARA. eedvmAy yEhAvyew lye vi<xyH tARA k. niL@ew pUvik rADic eedvmA Nv. lyiEltlA sADn aviewniM mA@k. vsHt lye amA. 6 new pUvi kyEhAveyviwkyM yEhAvyew

AEyBwAer kAkyM aver tA I ec@kyM ecyHt. EyAhAnAeR punAy asrYAvH, emziElEmAieR punAy eberKYAvH,zl<mieR punA y eyhisHkIyAvH, hdHlAyiyew pu nAy amAsA qivrAyi EntA .13 EntA yi AEyBwAErAw en pRu, eydyini tw vukAer EA@ekAuvrtH. niL en ecyHtA atH yEhAvyHetiery new aprADM viiM. new pApeyM aprADeyM a vxLA kyM yEhAvyH yi AEyliEnAw EkApM vikyM ec@M! 14 atinA BwA twvukAeryM vil piwic vsHteLyM EntAM yi AEyjntyHM nki. 15asrYAvH, EberKYAvH, eyhisHkIyAvH, amAsA q IEntA q}uEH niH twvukAer shAyic@. yi AEyeesnYM kv vO qwH nAluEpM ngHnrA yvekAw. EntA avH pAdrkL@M ekAw. eydyini twvukAH av tiAM wiA MekAw. av aver qEti c@.*anrM qyImini En tA INitrAy twvukAer k}ut R kyi pnmrL@ew ngrmAy eyrI EhAvilu avew sVMwMbLi lAi. pnmrL@ew ngrmANH eyrIEhA. anrM nAlu EntAL@M sVEdzmAy zmrYyiEl mwi. 16-17 smy te qEdAMkA vIuM vrikyM eydAer EtAlikyM ec yHt. qEdAmY jneL piwiwi twvu kArAyiekAuEpAyi. atinA hAsH rAjAvH aUrielrAjAviEnAw shAym Epic@.18ePlisHtYM eydyew et BAgM kLilu pNLiluM mNM nwi. EbH-EzemzH, aA ElA, egEdErAH, EsAEKA, timHnA, giM EsAvHpN ePlisHtY piwiecw . pNw #AmL@M avpiwiecw. anrM ePlisHtY pNLi tAmsic@. 19eydAer avew rAjAvAy hAsH pApM ec A Eriic@. ayA yEhAvEyAw vLer avizVsHtnAyi. atinA yEhAv eydyH drit nki. 20 aUriel rAjAvAy tigH l H - piEl eseydyi veiluM hAsien shAyitinH pkrM ayA } L@AkyAyi ecyHttH. 21hA sH yEhAvyew lyi niM rAj ekAAriniM rAjmArkL@ew ekA ArLi nim amlYvsHteLw . hAsH sADn aUriel rAjAvi ekAw. qA atH hA sien shAyicil. 22 hAsH dritiwyiluM wt pApM ec@kyM yEhAvEyAw avizV sHtt pulkyM ecyHt. 23dEez
a v . . . E t i c @ o oQxDem nilyHH av aver q Etic@.

29

469
lyiniM mKMtirikyM ecyHt. 7 lyieR mKm$piel vAti luk av awyHkyM viLkLiel nALM aNyHkyM ecyHt. yi AEy lieReedvinH ativile yA gpIWi DUpAcnyM EhAmyAgvM av nii. 8 atinA eydAErAwM eyzElMkAErAwM yEhAvyH vliy EkApmAyi. yEhAv averziic@. y EhAv eydAErAwM eyzElMkAErA wM ecyHtkArY kH m@v By viRc@. jn eydAErAw ev RuekAuM atH-tMekAuM tL@ew tl lui. etlAM stYmAeNH ni LRiyk. ni niL@ew sVM k k ekAukANAM. 9atinAlANH new pUvik yivDieM. n ewpuIpuAM BArYmAM twvukAr e@. 10atinA EA, eyhisHkIyA vH q {A yi AEylieR eedvmA y yEhAvymAyi okrARuA. a EAavnH nEAw aDikM EkApmA kil.11atinA qeRpuAEr, mwipi wikEyA o@MsmyM kLykEyA ec tH. te <xiA yEhAv nieL etrew. lyi te < xiAM DUpAcnnwAmANH av nieL etrewtH. 12-14 EjAlikLArMBicvrAyi aEA a viewyAyi ElvYew o pik yitA+ ekAhAieR wMbiniH amAsAyiyewpunAy mhH, as rYAvieR punAy EyAEv qiv Ayi. emrAriyew wMbini M abHdiyewpunAy kIM eyhel EllieRpunAy asrYAvM. EgEzA eR wMbiniM siyew pu nAy EyAvAM EyAvAhieR punAy EdM. lIsPAeR pigAmikLi niMzi%iyM eyyEvluM. sAPieR pigAmikLi niM esKrYAvM m nYAvM. EhmAeR pigAmikLiniM eyEyluM ziemyiyM. eydTUnieR pigAmiLiniM zimAvM IEyluM. 15 anrM Q ElvY tL@ew sEhA drAer viLic@i aver lyi <xyHAyi okyMecyHt. yEhA vyiniM v, rAjAvieR klney, av asric@. avyEhAvyew lyM IkriA atiiEl kw .16yEhAvyew lyieR a BAgM IkriA puErAhit atieR BAgE kw. yEhAvyew ly i tk qlA avsHtL@M avpuRew.avsHteLlAM av yEhAvyew lyieR m E ekAuv. anrM ElvY avsHt kiEA tA}HvryiEl ekAuEpAyi. 17oAM mAsieR o AMdivsM, ElvY vi<xyH sVyM tARAkA wi. mAsieR qAMdivsM ElvY yEhAvyew ly ieR mKm$piEl v. q@ divswi av yEhAvyew l

] 2 dinvAM 29:7-27

yMvikAyi tARA p Ni w. oAM mAsieR ptinARAM divsM av pNi tI. 18 anrM av eyhisHkIyArAjAvi eR awEEpAyi. avaEhEA wpRu,eyhisHkIyArAjAEv, yEhA vyewlyvuM EhAmyAgpIWvuM l yiel qlA sADnL@MmAi. a M nir EmzyM atiElu qlA pkrNL@M { ciyAi. 19 hAsHrAjAvH eedvientier klApM i.lyiERtAy ERsADn a yA derqRiykyM ecyHtu. pE { aveylAM tiriekvcH vi k tARAi. avyiEA yEhAv yew yAgpIWi miluH. 20 eyhisHkIyArAjAvH ngriel EdYAgAeryM i piE BAt i yEhAvyew lyiEl ky RiEAyi. 21}ukALk, }H NAwk, }uAwk, }H EkAlAwk qivEyyM av ekAuv. eyd rAjYiM vilM Ikri tiM eydyiel jnMEvi o pApbliAyi atH. ahErAeR pigAmikLAy puErAhitAErAw eyhi sHkIyArAjAvH, m]geL yEhAvyew yAgpIWi aiAklic@. 22ati nA puErAhitA kALkeLekAH r emw. qiv kALyew rM yAg pIWitLic@. anrM puErAhitA NAwkeL ekAl@kyM avyew r MyAgpIWi tLikyMecyHt. a nrMpuErAhitA AwkeL ekA l@kyM avyewrM yAgpIWi t LikyMecyHt.23-24anrM puErAhit EkAlAwkeL rAjAvieRyM avi ewwiyi jnL@ewyM mi ekA uv. EkAlAwk pApbliyH EviyAyi. puErAhit tL@ew eekk EkAlAwkL@ewEm vyHkyM avey ekAl@kyM ecyHt. EkAlAwk L@ew rMekAH puErAhitA yAgpIW i o pApbliaic@. yi AEy jntyew pApeedvM epARu tinAyi av aen ecyHttH. m}u v yi AEyjntyHM EviyAyiri NM EhAmyAgvM pApbliyemH rA jAvu pRu. 25 dAvIdH, rAjAvieR dzknAygAdH, nA TA vAck qiv klicEpA el eyhisHkIyArAjAvH ElvYer lA L, vINk, kir qiv n ki yEhAvyew lyinii. Q kln yEhAvyew vAckrilUew av niniM vtANH. 26atinA ElvY dAvIdieR sMgItpkrNL@mAyi t ARAyi ni. puErAhitA tL@ew kAhLL@mAyM oini. 27aEA eyhisHkIyAvH yAgpIWi EhAmyA gM aiti kln nki. EhAmyA gM rMBicEtAwwi yEhAvyH gA nvuMrMBic@. kAhL m}ewk yM yi AEylieR rAjAvAyi dAvI

] 2 dinvAM 29:28-30:13

470
rNM, EvpuErAhitA vi< xyHAyi oiyiil. wAet jn eyzElmi owiyiil q tH meA kArNvumANH. 4 krARHeyhi sH k IyAvienyM m}uv sBeyyM t]pHtiewiyi. 5atinA av Eb-Ezb pNM mt dApNMver yi AEym}uv o KYApnM nwi. yi AEylieR yEhAvyA eedv iEvi epsh EGAxiA ey zElmiElvrA av jnELAwAv zYe@. EmAez klicEpAel, eREy eR vx mumt eR yi A EylukA epsh criciil. 6ati nA dtA rAjAvieR kk yi A EyliluM eydyiluemAwM vitrNM ecyHt. kiel wM tAyi+ yi AEylYEr, aAhAmieRyM yisHhAieRyM yAEAbieRyM eedvmAy yEhAvyiEl tiriy k.aEA aUriel rAjAAri niM reH jIvEnAew avEzxi niLiEl eedvM mwivM. 7 niL@ew pitAAerEyA sEhAdr AerEAelEyA ktH. yEhAv a vew eedvmAyieviluM av aventier tiriu. atinA y EhAv jneLeAH aver evRu ikyM averRicH dxicH sM sAriikyM ecyHt. stYmA eNH ni sVM kkekA u kANAvutANH. 8niL@ew pU vikerEAel kWinXdyrAvtH. pU mnEAew yEhAvey asri k. ativilE vrik. yEhAv nitYmAy i vimAiytA NH ativilM. niL@ew eed vmA yEhAvey <xi. a EA yEhAvyew Byew EkApM niLinikEpAM. 9 ni tiric@vrikyM yEhAvey a srikyM ecyHtA niL@ew buM ikM aver pi wic@ vcirivriniM kANYM ki@M. niL@ew buL@M ikL@M QEdzE tiric@vrikyMec@M. niL@ew eedvmA yEhAv ni ELAw dyyM kNyvmA. ni avniEl mwivA av niLi nikEpAvil. 10 qyIM, mne EdzLilu q lApNLiElM dtAEpAyi. es bUlUeRrAjYMver avEpAyi. qA jn dtAer prihsic@ ciric@. 11 qA Ez, mne, esbUlU Ed zLiel EREmAM vinItrAyi ey zElmiElmwiEAyi. 12eydyi rAjAvienyM aveR EdYAgAer yM asritinH eedvieR z i jneL omiic@. aen av yEhAvyew vAien asric@. 13r AMmAsi puLiilA aieR epnALinH* eyzElmi DArALMEp

dieR sMgIEtApkrN vAyie wkyM ecyHt. 28EhAmyAgM k}iMver sB m}uv nmsHkric@. gAyk pAwi, kAhLmkA tL@ew kAhL~ti. 29 blikeLlAM avsAnicEA ey hisHkIyArAjAvuM aEhEAewAm Ayi jnL@M nmsHkrikyM rADnnwkyM ecyHt. 30yEhAvey sHtitivA eyhisHkIyArAjAvuM a EhieR EdYAgAM ElvYErAw klic@.dAvIdM eedvpuxnAy sA Puem}utiygIt av lpic@. a v eedvesHtticH hAdic@. av erlAMeedve nmsHkrikyM rA DikyMecyHt.31eyhisHkIyAvu pR u,eydYrAy niLiEA sVyM y EhAvyH smieiri. aw v, blikL@M tjH{tAblikL@M y EhAvyew lyiEl ekAuv. aEA jnblikL@M tjH{tA b likL@M ekAuv. #hicverlAM EhAmyAgL@M nwi. 32sByiluAyi v lyiElekAuv EhAm yAgew qM+ q}upkALk, RH NAwk, RU ecriyAwk. Q m]geLlAM yEhAvyH EhAmyAg LAyi smie@. 33yEhAvyH viblik aRuRukALkL@M mvA yirM ecriyAwkL@M EkAlAwkL@mAyi . 34 pE ql A m] g eLyM mRi tiEnA etAlinIM ecyHtH EhAmyAgm itiEnA vzYmAy puErAhit A Ayiil. atinA EjAli k tIMveryM m@ puErAhitA vi <xyH tARAMveryM avew buLAy ElvY aver shAyic@. yEhAvey <xiti ElvYrA yi wt smNbuik. a v puErAhitAerA ArYi /AhMkAi. 35DArALM EhAmyAgL@M s mADAnblikL@ew ekA}uM pAnIyyAg L@M aviewyAyi. atinA y EhAvyew lyiel <x vIuM wi. 36teR jntyHAyi eedvM tA RAiykArYLi eyhisHkIyAvM jn L@M vLer hAdic@. av EvgM en ecyHttiluM av hAdic@! H eyhiskIyAvH epsh EGAxi eyhisHkIyrAjAvH m}uv yi A EylukAM eydAM sE zLyc@. qyImkAM mneA MaEhM kkLyc @ . yi AEyli eReedvmA yEhAvyHEvi ep shEGAxitinH eyzElmiel yEhAvyew lyiEl vrA ey hisHkIyAvH avereylAM Nic@. 2r AMmAsi epsh EGAxiAem H eyhisHkIyArAjAvH qlA EdYAg AErAwM eyzElmiel m}uv sBEyA wMstic@.3ptivusmyH epsh EGAxiA av k}iiil. kA

30

471
owi. aetAvliyjnmAyi. 14 vYAjeedvL@ew yAgpIW av eyzElmi niMnIM ecyHt. vYAj eedvL@ew qlA DUpyAgpIWL@M a vnIi. yAgpIW av kiEA tA}HvryiEleRiu. 15anrM rAM mAsieR ptinAlAMdivsM av ep shAAwienekA. puErAhitM ElvYM litrAyi. av vi< xyH sVyMsrAyi. puErAhitM El vYM yEhAvyewlyiEl EhAm yAg ekAuv. 16eedvpuxnA y EmAezyew niymmsricH av lyi tL@ew ptivuAnLi ni. ElvY puErAhit rM nki. anrM puErAhit rM yAgpIWi E tLic@. 17vi<xyH oi yiilA aEnkMEp Ayi. a tinA epshAAwkeL ekAlA averavdicil. atinAlANH a rAyi oAErAEvi epshA AwkeL ekAl@ EjAli ElvYec @tH. ElvY yEhAvyH oAErA AwienyM viIkric@. 18-19 qyIM, mne, yiAKA, esbU lUEgALie aEnkMEp eps hAtinALinH zriyAyviDM Ikri eiil. EmAezyewniymM azA siEAel zriyAy rItiyill av epshEGAxic t H . qA eyhi sHkIyAvH avEviAic@. ey hisHkIyAvH enAic@, nni R eedvmAyyEhAEv, zriyAyviD i nie rADiNemH v stYi #hmeiluM niymM a zAsiEAel av sVyM viI kricil. dyvAyi avErAw epARuA luM. {L@ew pUvikew eedvEm, ati vile niymsric H sVyMIkriA erilumei avErAw epARuENEm. 20eyhisHkI yArAjAvieR An yEhAv Ek@. yEhAv jnELAw epARu. 21yi A EylukA eyzElmi }udivsE puLiilAaieR epnALAcri c@. av vLer hAdic@. ElvYM pu ErAhitM tL@ew svziEyAewyM pUXdyEAewyM qM yEhAvey sHttic@. 22yEhAvyH <xyi vLer sAmYM kANic qlAElvYer yMeyhisHkIyArAjAvHEA/Ahiic@. jn }udivsM epnALAcrik yM smADnblikLikyM ecyHt. avtL@ew pUvikew eedvmAy y EhAvyH sHEtAvuM niymic@. 23 }udivswi aviewtA j n m}uvM tImAnic@. }udivs
p u L i i l A . . . e p n A epshyM w orA}HcyM. eedvM yi AEylukAer QjipHti niM EmAciictieR oA yH Ayi av aH puLiil A aM k}i. tiwi RiEAtinA aH mAvH puLic@epAivrA av kA niil.

] 2 dinvAM 30:14-31:4

wi epsh cri ti av hAdic@. 24eyhisHkIyArAjAvH yi rMkALkeLyM }AyirM ecriyAwkeL yMsByHH ekAtiAnAyi nki. En tA yirMkALkeLyM ptinAyirM ecriyAwkeLyM sByHH nki. DArA LM puErAhitA vi<xyH sV yM tARAyi. 25eydyiel sB m}uvM puErAhitAM ElvYM yi AEyli niMv m}uv sByM yi AEyli niM eydyiEl EpAvukyAyi sArikL@M oe vLer hAdic@. 26a en eyzElmi vLer hAdmA yi. yi AEyrAjAvAy dAvIdieR pu nAy zElAEmAeR kAlM mt en orAhAdM aviewyAyiil. 27puErAhi tAM ElvYM q}uEu niH jneL a#hivA yEhAvEyAw aEp ic@. yEhAv aver vic@. avew An sVi yEhAvyew vi g]hM ver qi. H ] eyhiskIyArAjAvH aBivi Api epsh EGAxM k}iu. eps hyHAyi eyzElmieliy yi AEylukA eydyiel pNLiEl iRi. qiv pNLiluA yik timk wic@tk. vYA jeedveL rADititAyi vYAjtimk. aEzrAsHtMB L@M avtk. eydyiluM ebnYAmI nilu qlA tlL@M yAgpIW L@M avtk. qyImiluM mne yiluM EtEpAel av ecyHt. vYAj eedveL rADiA qlA sADn L@M nziic@ k}iyMver avrw . anrM yi AEylukA sVEdz tL@ew sVM pNLiEl mwi. 2 puErAhiteryM ElvYeryM sMG LAyi tirikyM oAErAErA sMGiM oAErAEjAlik lic@ekAwkyM ec yHti. atinA eyhi sHkIyArAjAvH sMGELAw tL@ew EjAlik pun rArMBiA vzYe@. atinA puErA hitM ElvYM EhAmyAgL@M smADA nblikL@M ai EjAlivIuM rMBic@. lyiiel <xyM y EhAvyew BvnieR kvAwri ki eedve pAwik}H EjAli yM avAyi. 3 teRsVM m]g Li ciltien eyhisHkIyAvH EhA myAgmAyi aic@. niEtYn kAlM eevki@M nw EhAmyAginANH Qm]g pEyAgietH. zbk ,amAvAsik, visELn q IdivsLilAyi Q m]g a ietH . yEhAvyew niymi q}utiyiritsricAyi etA e nwilAiyitH. 4 jn tL@ ew viLvieRyM m@ vsHtL@ewyM opH puErAhitM ElvYM nEk Ayi. atinA eyzElM ni vAsik tL@ew pH av nkN

31

] 2 dinvAM 31:5-32:1

472
vuM EkAEryHAyi. ki}E kvAwi eR kAvArnAyi EkAEr. ElvY nAy yimHnA yi ayAL@ew pitAvH. 15 ed, minYAmI, EyvA, ezmAvH, amrYAvH, ezKnYAvH qiv EkAErey shAyic@. puErAhitAvsi p NLi v vizVAspUvM EsvnM ecyHt. av sADn, puErAhit Aew oAErA sMGilum, tL@ew bu nki. L@keL DAni eyEA aDAnieyEA EnAAetyA Nv sADn vitrNMecyHttH. 16El vYwMbcrii Ep, mvy SM atilDikvuM Aym qlApux AM av EzKrie vsHt nki. Q puxAerlAM tL@ew rvAditVie kArY ec@ti yEhAvyew lyi EvziE vrAyi. oAErA ElvYsMGiM tL@EwtAy rvAditVmAyi. 17 puErAhitH avrvew oAhri n kiyi. wMbcrii Ece iriEpAelyANi nwiytH . pMatilDikvuM AymAyi qlA ElvYM EzKri av p nkiyi. avew rvAditV L@M sMGL@msricAyi a en ecyHtitH.18ElvYew ziM BArYmAM puIpuAM EzKri eR pkii. wMbcrii Ec ei@ m}uv ElvYM aen l Bic@.<xyHAyi qlAyHEA}uM sVyM viMsmAyitinAlANH El vYH aen lBictH. 19ahErAeR pigAmikLAy puErAhitAri cil H ElvY vsipNwH ER vylukL@Ayi. ahErAeR pi gAmikLi cil pNLi vsi mAyi. ahErAeR Q pi RAH pNL@ew awiAni EpviLicANH EzKrieRvItM n kiytH. ElvYcriiEp Ece puxAANH EzKrieR BAgM n kiytH. 20 aen eyhisHkIyArAjAvH eyd yielAwM nl kArYecyHt. t eReedvmA yEhAvyHmi n yM EnMvizVsHtvumAy kArY a yA ecyHt. 21eedvieR lyi el<x, niymL@M klnkL@M a sri, teR eedve piwr w i ayALArMBicqlAkArYLiluM ayA vijymAyi. etlAM eyhisH kIyAvH pUmnEAewyANH ecyHttH. aUriel rAjAvH eyhiskIyAvinH H }L@A eyhisH k IyAvH vizVAspUv M ecyHt Q kArYEzxM aU riel rAjAvAy sEhrIbH eydey miA v. sEhrIbuM ayA L@ew eesnYvuM EkAekiy ngr puRH tAvLmwic@. pNeL kI} wAem DArNEyAewyANH ayA

emH eyhisHkIyAvu klic@. atinA yEhAvyew niymi pRyEAel puErAhitAM ElvYM rvuk nwilAi smyM k}iAnAM. 5rAjYem Awm jn Q klnEk@. ati nA yi AEylukA tL@ew viLvuk LAyDAnY, miri, q, Et q Ev t xi ecyHt qlAieRyM dYBAgM smic@. vyeweylAM p ielAANH av nkiytH. 6eyd yi vsi yi AEylukAM eyd AM tL@ew kkAlikL@ewyM w kL@ewyM pielAM ekAuv. y EhAvyH EvimAmAyi kti o EtYkl sUic i vyew p ielAM avekAuv. av v eylAM tL@ew eedvmA yEhAv yHAyi ekAuvH ArmAyi i. 7 mAM mAs(emyH-)ilANH jn LvekAuvrA wiytH. }AM mAs i(espHtMb-oEwAb) atvsA nikyMecyHt. 8 eyhisHkIyAvM En tAL@M qiyEA EzKrie v sHtL@ew ArmANH ktH. av y EhAveyyM aveR jntyAy yi A EylukAeryM vA}Hi. 9 eyhisHkIyAvH Q AreLRi cH puErAhitErAwM ElvYErAwM EcAdic@. 10 sAEdAieR wMbArnAy tpu ErAhit asrYAvH eyhisH kIyAvi EnAw pRu, yEhAvyew lyi El jn v}ipAwk ekAuvrA wiyEA mt {H DArALM B NmH. { vyRuniRey k}ici@M DArALM BNM avEzxic@! yEhAv stYi teR jntey a#hici ri. atinAlANH {imAM micM vtH. 11 anrM, yEhAvyew lyi klvRmRik tARAA eyhisHkI yAvH teR puErAhitAErAw klic@. atH EvEpAel ece@. 12aEA puErAhitA, yEhAvyH mAmAyi s mie v}ipAwkLM dzAMzL@M ekAuv. aen EzKrieet lAM av lyiel klvRmRiyH i vc@. smAhrievsHt sU i mtl ElvYnAy EkAnnYAvi nAyi. ziemyiyAyi rAM mt lAr. EkAnnYAvieR sEhAdrnAyi ziemyi. 13EkAnnYAvuM sEhAdrnA y ziemyiyM nipRyvew Em EnAArAyi+ eyhIEy, assYA vH,nhH, asAEh, eyriEmAH, EyA sAbAdH, qlIEy, yisHmKYAvH, mhH, ebnAyAvH. eyhisHkIyArAjAvuM eed vieR lyieR mtlArnA y asrYAvmANH aver etrew tH.14jn EsVcHCyA eedvi s micv}ipAwkL@ew mtlAr EkA Er yi. yEhAvyH smitmAy vsHt vitrNMec@tieR m tl EkAEryHAyi. yEhAvyHAyi vimAe sAnL@ew vitrN

32

473
aen ecyHttH. ngrEm tni vijyM EnwNemH sEhrIbH #hic@. 2eyzElmien miA sEhrIbH qiykArYM eyhisHkI yAvH aRiu. 3 aEA eyhisHkIyAvH teR EdYAgAM eesnYADipA mAyi sMsAric @ . ngripu RE jlDArk L@ewvAhM tw yA averlAvM EcH niyic@. EdYAgAM EsnAptikL@M eyhisHkIyAvien shAyic@.4aEnkM L@k owkyM rAjYi nw wi o}ukiyi qlA avikL@M jlDA rkL@M awyH kyM ecyH t . av pRu, aUriel rAjAvH viewey EA o@M evM kANil ! 5 eyhi sH k IyAvH eyzElmien zmAi. atinyA eneyAeyA ec yHttH+tkei EkAyew BAg ayApunniic@. EkAkLi EgA pur pNi. oAM mtili @mAyi ayA o rAMmti pNi. eyz ElmieR p}yBAgi ki}vz zil ayA punnii c@.DArALMyDL@M prickL@M ayA Ai. 6-7eyhisHkIyAvH jnH Es nAnAyker etrew. ngrkvAw inw evLiEdzH eyhisHkI yAvH avmAyi sELic@. ayA pR u, zimAAM DIrAmAyirik. aUrielrAjAvienEyA ayAL@ew vli y EsnEyiEyA ByewkEyA Evv lAtiewkEyA atH. aUriel rAjA vinH ayAeLAewAmtiEnA mh AeyA ziyANH nEAewAmtH! 8 aUrielrAjAvinH mxY mAmA H. qA nEAewAM new eedvmA yEhAvyAtH! eedvM ne s hAyiM! av new y ec @M!aen eydyiel eyhisHkIyA rAjAvH jneL EA/AhiikyM a vH eeDrYM pkkyM ecyHt. 9 aUriel rAjAvAy sEhrIbuM a yAL@ewm}uv eesnYvuM lAKIpN e kI}wtinAyi atinwAyi pALymwicitH. anrM sEh rIbH eydyiel eyhisHkIyArAjAvi eRyM eyzElmilu sveydA ewyM awE teR dAsAer a yc@. eyhisHkIyAviM eyzElMkA mAyi sEhrIbieR dAsA o sEzM ekAuvi. 10av pR u,aUrielrAjAvAy sEhrIbH enpRy+ eyzElmieR pErAD eEnriwA ni qienyANH yitH?11eyhisHkIyAvH nieL pri hsikyANH. nieL eyzElmi e wi vizM dAhvuM ekAu ekA lewM. eyhisHkIyAvH niELAw pR y,new eedvmA yEhAv n e aUriel rAjAvi ni riM. 12 eyhisHkIyAvu teyANH yEhAv yew tlL@M yAgpIWL@M nI MecyHttH. oAEreyA yAgpIWiE

] 2 dinvAM 32:2-22

mAEm DUpAcnyM rADnyM nwA vUqH ayA eydAM eyzElM kAmAy niELAwpRu. 13qeR pU vikM {AM m@ rAjYAErAw qen epmARi q niH tIcyAyM a RiyAM. m@rAjYL@ew EdvAH avew jneL riAnAyil. tL@ew jn tey nziitiniM qe tw yA EdvA k}iil. 14qeR pUvikA rAxH\eL tk. q iniM teR jntey riA mti yAy o eedvvumil. atinA, niL@ eweedvinH nieL qiniM ri AnAvuemH ni kEA? 15a tinA nieL kbLiiA eyhisH kIyAvienavditH. eyhisHkIyA vien vizVsitH. kArNM o eedv iM teR jnteyEyA rAxH\eEyA qiniEAqeR pUvikriniEA riA Ever k}iiil. atinA qi niM nieL riA ni L@ew eedvi k}iyem kEt. 16 aUriel rAjAvieR dAsA eed vmAy yEhAvyHM aveRdAsnAy eyhisHkIyAviemtier dxic@ pR u.17aUrielrAjAvH yi AEylieR eedvmA yEhAvey avEhLi kkL@M q}uti. kkLi aUri elrAjAvH enyAyi q}utiytH+ m@rAjYL@ew EdvAH avew jn eL nziitiniM qe twyA nAyil. aEpAel te eyhisHkIyA vieR eedviM aveR jntey nziitiniM qe twyAnAvi l. 18anrM aUriel rAjAvieR dAs A ngrBiiEmluAyi eyzElM kA Ener qAyBAxyi ci EAzic@. eyzElMkAer Byew tinAyi aUrielrAjAvieR dAsA aenecyHttH. eyzElM n grM piwiecwtinAyi av a eneyAe pRtH. 19m@ rAxH\Li el jn rADici EdvAmAyi av eyzElmieR eedve tArtmYM ecyHt. mxY Aiy sADn mAmANH EdvA q pR av, avey dxic EpAelteyANH ey zElmieR eedveiyM pRtH. 20 eyhisHkIyArAjAvuM EmAsieR punAy eyzAvAckM ci QzHneecAli sViElEnA iAic@. 21aEA yEhAv o d ten aUrielrAjAvieR pALyiEl yc@. dt aUEsnyiel m}u vBwAeryM EntAeLyM EsnADip AeryMvDic@. atinA aUrielrA jAvH sVEdzEmwi. ayAL@ew jnt ayAeLecAli lic@. ayA teR eedvieR lyiElkyRi. a yAL@ew sVMpuAri cil ayAeL vAL@ekAu evieAl@kyM ecyHt. 22 aen yEhAv eyhisHkIyAvien yMeyzElMkAeryM aUriel rAjAvA y sEhrIbiniM mAL@kLiniM

] 2 dinvAM 32:23-33:11

474
kL@MayAH drvic@. eyhisHkI yAvieR AnH mne putiy rAjA vAyi. eyhisHkIyAvieR punAyi mne.

ric@. eyhisHkIyAvienyM eyz ElMkAeryM yEhAvpripAlic@. 23DArA LmAL@k yEhAvyH kA}HcvsHtL@ mAyi eyzElmiElv. eydyiel rAjAvAy eyhisHkIyAvinH av vil piwic vsHt ekAuv. am t qlA rAxH\L@M eyhisHkIyAvi en dric@. 24 aAlANH eyhisHkIyAvinH ErA gMpiwiepM mrNEAwwM. ay A yEhAvEyAw Aic@. yEhAv eyhisHkIyAviEnAw sMsArikyM ayAH orwyALM nkyM ecyHt. 25 qA eyhisHkIyAvieR mni ahArmAyi. atinA ayA eedvieR kANYinH ni pRi l. atinAlANH yEhAv eyhisHkIyA viEnAwM eydyielyM eyzElmiel yMjnELAwM EkApictH. 26qA ey hisH k IyAvM eyzElMnivAsikL@M pApic@. av ahritH ni kyM sVyM vinItrAvukyM ecyHt. atinA eyhisHkIyAvH jIvicirie yEhAvyew EkApM avewEm pti cil. 27 eyhisHkIyAvinH DArALM DnvuM b mtiymAyi. evi, sVM, amlY r, sugvY{Hjn, prick aen qlArM sADnL@M sUi A ayAEtYkM lemAi. 28DA nYM, puvIH, q qiv ayAH jn ekAwyci. av sUi A eyhisHkIyAvH klvRkL@Ai. m}uv kkAlikM ipi M ayA etA}ukL@Ai. 29eyhi sHkIyAvH DArALMpN pNi. o pAw ipeLyM kAlikeLyM a yAkii. eedvM eyhisHkIyAvinH DArALM s nki. 30gIEhA jl vAhieR mkLile nIerA}utw H atien dAvIdieRngrieR pwi ARu BAgE tiric@vitH eyhi sHkIyAvH NH. qlAv]ikLiluM ey hisHkIyAvH vijyikyM ecyHt. 31 ori bAbiElANiel EntA eyhisHkIyAvinH dtAer ayc@. Edz Ay apricitmAeyArwyALe i dtAtiri. avvEA eed vM eyhisHkIyAvien vi@ni. eyhi sHkIyAvieR mEnAgteLlAM aRiy tinAyi atH. 32 eyhisHkIyAvieR m@ v]ik L@M yEhAveyayALen sHEnhic@ evM EmAsieRpunAy eyz AvieR dznM q pusHtkiluM eydyiElyM yi AEyliElyM rAjA AewcriM q pusHtkiluM Er Kewiyi@H. 33eyhisHkIyAvH mr NmwykyM teR pUvikErAewAM sM sHkriewkyM ecyHt. dAvIdieR pUvikew klRk itiec@ ilANH av eyhisHkIyAvien sM sHkrictH. eyhisHkIyAvH mricEA m}uv eydAM eyzElM nivAsi

mne eydyew rAjAvH eydyew rAjAvAEA mne yH pu vyAyi. ayA apiyuvxM ey 2 dyi rAjAvAyi. ete yEhAv pR kArYLANH mne ecyHttH. m@ jntkL@ew BIkrvuM pAp niBrvumAy mAmAN yA piwtH. yEhAv aver yi A EylukAew miniM oAwictANH. 3teRpitAvAy eyhisHkI yAvH tk tl mnepu nniic@. mne, bA eedvH yAgpIW pNiykyM aEzrAsHtMB L@AkyM ecyHt. ayA ng N mi nmsHkrikyM av ey rADikyM ecyH t . 4 qeR nAmM eyzElmi nitYmAyiriM q@ yEhAv pR yEhAvyew ly i mne vYAjeedvAyi yAg pIW pNi. 5 yEhAvyew lyieRru m Li mne qlA nsmhM yAgpIW pNi. 6 eb-hiEAM tA }Hvryi mne sVM meL bliyAyi aikyM ecyHt. mne znM pR yikyM lNM EnAkyM BicArM nwkyM ecyHt. evLicAwAM m vAdikL@mAyi ayA sMsAric@. et e yEhAvpR DArALMkArY m neecyHt. mneyewpAp yEhA vey EkApixHWnAi. 7 ayA o vi#h pmAkyM atH eedvieR l yi tixHWikyM ecyHt. dAvIdi EnAwMaveR punAy zElAEmAEnAwM eedvM en pRi,{A qeR nAmM QlyiluM eyzElmiluM ni tYmAyiApiM. yi AEyliel qlA EgALi niM ngrLinimANH {A eyzElM etrewtH. qeR nAmM aview nitYmAyi AyirikyM ec@M.8 yi AEylukAer {AenAriluM avew pUvik nkAnAyi etr ew Q EdzniM puRAk yil.pE qeRklnkeLlAM av a sriNM. {A EmAezyilUew av nkiy qlAniymL@M cL@M kl nkL@M yi AEy jnt asriNM. 9 eydyielyM eyzElmielyM jn eL et@ecA EriikyAyi mne ecyHttH. yi AEylukA mE yEhAv puRAiy jntkELA vxL pApLAyi ecyHttH. 10 yEhAv mneEyAwM aveRyAL@k ELAwM sMsArieciluM avr EkA Aiyil.11atinA yEhAv aUrY EsnAnAykAer eydA miA vi. EsnADipA mneey pi wiwi bnilAi. mneyew eek

33

475
kLi av oA@clkLi@. av mn eey bAbiElANiEl twvukArnA yi ekAuEpAyi. 12 mne dritilAyi. aEALyA t eReedvmA yEhAvey viLic@ A ic@. ayA teRpUvikew eedv mA yEhAvyew mi sVyM tA }Hi. 13mne eedvEAw Aik yM teshAyiA yAcikyM ec yHt. mneyew yAcnEk yEhAvy ew mnliu. yEhAv ayAeL ey zElmiElM teR siMhAsniEl M mwiEAkA avdic@. yEhAv yANH stYeedvemH mne mnilAi. 14 atiEzxM mne dAvIdieR ngr inH o puRmtipNi. gIEhA jl DAryH pwiARH, m/YkvAwinw tA}HvryilAyi puRmti. oA EPi @mANH mne mti ekiytH. ayA mti vLerie i. anrM eydyiel EkAkLiellAM ayA EsnADipAer nii. 15viEd zIymAy vi#heedveL mne yEhA vyew lyiniM qwmAi. tA lyieR kLiluM eyz ElmiluMApic qlA yAgpIWL@M a yA qwmAi. mne yAgpIW eLlAM eyzElM ngrinH puREe Riu. 16anrM ayA yEhAvyew yAgpIWM ApikyM rADnAbli kL@M smADAnblikL@M aikyM ecyHt. yi AEylieR eedvmA y EhAvey rADiNemH m}uv ey dAM mne kln nki. 17jn tlLi vIuM blikLic@. pE avew blik avew eedv mA yEhAvyH mAmAyi. 18 mneyewm@v]ik, eedvEA w ayL@ewAn, yi AEylieR eedvmAy yEhAvyewnAmi dzk ayAELAw pR kArY qivey lAMyi AEyrAjAAew oQEdYAgik ErKk qpusHtki q}utivci @H. 19mneyew AnyM mnli H eedvM ayAeL vicM oe d zkew pusHtki H. mne sVyM vinItnAti mu ayAL@ew pA pL@M et@kL@M m}uvM ayA qvi eweyAe tl pNi q M aEzrAsHtMB Apic@ qM dzkew pusHtki q}utiyi@H. 20 aen mne mrNmwykyM teR pUvikErAewAM sMsHkriewkyM ecyHt. jn mneey ayAL@ew sV M rAjekAArilANH sMsHkrictH. m neyew AnH ayAL@ew punAy EmA putiy rAjAvAyi. EmA eydyew rAjAvH eydyew rAjAvAEA EmAnH piru vysAyi. ayA r uvxM eyzElmi rAjAvAyi. 22 yEhAvyH mi tiyAytH EmA ecyHt. teR pitAvAy mneeyEA
21

] 2 dinvAM 33:12-34:8

elte ayAL@M yEhAvyew Mgit nwAiyil. teR pitAvAy mne niic vi#helAM EmA b likLic@. vi#heL EmA rADic@. 23teR pitAvAy mne y EhAvyHmi sVyM vinItnAy EpAel EmA sVyMvinItnAyil. p E EmA wt wt pApM ec yHt.24EmAeR dAsA ayAeti er FAElAcnnwi. av EmAen ayAL@ew vstiyi vc@vDic@. 25q A EmA rAjAvientier FAElA cnnwiy qlA dAsAeryM eyd A vDic@. anrM av EmAeR punAy EyAzIyAvien putiy rAjA vAi. EyAzIyAvH eydArAjAvH rAjAvAEA EyAzIyAvinH q@ vyAyi. ayA m eA vxM eyzElmi rAjAvAyi . 2EnrAymAM EyAzIyAvH ecyHt. yEhAvyew Mgit ayA nw Ai. teR pUviknAy dAvIdien EAel ayA nkecyH t . n ec@tiniM EyAzIyAvH vYticli cil. 3 rAjAvAytieR qAMvxM te EyAzIyAvH teR pUviknAy dAvI dieR eedve agmiA wi. eedve asriA wuEA EyAzIyAvH bAlnAyi. teR rAj vA}Hcyew pAMvxM EyAzIyAvH, eydyiluM eyzElmiluM ni ac@kLi vA vi#heLyM aEz rAsH t MBeLyM tleLyM nziiA wi. 4 bA eedv L@ewyAgpIW jntk. EyA zIyAvieR mi vcANH avren ecyHttH. anrM EyAzIyAvH, jn Em yni DUpyAgpIW m Rici@. ekAiyvi#hL@M vA vi #hL@M ayA tk. vi#h eL ayA epAwic@ kLu. anrM EyAzIyAvH epAwi bAeedv bliyicivew zvwIrLi vitRi. 5tL@ew yAgpIWLi bA eedv <x nwiy puErAhit Aew aikEpAluM EyAzIyAvH d hiic@. aenyANH EyAzIyAvH ey dyiluM eyzElmiluM vi#hArADn lAtAiytH. 6mne, qyIM, ziemEyA , nPHtAlivery l qivi wLiel pNLiellAM EyAzIyAvH aen te ecyHt. pN smIpm avzixHwELAewlAM av aen ecyHt. 7 yAgpIWL@M aEzrAsHtMBL@M EyA zIyAvHtk. vi#h ayA epA wiyAi. yi AEy m}uvM bAlieR rADnyHAyAyi DUpyAgpIW L@M ayAtk. anrM EyAzIyA vH eyzElmiEl mwi. 8 tA eydyiel rAjAvAytieR p tienAM vxM zAPA, myEzyAvH, EyA

34

] 2 dinvAM 34:9-30

476
pusHtkMlic@. anrM zAPA rAjA vieR mi niekAH pusHtkM vAyic@. 19niymvAkY vAyic@ Ek EyAzIyArAjAvH teR vO vli c@ kIRi. 20anrM hiiyAvH, zAPA eRpunAy ahIAM, mIKyewpunA yabHEdA, kArYdziyAy zAPA, dA snAy asAyAvH qivH rAjAvHo klnnki. 21rAjAvupRu, EpA, q niM yi AEyliluM eydyiluM av Ezxi jnM Evi keiy pusHtkiel vAkeLi yEhAv EyAw EcAdi. new pUvik yEhA vyew vAk asriAtinA av nEAw vLer EkApiciri. Q #nHTM azAsietlAemAM av ecyHtiil! 22 hiiyAvM rAjAvieR dAsAM vAckiyAy dAyewywE EpAyi. zl<mieR BArYyAyi dA. EtAhieR punAyi zl<M. EtA hH h yewpuM. rAjAvieR v OL@ew mtlArnAyi h A. eyzElmieR putiy BAgANH dAvsicitH, hiiyAvM rAjB]tY AM AyetlAM dAEyAw pRu. 23 dA avErAwpRu, yi AEyli eReedvmA yEhAv en pR y+ EyAzIyA rAjAviEnAwpRy. 24y EhAv pRyeteA, Q li M viwe nivAsikM {A dri t vM! eydyiel rAjAvieR mi vAyiepusHtki q}uti yi@ qlA mhAvipkL@M {A v M.25{Anien ecA kArNM, jn qeevwiykyM m@eedvA yi DUpEhAmM nwkyM ecyHt q tANH. tL@ew tikekAH avere EkApAlnAiyiri. atinA {A QlH qeR EkApMecAriyM. k agHniEpAlu qeREkApM a NyHAnAvutl! 26 qA eydyiel EyAzIyA rAjA viEnAw en pRyk. yEhAvEyAw EcAdiAnANElA av nieL ay ctH+ alMmu nIEk vAkeLi yi AEylieR eedvmA yEhAv pR ytienyANH + 27EyAvAzH, nI pA pikyM sVyM tA}HkyM nieR vO kIRukyM ecyHt. nI qeR mivilpic@. atinA, nieR X dyM nixHkLmAyekAH nieR prAti {A ic@.28nie {A nieR pU vikErAewAmAM. nI nieR klRyiEl smADAnEAew EpAM. Q lE M viwe jnL@ewEmluM {A v yAtnk nin kAENivril. hiiyAvM rAjB]tYAM Q sEzM EyAzIyA rAjAvienic@. 29 anrM EyAzIyArAjAvH, eydyi ElyM eyzElmiElyM m}uv mA eryM te vkAvA viLic@. 30rA jAvH yEhAvyew lyiElEpA yi. m}uv eydAM eyzElM nivA

vAhH qiver teR eedvmA y EhAvyew lyM pui RiA EyAzIyAvyc@. aslYAvH qAyi zAPAeR pitAvieR EprH. myEzyAvH ngriel EntAvAyi. EyAvAzAyi EyAvAhieRpitAvH. sMBvic kA rY q}utivyHyALAyi EyA vAhH. eydyM lyvuM Ikriti nAyi lyM Ric@ niA aen EyAzIyAvu klic@. 9av t puErA hitnAy hiiyAvieR awei. jn eedvieR lyinAyi n kiypNM av ayAeL lic@. ElvY rAy dVArpAlkArANH mneAri ni M qyImkAriniM avEzxic m}uv yi AEylukAri niM pNM EzKrictH. eydA, ebnYAmI qiv riniM m}uv eyzElM vAsikLi niMavpNMEzKric@. 10anrM El vY yEhAvyew lyi pNi EmEnAM vhiv zLM nki. EmEnAA yEhAvyew lyM R icvM tiPlMnki. 11av pNM mRil@k, mrM qiv vAu tinH mryAzArimAeryM klNiAeryM lic@. ekiw punniiti M avyH rL@AtimA yi twi. mH eydyiel rAjA A lyeiweL pripAlicii l. ekiw p}ki nzici. 1213 av vizVsHttEyAew pNieyw. yhM oAbAdYAvmAyi avew EmEnAA, yhM oAbAdYAvM El vYM emrAriyew pigAmikLAyi. esKrYAvH, emlAM qivrAyi m@ EmEnAA. ekhAieR pigAmi kLAyi av. sMgIEtApkrN vAyiti smrAy ElvYM li NiAewyM m@ EvlAewyM Em EnAArAyAyi. cil ElvY kA rYdzikL@M EdYAgAM dVArpAlk AemAeyAyi pNieywi. niympustkM ke H yEhAvyew lyiluAyi pNM ElvY puR ekAuv. aAl ANH EmAezyilUew nke yEhAv yew niympusHt kM hiiyAvH q puErAhit keiytH. 15hiiyAvH, kArYdziyAy zAPAEnAw pRu, y EhAvyew lyi* {A niympu sHtkMku! hiiyAvH pusHtkM zA PAeekmARi. 16zAPA EyAzIyArAjA vieRywE pusHtkM ekAuv. zAPA rAjAvien vivrmRiyic@, aH vzYeEpAeleylAM ayew dA sAec@H. 17yEhAvyew ly i niM lBicpNM av EmEnA AM pNiAmAyi ekAwH. 18 anrM zAPA rAjAviEnAw pRu, puErAhitnAy hiiyAvH qe o
14

yEhAvyew lyM eyzElmiel eedvA lyieR meA EprH.

477
sikL@M puErAhitAM ElvYM vliy vM ecRiyvmAy qlAvYikL@M EyA ziyAviEnAewAmAyi. EyAzIyA vH krARieRpusHtkM m}uvaver vA yic@Ekic@. yEhAvyew lyi niM keiytAyi pusHt kM.31anrM rAjAvH teRAnH q }uE@ ni. ayAyEhAvymAyi o krARuAi. yEhAvey asriAem M aveRklnkL@M niymL@M c L@M asriAemM ayA stic@. teR pUmnEAewyM tHmAEvAew ymANyAL stictH. Q pusHtk i q}utiyiri krARieR vAk LsriAemH ayA krA ecyHt. 32 anrM EyAzIyAvH eyzElmiluM ebnYAmInilu qlAvereAuM krA sVIkriAemH vAgHdAnMecic@. ey zElMkA tL@ew pUvikew eedvmA y yEhAvyewkrA asriAemH stic@.33yi AEy jntyH vYtY sHt rAjYLini DArALM vi#h L@Ayi. qA ByAnkmAy vi #heLlAM EyAzIyAvH nziic@. m}u v yi AEylukAeryM EyAzIyAvH t L@eweedvmA yEhAvyew dAs rAi. EyAzIyAvH jIviciyM kAlM jn, tL@ew pUvikew eedvmAy yEhAvey Esvic@.

] 2 dinvAM 34:31-35:17

EyAzIyAvH epsh EGAxi EyAzIyArAjAvH eyzElmi yEhAvyH epsh EGAxi c@. oAM mAsiel ptinAlAMdivsM epshAAwien vDic @ . 2EyAzI yAvH oAErA mtlkAyi puErAhi tAer etrew. yEhAvyew l yi av Ux nwEv ayA puErAhitAer Ux wrA EA/A hiic@. 3yi AEyjntey pWiic vM yEhAvyew <xyH vi rAyvmAy ElvYmAyi EyAzIyAvH sMsAric@. ayA ElvYErAw pR u, viepkM zElAEmA niic lyi vyHk. dAvIdieR punA yi zElAEmA. dAvIdH yi AEyli eRrAjAvuM. ni viepkM oAErA lLiElM mliElEtil . ni niL@ew eedvmA yEhAvey Esvik. eedvieR jntyAy yi AEylukAer Esvik. 4 niL@ew EgAmRyH lyiel <xyH tARAvuk. dAvIdrAjAvuM aEh ieR punAy zElAEmA rAjAvuM nieLlic EjAlik ec@k. 5 vi lH o sMGM ElvYErAewAM nik. oAErA EgAAErAwemAM av ershAyiA pAkinik. 6 ep shAAwkeLekAl@k.yEhAvyH ni sVyMIkrik. Awk eLniL@ew sEhAdrArAy yi AEy lukAEvi tARAk. yEhAv ni ELAw klicetlAMec@k. EmAezyi

35

lUew yEhAv nm nkiyvyANH klnk. 7 epshAblikAyi EyAzIyAvH yi AEylukA mtinAyirM ecri yAwkeLyM EkAlAwkeLyM nki. a yAmvAyirM kkAlikeLyM av nki. EyAzIyArAjAvieR sVM m]g LiniAyi Q m]geL ekAu vtH. 8 EyAzIyAvieR EdYAgAM m]geLyM m@ sADnL@M jnM puErAhitM ElvYM epshyH Evi nkyAyi. lyieR mtlArAy EdYAgA tpu ErAhitnAy hiiyAvM esKrYAvM eyhIEylumAyi. av puErAhit H rAyiriyRuRH AwkeLyM EkAlAwkeLyM mRukALkeLyM ep shblikAyi nki. 9 EkAnnYAvH teRsEhAdrArAy ezmAvH, enTn EyqivErAwM hsbYAvH, eyhIEy , EyAsAbAdH qivErAwMEcH a AyirM ecriyAwkeLyM EkAlAwk eLyM aURukALkeLyM epshAb likAyi ElvYnki. av ElvY ew EntALAyi. 10 epshA<xyH o pU iyAyEA puErAhitAM ElvYM tL@ew AnLiElEpAyi. atA yi rAjAvieRkln. 11epshA Awk ekAle@. anrM ElvY m]gL@ew EtAluriH rM puErAhit nki. puErAhitrM yAgpIWi tLic@.12anrM av viviD EgA H EhAmyAgAyi m]geL nki. EmAezyew niymsric@ EhAmyAgM nwtinAyi atH. 13klnys ric@te ElvY epshAblikeL a gHniyi epAriecw. viv}ipAw k avklLiluM kLiluM cik LiluM EvvikyM ecyHt. qiv Evgi mAMsM jn nki. 14 tiEzxM ElvY tM ahErA eRpigAmikLAy puErAhitMEv mAMsemw. puErAhitA @M vertirpiwic pNiyilAyi. EhA myAg vsHtL@M blikL@ew ekA}uM EhAmitinH av kWinmAyi pNi ecyHt. 15sAPieR wMbArAy ElvYgAyk dAvIdrAjAvH avAyi klicilH ni. av verA eyAyi+ sAPH, EhmA, rAjAvi eRvAcknAy eydTU. tL@ew s EhAdrrAyElvY avAyi epsh yHetlAM oiyitinA oAErA kvAwielyM dVArpAlkH tew lniM mAERi vil. 16 aen divsMte EyAzIyA rAjAvu klictsricH yEhAvyew rADnyHetlAM tARAyi. epsh EGAxiewkyM yEhAvyew yA gpIWi EhAmyAg aie wkyMecyHt. 17aviewyAyi yi AEylukA epshyM puLiilA aieR epnAL@M }udivsE

] 2 dinvAM 35:18-36:10
18

478
eLen anusric@evM #nHT i pRy. eyEhAvAhAsH ey dyiel rAjAvH eyzElmiel putiy rAjAvAyi jn EyAzIyAvieRpunAy 2 eyEhAvAhAsien etrew. ey dyielrAjAvAEA eyEhAvAhA sinH pimvyAyi. m mAsE ayA eyzElmi rAjAvA yi. 3 piIwH QjipHtiel enEKA rAjAvH eyEhAvAhAsien o twvu kArnAi. enEKA eydyiel jn H Ru tAl eviyM o tAl sVvuM krM mi. 4 enEKAey d yielyM eyzElmielyM putiy rAjA vAyi eyEhAvA hAsieR sEhAd rnAy qlYAImien etrew. piIwH enEKA, qlYAIminH eyEhAyA IM q putieyA Epnki. qA eyEhAvAhAsien enEKA QjipHtiEl ekAuEpAyi.

EGAxic@. vAcknAy zmEvli eRkAlM mtliEAH eneyA ep sh EGAxM Ayiil! oriluM o yi AEyrAjAvuM eneyA eps h EGAxiciil. EyAzIyArAjAvuM pu ErAhitAM ElvYM aviewyAyi eydAM yi AEylukAM qlA eyzElM nivAsikL@M o EtYk viD ilANH epshEGAxict. 19EyAzI H yAvieR ptienAM BrN vxilAyi epsh nilyi EGAxict. H

36

EyAzIyAvieR mrNM nlkArYeLlAM EyAzIyAvH l yiEviecyHt. piIwH QjipHti elrAjAvAy enEKA, yIsundItIr kemIzH miA pwnIM nw i. enEKAyHetier yinH EyAzI yArAjAvupuRe@. 21qA EyAzIyA vinH enEKAdtAer ayc@. av pR u,EyAzIyArAjAEv, QyM ay ew zHnml. {A ayHetier y i vtl. qeR zuELAw yM ecAnANH {A vtH. EvgM puRewA eedvM qEAwAvzYe@. eedvM q eR pANH. atinA qe } ilAtH. aH qnietier yi vA eedvMaey nziiM! 22q A EyAzIyAvH o}ivAyil. enEKAEyA w yMecA ayA tImAnic@. a tinA ayAteR EvxMmARiyM ec ApuRe@. eedvieR klney i enEKA pR EkA EyAzIyAvH vistic@. emgiEAsmtli yM ec@tinH EyAzIyAvH puRe@. 23an rM EyAzIyArAjAvieR zrIri y rMg vcH oru tRc@. ayA teR dAsAErAw pRu,qe qw ekA uEpA. qni vlAet mRiEviri ! 24 atinA dAsA EyAzIyAvien a yAL@ewEtri niewH meAEtrili i. yrMgE ayA ekAuv tAyi EtrH. piIwH av EyAzI yAvien eyzElmiEl ekAuEpAyi. eyzElmivc H EyAzIyAvH mrNmw u. teRpUvik sMsHkrie k lRyi EyAzIyAvuM sMsHkrie@. EyAzIyAvieR mrNi eydyiEl yM eyzElmiElyM sklmxYM v lAetvYsnic@. 25yiermYAvH tAM mr NgIteL}uti EyAzIyAviEvi pA wi.M OIpuxA gAn pA wARuH. EyAzIyAvinH o d+KgAnM pAw keytH yi AEylukA qeAe EyA NH. vilApgIt q pusHt ki gAnL@H. 26-27 rAjAvAyiEA EyAzIyAvH dYMecyHt qlA kArYL@M yi AEy lielyM eydyielyM rAjAAew criM qpusHtkiluH. ayA y EhAvEyAw puliyi vizVAs eiyM yEhAvyew niymM ayA
20

eyEhAyAIM eydyiel rAjAvH eydyiel putiy rAjAvAEA eyEhAyAIminH pu vyAyi . ayA eyzElmi ptienA vxMrAjAvAyi. yEhAvyew v zYkArm kArYLl eyEhAyAIM ecyHttH. ayA teR eedvmA y EhAvyHetier pApM ecyHt. 6 bAbiElANiel enbUKdH E nsrA jAvH eydAmic@. ayA eyEhA yAImien otwvukArnAi oA@ cl yHi@. anrM enbUKdHEns eyEhA yAImien bAbiElANiEl ekAu EpAyi.7 yEhAvyew lyiel tA MsADnL@M enbUKdHEns ekAu EpAyi. ayA av bAbiElANiEl ekAuEpAyi teR vstiyi sUi c@. 8eyEhAyAImieR m@v]ikL@M ayAL@ew ByrpApL@M ayA ArnAyv]ikL@M yi AEylielyM eydyielyM rAjAAewcriM q #nHTiluH. eyEhAyAImieR pu nAy eyEhAyAKI ayAL@ew An H putiyrAjAvAyi.
5

eyEhAyAKI eydyiel rAjAvH eydyiel rAjAvAEA eyEhA yAKInH ptien@ vyAyi. m mAsvuM pdivsvuM ayA eyz Elmi rAjAvAyi. yEhAvvzY e kArYLl ayA ecyHttH. eyEhA yAKI yEhAvyHetier pApM ecyH t. 10vskAlH enbUKdHEns rAjA vH eyEhAyAKIen piwiA teR B]tY Aer ayc@. av eyEhAyAKIenyM yEhAvyew lyi niM vilpi wi tAMsADnL@M ekAuv. enbUKdH E ns, eyEhAyAKIeR b uvAy siedIyAvien eydyew yM eyzElmieRyM putiy rAjAvAyi etrew.
9

479
siedIyAvH eydyiel rAjAvH eydyiel rAjAvuEA sied IyAvinH peA vyAyi. ayA eyzElmi ptienAvxM rAjAvAyi.12yEhAv ayAELAwAvzY eetAM siedIyAvH ecyHtil. si edIyAvH yEhAvyHetier pApM ec yHt. vAcknAy yiermYAvH yEhAv yew sEz pRu. pE sied IyAvH sVyMtA}HkEyA yEhAvyew sEz asrikEyA ecyHtil.
11

] 2 dinvAM 36:11-23

eyzElM nziiew siedIyAvH, enbUKdHEns rAjA vientiertiriu. meAri enbU KdHEns siedIyAvieneAH teR vizVsHtnAyiriAem stYM ecic@. siedIyAvH eedvnAmilANH enbUK dHEnsrieR vizVsHtnAyiriAemH s tYMecyHttH. qA kWinmnsHknAy siedIyAvH teR mnSmAi. yi AEy lieReedvmA yEhAvey asri A ayA Aiyil. 14wAet qlA puErAhitmKYAM eydyiel jnEn tAL@M vijAtIyEwtienA EmAzmA ypAp ecyHt. EntA yEhA vyewlyM amAi. eyzElmi el lyM yEhAv vimAiyi. 15 avew pUvikew eedvmA y EhAv teRjntey tAIecA vI uMvIuM vAckerayc@. avErAwM teRlyEAwM shtApM EtAiyA NH yEhAv aen ecyHttH. averEyA teR lyeEyA tkA yEhAv #hicil. 16pE, eedvieR jnt eedvieR vAcker prihsic@. eedvieR sEzeL av evRu .owvi eedvi m nzic@. eed vinH teR jntEyAw ekAwiy EkAp mAyi. qecyHtAluM a twyAnA mAyiil. 17 atinA eydeyyM eyzElmi enyM mitinH eedvM bAbiElA Niel rAjAvien vi. bAbiElANi elrAjAvH ecRuAer lyilAyi EA EpAluM vDic@. eydyielyM eyzElmielyM jntEyAw avnH o@M kN EtAiyil. ecRuAeryM v]
13

eryM bAbiElArAjAvH vDic@. OI keLyM puxAeryM ayA ekA. ErAgikeLyM ErAgYvAAeryM ayA ekA. eydyielyM eyzElmi elyM jneL ziiA eedvM enbU KdHEnser avdic@. 18eedvieR lyiel qlA sADnL@M enbUK dHEns bAbiElANiEl ekAuEpA yi.lyiniM ekAAriniM rAjAvieR EdYAgAew awni M qlA amlYvsHtL@M ayA ekA uEpAyi. 19enbUKdHEnsruM ayAL@ew eesnYvuM lyM kic@. eyzElmi eRBii av tkkyM rAjAvieR yM aEhieR EdYAgAewyM vIwk kikyM ecyHt. eyzEl milu qlA amlYvsHtL@M av nziikEyA kwieAu EpAvuk EyAecyHt. 20niyM jIviciriver enbUKdHEns bAbiElANiEl piwi c@ekAuEpAyi awimNiArAi.pA sirAjAvH bAbiElANien EtAliM v er av aview awimkLAyi. 21a en yiermYAvAcknilUew yEhAv yi AEyjntEyAw pR kArY s tYi sMBvic@. yEhAv yiermYAvi lUewpRtH enyANH+Q lM q }up vxE o trimiyAyiI M. jn pripAliA EdzieR zb vimi AyimAyi. 22 EkAerzH pAsirAjAvAytieRoAM vxM, yEhAv EkAerzilUew o EtY k KYApnM nwi. yiermYAvAck nilUew yEhAvnwiyvAgHdAn ni REvRutinAyi ayA aen ec yHttH. EkAerzH teR rAjYemAwM dt Aer ayc@. av Q sEzM vhi ci+ 23 pAsirAjAvAy EkAerzu pRy sVieR eedvmA yEhA vqe m}uvmiyewyM rAjAvAi yiri. avEvi eyzElmi o lyM pNiyA avene mt lewiyiri. ni nii wyilu eedvieR jntyH sVt mAyi eyzElmiEl EpAkAM. ni L@ew eedvmA yEhAv niELA ewAmAyirie.

480

q 1
tiric@EpAkA twvukAer EkAerzH shAyi EkAerzH pAsirAjAvAytieR oAM vxM o viLMbrM nwA yEhAv EkAerzinH EcAdnM nki. EkAerzH viLMbrM q}uti teR rAjYH qlA yiwM vAyiic @ . yiermYAvilUew yEhAv ayc sEzM yATAYmAku tinAyi atH. KYApnM en yAyi+ 2 pAsirAjAvAy EkAerzH q}u+ sViel eedvmA yEhAv qlA rAjYL@M qni nkiyiri . eydyiel eyzElmi av enA lyM pNiyA yEhAv qe etrewkyM ecyHtiri . 3 yi AEylieR eedvmA yEhAv. eyzElmilu eedvvuM avnA. eedvieR jntyilA eriluM niiwyi vsi evi aver a#hivA {A eedvEAw Ai. eydyi el eyzElmiEl EpAkA aver ni avdiNM. yEhAvyew lyM pNiyA EpAkA aver ni avdiNM. yi AEyjn tyi micmv qvieweyAey AyAluM lnivAsik aver shAyiNM. avH sVvuM eviyM pL@M m@ sADnL@M nk. eyzElmilu eedvi eR lyiEvi avH sA n nk. atinA eydA, ebnYAmIEgA Liel wMbnATA eyzElmiEl EpAkA tARAyi. yEhAvyew lyM pNiytinH eyzElmiEl EpAkukyAyi av. eedvM EA/A hiic ql A vM eyzElmiEl EpAkA tARAyi. 6avew ayvA sikeLlAM av vilpiwic DArALM sADn nki. av sVM, evi, p, mH amlYvsHt qivey lAM av ekAw. ayvAsik aveyl A M sQjnYmAyANH av ekAwtH. 7yEhAvyew lyiER tAy sADn EkAerrAjAvH mwi eAuv. enbUKdHEns eyzEl miniM ekAuEpAytAyi sADn. enbUKdHEns teR l yi teR vYAjeedvELAewAM sU icirikyAyi sADn. 8 teR pNM sUiyAELAwH aet
5

A
l A M puRekAuvrA pAsirAjA vAy EkAerzH vzYe@. miedAH qAyi ayAL@ew EprH. atinA miedAH sADn eydAEntA vAy EzzHbrien lic@. 9 miedAH yEhAvyew lyi niM ekAuv sADn+ sVA eviA kikL@M cikL@M sVLikk sVLikk EpAlu eviLikk m@ pA
11

10

30 1000 29 30 410 1000

ekwi sViluM eviyiluM Aiy 5400 sADnL@Ayi. tw vukA bAbiElANiniM eyzEl miEl EpAyEA EzzH b Q sADneLlAM ekAuv.

eyzElmiEl mwiEAy twvukAew pik twliniM mwieyiy vi zYA vrA. ver mH bAbi ElANiel rAjAvAy enbUKdHEns tw vukArAyi bAbiElANiEl ekAuv tAyi. v eyzElmiElM eydyiElM mwiv. oAErAM tL@ew sVM pNiEl tiric@ EpAyi. 2esbAEbliEnAewAM tiric@ EpAyv verAeyA+ Eyv, enehmYAvH , esrAyAvH , erEylyAvH , emAedKAyi, bizA, misHpA, bigVA yi, ErM, bAnA. tiric@v yi AEy lukAew EpkL@M sMKYyM niyM Ec+
3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13 14 15

pErAzieR pigAmik 2172 ezPtYAvieR pigAmik 372 rhieR pigAmik 775 EyvyewyM EyAvAbieRyM wMbie phtH - EmAvAbi eR pigAmik 2812 lAmieR pigAmik 1254 sUvieR pigAmik 945 sAyiyew pigAmik 760 bAniyew pigAmik 642 EbbAyiyew pigAmik 623 asHgAdieR pigAmik 1222 aEdAnIAmieR pigAmik 666 bigVAyiyew pigAmik 2056 dIeR pigAmik 454

481
16

A 2:16-70

17 18 19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

eyhisHkIyAvieR wMbilUewy EtrieR pigAmik 98 EbAsAyiyew pigAmik 323 EyAryew pigAmik 112 hAmieR pigAmik 223 gibArieR pigAmik 95 EbEehM pNiniv 123 enetAPAH pNiniv 56 anAETAH pNiniv 128 asHmAevH pNiniv 42 kirYH-eyyArIM, ekPIrA, ebey ERAH qI pNLiniv 743 rAmA, EgbA pNLiniv 621 miKHmAzH pNiniv 122 EbET,hAyi pNi niv 223 enEbA pNiniv 52 mgHbIzH pNiniv 156 lAM q mE pNi niv 320 hArIM pNiniv 320 ElAdH, hAdIdH , oAEnA pNLi niv 725 eyrIEhA pNiniv 345 esnAyA pNiniv 3630

51 52 53 54 55

bHbUH, hPA, h, bsH emhId, hzA, bEAsH, sIesrA, EtmAhH, ensIhA, htIPA.

zElAEmAeR B]tYAew pigAmik vrA+ EsAtAyi, hEsAEPerH, epdA, 56 yAlA, dEA, giE, 57 ezPtYAvH, hI, EpAEerH hebyIM, mi.
58

lyiel EjAliAM zElAEmA eR B]tYAew pigAmikL@M 392. 59 tAMEp EtEmelhH, Et-hz, ekbH, aA, E qI pN LiniH eyzElmiEl v. pe avH t yi AEywMbArA eN etLiyivAnAyil+
60

edlAyAvH, etAbIyAvH, enEAdA qivew pigAmik 652. 61 puErAhitAew wMbiniH+ hbAvH , hEAsH bsil A yi (gielyAdiel bsilAyiyew mkeL orA vivAhM ecyHtA ayAeLyM bsilAyiyew pigAmiyAyiA kk.) qivew pigAmik. v tL@ew wMbcriinAyi prtieyiluM keAnAyil. puErA hitArAyi EsvnM ecA, tL@ew pUvik puErAhitArAyiev etLiyiA av k}iil. ati nA av puErAhitArAyi Esvn mxHWiA k}iil. avew Epk puErAhitew pikyi Ecei il. 63v viBNemAM k}i etH rAjYADikAri rvi@. q ecNem eedvEAw EcAdiA QrImM ImM pEyAgiA k}i o puErAhitenver avH BNi oM BiA k}iil. 64-65 tiriek v sMGi qlAM wi 42,360 EpAyi. avew 7,337 B]tY AM B]tYkL@M ti epiil. 200 gAykAM gAyikmAM aveAM Ayi. 66 67 736 tirk, 245 EkAv k}utk, 435 ok, 6,720 k}utk qivyM avAyi. 68 sMGM eyzElmi yEhAvyew lyieli. aEA avew wuM bnATA, yEhAvyew lyM pNi yA tL@ew sAn nki. nziie lyM nii aEt lte avH lyM pNiyN mAyi. 69av tLAlAvu sAD n nki. lyM pNiyA av nkiy sADn veyAeyANH+ 1,100 pQH sVM, 5000 mInA evi, puErAhitew Ru vO. 70aen puErAhitM ElvYM mEtAM cilM eyzElmiElM @m lLiEl M nIi. lyiel gAyk, dVAr
62

puErAhitA verAeyA+ EyvA wMbilUewy eydA vieR pigAmik 973 37 ErieR pigAmik 1052 38 pzHrieR pigAmik 1247 39 hArImieR pigAmik 1017
40

Elvi EgAA vrA+ EhAdvYAvH wMbini EyvA, kdH m IEy qivew pigAmik 74 gAyk vrA+ sAPieR pigAmik

41

128

42

lyiel dVArpAlkAew pigA mik vrA+ zl M, Et, tEmA, abH , htIt, EzAbAyi qivew pigAmik 139.
43

lyiel viEzxEvlAew pi gAmik vrA+ 44sIhA,hsUPA, tb A EyAH , EkErAsH , sIyAhA, pAEdA 45 elbAnA hgAbA, abH, 46 hAgAbH, zmAyi, hAnA, 47 giE, gh, eryAyAvH, 48 ersI, enEAdA, gAM, 49 A, pAEsh, EbsAyi, 50 asHnA, emynY, enPIsY,

A 3:1-4:3

482
mAsM te EjAliyArMBic@. avew sEhAdrArAy puErAhitAM ElvYM eyzElmiEl EmAcitrAyi vvM qlAM avErAewAM EjAli wi. p M atiEmluM Aymver av eed vAlyM pNiytieR EntALAyi etrew. 9yEhAvyew lyM pNi EmEnAM vhicv verAe yANH+ EyvyM ayAL@ew puAM, kdHmIEyluM ayAL@ew puAM (eyd yew pigAmik),ehnAdAdieR pu AM ayAL@ew sEhAdrAM, ElvYM. 10 pNiA yEhAvyew lyieR awiR ek@ pNi pUiyAi. awi Ryew pNi k}iEA puErAhit A tL@ew puErAhitvOM Dric@. anrM av tL@ew kAhLvuM qw . sAPieR puA tL@ew lALL@M qw. yEhAvey sHt tiA av tL@ew AnLiellAM ni. mH yi AEyrAjAvAyi dAvIdH klicEpAel teyAyi atH. 11av tikrNgAnL@M sHtti gAnL@M pAwi. yEhAv nlvnAyti nA aven sHttik. aveR stY sH E nhM nitYmA qv pAwi. aEA qlAvM hAdMekAH Re kyM yEhAvey sHttikyM ecyH t . yEhAvyew lyinH aivArmiekAANv en ecyHttH. 12 qA v]puErAhit, ElvY, wM bnAyk qivri aDikM EpM kru. qekAeA atisurmA yi dYe lyei v] oAic@. putiy lyM kEA}AN v krtH. m@vrDikvuM hAdM ekAA viLiEA}Ayi av krtH. 13 zbHdM vLer derEAluM EkAmAyi. hAdieRyM kr c i lieRyM zbH d Evtiric R i yA k}iyA EkAlAhlmAyi averlAM wi AiytH.

pAlkA, lyEvlA qiv sMGiluAyi. mH yi AEylu kA avrvew sVM pNLi tAm sic@. yAgpIWM puiNiyu aen, }AMmAsi yi AEy jnt tL@ew sVM pNLiEl nIiyi. aAlH jneLl A M eyzElmi kumi. av oerAjnt yAyi oici. 2anrM EyAsAdAi eR punAy EyvyM ayAELAewA mAyi puErAhitAM ezyI EylieR punAy esb A Ebli EnAwM ayAELAewAmAyivErAwM EcH yi AEylieR eedvieR yAgpIWM pNi. tH bliyi tinANH av yi AEylieR eedv inH yAgpIWM pNittH. EmAezyew niymi pRyEAel teyANv a niictH. eedvieR vidA snAyi EmAez. 3 avH tL@ew ayArAy m@ jneL BymAyi. qA atv twmAyiil. av p}y aivAr iE te yAgpIWM pNiykyM atiE yEhAvyH EhAmyAg aikyM ecyH t . BAtiluM sAyAhHniluM av blikLi c@. 4anrM av EmAezyew niym i pRyEAel te wAri nA EGAxic@. tinALieR oAErA divsvuM av zriyAy qM EhAmyA gLic@. 5 atiEzxM av oAErA divsvuM EhAmyAgL@M pQmidiv sE v}ipAwkL@M yEhAv kli ci@ mu qlA v}ipAwkL@M eedv inH aiA wi. xHwAs]tM yEhAvyH jn sAnL@M bli kL@M smiAM wi. 6 aen, }AM mAsieR oAM divsM te Qyi AEylukA yEhAvyH blikL iA wi. lyM putiiNi yAetEpAluM avr ecyHt.

lyieR punniANM anrM twviniM tiriekvv kl@ev@kAM mrNiAM pNM nki. hArM vIH, olIev qi vyM av nki. av pNM elbA EnAnini EdvdAmr ekAuv tinH eewRukAM sIEdAkAM ntipEyAgikyM ecyH t . zElAEmA dYe lyM pNit EA ecyHtEpAel EdvdAwik smtIrpNmAy yAEPAviEl kmAM ekAuvrAnAyi av ew #hM. aeneyAe ecA pA sirAjAvAy EkAerzH avH avAdM nki. 8 atinA, ezytIEylieR pu nAy esbAEbluM EyAsAdAieR punAy EyvyM av eyzElmi qiyti EzxM rAM vxM rAM
7

z@ vIuM ly niANientier 1- 2 Edz vsivrilDik vuM eydAM ebnYAmIkAM qtirAyi. twviniM re@ vvrANH yi AEylieR eedvmA yEhAvyHH lyM pNiyetH z@ mnilAi. atinA z@ esbAEblienyM wMbnAT AeryM smIpicH en pRu, ni ANEjAlikH { aey shA yie. { nieLEAelyANH . niL@ew eedvEAwANH {L@M shA yinAyi AiARutH. aUriel rAjAvAy qs-hEA {eL view ekAuv nA mt { niL@ew eedvinH blikLici@mH. 3 qA esbAEb, Eyv, mH yi AEywMbnAykA qiv

483
en mRupwi pRu, Ev, {L@ew eedvienArAlyM pNiyA {eL shAyiA niAvil . yEhAv yHH lyM pNiyA {E k}iy. av yi AEylieR eedvmANH. pA sirAjAvAy EkAerzH {ELAwH en ecAnA klictH. 4 tH aver EkApixHWrAi. atinAl v eyder LA wi. lyM pNiytiniM aver ni/Ah ewvAM twyvAM z@ mi c@. 5 eydAetier vi tinH z@ sAEdYAgAer vzAi. lyM pNiyA eyd ew pripAwik twyA EdYAg A pl kArYL@M nirrM ecyHt. EkAerzH pAsiyew rAjAvAyi kAlM m}uvM dArYAEvzH pAsirAjAvA ver a w. 6 eyder twyA mieR BAg mAyi z@ rAjAvi kkLyH k EpAluM ecyHt. ahEzVErAzH pAsi rAjAvAy vxM av o ke}uti. eyzElM niANi entier z@ 7 piIwH ahHzxHwAvH pAsiyew putiy rAjAvAyEA avri cil eyderi prAtie@ekAH o k yc@. bizHlAM, miedAH, tAebEy qivM avew sMGie m@ cilmANH kyctH. arAmYs dAyi arAmYBAxyilANH av ahHzxHwArAjAvinH kH q}utiytH. 8 anrM EsnADipnAy ermM kArY dziyAy ziMzAyiyM eyzElMkAe tier o kyc@. ahHzxHwArAjA vinH av enyAeN}utiytH+ eesnYADipnAy erM, kArYdzi yAy ziMzAyi, nYAyADipA, \iEA Li, EpxY, qEr, bAbiElANY qiviwLiel jnL@ew t EdYAgA, zniel lAmY, 10 yIsundi pwiARu rAjY e m@ lLiElM zmrYAngr iElM mARiy zvuM mhmAy abnipjntyM q}utH, 11 ahHzxHwArAjAvinH, yIsu ndi pwiARu ayew dAs A q}utH. 12 ahHzxHwArAjAEv, au vi yc eyd view veiyi@ eH aRiyiA {LA#hi. ngrM vIuM pNiyA avri EA mikyANH. eyzElM o dxic ngrmANH. ngriel jn qlAyHEA}uM m@ rAjAAe tier klApM Aiyi@H. EA eyd awiR ek@kyM Bii pNiykyM ec@. 13 ahHzxHwArAjAEv, aH yMwi mnilAk. eyzElmM atieR BiikL@M vIuM nii
9

A 4:4-23

eA eyzElMkA tL@ew ni tieyAwtH avsAniiM. a yH kM tM av niM, etA}irM awyHM av ni M. pNemlAM ayH nxHwmA vuM. 14 { rAjAviEnAewA r vAditVmH. aeneyAe sMBvi tinH {A#hmil. atinA lANH rAjAvien vivrmRiyiA { Q kyyHtH. 15 ahHzxHwArAjAEv, ayH mu Bric rAjAAew Rik aH vAyiNemA { pRyAtH. eyzElMkA m@ rAjA Aetier klApM iyi tAyi ErKkLi ayH kANAM. m@ rAjAAM rAxH\M atH vLer zHnL@Aiyi. purAt nkAlte Q ngri DArALM klApL@Ayi! aArNA lANH eyzElM nziietH. 16 ahHzxHwArAjAEv, Q ngr vuM EkAkL@M punniieA ayH yIsundiyew pwiA RuBAgieR niyNM nxHwmAvuM.
17

aEA ahHzxHwArAjAvH mRupwi ayc@+ EsnADipnAy ermiM kArYdzi yAy ziMzAyiM zmrYyi vsi vM yIsundi pwiARu vsivM zMsk. 18 ni {yc k priBAx ewiy vAyic@Ek@. 19qni muAyi rAjAAew ErKk prtA {A rvi@. ErKk vAyic@Ek@. eyzElminH rAjAA etier klApL@AytieR nI o crime mnilA kyM ecyHt. miEA}uM klApL@M vipvL@M nwi o lmAyi eyzElM. 20eyzElmi liM yIsHndi pwiA Ru m}uv EdziM krAy rAjAAAyi. nitikL@M kvuM etA}irL@M rAjAA H lBici. 21 ni, ni avH pNi niA o kln nkNM. {A kliM ver eyzElmieR punniANM niivyHA rvAyiriNM atH . 22ArYLi vI}HcvrAtiri A EtYkM iNM. eyzElmi eR punniANM n avdi tH. EjAlik wA qniH eyzElminiM wt pNemA M ki@kyil. aen ahH z xH w ArAjAvi kieR o ti erviM kArYdzi yAy ziMzAyiM avErAewAmyAL@ kM vAyic@ ekAw. anrM av eyzElmiel eydew awE
23

A 4:24-6:3

484
eeyH aey aRiyiNem tinA avew EntAL@ew Eper}u tieywA { #hic @ . 11 av t mRupwi tANH+ sVieRyM miyewyM eed vieR dAsArA {. pl vx mH yi AEylieR mhAnAeyA rAjAvH niic lyM { puiNiykyANH. 12 qA {L@ew pUvik sV iel eedve EkApAlnAi. atinA eedvM {L@ew pUviker bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdH Ensrien lic@. enbUKdHEns Q lyM nziikyM jneL twvukArAi bAbiElANiEl ekA uEpAvukyM ecyHt. 13pE EkAer zH bAbiElANiel rAjAvAytieR oAM vxM te eedvieR l yM puiNiyA aEhM EtYkM rvi@. 14wAet eedvieR lyiniM mu ekAuv sVvuM eviyM EkAerzH teR vYAjeedvieR lyiniM puRewkyM ecyHt. enbUKdH EnsrANH av eyzElmiel ly iniM qwH bAbiElANiel vYAjeedvieR lyi ekAuvct. EkAerzurAjAvH sAD H n EzzHbrien (esbAEb) lic@. EzzHbrien EkAerzH Edz vA}iyAyM etrew. 15 anrM EkAerzH EzzH b ri EnAw pRu, Q sVvuM evi yM qwH eyzElmiel eedvi eR lyi tiriek vyH k. lyM mH qviewyAyiEvA aviewe punniik. 16a tinA EzzHb vH eyzElmi eedvieR lyinH awiR pNi. amt ver pNi w. qiluM niyM a pU mAyiil. 17 ni, rAjAvi EvNemi oQEdYA gik rAjkIyErKk priEzADiAM. EkAerzurAjAvH eyzElmi eedv ieR lyM vIuM pNiyA rvi@EvA qH aEA}RiyAmEl A . qiH ArYi nieL tImA niecH {eL aRiyiA o k yyHNEm. dArYAEvzieR kln atinA tni muAyi rAjA Aew ErKk prtA dArYAEvzu rAjAvH klic@. bAbiElANi Er Kk sUicitH KjnAvi te yAyi. 2qbtAnyiel o EkA yi o kwlAsH kei. EmdYA vizYyilAyi qbtAn. Li enyAyi q}utiyitH+ oQEdYAgik RiH+ 3EkAerzu rAjAvi eR oAM BrNvxi eyrUzEl

vLer EvgM EpAyi. av niAN EjAlikLiniM eyder twu. lyMpNi nii aen eyzElmiel eedvAly ieR pNi nilAe@. dArYA EvzH pAsirAjAvAytieR rAM vxM ver pNi wil. aEtsmyM hAyivAckM EA yew punAy esKrYAvM eedvi eR nAmi vcnM wi. eyd yiluM eyzElmilum eyder av EA/Ahiic@. 2aen ezytIEy lieR punAy esbAEbluM EyAsA dAieR punAy EyvyM eyz Elmiel lyieR pNi vIuM rM Bic@. eedvieR vAckerlAM av ErAewAM niH pNikeL EA/Ahii ci. 3 smyH yIsundiyew pwiARu Edze EdzADikAri ttHnAyi yi. tEnAyiyM ezt EbA esnAyiyM avErAewAmAyi vM esbAEblieRyM Eyvy ewyM pNi ecyHtekAi mv ewyM awEEpAyi. ttHnAyiyM ayAELAewAmAyivM esbA EbliEnAwM ayAL@ew L@kELAwM EcAdic @ , Q lyM en pu iNiRiA rANH ni vAdM ttH? 4esbAEbliEnAw av enyM wi EcAdic@, Q lyM pNiyiEleirivew Epk qeAeyANH? 5 qA eydEntAeL eedvM nirIiAyi. dArYAEvzHrAjA vinH vivr m}uv nM ver av H pNi niRuEivil. EkAerzu rAjAvH teR mRupwi ayyHMver av pNi w. 6 yIsundi pwiARu BAge EdzvA}iyAy ttHnAyiyM EzeT-EbA sHnAyiyM avErAewAmAyiv M dArYAEvzu rAjAvinH o kycti eR o pkH tA. 7 tANH ki eR pkH+
24

dArYAEvzurAjAvinH zMsk. 8 dArYAEvzurAjAEv, { eydA vizYyiEl EpAyi. mhAnAy eed vieR lyiEl { EpAyi. eydA vliy kl@k pEyAgic H lyM pNiyk yANH. av BiiEm vliy twil kk pti. atIv EyAew yANH pNik nwtH. eydA atY DVAnM ec@mH. vLer Evg ilv pNiytinA a EvgM tIEAM. 9 avew EntAELAw pNieyi cil EcAdY { EcAdic @ . { avErAw EcAdic@, Q l yM puipNiRiA rA nivAdM ttH? 10{ av ew EpkL@M EcAdic@. av erA

485
milu eedvieR lyei orviRi. rvi en pR i+ eedvieR lyM punnii ewe. bliyiA o l mAyiriM atH . atieR awiR pNiye. lyinH etARwi yr vuM etARwi vItiyM EvNM. 4ati eR @mtilinH mnir vliy kl@ kL@M onir twiyM AvNM. lyM pNiyew cilvuk rAjAvieR KjnAviniM qwNM. 5 eedvi eR lyi niew sV vuM eviyM atie tiriek yTAAn vyHNM. aveylAM enbUKdHEns eyzElmiel ly iniM qwH bAbiElANiEl ekAuvtANH. av eedvi eR lyi tiriek vyHNM. 6 atinA yIsundi pwi ARu Edziel aDikAriyAy ttHnyI, ezT-EbAsHnyI vi zYyi vsi EdYAgAEr, ni eyzElminiM mARi ni NemH dArYAEvzH q {A kli . 7EjAliAer ni zlYew tH. Q eedvAlyieR pNi twyA mitH. eyd EdzADikA riyM eydew EntAL@M a pu iNiye. eedvieR lyM mH qviewyAyiEvA aview e avr vIuM pNiye. ni {A Q rvu puRewvi . eedvieR lyM pNiy eydEntAH ni Q kArY ecyHt ekAwNM. pNieclvu m}uv rAjkIyB$AriniM ekAwNM. yIsundi pwiA Ru EdzniM niti piri ti niEvNM pNemwA. pNi niEpAkAtiriA etAe EvgMte ec@k. 9avH Evet lAM nkNM. sVnAy eedv i bliyiA av kAL ik, NAwk, Awk qivyA Eveti av nk. eyzElmiel puErAhit A EgAtH , H , vIH , eetlM qiv EcAdievi avH av nitYvuM mwAet ekAwNM. 10 sVnAy eedve Itiew A av bliyiA aet lAM eydpuErAhitA nk. qniM qeR puAMEvi AitinH puErAhitAH veyAe nk. 11 Q rvuwi {A n+ Q rvH eriluM lMGic A ayAL@ew vIiniH o twiyrM pRiecwM. qiH twiyrM ayAL@ew EdhilUew tiyiwM. ayAL@ew vIw o kArmA ver tkewkyM ec@M.
8 12

A 6:4-21

eedvM eyzElmi teR nAmM nilnii. Q rvu mAA mi etA rAjAvienyM vYiey yM eedvM prAjyewemA {A ktH. eyzElmiel Q lyM tkA eriluM mi cA eedvM ayAeL vDiemAeN eR vizVAsM. {A, dArYAEvzH Q rvi@. Q rvH Evgi pU mAyM asriewe! lyieR pUIkrNvuM smNvuM 13 atinA, yIsundi pwiA eRryilu EdzADikAriyAy ttHnyi yuM ezT-EbAsHEnyiyM avew sh vkM dArYAEvzurAjAvieR rvH aEAe pUmAyM asri c@. 14aen eyd mA ly niANM w. vAcknAy hAyi yewyM EAvieR punAy esKrYA vieRyM EA/AhnA av vij yikLAyiI. av lyM pNi pUmAi. yi AEylieR eedvi eR kln asriAnAyi a en ecyHttH. pAsirAjAArAy EkA erzH, dArYAEvzH, ahHzxHwA qi vew kl n kLsritiM wi EviyAyi aen ecyH t tH . 15 dA mAsieR mAM divsM l yMpNi pUmAyi. dArYAEvzurAjAvi eR RAM BrNvxilAyi atH. 16 anrM yi AEyjnt atYAhAd EAew eedvieR lyM smi /vM ekAAwi. puErAhitM El vYM vAsini tiriek v vM EGAxLi pew. 17 Q rItiyilANH av eedvieR lyM smict+ Ru kALk, Ru H NAwk, nARu Awk qivey av aic@. pH EkAlAwkeL av m}uv yi AEyli M Evi pApbliyAyi aik yM ecyHt. yi AEyliel oAErA EgA iM oAErA EkAlAw vItM. 18anrM av tL@ew puErAhiteryM ElvYer yM eyzElmiel eedvieR ly i EsvnM ecA gNM gNmAyi tiric@. EmAezyew pusHtki pRy EAelyANvr ecyHttH. epsh oAM mAsieR ptinAlAM divsM twviniM EmAcitrAyi v ey d epsh EGAxic@. 20puErAhit M ElvYM sVyM Ikric@. av sVyM IkricH epsh EGAxi A tAeRw. twviniM EmAcit rAyi v qlA eydMEvi El vY epshAAwien ekA. t L@ew sEhAdrArAy puErAhitM tteyM Evi avren ecyHt. 21atinA twviniM EmAci trAyi v m}uv yi AEylukAM
19

A 6:22-7:21

486
yH ahzxwA H H H rAjAvieR kH 11 q A o puErAhitM aYApk mAyi. yEhAv yi AEyli n kiy klnkeLyM niymeLyM pi ayAH nl aRivAyi. a hH z xH w ArAjAvH , aYApknAy q yH nkiy kieR o pkANitH+ sVnAy eedvieR niym ieR aYApkM puErAhit mAy q yHH ahHzxHwArAjAvH q}u+ zMsk! 13{A Q rvu n+ yi AEyliniM v etArAM, puErAhitEnA ElvY EnA ke; qeR rAjY vsi avH q EyAewAM EpAkNem i EpAkAM. 14 q A, {AM qeR }H pEdz krM nie ayyH. nI eyd yiElM eyzEmiElM EpAkNM. nieR jnt eedvieR niym qen asriev kAk. niymM nin sVmAyH. 15 {AM qeR pEdzkM yi A Eyliel eedvinH sVvuM evi yM t. eedvM eyzElmi vsi . Q sVvuM eviyM nI ekAuEpAkNM. 16bAbiElANiel qlA vizYkLilUewyM nI EpAkNM nieR jnLini puErAhitri niM ElvYriniM sAn EzKrik. sAn eyzEl miel avew eedvieR ly i EviytA. 17 kALkeLyM NAwkeLyM AwkeLyM vAA Q pNM pEyAgik. blikELAewAM EpAEk DYAnYblikL@M pAnIyyA gL@M vAuk. qiH av eyz Elmilu yEhAvyew lyiel yAgpIWi bliyik. 18ati EzxM micm sVvuM eviyM niM mH eydM xH w M EpAel eclvAAM. niL@ew eedv e sxHwnA tri a eclvAk. 19 sADneLl A M eyzElmiel eedvieRywE ekAuEpAvuk. niL@ew eedv ieR lyi rADnyH tANH aveyAe. 20niL@ew eedv ieR lyiEl meeiluM wi EvNemei aveylAM ni lBiM. niAvzYm etM vAA rAjAvieR KjnA viniM pNemwAM. 21ni, {A, ahHzxHwArAjAvH Q rvu n + yIsundi pwiARH rAjA vieR pNM kilu qlAvM q yHH vzYmetlAM ekAwNem H {A kli. q A o puErA hitM sVnAy eedvieR niymL@ew aYApkmANH. et
12

epshAsdY k}ic@. rAjY vsi vew avsHt mlM a rAytinA m@v sVyM Ikri kyM ecyHt. IkrievM eps hABNi pekAu. yi AEyli eR eedvmA yEhAvyewyw shAyinAyi EpAtinANv aen ecyH t tH . 22atYAhAdEAew av puLiilA aieR /vM q}u divsM ekAAwi. aU rAjAvieR mn+iti mAieAH yEhAv aver hAdcirAi. atinA aUrAjA vH, eedvieR lyniANinH aver shAyikyM ecyHti. q A eyzElmiEl v tienAe EzxM pAsirAjAvAy ahH z xH w AvieR BrNkAlH q A bAbiElANiniM eyzEl miEl v. esrAyAvieR punAyi q A. asrYAvieR punAyi esrAyAvH. hiIyAvieR pu nAyi asrYAvH. 2hiIyAvH zl mieR pu. zlM sAEdAieR pu. ahIbieR punAyi sAEdA H. 3amrYAvieR punAyi ahI bH . asrYAvieR punAyi amrYAvH. emrAEyAieR punAyi asrYAvH. 4emrAEyAH esrhYAvi eR pu. esrhYAvH, iyew pu. i. buiyew pu. 5bui abI vyew pu. abIvA PIenhAsi eR pu. PIenhAsH qelyAsAri eR pu. t puErAhitnAy ah ErAeR punAyi qelyAsA. 6 bAbiElANi niANH q A ey zElmiEl vtH. q A o aYApk nAyi. EmAezyew niymM ayA nAyRiyAmAyi. yi AEylieR eedvmA yEhAv nkiytANH EmAezyew niymM. yEhAv q EyA ewAmAyitinA ahHzxHwArA jAvH q A vzYeetlAM nki. 7 DArALM yi AEylukA q EyAewAM v. puErAhit, ElvY, gAyk, dVAr pAlk, lyEjAliA qivrAyi av. ahH z xH w ArAjAvieR }AM BrNvxilAyi av v tH. 8ahHzxHwAvieR }AM BrNv xiel aAM mAsilANH q A eyzElmi qiytH. 9 q yM sMG vuM oAM mAsieR oAM tIyti te bAbiElANiniM tiric @ . aAM mAsieR oAM tIyti ayA eyzElmi qi. yEhAvyA eedvM q EyAewAmAyi. 10q A teR m}uv smyvuM yEhAvyew niymM pWivAM asrivAM p EyAgic@. yi AEyjntey yEhAv yew niymL@M klnkL@M pWiiN emH q A #hic@. yi AEyli niym asriti jn eL shAyiNemM ayA # hic@.

487
lAM vLer EvgiluM pUmAyM ec@k. 22q yHH yM sADn nkNM+ Ru tAlH evi, Ru EkA EgAtH, Ru bAtH q, Ru bAtH vIH, vzYinH H. 23 q yH nkewNem sV iel eedvM klicetlAM qyM EvgiluM pUmAyM ayA nkiyiriNM. sVnAy eedv ieR lyiEvi aetlAM ec@k. qeR rAjYiEnA qeR puAEA qtiEr yEhAvyew EkApM AtinH {LA#hi il. 24 puErAhitA, ElvY, gAyk, kAvA, lyEjAliA, ly iel m@ EjAliA qivereA eAe krM awitH niymi vimAeNH {A nieL aRiyi AnA#hi. av krEmA rAjAvi kEmA m@ nitikELA ekAwE til. 25q A, nin nieR eedv iniM lBic jH{AnM pEyAgi tiM mtnYAyADipAeryM BYrnYAyADipAeryM etre wtiM nie {A aDikAre w. v yIsundi pwi ARu qlA jnL@ewyMEm nYA yviDi nwM. niL@ew eedvi eR niymLRiyAvuvewEm nYAyADipA viDi nwM. e iluM niym aRiyiele i nYAyADipA aver niymeLi pWiiNM. 26ni L@ew eedvieR niymEmA rAjAvi eR niymEmA asriAtiri v ziiewNM. ieR kAWi nYmsric H aver vDziyH viDikEyA nAwkwkEyA av ew vsH t vkk kuek@kEyA twviliwkEyA EvNM. H q A eedve vA} new pUv i kew eedvmA yEhAv vA}Hev. eyzElmi yEhAvyew lye mhtVew key zyM rAjAvieR mniludi ic eedvmA. 28 rAjAvieRyM aEhieR pEd zkewyM DAn EdYAgAewyM mi yEhAv teR stYmAy sHEnhM qEAw kAi. yEhAvyA eedvM qEAewAmAyi. aete eeDrY ewiyi. yi AEyEntAeL qEAewAM eyzElmiElEpAkA {A omic@ i.
27 2

A 7:22-8:18

PIenhAsieR pigAmikLiniM EgEzAM; QTAmArieR pigAmikLi niM dAnIEy, dAvIdieR pigAmik LiniM hzH; 3ezKnYAvieR pi gAmikLiniM pAERAzieRyM esK rYAvieRyM pigAmikLM m@ 150 EpM; 4 phH - EmAvAbieR pigAmikLi niM esrhYAvieR pu qelYEhA EvnAyiyM mH Ru puxAM; 5 sUvieR pigAmikLiniM yhA sIEylieR punAy ezKnYAvM m@ mRu puxAM; 6dIeR pigAmi kLiniM EyAnATAeR punAy ebdM mH ap puxAM; 7lA mieR pigAmikLiniM aTlYA vieR pu eyzAvM mH q}up puxAM; 8 ezPAtYAvieR pigAmi kLiniM mIKAEylieR punAy esbdYAvM mH qp pxAM; 9 EyAvAbieR pigAmikLiniM ey hIEylieR punAy obdYAvM mH 218 puxAM; 10bAniyew pigAmik LiniM EyAsPYAvieR punAy ezElAmIM m@ 160 puxAM; 11Eb bAyiyew pigAmikLiniM EbbA yiyew punAy esKrYAvuM mH p e@ puxAM; 12asAdieR pigA mikLiniM hAeR punAy EyA hAnAM mH i puxAM; 13 aEdAnIAmieR pigAmikLiniM Lyvrini qlIEPelH eyyI Ey, ezmAvH qivM mH aRup puxAM; 14bigVAyew pigAmik LiniM QTAyiyuM sRuM mH q}up puxAM. eyzElmiEl mwM ahvAyiEleA}u ndiyew kr yi sELiA {A (q A) aver eylAM viLic@i. aview { m divsE pALymwic@. jn i puErAhiteiluM ElvYriel H {A mnilAi. 16atinA {A Q EntAeL viLic@ vi. qlIEy es, arIEy, ezmAvH, qnATA, yArIbH, qnATA, nATA, esKrYAvH, emlAM. EyAyArIbienyM qnATAen yMwi {A viLic@. (aYApkrAyi v.) 17aver {A EAvieR awEyc @ . kAsiPYAngriel EntAvAyi EA. EAviEnAwM ayAL@ew buELAwM qA pREy etH {A avErAw pRi. kAsiPYAyiel lyi <x nw kyAyi ayAL@ew bu. eed vieR lyMpNiH EA { pNiAer ayc @ ttinAyi {Anver EAvieR awEyctH. 18 eedvM {ELAewAmAyitinA EAvieR bu Q L@keL {L@ew awElyc@+ mhiyew pigAmikLiniM jH{A niyAy EzrbYAvH . Elviyew puArielAvnAyi mhi.
15

EyAewAM mwu wMbnATA qEAewAM (q A) bAbiElANi niM eyzElmiEl v wMb nATA vrA. ahHzxHwArAjA vieR BrNkAlANH { eyzEl miEl vtH. EpkL@ew pik tA+

A 8:19-9:1

488
rM {A pu puErAhitA ErAwM pRu+ niL@M Q sADnL@M yEhAvyH viLA. niL@ew pUvikew eedvmA yEhAvyH jn nkiytANH Q eviyM sV vuM. 29atinA veyAe EyAew sUik. eyzElmiel lyEntA eL niLv liMver niAN vyew rvAditVM. DAn ElvYEr yM yi AEyliel wMbnATAeryM niLv liNM. avrtH iEnAi eyzElmi yEhAvyew lyiel mRikLi vyHM. 30 atinA, q A ieAw sV vuM eviyM viEzxvsH t L@M puErAhitAM ElvYM sVIkric @ . eyzElmiel eedvieR lyi ElH av ekAuvrNemH av niE ziei. 31 oAM mAsieR pAM divsM { ahvAndiryiniM eyz ElmiEl yAyArMBic@. eedvM { ELAewAmAvukyM v}iyiluwnILM z@LiniM kAriniM { eL rikyM ecyH t . 32anrM { eyzElmi qi. mdivsM {Lview vimic@. 33nAlAM divsM { lyiElecH sVvuM eviyM viEzxvsH t L@M i EnAi. aveylAM { puErAhit nAy QriyAvieR pu emErEmA ien lic@. PIenhAsieR pu nAy qelyAsA emErEmAiEnAewA mAyi. ElvYM Eyvyew pu EyAsAbAdM biviyew pu EnAvdYAvM avErAewAmAyi . 3 4{ qlAM qkyM kyM ecyHt. anrM { ek M q}utivc@. 35 atiEzxM, vAsiniM sV EdzE mwiv eydA yi A EylieR eedvi EhAmyAg aic@. av m}uv yi AEyli mAyi etAiyARH NAwkeLyM q}u piEy}H AwkeLyM pH EkAlAwkeLyM pApbliyAyi aic@. aetlAM yEhAvyH EhAm yAgmAyi. 36 anrM av ahHzxHwArAjA vieR kH rAjkIyEntAM y Isundi pwiARu rAjADikArik M nki. qiH EntA yi A EyjntyHM lyiM tL@ew piN KYApic@.

19

20

Elvi, yi AEylieR puAri elArALAyi. EzrbYAvieR puAeryM sEhAdrAeryM ayyHkyM ecyHt. wMb iniM ek ptien@ Ep Ayi. emrAriyew pigAmikLiniM hzbYAvienyM eyzAAviEn yuMwi av {L@ew awE yc@. avew sEhAdrAEr yM anrvAEryM av ay c@. wMbiniM ek p EpAyi. lyM pNiAri 220EperyM av ayc @ . dAvIdM DAn EdYAgAM, ElvYrM shA yiA etrewuvrAyi avew pUvik. aveweylA vewyM Epk pikyiluH.
21

aview ahvAndiyew tIr vcH {eLlAvM pvsiNemH {A (q A) KYApic@. tL@ew eedvi eR mi sVyM vinItrAtinA yi atH. {M {L@ew ik M {L@ew sAm#ikM o suri tmAy yA nEktinH eedvEAwEp iA {LA#hic @ . 22{L@ew yAyi suryHAyi ahHzxHwA rAjAviEnAw pALAeryM tirAer yM ayyHNemH vzYewA qni l EtAi. v}iyi z@L@Ayi . { rAjAviEnAwH o kArYM pR itinAlANH sMrNM vzYe wA { l EtAiytH. {L@ ew eedvM avni vizVsi oAErA vYiyewyM ewyH. qA av niniM tiriyvEnAw av EkA pikyM ec@M qANH { a hHzxHwArAjAviEnAw pRtH. 23ati nA { pvsikyM {L@ew yAeyi eedvEAw Aik yM ecyHt. 24 anrM {A EntALAy puErAhi tAriniM pu Eper etre w. EzrbYAvH, hzbYAvH, avew p sEhAdrA qiver {A etr ew. 25eedvieR lyinA yi nke eviyM sVvuM {A i. sADn {A etrew pu puErAhitmAyi nki. a hHzxHwArAjAvuM aEhieR pEd xHwAL@M aEhieR DAn EdYAg AM bAbiElANilu yi AEylu kAM eedvieR lyiEl n kiytANH sADn. 26aetlAM {A i. aRU tAl evi yAyi. Ru tAl eviA L@M sADnL@M Ayi. 27wAet p sVAL@M {Anv nki. pAH yirM tAzH BAr mAyi. sVEALM vily miiy oAwiluAiy mEnAhrmAy ru pAL@M {Anv nki. 28an

eydArlAvmAy vivAh { veylAM nivhic@ k}i EA yi AEyliel jnEntA qeRyw v. av pRu, q A, yi AEyjnt { @M vsi m@ jntkLini Evep@ jIviciil. puErAhitM ElvYM EvRi@

489
k}iiil. knAnY, hitY, eprisY, eybUsY, aEAnY, EmAvAbY, Qji pHkA, aEmArY qivew dxHv] ikL@ew sVADInilANH yi AEy jnt. 2 yi AEylukA { i lumvmAyi vivAhbmAi. vizixHwjntyAyiriEvrANH yi A EylukA. qAliEA av t @M vsivmAyi kliri. yi AEyjntyew EntAL@M DAn EdYAgAmANH ArYi etAy mAt]k kAiytH. 3 {Ani EkEA vlA etyAyi. atinA {AeneR EmliyM nIL AyvuM vlic@kIRi qeR d+KM kwiic@. {AeneR tlyiniM tAwiyiniM ErAm pi}u. {A e{iriciEpAyi. 4aEA, eedv ieR niyme driciverAe ByviRc@. vAsiniM mwi v yi AEylukA eedvEAw vizV sHtrAyiil qtinAlANH BytH. {A e{iric@ EpAyi. sAyA bliyAMver {A tAe}yi. av erlAM qeR iluM wkyM ecyHt. 5 anrM, sAyAbli smymAy EA {Aen}uE@. aviwiriEA {A qni te nANEwAiyi . qeR nIL AyvuM EmliyM kIRiyi. {A mi niH qeR eekk qeR eedvmA yEhAv 6 yH Ener viric @ . anrM {A en Aic@+ qeR eedvEm, nieR mK EnA A qni lEtA. kArNM {L@ew pAp {L@ew tlyH mkLiElytinA {A li. {L@ew pApM sVEALM yiri . 7 {L@ew pApM {L@ew pUvi kew kAlM mt ver vLer vLer yH. { pApM ecyHttinA { L@ew rAjAAM puErAhitM zii e@. viEdzrAjAA {eL mi kyM {L@ewyAL@keL twvukArAyi ekAu EpAvukyM ecyHt. rAjA A {L@ew sH kvewk yM {eL apmAnikyM ecyHt. M aen teyANH. 8 qA owviliEA nI {ELAw kANYM kAi. {Li ciler o anY Edze vAsiniM rew vAM Q vil vrAM nI avdic@. yEhAEv nI { { L@ew awiminiM zVAsvuM putieyA jIvitvuM t. 9aet, { awimkLAyi pE {eL qe EM awimkLAyi wrA nI avdi cil. nI {ELAw kN kAi. pAsi rAjAvieneAH nI {ELAw kN kANiic@. nieR lyM nzii e@. pE nieR lyM puiNi RiA nI {H putiy jIvitM t. eedvEm, eydyHM eyzEl miM sMrNEmkA o EkA pNi yA nI {eL shAyic@.
10

A 9:2-10:2

eedvEm, {LiEA niEAew pRyM? nie asri { vIuM niiyiri! 11eedvEm, nI nieR dAsArAy vAckrilUew klnk { t. nI pRu+ ni ec tAmsic@ sVmAA EpA lM amAy lmANH. aview vsi jn ecyH t iri vliy tikLAlANH atH amA ytH. Q l qlAyiwM av vLer tik ecyHt. av tL@ew pApLA Q Edze mlinmAi. 12 atinA yi AEylukAEr, avew ikeL vivAhM k}iA niL@ew ikeL avditH. jnELAw EcrtH! avEwetAM vzYewtH! qeR kl n kLsric @ ekAH ni zrAyiriAM Edze m}u v nymBviAM k}iyM. wAet niH Q lM eekvzM vyHAM niL@ew ik nkAM k}iyM. 13 { sMBvic drit { L@ew te vI}HcyANH. { tik ec@kyM DArALM aprAD A kyM ecyHt. qA, {L@ew eedv mA nI { ahictiniM vLer R ziEy { tZ. { ekAwMpApLA ecyH t i tH. { kw zi lBiEiy mi. {Li ciler o anYEdz e vAsiniM rewA nI avdikEpAluM ecyHt. 14atinA nieR klnk lMGietH { RiyAM. { aver vivAhM k}i ApAwil. av dxHv]ik ec@ . eedvEm, { wM aver vivAhM k}icA nI {eL nzii emH {RiyAM! aEA yi A Eyjntyi ov EpAluM avEzxi kymil. 15 yi AEylieR eedvmA yEhA Ev, nI n niRvnA! EA}uM {Li EREper nI jIvEnAew vi@. aet, { aprADikLANH! {L@ew pApM mlM {LielAvM nieR mi niAM pAwil.

10

jn pApM sti q A AikyM stM nwkymAyi. eedvieR lyi mi ayA kWinmAyi krykyM nmsH k rikymAyi. q A aen ecyHtekAiriEv, OIkL@M puxAM ikL@mwu vlieyA sMGM yi AEylukA ayA @M wi. avM vLeryDikM nil viLiAyi. 2 anrM, lAmi eR pigAmikLielArALAy eyhIEy lieR punAy ezKnYAvH q EyAw sMsAric@. ezKnYAvH pRu, { eedvEAw vizVsH t rAyiil . { { @mver vivAhM k}ic@. pE, {Len ecyHti@e

A 10:3-24

490
M v. { vLer gQrvm pAp ecyHtiritinA Q zHnM oEA rEA divsii { prihriAnAvil. 14view wiyiri qlAvMEvi new EntAA tImAnemwe. anrM viEdzvnit ey vivAhM k}ic, new pNLi luLL oErAM o niitsmyH eyzElmi oEcre. av mA ErAwM tL@ew pNLiel nYAyADi pAErAwM oM view vre. aEA eedvM nEAw aveR EkApM av sAniiM. 15 tAM Ep mAM Q ptietirA yi. asAEhlieR punAy EyA nATAM tiVyew punAy yhHes yAvumAyi av. emlAmM ElvY nAy zebTAyiyM ptietirA yi. 16 aen, eyzElmiEl mwiv yi AEylukA pripAwi aMgIk ric@. wMbnATAer puErAhitnAy q A etrew. oAErA EgAi niM ayA oAErAer etrew . Ep viLicANH oAErAeryM etr ewtH pAM mAsieR oAM divsM, etrewe qlAvM t L@ew oAErA sAhcrYvuM pWiAni. 17 oAM mAsieR oAM divsM av viEdzOIkeL vivAhM ecyHtvmA y cc pUIkric@. viEdzOIkeL vivAhM k}icvew pik 18 viEdzvnitkeL vivAhM k}ic puErAhitew pigAmikLAyvew Epk+ EyAsAdAieR punAy Eyvy ew pigAmikLiluM EyAvyew sEhA drAriluM epv+ myEzyAvH, qlIEy es, yArIbH, egdlYAvH. 19averlAM tL@ew BArYmAer EpiAem vA nki. pie avErAErAM i piniM oAErA NAwien vItM aprADbliAyi nki. tL@ew ap rADM mlmANH avren ecyHttH. 20 ErieR pigAmikLi niH hnA niyM esbdYAvM. 21 hArImieR pigAmikLiniH my EzyAvH , lIyAvH , ezmAvH , eyhI Ey, IyAvH qiv. 22 pzH rieR pigAmikLiniH + qElYAEvnAyi, myEzyAvH, yizHmAEy, enTnEy, EyAsAbAdH, qelyAsA qiv. 23 ElvYriniM viEdzvnitkeL vivAhM k}icv vrA+ EyAsA bAdH, ziemyi, EklAyAvH (eklItA qM viLiew), epThYAvH , eydA, qlIEyes. 24 gAykriniM viEdzvnitey vivAhM k}icv+ qlYAzIbH. pARAvukAriniM viEdzvnitkeL vivAhM k}icv+ zlM, EtelM, Qri.

iluM yi AEylinH niyM tIyH vkyH . 3EA { {L@ew eedvi mi o krARuAkyM OIkeLyM avew ikeLyM pRyyHkyM ecE. q yewyM eedvieR niymELAw drvu pul vewyM pEdzLsri tinA {Len ec@tH. { eedvieR niymM asriM. 4 q A, q}uE. nieR rvA ditVmAeNiluM { nie piN yHM. atinA eeDrYEAew aen ec@k. 5 atinA q A q}uE@. tA pR etAe ecAemH ayA DAn puErAhitereAuM ElvYereAuM yi AEylukAereAuM stYM ecic@ 6 anrM q A eedvieR lyi miniM EpAyi. qlYAzIbieR punAy eyEhAhAnAeR mRiyiEl ANH q A EpAytH. aview vcH q A oM tikEyA wikEyA ecyHtil. eedvklnk lMGicH mwieyiy vAsikeLiEyAH vLer d+Kit nAyitinAlANH q A aen ec yH t tH . 7anrM ayA eydyiluM eyzElmilum ql A yiwLiElM o sEzmyc@. vAsiniM mw iv m}uv L@kELAwM eyzEl mi sELiAnAyi sEzM. 8 m divsii eyzElmiel AvnArAyAluM ayAH teR vsH t vkkeLl A M nxH w mAM. DAn EdYAgAM mAmANH tImA nemwtH. wAet ayAH tA vsi le jntyielArALAyiri AM sAYml. 9 atinA eydyewyM ebnYAmI eRyM wMbLie ql A vM m divsii eyzElmi oEc. optAM mAsieR p tAM tIyti qlAvM lymH o wkyM ecyH t . sELnieR kArNM mlvuM kn m} mlvuM av vlAet viRci. 10aEA puErAhit nAy q A q}uE@ni pRu, ni eedvEAw vizVsH t rAyi il. ni viEdzOIkeL vivAhM k}ic@. aen ec@kv}i yi AEy lien ni wt pApniBrmAi. 11 ni, ni pApM ecyHttAyi yEhA vEyAw @pRyNM. niL@ew pUvi kew eedvmA yEhAv. yEhAv yew kln ni asriNM. ni iluM vsivriniM ni L@ew viEdzBArYmAriniM sVyM Ev piriyk. 12 aEA, aviewwiyi sMGM m}uv q yH mRupwi nki. av vliy zbHdi en pRu, q A a nYAyM te! nI pRy kArY { ecNM. 13pE vi ew DArALM EpH. EA}Ake, nl m} ymAytinA { puR niA

491
25

A 10:25-44

yi AEylukAriniH viEdzvnit keL vivAhM k}icv+ pAErAzieR pigAmikLiniM+ rmYAvH, yiiyAvH, mIyAvH, mIyAmI, qelyAsA, mIyAvH, ebnAyAvH. 26 lAmieR pigAmikLiniM+ mT nYAvH, esKrYAvH, eyhIEy, abHdi, eyErEmAH, lIyAvH. 27 sUvieR pigAmikLiniM+ qElYAEvnAyi, qlYAzIbH, mnYAvH, eyErEmAH, sAbAdH, asIsA. 28 EbbAyiyew pigAmikLiniM+ eyEhAhAnA, hnnYAvH , sb A yi, aeTlAyi. 29 bAniyew pigAmikLiniM+ eml A M, ml H , adAyAvH , yAbH , ezyA, eyErEmAH. 30 phHEmAvAbieR pigAmikLi niM+ adHnA, eklA, ebnAyAvH, my EzyAvH, mnYAvH, ebslEy, bi vi, mne. 31 hArImieR pigAmikLiniM+ qliEyes, yiIyAvH, mIyAvH,

ezmAvH, ziemEyA, 32ebnYAmI, ml H, ezmrYAvH. 33 hAmieR pigAmikLiniM+ menAyi, mA, sAbAdH, qlIEP elH, eyErmAyi, mne, ziemyi. 34 bAniyew pigAmikLiniM+ my dAyi, a%AM, QEv, 35ebnAyAvH, Eb edyAvH, eklUM, 36vnYAvH, emErEmAH, qlYAzIbH , 37mnYAvH , emnAyi, yAsu. 38 biviyew pigAmikLiniM+ ziemyi, 39 EzelmYAvH , nATA, adAyAvH , 40 mKHnedbAyi, zAzAyi, zArAyi, 41as erEy, EzelmYAvH , zmrYAvH , 42zlM, amrYAvH , EyAEsPH . 43enEbAvieR pigAmikLiniM+ eyyIEy, mii YAvH, sAbAdH, esbInA, yAyi,, EyAEv ebnAyAvH. 44 verlAvM viEdzvnitkeL vivAhM k}icvrAyi. avri cileAe BArYmAri ikL@m Ayi.

492

enehmYAvH
1
enehmYAvieR An hKlYAvieR mk enehmYAvH pR vAkLANiv. enehmYAvH q {A kiEsvH mAsi tlAn ng rmAy znilAyi. ahHzxHwArA jAvieR ptAM BrNvxmAyi atH. 2 {A znilAyiEA qeR sEhAdrAri ovnAy hnAniyM EveR cilM eydyiniH aview v. avErAw {A aview vsik yAyi eyderi EcAdic@. twvi ni repwkyM aEA}uM eyd yi vsikyM ec@kyAyi eydrAyi av. eyzElM ngr eiyM {A avErAw EcAdic@. 3 hnAniyM ewyvM mRupwi pR u, enehmYAEv, twvini r eH eydyie tAmsi eyd vLer }ilANH . av vliy zHnLiluM nANEwilumANH. qeA, eyzElmieR mti wi uvIM vAtiluk tIyielriuM kiwu. 4 eyzElMkAeriyM mtilieni yM kArM EkEA {A mnS kli kru. pvsic@M sV iel eedvEAw Aic@MekAH ER divs k}ic@. 5pie {A eedvEAwH en Aic@, sViel eedvmAy yEhAEv, mhAM zmAy eedvM nIyAN ElA. nie sHEnhikyM nieR klnk asrikyM ec@ vErAw sHEnhieR krA pAli eedvM nIyANelA. 6 rAvuM pkluM Aic@ekAiri nieR Q dAseR An ivA dyvAyi kM kAM RENEm. nieR dAsrAy yi A EylukA EviyA {A A itH. {, yi AEyjnt niEAw ecyH t ql A pApL@M {A RRupRuekA_. {AM qeR pitAvieR wMbvuM niEA w pApM ecyHti@eH {A RRu pRuekA_. 7 {, yi AEy jnt, niEAw niYmAyi epmARiyi ri. nieR dAsnAy EmAezyH nI nkiy klnkL@M cL@M viDi kL@M { asriciil. 8 nieR dAsnAy EmAezyH nI n kiy zAsnk dyvAyi oAENem, nI EmAezEyAwH en pRuvElA, ni yi AEyjnt vizVsHtr eli {A nieL mRRu rAxH\ iwyiEl citRic@kLyM. 9qA ni yi AEylukA qiEl tiric@vrikyM qeR klnk a srikyM ecyHtA, citRiEAy ver ElAkieR ql A BAg niM-miyew aRRniAyAluMqeR nAmM ApiA {A etr ewiri EdzH, {A tiri c@ekAuv EcM. 10 nieR dAsAM nieR jnvu mANelA yi AEylukA. nI nieR mhAzi pEyAgicH aver EmAci ic@. 11aekAH yEhAEv, nieR Q dAseR An EkENEm. nieR nAmEAwH drvu kANiA nA#hi dAsAew An EkENEm. yEhAEv, {A rAjA vieR pAnpAM qwvnAeN ninRivutANelA. atinA {A H rAjAviEnAw shAyM Etw EA nI qe shAyiENEm. rAjAvien sEAxiiti qni vijyM tErNEm. enehmYAvien rAjAvH ey zElmiElyy H ahHzxHwArAjAvieR ptAM BrNvxiel nIsAmAsi ori rAjAvieR mui ekAuevc vIu {A rAjAvinH qwekAw. rAjAvien Esvic @ ekAiEA meAriluM {A d+KitnAyiil . qA EA {A d+KitnAyiri 2 . a k rAjAvu EcAdic@, nin dInmEA? qekAANH nI vLer d+KitnAyiritH . nieR mni d+KM niRtAyi qni EtA. aEA {A vLeryDikM Epwici . 3vLerEyeR Epwic@ekAAeNiluM {A rAjAviEnAw pRu, rAjAvH qeM jIvicirie! qeR pUvi ker awiyiri ngrM nzic@ kiw . atieR vAtiluk tIyi nzi c i ri. tANH qeR d+KinH kArNM. 4 aEA rAjAvu EcAdic@, {A q ecNemANH nI #hitH? mRupwi pRyti mAyi {A sViel eedvEAw Aicu. 5 pie {A rAjAviEnAw@ pRu, tH rAjAvien sEAxiiei a EyAw {A nlvnAyiei, eyd yi qeR pUviker awiyiri

493
eyzElmiElH qe ayyH NM. aviewEAyi ngrM qniH pui NiyNM. 6 rAjAvieR oM rAjH{iyM i. rAjAvuM rAjH{iyM qEAw EcAdic@, nieR yAyHH qnA EvivM? nI q mwivM? qe yA ayyH A rAjAvi sEAxmAyi. aekAH qeR mwi vrvienRicH {A orvDi pR u. 7Mwi rAjAviEnAw pRu, EveRA shAyM wi ecyH tvA ayH stmAeNi {A EcAdi e. yUIsHndi pwiARu Edz Liel gvmAH ekAwA dy vAyi Rc@ kk trik. eydyiEl yAyi avew EdzLilUew suritnAyi kwEpAkA st inH Q kk pkriM. 8vAtilu kL@M mtilukL@M lyieR RRumti lukL@M qeR vIwM pNiytinAvzY mAy knm mrwikL@M qniEvNM. atinAyi ayew vnpAlknAy sAPiM o kH tmARAkNM. kkL@M {A aEpic svvuM rAjAvH qni t. kArNM eedvM qEAwH kNyvnAyi. 9 aen yIsundi pwiARu EdzLieli gvmAer kH rAjAvu tyc kk {A ekAw. pwnAykAeryM tirwyALikeLyM rAjAvH qEAewAM ayci. 10{A ec@kyAyi kArYeLi aRi ruEpAyi, sblM EtAbI yAvuM. yi AEylukAer shAyiA ErA vi@e EkH av vLer yDikM EkApic@. sblH EhAErA kArM EtAbIyAvH aEAkArnAy EdYAgmAyi. enehmYAvH eyzElmieR mtiluk priEzADi 11-12 {A eyzElmi qi m divsM ti. pie o rAi Rc@ EpErAwwi {A puReu. eyzEl miEvi ecEeteH eedvM qeR mni EtAiic kArYM {A ErAwM pRiil. {A kyRiy tirylAet EveRA tiryM qEA ewAM Ayiil. 13rAiyi tA}Hvr vAtililUew puRE kw ep AukiNRieRyM cArArvAtili eRyM Ener {A ec. eyzElmi eR mti wiu kiwM vAtilu k tI kiiwM {A priEzA Dic@. 14pie {A jlDArAvAtiliM rAjAvieR LiM Ener ec. qA aweiyEA qeR ti ryH kwEpAkA wM aview elH qni mnilAyi. 15i e mti priEzADic@ ekAH {A tA}HvryilUew kyRiEAyi. owvi tiri u tA}H v r vAtililUew akE EpAyi. 16{A qviewyA EpAyet M qA ec@etM yi AEy

enehmYAvH 2:6-3:4

liel EdYAgM mANimAM aRi iil . eydErAEwA puErAhit ErAEwA rAjAvieR wbAMgELAEwA EdYAgErAEwA EvleywE mRRu vErAEwA {A aver oM pRi il. 17 pie qlAvErAwmAyi {A pR u, nmH view Ayiri }M ni kANAmElA. eyzElM H o pA}HArM EpAelyANH. atieR vAtiluk tIyi qriuEpAyiri . v, eyzElmieR mti nmH puiNiyAM. aEA nminiEm apmAnitrAEkivril. 18 eedvM qEAw kANYM kAiyM rAjAvH qEAw@ pR kArYL@M wi {A aver aRiyic@. aEA av pRu, EAe nmH pNi rM BiAM! aen { Q nl v]i rMBic@. 19aEAE}M mti pui NieyRRiy vA EhAErAkAr sbl H aEAnY EdYAg EtAbIyAvH, arAbYAr EgezM qi v Eku. av {eL kWinmAyi pri hsikyM niikyM ecyHt. av {ELAw EcAdic@, ni Q ec@ etH? ni rAjAvinH qtirAyitiriy EvA? 20 qA avErAw {A pRtH tANH; sViel eedvM {eL vijyiiM. eedvieR dAsArAy { Q ngrM puiNiyM. ati ni {eL shAyiAnAvil . niL@ew wMbiluv M vi ew eyzElmi tAmsiciil. Q EdzM niL@Ewtl. view niA niH orvkAzvuM l! mti pNitv tpuErAhiteR Ep qlYAzIbH qAyi. qlYAzIbuM aveR sEhAdrArAy puErAhitM wi i vAti pNi. Aic @ ekAH av atH yEhAvyH vimAi. mti li yTAAnH ktk Apic@. eyzElmieR mtili ztEgApurM veryM hnnEy EgApurMverym BAgM puErAhitA pNi. Aic@ ekAH aM av yEhAvyH vi mAi. 2 puErAhit pNittinRm mti eyrIEhAA pNi. %iyew mk s eyrIEhAA pNittinRm BAgM pNi. 3 henAvieR puA mIvAti pNi. av atieR r yTA AnH Ric@. av vAti ekiw iluRic@. pie av ktkH pU@M tA}uM piwiic@. 4hEAsieR mknAy QriyAvieR mk emErEmAH atinRm mti pNi. (hEA sieR mknAyi QrIyAvH.) emEz ebEylieR mknAy EberKYAvieR mk emlAM atinRm BAgM pNi

enehmYAvH 3:5-32

494
mirvuM very aw BAge mti pNi. 17 bAniyew mknAy ermieR kI}i Elviyew liepv ati nH awBAgM pNi. ekyIlAEdzi eR pAti -vAy hzbYAvH teR EdzieR Epri atinw BAgM pNi. 18avew sEhAdrA EhnA dAdieR mkM ekyIlAEdzieR mERR pAti -vumAy biviyew kI}i atinwBAgM pNi. 19 Eyvyew mkM misHpAEdzi -vumAy es yDrmt mti lieR mlvery BAgM pNi. 20 sbAyiyew mk bA mtilieR ml mt mhApuErAhitnAy qlYAzI bieR vI@pwivery awBAgM atikWinmAyi Evl ecyHt pNi. 21 hEAsieR mknAy QrIyAvieR mk emErEmAH qlYAzIbieR vI@ pwimt vIwieR aRRMvery BAgM pNi. 22 Edz pAi puErAhit atinwBAgM pNi. 23 ebnYAmIM hzHbuM tAAL@ew vIwi Enery BAgM pNi. annYA vieR mknAy myEsyAvieR mk asrYAvH teR vIwieR aw BAgM pNi. 24EhnAdAdieR mk bi vi asrYAvieR vIwuetAH mtiliel EkAveryM pie mlveryM BAgM pNi. 25QsAyiyew mk pAlA rAjAvieR mALikryiel EgApur inw mtilieR EkAmt pNi. rAjAvieR pARAvukApEyAgi c aNinwANH Q EgApurM. pErAzieR mk epdAyAvH pAlA pNittinH aw BAgM pNi. 26 oAEPi pAkyAyi l ydAsA nIvAtili ki}M atien etA@kiw EgApurM veryM BAg myM pNi. 27 etEAvyi niv atieR vliyEgApurM mt oAEP mti ver y bAiBAgM m}uv pNi. 28puErA hit tirvAtiliRH tAA L@ew vIwiEnery BAgM pNi. 29 ErieR mk sAEdA teR vIwi milu BAgM pNi. ezKnYAvieR mkM ki}EvAtilieR kAvAr mAy ezmAvH atieR awBAgM pNi. 30 ezemlYAvieR mk hnnYAvuM sAlAPieR RAme mk hAM mtilieR bAiBAgM pNi. Eber KYAvieR mk emlAM teR vIwieR milu BAgM pNi. 31epApNiA rnAy mIyAvH priEzADnAvAtili niH vilen, lydAsAewyM kcvwAewyM vIwkveryM mtili eR mlyH mkLilu mRiveryM BAgM m}uv pNi. 32epApNiAM kcvwAM wi mtilieR mlyH mk Lilu mRimt i kvAwMvery BAgM pNi.

. bAnyew mk sAEdAH aw BAgM pNi. 5 etEAvyi niv atinw BAgM pNi. qA avew EntA tL@ew -vAy enehmYAviEvi pNieywA Aiyil. 6 pAEsh yew mk EyAyAdyM ebEsAdYAvieR mk emlAmM wi p}ykvAwM pNi. r av yTAAnH Ricu. pie av ktkLi pU@M tA}uM piwiic@. 7 giebEyAkAr emltYAvuM emErA EnATkAr yAEdAM wi atinRm BAgM pNi. giebEyAM emErAEnA TuM yIsundi pwiARu Edz e -L@ew BrNi kI}ilAyi . hhAvieR mkM sVNiA rmAy IEy atinRm pNi. sugeetlM Avri ovnAy hnnYAvH atiM aRm pNi. averlAvM wi eyzEl mien vizAlvAti ver ekiRic@. 9 rieR mk erPAyAvH atinR m mti pNi. eyzElmieR p tiH BrNADipnAyi erPAyAvH. 10 hmPieR mk eydAyAvH teR vIwi etA@ awBAgM pNi. hzbHenyAvieR mk hzH atin Rm pNi. 11hArImieR mk mIyAvuM phH-EmAvAbieR mk hzHbuM wi atinRm BAgM pNi . LEgApurM av nAi. 12 hElAEhzieR mknAy zlmM av eR puimAMwi awBAgM pNi. eyzElmieR mE ptiyew BrNADi pnAyi zlM. 13 hM sAEnAhHngriel jn L@Mwi tA}HvrvAti niic@. vAti linH vijAvriEyAw wiy ktkL@M kt k pU@M tA}uM piwiic@. aURu vAr nILi cArArvAtivery mtiluM av pNi. 14ErKAbieR mknAy mIyAvH cArArvAti Ric@. EbH-hEKerM EdzieR Br NADipnAyi mIyAvH. vAtilinH vijAvriEyAwwiy ktkL@M ktk pU@M tA}uM piwiic@. 15 ekA-EhAesyew punAy zl jlDArAvAti Ric@. misHpAEdze BrNADipnAyi ayA. kvAw inH zl Emlur pNi. vAtiluk vijAvirikLiluRikyM ktk pU@M tA}uM piwiikyuM ecyH. rAjA vieR pUEAiEnAw Ec siElA vAM LieR mti ayA pNi. dAvIdieR ngriniH Ru pwi kLiEl v}iyi zl mti pNi. 16 asHbUieR mkM EbHsU Edz ieR pAti -vumAy enehmYAvH dAvIdieR klRkL@ew qtiery l vuM }ic@Aiy LvuM vIrAew
8

495
sblM EtAbIyAvuM eyzElmieR mtiluk { pNiye EkH sblH ati yAyi EkApic@. eyder av prih sic@. 2teR cAtimAM zmrYyiel eesnYvuM Eke av pRu, Q dblrAy eyd qA ec@tH? nAM aver evRuet viwemH av vicAriEA? blik aiA emH av vicAriEA? oRR divsM ekAH mti pNi tIAemH av EtAAvuM. Q Ar LiniH kl @ k vIuM jIv ekAwA av k}iyil. A r evRuM cArvuM cvRumANH! 3 sbl ieR aw nii aEAkAr EtAbIyAvH pRu, t qA pNiyetH Q eyd aRiyEA? o ecRiy Ru kyRiyA mti Q kti epALi @vI}A! 4 aEA enehmYAvH eedvEAw Aic@, {L@ew eedvEm, Q A n EkENEm. av {eL evRu . sblM EtAbIyAvuM {eL nii. aver apmAnitrAENEm. aver vAswvukArAENEm. 5av ew RREbADM qwkLyEt. nI kAek av pNiAer apmAnik yM mnS ekwkyM ecyHtiriyA av ecyHt pAp epARuEt. 6 eyzElmieR mti { pNi. ngrieR RRumti m}uv { pNi. qA EvtiluM pAtiEy ati epAmAyiU. jnM pUmnEAew kWinmAyi pNieyw tinA aeyiluM sADic@. 7eyz Elmiel mtiluk Ekwk tIv evM jn wM mtiliel dVAr LwyH qM aRiEA sb lM EtAbIyAvuM arAbYM aEA nYM asHEtAdYM atYDikM EkApic@. 8 averlAvM sMGMwi eyzElmien tier klmAAM yM ecAM vMi. 9 qA { eedvEAw AikyM aver EnriwA o iElAyi mtilinH rAk kAv ewkyM ecyH. 10 aEA eydA pRu, pNi A tLv. EcRuM cvRuM niyM vLer kiw. mti w pNiyA nm k}iyil. 11aEt smyM new z@ pRy, eydY aRiy tiM ne kAtiM mH nAM av ew wyi kwwi aver ekAl@M. aEA pNiyM mwuM qH. 12 aEA {L@ew z@L@ew w yi pAkyAyi eyd { L@ew awvH p tvN en pRu, new z@ nm ilu mH. qEAu tiriAlumH. 13a ekAH {A mtilieR pii epAM R wLiluM oAy wLiluM ciler nii, wMbeL vAL@kL@M

enehmYAvH 4:1-5:3

L@M vil@kL@M qwicH oic@ Ec. 14{A iti m}uv priEzA Dic@. pie q}uE@niH wMbnAT AErAwM EdYAgErAwM EzxmvErA wM pRu, new z@eL ByewA tirik. new yjmAnen sHmrik. yEhAv vliyvM zmANH! ni L@ew sEhAdrAM puAM pui mAM Evi ni niymAyM epA tNM! niL@ew BArYmAM vIwkM Evi ni niymAyM epAtNM! 15 aEA avew ptik { aRiuEpAey z@ Ek@. pti k epALic@ kL eedvmAeNH avrRiu. aekAH { oErA M mtiliE avnvERtAy pNi H mwiec. 16aetAH, qeR pNi Ari pAtiE mtilupNieyw. mEAti L@M prickL@M vil@kL@M kvcL@M i kAvluMni. mti pNiy m}uv eydAewyM pii eesniEkAEdAYg ni. 17 pNieywvewyM avew shAyikL@ewyM o ki pNiEA kL@M mERR ki oAErA yDvuM A yi. 18pNiAri oAErAM vAL@M Dric@ekAANH pNieywtH. jn mRiyiuekAwA kAhLM Qv qeR awte yi. 19aEA wMbnATAErA wM EdYAgErAwM EzxmvErAw mAyi {A pRu, vLer vli eyA EjAliyANH. nAmAke mtiliEnAw EcH citRi ti ti akiri . 20aekAH kAhLM EkA Ekiw E nAemlAvM Evgi oAwi wNM. aview nmH oic@EcrAM. eedvM nmEvi yM ec@M! 21 aen EnrM evL@EAmt rAi eevver {Li pAtiE L@M piwic@ kAvnie eyz Elmiel mtilieR pNi { w nwi. 22aEA {A jnELAwAyi wi pRu, pNiAM avew shAyikL@M oeA}iyAet rAiyi nibmAyM eyzElmink pA iriNM. qi rAiyi pARAvu kAM pk pNiAM kA av k}iyM. 23aekAH {AEnA qeR sEhAdrELA qeR pricArkErA pARAvukAErA Mte tew vO mAiyil. { oErAM sdAs myvuM, evM wiEAEpAluM, vA tARAivci. enehmYAvH pAveL shAyi pAvLAy DArALMEp avew eydsEhAdreLRRi prAtie @ wi. 2 cil pRyAyi, { m anvDiyANH. qlAv M qeiluM tiu epARuNemi alM DAnYM kiNM! 3 EveR cil pRyAyi, tH vRutiyew kAlmANH. DAnYM kiEti

enehmYAvH 5:4-6:3

496
{A pREA aviewwiy vM atiEnAw EyAjic @ . av Em q pRu yEhAvey sHt tic@. stYM ecyHttH av vi 14 ahHzxHwArAjAvi kyM ecyH . eR ptAM BrNvxM mt mi rAM BrNvxMver pu ekAlM {A eydyiel BrNADikAriyAyi niymitnAyi kAlH ori EpAluM {vdic@t BNM {AEnA qeR sEhAdrAErA tiiil. (B NM vAA pNM jnLiniH ni tiyAyi oriluM {A blmAyi piwic@ vAiyil ). 15qnimu EdzvA}i k jnH o BArmAyi. orALi niH nAl EzvItM eviyM puRem BNvuM vIuM av blmAyi pirici. avew kI}ilu mANi mAM jneL BrikyM avew jIvi tM vixmkrmAkyM ecyH t i. qA eedve mAnikyM Epwi kyM ecyHt {A arM kArYeLA M ecyHtil. 16aEt smyM eyzElmi eR mti pNiytiEvi {A atYVAnM ecyH. qeR L@k m}u v aview owi pNiyi p ekAu. ew nilvuM atinAyi { qwil! 17 wAet qeR tIEmzyi qM sVAgtmAyi 150 eydAer {A aM QiEA. @m rAjY LiniH {L@ew aw vvM aM ekAw. 18qeR tIEmzyi pekA@v Evi o pvien yM Ru nl wkeLyM pltrM pik eLyM niEtYn pAkM ec@mAyi. p divsielAri etAet pl trM vIuM viLiyi. qi@M Edz vA}i BNM {A vzYeil. (qeR hAri eclvH niti yAyi trA jneL {A nibic@ mil). jn qwv]i atikWin mAeN {A aRii. 19eedvEm, vEvi {A ecyHt nl kArY auM oAENEm.

{L@ew nilL@M miriEAkL@M vIwkL@M pNyM evEi viri. 4 niyM cil pRyuAyi, {L@ew nilM miriEA kM rAjAvinH niti ekAwE H. qA ati { gtiyilA ekAH niti awyHA pNM kwM vAEiv. 5( Dniker EnA!) avErAewAM nlvrA {. avew puAErALMte nlvrA {L@ew puA. qiluM { sVM puAeryM puimAeryM awim kLAyi viEiviri! { niv]iekiri. {L@ew nilL@M miriEAkL@M EAE} anYADIn eiri! 6 avew prAtik EkEA {A atYM EkApic@. 7 sVyM zAnAiy tiEzxM {A DnikwMbeLyM EdYAgeryM kH en pRu, ni niL@ew sVA ekAw vAyHpyH blmAyi pliz QwA vElA! (a nik). 8 pie {A skleryM EcH o mhAEyAgM viLi c@. qiH avErAw@ pRu, new eydsEhAdrA mE puRMrAjYA H awimkLAyi viei. aver tiric @ vAi EmAciiA nLA vu nAM ecyH t i. qA EA aver vIuM ni awimkeL EAel vikyANElA! aviewwiy DnikM EdYAgM oM pRyA kiAet mQnM pAlic@. 9 aEA {A vIuM pRu, ni Q ec@ zriyl! eedve Bye wkyM mAnikyM EvNemH ni RivutANElA. anY ec@ nANM ek v] ik ni ectH ! 10 qeR AM qeR sEhAdr L@M {AM pNvuM DAnYvuM kwM ekAwA RuH. qA kwiE blmAyi pliz piri nm niAM! 11kw Aew nilL@M miriEAkL@M olIvuvylukL@M vIwkL@M av tiric@ ekAwk. EAe! kwM ekAw pNiM DAnYiM pu vIiM qyHM ni piric o ztmAnM plizyM tiric@ ekAwk! aEA DnikM EdYAgM pR u, { a tiric@ ekAwAM. wtelAM avErAw EcAdiymil. enehmYAEv nI pRyEAel { ecyH ekAAM. aEA {A puErAhiter viLicu sAi nii DnikM EdYAgM ecAem sVyM tH eedvEAw stYM ecic@. 13pie {A qeR wiel e{ARik wi@ pRu, vApAliA oErAEnAwM eedvM te ec@M. eedvM aeny ver avew vIiniM sAdYi niM EpAel wukLyM. a riluvnH svvuM nxHwmAvuM!
12

wt zn H aEA sblM EtAbIyAvuM arAbYnAy EgezmM {L@ew m@ z@L@M {A mti pNit kArYM Ek Riu. mtiliel qlA oAkL@M { nAieyiluM vAtilukLi k k aEA}uM Niyiil. 2 EnrM sblM EgezmM qniH en o sEzM ekAwyc@+ enehmYAEv, vrik, nmH oAEnA smmiyiel ekPI riM pNi sic@ sMsAriAM. qA av qe apAyewA EnAkyAyi. 3 ytinA avew awEH en o mRupwiymAyi {A dtAer ayc@+ o DAn EjAliyi y ekAH qni vrA sAYml. niL@

497
mAyi ti kAtiEvi mAM EjAli mwA {A tARl. 4 sblM EgezmM aEt sEzM nAlutvN ekAwyc@. ayM tvN {AM aEt mRupwi te ekAw. 5 aAM tvN sblH p}y sEzM teR B]tYvzM EveRA R q}uEA wwi ekAwyc@. 6q}uH en yi+ nIyM eydAM EcH rAjAvientier viA oM kyAeNM atiEviyANH eyz Elmiel mti pNiyetM o uti qlAyiwM pri@H. a stYmA eNH EgezmM pRy. nI yiriM eydew putiy rAjAev jn pRy. 7 eydyi o rAjAvuH! qH eyzElmi KYApiA nI vAcker tirewk}itAyM utiyH. Q vivrM ahHzxHwArAjAvu Ek emH enehmYAEv, nie {A tAI ec@. aekAH vrik. nmeA iciH Eti sMsAriAM. 8 sblinH {A en mRupwi ayc@+ nI pRetAM te sMBvi il. qlAM nI evRuet ekicmyH kyAN.H 9 z@ {eL evRuet Epwii A EnAkyAyi. av vicAri ctH tANH. eydA EpwiM. aEA }v pNieywA azrAvuM. mtili eR pNi bAiymAvuM. qA {A Aic@, eedvEm qni zi tErNem. 10 o nA {A emEhtEblieR mk nAy edlAyAvieR mk ezmAvieR vIi ec. ezmAvinH ak te riEAyi. ezmAvH pRu, enehmYAEv, nmH eedvAlyin kevc u siAM. nmH vi link kyRi ktkLwyHAM. nie ekAlA L@k vH. rAi nie ekAlA av vH. 11 atinH ezmAviEnAw {A pRu, qeEAelA sADArNArnH mrN i viEDynAkAet lyiEl EvziAnAkiel H ninRivutA NH. {A EpAkyil! 12 ezmAvien eedvM ayciiel M qnietier av sMgici tH aen ecA EtAbIyAvuM s blM li ekAw ekAAyie M {A aRiu. 13qe Epwii kyM lyieR vilE EpAyi qeeAu pApM eciky mAyi avew lYM. av qnie tier ptik Akv}i qe vixmiiAM apvAdewAM qeR z@H o kArNM ki@ky mAyiElA. 14 eedvEm, EtAbIyAvienyM sbl ienyM oAENEm. av ecyH t dxHv]ikeL oAENEm. qe By ewA EnAiy EnAvdYA q vA

enehmYAvH 6:4-7:5

ckiEyyM m@ vAckeryM oAE NEm. mti tI eyzElmiel mtilupNi tItH qlUmAsM pAM tIyti yi . pNi tIA apiru div sM Eviv. 16mtilupNi tItH {L@ew qlA z@L@M aRiu. i lum ql A rAxH \ AM a ku. aEA avew eeDrYM ek@. q ekAeEA? Q v]i nwiytH eed vieR shAyEAewyAeNH av mnilAyi. 17 kAlH eydyiel Dnik EtAbIyAvinH DArALM kk ayyH Ayi. EtAbIyAvH avyH mRu pwiyM ayci. 18eydyiel ER L@k EtAbIyAviEnAw Ru KYApi ci@Ayi. atANH av kkLy yHA kArNM. Ru KYApiAM kAr NmH. rhieR mknAy ezKnYAvi eR mkL@ew BAvAyi EtAbI yAvH. emlAmieR mkeL EtAbIyAvi eR mk EyAhAnA vivAhM ecyHti . EberKYAvieR mknAyi em lAM. 19av EtAbIyAvumAyi o viEz xsKYi ei. aekAA NH EtAbIyAvH q nlvnAeNH av qEAw@ pRuekAEyitH. {A ec@ kArY av EtAbIyAvi enyM aRiyic@ekAi. qe Epwi iA EtAbIyAvH qni kkLy yHkyM ecyH. mtilupNi tIH vAtilukLi kt k iyEzxM { vAtiluk H kAvAeryM lyiel sMgI tAeryM puErAhitew shAyikeL yM niyic@. 2 pie qeR sEhAd r hnAniey eyzElmieR -vA yM hnnYAvien EkAyew aDipnA yM {A niymic@. hnAniey EtYkM tirewA kArNM av tik stYsnM m@verA eedvByM vmAyi qtANH . 3 pie hnAniEyAwM hnnYAviEnAwmAyi {A pRu, nitYvuM sUrY dicH tAM mNiRuk k}iE eyzEl mieR vAtiluk RAvU. sUrY asHtmiti mH vAtiluk aw c@pU@kyM EvNM. ngrieR kAv linH eyzElmi pAver mAem niymiAvU. avri ciler DAn lLi kAvli niNM, bAiy ver avrvew vIinwM wNM.
15

mwi v vAsikL@ew nAmAvli 4 EA ngrM vizAlvuM pA@ RM yi. vIwk vIuM pNitiumil. 5 ytinA qlA jn eLyM vi o sB wvA eedvM qe mni EtAiic@. qlA wM bL@ewyM nAmAvli AEti nAyi sklmANimAeryM EdYAg

enehmYAvH 7:6-69

498
40 41

eryM sADArNAeryM {A viLic@ i. dYM mwiv vAsiwMb L@ew Epvivrik qni kii. ati q}utitH tANH+ 6 pH bAbiElArAjAvAy enbUK dHEns twvukArAi bAbiElANiEl ekAuEpAy EdzvAsikLi eyz ElmiElM eydyiElM mwiv vew EpvivrmANitH. avErAM avnveR pNiElANH mwi EAytH. 7 esbAEblieR ew mwi yv+ Eyv, enehmYAvH asrYAvH, ry mYAvH, nhmAni, emAeKAyi, bizA, misHEperH, bigVAyi, enM, bynA. ni yi AEyjniel puxAew EpkL@M qvuM+ 8 pAErAzieR pigAmik 2172 9 ezPtYAvieR pigAmik 372 10 rhieR pigAmik 652 11 EyvyewyM EyAvAbieRyM wMbmilUew v phH EmAvAbieR pigAmik 2818 12 lAmieR pigAmik 1254 13 sUvieR pigAmik 845 14 sAyiyew pigAmik 760 15 biviyew pigAmik 648 16 EbbAyiyew pigAmik 628 17 asHgAdieR pigAmik 2322 18 aEdAnIAmieR pigAmik 667 19 bigVAyiyew pigAmik 2067 20 dIeR pigAmik 655 21 hisHIyAvieR lilUew v EtrieR pigAmik 98 22 hAmieR pigAmik 328 23 EbsAyiyew pigAmik 324 24 hArIPieR pigAmik 112 25 giebEyAeR pigAmik 95 26 EbEehM enEtAPAtH qI ngr Li niv 188 27 anAETAtH ngri niv 128 28 EbH-asHmAEvtH ngriniv 42 29 kirYH eyyArIM, ekPIr, ebey ErAH qI ngrLi niv 743 30 rAmA Egb qI ngrLini v 621 31 mimAsungri niv 122 32 EbET, hAyI qI ngrLi niv 123 33 enEbA q mE ngrini v 52 34 lAM q mE ngri niv 1254 35 hArIMngri niv 320 36 eyrIEhAngri niv 345 37 ElAdH, hAdId, oAEnA qI ngr Li niv 721 38 EsnAyAngri niv 3930 39 puErAhitA+ Eyvyuew wMb ilUew v eydAyAvieR pigA mik 973

ErieR pigAmik 1052 pzHrieR pigAmik 1247 42 hArImieR pigAmik 1017 43 Elviyew EgAiev+ EhAed vyew lie kdHmIEylieR lilUew v Eyvyew pigAmik 74 44 gAyk+ asAPieR pigAmik 148 45 vAti kAvA+ zl M, Et, tEmA, abH , htIt, EzAbAyi qivew pigAmik 138 46 EtYk lydAsA+ sIh, hsUP, tbAEyAH qiv ew pigAmik, 47 EkErAsH, sIyAyu, pAEdA, 48 elbAn, hgAb, smAyi, 49 hAnA, giE, gAh, 50 eryAAvH. ersI, enEAd, 51 gAM, , pAEsh, 52 EbsAyi, emyniM enPUsiM, 53 bHbUH, hP, h, 54 bsHlIH, emhId, hz, 55 bEAsH, sIesr, EtmhH, 56 ensIh, htIP. 57 zElAEmAeR dAsAew pigAmi k+ EsAtAyi, EsAEPer,H eprId, 58 yAl, dEA, giE, 59 ezPtYAvH, hI, EpAEKerHesbAyIM, EmA, qiv. 60 qlA lydAsAM zElAEmAeR dAsAew pigAmikM 392. Et-EmelhH, Et-hzA, ekbH, aEA, E, qI ngrLiniH eyzElmiEl cil v. qA avew wMb yi AEyjnt teEyA q etLiyiA av k}iil. aen vv+ 62 edlyAvH, EtAbIyAvH enEAd qi vew pigAmik 642 63 puErAhitwMbLi ni EhAb, hEAsH, bilAyi qiv ew pigAmik. (gielyAdYAr b ilAyiyew o mkeL ov vivAhM ecyHtA aven bilAyiyew pi gAmiyAyi kNAiyi.) 64 v tAAL@ew wMbcriM etr ueviluM kukiiyil. puErAhit rAyiriti tL@ew pUv i k puErAhitrAyie etLiyiA av k}iil. aekAH puErAhi tew pikyi aver ewi yil. 65mhApuErAhit qA ecE etH eedvi niRiyA QrImM ImM pEyAgiMver M ativi mAy hArM k}ic@ewH EdzvA}i klic@. 66-67 mwiv sMGi dAsIdAs Aer wAet ek 42360 EpAyi. avew dAsAM dAsimAM 7337 Ep. avew ew M epmAyi 245 sMgItjH{mAyi. 68-69avH 736
61

499
tirkL@M 245 EkAv k}utkL@M 435 ok L@M 6720 k}utkL@mAyi. 70 wMblvAri cil pNiey shAyiA pNM ekAw. EdzvA}i qr kiElA#AM sVvuM ap ki M 530 puErAhit wkM KjnAvinH ekAw. 71wMblvA 170 kiElA#AM sVvuM 11/3 w evi yM ekAw. 72Ezxm jnM ek 170 kiElA#AM sVvuM 11/3 w eviyM puErAhit aRupE}H wkM ekAw. 73 aen puErAhitM Elviyew AM vAtikAvAM pA@kAM eed vAlydAsAM EzxM qlA yi AEy lukAM avrvew pNLi pA wi. aeAlM }AM mAsEAew m}u v yi AEylukAM tAAL@ew p NLi pAuRici. q A nYAymANM vAyi ekAlM }AM mAsi yi AEy liel m}uv jnL@M oerAyAeL i qenEyA ayM omEyAew nI vAtilimilu R lH sB wi. yEhAv yi AEylukA ekAw EmAezyew nYAymANM sByew mAek ekAuvrNemH aview wi yv owM q EyAw pRu. 2a en ekAlM }AM mAsM oAM tIti puxAM sHIkL@mwM Ek@ mnilA A AymAy qlAvM wiyi sB yew mAek puErAhitnAy q A nYAymANM ekAuv. 3nIvAti li milu sH T lvc H atirA vielmt cver q A nYAymAN pusHtkM Re vAyic@. m}uv pux AM OIkmwM ic@ mnilA A AymAy qlAveryM av nYAy mANpusHtkM vAyic@Ekic@. m}u v jnL@M a ic@EkkyM nYAymANEAwH BimKYmAvu kyM ecyHt. 4 q A nitH Q EtYk vzYi nAyi Aiy o y mrIWi lAyi. miYAvH, EzmA, anAyAvH, QrIyAvH , hiIyAvH , myEsyAvH qiv q Ayew awH vlBAg M epdAyAvH, mIzAEy, mkiyAvH, hAM hzHbAnA, esKrYAvH, emlAM qiv wBAgM ni. 5 q A pusHtkM R. av nitH yrilAyekAH skl jniM aven kANAmAyi. q A nYAy mANpusHtkM REA jnM m}uv q}uE@ni. 6mhAeedvmAy yEhAv ey q A sHticEA jnM m}uv eekkL@yi Em! Em! q@ pRykyM vNi miyi mKMEcH yEhAvey rADikyM ecyH. 7 Elviyew EgAini v aview nikyAyi jninH nYA ymANieR epA pRuekAw . Eyv, bAni, EzerbYAvH, yAmI,

enehmYAvH 7:70-8:17

abH, zebAyi, EhAdIyAsH, myEs yAvH, eklItA, asrYAvH, EyAsAbAdH, hAnA, eplAyAvH qivrAyi ElvY. 8 jn mnilAEktinA yi ElvY nYAymANpusHtkM vAyicH atieR aM lLitmAyi vizdIkri c@ ekAw. 9 pie EdzvA}iyAy enehmYAvuM puErAhitM zAsHiymAy q yM jnH pEdzM nkyAyi ElvYM en pRu, H niL@ew eedvmAy yEhAvyHH o viEzxdiv smA. ytinA d+KitH. kry kyumtH. av aen pRyA kArNM nYAymANiel eedvsEz EkEzxM skljnL@M kru wi ytAyi. 10 enhmYAvu pRu, ecH sm]mAy BNvuM mDurpAnIyL@M k}icH suKi k. o BNvuM pAkM ecyHtiilA vH alM BNvuM pAnIyL@M pk ekAwk. H yEhAvyH o viEzxdivsmANH . kryAtirik. yEhAvyew sEAxM nieL z rAM. 11 zArAyi awiyirik. eA viEzxdivsmANH . d+KiAtirik q pRuekAH ElvYM jneL zArAkA shAyic@. 12 aEA ql A vM viEzxBNM k}ikyM pkc ekAwyyHkyM ecyH. av atYM hHLAdEAew viEzxdivsM EGAxic@. aen zAsHik pWiiA mic@ekAi yEhAvyew vcnM owvi av EbAYmAyi. 13 mAsM rAM tIyti skl wMb L@ewyM tlvA ecH q EyAwM puErAhitErAwM ElvYErAwM oH sB wi. nYAymANvAkY pWii tinAyi qlAvM niymjH{nAy q yew @M wi. 14-15 yEhAv EmAez mKAirM en kl i c t Ayi nYAymANi av ku+ ekAliel }AM mAsi o viEzxdivsM EGAxitinAyi yi AEyliel jn eyzElmi EpAkNM+ av tAlEAiy wArLi pANM. qlA pNLi lUewyM eyzElmilUewyM Ry aRiyimAyi EpAkNM. mlyi ecH pltrM olIvumrL@ew ekAukL@M ekA }uekAukL@M pnEyAlkL@M tN mr L@ew ekAukL@M EzKrik. av p EyAgicH tAlE wArL@A k. nYAymANM asrik. 16 aekAH jn puREpAyi mreAuk EzKricH sVM vIwieR EmurEmluM lyieR mM nI vAtiliM qyIMvAtiliM aw R lM tL@ew wArL@ Ai. 17vAsini mwiv m}uv yi AEylukAM aen wAr

enehmYAvH 8:18-9:19

500
aAhAmieR pigAmik te ekAwM q nI avEnAw krARu Ai. nI nlvnAkyA krA nI pAlic@! 9 {L@ew pUvik QjipHti kxHw ew nI kAkyM ecwlieR ariekevcH av shAyi mRvi LictH nI EkkyM ecyH. 10 PREvAnH atH-tv]ikL@M av eR dAsAM jkM atizyk rmAy awyALL@M nI kAieAw. {L@ew pUvikerA nlvrAeNH QjipHkA ahric nI aRii . qA nI q vliyvnAeNH nI etLiyic@vElA! av atH M oAH! 11 av kAek nI ecw piLi. vr nilwi av nwEpAk yM ecyH! QjipHtkAew eesnYM aver oAwicEA nI z@vien kwliEleRiukLu. o pAR kN e av kwli miEAkukyM ecyH. 12 avew v}iyi EmGsHtMBM ekAu pkluM agHnisHtMBM ekAu rAiyiluM evLic M kAi EpAEkiwE nI aver nwi. 13 pie nI sInAyimlyi Ri nI sViniH avErAw sMsAric@. nI avH nYAymAy niymL@M stY mAy pEdzL@M nki. nI avH cL@M kl n kL@M nki. aetl A M vLer nltAyi! 14 nI avErAw viEzx vimdivs mAy zbieni pRu. nieR dAs nAy EmAez mKArM nI av kln kL@M pEdzL@M niymL@M ekAw. 15 av vlAet vizi. nI av H kAzniH hArM vieA w. av vlAet dAhici. nI avH pARyiniH evM viekA w. qi@ nI avErAw@ pRu, vrik, Q EdzM eekEyk. qiEA nI nieR zi pEyAgicH avri niM mi qw. 16 pE {L@ew pUvik ahri c@kLu. av dAWYM piwic@. nieR klnk av Aiyil. 17 av EkA Aiyil. nI av Ayi ecyHt atizy av mR kLu! av dAWYM piwic@. QjipH tiEl tiric@EpAyi vIuM awimk LAkA av niyic@. qA nI epARu eedvmANelA! mnlivuM niReykNyM vnANElA nI. m yM niReysHEnhvumvnANElA nI. aekAH nI aver eekvi@ kLil! 18 sVM ekAH piwAvukeL A i. Q eedvLANH {eL QjipHti ni EmAciictH qv pREA }uM nI aver eekevwiil. 19 nI eR alivuvnANH! aekAH nI aver mmiyi Epicil. nI avriniH pkle EmGsHtMBM qw

L@Ai pA. eR mk EyAv yew kAlM etAH aver jnM wAr iA EGAxiciil. qlAv M vLer sEAxmAyi! 18 /vieR nAL@kLyM q A nYAymANpusHtkM jneL vAyic@ Ekic @ . /vieR rMBdinM mt avsAndinM vErM q A nYAy mANM vAyic@ Ekic@. /vM }u divsM EGAxic@. qAM divsM niym kArM jn o viEzxsB wi

yi AEylukA avew pAp @pRy mAsM pinAlAM tIyti d+KM sUciitinAyi Edh cAw M tlyi EcRuM H yi AEyliel jn o divse pvAsi Evi owi. 2yTA yi AEylu kA m@ jnLini EvtiriykyM lyiecH tL@ewyM tL@ew pUvikewyM pAp q}uEuniH @ pRykyM ecyH. 3m mNi ERALM ninili av tL@ew eedv mAy yEhAvyew nYAymANpusHtkM vAyic@. pieyM m mNiERALM aEtnil i av sVM pAp @pRykyM tL@ew eedvmAy yEhAvey vNi rADikyM ecyH. 4 pie, ElvYrAy Eyv, bAni, kdHmI Ey, ezbnYAvH, bui, ezerbYAvH, bAni, eknAni, qiv ElvY ni A pwikLi niekAH tL@ew eedvmAy yEhAvEyAw nilviLic @ . 5 ElvYrAy Eyv, kdHmIEy, bAni, hzbHnYAvH, EzerbYAvH, EhAdIyAvH, ezbnYAvH, epdhYAvH, qiv vIuM pRu, niL@ew eedvmAy yEhAv ey q}uEuniH vA}Hk! eedvM qM Ayi! eedvM qM AyiriyM ec@M! nieR mh Ay nAmM vA}HewmARAke! qlA zMsyHM zMsyHM mIet a yew nAmM yewe! 6 nI eedvM! yEhAEv, nI mA mA eedvM! nI kAzM s]xHwicu! atilumtilu sVL@M ati lu sklvuM nI s]xwic@! miyM ati H Elu sklvuM nI s]xHwic@! sm L@M avyilu sklvuM nI s]xwic@! H qlAiM nI jIv ekAw! tA, sVIydtA nie vNi rADi ! 7 yEhAvyA eedvM nIyA. aAmien tirewH bAbiElAnY yiel Qrini nwic@ekAuvHH aAhAM q Ep mAiyM nI te. 8 av niEAw stYvuM vizVAsvuM vnAeN nI ku. knAnY, hitY, aEmArY, eprisY eybUsY, gig sY, qivew EdzM av nemH nI vAgHdAnM ecyHt. qA EdzM

501
kLil. nI aver nyic@ekAE yi. nI avriniH rAiyiel agHnisHtMBM qw kLil. nI w M avew v}iyi evLicM kAi EpAEkiwEH aver nwi. 20 aver viEvkmvrAA Evi nI nieR nl Avien av ekAw. nI avH vizi m ekAw. dAhi evM ekAw. 21 nAl ekAlM nI aver sMric@! mmiyi av EvetlAM ki@mA RAi. avew wk p}kivicil. avew pAd vI Neil. 22 yEhAEv, nI avH rAjYL@M rAxH \L@M ekAw. pAu R vidrl ekAw. avH ehzH EbArAjAvAy zIEhAeR rAjYM kii. bAzA rAjAvAy oAgieR rAjYM kii. 23 avew pigAmikeL nI kAzi el neLEAel epkic@. av ew pUvikH nI vAgHdAnM ecyHt EdzE nI aver ekAuv. av a eekvzewkyM ecyH. 24 aview pAkyAyi knAnYer EtAlicH ik nivAsmi eek vzewi. nI knAnYer EtAliA wvi. EdzELAwM rAxH\ELA wM rAjAAErAwM EtAiy EpAel ecA nI aver avdic@! zmAy ngreL av EtAlic@. puxHwiy nivAsmi piwiecw. vizixH w vsH niR vIwkL@M }iei kiNRukL@M av lBi c@. miriEAkL@M olivumrL@M DArALM p}v]L@M avH lBic@. niR uekA}uEvALM av tikyM nI ekAw atizyvsHeLlAM sV dikyM ecyH. 26 qiH av ninetier tiriu! nieR DEApEdz av qRiu kLu! nieR vAcker av ekA . vAck aver tAIecyH niiEl tiric@ ekAuvrA miec iluM {L@ew pUv i k niEAw ekAwM UrtkLANElA ecyHttH! 27 kyA av z@L@ew ki akewA nI wvi. z@LAke aver kWinmAyi pIfiic@. pIfnM AyEA {L@ew pUvik nie viLic@ shAyi Ek. sVi li nI aEk@. alivuvnAy nI aver riA eL ayc@. r k aver zuLiniM rikyM ecyH. 28 qA {L@ew pUv i kH sVt AyEA av vIuM ByrtY ec@vA wi! ati nA aver EtAliAM ziiAM nI z@eL avdic@. av niEAw shAyi Ek. sViliH aEkH nI aver shAyic@. nI a EyeR alivuvnANel A ! pl tvN vic@.
25 29

enehmYAvH 9:20-38

nI aver tAI ecyH. tiric@ vrA avErAw klic@. qA av aEm ahrici. nieR kln k av ecvieAil. nieR niym asriecilEl stYmAyi jIvi AnAvU! {L@ew pUvikA nieR klnk lMGic@kLu. av mrwA rAyi. av EkA AAet ninEner puRM tiriuni. 30 {L@ew pUvikAErAwH aEyM myvnAyi nI eR ekAlA lM niEAw. EmAzmAyi epmARA nI aver avdic@. vAcker aycH nieR AvinA nI aver tAI ecyH. qA {L@ew pUvikA ecvieAil. aekAH nI aver anYjn nki. 31 qAluM nI eR knivuvnANH! nI aver niExM nziicil, eekeyA }iumil. nI ayDikM alivuM k Nym eedvmANElA! 32 {L@ew eedvEm, nIyANElA t nAy eedvvuM ByrM blvAmAy EyAAvuM. nI dyyM vizVsHttyM vnANH! nI nieR krA pAli. { vLerEyeR dritAyi . {ew drit nin DAn mAyi nI kti. {ew skl jn M rAjAAM EntAM vA ckM puErAhitM mel AvM EdAxL@Ayi. aUriel rAjAA ewkAlM etAivEryHM ekAwM kArY sMBvici@H. 33 qA eedvEm, { vepw skliluM nI EnkArM { et@kAmA. 34 {L@ew rAjAAM -L@M puErAhitM pUvikM nieR nYAy mANM asricil. av nieR kln k icil. nieR tAIk av avgNic@. sVM rAjY pAiEAEA luM {L@ew pUvik nie Esvi c i l . dxH w tY Epic i l . nI av ekAw atizyvsH m}uv av sVdic@. nI av nkiy, PlpuxHwiy visHt]tiy EdzM av sVdic@. qA dxHwzIl Epicil. 36 EA { awimkLANH. Avu p}L@M qlA nlviLvukL@M aB viEtinAyi nI {L@ew pUvik ekAw Q nivAsmiyi { H awimkLANH. 37 Q miyiel viLvu sm] mANH . qA { pApikLAyekAH {eL BriA nI niEyAgic rAjA A viLvu m}uv aBvi. { eLyM {L@ew kkAlikeLyM av niyi. EtAiyetM av ec@. { vLer kxHwilANH. 38 atinA qeEmAyi { o krA q}uti AkyANH. {L@
35

enehmYAvH 10:1-39

502
zbdivsM EjAli ec@kyiel M, @M pAv divsLi ElA m@ kln divsLiElA viA ekAuv DAnYEmA m@ vsHELA vAielM qlA }AM ekAlvuM xi nilM triziwemM qlA }AM vxvuM m@v { vIuvA m}uv kwL@M Lvu ec@emM { stYM ec@. 32 eedvieR lyM kAri NM q kln asriA r vAditVM { niREv@M. {L@ew eedve mhtVewA ly Uxyew eclviElH ekAlM EtARuM 1/3 Eze evi ekAwekAAM. 33 pNM ekAH lyiel EmzRH puErAhitvyH viEzxe a ieRyM niEtYny DAnYblikL@ ewyM EhAmyAgL@ewyM zb v}i pAwkL@ewyM amAvAsi /vL@ew yM m@ viEzxEyAgL@ewyM vi v}ipAwkL@ewyM yi AEyjneL nilrAA pApblikL@ewyM eedvieR lyiElu qlA EvlkL@ewyM eclvuk nwM. 34 nYAymANi pRiri kArM cil EtYk divsLi n ew eedvmAy yEhAvyew yAgpIW i EhAmiEtinAyi oErA ekAlvuM Et divsM Et wMbM viR v}ipAw eedvieR lyiEl ekAuvrNem tImAniA {, puErAhitM ElvYM m@jnL@M, nRu ewk}iu. 35 {L@ew xiyiwielyM Plv] L@ewyM ki viLvH qlA ekAlvuM yEhAvyew lyiEl ekAuv emM { . 36 nYAymANi q}utiyiri EpAel {L@ew kwiU puAer yM wmAwkL@ew kwiU kkeL yM {L@ew eedvdAsArAy puErA hitew mAek eedvieR ly i ekAuvemM { . 37 dYM epAwi DAnYmAvuM pu DAnYbliyM sklviD v]L@ewyM dYPlL@M dYM A vIuM qyM yEhAvyew lyieR kl vRyi puErAhitew aw qi emH { . { aVAni qlA pNLiluM pielA piritH ElvYrAytinA viLvieR pielAH ElvYM qiM. 38a vAuEnrH ahErAeR wMbi e o puErAhit ElvYewew AyiriNM. aen ki@tieR pielAH ElvY new eedvi eR lyi ekAuvH ly B$ArieR klvRyi liNM. 39 yi AEyjnL@M ElvYM kA}HcyA yi ekAw DAnYvuM putiyvIuM qyM klvRyi liNM. ly ietlAM atieR klvRyi sU iNM. lyiel EjAliyilu
31

ew -L@M ElvYM puErAhitM Q krARi Eper}uti mevH.

10

mevc krARilu Epk v yANH+ hKlYAvieR mkM EdzvA }iymAy enehmYAvH, siedIyAvH, 2es rAyAvH, asrYAvH, yiermYAvH, 3 pzH, amrYAvH , mIyAvH , 4hzH , ezb nYAvH, ml, 5hArIM, emErEmAH, oAbdYA vH, 6 dAniEy, gieETA, bA, 7 em lAM, abIyAvH, mIyAmI, 8 mysYAvH, bigAyi, ezmAvH, verlAM puErAhi trAyi. 9 ni vtH mevc krARilu ElvYew Epk+ asnYAvieR mk EyvyM ehnAdAdieR wMbi e biviyM kdHmIEyluM 10avew sEhAdrArAy ezbnYAvH, EhAdIyAvH, eklItA, eplAyAvH , hAnA, 11mIKA, erEhAbH, hzbYAvH, 12s, EzerbYA vH, ezbnYAvH, 13EhAdIyAvH, bAni, eb nI qivM 14 ni mevc krARiE Eper}ut e mANimA+ pErAzH, phH-EmAvA bH, lAM, sTU, bAni, 15bui, asH gAdH, EbbAyi, 16aEdAnIyAvH, bigVA yi, dI, 17Et, hisHkIyAvH, a`, 18 EhAdIyAvH, hAM, EbsAyi, 19hArIPH, anAETAH , EnbAyi, 20mgHpIyAzH, emlAM, EhsI, 21emEzsebEy, sA EdA, ydv, 22epltYAvH, hnA, anA yAvH, 23EhAEzy, hnnYAvH, hzHbH, 24 hElAEhzH, pihA, EzAEb, 25erM, hzbH n A, myEsyAvH , 26ahIyAvH, hnA, nA, 27ml, hArIM, bynA. 28-29 aen averlAvM eedvEAwH en o EtYk vAgHdAnM nw. vAgHdAnM eticA tH kxHwAw k vNemH vzYew. eedv dAsnAy EmAezyilUew { lBic eedvieR nYAymANvuM {L@ew eedvmAy yEhAvyew skl klnkL@M cL@M pEdzL@M EyAew as riemM av stYM ec@. jn Li mpRverA}ic@ puErAhit, ElvY, vAtikAvA, pA@kA, lydAsA, qivM @M pA m@ jnLiniH eedvieR nYAymANM asriEti sVyM Evepwiy skl yi AEylukAM EkAM mnilAAM k}ivu av ew BArYmAM puAM puikL@M en stYM ec@. Q skljnL@M eedvieR nYAymANM sVIkric@ ekAAem stYM ec@ti avew sEhAdrL@ewyM DAnikL@ewyM oM ni. stYM pAliieli aBviA kxHwAwkL@ew zAp vuM av ew. 30 {H @M pAver vivA hM ecA {L@ew puimAerEyA avew puimAer vivAhM ecA {L@ew puAerEyA avdiiel H { stYM ec@.

503
puErAhitM pA@kAM vAtikAvA M klvRyiEvNM pAA. {L@ew eedvieR lyM { sMric@ekAAemH {eL lAvM stYM ec@! eyzElmiEl putiy tAmsA v yi AEylukAiwyiel - eyzElmiEl mARiAti EzxM bAiyvri erAewi mARNM q tImAniEtinAyi av nRuew. jnLi pielA rA vItM eyzElmiEl mARuEA bAiy oEpH avrvew sVM pNLie pAAmAyi . 2 aEA eyzElmi pAA cil sVyM mEAuv. atieR Epri bAiyv avErAw ni pRykyM aver a#hikyM ecyH. 3 eyzElmi tAmsic sMAn lvA vrA. (yi AEyliel cil jnL@M puErAhitM ElvYM eed vAlydAsAM zElAEmAeR dAsA ew pigAmikL@M eydyiel pN Li tAAL@ew sVM wLi tAm sic@. 4eydyewyM ebnYAmIeRyM wMbA eyzElmiluM tAmsic@.) eyzElmiEl tAmsM mAiy eyd yew pigAmik vrA+ IyA vieR punAy aTAyAvuM (Epersi eR pigAmiyAy mhlEllieR mk nAy esPtYAvieR mknAy amrYAvi eR mknAy esKrYAvieR mknANH IyA.) 5 bAieR mknAy mAyEs yAvuM (zIElAnYeR pigAmiyAy esKrYAvieR mknAy EyAyArIbieR mknAy adAyAvieR mknAy hsAyA vieR mknAy ekAEhAesyew mknA NH bAH ) . 6eyzElmi pA EpersieR pigAmik 468 EpAyi . averlAM DIrArAyi. 7 eyzElmiEl tAmsM mAiy eb nYAmIeR pigAmik vrA+ em lAmieR punAy zlvuM (eyzAvi eR mknAy TIEylieR mknAy my EsyAvieR mknAy EkAlAyAvieR mknAy epdAyAvieR mknAy EyAEv dieR mknANH emzlM.) 8eyzAvien agmic vYik gbAyiluM slA yiyM yi. averlAvMwi 928 puxAAyi. 9 siiyew mk EyAEv av EntAvuM hsv yew mk eydA eyzElM ngri eR rAM vizYyew mtlArmA yi. 10 eyzElmiEl tAmsM mAiy puErA hit vrA+ eyAyArIbieR mk eydAyAvuM yAKIM 11hiIyAvieR mk esrAyAvH, (eedvieR ly i EmEnAArnAyi ahI bieR mknAy emrAEyAieR mk nAy sAEdAieR mknAy emlAmi

enehmYAvH 11:1-25

11

eR mknANH hiIyA.) 12lyi Evi Evleyw avew 822 sEhAdrAM eyArAhAmieR mk dAyAvuM. (mIyAvieR mknAy pzHrieR mknAy esKrYAvieR mk nAy aMsiyew mknAy epllYAvieR mknANH eyErAhAM.) 13mIyAvieR 242 sEhAdrAM (avew wMb Li mANikLAyi v.) asEr lieR mk amzHsAyiyM (ErieR mknAy emziElEmAieR mknAy ahH sAyiyew mknANH asEr.) 14Eri eR sEhAdrAri 128 EpM (hegEdA lImieR mk sbHdIEylieRkI}i DIrEyAALAyi v). 15 eyzElmiEl tAmsM mAiy ElvY vrA+ aUbieR mknAy ezmAvH (bUiyew mknAy hzbYA vieR mknAy a IAmieR mknANH aUbH . ) 16zeb Ayi EyAsAbAdH (ElvYew tlvAM eedvieR l yieR puRMpNiyew EmEnAAM yi Q ru puxA.) 17mnYA vH (AnyiluM sHtiyiluM mKY pA@kArnAyi pA@pAwti jneL nyic sAPieR mknAy sbH d i yew mknAy mIKyew mknAyi m nYAvH), bHbUYAvH (teR sEhAd AH rAM tlvnAyi ayA), zvyew mk abHd (eydTUeR mk nAy gAlAlieR mknANH zv). 18a en vingrmAy eyzElmiEl tAmsM mAiy ElvY ek 284 Ep yi. 19 eyzElmiEl tAmsM mAiy vAtikAvA vrA+ abuM tEmAM avew 172 sEhAdrAM. av ngrieR vAtiluk kAsU ic@ EpA. 20 mH yi AEyjnL@M puErAhitM ElvYM eydyiel ql A pN LilumAyi avnveR pUvikAew sVM lLi pA. 21eedvAly EjAliA oAEP iE pA. sIhyM. gizHpyM eedvAlyEjAliA H mANikLAyi. 22 eyzElmiel ElvYew mANi iyAyi. bAniyew mknAyi ayA. (mIKyew mknAy mnYAvi eR mknAy hzbYAvieR mknAyi bAni.) sAPieR pigAmikLAyi i. sAPieR pigAmik eedvieR lyiel <xyH niEyAgie pA@kArAyi. 23pA@ kA rAjAvieR kl n kLsric @ . niEtYn qecNemH rAjAvieR klnk avErAwAvzYe@. 24(ey dyew mknAy EsrhieR pigAmi kLielAvnAy emEzsEblieR mk nAyi epTvYAvH.) epThYAvANH rAjAvieR klnk jneL aRiyici tH. 25 eydyiel jn kirYH-ab yiluM ati @m #AmLiluM

enehmYAvH 11:26-12:31

504
17

dIEbAniluM ati@m #AmLiluM eybHsEyliluM ati@m #Am LiluM 26-27EyvyiluM EmAlAdyiluM EbH - EpeltiluM hs-vAliluM Eb-EzbyiluM ati@m #Am LiluM 28sikAgiluM emEKAnyiluM ati cu@m #AmLiluM 29-30-riEA niluM EsAryiluM yAmiluM sEnAh yiluM adlAmiluM ati@m #Am LiluM lAKIziluM ati@m vy lukLiluM aEsyiluM ati@m #AmLilumAyi pA. aen EbEzb mt hiEAMtA}H v rvery lH eydyiel jn pA Ayi. 31 Egbyini ebnYmIwMb iel pigAmik mimAziluM ayi luM EbETliluM ati @m #Am LiluM 32- 33anAETAiluM EnAbiluM an nYAviluM hAEsAriluM rAmyiluM giA yImiluM 34hAdIdiluM esEbAyImiluM enblAiluM 35ElAdiluM oAEnAviluM zilikL@ew tA}HvryiluM pA. 36ElvY ew wMbie cilA eb nYAmIeR EdziEl mARiAmsic@. puErAhitM ElvYM ezytIEylieR mknAy es bAEblieRyM EyvyewyM ew eydyiEl tiric@v puErA hitM ElvYM vrA+ esrAyAvH, yiermYAvH , q A, 2amrYAvH , ml , 3 hzH, ezKnYAvH, erM, emErEmAH 4 EA, gieETAyi, abIAvH, 5mIyA mI, mydYAvH, bigA, 6 ezmAvH, EyAyA rIbH, eydAyAbH, 7 sl, EmA, hiI yAvH, eydAyAvH. v Eyvyew kAl H puErAhitewyM avew bu L@ewyM tlvA yi. 8 ElvY vrAyi+ Eyv, bi vi, kdHmIEy, EzerbYAvH, eydA, m nYAvH. eedvi sHEtAgAnL@ew mtl vM mnYAvieR bu mAyi. 9bHbUYAvuM EAvuM Q ElvYew buLAyi. x kLi Q ruEpM ElvYew qti vzni. 10Eyv EyAyAImieR pitAvAyi. EyAyAIM qlYAzIbi eR pitAvAyi. qlYAzIbH EyAyA dyew pitAvAyi. 11EyAyAdA EyAnA TAeR pitAvAyi. EyAnATA y vyew pitAvAyi. 12 EyAyAImieR kAlH puErAhit wMbL@ew tlvA vrAyi+ esRAyAlinH emrAAvH. yiermYAlinH hnnYAvH. 13 q AlinH emlAM. amrYAlinH eyEhAhAnA. 14 mllinH EyAnATA. ezbnYA linH EyAEsPH. 15 hArIMlinH adHnA. emrAEyAulinH ehAyi. 16 EAlinH esKrYAvH. gieETAlinH emlAM.

18 19 20 21

abIyAlinH sii. minYAmIliM EmAvAdY l iM pitAyi. bigAlinH zv. ezmAlinH eyEhAnATA. EyAyArIbulinH meTnAyi. eydAyAlinH i. slAyilinH klAyi. EmAlinH eb. hiIyAvulinH hzbYAvH. eydAyAlinH enTnEy.

12

qlYAzIbuM EyAyAdAyM EyAhAnA M yUvyM jIvickAlLilu ElvY ewyM puErAhitewyM wMbEntA Aew Epk q}utivc pAsi rAjAvAy dArYAEvzieR BrNkAlA yi. 23ElvYwMbieR pigAmi kLiel wMbEntAA qlYAzIbi eR mk EyAhAnAeR kAlMver erAeeyH dinv] ApusH t k i q}utiyiuH. 24hzbYAvuM Ezer bYAvuM kdHmIEylieR mk EyvyM avew sEhAdrAM yi ElvY ew wMbEntAA. eedvpux nAy dAvIdieR kl n kArM avM sEhAdrAM aEnAnYM qtivz Li niekAH tivcnpilANH eedvi sHtiyM sHEtAvuM pAwi EAtH. 25 vAtiluk etAw klvRk kAv niv vrA+ m nYAvH, bHbUYAvH, oAbdYAvH, emlAM, tEmA, abH. 26av EyAsAdAi eR mknAy Eyvyew mknAy EyAyA ImieR kAlM EdzvA}iyAy eneh mYAvieR kAlM zAsHiyM puErAhi tmAy q Ayew kAlM klvR sUi@kArAyi Esvic@. eyzElmiel mtilieR smNM 27 eyzElmiel mti jn sm ic@. smNM EGAxitiEl Ayi ElvYer m}uv av vsic@ EpA pNLiniH jn eyz ElmiEl vi. eekALL@M kir L@M vINkL@M vAyic@ekAH mhtVm eedvi sHtigIt pAwvA nANH av vtH. 28-29 aen eyzElmi @m p NLiel qlA pA@kAM eyzElmi eli. enEtAPAiniM EbH gigAliniM EgbyiniM asH mAeviniM av v. eyzEl mi@M tAmsiciwelAM pA@kA sVM ecRupN pNiti. 30 puErAhitM ElvYM dYM teL eyM pie eyzElmiel jneL yM vAtilukeLyM mtilienyM cAr kArM Ikric@. 31 eydyiel -ELAw mtilieR mkLi kyRiniA {A vzY e@. eedvi sHEtAM pAwti nAyi ru vliy gAyksMGeL {A

22

505
etrew. atielA sMGM mtili mkLi vlBAgH vAtili Ener kyRiEAkAtAyi. 32EhA zAvuM eydyiel EntALi p tiEM gAyker agmic@. 33as rYAvuM q yM emlAmM 34eydyM ebnYAmIM ezmAvuM yiermYAvuM kAhLeLwekAu 35cil puErAhi tM esKrYAvuM mtiluveryM aver agmic@. (sAPieR mknAy s rieR mknAy mIKAyAvieR mknAy mnYAvieR mknAy ezmAvieR mk nAy EyAnATAeR mknAyi esK rYAvH . ) 36eedvmxYnAy dAvIdH A iy vAEdYApkrN qwekAH sAPieR sEhAdrArAy ezmA vuM asrEyluM mIllAyiyM gIllAyi yM mAyAyiyM enTnEyluM eydyM hnAniyM wi aver agmic@. niy mjH{nAy q A jnL@ew sMGe mtilieR smNinAyi nyic @ . 37 av jlDArAvAwMkwH dAvIdieR ngrMvery pwik kyRi mtilieR mkLiwi dAvIdieR armnyH Rm nIvAtiliEner nw. ngrBi i mkLilAyi av. dAvIdieR armnyH @RAyi nIvAtiver av ec. 38 rAme gAyksMGM wH, qti vzE nw. av mtilimkLi kyRuEA {AM jnLi pti EM oM ec. av LEgApurM kwH vizAlmtiveryM ec. 39 pie qyIMvAtiluM p}yvAtiluM mIvAtiluM hnEnlieR EgApurvuM ztEgApurvuM kwH @vAtiver ec. owvi kAvvAti qi ni. 40atiEzxM ru gAyksMG L@M eedvieR lyieR ak kwH attieR Anni. {A qeR An ni. EdYAgri pti lyi avew l LiluM ni. 41kAhL qwekAH puErAhitrAy qlYAImM myEsyAvuM minYAmIM mIKAyAvuM qElYAEvnAyi yM esKrYAvuM hnnYAvuM av puRem puErAhit teyAy 42myEsyA vuM ezmAvuM qelyAsM iyuM ey EhAhAnAM mIyAvuM lAmM es RuMwi lyi avrvew An Li ni. pie yi hYAvieR Ent]tVi ru gAyksMGL@M pAwiwi. 43 viEzxdivsM puErAhit pl blik L@M aic@. qlAvM vLer sEAxi c@. eedvM qlAveryM vLer sEA xiic i . sH IkL@M ikL@Mwi atYDikM hHLAdici. eyzElmi H niy sEAxArvM deryv EpAluM EkAmAyi. 44 klvRkL@ew EmEnAAer aE divsM niiyici. jn ekAu v kiPlL@M pielA viLvuM EmEnAA vAi klvRkLi sUi

enehmYAvH 12:32-13:8

c@. Evleyw ni puErAhitErAwM ElvYErAwM vLer sEAxM EtAiy eyd klvRyiElH onvDi vsH ekAuv. 45puErAhitM ElvYM eedvieR Evl ec@kyAyiv ElA. av jneL IkriA cArL@M, pA@kAM vAti kAvA M avrvew EjAlikL@M, dAvIdM zElA EmAM kl i c i EpAel ecyH . 46 (pu dAvIdieRkAlH tlvnAyi sAPH. eedvi niyM sH tiyM ai eRpA@k av Ayi.) 47 qlA yi AEylukAM esbAEb lieRyM enehmYAvieRyM kAlH qlAdivsvuM pA@kAM vAtikAv AM Ev pjIvnM ekAwi. m@ ElvYEv pNvuM av nIi evc@. ElvYrAke aen kiiypNM ahErAeR (puErAhitew) pigAmi kAyi nIievc@. enehmYAvieR aYklnk aEdivsM EmAezyew pusHtkM qlAvM Eke Re vAyic@. ati Q nYAymANM q}utiyiri tAyi av ku+ eedvieR sB yi aEAnYEnA EmAvAbYEnA y oenEAluM EvziitH. 2 av yi AEylukAH hArvuM evvuM ekAwAtiM yi AEylukAer zpi Eti bielyAmien li ekAw mAyi aen q}utA kArNM. qiluM new eedvM zApe or #hmAi mAi nm t. 3Q nYAy mANM Ek yi AEylukA atH asri kyM anYEdzAew pigAmikLi niH sVyM ak nikyM ecyH. 4- 5 qA sMBviti mu te eedvieR lyiel klvR kL@ew EmEnAArnAy qlYAzIbu puErAhit lyiel o aR teR aw suXAyi EtAbIyAvi ekAwEpAyi. DAnYblikL@M vuM lyieR pAL@M mH pkrNL@M sUictH aRyilAyi . ElvYM pA@kAM vAtikAv AM Eviy pielA DAnY vuM putiy vIuM qyM puErAhit kiiy dAnvsH L@M sUic M atilAyi. 6 etl A M sMBvikAlH {A eyzElmi Ayiil . {A aEA bAbiElANilAyi. a hH z xH w A bAbiElANi rAjAvAyti eR mirAM vxi {A bA biElANiEl mwiEAyi. piIwH eyzElmiEl tiric@EpAkA {A rAjAvieR stM vAi. 7 eyz Elmi tirieciyEA qlYAzIbH ecyHt EAhM {A aRiu. av new eedvieR lyi EtA bIyAvinH o aR ekAwiri! 8 EkApM vH {A EtAbIyAvieR sAD

13

enehmYAvH 13:9-29

506
pie tA {A ecyHttH. qlA eviyA}HcyM sYyHmH eyz Elmiel vAtiluk awc @ tA}iwN emM zbnA k}iE av RA vU qM vAti kAvAErAw {A klic@. zbnALi oerAlc@mwM eyzElmiEl kwiviwet cM eki qeR sVM L@kLi ciler vAtiluk pARAvuM nii. 20 kArNM kc v wAH oEA rEA AvzYM eyzElmi evLiyi rAiyi vsiEivi. 21Emli mtili mi rAiyi vsitH. Q tAI eticA nieL {A twvipiwiM q {A aver tAI ecyH. atiEzxM zb nALi kcvwinAyi av vrAtAyi. 22 pie, sVyM IkrictiEzxM mAem vAtikAvli EpAkAvU qH ElvYErAw {A klic@. aen ecyH t zbnALien o vidinmAyi nilniA Evi yi. eedvEm, etlAM ecyHttinH qe sdyM oAENEm. qi dyyM nieR aLv sHEnhvuM ecAriyNem! 23 kAlH eydri cil asH EtAdH, aEA, EmAvAbH qI EdzA rAy sH IkeL vivAhM ecyH t tAyi {A aRiu. 24atiluAy ikLi pAtiEH eydBAx vzmilAyi. av asHEtAdielEyA aEAnielEyA EmAvAbielEyA BAx sMsAric@. 25av ecyH t etAeN@ pRH {A aver zkAric@. avri ciler {A awikyM avew mwi pRiecwk yM ecyH . eedvnAmi stYM ecA {Anver nibic@. qiH avErAw@ pRu, puRMEdzAew ep meL o kArNvzAluM ni vivA hM ectH. niL@ew puAer vivA hM ecA avew epmeL a vditH. avew meL vivAhM ecA niL@ew puimAer avdi tH. 26rM vivAhLANH zElAEmAen eAu pApM ecicetH niM aRivutANH. yDikM rAxH\L@ew wyi avenEAel mhAnAy EveRA rAjAvuAyiil. eedvM zElAEmAen sHEnhic@. eedvM zElAEmAen yi A EyrAxH \ ieR m}uv rAjAvA kyM ecyH. zElAEmAEpAluM anY EdzArik kArNM pApM ecEi v. 27EA niL@M mhApApM ec@kyAeNH { Ek. anYEdzArikeL vivAhM ec@ ni eedvEAw stYmvrl. 28mhA puErAhitnAy qlYAzIbieR mknAyi EyAyAd. EyAyAdyew puAri o EhAErAkArnAy sbli eR jAmAtAvAyi. aven {A vi ewniH oAwic@kLu. 29 qeR eedvEm, aver ziiE NEm. av pQErAhitYe mlinmAi yiri. av pQErAhitYe gQrv
19

neLlAM aRyini puREeRi u. 9 pie aRk v]iyAi Ik rivA klic@. IkrictiEzxM lyiel pAL@M m@ vsHL@M DAnYblikL@M irivuM {A aRk Li tiric@vc@. 10 aEA jn ElvY ekAwA BAgM ekAwiielM ytinA ElvYM pA@kAM avrvew vyluk Li EjAli tiric@ EpAyiriyAeN M {A aRiu. 11ati {A mA NikeL viLic@ zAsic@. eedvieR lyieR kArY iAti etH? q {A avErAw EcAdic@. pie skl ElvYeryM viLic@i avErAw lyi avrvew An M EjAliyiluM tiric@eclA {A pRu. 12atiEzxM eydyiel skljnL@M pielA DAnYvuM putiy vIuM qyM lyiEl ekAuvrikyM aetlAM klvRkLi wkyM ecyH. 13 {A EzelmYAvu puErAhitenyM niymjH{nAy sAEdAienyM epdAyA vH q ElvYenyM klvRkL@ew Em EnAArAyM mnYAvieR mknAy srieR mk hAnAen av shA yiyAyM evc@. ver yiAemH qniRiyAmAyi. sMBrictH tL@ ew bu ekAwlAyi av ew rvAditVM. 14 eedvEm, {A ecyHt Q kArYeL ecAli qe oAENem. qeR eedv ieR lyiM atiel Evlk MEvi {A vizVAspUvM ecyHt kArYeLAM mREt. 15 kAlH eydyieljn zb nALi vIuAAEvi mi ri e{M DAnYM ekAuv k}ut RH ky@M miriyM ai }vuM m@ pltrM sADnL@M eyzElmi El ekAuvM {A ku. ati nA zbnALi etAM ecet M BNsADn vietM {A aver tAI ecyH. 16 eewpNArAy cil aAlH eyzElmi pAi. zb nA Li av m/YvuM m@ pl vsHL@M eyzElmi ekAuvH viln nw mAyi. eydA atH vAiymi . 17eydyiel mANimAer viLic@ {A pRu, ni ec@ vliy EAhmANH. mEnAL@MEpAely zb nAL@M qvi ni zbi en nziikyANH. 18EpAel ni L@ew pUvik ecyHttinANH eedvM nuewEmluM Q ngriEmluM qlA kxHwAwkL@M nAzvuM viyetH niH aRivutANH. EA niL@M ate ec@. yi AEylinH w t pk sMBviM. kArNM zb nALinH o ADAnYvumiel vi eAH ni atien nziik yANH.

507
mAyi qwil. puErAhitErAwM ElvY ErAwM nI Aiy krA av pAlic@ mil. 30ytinA puErAhiteryM ElvY eryM {A v]iyM iyM v rAiyiri. m}uv anYEdzAer yM avew lNM ek EbADn eLyM {A nIiLiri. puErA

enehmYAvH 13:30-31

hitM ElvYM avew sVM EjAlikL@M rvAditVL@M ekAwi ri. 31niitsmyLi viRM kiPlL@M jn dAnLAyi ekAuvemH Rviyiri. qeR eedvEm, Q nlkArY ec@ tieR Epri qe oAENEm.

508

qE
1
H virAj{i rAjAvien Diri Y mt qEtYApYver 127 sMA nH aDiptiyAyi ahEzV ErAzieR kAlH sMBvictANitH. 2 a hEzVErAzH aEA zrAjDAniyiel siMhAsniliANH BricitH. 3 BrNMwiytieR mAMvxM ah EzVErAzH teR kI}ilu skl EdYAg M EntAM o vi nki. pAsikL@ewyM EmdYewyM EsnADip AM -L@M atiAyi. 4 av eR aDIntyiluLL aLv sM rAjDAniyew apUvsQrYvuM ati el niDikL@M dziic@ekAuLL viH 180 divsM nIuni. 5ak }iEA av tlAnngrmAy znilu skleryM vliyvEnA ecRiyvEnA q vYtYAsM EnAAet, awiviLicH ekAArink nA yi alric dYAnievcH }udiv sM nIuni EveRA vi nki. 6 atinH evyM nIlyM niRilu linEtArNL@Ayi. ev@ ekAuM rvNiluLL linekAu m crwkekiyANH ev kiwyiluLL evivLyLi EtAr N iytH. vl@M evl@M mciiyM mu vilpiwic vsHL@M pAkiy tRyi sViluM eviyi luM tI mL@Ayi. 7 vIu viLiytH oienA vYtYsH t mAy viviDtrM sVEAkLilAyi! o rAjAvi mAM ekAwvA k}i ytrilu miy vIinH o ElApvumAyi il. 8 oAErAM Ev nl vIu ekA wNemH teR ekAArM mtlAr EnAwu rAjAvu klicitinA av rAjAvien asric@. 9 aEtsmyM ahEzVErArAjAvieR ekAAriluLL sHIkEvi vi rAjH{iyM o vi nwi. 10-11vii eR }AMdivsM vIu wic kArNM ExvAnAy rAjAvH teR pricArrAy emmA, biA, hEbAnA, bigHA, abgHA, EsT, ksH qI }u x$Aer viLic@ rAjH{iey rAjkirIwM aNiyicH mi ekAuvvA jH{Apic@. mEnAhriyAy rAjH{iyew sQrYM jnL@ewyM EdYAgewyM mi dziilAyi rAjAvi eR EzYM. 12 qA x$A vNic rAj kln asriA virAjH{i vis tic@. rAjH{i vrAtiEA rAjAvH nilviu EkApikyM EkApM ekAu jVlikyM ecyH. 13-14 niymeyM zieyyMpi rAjAvH gtHBew pEdzM EtwptivH aAyi. atinA ahEzVErA rAjAvH niymjH{rAy jH{AnikELAw sMsAric@. av rAjAviEnAw vLer awmvrAyi. kEznA, EzTA, adHmATA, tzIzH, EmersH, mesnA, emm KA, qienyAyi avew Ep k. pAsiyielyM EmdYyielyM vuM tEdYAgArAyi av. rAjAvien kAti EtYk av kAzM avAyi. rAjYe vuM yEdYAgrAyi av. avErAwu rAjAvuEcAdic@, 15ahEzVErA zurAjAvH x$A mKArM ecAli ayc kln virAjH{i Diriciri . niymkArM avELAw ecE etH? 16 atinH rAjAvieRyM EdYAgew yM mi emmKA enpRu, v irAjH{i anYAyM ecyHtiritH rA jAviEnAw mAml, ahEzVErAzurAjA vieR skl sMAnLilum sk l -ELAwM skl jnELAwM wiyA NH. 17virAjH{i ecyHtkArYM melA sHIkL@M EkemtinAlA {Ani pRytH. aEA m@ sHIk t L@ew BAAer asri ni M. av tL@ew BAAErAwH, a hEzVAErArAjAvH virAjH { iEyAwH teR mi vrA klic@. pe av vrA Aiyil q pRyM. 18 rAjH{i ecyHttH qeH pAsiA ewyM EmdYAewyM EntAew BArY mA Ek@. avew v]iyew sVADIni avM akArMte tew BAArAy EntAELAwM ec@M. aen vLerEyeR niyM EkApvuM AvuM. 19 rAjAvi stemi virAjH{i ni oriluM ahEzVErAzu rAjAvieR mi vewH orvH puRew vikyM atH oriluM etic@ew nibnEyAew pAsiyielyM EmdYyi elyM niymLi q}utiEckyM a veLA nl ovH rAjH{iM ekAw kyM ecAvutANH. 20zHnM tr mAyekAH rAjAevw etA nw pwiyM aEhieR vizAlmAyrAjY e jnM m}uvaRiyM. anrM qlA BAAM vliyv mt ecRiyv ver, tL@ew BArYmArA bmAni ewkyM ec@M.

509
Q pEdzM neH rAjAviM EdYA gmANikM EbAYmAyi. rAjAvH emmKA pEdzic te ecyH. 22 etAveR vIiluM puxnAyiriM eekkArYkAevH oAErAeRyM BAxyi KYApi o kln sMA nEtARuM attieR BAxyiluM jn EtARuM avrvew BAxyiluM q}uti rAjYelAyiwM rAjAvH ekAwyc@. qE rAj{iyAew H piIwH ahEzVErAzurAjAvieR EkA pM zmicEA av vieyyM avL@ew v]iEyyM av kArNM tA puRewvic klnEyyM pi oA . 2 aEA aven Esvic@ ekAuni i ecRuArAy pricArk av EnAwH en Nic@, rAjAviEv i surikLAy yvknYkmAer aEnV xic@kupiwicAluM. 3 rAjAvH teR rAjY e qlAvizYkLiluM EntAeL etr ewe. anrM av surikLAy qlA knYkmAeryM zeR tlAn E ekAuvre. a+priel sHIkELAewAM av k}iyNM. a+p rieR mtlArnAy, rAjAvieR x$nAy EhgAyiyew mtlyilAyi riM av. avew sQrYpri crN AvzYmAyetlAM ayA ecyH ekAwe. 4avew wyiniH rAjA vinu EbADiveL vipkrM rAjH{iyAyi vA}iAmElA. niEzM rAjAvinu stmAyi. Q niEzkArM rAjAvu vikyM ecyHt. 5 smyH zeR tlAnH eb nYAmIeR EgAie kIzieR mk nAy ziemyiyew mknAy yAyIrieR mk emAeKAyi qeAeyd pA i. 6 bAbiElArAjAvAy enbUK dHEns eyzElmini blmAyi pi wic@ twvukArAiyvew i emA eKAyiyM Ayi. eydyew rA jAvAy eyEhAyAKIM sMGilu Ayi. 7 teR aAveR mkLAy qE qEp hdeey aM ayM lAtieR Epri emAe KAyi qwvLiyi. av a tisuriyM mEnAhriyM yi. 8 rA jAvieR klnEkH nirvDi yvtik zeR tlAnngriEl ekAu vreu. yvtik EhgAyiyew pricrNiEllieu. avrielAv LAyi qE. av rAjAvieR a+puriEl ekAuvrewkyM EhgAyiyew pricrNiElliew kyM ecyH. rAjAvieR OIkL@ew mtlArnAyi EhgAyi. 9 qE riEnAw EtYkM xHwM EtAiy EhgA yi epete av sQrYpri crNL@M EtYk BNvuM nki. pieEhgAyi qErienyM avL@ew }u pricArikmAeryM a+pur sHI k vsi vuM nl lE yc @ . 10tAenA eydOIyAeN
21

qE 1:21-2:21

kArYEmA sVM wMbpAle iEyA emAeKAyi viliy kArNM qE ErAwM pRil . 11qE rieR suKvivrvuM BAviyM aRiyAm ElA q kti emAeKAyi rAjAvieR a+pur Edz divsvuM aEA@M EA@M nwmAyi. 12 rAjAvumAy wiA}HcyHmH oA ErA yvknYkyM RumAsM meetlvuM RumAsM viviDtrM sugvYL@M pEyAgic@ sQrYpricrNM pU iyAEH . 13rAjAvienANA EpA yvknYkyH ew ekAu EpAkA a+puriluetM qw AmAyi. 14av eevErM rAjA vieR aw ecl@kyM piEdivsM rAviel x$M rAjAvieR evAik L@ew sUiukArmAy zysHgsHEm EnAM nw EveRA a+puriEl mwiEAEkmAyi. rAjAvH aveL #hikyM EpecAli vi LiikyM ecyHtieli vIuemAri av rAjAvieR aw EpAktH. 15 aen emAeKAyiyew aAvnA y abIhyIlieR mk qErieR Q}M vEA a+purOIkew m tlArnAyi EhgAyi av ekA wAem pRvylAet EveRAM a +purini ekAuEpAkA av EcAdicil. qA qErien kv erlAM aveL xHwe@. 16ahEzVErAzu rAjAvieR BrNM wiytieR }AmA i pAM mAsmAy EtEbi qE rAjAvieR mi ekAuecl e@. 17 melA OIkeLAL@M melA knYk mAerAL@M qErien rAjAvH sHEnhi c@. atinA avL@ew tlyi rAjki rIwM evc@ekAH vi pkrM aveL rA jH{iyAyi vA}ic@. 18rAjAvH teR skl -M EsvkM o gMBIr vi-qErieR viH-ekAwk yM divsM sklsMAnM o vimdivsmAyi KYApikyM dyAluvAy o rAjAevnilyi jn sAn ekAwkyM ecyH. emAeKAyi o drAElAc neyi aRiy. 19 rAjAviEvi knYkmAer rAM vM EzKric@ekAuvEA emAeKAyi rAjAvieR vAti rikyAyi . 20emAeKAyi viliytsricH, tA eydOIyAeNEA teR wM bpAlemeEA qE aEA }uM oM pRiil . emAeKAyi yew sMrNyi yikAle EpAel aEA}uM av pRetlAM av asrici. 21 aen emAeKAyi rAjAvieR vA ti rikAlH rAjAvieR RM sUiukAM x$AmAy bi gHAM EterzM EcH ahEzVErAzH

qE 2:22-4:4

510
nziiNemH o kln puRewvi cAluM. kln nwAvew ecl viElAyi {A 10, 000 evinANy rAjB$AriElH awc@ekAAM. 10 aEA rAjAvH mEmAtirM virli niH Qri eydew zuvuM gAkA r hedATyew mkmAy hAmA ekA w. 11qiu rAjAvH hAmAEnAw pR u, pNM nI te evk. jn ELAw nin EbADicEpAel ecyH ekA_k. 12 aen oAMmAsM ptimAM tIyti rAjAvieR q}ukAer viLicH hAmA klicEpAel q}utic@. rAjAvieR nAmi at jnL@ew lipiyiluM BAxyiluM q}utiy kln rAjEmAtirM ekA u mevcH rAjtiniDikM oAErA sMAnm EdzADiptikM vY tYsH t jnL@ew -M ayc @ . 13 ecRuAerEA v]erEA u eLEA sHIkeLEA EnAAet skl eyderyM o divsMekAH ekAm wiNemM ati divsM pAM mAsmAy dA mAsM ptimAM tIyti yAeNM avew sVvkk ekA ywiNemM kli rvH qlA sMAnLiElM rAjAvieR dtA vzM ekAwyc@. 14niyic divsM kln nwvA qlAvM tARAyiri tinAyi rvieR pkH oErA vizYyiluM jnL@ewwyi o niy mmAyi viLMbrewAM Aw ec yH. 15zeR tlAn puRewvi c rAjklnymAyi dtA tiwi puReu. pie rAjAvuM hAmAM wiAni. pe zngrM zy }ilAyi.* emAeKAyi shAyinH qE rien Erii sMBvic kArYeLlAM emAeKAyi Ek@. rAjkln aRiEA emAe KAyi aveR wu vlic@ kIRukyM pkrM cAuwkyM cArMpUkyM ec yHekAH zngrieR nwec niH Re almRyiu. 2rAjAvieR vAti cAwekAH M Ev ziet niymmeiluM av rAjAvieR vAtili miver ec. 3 rAjkln nwAA smyM aw vekAi sMAnLielAe yM eydew wyi kwd+KvuM pvAsvuM almRyM vilApvuM A yi cAwkyM cArM pUkyM ecyHekAH aEnkM eyd nil kiw. 4 qErieR dAsikL@M x$AM emAeKAyieyi v pREA

rAjAviEnAw viErADMmlM aven ekA l@vA rhsYmAyi ElAcic@. 22 r hsYM emAeKAyi aRiu. av atH qErAjH{iEyAwu pRu. anrM qErAjH{i a rAjAviEnAw pR u. dxHwpti emAeKAyiyANH mnilAiyetM qE rAjAvien aRiyic@. 23aEnVxicEA Ek zri yAeN EbAYmAyekAH rAjAvi envDivA ptiyi rH RsU ikAeryM k}uviEli. tH rAjAvi eR cripusHtkLi q}utivyH kyM ecyH. eyder nziiA hAmAeR ElAcn Q sMBvEzxM gAkArnA y hedATyew mk hAmAen ah EzVErAzurAjAvH teR ewy skl EdYAgAewyM mIet AnyM nki dric@. 2rAjkln tinA rAjAvieR vAti qlA rAjEs vkM hAmAeR mi iunmsHkri ci. qA emAeKAyi iw kEyA nmsH k rikEyA ecyH t il . 3 aEA rAjAvieR vAti rAjEsvk nImAM rAjkln Diri etH? qH emAeKAyiEyAwu EcA dic@. 4 av divsMEtARuM Q EcAdYM EcAdi c@. qA aEAe}lAM av hAmAen iuvNNem kln nirsic@. atinAlv hAmAEnAwH eti pR u. tA o eydnAeNH emAe KAyi avErAwu pRtinH hAmA emA eKAyiEyAwH qviM qH avRiyNmAyi. 5 emAeKAyi te iuvNuil q k EA hAmAni EkApM niRu. 6 emAe KAyi o eydnAeN hAmA mn ilAiyi. qA emAeKAyiey mAM hiMsicA mtiyAvielH av EtAi. ahEzVErAzieR rAjY emAeKAyiyew skl L@keLyM ey deryM lnM ecNemH av cHCic@. 7 ahEzVErAzurAjAvieR pAM Br Nvxiel oAMmAsmAy nIsAni eyder nziitinH ekAle qlAnAL@kLiluM mAsLiluMevcH vuM nlnAL@M mAsvuM et kupi wiAEvi hAmA nRuiu EnAi yEA pAMmAsmAy dA NH mM q ku. 8qiH rAjAviEnAwH av en pRu, ayew rAjY skl sMAnLiluM melAv riniM Evtiriu ni cil jnL@H. avew cAr mu qlAvEwtiniM vYtYsHtmANH. rA jAvieR niym av asri il. aver ayew rAjY wrAn vditH o rAjAvien sMbi ciwEALM nl. 9 ayH stmAeNi aver

p e . . . z y } i l A y i eyder ekAlA rAjkln zniel jnLi zy}mAi qAvAM tinM. kArNM, eydH avmAyi nl vYApAr bmAyi. mAvuml , eyder tL@ew nl ayArAyi av kkyM ecyHti.

511
av d+KMekAupuLu. cAwH mARutiEvi av EveR vsH ekAwyc@eviluM emAeKAyi a sVIkricil. 5 aEA avL@ew pri crNinH rAjAvu niymici x$ Aew iniH hTAH qven viLic H emAeKAyiH qA sMB vietH aEnVxic@vrA av pRyc@. 6 av rAjAvieR vAti li milu RlH emAeKA yiyew awec. 7 aEA, ey der nziiAEvi hAmA rAjB$A riEl niEpiAem vAgHdAnM ecyHt pNieR kNwM Ay etl A M emAeKAyi hTAiEnAwupR u. 8 wAet rAjYe eyder m}uv nziiNemu klicH zni puR ewvic niymieR o pkH qErien kANic@ vAyic@ekAwA Evi hTAien liciH avELAwu rAjAvien eckH emAeKAyiEv iyM avew jniEviyM dy yAciNemH emAeKAyi pRy yHkyM ecyH. 9 emAeKAyi pRetl A M hTAH qErien aRiyic@. 10 aEA emAeKAyiEyAwH en p RyNem@ pRH qE hTAien vIuM ayc@ 11rAjAvH viLiiAet aEhe kANA ekAArieR ak Li ecl@tH NAyAluM epA yAluM av zi mrNmAeNM aen ecl@vri ewEner rAjA vH sVNecEA nIuEvA av mA empie jIvEnAew ri qM o niymmtH ql A rAjEsvkM sMAnLiel jnM aRivuLL tANelA. }i m divsmAyi rAjAvH qe viLiiciil. 12 qE pRyctH hTAH emAe KAyiey aRiyic@. 13aEA emAeKA yi qEriEnAwH en pRyc@+ ekAAri pAvLAyekAH ql A eydewyM wyiniH nI orAmAM rewem kt. 14 EA nI oM miAtiA eyd shAyvuM EmAcnvuM EveRAriw nivM. pe nIyM nieR pit]Bvn vuM nzic@EpAM. eny o smy H nin rAjYH yM y o AnM ttH tinelH RiyAM? 15 atinH qE emAeKAyiH en mRupwiayc@+ 16zniel skl eyderyM viLic @ i mpkluM m rAiyM tiAetyM wiAetyM qniEvi Ayi pvsik. {AM qeR dAsimAM aEpAel te pvsiM. pie viLiewAet niymvimAyiAeNiluM rAjAvieR miElEpAM. {A mrikyAeN i mrie. 17 atiEzxM emAeKAyi aveR v}iEpAyi qE pREpAel te qlAM av ecyHM

qE 4:5-5:13

qE rAjAviEnAwu sMsAri aetAH mAMdivsM rAjkIy vsH LNiuekAH qE arm nyew milu a+purm ec ni. aEA rAjAvH armnyew vAti linBimKmAyi siMhAsni rikyAyi. 2qErAjH{i m ni kEA rAjAvinH av ELAwu Iti EtAkyA av kili epAecEA avL@ew Ener nIi. aEA av awecH ecEA lieR aM etA@. 3 aEA rAjAvH avELAwu pRu, a lEyA qErAjH{I, nI #hi etANH? atH rAjYieR ptiyAyA EpAluM {A nin tH. 4 atinH av en mRupwi pRu, rAjAviEvi {A o viH oH. rAjAvinH sQkrYemi rAjA vuM hAmAM ati dyvAyi pew NM. 5 aEA qErieR aEp sADi c@ekAwEtinAyi hAmAen w ekA uv qH rAjAvu klic@. aen rAjAvuM hAmAM qE o iy vii pewA ec. 6 vI u wic@ekAiriEA rAjAvH q EriEnAwu pRu, nieR aEp qAyiAluM atH {A sADic@tM. nI q EcAdicAluM, rAjYieR p tiyAyAEpAluM, nin ki@M. 7 atinH qE pRu, qeR aEp yM #hvuM tANH . 8rAjAvinH qi Itiyei, qeR #hM niv] ic@tvA pyei, {A nAeL o rAmetA viinH rAjA vuM hAmAM vvA dyvuAkNM. qeR #hM rAjAvien aEA aRi yivA avAdM AkNM. emAeKAyiEyAwu hAmA EkApi 9 aH hAmA ekAArM vitH sEA xEAewyM sMt] p H t iEyAewymAyi . qA rAjAvieR vAti te kiuM oAcHCAnic@ nikEyA ByM ekAu viRyHkEyA ecAti emA eKAyiey kEA aventier hAmA ni EkApM Lii. 10qiluM a niyic@ekAH av vIiEl EpA vukyM teR suXeLyM BArY EserzienyM viLiikyM ecyH. 11 avErAwu teR aLv sienyM anvDi puAeryM bAi ql A EntAL@ewyM mIet rAjAvH te niymi ctienyMpi av epAcM pRu. 12 puRem rAjAviEvi qErAjH{i oiy viinH qeylAet EveRA enyM rAjH{i Niciil. nAL e viiM rAjAviEnAewAM qe Nic i uH . 13qiluM, eydnAy emAeKAyi rAjAvieR vAti ri kAENiviwEALM aetA M qe sEAxiiil qM av pRu.

qE 5:14-7:8
14

512
y emAeKAyiEvi aetlAM ec@ k. nI pRtielAiEpAluM vI}v EpAktH. 11 atsric@ hAmA vOvuM tir yM qw. emAeKAyiey vOmNi yicH tiruRii, rAjAvH dri NemA#hiv Evi qA ec@keyH kAk! qH av m i viLic@pRuekAH hAmA ngr vITikLilUew tirey nyic@. 12 atiEzxM emAeKAyi rAjAvi eR vAtiEl tiric @ EpAyi. hAmA D]tiyi aveR vIiElM EpAyi. aview av kruM mAnE wekAH tl mRc@M . 13pie nw m}uv av BArY EserziEnAwM suXELAwM pRu. aEA av avEnAw pRu, emAeKAyi o ey dnAeNi nI EtAliewM. nieR vI}H c rMBic @ k}iu. nI nzic @ k}iyMver niymAyi a wM! 14 av hAmAEnAw sMsAric@ ekAi riEA rAjAvieR x$A aw E ec. hAmAen qE oiy vii ieAu EpAvA av D]tiyAyi. hAmAen ieAl@ aen rAjAvuM hAmAM qE rAjH{iyew ew vii pekA u. 2aEA rAjAvH qEriEnAw pR u+ vIuwi rAme divsmANH . qErAjH { I, nieR aEp qAyiAluM a {A nin sADic@ tM. rAjYieR pti yAEpAluM. 3 aEA qE en Nic@, alEyA rAjAEv, aH qi ItnA eNi, rAjAvi nl t AeN EbADYewkyAeNi qeR jIvitM qni tErNEm. qeR jnL@ew jIvi tvuM qni tErNEm. tAeNeR a Ep. 4 qeyM qeR keLyM n ziic@M ekAM lnM ecAEvi {eL viukLiri. dAsYv]i yiElANH {eL viieti {A mQnMpAliEcen. kArNM arM zH n eLAM rAjAvien aElArs ewkyil. 5 aEA ahEzVErAzurAjAvH qE rAjH { iEyAw pRu, en o ecA ElAcicv rH? qviewyA Nv? 6 qE pRu, {L@ew zuvAy v dxHwnAy Q hAmAnANH. rAjAvi eRyM rAjH{iyuewyuM mui hAmA e{iviRc@. 7 rAjAvH EkApEAew q}u Eu vIuvi viH armnyiel dYAniEl EpAyi. tnitH vD ziyi R omAvielH Ru Ayi hAmA teR jIvEvi qErAjH { iEyAw yAciAnAyi aviewe ni. 8 dYAnini vIuviinH a+puriEl tiri

anrM hAmAeR BArY EserziM aveR suXM o zym Ayi. av pRu, aven vA q}upwi yri o k}umrM tI vA cilErAw pRyk. BAti rAjAviEnAwEpicH emAeKAyiey iEluk. qiu rAjAvieRew s EAxmAyi vii EpAvuk. Q ElAcn neH hAmA EtA kyM av k}umrM nAikyM ecyH. emAeKAyi driew qA a rAi rAjAvinH o@M RA k}iil. aekAH dinv] ALew pusHtkM ekAuvH vAyi c@EkiA pricArkErAwu klic@. av aen te ecyH. 2 ahEzV ErArAjAvientier rAjAvieR x$ AM RM sUiukAmAy bigHA M EterzM Ecnwiy pjApe i emAeKAyi mi aRivuekA wBAgM vAyic @ EkEA rAjAvu EcAdic@+ 3 Q mhAEsvniM DIrtyHM q bmtiyM zMsymANH nAM emA eKAyi ekAwitH? ecRuArAy pricArk pRu, a vEvi yAetAM nAM ecyHtiil. 4 tAAic k}umri emAeKA yiey iLyNemH rAjAviEnAwu p RyAEvi hAmA EnrH armn yew puRe mEv. aEA rAjAvH viLic@ EcAdic@, rANview, armnmH ? 5 m nitH hAmA NH q pricArk rAjA vien Nic@. aEA av akEvreq rAjAvu klic@. 6 akEv hAmA EnAwu rAjAvu EcAdic@, rAjAvH dri NemH #hi ovEvi qA ecEtH? rAjAvinH drvuekAwA EtAA qEA EyAgYnAyi EveR H? q hAmA uekAu vicAric@. 7 qiH en mRupwipRu, rAjAvH driNemH #hivEvi enecyHtAluM+ 8rAjAvu Driciu rAjvOvuM rAjAvu kyRiyiu o tiryM B]tYA ekAuvre.8B]tYA rAjAvieR vizixHw awyALM tiryew tlyi cAe. 9 rAjvOvuM tir yM rAjAvieR EdYAg-Li o ven mtl licAluM. rAjAvH dri A #hiven EdYAg rAjvOM aNiyic@ tiruRi i, rAjAvH driNemH #hi v Evi qAec@key kA k! qH avmi viLic@ pRu ekAH ngriel qlA R l LiluM EGAxyAyAyi nwe. 10 aEA rAjAvH hAmAEnAw klic@, wecl@k! nI pREpAel te yvOvuM tiryM ekAuvH rA jAvieR vAti ri eydnA

513
c@v rAjAvu ktH qE kiwk yAyi kiwyi hAmA vI}utA yi. rAjAvH EkApEAew pRu, {A a+puri EA rAjH{i ey miA nin eeDrYEmA? Q vAk rAjAvu pRywen Es vk hAmAeR mKM mRc@kLu. 9 a EA rAjEsvkrAy x$Ari h EbAnA qv en Nic@, rAjAvinH psUcn ekAw emA eKAyiey AEvi hAmA nAic q}upwi yrm aEt k}umrM hA mAeR vIwinwH nilH. aEA rAjAvu klic@, hAmAen ati e iLyk. 10 emAeKAyiEvi hAmAenAi y k}umrie av hAmAen i eA. aEtAew rAjAvieR EkApvuM zmic@. eyder shAyiNemH rAjkln aEdivsM te ahEzVErAzurA jAvH eydew zuvAyi hAmA eRvIwH qErAjH{i ekAw. emA eKAyi teR rAeNM av av Evi ecyH t qAeNM qErAjAviEnAwu pREA av nH rAjsiDiyiEl EvznM kii. 2 rAjAvHhAmAnini tiriecwi mEmAtirM Qri emAeKAyi ekAw . aEA hAmAeR vIwieR mtl qE emAeKAyiey lic@. 3 qiH gAkArnAy hAmA ey detier puRewvic dxHwkln Ru ecNemH rAjAvieR kA vI kruekAH qE eki. 4 aEA rAjAvH aveR sVec EA avEner nIi. av q}uE u rjAvieR mini. 5pie av en aEpic@, rAjAvien sxHwnAei, rAjAvinH etA nl zymAeN EtAevi, a yHH qEAw kANYmei, aH qnieA lYM trAnA#hi evi, gAkArnAy hAmA rAjAvi eR sMAnLiellAyiwm ey der m}uv lnM ecNemH kA Niec}utiy kln Ruec@tinAyi o mRukln ayENEm. 6qeR jn H drvuM nAzvuM sMBviEA qen {A aku shiM? 7 aEA qErAjH{iEyAwM eyd nAy emAeKAyiEyAwmAyi ahEzVErA zurAjAvH en pRu, hAmAeR vIwH {A qEri ekAwk}iu. ey derekAlA mictinH B]tYA av en k}uviElukyM ecyHt. 8 ni ey dH nltien niEtAtH rAjnAmi q}uti rAjEmAtirMekAu mevcH niM ayyHk. rAjnAm i q}uti rAjmevc o kln RA vukyil. 9 aen mAM mAsmAy sIvA mAsM pimAM tIyti ekAArM q}u

qE 7:9-9:2

kAer tiwi viLiic@ emAeKA yi pRuekAw kln rAjYe qlA vizYkLilum qlA jnL@ewyM BAxkLiluM lipikLiluM eydtH avew BAxyiluM lipiyiluM q}uticH Ymt qEtYApYvery 127 sM AnLielyM eydM rAjtini DikM EdzADiptikM EdYAg M ayc@ekAw. emAeKAyi ah EzVErArAjAvieR nAmiel}uti rA jAvieR mcAiy klnk Ev gMwiy ekAArMtirkL@ew puRH dt AvzM ekAwyc@. 11 rAjAvieR avAdEAew emAe KAyi q}utiy kln tAyi+ ql A pNLilum eyder ryH Ayi owvAM teLyM tL@ew ueLyM BArYmAeryM miEcAvu jnL@ewyM eesniker nzii AM ekAlAM lnM ecAM avew vsHtvkk qwvA M, nziivAM avH av kAzM n. ahEzVErAzieR rAjYM m}uv a enecA divsmAyi pAM mA smAy dAmAsM ptimAM tIytiyM niyic@. 13aEdivsM zuELAwu p krMvIA eyd tARAyiriEti El klnyew pkH niymmAyi qlA sMnLilum qlA jnL@ewyM wyi viLMbrM ecAM AwAi. 14 rAjAvH j{ApictsricH dtA EvgMwiy tirkL@ew puRH ep yAtiric@. niymM z rAjDAni yiluM viLMbrM ecyHt. 15 nIlyM evLLyM niRilu rAjkI yvOL@M o vliy epAkirIwvuM QtniRilu mEnAhrmAy o Emli yM Drici emAeKAyi rAjsiDi yini pivAi. zngrM hHLAdA timi. 16eydAke hExAAdvuM lAsvuM sEAxvuM Ayi. 17 rAjklnyM niymvuM qiy qlA sMAnLiluM qlA pNLiluM ey dH lAsvuM sEAxvuM viM Ayi. eyder av BymAyi tinA rAjY plM eydrAyiI Ayi. vijyM eydH rAjAvieR klnyewyM rAjYe niymieRyM bli eyder EtAlivA Evi avewzu kA i divsmAyi pAMmAs mAy dAmAsM 13AM tIyti. qA divsM awvEA iti kI}HEm mRiu. teL kI}HewA micv er eyd kI}Hewi. 2ahEzVErAzu rAjAvieR skl sMAnLilum skl eydM teL nziiA
12

enehmYAvH 9:3-27

514
pUrIM /vM qA zniel eyd sVyr yHEvi dAmAsM ptimM ptinA luM tIytikLi oic@ wiyitinA ptinAM tIyti vimikyM ati en viiM /vim divsmA kyM ecyHt. 19aekAH nAuuR LiluM nAipuRLiel pNLiluM pA eyd ptinAlAM tIytiyA NH /vvuM vim divsmAyi EGAxitH . av ql A vM sAn aEnYAnYM ekAwyyHk yM ec@. 20 Q nwetlAM emAeKAyi q}uti evc@. ahEzVErAzurAjAvieR aw M akelym qlA sMAnLi elyM qlA eydM av sMBv eLi q}uti aRiyic@. 21uEtARuM dAmAsM ptinAluM ptinuM tIyti k vimieRyM EGAxieR yM dinLAtinAyi av ni Edz q}uti ayct. 22eyd zu H LiniH sVtEnwiy divsLAy ekAANH avey vimdinLAyi nIievct. avew vilApM /vvuM H d+KM sEAxvumAyi mARiyM mAs iel divsLilAyekAH av ey viiM EGAxiM aEnYA nYM sAn eekmARutiM driH dAnD ekAwutimLL divs LAyM nIievc@. 23 atinA cric@wiy vimdi vsM emAeKAyi q}uilUew vzY eEpAel wM criemH ey d stic@. 24 gAkArnAy hedATyew mk M skl eydewyM zuvumAy hA mA rAjY skl eyderyM mwi c@kLytiElAyi o wiltM em nykyM aver pviAM mwiA M piydivsM kupiwiA Evi nRuiwkyM ecyHti. aAlH Q nRuien pUrH qAyi viLici tH. avDidivse pUrIM qM viLi. 25hAmA aArY ecyH qiluM qE rAjAviEnAw sMsAri AEpAyi. atinAlv putiy kln kLiRi. Q klnk hAmAeR ptik eL nziic@evmAml, hAmAM av eR wMbiM drit sMBvi AM atiwyAi! aen hAmAM pu AM k}umriEleu. 26 aAlH nRukeL pUrIM qA viLicitH. atinA avDi divsM pUrIM q viLie@. Q avDidivsM EGAxiA emAeKA yi o kilUew eydErAwAvzYe@. aen qlAvxvuM Q ru divs LAEGAxitH eydiwyi cArmAyi. 27vimdivsM cri ti mAErKk avM av ew pigAmikM avErAw Ecv MEvi eyd stYMecyH sVIk ric@. Q rudivsL@M niymM a
18

EkAu iyivErAw tikArM ecA Evi avrvew pNLi owi. M avetier niA zrAyiil . kArNM ql A vM aver EpwiyAyi. 3sklsMAn LielyM rAjtiniDikL@M skl EdYAgM EdzADiptikL@M rAjkln k nwAA vM eyder shA yicEt Z. kArNM avH emAe KAyiey EpwiyAyi. 4 rAjAvieR tEdYAgnAyekAANH av emAeKAyiey EpwictH. vizYyiel sklM aveR EpM tApvuM mn ilAi. aen emAeKAyi wt wt ztnAyiI. 5 aen eyd avew zueL m}uv vAL@ekAu evieAkLu. teL evRuvErAwH av tikArM ecyHt. 6 zrAj DAniyi eyd 7 500 puxAer ekA. pzdATA, 8 dEPA, asHpATA, EpRATA, adlYA, arIdATA, 9pA, arIsAyi, arI dAyi, veysATA qiveryM ekA. 10 av pEpM eydew zuvAy hedATyew mk hAmAeR puA rAyi. qA avew vsHtvkk eLAM eyd kvewil. 11 aEdivsM te zrAjDAniyi ekAlevew qM rAjAvien aRi yici. 12aEA rAjAvH qErA jH{iEyAw pRu, zrAjDAniyi hAmAeR p puArwM 500 pux Aer eyd ekAmwic i ri. rAjAvieR musMAnLi av q ecyHtEvA EvA? nieR aEp qteyAyAluM a sADic@t H. nin EvtH EveR qte yAyAluM aM sADic@ tH. 13 atinH qE pRu, rAjAvi en sxHwnAevi ecyHt te nAeLyM ecAM hAmAeR p puAeryM k}umri AM znilu eyder avdimARAk NM. 14 qE aEpicEpAel nw e q rAjAvH jH{ApikyM a niymmAyi zni viLMbrewk yMecyH t . aen hAmAeR p puAeryM av k}uviEli. 15zni luAyi eyd dAmAsM ptinA lAMtIyti vIuM owi aviwe 300 puxAer ekA. qiluM av Ayi vsHtvkkeLAM kvew il . 16rAjAvieR sMAnLi jIvici bAiy eyd r yHM zuLini eesVri MEvi sMGM EckyM 75, 000 viErADi keL ekAl@kyM ecyHti. qiluM vsHtvkkeLAM av kviil. 17 sMAnLi sMBvicM dA mAsM ptimAM tIyti yi. pti nAlAMtIyti av vimic@. atien av viiM /vim o div smAkyM ecyHt.

515
zAsiEpAel uEtARuM tImA nic smyH te criti M vI}Hc vAvutl. 28Q divs qlA tlmRkLiluM qlA lLi luM qlA sMAnLiluM qlA pN LiluM sHmrN puieAH cri ew. Q pUrIMdivs eyd ew wyiniH o}iuEpAvukyil. eydew pigAmik Q vim divsM qAlvuM sHmriM. 29 atinA pUrImien sMbic H abIhyIlieR puiyAy qErA jH{iyM eydnAy emAeKAyiyM o oQEdYAgik ke}uti. tieR mlYM et LiyiviDi pUrAjkIy aDikArEAewyANH av rAme kH q}utiytH. 30EA ahEzVErA zurAjAvieR rAjYe 127vizYkLiluM jIvici qlA eydM emAe KAyi smADAnM zMsic @ ekAu kkLyc@. smADAnM ekAuvM muver aEnYAnYM vizVsHtrAi tI mAy sEzLAyi kk Li. 31pUrIM EGAxitH rMBiA jnELAwAvzYewAnANH emAeKAyi Q kkeL}utiytH. Q putiy avDi divsM qEALAEGAxiNemM av avErAwpRu. eydnAy emAeKA yiyM qErAjH{iyM eyd kl

qE 9:28-10:3

nkLyci. avM avew pigA mikmAyi Q rH avDidivs Apiec w AnANH avrien ec yHttH. sMBvic EdAxeLecAliy pvAseyM nilviLieyyMpi oA i EpAelte av tH oA 32 iM. qErieR kH pUrImieR c oQEdYAgikmAi. ArYeLA e o pusHtki q}utivci@H. emAeKAyi drie@ pie ahEzVErAzurAjAvH teR rAjYe smtIre skl vid rngrLiluM qlAjkM ni tikmi. 2 aveR ziyM k m oAErAv]iyM rAjAvH An yM ekAw emAeKAyiyew mhA yv]iyM EmdYyielyM pAsiyi elyM rAjAAew v]ApusHtk i q}utiyi@H. rAjAvH emAeKAyi ey o ExHWvYiyAi. 3 eydnAy emAeKAyi ahEzVErAzurAjAvi rAmnAyi. av sVADInziy vM eydsEhAdrLi DArALM Ep iyevmAyi. av teR jnL@ew EmM EnAkyM teR qlA jnMEvi smADAn ieR sEzM ekAuvrikyM ecyH.

10

516

EAbH
1
nlvnAy EAbH QsH qrAjYH EAbH qeArA jIvici. nlvM vizVsHtmA yi EAbH. ayA eedve rA Dic@. tikLiniM ayA ak ni. 2 EAbinH }upuAM m puimAmAyi. 3EAbinH }A yirM wkL@M mvAyirM okL@M yi rM kALkL@M aURu epk}utkL@M Ayi. ayAH aEnkM B]tYA mAyi. ki} Edze vuM DniknAyi EAbH. 4 EAbieR puA tL@ew vIw kLi mRvcH vik nwkyM a tiElH tL@ew sEhAdrimAer Ni kyM ecyHti. 5teR ikL@ew rM vik}iH EAbH atirAvi el N. teR oAErA mMEvi ayA oAErA EhAmyAgLic @ . ayA en mnikti, qeR ik tL@ew viiniwyi mn+pU vmlAet eedvEAw pApM ecyHtiri AM. teR mL@ew pApM miew tinAyi EAbH en ec@tH pti vAiyi. 6 aenyirie, dtA yEhAvey kA divsM v. sAAM dt AErAewAM v. 7yEhAv sAAEnAw EcAdic@, nI qviewyAyi? sAA yEhAvEyAw mRupwi pR u, {A miyi iiriykyAyi . 8aEA yEhAv sAAEnAw pR u, qeR dAsnAy EAbien nI kuEvA? avenEAel miyi mil. av yTAi nlvM vizV sHtmA. av eedve rADi . tikLiniH av ak ni kyM ec@. 9 sAA mRupwi pRu, zrite! qA EAbinH eedve rADi A mtiyAy kArNmH! 10nI qEA}uM avenyM aveR wMbeyM wA et avtieneylAM sMrikyM ec@. aven aveR v]ikLi ellAM vijyiA nI shAyi. aet, nI aven a#hiciri. av vLer DniknANH. rAjYemAwM aveR ipM vYApic i @H . 11 qA aetlAM nI nziikyAeN i av nieR mKEnAi nie zpiemH qniH RANH. 12 yEhAv sAAEnAw pRu, zri, EAbi qieReyiluMEm nI qEvNemiluM ecyHtekAZ. pE aveR zrIrM EvdniitH. aEA sAA yEhAvyew mi niM EpAyi. EAbinH qlAM nxwew H o divsM EAbieR m av ew msEhAdreR vstiyi ti kyM vIu wikymAyi. 14a EA o dt EAbieRywu v pRu, kALk nilM}ukyAyi. k}utk awte pul@ tikymA yi. 15qA ezbAyA {eL mikyM ayew m]geL piwi c@ ekAuEpAvukyM ecyHt! {AenA }iek melA dAsAeryM ezbAyA vDic@. atinA aey Q vA aRiyiA {A vtANH! 16 dt pRuekAiriev meA dt EAbieRyw v. rAm e dtpRu, kAzniM v miiNk ayew wkeLyM dAsAeryM dhiic@. {A mAmANH retH. atinA Q vA aey aRiyiA {A vtANH! 17 dt sMsAric@ekAiriev meA dtwi v. mAme dt pRu, kdAyA m sMGeL aycH {eL mikyM new okeL piwic@ekAuEpAvukyM ec yHt@! dAsAer av vDic@. {A mA mANH retH, atinA Q vA aey aRiyiA {A vtANH! 18 mAme dt kArY pRu ekAiriev meA dt wieyi. nAlAme dt pRu, ayew puAM puikL@M msEhAdreR vstiyi tikyM vIu wik ymAyi. 19aEAeLA zmAy kAH mmiyiniM epeH vIkyM vIwH nilMptiikyM ecyHt. vIwH ay ew mL@ew tlyi vI}ukyM averlAM mrikyM ecyHt. {A mAmA r etH, atinA Q vA aey aRiyiA {A vtANH! 20 Ekywen EAbH teR mEnA vixmM aRiyiA vO vlic@ kIRukyM tl m$nM ec@kyM ec yHt. anrM av tRyi nmsHkricH eedve rADic@. 21ayA pRu+ Q ElAkiEl vEA {A ngHnnAyi, qnieAmilAyi . mricH Q ElAkM viwEA}uM {A ngHnM omilAvmAyi riM. yEhAv t, yEhAv tiri ek qw. yEhAvyew nAmM vA}Hewe!
13

517
kArY eneyAeyA sMB vicetiluM EAbH o pApvuM ec yHtil. ayA eedve p}ikyM ec yHtil. sAA EAbien vIuM zlYew meA divsM dtA eedve kA NA v. sAAM eedve kA NAeniyi. 2yEhAv sAAEnAw EcAdic@, nI qviewyAyi? sAA yEhAvEyAw mRupwipR u, {A miyi alunwkyA yi. 3 aEA yEhAv sAAEnAw pR u, qeR dAsnAy EAbien nI nirIic@EvA? miyi avenEAelA rALil. av nlvM vizVsHtmA . av eedve rADikyM av pApLinik nikyM ec@. avetlAM o kArNvumi lAet nziiA nI qEAwH avAdM EcAdici@M av vizVAsiyAyi w . 4 sAA tivcic@, tVipkrM tVH!*sVM jIvEvi ov tni etlAM tYjiM. 5aveR zrIre pviA nI nieR zi pEyAgi cA av nie mKEnAi zpi M! 6 atinA yEhAv sAAEnAw pR u, zri, EAbH nin viEDynAyi riM. pE aven vDivA nin DikArmil. 7 anrM sAA yEhAvyew mi niM EpAvukyM EAbinH EvdnA jnkmAy N nkyM ecyHt. EAbieR pAdM mt tlyew mk LM veryAyi N. 8atinA EAbH ccvRu Arinwi . oAikxN ekAH ayA teR N ecARiu. 9 EAbi eR pi ayAELAw pRu, ai EA}uM eedvi vizVsiEvA? qekAH eedve zpici@ mric@ wA! 10 EAbH teR BArYEyAw pRu, nIeyA dxHwsHIeyEAel sMsAri ! eedvM nk tEA nAM a sVIkri! atinA n prAtik eLAmilAet tiyM sVIkriNM. Q kxHwtyew kAleAM EAbH pApM ecyHtil. ayA eedvientirAyi sMsAricmil.
22

EAbH 1:22-3:12

m suXL@M owi. EAbi eRywecH ayAELAwH atApM kA@kyM zVsiikyM ecAemH av mvM niyic@. 12 pE vLer akel nite EA bien kEA atH ayA teEyA qvH sMzymAyi. kArNM, ayA amAM mARiyi. av c i kryA wi. av tL@ew vO vlic@kIRukyM vAyviEl M tlyiElM epAwi vArieyRiykyM ecyHt. tL@ew kWind+KM EbADYew AnAyi atH. 13anrM m suX L@M EAbiEnAewAM }u pklu kL@M }u rAikL@M nili. M EAbiEnAwH o vAM pRil. kAr NM, EAbinH amAM yAtnye vRiyAmAyi. EAbH teR jnndiv se zpi anrM EAbH teR vAyRH teR jnndivse zpic@. 2-3a v pRu+ {A piRdivsM qEmAyi nzi e. etArAiyANH qH av pR rAi AyiilAyiei qH {AnA#hi. 4 divsM tAyirie q {AnAzi. eedvM divse mR e q {AnAzi. divsi E evLicM vI}Atirie q {AnA zi. 5 divsM mrNM EpAel tAyi rie q {AnAzi. divs e kAEmG mwivyH e q {AnAzi. {A piR divsi eR kAze kAEmG By ewi oAwie q {AnAzi. 6 rAiyi ri@ niRye. kl RiniM rAi lAtAke. mAs iwyiluM rAi lAtirie. 7 rAiyi oM AewvAn vdiAtirie. rAiyi orAhAd zbHdvuM EkAtirie. 8 cil mAikAH sdA livYATAen NNM. atinAlv zApvAkL@ viwkyM {A jnic dine av zpikyM ece. 9 divse BA tnM Le. rAi BAtevLicM tIiciriemiluM kAzM ori luM vrAtirie qH {AnAzi. sUrYkAzieR dY rzHmik a kANAtirie. 10 qekAeA, qeR piRviey twyA rAi k}iil. Q } kAtiniM rAi qe twil. 11 gBpAi kiwte {Aen ekAu mric i l ? piREAe {AenekAu mricil? 12 qeR a qiene avL@ew mwiyi kiwi? qeR a qnie ekAu mlA t?

EAbieR m suX aEhe kANAen 11 EtmAkArnAy qlIPAsH, hiA rnAy bidAdH, nymAArnAy EsAP qien m suX EAbi Ayi. EAbi sMBvic yAtnkeLi av mEpM Ek@.
tVi pkrM tVH Evdn o}ivAA ov qM ec@emANitinM.

EAbH 3:13-5:2
13

518
qA EA nin zHnL@A yEA nI tL. av nie pri&A nAiyiri. 6 nI eedve rADikyM avni yikyM ecyHt. nI nlvnANH. atinA atH nieR tIyAke. 7 EAEb, ElAcic@ EnA, nixHkL oriluM nziiewil. nlv oriluM nziiewil. 8 }L@A cileryM jIvit e kWinmA cileryM {A ki uH. qAlv qEA}uM ziie@! 9 eedvzi aver vDi. eedv EkApM aver tk. 10 dxHwA siMheLEAel alRuk yM gikyM ec@. qA, eed vM dxHwAer zArA, eedvM av ew pl@kL@M tk. 11 aet, rkiAet vixmi siMh eLEAelyANH dxH w A. av cAkyM avyew u alyu kyM ec@. 12 o rhsYsEzM qiEl ekAu v. atieR msVrM qeR ecvik piwiecw. 13 rAiyi k o d+sVpHnMEpAel aeteR RM ekwi. 14 {A ByviRc@. qeR ql@keL lAM viRc@! 15 o tM qeR mKe kwEpAyi. qeR zrIriel ErAmLAek q}uE @ni. 16 AvH nilmAyi ni, qA aetAeN kAvA qni Ayil . o pM qeR kmi ni. aview nibH d tyAyi. pie zAmAeyA sVrM {A Ek@+ 17 o mxYnH eedveA nItimA nAkAnAvil. mnuxYnH teR xHwAvi enA nAkAmAvil. 18 EnA, eedvi teR sVIy dAsAerEpAluM yiAnAvil. a v teR dtAriEpAluM } kA. 19 atinA, mxY tIcyAyM vx LAyv te! mwArLilANv* v sitH Q vIwkL@ew awiR ecLi yilANH. QyAMpAkeLA niArmA yi av mrNiEl e{ewM! 20 dyMmt asHtmyM ver mxY mrieviluM mtH gQniil. av qeEmAyi mric@ mRu EpA. 21 avew wAryRuk Qrewk yM av viEvkmilAet cAkyM ec @. EAEb, EvNemi viLic@ EnA . pE M nin mRupwitril! dtArielAveR EnM nin tiri yAnAkil! 2 o men aveR EkApM ekAl@. o vifHFiey aveR zvikAr ekAl@.
mwArM mxYzrIrM qM.
5

piREAe mriciei, {AniEA smADAni k}ii Een. 14pUvkAlH Q ElAki vsiciH vimilA rAjAAErAwM jH{AnikELAwemAM {A Ecie i qH {AnA#hi. av t Ayi niic w EA tk ewkyM atYmAvukyM ecyHtiri . 15 tL@ew wIr sVvuM evi yM ekAuniRc BrNADikArikELA ewAM {AM aweiei! 16 qekAH {A jnnie mrikyM awewkyM ecyHt o iyAyil ? oriluM pkevLic M kANAeA ieyEAel yie i q {AnAzi. 17 }imAwilAyiriEA dxHwA zlYmA ni. INitrA yv }imAwi vimM ke. 18 twvukAEpAluM zvwIr zVAsmAM. kAvAew EAz avH EkEivrilElA. 19 qlArilu L@kL@M zvwIr iluH - DAnikL@M aDAnikL@M awimEpAluM teR yjmAnniniM sVtnAyiri. 20 yAtnyBviv qi w jIviNM? tk Xdymv jIvitemi ekAwNM? 21 av mriAnA#hieiluM atH veil . mRiri niDiey A av EtwtH mrNeyANH. 22 av tL@ew zv}i ke EA sEAxi. tL@ew zvwI r keEA av h A di . 23 qA eedvM avew BAviey o rhsYmAyie sUikyM av H@M mtilueki sMrikyMec @. 24 BNM k}iuvA smymAEA hAdi pkrM vYsnM ekAu {A enwvIiw. qeR prAtik ev M EpAel puREeA}u. 25 qnieEA ByAnkmAy sMBvi emH {A By, atANH sMBvicM! {AEnvuM BytH qni sMBvic@. 26 qni zAnAkA k}iyil, q niAzVsiAnAil, qni vimi AnAil, {AnAek asVnANH!

qlIPsH pRy EtmAnYnAy qlIPsH mRupwi pR u+ {Anini qeiluM pRE pU. {A pRyA micA a nie asVnAEmA? 3 EAEb, nI vLerEyeREer pWii ci@H. dblkreL nI ziew iyi@H. 4 vI}ARAyver nieR vAk ri ci@H. qNI@ niAnAkAv nI zi ekAw.

1- 2

519
tA suritnAeN ktiy o vifHFiey {A ku. qA epe ANyA mrictH. 4 aveR ikeL riA mil. EkAwtiyi avEvi vAdiAnA mil. 5 aveR viLk vizv ti tI. mwkLi vL viLk EpAluM av tieyw. atYAi pUv avetlAM tieyw. 6 cIAlM nilnil AtH. } nilnil AtH. 7 qA tIyiniM tIeArik y pREAel stYmAyi, mnuxY }LiElH piR. 8 pE, EAEb, {A nIyAyie i eedviEl tiriH qeR zHn avEnAw pRymAyi. 9 eedvM ec@ atH-tkArY mnu xY mnilAAnAvil . aveR atH-t v]ikvsAnmil. 10 eedvM miyiEl m} ayyH. vylukLiElv jlM ayyH . 11 vinIten ykyM d+Kiten sEAxvAnAkyM ec@. 12 eedvM kQzlAewyM dxHwAew yM ptik tkH avew vijy e lAtA. 13 jH{AnikeL eedvM avew kQzl Lie wu. aen kQz lt prAjyew. 14 smA pkEpAluM twu vI}uM. cyHEpAluM i tiw y ovenEAelyANv. 15 pAveL eedvM mrNini ri. sAmYmvrAy dxHwA ew ziyiniH av pAveL ri. 16 atinA pAvH tIyH. nIti kAA dxHwer eedvM nzii kyM ec@. 17 eedvM tiv BAgYvA! ati nA sv z nAy eedvM zii EA prAtiewtH. tA A mRivuk eedvM vc@ ek@; av eiluM priEli cA aveR eekk te suKew kyM ec@M. 19 RH anLiniM av nie riM. }u drLBvicA luM ninu mRiEvyil! 20 AmmAEA eedvM nie mr NiniM riM. ymAEA }uM eedvM nie mrNiniM ri M. 21 tL@ew mc E yRiy nAvuekAH jnM niei dxic@ pRevrAM qA eedvM nie riM. vinAz L@AEA nI ByEtil. 22 vinAziluM AmiluM nI ciri M. vnYm]geL nI Byewkyil! 23 nieR wwi eedvEAwAytinA vyliel pARkEpAluM nieR wwi
18 3

EAbH 5:3-6:14

pvyHM. kA@m]gEpAluM niEA w smADAnilAyiriM. 24 nieR wArM suritmAytinA nI smADAni vsiM. nieR vsHtvkk priEzADiEA oM nxHwetAyi nI kAkyil. 25 ninu miyiel pueAwikL@ewy , asMKYM ikL@AM. 26 viLevwkAlMver EgAtu vL EAel nI vLM. m vEyAv]nAM ver nI jIviM. 27 EAEb {Li pWici@H. av stYmAeNM {RiyAM. atinA nI {eL vi; ninAyi etAe pWi. qlIPsinH EAbH mRupwi n 1-2 anrM EAbH mRupwi pRu+ qeR yAtnk iEnAiyi ei, qeR vipk i lA si vciei, 3 qeR d+KM nin mnilAmAyi . smLiel qlA mNrikeL AL@M qeR vYsninH BArmAM. atinAlAeNeR vAk EBAx LAyi kANewtH. 4 svznAy eedvieR zr qi tRciri. aukL@ew vixM qeR AvRiy. eedvi eR mArkAyD qniEner nir ni. 5 o zH n vumil A EA nieR vAk pRyAenL@mANH . tiA pul@EA kA@k}utEpAluM atinA yi priBvikyil . BNmEA pvuM atinAyi myiwkyil. 6 ilA BNM tiA ekAil. myew evvinH o ciymil. 7 qniH EdAxM v o BNvuM {A eekekAuetAwil! nieR vA k qniiEALenyANH. 8 qeR aEpk sADiciei elH {AnAzi. qeR vzY eedvM avdieci! 9 eedvM qe e{ric@ ekAie i! 10 av qe vDiciei o kArYi {A zVAsM ekAEen, o kArYi {A sEAxiEcen; Q EvdnyiluM {A asrNEw kANi cil. prieR klnkeLAM {A niExDiciil. 11 qeR k nxH w mAyiri, atinAelniini jIviti tI ymil. qniini q sMBviemRi yil, atinA qniini myH kAr Nmil. 12 {AenA pAReyEAel kvn l. qeR EdhM oAw ekAuAiytl, 13 qniiEA qee shAyi A kil . qekAeA, vijyM qiniM qweiri. 14 ovnH }L@AEA sHEn hit ayAELAw dy kANiNM. suX

EAbH 6:15-8:1

520
pu}uL@M ecLiyM qeR zrIre epAtiiri. qeR etAliepAi niRey mRivukLAyiri. 6 enyH kAreR oAweA Evg i qeR din pAuEpA. qeR jIvitM zyvsAni. 7 eedvEm, qeR jIvitM evRuemA zVA smAeNEAENEm. nieyAriluM qeR kk nletAM kANil. 8 nIyeme nieyAriluM kANil. nI qeiryemiluM {A EpAyH }iyM. 9 o EmGM mAumRyEAel ov mricH klRyilweH tiric@vrAvi DM epAyHEA. 10 teR p}y vstiyiElvnini ori luM tiric@vrikyil. aveR vsti niEm aven aRiykymil. 11 atinA {A miAtiriil! {A sMsAriM! qeR mnS yAtnyRiy kyANH! qeR mnH asVmAyiri tinA {A prAti pRykte ec @M. 12 eedvEm, nIeyniei kAv ni? {A smEmA smjIvi EyA ENA? 13 qeR kiw qniAzVsM n kNM. qeR ki qni vimvuM zVA svuM trNM. 14 qA, eedvEm, {A kiwEA nIeye sVpHn ekAu vir@. dznekAu Epwii. 15 atinA Q ElAki jIvi tienA k}u e{ric@ ekAlew tAeNniixHwM. 16 {AeneR jIvite evRu. ni tYmAyi jIviAenniixHwmil. qe evRuet viw, qeR jIvitinH a milAtAyiri. 17 eedvEm, mxYenekAANH a yHH DAnmAytH? nIeyinven gQni ? qinveREm mnSvyH? 18 qi nIeyM rAviel aven szikyM oAErA nimixvuM aven prIikyM ec@? 19 eedvEm, nIeyAriluM qiniM kewil, o nimixE EpAluM nIeye knAyi viwmil. 20 eedvEm, nI mnuxYer nirIic@ekA Eyiri. {A pApM ecyHeti, ekAAM, qnie ecAnAM? qe nIeyi lYmA? {A nin eA BArmAEyA? 21 qeR et@k nIeyekAu mA til? qeR pAp q ekAu epARuil? {Awen mric@ mwiyM. aEA nIeye tiryem iluM {A EpAyiriM.
5

H svznAy eedviniM ak eiluM ov ayAELAw vizVsHtt pulNM. 15 qA qeR sEhAdrAEr, ni vizVsHtrAyiil. qni nieL yiAnAvil. cilEAe}Ae vhi kyM cilEAe}Ae nilmAvukyM ec@ avi EpAelyANH ni. 16 R mu niRirikyM EA kvieA}ukyM ec@ a vik EpAelyA ni. 17 EvnAle wi evemA}ukA etyAkyM avikLilAetyAkyM ec@M. 18 vYApArik mmiyiEl tL@ew v}imARiEAvukyM atYmAkyM ec@. 19 Etmyini vYApArik evM Etw. ezbyini sArik tIEyAew evinAyi etry. 20 jlM keAemH av ke iluM av nirAzrAyiI. 21 ni nIRvk EpAelyANH. qeR an kH ni Bye w. 22 {A niL@ew shAyM vzYe EA? l! qA nieLniH sQjnYmA yi pEdz t! 23 qe z@LiniM ri! qe dxHwriniM ri! qeA M {A vzYeilElA. 24 atinAliEA qe pWii. {A miAetyiriAM. {A ecyH t et@k iANi. 25 stYm vAk zmA. q A niL@ew vAd nixHPl. 26 nieLe vimziAnAENA BAvM? wt INitmAy vAk ni pRyEmA? 27 mAtApitALilA ikL@ew sAD n kiA ni nRuiwkyM ec @. ni sVM suXien vi . 28 qAlini qeR mKEEnA. {A niELAw N pRyil. 29 atinAliEA mnMmA@k. anIti kAtH, vIuM cii. {A eteAM ecyHtiil. 30 {A kM pRykyl. qniH zri ey etiniM tiricRiyAnAM. EAbu pRu,Q ElAki k xHwAwmAmA mnuxYtH. o liArEREpAelyANveR jIvitM. 2 EwRiy pkle pNik}iH t tNekAti awimeyEAel yA mxY. zLdivsM kAiri liNiArenEAelyANH m xY. 3nirAzniR mAs qi niM EpAyiri. kxHwtyew rAik L@M qniH nkeiri. 4 kiwEA {A ElAciM, N eNIyHAnini qEnrmH? rAi } unIu. sUrYdiMver {A ti riuM mRiuM kiw.

bidAdH EAbiEnAw sMsAri aEA, hYnAy bidAdH EA biEnAw mRupwi pRu,

521
nIey nALien pRyM? nieR vAk ekAwA@ EpAel wi . 3 eedvM qEA}uM nItimAnAyiriM. svznAy eedvM oriluM EnrieR v}iviwil. 4 nieRik eedvientier pApM ecyHeti avnver ziici@H. a v tL@ew pApieR vil nki. 5 qA EAEb, nIyiEA eedv e EnAkyM svznAy avEnA w AikyM ec@k. 6 nI nilM nl v mAeNi av EvgM nieR shAyienM. nieR wMbe av nin tiriek tM. 7 aEA ninArMBiluAyiti EnA AvukyM ec@M! 8 tL@ew pUvikA pWiceteH mtivErAw EcAdic@ mnilA. 9 nAM el piRverEAelyANH. nAM vLer AyM RvM vLer RcH aRivuvmANH. ElAkiel new divs ni} EpAel *hsVLANH. 10 mtivH nie pWiiA k}i EAM. t pWicetAe avH nie pWiiA k}iEAM. 11 bidAdu pRu, vrnilH QR yH vLrAenAEmA? evmilAet oAw li vLrAnAEmA? 12 l. evM viyNuEA avy mNuM. mRiecwpEyAgiA vA ecRutAyiriM av. 13 eedve mRv oAwecwi EpAelyANH. eedve mRvnH o tIymAkil. 14 avnH cArA omAkil. cili vl EpAelyANveR surittVM. 15 cilivlyiElAeriluM cAriyA vl epAikM. av cilivl yi mRuek piwiemiluM atH avnH tAunkil. 16 sm]mAyi evvuM evLicvuM ki@ o ecwieyEAelyANyA. ati eR zAKk EtAmAek pw vYApi . 17 atieR Evk pARnkeL i vriykyM pARkiwyi vLrA mikyM ec@. 18 qA aviewniM ecwi pRi c@mAiyA a p@EpAvukyM a mH aview niitAeNH M tiricRiyAtAkyM ec@M. 19 qA ecwi sxHwmAyi. a nilH meA ecwi vLk yM ec@M. 20 nixHkLer eedvM oriluM eekev wiykyil. dxHwer av shAyik ymil. 21 niyM eedvM nieR vAyi ciri yM aDrLi hAdvuM niRyHM. 22 qA nieR z@ nANEwH avew vOmAyi DriM. dxHwew vIwk tkewkyM ec@M.
2

EAbH 8:2-9:19

bidAdiEnAwH EAbH mRupwi pRy aEA EAbH mRupwi pRu+ 2 aet, nI pRy stYmAeN {AnRiy. pE mxYenen eed vEAw vAdic@ jyiM. 3 eedvEAwA tiAnAvuM? eed vinH yirM EcAdY EcAdiA AM. atienAiEpAluM rM n kA mxYnAvil! 4 eedvM vliy jH{AniyA. av eR zi mhmANH. M eedv EAEw@mi mRiEvAtiriAnAvil. 5 EkApmAEA eedvM pvt eL avyRiyAet mAiLy. 6 kekAH eedvM miey L . miyewawil@k eedvM L. 7 sUrYEnAw klicH atien diAtiri iA eedvi k}iyM. neL avnH twvili@ tiLmilAetyAAM. 8 kAze AiytH eedvM tniey NH. smiel tirmAlkEm a v nw. 9 EcAtineyM mkyirMn eyM kAikn smheyM eedvM s]xHwic@. 10 mxY mnilAkA atH-tkA rY eedvMec@. eedvieR mh Ay atH-tv]ikYmil. 11 eedvM qe kwEpAEA qni ven kANAnAil. av kw EpAEA aven {A i mil. 12 eedvM piwiec w ekAuEpA EA mven twyAnAvil. nIey A ec@tH? q EcAdiAnAM k}ikyil. 13 eedvM teR EkApmwil. rhbi eR shAyikEpAluM eedve By . 14 atinA qni eedvEAw t iAnAvil. avEnAew pRyNem M qniRiyil. 15 {A nixHkLnANH. qiluM av mRupwi nkA qniAvil. qeR nYA yADipEnAw kN yAciAEn qni A. 16 {A viLikyM av mRupwi tri kyM ec@eiluM av yTA i qe Eke {A vizV siil. 17 qekA eedvM ekAwAi en ayyHM. o kArNvumilAet av enni wt mRivuk nM. 18 zVAsemwtiEpAluM eedvem e avdiil. avenni wt drit nM. 19 qni eedve EtAliAnAvil. eedvM a knANH! eedve nIti pIWiEl vAEnA qEAw nIti mAnAyiriA aven nibivA EnA qniAvil. eedve nItipIW iEl ekAuvrA A k}iyk?

EAbH 9:20-10:19
20

522
eedvEm, qe Evdniiti nI sEAxiEvA? nI s]xHwictien iAEpAel EtA! ael i, dxHwew ptikLi nI hAdi AvAM? 4 eedvEm, nieR kk mxYEwtA ENA? mxYerEAelyAENA nI kArY kAtH? 5 nieR jIvitM {L@EwEpAel *h sVmAENA? nieR jIvitM mxYjIvitM EpAel *hsVEmA? al! pie nine en tienRicRiyAM? 6 qeR etien nI etry. qeR pApe nI etry. 7 {A nixHkLen ninRiyAM. p E nieR kiniM qe ri AnAmAvil. 8 eedvEm, nieR eekkLANH qe s] xHwicM qeREdhi pM ekAw M. qAliEA av qEAwwH qe nzii. 9 eedvEm, kLimekAA nIeye s]xHwictH q nI oAk. nIeye vIuM kLimAEmA? 10 nIeye pAluEpAel pkeA}i . pAiyAvenEAel nI eye kwew. 11 nIeyniH ql@kL@M EpzikL@M t. qi@ nI qe mAMsvuM tVM ekAu epAtiu. 12 nIeyni jIv nkyM qEA w vLer kANYM kA@kyMecyHt. nI qe pripAlikyM qeR A viEm xHwivyHkyM ecyHt. 13 qAluM tA nI nieR Xdy i oLiic@vct. nI nieR Xdyi H elALiic@vc ptieye {AnRi y. aet, nieR ilitAeNeni RiyAM. 14 {A pApM ecyHeti, qe vI ic@ekAiri ninH qeR eti nH qe ziiAM. 15 pApM ec@EA {A aprADiyA , qniyAtnyAM. pE {A nixHkLeniluM qni tly yAnAvil! kArNM, {AnmAM ap mAnitnANH. 16 qniEetiluM vijymAyi {An hricA, EvAr siMhe EvyA wEAel nIeye EvyAw. nI vI uM nieR zi qeR En kA@. 17 {A aprADiyAeN etLiyiA nieR p L@keLEA}umH. oeA Ayi qnietier eesnYeL ay yHEpAel plviDi nI nieR EkApM vIuM vIuM qnietier kA@. 18 atinA, eedvEm, nIeyiene jniAnvdic@? eriluM qe kA MmE {A mriciei q {A nA#hi! 19 {AenAriluM jIviAtiei q {AnAzi. qeR ayew gBpAiniM Ener klRyiEl
3

{A nixHkLnANH, pE qeR vAk qe vALiyA. {A nixHkL, qA {A sMsAri EA qeR vAy qe ArnA . 21 {A nixHkL, pE qcii NemH qniRiyil. {AeneR jIvi tee evRu. 22 {A qEAwte pRy, qlA vM oEr kArYte sMBviM. dxHwenEAel te nixHkLM mriM. eedvM aveweylAM jIvitM avsAni iM. 23 ByrmAy sMBviEA}uM nixHk L ekAlewEA}uM eedvM aveR En ciriEmA? 24 dxHw o EdzieR niyNM piwiec w EA sMBvietAe eedvM EntALiniM mRyH EmA? atANH stYemi pie rA eedvM? 25 oErAArenA wt Evgi qeR din EpA. qeR din pREpA, atilAke hAdemA@ mil. 26 QveLEAel qeR din Evgi EpA. o m]ge piwi A tApR pienEAel qeR din pAuEpA. 27 {A prAtiewkyil. {AeneR Evdnk mRM, qeRmK {A ci ripwM qeAe {A pRAluM 28 atiel mAvuM vuil. yAtn kLiEA}uM qe Byew! 29 {A vALiey viDie@k}i u. pie {Aenimic@ekAE yiri? {A pRy, mR kLyk! 30 {Aene mi LiicAluM EsA ekAH eekk k}ukiyAluM, 31 eedvM qe ecLii tiyiwM. aEAe}eR vOEpAluM qe evRuM. 32 eedvM qeEAelA mxYnl. a tinAlvEnAw mRupwi pRyA qniA vil . {eAmic @ EkAwtiyi kumAmAkil. 33 vewymiwyi o mDYA yiei! {iwyi nYAyviDi nwAnAeriluM Ayiei! 34 eedvieR ziAd$H eriluM qwekAuEpAyiei! aEA eedvM qe aDikM Byewkyil. 35 aEA eedve ByAet qni pRyA pRyAmElA. qAliEAeL ni sAYml.

10

{AeneR jIvitee evRu . atinA {A qeRprA ti RpRyM. qeR mnSnIRukyA NH, atinA {AniEA sMsAriM. 2 {A eedvEAwien pRyM+ qi p}icArtH ! qEAw pRy, {Aen etA ecyHttH? qnie tier nineAtH?

523
{A qweiei qM {A nAzi. 20 qeR jIvitM eReR avsAni ciri. atinAele evRuet viw! 21 M tiriekEArA ieRyM mrNieRyM lE {A EpAMmH qnivEzxi alsm yM {AnAsVdie. 22 M kANAnAvA, @M ni} lukL@M zy}vuM niR, evLicM EpAluM uEpAelyAy lE EpAMmH {AeneR avEzxi alsmyM sVdie. EsAP EAbiEnAw sMsAri aEA nymAtYnAy EsAP EAbiEnAw tikric@. ayA pRu, 2 Q vAvAhi mRupwi pREy te! Q vAk ekAH EAbH nItimAnAeN nI kEvA? l! 3 nin mRupwi {ielAENA EAEb nI ktH? nI eedve pucHCiEA M nie tAI ecielAENA nI ktH? 4 qeR vAd zriyANH. {A ni len nI aRiy q nI eedv EAw pRy. 5 EAEb, nI et@kArnAeNH eedvM niEAw mRupwi pRei! 6 jH{AnrhsY eedvM nin pR utei! qlA kTkM ru v zL@eH av nin pRute i. EAEb, qe vik. eedvM nie EvEpAel ziiil. 7 EAEb, nI yTAi eedv e mnilAieyH sVyM k EvA? svznAy eedve mnilA A ninAil. 8 sVi tieni ninH oM ecAnAvil! pAtALeiyM ninH omRiyil. 9 eedvM mieyA mhM sme A vlumAyiriM. 10 eedvM nie bicH EkAwtiyi ekAuvA M aven twyAnA kil. 11 vilekvnAerH stYi eedv mRiy. ti kAEA eedvmtH oA i. 12 o kA@k}ut mxY jM nkil. vifHFiyAyvnH oriluM viEvkmA kil. 13 qA EAEb, nI eedve mAM EsviA nieR XdyM smA. ni eRkr aveR EnH yi av en rADik. 14 nieR vIilu pApe Epi k. nieRwAri dxHwtey epARu itH. 15 aEA nin lwAet eedv e EnAAM. ByMwAet nin niv niAM. 16 aEA ninH nieR yAtnk mR

EAbH 10:20-12:14

11

AM. o}ukiEA evM EpAelyAM nieR drit. 17 aEA nieR jIvitM csUrYen A jVliM. jIvitieR vumi smyMEpAluM BAtsUrYenEAel tiLuM. 18 aEA nin surittVmBvmA M. kArNM, aEA tYAzyAM. eedvM nie pripAlikyM nin vimM trikyM ec@M. 19 nin kiwAM, M nie zlYew kyil. aEnk shAyinAyi ni e smIpiM. 20 dxHw shAyM EtwemiluM av duritLiniM rewil. avew tYAz mrNiElE nyi. EAbH EsAPri mRu pwi n aEA EAbH avErAw mRupwi pRu+ 2 ni mAEm jH{AnikLAy_evH ni ciievH qniRH. ni mriEA jH{AnvuM niELA ewAM mRyemANH niL@ew DArN. 3 qA qeRmnSM niL@Ew EpA el nlte. {AM nieLEAel smnANH. stYmAeNH M kANAM. 4 qeR sHEnhitAriEA qe p rihsi. av pRy, av eed vEAw Aic@, avrM ki@k yMecyHt. atinAlANH av Q drit eLAeyM sMBvictH. {A nlvM nixHkLmA. qi@M avere prihsi. 5 dritLilAv aver prih si. vI}uven av wi. 6 kAew wArLi allil. eed ve @nAv smADAni k}iy. avew keedvM aveR sVM kA. 7 pE, m] g ELAw EcAdi, av nieL pWiiM. kAziel pi kELAw EcAdi, av ni pRu tM. 8 aeli miEyAwEcAdi, a ni eL pWiiM. aeli smiel mtHsY tL@ew aRivu ni pRutre. 9 yEhAvyANH aveylAM s]xHwicet H qlAvmRiyAM. 10 jIvi qlA m]gL@M zVsi oAErA mxYM eedvieR zi kI}ilANH. 11 pE nAvH BNM ciEAel kAtH vAk prIi. 12 v] jH{AnikLANH. AyADikYM DA rNAziey vii, qien nAM pRy. 13 EAbH w, jH{AnvuM ziyM eedviERtA. nl pEdzvuM DA rNAziyM avERtA. 14 eedvM nzii punnii A mnxYk}iyil. eedvM twviliw

12

EAbH 12:15-13:28

524
cA ni EnverH av etLi yiEmA? jneL piEpAel eedveyM piAemH ni stY i kEA? 10 oveR ADAnYM kNielwH EkAwtiyi niLveR pM piwi cA eedvM nieL vimziemRi yk. 11 eedvieR mhtVM nieL Bye w. niven BymANH. 12 niL@EwtH k}il A vAdmANH . niL@ew mRupwik vilekvyANH. 13 miAtiriH, {A pRye! qni sMBvietAe {A sVIkri. 14 {Aenee apkwewk yM qeR jIv qeRte eekkLi elwkyM ec@. 15 eedvM qe ekAAluM {A w M eedvi yiM. qA av eR mKEnAi {Aene nYAyIk riM. 16 eedvM qe jIvEnAew viwei ati kArNM, qnieeDrYmAyi sM sAriA k}iu qtAyiriM. dxHw A oriluM eedve mKAmKM kA NA eeDrYewil. 17 {A pRy EyAew Ek k, {A vizdIkrie. 18 {AniEA qe nYAyIkriA t ARANH. {AeneR vAd sUHmt EyAew avtriiM. {AnA zriey etLiyiewemeniRiyAM. 19 {A et@kArnAeN etLiyiA eiluM k}iA aEAe {A vAywyHHAM. 20 eedvEm, qni ru kArYmAM trik. aEA {AnyiniM oLi kyil+ 21 qe zii nik, nieR BIkrtk ekAee ByewM nik. 22 qiH qe viLi, {A niEAw mRupwi pRyAM. aeli {A sMsAri AM, nI mRupwi pRyk. 23 {Aen pApecyHt? {A ec yHt eteANH? qeR pApL@M et@ kL@M qni kAirik. 24 eedvEm, nIeyAeNe o}ivA tH? qAeNe nieR z@vienEA el ktH? 25nI qe ByewA mikyAENA? kAi pR evRuM o lyA {A. o evRuM kci ienyANH nI mitH! 26 eedvEm, nIeynietier opAwH z kArM ecAriu. qeR yQvni {A ecyH t pApH nIeye ziikyAENA? 27 qeR kAluk nIclyi@. q eR oAErA kAvyHpuM nI nirIi. qeR oAErA clnvuM nI nirIi. 28 aen {A jIic@ekAiri o twixNM EpAel, cit ti vOM EpAel dblnAyieAiri .

ven EmAciiA mxY k}iyil. 15 eedvM m}ey piwic @ vc A mivi vrL@M. m}ey eedvM RviA miyi LymAM. 16 eedvM znANH, avenEA}uM vij yi. vijyikL@M prAjitM eedvi ERtA. 17 pEdxHwAL@ew aRivH eedvM tk . EntAeL vifHFiEvxM eki kyM ec@. 18 rAjAA twvilAver eedvM sVtrAkyM krAkyM ec@M. 19 tAnLi ri puErAhi tAer avew zmAy AnLi niM eedvM nIM ecM. 20 vizVsHt pEdxHwAeL eedvM mQni kLA. v]ew jH{AnM av qw kLy. 21 EntAeL eedvM aDAnrA. BrNADikArikL@ew zi av qw kLy. 22 vuM rhsYEpAluM eed vM aRiy. mrNMEpAel yiw LiElv kAzmyyH. 23 rAxH\eL eedvM vluM blvu mA. qiv avey nzii. rAxH \ eL av vLrAnvdi, anrM avyew jneL citRi. 24 EntAeL eedvM vifHFikLA. aver av mmiyi alutiri yvrA. 25 i tiwyvenEAelyA NH EntA. tAenviEw EpA evRiyA wiyenEAelyANv.

13

EAbu pRu, etlAM {A mEte ku. nI pRyetlAM {A tinkM Ekiri. qniet lAM mnilAyi. 2nieR ayMte qniRiyAM. {AM nieEAel sm nA. 3qA niEAw tiA {Anil. svznAy eedvEAwAeN ni sMsAriEtH. qeR zHn eLi qni eedvEAw tiNM. 4 qA ni mvM niL@ew aRivi lAyHmey kekAu mwivyHA mikyANH. eryM suKewA k}iyA ekAtA eevdYAerEA elyANH ni. 5ni vAywcie i! ni buipUvM ecA k}i y kkArYM atAyiriM. 6 ni, qeR vAdM Ekk. qni pRyA Ekk. 7 ni eedviEvi NpRy kyAENA? Q Nk pRyAnA eedvM niELAwAvzYeet ni stYmAyM vizVsiEvA? 8 qnietier ni eedviEv i nilekA_kyAENA? ni nIti yl ec@tH-av eedvmAyekAH ni eedvieR pM piwik yANH. 9 eedvM nieL vLer awnirIi

525

EAbH 14:1-15:15

14

EAbu pRu, neLlAM m xYjIvikLANH . new jIvitM *hsVvuM zHnsIvumANH. 2mxY jIvitM o pUvuEpAelyANH . av EvgM vLkyM pie p@EpAvukyM ec@. mxYeR jIvitM, alEnrM tinikyM pie mAuEpAvuk yM ec@ o ni}luEpAelyANH . 3 atA stYM. pE eedvEm, o m xYnAy qe nI EnAkiEl? qEA ewAM EkAwtiyivrikyiEl ? nm view new vAd nirAM. 4 mAyvyH M a}u niRv yHM epAvAyi qANH? omil! 5 mxYjIvitM primitikL@tANH. eed vEm, o mnuxY qEALM jIviN emH nI niyi. mxYnH nI primitik niyi. m mA imRiAnAvil. 6 atinA eedvEm, {LiniM k ew. {eL evRuetviwk. { L@ew kAlM k}iyMver yAtnniR Q jIvitM {LAsVdic@ekAe. 7 o mrinH cil tIyH. evi yA ativIuM vLrAM. atH putiy zAKk mLic@ekAiriM. 8 atieR EvkH minwiyi vy AkyM atieR tH ecLiyi mri kyM ec@M. 9 pE evi a vIuM vLM. o putiy ecwieyEAel ati zAK k vLM. 10 pE mxY mricA k}iu! m xY mriEA av EpAyi}iu. 11 ndik vivrL@ver smi el jlM m}uv ninvliecwAnA EyM. qAluM mxY mric@te kiw M. 12 o vYi mriEA av nil kiwkyM q}uEAtirikyM ec @. mric mxY q}uEti mH kAz atYmAM. l. RiniM jn Ne NIil. 13 nI qe qeR }imAwielALii eci! nieR EkApM m}uv Ru ver nIeye aview oLiieci. aEA qe oAiA nineA smyM etrewAM. 14 o vYi mricA vIuM jIviEmA? {A sVtnAew kAlMver {A kAMEyAew kAiriM. 15 eedvEm, nIeye viLiM. {A nin mRupwi tM. pie, nI s]xwicv H nAy {A ninH DAniymAyiriM. 16 qeR oAErA kAvyHpuM nI kA. qA qeR pAp nI oAiil. 17 qeR pApeLlAM o siyi mwiei mvcH nI qRiukLyk! 18 pvt tkvI}u. v pA Rk epAivI}u. 19 kl@kmIEtwi o}u jlM av ey EtyHc@kLy. miyiel mH jl vAhi olic@EpA. eedvEm, a

EpAelte nI oveR tYAzey tk. 20 aven pUmAyM EtAlicH nI EpA . aven nI d+KilAkyM q eEmAyi pAtALiElyyHk yM ec@. 21 ayAL@ew puAer piedricA ayALtRiyil. ayAL@ew puA et@ecyHtA ayAeLAriluM a kA il. 22 teR zrIrieR EvdnEy ayA LRiyZ. tniEvi mAM ci nilviLikEy ayA ec.

15

qlIPsH EAbinH rM n aEA EtmAkArnAy qlIPsH EAbiEnAw mRupwi pRu+ 2 EAEb, ninH yATA viEvk mAyiei epAvAk ekA H nI mRupwi pRykyilAyi. o jH{Ani ayDikM epAnAyiritH. 3 jH{AniyAy ov NmilA vA kekAuM amilA sMsArM ekA uM tiemH nI kEvA? 4 EAEb, nI en wiyA ov M eedve drikEyA avEnAw AikEyA ecil. 5 nI pR kArYte nieR pAp e kAi. EAEb, smvA k ekAH nI nieR pApM oLic@v yHA mikyANH. 6 nI et@kAren etLiyiE v zYemAM qniil. qeEA? nieR vAyHekAute nI pRy kArY nieR et@k iA@H. nieR sVM uk te ninetier sM sAri. 7 dYM jnic mxY nIyAeNAENA EAEb nieR vicArM? mlkL@AM mE nI piREvA? 8 eedvieR rhsYptik nI viEcA? nI mAmANH k jH{Aniey nI kEvA? 9 EAEb, ninRiyAvutilumDikM {RiyAM. nin mnilAkA kA rY { mnilAM. 10 nr kyRiyvM v]M {ELAw EyA jiM. aet, nieR pitAvienA A ymv EpAluM {L@ew pANH. 11 eedvM nie zVsiiA mi , pE, nin EpArA. m]dulmAeyA rItiyi eedvieR sEzM { nin t. 12 EAEb, nineA mnilAkA tH? nineA stYM kANA k}i yAtH? 13 Q uvAk pRyEA nI eed vientirA. 14 o mxYnH nAyiriAnAvil. o vYiH eedveA nItimAnA kAnAvil. 15 eedvM teR dtAriEAluM* vizV
dtA viA qM.

EAbH 15:16-16:13

526
wi tLiA Niy zAKEpA elyANv. 33 pAkmAkAet miri ekA}iuEpA miriviEpAelyANH dxHw. mL k owiuEpA olivumrM EpAel yANyA. 34 qekAeA eedvewAet yvH omil. pNe sHEnhi vew vIwk agHniiryAM. 35 dxHwAerEA}uM dxHwt ecA v}ikLEnVxikyM }mAkyM ec@M. m@ver viA pti k averEA}uM sUNM ecyHt ekAirikyANH.

siil. eedvvumAyi tArtmYew EA sVEpAluM ml. 16 mxY wt mHELcHCnANH. m xY nzicvM v]iekvmANH. ti ey av evM EpAelwi. 17 EAEb, qe vik, {A nin vivric@trAM. qniRiyAvu {A niEAw pRyAM. 18 jH{Anik qEAw pRi@ kA rY {A nin pRutrAM. jH{A nikH avew pUvikA pRu ekAwtANv. av qi nieA rhsYvuM oLic@vcil. 19 av mAmANvew rAjY vsi ctH. viEdzik atiEl kwEpAyi@ mil. atinAlAM avH apricitA zy pRu ekAwi@mil. 20 Q jH{Anik pRu, dxHw jIvi tMm}uv yAtn aBviM. teR q evx m}uv av yAtny BviM. 21 oAErA zbHdvuM aven Epwii. tA suritnAeNyA kEA z@ ayAeL miM. dxHw vLeryDikM nirAznANH, mA vuml iniM rewAem Enri y tIEpAluM ayAil. aven ekAlA vA qviewEyA kAni z. 23 av aviewymiviewyM aly . pE aveR zrIrM k}ukA BNmAM. teR mrNM* vLerywi rievH avnRiy. 24 DiyM yAtnyM aven Byew . aven nziiAenAi ni o rAjAvienEAel etlAM a ven mi. 25 qekAeA dxHw eedve asriA mwi. av teR m xHwi eedviEner viRikyM s vznAy eedve EtAliA mi kyM ec@. 26 dxHw vLer kWinXdynANH. t eR twic@ k pricekAH eedv e miA av mi. 27 o vYti DnikM twicvmAyi riAM. 28 qAluM aveR pNM nzii ewM. aveRvsti tkewM. av eR vIwH nYmAewM. 29 dxHw aDikkAlE DniknA yiriil. aveR sH nIunii l. aveR viLk aDikM vLkil. 30 dxHw iniM rewil. ErA gM mlM lk cH kAwicEA l k pREpAy v]M EpAelyANH d xHw. 31 dxHw vYkArY yicH sV yM vifHFiyAktH. qeA avnH avyiniH oM lBiil. 32 teR jIvitM avsAniM mH d xHw v]M NiyvmAM. nieyA
mrNM ieR dinM qM.
22

16

EAbH qlIPsi mRupwi n aEA EAbH mRupwi pRu, 2 ArYeLAe {A mu Eki @H. ni mEpM qniH asV tyANH AtH, sAVnml. 3 niL@ew nI BAxN oriluM avsAniil! nieLinANH w M vAditH? 4 ni qeR AnAyiei EtkArY niELAw pRyA qni M k}iymAyi. ni Ener vi EvkEAew sMsAriAM ni Ener tlluAM qnik}iyM. 5 qA {AeneR vAkekAH ni tI nkyM EA/Ahi ikyM ecyHEten. 6 pE {A pRy vAkH q eREvdn akAnAvil. qA {A miAtiAluM atH o nilyiluM NM ec@kyil. 7 stYi, eedvEm, nIeyeR kH qwkLu. qeR wMbeyAek nI tk. 8 nIeye emlivM INitmA i. qeR aprADmANH tikArNem H qe kA L@k k. 9 eedvM qe mi. av q i EkApixHWmA. qeR zrIrM av piL. eedvM qeREn pl@e{ri. qeR z@ evRuEAew q e EnA. 10 L@k qni@M wkyM qe prihsikyM ec@. avere a DiEpikyM qeR eckiwi kyM ec@. 11 eedvM qe dxHw vi@ekAw. qe pviAnv dxHwer avdi c@. 12 {A sVnAyirikyAyi, p E, aEA eedvemee{ric@! aet, aveneR k}ui piwicH qe kx NLAi! eedvM qe zrvYmAi. 13 eedvieR vilALik qni ilumH. qeR pisikLiElH a v ae@. av kN kANi Etyil. qeR pirsM av nil vI}Hi.

527
vIuM vIuM eedvM qe mi . yLiel BwenEAel aven e oAwi. 15 {A vLer d+KitnANH. atinA {A d+KieR vO Dri. {Aniview epAwiyiluM cArilumiri . {A prAjitnAyEpAel qni EtA. 16 qeR mKM kru cuviri. qeR kkiluM kRu vLy . 17 {AenAriluM ErAwM <rt kAi yiieliluM Q drit qni sMB vic@. qeR Ank zriyM vumA. 18 mI, qEAw ece et@k mRc @ vyH tH . nItiAy qeR yAcn twyAtirie. 19 sVi qeRpH eri lumAEyAM. {A nItimAnAeN etLiyi cileriluM tiluH. 20 qeR sHEnhit qnipkrM sM sAriAmi. pE, qeR k k eedvi kI epA}i. 21 ov teR suXiEvi vAdi EpAel av eedvEAwH qni Evi sMsAri. 22 ni tAM vxkM {A, ni tiric@ vrAyiwE EpAM. qeRAvH tkH {A mri ARAyi. qeR jIvitM eReR avsAnic@, qeR zv}i qe kA iri. 2 L@k qni@M niH qe pri hsi. avere pviM apmAniM {A EnAini. 3 eedvEm, nI stYmAyM qe pi NyHeH qni kANic@ trik. mAM qe tAukyil. 4 qeR sHEnhitew mnSk nI awctinA avee mnilAA nAvuil. dyvAyi aver vijyiAn vdiAtiri. 5 L@k pRyete ninRi yAM. teR sHEnhiter shAyiA sVM ueL avgNiv pE qeR sHEnhit qnietirAyi ri. 6 eedvM qeR EprH m@vewmi dxictAiyiri. L@k qeR mKE . 7 d+KvuM kw EvdnyM mlM qeR kk tAH amAyiri. q eR zrIrM o ni}EpAel emliciri . 8 nlv kH ar. nixHkL eedvniExDikL@ewEnH ErAxM ekA _. 9 qA nyv zriyAyi jIvi . nixHkL kmAM. 10 nieLlAM v. qiH etlAM q eR etAeN etLiyiA mi. niLielAvM jH{Aniyl. 11 qeR jIvitM k}iuekAiri
14

EAbH 16:14-18:14

. qeR ptik tk. qeR tYAz EpAyH}iu. 12 qAeleR suX ciA} ilAyiri. rAi pkelH av k. @ kAze rev v k. 13 zv}iey qeR putiy BvnmAyi {A tYAzi. qeR kiw zv}iyilAeN {A tIi. 14 nIyAeNeR pitAvH q {A zv}iEyAw pREAM. qeR a eyEA, qeR ep qEA {A pu}uviEnAwM pREAM. 15 pE, atAeNeR tYAzeyi qni tYAzeyAmilte. atA eNeR k tYAzeyi L@keL i yAetA tYAzyM kAkyil. 16 qeR tYAz qEAewAM asHtmi EmA? aM pAtLiEl EpAEmA? {LivM omicH ecLiyiEl tA}u EmA? bidAdH EAbi mRupwi n aEA, hYnAy bidAdH mRu pwi pRu+ 2 EAEb nI qEA}A vAywyH k? zAnAyi i. { cil pRye. 3 { peLEAel EBAxrAeN nI ketH? 4 EAEb, nieR EkApM mRiEvli tH niemAmANH. ninEvi L@ k mi vi@ EpAkENA? nie t]ptie H wA eedvM mlkeL cliiem nI kEA? 5 aet, dxHweR kAzM aNuEpA M. aveR agHni aNu EpAM. 6 aveR vIiel kAzM L@M. av eR etAwiri viLEpAluM ek @EpAM. 7 aveR kAvyHpuk vIuM k M EvgmmAkyil. qAlv dblnAyi emel nwM. aveR te dxHwcik aven vI}HM. 8 aveR sVM kAlwik aven ek NiyiEl nyiM. av ekNiyi vI}ukyM piwiewkyM ec@M. 9 o ekNi aveR tikAli vI}uM. o vl aven piwic@ mRuM. 10 nile oky avenwM. av eR mAielA wH kAiri. 11 aviluM EGArt kAni . aveR oAErA vwvyHpiluM BIti piwM. 12 drit avEvi viz. a v vI}utinAyi nAzvuM vipM t ARAyiri. 13 mArkErAg aveRetAli kA tiM. atH aveR eekkAlukeL cIyi M. 14 dxHw ayAL@ew vIwieR surit tViniM qwmAewM. der, BI krtyew rAjAvien kAtinH av nyiewM.

18

17

EAbH 18:15-20:1
15

528
qeR bu qe vi@. suX eLe mR. 15 qeR vIiel szkM pricAri kkL@M orpricitenEpAel, viEdzi eyEpAel, qe EnA. 16 {AeneR dAsen viLic@, pE av viLiEkil . shAyinAyi {A yAcieciluM qeR dAs viLi Ekil. 17 qeR BArY qeR cHCVAs vAy vieR mNMEpAluM evRu. qeR sVM sEhAdrA qe evRu. 18 ekAc@ik EpAluM qe prih si. {Anvew aweEA av qeR En niAvAk ecA riy. 19 qeR aw cAtimA m}uv qe evRu. {A sHEnhiv EpAluM qnietirAyi. 20 qeR etAli, aikLi iiw {A INic@. qi aljI v mAM avEzxi. 21 qEAw dykANi, qeR sHEnhi tEr, qEAw dykANi. qekAe A eedvM qnietirAyiri. 22 nieLANH eedvM ec@EpA elte qe pIfiitH? qe pIfiicH ni INitrAkyiEl? 23 {A pRyetAe oAicH er iluM o #nHTi q}utiveci! L@kLi atH q}utiveci! 24 qeR vAk eriluM nArAyM ekAH Qyi ekAivc i e i, aeli, oriluM av mAyHe wAvM o pARyi ekAivci ei! 25 qniEvi nilekAA ov eniRiyAM. av jIviev H {AnRiy! avsAni av Q miyi qniEvi nikyM {AnA zriey etLiyikyM ec@M. 26 {AeneR zrIrM Epic t i EzxM, qeR cM nzictiEzxM, {A eedveAM qH RAyM qniRiyAM. 27 {eneR sVM kkekAH eed ve kAM. {A te; mAml; eedv e kAM. aete qmAM EvzM ekAievH niELAw pRyAen niAvil! 28 ni pREAM, EAbien n zlYewM. avni M ErA piA nAM o kArNM keM. 29 pE ni t vALien ByNM! qekAeA, eedvM Aer vAL@ ekAH zii. eedvM a niL@ ewEmluM EyAgiM. aEA nYAyvi Diyew kAlmeH niLRiyM.
14

aveR vIi oM avEzxi kyil . qekAeA, aveR vIi niRey qriy gkM cit RiM. 16 ayAL@ew tAe}yEvk Nu kyM mkLilu zAKk vAwkyM ec @M. 17 miyiel mxY ayAeL oAik yil. M aven oriluM sHmriyil. 18 L@kLven evLiciniM i El tiviwM. avrven ElAki niM oAwic@viwM. 19 av mELA EprikELA Ayi rikyil. aveR wMbiel M avEzxiyil. 20 dxHwen sMBvic@ev EkH pwiARuv e{iEpAM. ki} v By viRyHM. 21 dxHweR vIwiM ate sMBvi M. eedve aRiyAvM a te yA sMBvik. EAbH mRupwi pRy aEA EAbH mRupwi pRu+ 2 ni qkAlM nieLe Evdni ikyM vAkekAH mRiEvli kyM ec@M? 3 niLiEA p tvN qe ap mAniciri. lyilAetyA ni eLe mictH! 4 {A pApM ecyHti@eiwi, a eteRmAM kArYmANH. a nieL mRi ewilElA! 5 nI qe ewieAEyiri . qni zH n H kArNM qeR te etAeN nI pRy. 6 pE eedvmANH qEAw etu ecyHttH. qe wvA av ekNi eyAi. 7 avene mi! q {A nilviLi, pE qni mRupwi kiiyil. shAyinAyi {ARe ni lviLieciluM nItiAy qeR kr ci M Ekil. 8 eedvM qeR v}i twiriti nA qni EpAvA il . qeR mAM av ielALiici ri. 9 eedvM qeR mhtVM qwkLu. qeR tlyiel kirIwvuM avenw. 10 {A avsAniver eedvM v zLiniH qe wi. kwpu}i eyw mreEAel qeR tYAz k av pRiecw. 11 eedvieR EkApM qnietier q riy. qe av teR zuev viLi. 12 qe miA eedvM aveR Esney ayyH. averni@M pErADemA. qeR wAri @M av pALymwi. 13 eedvM qeR sEhAdrAer qe evRuvrAi. qeR m}uv suX M {AnpricitnAyiri.

19

20

EsAP mRupwi pRy nymAtYnAy EsAP aEA mRu pwi pRu+

529
EAEb, nieR cik kli yiri. atinA {A nin mRupwi trAM. qniH i EtAiytH EvgM pRykyA EvtH. 3 nI nieR mRupwiekAH {eL ap mAnic@. pE qni viEvkmuekA H niEAwH q mRupwi pRyNemH qniRiyAM. 4 5 - dxHweR hAdM nIu niyiel H ninRiyAM. dAM miyiluAy kAlM mtE o stYmANtH. eedv e gQniAvnH Rc@EnrEE hAdmA. 6 dxHweR ahArM kAzEALM q kyM aveR zirH EmGLi sHpzikyM ecyHEtAM. 7 pE av teR sVM zArIrAvzi xHwEpAel qeEmAyi nziM. aven aRiyv EcAdiM, aven view? 8 o sVpHnMEpAel av pRkluk yM M aven vIuM keAtiri kyM ec@M. o d+sVpHnM EpAel av iEyAwiewkyM mRew kyM ec@M. 9 aven kAv vIuM aven kAkyil . aveRwMbM aven vIu emAriluM kAkyil. 10 dxHw pAvLini kvew tH aveR ik av tiriek nM. dxH w eR sVM eekkLANH teR DnM tiriek ekAwEtH. av ecRumAyiEA av eR ql@k ktAyi. pE zrIrieR m@BAg EpAel aM m wiyM. 12 dxHweR vAyi dxHwt mDurmAyiri M. avntH teR nAvinwiyi sUi c@evcH m}uvM sVdiM. 13 av dxHwtey sVdi. ati en eekviwtH av evRu. atH av vAyi sUi kM EpA elyA. 14 qA dxHwt aveR mAzy inH vixmAyiI. atveRyi , svixM EpAlu mArkvixmAyi I. 15 dxHw sien vi}uieyiluM atH ayA CiM. eedvM atH aven eAH CiiM. 16 dxHweR pAnIyM svixMEpAel yAyiIM. sieR vixl@k aven ekAl@M. 17 aEA, EtM pAluemA}u ndi k kAsVdiA dxHwnH k}iyAet EpA. 18 dxHw teR lABM tiriek ekAwA nibitnAM. teR aVAnPlM a BviA ayAH avAdmil. 19 qekAeA, pAveL ayA EvdniikyM aver awicmk yM ecyHt. ayALver awicmkyM avtH piwic@pRikyM ecyHt.
11 2

EAbH 20:2-21:10

mAErA Aiy vIwk ayA sV mAi. 20 dxHw oriluM t]pHtnl. aveR sinH aven riAnAvil. 21 av tiEA oM avEzxii l. aveR vijyM wkymil. 22 avnH sm]iyAyiriEA t e }wiewM. zHn av niEl vM. 23 dxHw tni EvetlAM ti k}i yEA eedvM teR qriy EkApM aveR EneRiyM. eedvM dxHweR Em ziyew m} epiM. 24 uvALiniH dxHw oAwiEA EyAM. qA oAwekAuaH ayA eL vI}HM. 25 oAwekAu aH aveR zrIr ilUew Lc@kwH puRuvM. ati eR mn ayAL@ew krLilUew L c@kyRukyM ayA BItimlM sHtbHD nAkyM ec@M. 26 aveR KjnAvu m}uvM nziM. mxY kiA o agHni aven nziiM. aveR vIi avEzxi etlAM agHni nziiM. 27 dxHweR aprADM sVM etLiyi M. mi aventier sAipRyM. 28 aveR vIiluetlAM eedvi eR EkApvAhi olic@ EpAM. 29 tANH dxHwEvi eedvM ec@ tH. av nkA eedvM EzitH a te.

EAbH mRupwi pRy aEA EAbH mRupwi pRu+ 2 {A pRy Ekk. qe zVsiiA nieR v}i atAyi rie. 3 {A pRyEA mEyAew rik. pie, {A pRu k}iyEA ni ee prihsiAM. 4 {A mxY etirAyi pRykyl. {A amnA tinH mtiyAy kArNmH. 5 qe EnAi nwieAZ. nieR vAyHepAi nwEAew qe Ric@ EnAk! 6 qni sMBvictieni ElAci EA qni BymA, qeR zrIrM viRyH! 7 qekAANH dxHw dIGkAlM jI vitH? qekAANv vAkYM ver jIvikyM vijyikLAkyM ec @tH? 8 tL@ew u tELAewAM vL tH dxHw kA. av tL@ew EprikeL kANAM jIvi. 9 avew vstik suritvuM av ByrhitmA. dxHwer zii A eedvM vwi pEyAgiil. 10 avew kAL NEcti prA jyewil. avew p i kL@A, avew pik jnn i mriil.

21

EAbH 21:11-22:13
11

530
ew. eedvM EkApiEA av atijIvi. 31 o dxHweR v]ikH aveR mKEnAi vimziA M tA RAvukyil. aveR dxHv]ikH M aven ziikyil. 32 zHmzAniElewewEA aveR klRyH smIpM o kAvA rAM. 33 atinA, tA}Hvryiel mH dxHw mxYEvi sEAxiM. ayAL@ew zvEGAxyAyi yir pew M. 34atinA niH niL@ew pA}HvAkekAH qe zVsii AnAvil. niL@ew r shAy kmAvukyil te!

dxHwA avew ikeL Aw keLEAel kLiA puRviw. av ew ik n]M vyH. 12 vINyewyM pul A }lukL@ewyM QNienAicH av n]M ec@. 13 dxHw avew jIviti vijyM sVdi. anrM av mrikyM kxHwAwkeLAmRiyAet klRyiEl EpAkyM ec@. 14 pE dxHw eedvEAw pRytH tANH, {eL evRuetviw! nieR v}i piwrA {A#hmil! 15 dxHw enyM wipRy, rA svznAy eedvM? {ven EsviEtil! avEnAw Ai vA shAyiyil! 16 dxHwH avew sVM vijyM sA Diil q stYmA. qni vew pEdzM asriA v. 17 pE qtvN eedvM avew ev LicM Qtiewi? qtvN av dritL@Ayi? qEA}A eedvM av ErAw EkApikyM aver ziik yM ecyHttH? 18 kAupR kciEpAelyM ekAw A@ pR ptiEpAelyM eedvM dxHwer pREA? 19 pE nipRy, eedvM o iey aveR pitAvieR pAp zii! qH Ev! eedvM dxHwene ziie. teR pAp mlmA tA ziieetH dxHw aEALRiyM! 20 pApite sVMzi kANe. s v z nAy eedvieR EkApmv sVyM EbAYmAke. 21 jIvitM k}iu mriEA tAEp ic@EpA wMbeRicH dxHw tHNHWewkEy l. 22 eedvinH aRivu pkrA M sAYml. tAnLiluverEA luM eedvM viDi. 23 suKkrmAy m}ujIvitiEzxM orA mri. vLer suritvuM suK krvumAy jIvitmANH ayA nyictH. 24 ayAL@ew zrIrM nAyi pricri eM aik EA}uM zvumA . 25 pE meArA mEnAEvdnEyAewy dritjIvitiEzxM mri. ayAeLAriluM o nyM avBvici il. 26 avsAnM avrivM oic@mwi yM. avriveryM pu}u epAtiyM. 27 pE ni ciietAeN M qe EvdniikyA niL@ew EzYemM qniRiyAM. 28 ni pREAM+ nl o mnuxY eR vIwH qniH kANic@trik. ni, dxHw tAmsi lvuM kAirik. 29 tIcyAyM ni v}iEpAErAw sMsArici@H. avew kTk ni tIcyAyM sVIkriM. 30 drit vEA dxHw o}ivA

qlIPsH mRupwi pRy aEA EtmAkArnAy qlIPsH mRupwi pRu+ 2 eedvi neeAeeiluM shAyM EvENA? Ev! vLer vlieyA jH{AniEpAluM eedvi EyAjnkr ml. 3 nieR nItiniR jIvitMekAu eedvieneiluM EyAjnmEA? l! nI aven piwev kti sv z nAy eedvieneiluM EnmAEmA? l! 4 EAEb, eedvM qekAA ni e ziikyM p}ikyM ec@ tH ? nI aven rADiekA AENA? 5 al, nI vLeryDikM pApM ecyHt ekAANH. EAEb, pApM ec@ nI oriluM niiyil! 6 o sEhAdr nI pNM kwM ekAw kyM atinAyi avEnAw nibmA yi nI pNycI@ vAukyM ecyHtiri AM. drieR wNiEpAluM nI pN ymAyi vAiyiriAM. akArNmAyAyi riAM nI aetAe ecyHttH. 7 vizM INvumvH nI ev vuM BNvuM ekAwilAyiriAM. 8 EAEb, ninnvDi ximiyH. L@k nie bmAni. 9 pE viDvkeL nI oM ekAwAet pRyciriAM. EAEb, anATer nI cticiriAM. 10 nin @M ekNikL@AkAM epA wnEv } nie ByewA M wyAytH amlmANH. 11 atinAlANH nin kANAnAvA viDM @AyM LyMv nie mwiyM. 12 eedvM sVieR atYuti vsi. n qmAM yri lAeN EnAk. tneL kA NA eedvM tAE}A EnAtH. 13 pE EAEb, nI EcAdiEcAM, eedvienRiyAM? EmGLi lUew {eL kH eedvienen nYAyviDi nwAnAM?

22

531
kn EmG aven {Li niH oLii, cvALieR aR wi nw avnH atinA {eL kANAnAvil. 15 EAEb, vLerH dxHw nwi aEt pAtyilUewyA nIyM nw tH. 16 mrNsmymAyiilAtii@M d xHw nziie@. av Lyi olic@EpAyi. 17 av eedvEAw pRu, {eL evRuetviwk! svznAy eedvi nH {L@ewEm oM ecAnAvil! 18 qi@M avew vIwk nl vsHt eLeAu niRc eedvmA! l, dxHwAew pEdzmsriA qni v! 19 av nziiew kH n niRv hAdiM. nixHkL dxHw er prihsiM. 20 stYi new z@ nzii e@! avew sH agHniiryA ! 21 EAEb, ni sVyM eedvi s micH avmAyi smADAnilAvuk. en ecyHtA nin DArALM nk L@AM. 22 aveR pEdzM sVIkrik. av eR vAk ecvieA_k. 23 EAEb, svznAy eedvi El mwivrik. nI pun+Apie wM. pE nI nieR vstiyiniM tiey o}ivANM. 24 nieR sVe ecLiyAyimAM k k. nieR tnie tA}Hvryiel crl@kLAyM kk. 25 svznAy eedvmAyirie ni eRsVM. nieR eviArvuM a vnAyirie. 26 aEA nI svznAy eedve sVdiM. aEA nI mKmyi eed ve EnAM. 27 nI avEnAw AikyM av nie vikyM ec@M. aEA nI avEnAwecyH t tijH { k niREv A ApHtnAyiIM. 28 nI ec@vA niyici@etlAM vijykrmAyiIM. nieR BAvi tIc yAyM tiLmtAM! 29 ahArikeL eedvM nANM ekw . pE eedvM vinIter shAyi . 30 aEA et@k ec@ver nin shAyiAnAvuM. nI eedvEAw AiEA av jnEAw epARuM. qekAeA nI a mAM nAyiri.
14 3

EAbH 22:14-24:2

eedve qview keAnAvuem H qniRiyA k}iei! eedv iElH qen EpAkNemH qniH aRiyA k}iei! 4 qeR kT {A eedvEAw vizdI kriM. {A nixHkLnAeN etLiyi AEpA vAdmK qeR vAyi vniRyM. 5 eedvM qeR vAdeen mRup wi temH qniRiyNM. eedvieR r qni mnilANM. 6 eedvM aveRzi qnietier EyAgiEmA? l, av qe viM! 7 {A stYsnANH. qeRkT pR yA eedvM qe avdiM. aEA eLeR nYAyADip qe evRuetviwM! 8 qA {A ki}EA@EpAyA eed vM aviewyil. pwiAERA@ ecAluM qniven kANAnAvil. 9 eedvM vw viyilAyiri EA {Anven kAil. eedvM et EA@ tiriyEA}uM {Anven kAi l. 10 pE eedvinH qe aRiyAM. avene prIikyANH. {A sV MEpAel prinAeNH avnRiyAM. 11 eedvM cHCi v}iEyyA {A enM jIvict. eedve piw H {AenAriluM niiyiil. 12 eedvieR klnk {AenEA}uM asri. qeR BNe sHEn hitienA eedvieR vAyi niMv vAkeL {A sHEnhi . 13 qA eedvM oriluM mARuil. eedvientier niA M sA Yml. eedvM aveR xHwienA vi. 14 qniAyi ElAcic@ vci@tH eedvM viM. qniAyi aveR p niyM anvDi ptiyH. 15 atinAlA {A eedve By tH. qniiArYeLlAM mnilA H. atinAlANH {A eedve By tH. 16 qeR Xdye eedvM dblmA . qeR eeDrYM EcA EpAkyM ec@. svznAy eedvmAeNe ByewtH. 17 qni sMBvic drBv qeR mKv kAEmG EpAelyANH. pE H qe mQniyAkyil.

24

EAbH mRupwi pRy aEA EAbH mRupwi pRu+ 2 M {A kyH prAti yi. qekAeA {AniM yAtnyBvi.

23

jn vrA EpA zHn eLeH svznAy eedvM aRiyeviluM aveR ayAyik H av qEA viemH mi pRyA k}iykyil. qANi tikArNM? 2 ayAreR wt miAyi m xY atiil@k nI. mxY ipeL EmAxHwikyM aw puEmwkLiEl ekAuEpAkyM ec @.

EAbH 24:3-26:3
3

532
EwRiy, vr kAlAv, zIt kAl e miniH av ki@evM vic@kLy. aen pApik pAtALiElH qwew. 20 dxHw mrikyM sVM aEpAluM ayAeL mRkyuMec@M. aveR zrIrM ti pu}ukLAyiriM aveR iy ev. L@k aven oAikyil. aen o cI twixNM EpAel dxHw tkM. 21 vYkeL dxHw Evdnii. vi DvkeL shAyiA av Ail. 22 zer nziiA dxHw tL@ew zi pEyAgi. dxHw zrAEy AM pE sVM jIviteiEAluM avH tIceyAmil. 23 iy smyE dxHwH sur ittVvuM aByvuM EtAiEyAM. z rAkA avrA#hiEcAM. 24 dxHwAH alEnrE vijym AEyAM. pE piIwv lAetyA M. DAnYMEpAel av ekAewM. mEA ErAeryM EpAel dxHwM mRiyH ewM. 25 etAe stYmAeN {A N yiw! {A NyA pRyetH etLiyivA k}iyM? qni et@ sMBvic@evH kANic@tvA k}iyM? bidAdH EAbi mRupwi n aEA hYnAy bidAdH mRu pwi pRu+ 2 eedvmANH BrNADip. av mxY er ti ByvuM bmAnvumvrA . teR sVIysiMhAsne av smADAni sUi. 3 aveR neL qAnAmA vil. eedvieR sUrY qlAvrilum di. 4 eedvvumAyi tArtmYewEA n niR mxYril. mxYnH nA yiriAnAvil. 5 cEpAluM eedvieR d]xHwiyi EmA tiLmAEtA al. eedvi eRxHwiyi nEpAluM ml. 6 mxY o@M rl. vilek pu}u eLEAely mikLANv!
19

anATikL@ew k}utkeL av EmA xHwi. viDvyew pvien kwM vI @Mver av piwic@ekAuEpA. 4 av drier o lniM meA lE vIwilAet alyA nib i. qlA driM Q dxHwer ByH oLiciri. 5 pAv mmiyiel kA@k}utkeL EAel BNM Etwi alunw. atirAvielte NeNIH av BNM Etw. tL@ew ikH hArM EnwA pkliEyALM av pNieyw. 6 pAtirAiver pAv vyH EA ekAyHM m@M pAwLi pNiy. Dni kAyi av miriEAkLi miri}M pRi. 7 pAv rAiyi vOmilAet kiw Ru. tiniM rEnwA av putkLil. 8 pvtLi av m} nnu ti . tini rewA avH omil. atinAlv vliy pARkELAw Eciri. 9 anATzivien av ayi niM tieyw. pAveveR ien av pNymAyi ekAuEpA . 10 vOLil A tinA pAv ngHnrAyi pNieyw. dxHwAyi av k m. pE aEA}uM av viziri. 11 dri oliev pi}iew. mirickLi av miriEm nw. pE avH wiA o mil. 12 ngri, mric@ekAiri jn L@ew d+KzbHd ni iAM. Evdni av shAyinAyi nil viLi. qA eedvm ecvieA _il. 13 kAzientier cil klApM @ . eedEvcHC qeH av zHn ml. eedEvcHCyHeAl av jIvi tH. 14ekAlyALi pulkAlte q}u EH drieryM nihAyeryM ekAl@ . rAiyi avenA kmA. 15 vYBicriv rAivrA kAiri . M qe kAkyil q kiluM ayA aEA}uM tlyi Niyiw. 16 rAiyi @vEA dxHwA m xYew vIwkLi atimic@ kyRu . qA pkevLic i av tL@ew sVM vIwkLie awci ri. kAze av o}ivA. 17 dxHwAH vuM kwrAi BAtMEpAelyANH. riieR BIkret eyi avH nAyRiyAM! 18 pE dxHw, LyielA}ukiEA y vsHtEpAel olic@EpAyi. av ew avkAzilu EdzM zpie tH. atinA sVM miriEAini M viLevwAnvrA#hiil.

25

bidAdinH EAbH mRupwi n aEA EAbH mRupwi pRu+ 2 bidAdH, EsAP, qlIPsH Q INitM blhInmAyvnH, aet, ni yTAielA vliy shAy vuM EA/AhnvuM yi. aet, azkreL ni vIuM zmAi! 3 aet, ajH{AniH ni atH-tkr mAy pEdzmA nkiyiritH ! nieLEALM jH { AnikLAeNH ni yTAi etLiyic@!*

26

vcnM 2-3 view pRytieR vAcYAml EAbH EzitH. vYMgY BAxyi prihAsEAewyANitH EAbu pRytH.

533
ArY pRyA rA nieL EcAdiictH? ew AvA ni eL EcAdiictH? 5 miwiyiel jli pErtAA By viRyH. 6 pAtALM EpAluM eedvi BMgi yAyi kANAM. mrNM oven eedvi niM mRyHil. 7 vwe kAze eedvM nYl imIEt nivi. eedvM miey nY tyi iyi@. 8 twic EmGLi eedvM jlM niRyH . eedvM GnEmGeL atieR zmAy BArMekAH piLrA avdi il. 9 pUceR mKM eedvM mRyH. teR EmGeLeAANv cen mRyHtH. 10 eedvM evLicvuM @M si smi o v]MEpAel cvALM vrc@. 11 eedvM zAsiEA kAze tA ini awiR By viRyH. 12 eedvieR zi sme zA mA. eedvieR jH { AnM rh bieR shAyikeL nziic@. 13 eedvieR cHCVAsM kAze etLivutA. oAwiEAkAmic s e eedvieR eekk nziic@. 14 eedvM ec@ atH-tkArYLi ci lmAmANitH. eedviniM ecRi eyA mrEm nAM EkZ. eedv ieR mhAzieyi mnilAA yTAi mAvil.
4

EAbH 26:4-28:4

27

EAbH w pRu+ 2 stYmAyM eedvM jIvi. eed vM jIvie stYMEpAel te stYmAyi av qEAwH anIti kAiyi ri. aet, svznAy eedvM qeR jIvitM kyHputAi. 3 pE qi jIvyMkAlM, eedvieR ANvAy qeR milu yM kAlM, 4 qeR uk dvAk pRkyi l. qeR nAvH o NyM pRkyil. 5 ni zriyAeNH {AenAriluM stiyil. {A nixHkLnAeNH {A mrNMver pRuekAiriM. 6 qeR Dv]ikLi {A mRu ek piwiM. EnrAymAM evwiH {A enAriluM jIviyil. {A jIviciri yMkAlM qeR EbADmnH ori luM qe ewil. 7 L@k qnietier nilekAiri . dxHwA ziieEwEpA el qeR z@ ziieei! 8 eedve gQniAtirivnH mrN smyH o tYAzymAyiriil. eedvM aveR jIvenwekAuEpA EA ayAeA tYAzymA yiriyil. 9 dxHwnH }L@AkyM shA yinAyi av eedvEAw nilvi

LikyM ec@M. pE eedvM ayAeL viil! 10 svznAy eedvvumAy sMBA xNM ayA sVdiciriAM. qlAyH EA}uM ayA eedvEAw Aici riAM. 11 eedvieR zieyi {A ni eL pWiiAM. svznAy eedv ieR ptikeLAM {A mRc@v yHkyil. 12 eedvieRkH ni sVM k kekAu kuk}iu. pieA niLien pA}HvA pRytH? 13 dxHw eedvieR pti tA NH. svznAy eedviniM Ur A kiA EpAtH tANH+ 14 dxHwnH aEnkM ikL@AEyAM. pE ayAL@ew ik yi vDi ewM. dxHweR ikH vzYi BNM lBiil. 15 aveR meLlAM mrikyM av eR viDv d+KiAtirikyM ec@M. 16 dxHwnH DArALM evi ki@emiluM atyAH ecLiEpAelyANH. ayA nvDi vOL@AEyAemiluM av ayAH kLimArM EpAelyANH. 17 qA nlvnH dxHweR vO ki@M. nixHkLH dxHweR evi lBi M. 18 dxHw o vIwAiEyAM pE atH aDiknA nilniil. aetA cilivl EpAelEyA pARAvukAreR wArM EpAelEyA yiriM. 19 dxHw kiwA EpAEA Dnik nAyiiriAM. pE NeNI EAE}M ayAL@ew DnemlAM epAyH EpAyiriM. 20 ayA vlAet ByM. atH qlAM tieyA}uieAu EpAtrilu evvAhM EpAelyM ekAwA@EpA elymAyiriM. 21 ki}kAH aven pRic@kLyM. ekAwAH aven vIiniM kLyM. 22 ekAwAieR ziyiniM oAwir ewA ayA miEcAM. pE k NyilAet ekAwAH aveR EmlwiM. 23 dxHw oAwiEAEA L@k eek ywiM. ayA teR vIiniH Ri EyAwEA L@k ayAL@ew Ener LmwiM. jnH evi lBi Knik L@M sVM Ikri l L@mH. 2 H miniM }iecw. ec H pARkLiniM ieyw. 3 pNiA hkLiEl viLk ekAuEpA. hkL@ew RkLi av aEnVxi. ieR agAD tyi av pARk etry. 4 ayirieR ErKey piwH m xY mi }i }i. jn L@ew vAsAnniM vLer ak ElH av }ic@EpA. meArAL@M

28

EAbH 28:5-29:13

534
sme qEALM vlutANem eedvM niyic@. 26 m}ey qviEwyyHNemH eedvM niyic@. EpmAri qviEw EpAkN emM. 27 aEA eedvM jH{AnMkAkyM a tieni ciikyM ecyHt. jH{AnM q NdmAeNH eedvM ku. qi H av jH{Ane aMgIkric@. 28 mxYErAw eedvmien pRu, y EhAvey BykyM drikyM ec @k. atA jH{AnM. dxHv]ik ecAtirikeytANu viEvkM. EAbH teR sMsArM w EAbH w sMsAric@. EAbu pRu+ 2 qeR jIvitM, eedvM qe pripA lic i mAsLiElEpAelyAyi ei! 3 kAlH qeR mkLi eedvi eR kAzM tiLukyM qniH i lUew nwAnAvukyM ecyHt. EnrAy jIvmAM eedvM qni kAi. 4 {A vijyic@ekAirikyM eed vM qeR mimAyirikyM ec yHtkAlM {A atiyAyi tYAzi! kAlH eedvM qeR vstiey a #hic@. 5 svznAy eedvM qeR ewy AyiM qeR ik qEAewA M vsikyM ecyHtdivsM vi ei q {AnAzi. 6 qeR jIvitiel suvkAlmA yi atH. a {A evekAu kAluk}ukiyi. sm]mAyi eetlvuM qniAyi. 7 {A ngrkvAwiEl EpAk yM ngriel AymAyvemAH epAlH ecirikyM ecyHt aAlH 8 qlAvM qe dric@. {A v kAEA ecRuA qeR v}iyi niM mARi ni. mtiv q}uE@ nii. drvu kwiiAnANv q}uEtH. 9 av sMsAri nikyM vA yepAi m@vErAw miAtiriA vzYewkyM ecyHt. 10 vuM mK EntAEpAluM tL@ ew ocRc@. aet, avew nAk aAi twuniEAelyAyi atH. 11 L@k qe vikyM qe i nl pRykyM ecyHt. {A ecyHt kverlAM qe puk}Hi. 12 qekAeA, pAvev s hAyinAyi EkNEA {A shA yic@. mAtApitALilA, M shA yiAnilA ien {A shAyi c@. 13 mrNieR vieliyv qe a#hic@. shAyM vzYmAyi viDvkeL {A shAyic@.

mview qiyi@Avil. meArALi niM vLer tAe} av kyRi ii w. 5 pritli hArsADn vL . qA aEDAtli ql A M tIyi ieyw EpAel iti vYtYsHtmANH. 6 aEDAtli nIll@kL@M sV rikL@mH. 7 miwiyiel v}ikeLi kA@kiLik H omRiyil. v}ik A iwiyA oriluM kiil. 8 kA@m]g v}iyilUew nwiil. siMh v}iyilUew sriciil. 9 kwEmRiy pARkL@M pNiA r . pvteL }icH avyew aBA ge av ngHnmA. 10 pARkLilUew pNiA cAluk kIRu .pARyew niDikeLlAM av kA . 11evM twu niA pNiA aN ek@. oLiirivey av ev Lic ekAuv. 12 pE o vYti qviewyA jH{A nM kek? viEvke keA nAemviewEAkNM? 13 jH{AnieR vil nmRiyil. mi yiel mxYH jH{Ane mini }iecwAnAkil. 14 agADsm pRy, jH{AnM qeR plil. kw pRy, jH{AnM qeR plil. 15 tniMekAuM ni jH{AnM vAAenAil. jH{AnM vAnAvzYmA y evi Q ElAkilil. 16 oAPIriel sVM ekAEA vilEy Riy EgAEmdkMekAEA nIll@ ekA EA niH jH{AnM vAAnAkil. 17 sVeAL@M pL@ienAL@M vil EyRiytA jH{AnM. eclEvRiy sV ABrN ekAuM jH{AnM vAA k}iyil. 18 pvi}eAL@M pL@ienAL@M vil EyRiytANH jH{AnM. mANikYl@keLA L@M vilEyRiytANH jH{AnM. 19 qEtYApYyiel vuM vilEyRiy k liM jH{AnEALM vilyil. tniM ekAH nin jH{AnM vAAmAvil. 20 aeneyi jH { AnM qview niM v? viEvke nmeview keAM? 21 ElAkiel ql A jIvjAlLi niM oLiic@vcirikyANH jH{AnM. kAziel pRvkEpAluM jH{An e kANAnAvil. 22 mrNvuM vinAzvuM pRy, { jH { Ane keiyiil , aeti qeAeEyA EkiEyZ. 23 jH{AniEl v}i eedviEn aRiy. jH{AnemvieweyM eedvi En aRiy. 24 ElAkieR ariver eedvi kANAM. kAzi kI}iluetl A M eedvM kA. 25 kAinH eedvM atieR k nki.

29

535
DnixHWyAyi qeR vOM. nIti qni EmliyM tlAvuM EpA elyAyi. 15 {A a kkLAyi. av EpAEkiwE {Anver nyic@. tLv {A kAlukLAyi. av H qEiwH {Anver qic@. 16 dri {AenA pitAvienEAel yAyi. {A aRiykEpAlumilA veryM {A shAyic@! EkAwtiyi avewvAdM jyiA {A shAyic@. 17 dxHw tL@ew zi dpEyAgi {A twykyM nixHkLer av riniM rikyM ecyHt. 18 {A dIGkAlM jIviM, pie, q niu@m qeR wMbAMgELA ewAM jIvicH {A v]nAyiIM q {AenEA}uM kti. 19 DArALM jlM vliecw EvkL@M muekAu nniri zAKkL@m t}c o ecwiEpAel ErAgYvuM kmvnAM {Aen {A kti. 20 oAErA divsvuM tiLmAM pum y@M EcAdninH sADYtkL@M niR tAyiriem {A kti. 21 mkAlH L@k qe vic@. qeR pEdzAyi av zArA yi kAi. 22 {A pRuk}iyEA, qe vicivH meAM pRyAAkyi l. qeR vAk avri ptii . 23 m}yHAyi kAiriEAel av qeR vAkAyi kAi. vx kAle m}eveeyEpAel qeR vAkLv EkAriwic@. 24 cilH avew tI nxHwmAyi. av ni/AhrAe@. qA {An vewEn puiric@. qeR puiri aver smADAniic@. 25 avew EntAvAyii@M avErA ewAM k}iyAnA niyictH. ees nYi nwvi avew rAjAev EpAel d+Kiter smAzVsiic@ekAH {A k}iu. qAliEA, qeAL@M AyM vLer RvEpAluM qe pri hsi. qeR ipieR kA vnAyHELAewAMEpAluM wA ekA AvrAyi avew pitAA. 2 ecRuAew pitAArAke, qe shAyiAnAkA INit mAyi. av v]M INitmAyi . avew Epzik kwmEtA bl mEtA yiil. 3 mricverEAelyAyi av. B NmilAet av viz. atinAlv m miyiel vr m ti. 4 mmiyiel ecwikLv pRic@. iecwiyew Evk av ti. 5 mAL@kiwyiniM av r e@. kAErAewEpAel L@k a vew EnH EAzic@.
14 6

EAbH 29:14-30:23

30

vr ndItwLiluM mlEyAre h kLiluM mielmALLiluM av vsi NM. 7 iAwkLiniH av oAriyi@. epAAwkiwyi av awiu wi. 8 EprilA osMGM vilekvrAN v. tL@ew rAjYniM av oAwi e@! 9 avew ikLANiEA qe pri hsic @ ekAH pA@pAwtH . qeR EprH aveA cIvAAyiI. 10 ecRuA qe evRu. av qiniM der mARini. t qeAL@M nlverH av k . av qeR mK kEpAluM ec@! 11 eedvM qeR vilieR {A qw kyM qe dblnAkyM ecyHti ri. ecRuA niyNM eekviH qeREner EkApEAew tiri y. 12 qeR vlBAgH avere mi. av qe kAli ti vI}H . o ngrM miewtAyi qni Bvew. qe miAM q eR EkAey nziiAmAyi av mnkL@A. 13 qni rewAnAvAviDM q eR mAilv kAvni. qe tkti av vijyic@. avH mAewyM shAyvuM Evivil. 14 mtili av o dVArMA. atilUew riyRukyM qeR En kl@k vliecRiykyM ec@. 15 {A ByviRyH. kAi sAD n pREAel qeR mAne a v pRi. qeR surittVM o EmGM EpAel atYmA. 16 EAe}eR jIvitM eReR k}i yARAyi. {A o@M tAmsiyAet mrNm wyM. dritkAlM qe piwiwiyiri . 17 qeR aik m}uvM rAiyi Evdni. qe d$ii Evdn orilumvsAniil. 18 eedvM qeR Emliyew k}ui iwicu i atien vipmAi. 19 eedvM qe ecLiiEleRiu. {A ecLiyM cArvuM EpAelyAyiI . 20 eedvEm, {A niEAw shAyi nAyiEk, pE nI rM nkiyil. {A q}uE@ni Aic@, pE nI qe icil. 21 eedvEm, nI qEAw UrnA. q e EvdniiAnA nI nieRzi pEyAgitH. 22 eedvEm, qe pRic@kLyA nI ekAwAien avdic@. nI qe ekA wAiEleRiu. 23 nIeye mrNiEl nyiem eniRiyAM. jIviciri qlA vY iyM mriEH.

EAbH 30:24-31:29
24

536
eelMgikpApM qnietlAM nzi iM. qlAM qriu tI, k agHni EpAelyANtH. 13 qEAw prAtiew qeR awim kELAwH nItikANiA {A tARA ieli 14 eedve EnriwEA {Aen ec @M? qeR v]ieyi eedvM EcAdi EA {Aen pRyM? 15 qeR ayew zrIrii eed veme s]xHwic@. qeR awimkeLyM eedvM s]xHwic@. {L@ew amAew yi eedvmANH {eLeylAM s]xwi H ctH. 16 pAveven shAyiti {A enAriluM vimKnAyiil. viDvk AvzYmtH {AenEA}uM nkiyi . 17 BNieR kArYi {AenAri luM sVAnAyiil. anATH {A enEA}uM hArM nkiyi. 18 jIvitiluwnILM, anilA uH {A aenEAelyAyi . jIvitiluwnILM, viDvkeL {A gQnici. 19 vOmilAet vlyvenEyA put ilAet kxHwew drienEyA kANA niwyAyA 20 av {A vOM ekAwi. av w pkrA kiLiAyi q eR ecriyAwkL@ew ErAmM {Ap EyAgic@. av mnRiH qe a #hikyM ecyHt. 21 shAyMEtwi o anAT qeR vI@pwi vEA {AenAriluM aveREner mxHwi iyiil. 22 {AeneiluM aecyHti@ei qeR eek mliniM riu vI}e. {AeneiluM aen ecyHti @ei qeR eek atieR si yiniM vi@EpAke! 23 pE {AnrM dxHv]ikeLA M ecyHtiil. eedvziey {A By . aveR BAvM qe Byew . 24 oriluM {AeneR si yicil. qe shAyiA {AenEA }uM eedvi yic@. nIyAeNeR tYAzyM surittVvuemH {AenA riluM sVEAw pRiil. 25 {A DniknAyi. pE aet e ahAriyAiyil! {A DArALM pNM sAdic@. pE atl qe sxHwnAiytH! 26 tiLu sUrYenEyA cenEyA {AenAriluM rADiciil. 27 sUrYenyM cenyM rADiA {AenAriluM ElABieiil. 28 aM ziieEw pApmANH . {A avey rADic @ evi atH svznAy eedvEAw qeR avizVsHttyAyiriM. 29 qeR z@ vDiewEA {AenAriluM sEAxiciil. qeR
12

pE, yAtnyBvicH shAyi Ek}uven tIcyAyM M pvi il. 25 eedvEm, dritLiev Ev i {A EkNievH ninRiyAM. qeR XdyM jnEvi tpici@ e ninRiyAM. 26 qA {A nlkArY kAMi EA pkrM drit mAmAeNni ki@tH. {A kAzM EtwiyEA A vtH. 27 qeR H LkimRiy. yAtnk vsAnmAil. niyM yAtnk vrAmH. 28 {AenEA}uM vLer d+KitnANH, p E qniH zVAsM lBiil. sB yi q}uE@niH {A shAyi nAyi Ek}u. 29 kA@nAyH {A sEhAdrnAyi. okik qni sHEnhitrAyi. 30 qeRetAli kRuiu. zrIrM pni ekAu wpiwic@. 31 qeR kirM d+KgAnAyi o iyiri. qeR oAw}lieR z bHdM ErAdniERtAyiri.

31

qeR kkL@mAyi {AenA k rARuAiyiri; o epi EyAwH qniBiniEvzmAemti nA aveL {A EnAetH. 2 svznAy eedvM jnELAewA ec@tH? teR atY@t sVI yvstiyiniM eedvM jne en tiriek nM? 3 dxHwAAyi eedvM drL@M nAz vuM ayyH. ti ec@vAyi drL@M ayyH. 4 {A ec@etlAM eedvM aRiy, qeR oAErA vwvyHpuM av kA kyM ec@. 5 {A Nyew jIvitmA jIvic eti jneL vitiElEA N pRytiElEA {A cric eti, 6 eedvM teR nYAyieR lAi qe iEnAe. aEA, {A nir prADiyAeN eedvM aRiyM. 7 {A EnrAymAM vi@nwi@e i, qeR kk qeR Xdye tiyiEl nyici@ei, qeR eekkLi pApR puri@ei, 8 {A vitc pAwe viLvum@v tiEAe. qeR viLvH pi}uetwe we. 9 meA sHIey {AnA#hici@e i aTvA ayAreR BArYey vYBi criA aveR vI@pwi kA nii@ei, 10 qeR BArY meAveR BNM pA kMece. mu puxA avELAewA zyie. 11 qekAeA eelMgikpApM nA NMektANH. ziieEweA pAp mANtH.

537
z@H dritL@AyEA {An ver prihsicil. 30 z@eL zpic@ekAEA av mr NM kAMiEcA pApMecA qeR nA vien {AenAriluM avdiciil. 31 {AenEA}uM apricitH hArM ekAwieH qeR vIiluv RiyAM. 32 apricit rAiyi etvukLi kiwAtiriA {Anver qEA}uM q eR vIiEl Nici. 33 m@v tL@ew pAp oLic@ vyHA mi. pE {AeneR M mRc@vciil. 34 qei L@keL pRyemti eni qni Bymil. ByM orilu eme zAnAiyil. aete puRi Ruti vimKnAiyil. L@ke EAw evRuienyM {A Byil. 35 oA, eriluM qe viciei ! qnieeR BAgM vivriA k}i ei! svznAy eedvM qni mRupwi tei! qeR et@keLeA eeyH aEhM q}utieyi! 36 aEA {AnA pM k}uilNi ymAyi. {An o kirIwMEpAel qeR zirilNiymAyi. 37 eedvM aenecyHtA, qniH q eR v]ik vivriA k}iymAyi . tl yi o EntAvienEAel eedvieR mi niA qni k}iymAyi. 38 qeR vsHt meArALiniM {A EmAxHwicil. aArYi qe e wA mAvil. 39 kxk {AenEA}uM viLvieR vilekAwi. wmyiniM ori luM o miyM tieywA {A mici il. 40 qeiluM {A atH ecyHti@e i EgAtiM yviM pkrM qeR vylukLi mwM kLkM vLre! EAbieR vcn k}iu. qlI vAdM w aEA EAbieR m suX L@M EAbinH mRupwi ekAw nii. tA nItimAnAeNH EAbH sVyM niyicekAANv a niiytH. 2qA qlI q EprAy o yvAvuAyi. bREK lieR punAyi qlI. bUsH qEprAy orAL@ew pigAmiyAyi av. rAmieR wMbArnANH qlI . qlIvinH EAbiEnAw kw EkApmAyi. qekAA tA nItimAnAeNH EAbu pRy. tA eedveA nItimAnAeNANH EAbu pRytH. 3 EAbieR m suXELAwM qlIvi EkApm Ayi. qekAeA, EAbieR EcAdYH rM nkA avA yil. EAbH etANu pRyet etLiyiA avk}iil. 4 qlI

EAbH 31:30-32:21

32

aviewyAyivri vuM ecRu mAyi. atinA lyA mel A vM pRu k}iyMver kAi. owvi, tniini pRu wAemH ayA EbAYmAyi. 5pE aEA EAbi eR m suXH wtlAeyA M pRyAnielH q lIvinH mni lAyi. atinA ayA EkApAlnAyi. 6 atinA qlI sMsAriA wi. ayA pRu, {A evRuemA yvAvANH. niLAk e AyMecvM. atinAlANH qni EtAiy niELAw pRyA {A By ewtH. 7 mtiv dYM sMsAriNM. av vLer vx jIvicvrANH. atinA av vLerArY pWic i ri. q {A sVyM ktARuH. 8 pE eedvieR AvAeNAv en jH{AniyAtH. svznAy eed vini nizVAsM L@keL viEvkiyA. 9 AyM ecv mAml jH{Anik. zriEyet mnilAAnAM av mAml. 10 atinA {A pRy dyvAyi icAluM! {A cii {A niELAw pRyAM. 11 ni sMsAri {A mEyA ew Eki. EAbi ni ekAw mRupwikL@M {A Ek@. 12 ni pRkArY {A EyAewEk@. niLilAM EAbien vi mzicil. ayAL@ew vAd ni LielAvM mRupwi nkiymil. 13 ni jH{AnM keiey pR yA ni mEpM k}ikyil. EAbieR vAd eedvmA mRu pwi pREytH, mxYrl. 14 EAbH teR vAd qeR mi niriyil. atinA qni niL@ew vAdM pEyAgiAnAvil. 15 EAEb, vH vAdM nxHwmAyiri . avini pRyAenAmil. av ini aDikM mRupwikL@mil. 16 EAEb, v mRupwi pRy kAirikyAyi {A. qAli EALv zArAyi. av niEAw t iM nii. 17 atinAlini nin {AeneR rM nkAM. aet, {Aen cii ev pRyAM. 18 {A epAieRiARAyi, kArNM qni@pRyA opAw kArY H. 19 RA puvIieR iEpA elyA {A. epAiRARAy o vIusi EpAelyA {A. 20 atinA {A sMsAriEc pU. aEAeLniH zVAsmAM. EAbi eR vAdH qni mRupwi pRyNM. 21 mAeryMEpAel EvNM EAbien yM {A eekkArYM ecA. ayAELAw m]dvAy rItiyi pRyA {A mi il. pRyA {A pRyM.

EAbH 32:22-34:5
22

538
vil. vuM nl BNeEAluM evRu MviDM avnH Byr EvdnyAM. 21 ayAL@ew zrIrM yicH EdhM vlA et EzAxicH ql@k iv. 22 ayA pAtALEAww. ayAL@ew jIv mrNEAww. 23 eedvinH yirNi dtA H. atielAdt ayAAyi sMsA rikyM ayA ecyHtiri nlkA rYeLi pRykyM ecyHEtAM. 24 dt ayAELAw kANYM kAuk yM eedvEAwien pRykyM ec yH E tAM, mxYen pAtALi niM riENEm! aveR pApi PlMekAwA v}i {A ki @H. 25 aEA ayAL@ew zrIrM vIuM yv tVvuM kM eekvriM. ayA ec RukAleenyAyiEA aEpA elyAyiIM. 26 ayA eedvEAw AikyM eedvM ayA mRupwi nkyM ec @M. ayA hAdimii EAzi kyM eedve rADikyM pie o nljIvitM nyikyM ec@M. 27 anrM ayA jnELAw s tM nwM. avpRyM, {A pApM ecyHt. {A ney tiyAi. q EmAzM zi nkAmAyii@M eedvM {Anhi zi qnitil. 28 pAtALiniM eedvM qe r ewi. EA {A vIuM jIvitmA sVdi. 29 eedvM ayAEvi vIuM vIuM ArY ec@. 30 qekAH? ayAeL tAI ec@k yM ayAew ANen pAtALini M ricH teRjIvitM sVdiAnyA eL avdikyM ec@tinH. 31 EAEb, {A pRy i. qe vi. awiyirik, {A pRye. 32 pE EAEb, ninH qEAw vi EyAjiei eeDrYmAyi@ pREA L@k. nieR vAdmKM qEAwpRyk, qni nie tiNM. 33 pE EAEb, nineAM pRyA nieli qe i. zAnAyiri k, {A nie jH{AnM pWiiAM. qlI sMBAxNM w. ayA pRu+ 2 jH{AnikEL, {A pRy i. smEr, qi i. 3 niL@ew nAvH a sHpzi B NM ci. niL@ew ecvik Ek vAkeL prIi. 4 atinA nmH Q vAdeL prIi kyM zrieye sVyM niyi kyM ecAM. nletAeNH nmeA mic@ pWiAM. 5 EAbu pRy, EAeb {A nixHkLnA. eedvM qEAw nIti kA@il.

orAeL meArAeLA emcmAyi prig NiA qniAvil! aen ecyHtA eedvM qe ziiM! EAEb, ni qe vik. {A pRykArY EyAew Ekk. 2 {A sMsAriA tARANH. 3 qeR XdyM vizVsH t mAytinA {A vizVsHtvAk pRyM. qni RiyAvu kArYeLiy stYM {A pRyAM. 4 eedvieR AvH qe s]xHwi c@. qeR jIv svznAy eedv iniM v. 5 EAEb, qevik, qiH, ni nAemi mRupwi pRyk. nieR r oivyHk. aEA nin eEAw tiAmElA. 6 eedvimi nIyM {AM o EpAelyANH. ne ruEperyM kLim ekAA eedvM s]xHwictH. 7 EAEb, qe ByeEw. {A niEAw kAWinYM kAil. 8 qA EAEb, nI pR {A Ek@. 9 {A nA. {A nixHkLnA . {A eteAM ecyHtiil. {A aprADiyl! 10 {AenA et@M ecyHtiil. pE eedvM qnietirANH! eedvM qe o z@vienEAel k. 11 eedvM qeR kAlukLi clyi@. {A ec@etlAM eedvM vIi. qeAe nI pRu. 12 qA EAEb, ArYi ni neti. nieR nil etAeN {A etLiyiAM. qekAeA, mAerA L@M wt eedvinRiyAM. 13 EAEb, nI eedvEAwA ti tH! eedvM qlAM nin vivric@ trNemANH nieR vicArM.

33

qA av ec@eteH eed vM vivriEcAM. plrItiyi eedvM a vivriEcAM. pE mxY mnilAkyil. 15-16 mxY rAiyi RilAuki wEA eedvM avErAwH o sVpHn iElA dzniElA sMsAriEcAM. a EA eedvieR tAIk EkH av ByviRyH. 17 mxYer et@k ec@tiniM twytiM ahritiniM tw ytim mRiyiA eedvM av ntH. 18 av pAtALi EpAti niM ritinANH eedvM aver tAI ec@tH. o vYi nziAti riAnANH eedvM aen ec@tH. 19 kiwyi kiwH eedvzi aBvi c@ ekAiriEv, ov eedvieR zbHdM EkEAM. EvdnekAwANH eed vM ayA mRiyintH. ql@ keLlAM owiy EvdnyANyAH. 20 aEA ayAH BNM k}iAnA

14

34

539
{A nixHkLnA, pE, qni etiery nYAyviDi {A NynA eN pRy. {A nixHkLnANH, pE {A vlAet pIfitnAyiri . 7 EAbienEAel mAerilum EA? niLven apmAnicAluM EA bH kArYmAkyil. 8 EAbH dxHwew suXA. d xHwErAw cAM wA ayALixHwe w. 9 qANen pRytH? qeA EAbu pRy. ov eedve I tiewA micH oM Enwil. 10 ni kArY mnilAM. ati nA qe vik. eedvemAriluM dxHwtv]ikyil. svznAy eedvM oriluM et@ecil. 11 mxYeR v]i tiPlM eedvM ekAwM. mxY ahitH eedvM n. 12 tAstYM. eedvM et@ecil . svznAy eedvM qEA}uM nItimA nAyi riM. 13 miyew mtlArnAyi eedve M etrewil. M eedve Q ElAkieR rvAditVM lici il. eedvmAeNlAM s]xwict. aetlAM H H aveR niyNilAkyM ecyHt. 14 teR AvienyM jIvzVAse yM mxYrini pivliA eedvM niyicA, 15 miyiel qlA mxYM mrNmwyM. mxYerlAM vIuM mAyiIM. 16 ni jH{AnikeLi {A pRy EkM. 17 nItiey evRuvnH BrNADikAri yAkA k}iyil. EAEb, eedvM zi mAM nlvmAyiriM. aven vALi ey viDiA nin k}iyEmA? 18 ni ekAtAvrANH! q rA jAAErAw pRytH eedvmANH . ni dxHwrANH! q eedvM EntA ELAw pRy. 19 eedvM EntAeL m@verA sHEnhiil. aEpAel Dniker driAerAM sHEnhiil. q ekAeA eedvmANElA qlAver yM s]xHwictH. 20 mxY arAiyi epAwnEv mri. mxY ErAgikLAkyM mric@ EpAvukyM ec@. kAEpAluM vYmAy kArNemAmilAet mri. 21 mxYew v]ik eedvM nirI i. o vYiyew oAErA kAv yHpieniyM eedvM aRiy. 22 dxHw eedvi nieALiciri A mAM oriwvuM l. 23 mxYer prIiA eedvinH o niitsmyM vzYmil . mxYew nYAyviDiAyi eedvinH aver teRmi ekAuvErmil. 24 blAew EpAluM etAyv]i keL eedvinH EcAdYM ecE v
6

EAbH 34:6-35:3

zYM l. eedvM aver nziikyM m@ ciler EntALAkyM ec@kEy Z. 25 atinA mxYew v]ik eed vinRiyAM. atinAlANH eedvM oerA rAi ekAute aver prAjyew kyM nziikyM ec@tH. 26 dxHwer eedvM avew v]ik mlM ziiM. m@v kAekyAyi riM eedvM aver ziik. 27 qekAeA dxHw eedve asriil. eedEvcHCyHsri c@ viA Amil. 28 dxHwA pAveL pvik yM shAyinAyi av eedve viLiAniwyAkyM ec@. shAy inAy pAvL@ew viLi eedvM Ek kyM ec@. 29 qA pAveL shAyiEe eedvM niyicA M eedve Aren viDiA k}iyil. eedvM mxYriniM oLic iA M aven kupiwiAnAvil. mxYM rAxH \ MEm BrNADikAriyA eedvM. 30 BrNADip jneeAH pApM ec icA eedvM aven aDikAri niM nIM ec@M. {A et@kArnANH. niEm {A pApM ec@kyil qyA eedvEA w pRyApM aen sMBviM. 32 eedvEm, qni nie kANAnAki eliluM EnrAy mAi jIviA v}i qni pWiic@tErNEm. {A et H ecyHtiuei niEm {A eci l 33 EAEb, eedvM nin tiPlM trNemA nieR #hM. qA nI mARA vistic@. EAEb, nieR tImAnmANH, qERtl. nI qA keteEAw pRyk. 34 viEvkiyAy ovene EkM. viEvkiyAeyAv pRyM, 35 EAbH aRivilAvenEAel sM sAri. amilA kArY av sMsAri. 36 EAbH wt ziiewNem A {A ktH . qekAe A, av sMsAriM mRupwi t M o dxHwenEAelyANH. 37 teR m@pApEm av klA pvuM Ec. EAbH aview nm miliH ne aDiEpikyM eedve prihsikyM ec@!
31

35

qlI sMsArM w. ayA pRu+ 2 {A eedveA nItimAnAeN nI pRytH zriyl EAEb. 3 EAEb, ov eedve Itie wiyA aven ki@M? {A pApM ecAtiA qnie nyAA vuk? qM nI eedvEAw EcAdi.

EAbH 35:4-36:22
4

540
eedvM dxH w Aer jIviAnvdi il. pAveL qEA}uM nItipUvM kkyM ec@. 7 EnrAyi jIviver eedvM nirIi . nlver av BrNADipArA . nlvH eedvM qeEM mhtVM n. 8 atinA L@k ziiei@e i, av clkLAluM kyRukLAluM biei@ei averiluM et@ ecyHti@eANtinM. 9 averA ecyHtet eedvM av ErAw pRykyM ec@M. av pApmANH ecyH t et eedvM avErAwpRyM. av ahArikLAeN eedvM av ErAw pRyM. 10 teR tAI iA eedvM av er nibiM. pApMec@tvsAni iA eedvM avErAw kliM. 11 av eedve vikyM aven asrikyM ecyHtA eedvM av er sdAvijyikLAkyM avH hA dkrmAy jIvitM nkyM ec@M. 12 qA av eedve asri A vistikyAeNi, av nziiewM. vifH F ikeLEAel av mriM. eedve ktAvH qEA}uM kyHM. eedvM aver ziiEA EpAluM eedvshAyM EtwAnv A il. 14 EvzYkeLEAel ecRui e av mriM. 15 qA eedvM pAvever av ew dritLiniM riM. L@keL NtiM tiEl ii timANH eedvmien ec@tH. 16 EAEb, eedvi nie shAyi NemH. nie }LiniM r iNemM eedvinA#hmH. ni eR jIvitM sugmmANem eedvmA #hi. nieR EmzEm DArALM B NM viLNemH eedvmA#hi. 17 qA EAEb, EA nI et@kA rnAeNA nYAyviDi. atinA o dxHwenEpAel nI ziieiri . 18 EAEb, sH nie viAn vditH. pNM nieR mnSmAAni wyAtH. 19 nieR pNM nieyiEA ri yil. blAM nie riAnA kil. 20 rAivrA #hitH. L@k rA iyi mRyA mi. t eed viniM oLiAnAemH av k . 21 EAEb, nI opAw yAtn aBvi c@, pE dxHwt etrewtH. et@ ecAtiriA ik. 22 EnA, eedvieRzi aven m hAnA. avnANH sv jnieR yM wyi mhA.
13 6

EAEb, niEAwM view niEAewA m nieR @kAErAwM mRupwi pR yA {AnA#hi. 5 EAEb, kAzE mKmyi EnA. nieAL@yrilu EmGeL EnA. 6 EAEb, nI pApMecyHtA, a eedve mRiEvl i il . nI opAw pApM ecyHtA a eedve o@M bADiil. 7 mAvuml, nI n ecyHtA a eedvi shAykvumAyiriil . eedvi niinieAM kiAnil. 8 EAEb, nI ec@ nlM cI ymAy v]ik nieEAlu m@ verEy bADi. a eedvi N EmA EdAxEmA yiriil. 9 dxHwA pIfnEmAlv shAy inAyi nilviLiM. av bler smIpicH avew shAyM EtwM. 10 qA dxHwA oriluM eedv EAw shAyM vzYewkyil. q es]xwic eedvemview? L@k nirA H zrAEA eedvM aver shAyi . atinA avenview? qH av EcAdikyil. 11 eedvM ne pim] g AdikeLA jH{AnikLA. atinA avenvi ew? qH av EcAdikyil. 12 aeli, av eedvEAw shAy mAvzYe@evirie. aEA eedvM avErAw tikriil . qekAe A av ahArikLANH. t vLer DAnikLAeNH av EA}uM k . 13 tA stYM, eedvM avew yAcn ikyil . sv z nAy eedvM avH kAekAwyil. 14 atinA EAEb, aven kAi el nI pRyEA eedvM nie i il. eedve kANAM aveR mi nieR nxHkLt etLiyiAM orv srM kAirikyAeN nI pRy. 15 EAEb, eedvM dxHwer ziii elM pApe gQniARielM nI pRy. 16 atinA EAbH teR k}ilA sMsArM w. tA mANiyAeNH EAbH nwi. tAenA pRy ettieni EAbH aRiyiel tH suvYmANH. qlI w pRu+ 2 Rc@EnrMwi {A pRy mEyAew Ekk. {A pRyNem eedvmA#hi Rc@ vAk wi yH. 3 qeR jH{AnM {AenlAvmAyM p vyH AM. eedvmAeNe s] x H w ic t H . av nItimAnAeNH {A etLiyiAM. 4 EAEb, stYmA {A pRytH. {AenA pRyetH qniRiyAM. 5 eedvM blnANH, pE av m xYer evRuil. eedvM atiblnA NH, pE av viEvkiymANH.

36

541
qecNemH eedvEAw pRyA nAmAvil. eedvEm, nI ecyHt et ANH qH eedvEAw pRyA M k}iyil. 24 eedvieR v]ikELAH av en vA}Hk. mxY eedve vA}Hi aEnkM gIteL}utiyi@H. 25 eedvieR v]ik M kA NAM. vidrrAxH\LiluvM aArY kANAM. 26 aet, eedvM mhAnA. pE av eRmhtVM mnilAA nmAvil. eedvM qkAlM jIvic@evM nmRi yil. 27 miyiniM jle eedvM epAi eywkyM atien m}yAyM mi kNmAyM mA@kyM ec@. 28 aen EmG jlM epA}ikyM m} aEnkM mxYewEm vI}ukyM ec @. 29 eedvM m}EmGeL qen vinYsi evEA kAzH wi m}uet eneyEA M aRiyil. 30 EnA, eedvM miEm mi cit RukyM smieR }eL mwkyM ec@. 31 rAxH\eL niyitiM av sm]mAyi BNM ntimANH eedvM avey pEyAgitH. 32 eedvM teR eekkekAH mii NRien piwikyM tniixHwmiwH evA klikyM ec@. 33 EpmAri veH wim}M mRi yi n. atieR vrvAeyH k kAlik EpAlumRiy.
23 10

EAbH 36:23-38:1

37

wiyM miluM qe Epwii . qeR XdyM enii vLerEvgmiwi. 2 qlAvM ik! eedvieR z bHdM wim}MEpAel. eedvieR vA yiniM v wim}M ik. 3 kAzmAkmAnM miieLiyA eed vM teR miiNrien ayyH. a miEm mii. 4 mi etLiti EzxM eedvi eRalc EkAM. teR atH-tkr mAyzbHdMekAH eedvM wim}. mi etLiyEA, eedvieR zbHdM wim}. 5 eedvieR wim}MEpAl z bHdM atH-tkrmA. nm mnilA kA mhAkArY av ec@. 6 miEnAw eedvM pRy, mi Em vI}uk. eedvM m}EyAw pRy, miEm ep@k. 7 eedvM aen ec@tinA av en ecAnAvuM qH eedvieR s]xwiyAy mxYerlAM aRiy. atA H NveR sAYM. 8 m]g avyew vAslEEA wi aview tu. 9 ekAwAH etni v. t kAH vwni v.

eedvieR nizVAsM muA . a sme Ru kiyA. 11 eedvM EmGLi jlM niRyHkyM wiEmGeL citRikyM ec@ . 12 mi@M wiA eedvM EmG ELAw kli. eedvieR klnyM EmGLsri. 13 mxYer ziiA eveA mAAEnA avErAw teR sHEnhM kwiiA jlM nkAEnA eedvM EmGeL ekAuv. 14 EAEb, o nimixM ni ik. eedvieR atH - tv] ikeLi o nimixM ni cii. 15 EAEb, eedvM teR EmGeL qen niyievH ninRiyA EmA? teR miiNrien eedvM q en AevH ninRiyEmA? 16 EmG kAz iiw tH qeney ninRiyAEmA? eedvM s]xHwic atH-tLi o dAhrNM mAmANH kAEmG. mAvuml, eedv inH aveyiytH qlAmRiyAM. 17 pE EAEb, ninH ArYeLA mRikyil. etni wkAwi EA nI viyM nieR vO nieREdhH oiiwiM ql A M zAvuM nilvumAM mAmANH nI ek aRiytH. 18 EAEb, kAzM nivAM ev lM EpAel atien miAM nin eedve shAyiAnAEmA? 19 { eedvEAew pRyNemH EAEb, nI { pRu trik! {H mtiyAy aRivilAtinA q pRyNem { ciiA nAil. 20 qnivEnAw sMsAriAeH {A eedvEAw pRkyil. atH vinA zM vzYewEAelyANH. 21 mxYnH sUrYen EnAAnAkil. kA wicH EmGeLlAM nIiyEA atH kAzH kAzmAnmAyi jVlik yANH. 22 eedvvuM aenyANH! eedvieR suvBAvM vipv t ini M tiLu. eedvi@M o tI HNkAzM H. 23 svznAy eedvM mhAnANH! eed ve mnilAA nmAvil! eedvM atiznANH, pE av nEAw nyM nItiyM kA@. ne pIfii AnvnA#hmil! 24 atinAlANH jnM eedve dri tH. pE tLA viEvkikeL k ahArikeL eedvM vkvyH il. eedvM EAbiEnAw sMsAri anrM o ekAwAiniM y EhAv EAbiEnAw sMsAric@. eedvM EcAdic@+

38

EAbH 38:2-39:1
2

542
aetAe s]xwicEA nI jIvici. H zriyEl? 22 EAEb, muM li}L@M sU ic@vciri klvRyiEl nI ori eliluM EpAyi@EA? 23 dritkAlEM yieRyM EpArAieRyM nAL@kLiElmAyA NH av {A sUic@vciritH. 24 EAEb, sUrY yv l E, miEm ki} kAu vIzui wE, nI qeiluM EpAyi@EA? 25 EAEb, kAzH epm}yHAy }ik }ic@vctArANH? wimili v}ieyAiytArANH. 26 EAEb, mxYvAsmilA l LiEpAluM m} epitArANH? 27 nYEdzH m} DArALM evM ekAwkyM pul@ vLrA wu kyM ec@M. 28 EAEb, m}yH pitAvuEA? mu i rAAtH? 29 mukyH ayEA EAEb? li}inH jEmtArH? 30 evM pAREpAel RyHH. smM EpAluM tRy. 31 EAEb, PielyAdkeL biA ninAEmA? oRiEyANieR ar nin}iAnAEmA? 32 EAEb, njAleL yTAsm y puR ekAuvrA ninAEmA? krwieyyM atieR ikeLyM ninH omic@ nyic@ekAuvrAEmA? 33 EAEb, kAze niyi niym ninRiyAEmA? avey mi Emlu niymLAA ninAEmA? 34 EAEb, EmGELAw giA ninAEmA? nie m} ekAu mwA avEyAw kliA ninAEmA? 35 wimili kln nkA nin k}iyEmA? {LiviwH ayHeA EvtH EBA? qH av niEAwArA yEmA? nI EziiwEH av EpA EmA? 36 EAEb rA mxYen jH{Ani yAtH? rANveR i jH{AnM niRyHtH? 37 EAEb, EmGeL qAM mAM jH{AnmAAtH? m} epiA av ey ecritA? 38 aen epAwi, ecLiyAyiIkyM ecLi kyAkyM ec@. 39 EAEb, siMh BNM nin H keAnAEmA? avyew viz uH tIekAwA ninA EmA? 40 siMh tL@ew hk mi rey miA tARAyi p iiwkyANH. 41 EAEb, kwAkL@ew ik eedvEAw nilviLiEA}uM BNmi lAet alyEA}uM rANvyH B NM ntH? EAEb, mlyAwk jnicet EAe} ninRiyEmA? svi

vYkArY viLic@pRy Q aRivilA vYi rANH? 3 EAEb, armRui ni. qiH {A niEAw EcAdiA EpA EcAdYH rM nkA tARA. 4 {A miey s]xwicEA nI qview H yAyi? nI a smeni qni mRupwi t. 5 nin viEvkmei, Q ElAk inH vliM EvNemH ni yic@? aLvuErKekAH ElAke aL tArANH? 6 miyew awiR qilANH? dY e klien atieR AnitH rH? 7 a ecyHtEA BAtn oic@pAwkyM dtA hAdA viLic@vukyM ecyHtElA! 8 EAEb, gBiniM o}ukiey iy sme vAtiluk awcH tw u niiytArANH? 9 smyH {Antien EmG ekA umwkyM i epAtiuek@kyM ecyHt. 10 smi {A priDi klikyM pUiy kvAw pii atien ni kyM ecyHt. 11 smEAw {A pRu, nini ver vrAM, REH vrtH. nieR mdi tirk view niNM. EAEb, nieR jIvitielei luM BAtEAwH rMBiAM pkliEnA w wAM klici@EA? 13 EAEb, nIeyeiluM miey pi wiwAM dxHwAer avew oLisEt Li ec viRiAM BAtkirN ELAw vzYei@EA? 14 keLyM tA}HvrkeLyM pulkA levLicM suvYmA. pkevLi cM miyielEA lL@ew p o Ayiel mwk EpA el etLiukANAM. mptic kLim nEpAel l pewM. 15 dxHw pkevLicM xHwewil. a tiLi kAziEA avH dxHwt ecAnAvilElA. 16 EAEb, smM rMBi } Li nI EpAyi@EA? smieR awi ilUew nI qeiluM nwi@EA? 17 EAEb, mricvew ElAkE kvAw nI qeiluM ki@EA? nrkieR kvAw nI qeiluM ki@EA? 18 EAEb, Q mi q mAM vlutA eNH nin mnilAyi@EA? nini etlAmRiyAemi qEAw pRy. 19 EAEb, kAzM qview niA vtH? eview niA vtH? 20 EAEb, ienyM kAzeyM avyew RviwLiEl ekAuEpA kA ninAEmA? aviEw v}i ninRiyuEmA? 21 EAEb, tIcyAyM ninRiyAM. nI vLer v]M jH{AniymA. {A
12

39

543
smyH tmAen ninu EnAi sMriAEmA? 2 EAEb, mlyAwkL@M mAkL@M ien qnA gBi EpRNemH ninRiyAEmA? avyH sviA smyemEA}AeNH ninRiyEmA? 3 m]g nilkiwH Ep@EnA evwANH u jEmtH. 4 um]g vylukLi vL vlutA. pie aey vi@EpA av oriluM tiriek vEtyil. 5 EAEb, kA@k}utkeL sVtrA iytArH? rANvyew kyRukL}ic@vi tH? 6 kA@k}utyH mmi {A vstiyA yi nki. avyHpAiwmAyi mi yM {A nki. 7 zbHdmKritmAy pNeL kA@k}u tk prihsi. M avey niyiAnAvil. 8 kA@k}utk mlkLi vsi. a tANvew EmcilM. aviewyANv hArM EtwtH. 9 EAEb, kA@kAL nie EsviA vEmA? nieR etA}ui a rAi k}ic@@EmA? 10 EAEb, nieRvyluk }uti nH aveREm kyRiwA kA@kAL nie avdiEmA? 11 kA@kAL atiznANH ! qA nieR EjAlik aven vizVsHtmAyi El i AEmA? 12DAnYM ekAyH e twH nieR emtiLi ekAuvrA nin ven vizVsiAEmA? 13 oki EvzMekAH ciRkwi . qA oki pRAnAvil. avyew ciRkL@M vlukL@M ekAi ERtl. 14 oki mNli myiwkyM mi niH avyH wki@kyM ec@. 15 myHEmElwi eriluM nwE AemM kA@m]g av epAiEcA emM oki oAil. 16 oki teR ueL Epi . av tERtl qEpAel av avEyAw epmARu. teR u cA, teR v]ik evRuetyAy ElA qEAH av vixmiARil. 17 qekAeA okiH {A jH{AnM nkiyiil. oki vifHFi yANH. {AnveL aenyA s]xwici H ritH. 18 pE oAwEA oki tirey yM tirArenyM prihsi. kAr NM tireyAL@M EvgiElAwA av k}iyM. 19 EAEb, tiryHH atieR k nkiy nIyAENA? aveR k}ui iErAmM nkiy nIyAENA? 20 tirey ev@iLieyEAel cAwARA iy nIyAENA? tir ci myi wkyM atH mxYer ByewkyM ec@. 21 tir atieR ki t]pHtnANH.

EAbH 39:2-40:10

av mi rmAkyM yrMgE pAuEpAvukyM ec@. 22 BItiey tir prihsi. av Bymil! yiniH av piiri EAwkymil! 23 tiryew puRH EpArALiyew v nA}iyew kiluM. aveREmliri veR vuM yDL@M evyili tiLu. 24 tiryHH vliy EvzmANH! av nilwi pAy. kAhLMviLi EkA avnH awi niAnAvil. 25 kAhLMviLi EkEA tir hA, hA qH EAzi! derni te av yieR mNM piwi. Es nAnAykA klnk m}M y Liel m@ zbHdL@M av Ek . 26 EAEb, ciRviric@ etEA@ pR A pienpWiictH nIyAENA? 27 kAzH y pRA k}ukEnA wAvzYetH nIyAENA EAEb? pv tmkLi wA avey pWi ictH nIyAENA? 28 k}uk pAReieR mkLi vsi . pARkLANvyew EkA. 29 teR EkAyiliH k}uk rey nirIi. vLer dernite k}u k teR reyANAM. 30 zvL@iwH k}ukA owM. k}ukeR u EcArwiM. yEhAv EAbiEnAw pRu+ 2 EAEb, svznAy eedv EAw nI tic@. nIeye et@kAr en viDic@. ni, nIyA et@kAr en nin stiAEmA? nIeyni mRupwi trik! 3 aEA EAbH eedvEAw mRupwi pRu, 4 niEAw sMsAriA {A niA r! {A niEAew pRyA? nin mRupwi nkA qniAvil! {AeneR vAyH epAAM. 5 otvN {A sMsAric@. pE ni {A sMsAriyil. rutvN {A sMsAric@. pE nieyAriwi {A miukyil. 6 aEA yEhAv ekAwAiniH EAbiEnAw vIuM sMsAric @ . yEhAv pRu+ 7 EAEb, EAEb, armRui qeR EcAdYrM trA tA RA. 8 EAEb, {A nItimAnel nI kEA? niee nirprADi yAyi nItIkritinA {A et@ kArnAeN nI pRy. 9 EAEb, nieR eekk eedvi eR eekkEpAel zmAENA? wim} MEpAel m}u eedvieRzbHdM EpAelyAENA nieR zbHdM? 10 nI eedveEAelyAeNi nin H aBimAnikyM sVyM mhtVew

40

EAbH 40:11-41:26

544
ik kLiviDi av eREm kyRiwA nin k}iyEmA? 6 EAEb, mvA livYATAen ni iniM vAuEmA? avrven M mAi kcvwA viEmA? 7 EAEb, livYATAeR tlyHi ElEA etAliyiElA eLRiyvA nin k}iyEmA? 8 EAEb, nI qeiluM livYATA eREm eekevci@ei nieyAri luM nI vIuM aecil! aeteA ymAyiriemAElAci! 9 nin livYATAen EtAliAnAem A nI keti nineti! ati o tIyM Ev! aven o EnAEpAluM nie Bye wM! 10 aven NAEnA EdxYewA EnA M eeDrYmAkil. qniEn er niAM oM k}iyil! 11 qniH ErAwM o kwAwmil. sV i kI}iluetlAM qERtA. 12 EAEb, livYATAeR kAluk, a veRkH, surpM qiveyi eyAe {A niEAw pRyAM. 13 aveR etAliLyHA mA vil. aveR etAli pricEpAelyANH. 14 M livYATAeR vAy blmp EyAgic@ RAnAvil. aveR vAyi el pl@k mxYer ByewM. 15 aveR puRH bAhYAvrNL@ew onir oic@EcH mvciri. 16 vAy kwAviDM prsHprM Ec evyANH bAhYAvrN. bAhYAvrN pRic@ mAA k}i yAEpAel prsHprM EcvyANH. 18 wimiluEpAelyANH livYATA tH. aveR kk dykAzM EpAel tiLu. 19 aveR vAyiniM k p v. tIeArik citRu. 20 tiLyH klinwiyi qriy QRyi nieEpAel livYATAeR miniM puk vmi. 21 livYATAeR nizVAsM kriey k ikyM aveR vAyiniM tIeAri citRikyM ec@. 22 livYATAeR k}uH vLer k tA. L@k avenEwicH oAwi Ly. 23 aveR etAliyi m]dvAeyA pu iEpAlumil. uEpAel kwtA NtH 24 pAREpAely XdymANH livYATA ERtH. av Epwiyil. tiriklieR tA}e kl@EpAel kwmtANtH. 25 av qNIEA kA By . livYATA teR vAliLEA av oAwiLy. 26 vAL@M vuM lvuemAe aveR Edh tiyA a etRic@EpAkEy yZ. yDH aven mRiEv liAEn k}iyil!
17

kymAkAM. nI eedveEAeleyi mhimyM tApvuM nin vOMEpA el DriAM. 11 nI eedveEAeleyi ahAri kEm EkApiAM aver ziiA M vinyvAArAAM ninAvuM. 12 aet, EAEb! ahArikeL EnAi aver vinyvAArAk. dxHw er av niiwte tkk. 13 ahArikeL m}uv omic@ sMsHk rik. avew m]tEdh epAtiH avew klRkLilwyHk. 14 EAEb, ninieneyAe ecA k}iA {AEpAluM nie vA}HM. nin nieR sVM ziekAH sVyM riA EpAvnAeN {A s tikyM ec@M. 15 EAEb, ebhEmAien EnAk. ebhEmAienyM nieyM s]xwic H {AnANH. ebhEmAH pvienEAel pul@ ti. 16 ebhEmAinH keA zrIrmA tH . aveR vyiel Epzik blLANH. 17 ebhEmAieR vA EdvdAmrM EpAel blmtAyiri. aveR kAlukLiel EpzikL@M zmANH. 18 ebhEmAieR aik oAwEpA el blmtH. aveR kAluk u kik EpAel. 19 {A s]xwic vuM atH-tkrmAy H m]gmA ebhEmAH. qA qni ven EtAliAM. 20 kA@m] g kLiyH kLi vL pul@kLANH ebhEmAH ti tH. 21 tAmrecwiyew kIe}yA ebhEmA H kiwtH. ciel {ANecwi kiwyi av oLi. 22 tAmrecwik aven tL@ew tN li oLii. ndItIr vL nI mtieR tNli av vsi. 23 ndi krkvieA}ukivAluM av oAwiEAkyil. EyAAndi teR mK EH upticAluM av Byyi l! 24 aveR kevicH M aven ekNivc@ piwiAnAvil. EAEb, ninH livYATAen mI ekAu piwiAEmA? aveR nAvH kyRuekAu ekA ninAEmA? 2 EAEb, livYATAeR milUew o kyRiwA ninAEmA? aeli av eR tAwieylilUew o kwAEmA? 3 EAEb, livYATA te sVt nAA niEAw yAciEmA? av ni EAw m]dvAk ekAu sMsAri EmA? 4 EAEb, av qeEM nieR EsvknAyieAAemH vAgHdAnM ec @kyM niEAewA krARuAkyM ec@EmA? 5 o piymAeyEpAel livYATA EnAw kLiAEmA ninH? nieR dAsie

41

545
ien av kciuEpAel tk. oAwH av vic twiey EpAelyM tk. 28 auk livYATAen oAwiyHil. kl@kLAke Niy kciEpAel av eR Edh ti tiriyH. 29 o twigd Edh ekA_tH av pulH Edh ekA_EAelyANH. m xY aveR En emRiyEA av prihsi. 30 aveR zrIrieR awiyiel etAli mcy oAwkxNM EpAelyA NH. emtilkEpAel av ecLiyiel AwM cAluk A. 31 kweve livYATA tiL yH kliel evMEpAel L. av atien tiLyH qlMEpAel mi LkLA. 32 kwli livYATA nIEA av eR pii o pAt pewM aveR pii evL@ r epAM. 33 livYATAenEAel miyi meA m]gmil. av BymilAet s]xHwie o m]gmANH. 34 ahArikLAy m]geL livYATA EnA. qlA kA@jM rAjAvA Nv. yEhAvyAy {AnA livYATA en s]xHwictH. EAbH yEhAvy mRupwi n H anrM EAbH yEhAvyH mRu pwinki. EAbu pRu, 2 yEhAEv, ninelAM ecAnAem H qniRiyAM. nIyA pti keL mAimRiAEnA twyAEnA mAvil. 3 yEhAEv, nI en EcAdic@+ Q vifH F i pRy mFnArH ? yEhAEv, qni mnilAkA kArY eLiyANH {A pRtH . qni mnilAA vAviDM atH-tkr mAy kArYeLiyANH {A sMsAri ctH. 4 yEhAEv, nI qEAw pRu, EA Eb, i, {A pRye. {A niEA wEcAdY EcAdiM nI rM pRyk. 5 yEhAEv, mu {A niei Eki EyZ. qAliEA {A nie qeR sVM kkekAu ku. 6 yEhAEv, {A qei li. yEhAEv, {A vLer Evdni. epA wiyiluM cArilumiH {A vLer EK di. qeR XdyiluM jIviti luM mAMvAem {A vAgHdAnM ec@.
27

EAbH 41:27-42:17

42

yEhAv EAbieR DnM tiric@ n 7 EAbiEnAw sMsArictiEzxM

yEhAv EtmAnYnAy qlIPsiEnAw sMsAric@. yEhAv qlIPsiEnAw pR u, niEAwM nieR ru @kAErAwM {A EkApic i ri. qekAe A qei nI pRetAM zri yAykArYLl. pE EAbH qeR dAsnANH. EAbH qei zriyA pRtH. 8 atinA qlIPEs ni, }u kALkeLyM }H NAwienyM sMGwi ik. avey qeR dAsnAy EA bieRywE ekAuEpAvuk. av eyeAH EhAmyAgmik. qeR dAsnAy EAbH ninEvi Ai kyM {A ati ecviekAwkyM ec@M. aEA, nI ahi zi {A nin nkieyvril. nI evRu emA vifHFiyAyiEAyekAANH nI ziiewmAyitH. qeiy zriyAy kArYLl nI pRtH. pE qeR dAsnAy EAbH qei zri yAy pRu. 9 atinA EtmAnYnAy qlIPsuM hYnAy bidAdM nymAtYnAy EsAP ruM yEhAvey asric @ . aEA yEhAv EAbieR AnyH mRu pwi nki. 10 EAbH teR suXAyi Aic@. eedvM EAbien vIuM vijyiyAi. eedvM EAbinH muA yitieR rinki. 11EAbieR sEhAdrI sEhAdrAM skl suX L@M ayAL@ew vIieli. averlAM EAbiEnAewAM sdYu. av EAbien zVsiic@. EAbinH yEhAv amAM drit nkiyti lv vYsnM kwiic@. oAErAM oAErA evixNvuM sVEmAtirvuM EAbi nki. 12 EAbieR piIw jIvite meA yEhAv a#hic @ . 14000 Awk, 6000 ok, 2000 p, 1000 epk}utk qiv ayAH lBic@. 13}u puAM mpu imAM wi ayAH lBic @ . 14m puiH eymImeyM rAme puiH eksIyA qM mAmepuiH Eker h qM Epri@. 15EAbieR puimArAyi rAjYe vuM surimA. EAbH teR epmM sVieR vItM nki. avew sEhA drAM EAbieR sVieR vItM kii. 16 aen EAbH inAl vx wi jIvic@. puAM avew pu AM avew puAM avew pu AemAeeyAH ayA jIvic@. 17an rM EAbH mric@. EAbH o nl jIvitM nyic @ . vEyAv] nAMver ayA jIvic@.

546

sIn
H pustkM 1
sInM 1 dxHwAew pEdzM asriAtiri kyM pApikeLEAel jIviAtiri kyM eedvEAwH anAdrvu kAuvErA ewAiriAtirikyM ec@v BA gYvA. 2 nItimAnAyv yEhAvyew niym eL sHEnhi. rAiyuM pkluM av aeti DYAni. 3 atinAlv aviyew tIrn mrMEpAel knA. yTAkAlM P lM tM ekA}iyA lkm o mrMEpAelyANv. aveR v]ik eLlAM vijykrmA. 4 qA dxHwA aenyl. kA@ pRieAuEpA ptiEpAelyA Nv. 5 nYAyviDi nwA zixHwA omi c@wEA dxHwA et@kAer et LiyiewM. nixHkLerH pApi k oriluM viDiewil. 6 qekAeA, nItimAAer y EhAv sMri. dxHwer av nzi i.
1

atinA rAjAAEr, viEvkikLA. BrNADipAEr, Q pAWM pWi. 11 vLer ByEAew yEhAvey as rik. 12 eedvpuEnAw RuvrA ni eL etLiyik. aen ecyHtiel i av niELAw EkApikyM ni eL nziikyM ec@M. yEhAv yi yiv BAgYvAA. pE, m@v ktElAewyirik. yEhAv teR EkApM kwiiARAyi. sInM 3 dAvIdH teR punAy abHzAElA miniM oAwiEAyEA}u dAvIdieR o sInM. 1 yEhAEv, qniEnkmEnkM z@ H. anvDiEp qnietirAyiri . 2 aEnk qei sMsAri. a v pRy,eedvM aven rikyi l. 3 qA, yEhAEv, nI qeR pricyM qeR mhtVvumA. yEhAEv, nIyA eNe mANiyAtH! {A yEhAvEyAw AiM. av teR vipvtiliH qni mRupwi nkyM ec@M. 5 qniH nil kiwvimiAM. {A NeNIemM qniRiyAM. q ekAeA, yEhAveye epAtiu sMri! 6 yirNi BwAere vLE AM. pE z@eL {A ByE til! 7 yEhAEv, q}uEENEm!* qeR eedvEm, vH qe riENEm! aH atiznANH! qeR dxHwz@ew kviLi nIywicA avew pl@ m}u v tkM. 8 yEhAEv vijyM niERtA nieR jnEAw n kAENEm. sInM 4 sMviDAyknH. tivAdYELAew pAEwtH. dAvIdieR o gAnM. 1 qeR nleedvEm, {AniEAw A iEA qni mRupwi nEk NEm! qeR An EkkyM
yEhAEv, q}uEENEm jn sAY epkM qwyi tELAewAM yrMg E ekAuEpAyEA}ANi pRtH . eedvM avErAewAmAyievH kANi. sMKY 10+35-36 kAk.
4

10

sInM 2 1 anYrAjYA EkApieti nH? averinA buinYmAy p tikLAElAcitH? 2 avew rAjAAM EntAAM, y EhAvyHM aveR aBixitemti er yienAu. 3 EntA pRu, eedviM av etrew rAjAviemtier nm klApM AM. nmvriniM sVAtYM EnwAM! 4 qA sViel rAjAvAy qeR yjmAn aver prihsi. 5-6 eedvM EkApEAew avErAw pRy , ven {A rAjAvAyi etrew ! av sIEyApvti BrNM nwM. sIEyA qeR vipvtmA . atH EntAeL Byewk yM ec@. 7 ni {A yEhAvyew krARieni niELAw pRyAM. yEhAv qEAw pR u, {A nieR pitAvAyiri ! nI qeR pumA. 8 nI qEAwAvzYeA rAxH\eL {A ninH avkAzmAyi tM. miyew aeL eekvzmAyM {A nin tM! 9 ud$H mwe tkEA el nI aver tkM.

547
qEAw dy kA@kyM ecENEm! qeR qlA zHnLiniM qnilM zVAsM tErNEm! 2 jnEm, qnA ni qe dxic@ pRyM? qe p}iA niputiy Nk etru ekAEyirikyM Nk pRyA ni xHwew kyM ec@. 3 yEhAv teR nl jneL vi ev niRiyAM. atinA {A AiEA yEhAv qe vi . 4 nieL qeiluM al@ei ni EkApiAM, pE pApM ec tH. kiwA EpAEA aArYeL i cii, pie vimi. 5 eedvi nl blikLikyM avni yikyM ec@k. 6 plM pRy, rA { eedvieR n kAirik? yEhAEv, nieR mKieR kAzM {eL kANiENEm! 7 yEhAEv, nI qe atIvsxHwnA i! DArALM DAnYvuM vIuM lBicti nA viLevwkAl { EGA xiEA}utienAM sxHwnA {AniEA. 8 {A smADAnEAew kiwRuM. q ekAeA, yEhAEv, nIeye su ritnAyi kiwiyR. sInM 5 sMviDAyknH. rAgM+ pulA}. dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, qeR vAk EkAluM. {A pRyA mi mnilAE NEm. 2 qeR eedvvuM rAjAvumAyvEn, q eR An icAluM. 3 yEhAEv, qlABAtiluM {A ni nmi v}ipAwkmAyi shAy inAyi nie kAiri. qlA BAtiluM nIeyeR An Ekk yM ec@. 4 eedvEm, nieR smIpM dxHwA v tH nI xHwewil. dxHw nie rADiA k}ikyil. 5 vifHFikH nieRyw vrAnA kil. ti ec@ver nI evRu. 6 NyAer nI nzii. m@v EdAxM nipiver nI evRu. 7 pE, yEhAEv, nieR mhAkANYM ekAH {A nieR lyiEl vM. yEhAEv, niEAw ByEAwM dr EvAwM {A nieR vi lyi En nmsHkriM. 8 yEhAEv, k qeR dQblY eL etrytinA nieR nItiyew mAM qni kAiErNEm. nieR cHCyHsricH qen jIviNem kANic@tAluM. 9 av stYM pRyil. stYM vLecA wiyH NyArANv. nYmAy z v}ik EpAelyANvew vAyH. m@

sIn 4:2-7:1

vErAwH av nlkArY sMsAri . pE av aver wA mi kmAmANu ec@tH. 10 eedvEm, aver ziicAluM! av sVyM oiy ekNiyivI}e. av ninetier tiritinA avew a nvDi H aver ziicAluM. 11 pE eedve yiv s xHwrAyirie. avH qeM s EAxmAke! eedvEm, nieRnAme sHEnhiver sMrikyM av k nkyM ecENEm. 12 yEhAEv, nItimAAer nI a#hi EA aver sMri o vliy kvcM EpAelyA nI. sInM 6 sMviDAyknH. tivAdYELAwM ezminitiEnAwM wi pAEwtH. dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, EkApi qe ti Et. qEAw EkApikyM qe zii kyM aEt. 2 yEhAEv, qEAw kN kAENEm. {A ErAgiyM dblmA. qe suKewENEm! qeR ql@k viR yH. 3 qeR zrIrmAek viRyH. yEhA Ev, nIeye suKewAnini qkA lemwM? 4 yEhAEv, tiric@vH qe vIuM znAENEm! nI vLer kANYvAnA NH, atinAele riENEm. 5 mricvM klRyi awevM ni e oAiil. pAtALiluv ni e vA}Hmil. atinAele suK ewENEm! 6 yEhAEv, qlA rAiyiluM {A ni EAwAic@. qeR knI ekA H qeR kiwnnu. qeR kiwyi niM kINLi@vI}ukyANH. ni EAw nilviLicH {A INiciri . 7 qeR z@eLniH anvDi drit Aiyiri. aete d+KitnA iyiri. kreeR kk EA }iri. 8 dxHwEr, kwEpA! kArNM, yEhAv qeR nilviLik Ekiri. 9 yEhAv qeR aEp Eku. yEhA v qeR An EkkyM rM trikyM ecyHt. 10 qeR z@eLlAM }ukyM li kyM ec@M. epeeeiluM sMB vikyM averlAM apmAnitrAyi ti ric@ EpAvukyM ec@M. sInM 7 yEhAvyH dAvIdH pAwiy o gAnM. ebnYAmIEgAie kIzieR punAy ezQlien iytANH Q gAnM. 1 qeR eedvmA yEhAEv, {A nie yi. qe oAwivri

sIn 7:2-9:6

548
sInM 8 sMviDAyknH. gYrAgi pAEwtH. dAvIdieR o gAnM. 1 {ew yjmAnnAy yEhAEv, sk lmiyielyM vuM visHmykrmAy nA mmA niERtH. sViellAyiwvuM nieR nAmM sHttiew. 2 ikewyM ziewyM vAyi niM nie sHtti gItA . nieR z@eL m}uv nibHdrA A nI av nkiytANH Q k gAn. 3 yEhAEv, nI sVM eekkekAu s]xHwic sVLiEl {A EnA . nI s]xwic ctArAdikeLH {A H ntH-tew. 4 mxY nini DAnmAyetH? nIeyinANveri oAkEpAluM ec@tH? mxY nini DAnmAy etH? nI aver ikEpAluM ec@ etinH? 5 pE mxY ninDAnM te! mxYer nI eReR eedveEAel s]xwic@. nIyver mhtVieRyM b H mAnieRyM kirIwmNiyic@. 6 nieR s]xwikLeweylAM mtl nI H mxY nki. qlAienyM nI av ew niyNikI}ilAi. 7 wkewyM kkAlikewyM m}u v kA@m]gewyM BrNM mxYnAyi. 8 kAziel pRvkeLyM smi nI m/YeLyM av Bri. 9 {ew yjmAnnAy yEhAEv, ni eR nAmM sklmiyilM vcH visHmyk rmA!

niM qe ricAluM. qe ri cAluM! 2 nIeye shAyicieli siMh A piwie m]geEAelyAM {A. M riAnilAet {A ekA uEpAkewM! 3 qeReedvmA yEhAEv, {A etAeyAM ecyHtiil. {ARt , etAeyAM {A ecyHtiil! 4 qeR suXiEnAw {AenAti yM ecyHtiil. suXieR z@eL {A shAyici@mil. a stYmeli qe ziicA luM. oz@ qe oAwie. av qe piwic@ekAle. av qeR jIven nili@cvi@kyM qeR Avien ecLiyi tiyiwkyM ece. 6 yEhAEv, NH nieR EkApM k wiiENEm! qeRz@ EkApiciri . atinA q}uEH avEnAw EpArA EwNEm. yEhAEv, q}uEH nIti vzY eAluM. 7 yEhAEv, jnieR nYAyviDi nw ENEm. nin@m rAxH\eL o mic@ i 8 aver viDiENEm. yEhAEv, qe viDiENEm. {A mvenM ni xHkLenM etLiyicAluM. 9 dxHwer ziikyM zixHwer ri kyM ecENEm. eedvEm, nI nItimA nA. mxYew XdyLiEl EnA A ninAvuM. 10 vizVsHtXdymver eedvM shA yi. atinA eedveme sMri M. eedvM nItimAnAy nYAyADipnA . tietier av qEA}uM sMsA ri. 12 eedvM o tImAnemwA, ati Rc@ni. 13 dxHwer ziiA eedvM oiyiri .* 14 cilerEA}uM dritLAsUNM ec @. av FAElAcn nwkyM NpRykyM ec@. 15 m@ver ekNiyilkewAM m RiEvliAM avmi. pE a vsVM cti}ikLi vI priE . 16 ahmAy zi avki@M. anY ErAw <rArAyi av. pE a hmAytH av ki@M. 17 yEhAv n niRvnAkyA {An ven sHtti. atYutnAy yEhA vyew nAmM {A vA}H.
H dxwer ... oiyiri av tiriu EnAil. av teRvALi mc @M. av teR vielw lyHM. mrNi eR yDM av oiyiri. teR tIpARu asHL@M av Aiyiri qM.
11 5

sInM 9 sMviDAyknH. rAgM+ Ebniel alAEmAtH. dAvIdieR o gAnM. 1 {A pUXdyEAew yEhAvey sHtti. yEhAEv, ayew qlA atH-tv]ikeLyMpi {A pRyuM. 2 qe aH vLer sxHwnAi. a tYutnAy eedvEm, nieRnAme {A vA}H. 3 qeR z@ nii ni tiri EAwi. qAlv vI}ukyM nzii ewkyM ecyHt. 4 nl nYAyADip nIyA. nYAyADi pen nilyi nI nieR siMhAsn ili. yEhAEv, qeRvAdM nI ic@Ek@. qeRkArYi nI tImAn emwkyM ecyHt. 5 anYer nI vimzic@. yEhAEv, dxHwer nI nziic@. jIviciriv ew pikyiniM dxHwAew Ep k nI qeEmAyi mAyHc@kLy kyM ecyHt. 6 z@lAtAyi! yEhAEv, avew ng r nI nziic@! tk ekiw mAM avEzxi. dxHweri { eL oAii oM avEzxi il.

549
pE yEhAv qeEmAyi Bri . yEhAv teR sA*mAjYM zmA i. ElAki nIti ntinANvn en ecyHttH. 8 miyiel qlAvewyMEm yEhAv nItiEyAew nYAyviDi nw. qlA rAjYeLyM av ppAtrhitmAyi nYAyM viDi. 9 aEnkMEp ekNiyi epwkyM mRi EvvrAvukyM ecyHt. qekAe A avnvDidritAyi. tewzHnew BArA av t k. yEhAEv, avH oAwieyE tinH avH orByAnmAEkNEm. 10 nieRnAmM aRiyv nie yiNM. yEhAEv, nieRywEl v ver shAyiAet nI viwil. 11 sIEyA nivAsikEL, yEhAvyH sHttipAwk. yEhAvyew mhdHv] ikeLi m@ rAjYELAw pRyk. 12 shAyinAyi aven smIpicv er yEhAv oAic@. qLiyv shA yinAyi Ek. yEhAv aver mR mil. 13 eedvEAw {Anien Aic@; yEhAEv, qEAw kN kAENEm. tA, qeR z@ qe Evdnii . mrNkvAwLiniM qe ri ENEm. 14 aEA eyzElmieR kvAwLi qniH yEhAvyH sHttipAwuM. nI qe rictinA {A vLer sEA xvAnAyirikyM ec@M. 15 anYrAjYLi niv m@ver wA }ik}ic@. pE av t e sVM cti}iyi vI. anYer ctic@ vI}HAnv vlk oLic@vc@. pE avte vlkLi vI. 16 dxHwAer yEhAvpiwiwi. ati nA, tik ec@ver yEhAv zi iev jnM mnilAi. 17 eedve mRv dxHwA. av nrkiElEpAM. 18 cilEA eedvM dritmBviv er mRev EtAiEyAM. qLi yvH o tIymielEpAel EtAAM. qA, stYi eedvmver qEmAyi mRil. 19 yEhAEv, q}uEH rAxH\eL viDi ENEm. t kArAeNH k EtAvA wyAEt. 20 av ByM vENEm. t m xY mAmAeNver mnilAENEm.
7

sIn 9:7-10:18

sInM 10 yEhAEv, nIeyANi akel ni tH? dritmBvivH nie kA NAnAkil. 2 ahArikM dxHwAM dxHwpti kLiw. pAveL av mRiEvli kyM ec@. 3 dxHw t #hiveyi zMs nw. atYA#hik
1

eedve zpikyM ec@. rIti yi yEhAvEyAw tew evRuH av kA@. 4 eedve piwrA dxHwAer av ew ah avdiil. av qlA dxHw FAElAcnkM nw. eedv mil qEpAelyANv epmARutH. 5 dxHwAerEA}uM vtk kAu. eedvieR niymM jH{Anvcn M av gQniEpAlumil.* eedv ieR z@LANveR pEdz avgNitH. 6 teAriluM anAk yielH av k. av pRy, {eM nmANH, oriluM zi iewil. 7 dxHwAerEA}uM zpic@ekAiri kyANH. anYeri averEA}uM d xic@pRy, averEA}uM tik sUNM ec@kyANH. 8 av rhsYlLi, mxYer pi wiwA tMpAH oLiciri. keL mRiEvliA av piyiri . nixHkLer av vDi. 9 rey piwiA mi siMheL EAelyANv piyiritH. pAv eL av mi. dxHwAew ekNikLi pAv piwiew. 10 dxHwA vIuM vIuM pAv LAy mxYer pvi. 11 atinA pAv ciic@w i, eedvM neL mRiri. av qeEmAyi ni nikiri . nme sMBvievH eedvM kAEtyil! 12 yEhAEv, q}uEH qeiluM ec yHtAluM! eedvEm, dxHwer ziicA luM! pAveL mREt. 13 dxHwA qekAA eedvi entirAytH? qekAeA, av aver ziikyiel H av k . 14 yEhAEv, dxHwA ec@ tikeL nI tIcyAyM kAH. aetlAM kH qeiluM ecyHtAluM! pl dritm v shAyinAyi nie smIpi . yEhAEv, nI anATer shAyi vnA. atinA aver shAyiE NEm! 15 yEhAEv, dxHwAer nziiENEm. 16 aver nieREdzniM nIM ec ENEm! yEhAvyAy nIyANH snAtn nAy rAjAevH aEA qlAvM tiric RiyM! 17 yEhAEv, pAvew vzYM nI icH avew An EkkyM av EcAditH av ekAwk yM ecENEm! 18 yEhAEv, mAtApitALilA ik eL sMricAluM. d+Kit wt dri t nkEt. dxHw niymiview wrAtiriA aver ByewENEm.
e e d v i e R . . . E p A l u m i l nieR nIti avM vLer yeryANH.

sIn 11:1-15:2

550
sInM 13 sMviDAyknH dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, nIeykAlM qe mRiri M? qeEM nIeyemREmA? q kAlM nIeye tirisHkriciriM? 2 nIeye mRei {AenkAlM Q sMzyLA buimNM? qkAlM {A Q d+KM Xdyi sUiNM? qkAlM qeR z@ qniEm vij yM EnwM? 3 qeR eedvmA yEhAEv, qe EnAiyAluM! qeR EcAdYirM n kiyAluM! qnirM lBimARAke, aeli {A mriM! 4 aen sMBvicA qeR z@ pR yM,aven {A EtAlic@! qe EtA liti qeR z@ sEAxiM. 5 yEhAEv, qe shAyiA {A nieR sHEnhi yic@. nIey e rikyM sEAxiikyM ecyH t ! 6 qniAyi nl kArY ecyH t tinH yEhAvyH Ayi {AenA hAdgItM pAw. sInM 14 sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM. 1 dxHwnAy o mxY Xdyi pR y, eedvmil. vifHFik ByrvuM cImAy kArYLANH ec@k. av rielAv EpAluM necil. 2 jH{AnikLAerilumEA qRiyA yEhAv sViniM tAE} EnA i. (jH{Anik shAyinH eedve EnA.) 3 pE qlAvM eedvini tiri iri. qlAvM dxHwArAyiri . nec@ ovEpAlumil! 4 dxHwA qeRjntey nziiciri . dxHwA eedve aRiy mil! dxHwAH xHwMEpAel BNmH av yEhAvEyAw AiEpAlu mil. 5-6 pAveveR pEdzM EkA EpAluM dxHwAH tAlrYmil. q ekAeA, dri eedve yi. qA eedvM teR nljnt EyAewAmANH. atinA dxHwH By ewA opAwH. 7 sIEyAiel rANH yi AEy lien ritH? yEhAvyANH yi A Eylien ritH! yEhAvyewjnt twvukArAyi ekAuEpAke@. pE yEhAv aver tiriek ekAuvM. yA EAbH (yi AEy) vLer hAdiM. sInM 15 dAvIdieR gAnM. 1 yEhAEv, nieR viwAri vsivA A k}iyk? nieR vipv t i vsivA A k}iyk? 2 primAy jIvitM nyikyM nl kArY ec@kyM mnSR stYM pRykyM ec@v mAEm nieR pvtiE vsiAnAvU.

sInM 11 sMviDAyknH dAvIdieR o gAnM. 1 {A yEhAvey yi. pie inANH qEAwH oLiA nI pRtH? nIeyEAw pRu, nieR pvti ElH o pieyEAel pRk! 2 dxHwA EvArenEAelyANH. a v ioLi. av {A vli . auk etAw. qiv pieyM vizVsHtew XdyiElH ae@. 3 awiAn nziieA q AM? nlv aEAe} ec@M? 4 yEhAv aveR vimirilu H. yEhAv sViel teR siMhA sniliri. sMBvietl A M av kuekAiri. mxYew ntik yEhAv sUHmnirINM ecyHtekAiri. 5 yEhAv nlver etry, qA <rAeryM dxHweryM nirsi. 6 dxHwewEm av krinluM puky gkvuM m}EpAel epiM. dxHwAH qriy wvAy mAEm ki. 7 qA yEhAv nItimAnA. n ec@ver av sHEnhikyM ec @. nlv avEnAewAM yiri kyM aveR mKM dzikyM ec@M.

sInM 12 sMviDAyknH ezmIniekAH pAEwtH. dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, qe ricAluM!nlverA eEpAyi. miyiel mxYiwyi y TA vizVAsik avEzxiil. 2 mxY ayArEnAw N pRy . oAErAM teR ayAren vYAjsHttik ekAu epAtiy. 3 N pRy uk"M sVyM puk}H vew nAvuk"M yEhAv mRic@k LyuM. 4 avpRy, NpRH { mANimArAM. q pRyNem { RiyAM. M {ew yjmAnnAkA k}iyil. 5 qA yEhAv pRy+ dxHwA pAvLiniM kv. nihAyri niM av sADn tieyw. qA, {A q}uE@niH INi ter tiErADiM. 6 yEhAvyew vAk stYvuM agHnii viy eviEpAel vumA. }utvN iiecyHt eviEpAelyANv. 7 yEhAEv, nihAyer sMricAluM. aver EA}uM, qEA}uM sMriEN Em! dxHwA mANi cmy. qA lv pUc@p EpAelyANH. vilpi wicet EtAiiemiluM av yTA i vilRtANH.
8

551
m@veri dxic@ pRyAv. a yArEnAw ti ecAv. sVM wMbei dxic@ pRyAv. 4 eedvniExDikeL driAv. q iluM eedve Esviver dri v. stYM ecyHtiH q vilekA wM a pAliv. 5 eiluMpNM kwM ekAwA vAyHpyA pliz vAukyil. av pNMvAi nixHkLetier ti ec @kyil. nlvenEAel jIvi v qlAyHEA}uM eedvieR smIpM vsiM.* sInM 16 dAvIdieR o nl gAnM. 1 eedvEm, qe sMricAluM, qe A {A nie yi. 2 {A yEhAvEyAw pRu, yEhA Ev, nIyA qeR yjmAn. qni nkeLlAM niinimA vtH. 3 ElAkiel teR ayAyikA yi yEhAv atH-t vi. tA stYmAyM aver sHEnhiev H yEhAv etLiyi. 4 qA m@ eedveL rADiA EpAvH wt EvdnyBviE ivM. vi#hH av smi rbliyi {A oriluM p ekAil. vi#hew EpEpAluM {A pRykyil. 5 qeR oAhriyM qeR pAnpAvuM yEhAvyinimAM v. yEhAEv, nIeye piNyH. qeR vItM nIeyni t. 6 qeR oAhri atYtH-tkrM. qeR avkAzM atimEnAhrM. 7 {A yEhAvey vA}H. qe A avene nAyi pWiic @ . av rAiyi EpAluM teR niEz qeR ieRyi t. 8 yEhAvey {AenEA}uM qni m i evciri. aveR vlvz niM {AenAri luM EpAvukymil. 9 atinAeleR XdyvuM AvuM q EA}uM hAdiM. qeR zrIrMEpAluM suritmAyi vsiM. 10 qekAeA, yEhAEv, qeR Avien nIeyAriluM pAtALiEl H ayyHkyil. nieR vizVsHten zv}iyi cILiyA nIyv diil. 11 nIeye zriyAy jIvitrIti pWii M. yEhAEv, niEAewAmAyiri ekAumAM qni nitYAnmAM. nieR vlBAgAyiritH qE M nitYAnM nM. sInM 17 dAvIdieR An. 1 yEhAEv, nYAyinAy qeR A nEkAluM. {A nieci viLi
j I v i v . . . v s i M av oriluM nIewil qM.
3

sIn 15:3-18:1

kyANH. qeR vAkLi {A vizV sHtmANH. atinA dyvAyi qeR An EkAluM. 2 qei nI zriyAytImAnemwM. nin stYM kANAnAM. 3 qeR XdyieR }iEl nI EnAiyiri. rAiyiluwnILM nI q EAewAmAyi. nIeye EcAdYM ecyHetiluM eteAM kil. {AenA dxHwFAElAcnyM nwiyil. 4 nieRklnk o mxY sADYmA kuMviDM asriA {A kWinmAyi mic@. 5 nieR pAtk {A piw. q eRpAd nI xHwew jIvitrIti yiniM vYticlic i l . 6eedvEm, {A viLicEAe}Ae nI viLiEk@. atinA EA}uM qeviENEm. 7 eedvEm, nie yiver, ni eRvlvz niver nI shA yi. atinA, nieR ayAyik Li oveR Q An EkAluM. 8 nieR kiel xHNmNiEpAel q e sMricAluM. nieR ciRkew tNli qe oLiicAluM. 9 yEhAEv, qe nziiA mi dxHwAriniM qe ricAluM. qe mRiEvliA mi, qni @mvriniM qe sMri cAluM. 10 eedve ecvieAA ah a ver avdiil. av zMs nwkyM ec@. 11 avere oAwic@. EA avere vLiri. msmANv. 12 o m]ge ekAtiA kAiri siMheEAelyANH dxHwA. miA tAeRwekAH siMh eLEAel averALi. 13 yEhAEv, q}uEH z@vieRyw E EpAyi aver kI}wiyAluM. ni eRvApEyAgicH qe dxHwArini M ricAluM. 14 yEhAEv, nieR ziekAH dxHw Aer jIvvew EdzniM oAwi cAluM. yEhAEv, aEnk shAyi nAyi nie smIpi. Q jIvit i avDikemAmil . av DArALM BNMnkiyAluM. avew i k EvetAe nkiyAluM. av ewyM ikAyi avEzxi viD i av sm]iyAyi nkiyAluM. 15 nYAyinAyi {A Aic@. y EhAEv, atinA {A nieRmKM kA M. yEhAEv, nie kuekAH {A sMt]pHtnAyiIM. sInM 18 sMviDAyknH. yEhAvyew dAsnA y dAvIdieR gItM. ezQliniM m@ z@LiniM yEhAv dAvIdien ricEA q}utiytANH Q gItM. 1 avpRu,qeR kAy yEhA Ev, {A nie sHEnhi!

sIn 18:2-34
2

552
eviniM (dritM) qe piwic@ ric@. 17 z@ qeA krAyi. avere evRu. qeR z@ q eA blrAyitinA eedvM qe ric@. 18 qni }AvukyM z@ eLe mikyMecyHt. qA q e shAyiA yEhAvyAyi! 19 yEhAv qe sHEnhi. atinA avene rewi. qe av enA suritlE ekAuEpA yi. 20 {A nixHkLnAytinA yEhAv eyni tiPlM nM. {A etAy etAM ecyHtil. atinA avenni nec@M. 21 qekAeA {A yEhAvey asric @ ! qeR eedvientier {A pApM ecyHtil. 22 yEhAvyew tImAn {AenEA }uM oAi. aveR niym {An sri! 23 {AnveR mi M vizVsHt mA. tiec@tiniM {A o}iuni. 24 atinA yEhAveyni tiPlM tM! qeA {A nixHkLnA! eedvieR xHwiyi, {A eteAM ecyHtiil, atinAlv qni n ec@M. 25 yEhAEv, ov yTAi ni e sH E nhievi, nI nieR stYmAy sHEnhM avEnAw kA@M. o v niEAw stYst puliyA nIyM avEnAw stYst pulM. 26 yEhAEv, nlvM mAyvErAw nI nlvM mA. pE vuM nIcAeryM vuM ctiyAeryM kA nI smnANH. 27 yEhAEv, vinIter nI shAyi . ahArikeL nI tA}H. 28 yEhAEv, nIeyeR viLki . qeR eedvM qni @m i evLicmA. 29 yEhAEv, nieR shAyA qni H eesnikErAewAM oAwAM. eedvi eR shAyA z@dLi qni cAwiyRAM. 30 eedvieR v}itikvutA. y EhAvyew vcnM prIieiri . te vizVsiver av sMr i. 31 yEhAveyA}iek meA eedvmil. n ew eedvemA}iek meA pARyil. 32 eedvM qni zit. o jI vitMnyiA avene shAyi. 33 o mAnienEAel EvgiElAwA eedveme shAyi. tl Li Rc@niA av qe ApHt nA. 34 eedvemni yprizIlnM t. atinAeleR eekkH zmAeyAr eA k}iyM.

yEhAv qeR pARyM qeR EkA yM qeR aByAnvuM . qeR eedvM qeR pARyA. sMr NinAyi {AnveRywEEAw . eedvM qeR kvcmA. aveR zi qe ri. kmkLi lu qeR sEtmA yEhAv. 3 avere prihsic@. pE, shA yinAyi yEhAvey viLikyM z@ LiniM {A rewkyM ec yHt! 4 z@eLe ekAlA mikyAyi ! mrNieR kyqni ilum Ayi. o eveAieH {A mrN}iyiElH o}ukyAyi. 5 mrNyRuk qni @M Ayi . mrNeNik qeR mi kiw . 6 ekNiyie {A shAyinAyi yEhAvey viLic@. aet, {AeneR eedveviLic@. eedvM aveR ly ilAyi. qeR zbHdM avEk@. shAyinAy qeR nilviLi av Ek@. miyew awiAn viRekAu; sVieR awiRkviRc@. qe A yEhAv EkApici! 8 eedvieR miniM pukv. eedvieR vAyiniM tIjVAlk. avniniM tIeAripR. 9 yEhAv kAzMkIRiRH Riv !kni o EmGiavni. 10 pR ekbumAlAKmAew puR kyRi yEhAv kAzilUew pRk yAyi. avkAi yertic@ pR kyAyi. 11 o wArMEpAel teepAtii EmGLi yEhAv mRi . kn wiEmGiwyi av oLici. 12 anrM, eedvieR mi kA zM EmGiwyilUewv. aEA li}M epA}iykyM miiNk pAykyM ecyHt. 13 yEhAv kAziniH wim}i! atYutnAy eedvM aveR zbHdM Ekic@. li}M epA}iciluM mi iNkmAyi. 14 yEhAv aukeLyHtH z@vien ci tRic@. yEhAv anvDi wimilukLy yHkyM sM&ArAy jnM citRiEAvu kyM ecyHt. 15 yEhAEv, nieR jH{ nI puRew vic@. k o kAH uvIzi wukyM ecyHt.* smiel evM ti mAewkyM nmH smieR awiH kANA k}iykyM ecyHt. miyew awiRyM nm kANARAyi. 16 mkLini tAE}eiiwicH y EhAveye ric@. yEhAv }m
yEhAEv, ... ecy aTvA yEhAEv, nI H kWinmAyi sMsAric@, nieR miniM zVAsieR kAH puR v.
7

553
eedvEm, nIeye sMrikyM vijyiA shAyikyM ecyH t . nieR vlkrM ekAu nIeyetAi. z@eL EtAliA nIeye shAyi c@. 36 wRivI}Aet qniEvgi nwE tinH qeR kAlukeLyM kNAluk eLyM zmAENEm. 37 aEAe}niH z@eL oAwic@ piwi AM. av nziiewMver {A tiri c@vril. 38 {AeneR z@eL EtAliM. av vIuM q}uEtH. qeR z@eL lAM qeR kAI}ilAM. 39 eedvEm, yi nIeye znA i. z@eL nIeyni mi vI}Hi. 40 qeR z@vieR k}ui awi A nIeynivsrM t. qeR qti rALiey {AsMhrikyM ecyHt! 41 qeR z@ shAyinAyi viLic@. pE aver riA m Ayiil. av yEhAvey EpAluM viLic@. pE av av mRupwi nkiyil. 42 qeR z@eL {A kxNLAi. kAi pRepAwi EpAelyAyi av .aver {A tviwepAwiyAi. 43 qnietier EpArwivrini M qe ricAluM. qe rAjY ew EntAvAk. {AnRiykEpAlumi lAvere EsviM. 44 av qei EkkyM EvgM qe asrikyM ec@M. viEd zik qe ByewM. 45 viEdzik ByMekAH vIrYM nxHwevrAM. av ByviRcH av ew oLisEtLiniH puRvM. 46 yEhAv jIvi! qeR pARey {A vA}H. eedvM qeR rknA . av mhAeedvmA! 47 qeR z@eL eedvM qniEvi ziic@. av rAxH\eL qeR niy NikI}ilAi. 48 yEhAEv, nIeye z@LiniM ric@. qnietirAyi v jneL EtAliA nIeye shAyic@. <rA ri qericv nIyA. 49 yEhAEv, atinAlANH rAxH\i wyi {A nie sHttiM nieR nAmi gIt pAwM. 50 teR rAjAvien pl yM jyi A yEhAv shAyi! teR aBi xinAyrAjAviEnAw teR stYmAy sHEnhM av kANi. dAvIdiEnAwM aveR pigAmikELAwM avenM vi zVsHtnAyiriM! sInM 19 sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM. 1 sV eedvieR Etjien ipRy. kAz aveR eekk s]xHwic nlkArYeLi pRy. 2 oAErA putiy divsvuM s]xwieyRi H cH wt kTpRy. oAErArAiyM
35

sIn 18:35-20:3

eedvieR zieyi wt w t evLiew. 3 BAxNEmA vAkELA ninH yTA i EkAnAkil. nm EkA vuo zbHdvuM avAil. 4 pE avew zbHdM ElAkiel AwM EpA. avew vAk mi yewaEALM EpA. kAzM sUrY eR vIwEpAel. 5 kiwRyiniM hAdEAew v vrenEAel sUrYen. m/ri ElAw kAyiktAreEAel sUrY kAzi Rueky teR yAyA rMBi. 6 sUrY kAzieR orH rMBi kyM mEyEH oAwkyM ec@. aveR wi niH oM mRyHAnAvi l. yEhAvyew pEdzM aen te. 7 yEhAvyew pEdz tikvutA . eedvieR jntyHH av k pk. yEhAvyew sAYM vizVs nIymA. atH albuikeL jH{Ani kLAkA shAyi. 8 yEhAvyew niym zriyAyvyA . atH jneL sEAxii. yEhAvyew klnk nilmA. 9 yEhAvey ByewtH vuM q eM nilnimA. yEhAv yew nYAyviDik nilvuM nYAyvu mA. avpUmAyM zrite. 10 vuM nl sVeA vilpiwi ctANH yEhAvyew pEdz. av EtnwyiniM epA}iy vuM nl EtnienA mADurYmmA. 11 yEhAvyew vcn aveRdAs en tAIec@. avey asri ti niANH nl kArYAtH. 12 yEhAEv, sVM et@keLkANA M k}iyil. atinA, rhsYpAp ecA qe avdiEt. 13 {AnRiuekAH pAp ec@ twEyNEm. pAp qe BriA tiriENEm. nieR shAymei qniH nilnuM pApvimmAyiri AM. 14qeR vAM ciyMnie Iti ewieyi q {AnAzi. y EhAEv, nIeyeR pARyA. nIyA eNeR rk.

sInM 20 sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM. 1 dritAEA shAyi nieR viLiH yEhAv mRupwi tre. yA EAbieR eedvM nie sMri e. yAEAbieR eedvM nieR nAm e puk}He. 2 eedvM teR vimiri niM nin shAymyyHe. sIEyAnini M av nieshAyie. 3 nieR v}ipAwkeLlAM eedvM oAi e. nieR blikeLlAM av sVIkri e.

sIn 20:4-22:10
4

554
qekAeA, yEhAEv, av ninetier FAElAcn nwi. ti kecAnv ElAcieciluM vijyi cil. 12 yEhAEv, aver nI nieR awimk LAi. aver nI kyRuekAu iei. avew k}ui nI kyRi@. awimkeL EAel nI aver iwIc@. 13 yEhAEv, nieR zinimiM nI sHttiewe! { nieR mhtV eRicH pAwkyM sMgIEtApkrN mIukyM ec@M!
11

ninH yTAi EvtH eedvM tre. nieR ptik av vijyii e. 5 eedvM nie shAyiEA { sEAxiM. eedvieR nAme nm vA}HAM. nI EcAdietlAM yEhA v nintre. 6 tA et r ew rAjAvi en yEhAv shAyieeniRiyAM. eedvM teR visVilAyi. teR etrewe rAjAvinH av mRupwi nkyM ecyHt. rAjAvien riA eedvM teR mhAzi p EyAgic@. 7 cil tew EtkeL yi. cil tew BwAeryM. pE { {ew eedvi yikyM a veR nAme viLicEpikyM ec @! 8 anY prAjitrAvukyM y i vDiewkyM ecyHt. pE { jyic@! {LA vijyik! 9 teR etrewe rAjAvien y EhAv ric@. eedvieR etrew e rAjAvH shAyinAyi viLik yM eedvM mRupwi nkyM ecyHt. sInM 21 sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, nieRkH rAjAvien s EAxii. nI riEALANv aEALM hAditH. 2 rAjAvinH av #hietlAM nI ekAw. yEhAEv, rAjAvH ciletA e vzYe@, aetAe nI nk yM ecyHt. 3 yEhAEv, rAjAvien yTAi nI a#hic@. aveR ziri nI sVkirIwmNiyic@. 4 eedvEm, niEAwv jIvitM EcAdic@. nIyvn ekAwkyM ecyHt! qe EyHM, qAlvuM w nI jIvi tM nI avnki. 5 rAjAvien nI vijyiEl nyi kyM avnH vliy Etju nkyM ecyHt. avnH nI bmAnvuM mhtVvuM nki. 6 eedvEm, rAjAvien nI qEM a #hiciri. nieR mKM dzitH rAjAvien nii. 7 rAjAvH yEhAvyi vizVsi. a tYutnAy eedvM aven nirAzew kyil. 8 eedvEm, nI znAeNH nieR z@ m}uv nI kAieAwM. nieR zinie evRuver EtAliM. 9 yEhAEv, nI rAjAviEnAewAmEA qlAM dhii qriy LEpA elyANv. aveR EkApM agHniEpAel, teR z@eL av nziiM. 10 aveR z@ew wMb nzi iewM. av miyiniH wc@ mAewM.

sInM 22 sMviDAyknH. dyieR EpwmA q rAgi dAvIdieR o gAnM. 1 qeR eedvEm, qeR eedvEm! nIey e eekvietH? qe riA k}i yA deryA nI! shAyinAy qeR nilviLik EkA k}iyA deryA nI! 2 qeReedvEm, pk smyH shA yi {A nie viLic@. pE nI viLiEkil . rAiyiluM nie {A viLic@ ekAEyi. 3 eedvEm, vinAyv nIyA. nI rAjAvAyiri. yi AEylieR sHttikEm nI siMhAsnnA yiri. 4 {ew pUvik nie yic@. aet, eedvEm, av nii yic@. nI aver rikyM ecyHt. 5 eedvEm, {ew pUvik shAy inAyi nie viLikyM av z@ LiniM repwkyM ecyHt. a v nie yic@ av nirAzitmA yil! 6 atinA, {AenA pu}uvANH, mxY nl. k qei lic@. aver e nii. 7 qe EnAv qe prihsi . av tllukyM qniEner tL@ew nAvuk nIukyM ec@.* 8 averEAw pRy+ yEhAvey shAyi viLik. av nie rie. av niEAwyH sHEnh mei tIcyAyM av nie ri M! 9 eedvEm, yTAi {A yi ov nIyAeNtA stYM. piRnA mt nIeye pripAli . ayew mlwic@ekAiEA }uM nIyAeNe zVsiicM qni R tM. 10 piRnA mt nIyAyieeR eedvM. gBpAiniM puRv EA mt {A nieR prirNi lANH.

n A v u k . . . e c @ L@k tL@ew anixHwEmA evRuEA nANEEwA kwii ApEyAgic i awyALLAyi tH.

555
atinA eedvEm, qe eekviw Et! }Lwiri. qe shA yiA miltAM. 12 qni@M kH. qe }lu zrAy kALkeLEAelyANv. 13 alRukyM rey kwic @ kIRukyM ec@ siMheEAel piL vAy kLANvEwtH. 14 qeRzi nileA}icevM EpA elvi. qeR aikeLlAM Evepi ri. qeR eeDrYM EcAEpAyi! 15 epAiy mpAMEpAel qeR vAyH vriri. qeRnAvH aA i oiiwi. mrNieR epAwi yi nIeye iri. 16 nAyH qniiluM wiyiri . dxHwew sMGM qe ekNiyilA iyiri. qeR eekkAluk av Lciri.* 17 qnieeR aik kANAnA . jnM qeRic@EnAkyM ec@ ! avqe EnAieAEyiri ! 18 qeRvO av vItM vyH kyANH. qeR EmliAyi av nRui w. 19 yEhAEv, qe eekevwiyEt! nI yAeNeR zi. EvgM qe ricA luM! 20 yEhAEv, qeR jIven vALini M ricAluM. qeR vilEyRiy jIvi te nAyHLiniM riENEm. 21 siMhieR vAyiniM qe r icAluM. kALkew ekAiniM q e sMricAluM. 22 yEhAEv, niei {AeneR s EhAdrAErAw pRyM. mhAsByi ni e {A sHttiM. 23 aven rADivEr, niLven vA}Hvi! yi AEylieR pigAmik EL, yEhAvey mhtVewk! m}uv yi AEylukAEr, yEhAvey BykyM drikyM ec@k. 24 qekAeA, dritLie pAveL yEhAv shAyi. av eri yEhAvyH lyil. avnver evRuil. jn shAyinAyi viLiEA av avri niM oLi ciriukyil. 25 yEhAEv, mhAsByi qeR zM s niiniv. rADkew m}u v mivcH {A En blik {AniM. 26 pAvevEr, vvi, tivi, sM t]pHtrAvi. yEhAveyEwi vv Er, aven vA}Hk! niewXdyM qeEM nie!* 27 vidrrAxH\Liel jn m}uvM
o . . . L c i r i qeR eekkL@M kAlA dL@M av Lc@ qA #IpAWM. ecRieyA mAM viyA qAyBAx yi o siMheEAel qtinH av Lc@ aTvA av }ic@ qM a mAM. nie jIvik qM.
11

sIn 22:11-24:5

yEhAvey oAikyM avniEl tiric@vrikyM ece. m}uv viEdzi kM yEhAvey rADie. 28 qekAeA, yEhAvyA rAjAvH. qlA rAxH\eLyM av Bri . 29 miyiel nl viLvum}uvM ti kM ErAgYvAAmAy jn eedvimi nmsHkriM. mriAni rivM mric@ k}ivM eedvi mi iwM! 30 BAviyi {ew pigAmik y EhAvey <xiM. k aven i qM pRyM. 31 oAErAtlmRyM avewikELAwH y EhAvyew sv]ikeLi sHtA viM. sInM 23 dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAv qeR wynA. Eve etlAM qniH qEA}uM AyiriM. 2 pcEmi avene kiw. zAmAy jlAzyLiElH avene nyic@ ekAuEpA. 3 aveR nAmieR nyHH qeR AN av puzin. av stYmAyM nniRven kANi A avene nyew pAtyilUew nyi. 4 mrNieR tA}HvryilUew nw AEAluM orpkweiyM qni BymAkukyil. qeA, yEhAEv, nI qEAewAmH. nieRvwiyM EkA luM qe zVsii. 5 yEhAEv, qeRz@ew mi nI qniAyi Emz oiyiri. qeR tlyi nI eetlemA}ic@. qeR pAn pAM niRu kviy. 6 niy qeR jIvitkAlH nyM kNyuM qEAewAmAM. vLer nI kAlM {A yEhAvyew lyi lirikyM ec@M. sInM 24 dAvIdieR o gAnM. 1 miyM atilu sklM yEhAv yHtA. ElAkvuM ati vsi qlAvM avERtANH. 2 yEhAv smimIet miey ni ic@. ndikEm avntien nii c@. 3 yEhAvyew pvtiEl EpA vA Ak}iyk? yEhAvyew vi lyiniH rADiA A k}iyk? 4 EdAxM ecAv, nilXdy, q eRnAmi* vYAjmAyi NyiwA v, NyM vYAjvAgHdAnvuM pRyA v. av mAEm aview rADiA k}iy. 5 nlvm@ver a#hiA yEhA vEyAwEpi. avH nk ec
qeR nAmM qeR AvH qM.

sIn 24:6-26:9

556
{AenEA}uM shAyinAyi yEhA vey Etw. avenEA}uM qe } Lini EmAcii.* 16 yEhAEv {A pIfitM kAkiy mANH. qiEltiriH kN kANicA luM. 17 qeR }LiniM qeEmAci ic A luM. qeR zH n prihri A shAyicAluM. 18 yEhAEv, qeR pIfkM kxHwtk M kAENNEm. {A ecyH t iri pAp qEAw epARuAluM. 19 qeR z@eL kAluM. avere evRukyM pvivA mikyM ec@. 20 eedvEm, qe sMrikyM ri kyM ecENEm. {A nii yi, atinA dyvAyi qe nirA znAEt. 21 eedvEm, nI stYmAyM nlv. {A nii yi, atinAele sM riENEm. 22 eedvEm, yi AEyjntey avew m}uv zHnLiniM riENEm.
15

A av tew rknAy yEhAv EyAwEpi. 6 nlv eedve agmiAnAyi mi. yAEAbieR eedviEl v shAyi ecl@. 7 kvAwEL, niew tlyyk! p}yvAtilukEL, R, EtjERiy rAjAvH akE vre. 8 EtjERiyrAjAvH rANH? yEhAv yANH rAjAvH.knAy BwnANv. yEhAvyANH rAjAvH. avnANH y vIr. 9 kvAwEL tlyy! purAtnvA tilukEL, R, EtjERiyrAjAvH kw vre. 10 rANH EtjERiyrAjAvH? sv znAy yEhAvyA rAjAvH! mh tVvAnAy rAjAvA av.

sInM 25 dAvIdieR gAnM. 1 yEhAEv, {A sVyM nin smi . 2 qeReedvEm, {A nii yi . {A nirAznAvukymil. qeR z@ qe prihsikyil. 3 nii yiv nirAzew kyil. qA vizVAsvk nirAzi trAM. av oM Enwkyil. 4 yEhAEv, nieRmAM pWiA q e shAyiENEm. nieRmAM qe pWiiENEm. 5 qe nyikyM nieRstY q e pWiikyM ecENEm. qeR rkM eedvvuM nIyA. qM {A nie yi. 6 yEhAEv, qEAw kANYvAnAyiri A oAiENEm. yEhAEv, nieR nitYmAy LMsHEnhM qEAw kAE NEm. 7 ecRukAl {A ecyHt pAp M tikM oAiAtiriENEm. yEhAEv, nieR nl nAminAyi qe sHEnhEAew oAENEm. 8 yEhAv prmAi nlvnANH. pApikv nItiyewmAM pWii c@ekAw. 9 vinIter av teRmAM pWii . aver av nItiEyAew nyi. 10 aveR wwikL@M vAgHdAnM pAlivErAw yEhAv kANYvAM stYvAmA. 11 yEhAEv, {AenApAw etAykArY ecyHtiri. nieR nAmieR nyHAyi qEAw miENEm. 12 yEhAvey piwvnH eedvM vuM nl jIvitmAM kANic@ ekAwM. 13 ayA nl kArY avBikyM ayAew pigAmik eedvM vAgHdM ecyHt mi avkAzmAkyM ec@M. 14 yEhAv teR ayAyikELAw teR rhsY pRy. teRkrA avnver pWii.

sInM 26 dAvIdieR gAnM. 1 yEhAEv, qeviDiENEm. {A o niljIvitM nyiec etLiyi cAluM. oriluM {A yEhAvyi vizV siAtiiil. 2 yEhAEv, qe prIiENEm. q eR XdyiElM mniElM }H EnAENEm. 3 nieR LMsHEnhM {AenEA}uM kA . nieR stYLA {A jIvi . 4 {A vilekvrielAvnl. * 5 dxHwsMGeL {A evRu. dxHwsMGi {A oriluM Ec kyil. 6 yEhAEv, nieR yAgpIWiEl {A vErtinH*tetLiyiA {A eneR eekk k}u. 7 yEhAEv, {A nin sHEtAM pAw . nieR atH-tv]ikeLi {A pAw. 8 yEhAEv, nieR lye {A sHEnhi. nieR mhtVwAre {A sHEnhi. 9 yEhAEv, pApikELAwH qe Ec kANEt. ekAlyALikELAewAM qe vDiEt.
a v e n E A } u M . . . E m A c i i vlyi niM aveneR pAd nIM ec@ qM. vilekvrielAvnl {A astYvA dikELAEwA wilmnsHkErAEwA Ecil qM. n i e R . . . v E r t i n H aTvA nieRbli pIWi@M {A mERNM. eedvAly i Ux nwA tAeRw o puErAhitEnA ElvYEnA pAwtAkAM tH.

557
av m@ver vi. tik ecA av eeklivAiEyAM. 11 pE {A nixH k LnANH . ati nA, eedvEm, qEAw dy kA@kyM qe rikyM ecENEm. 12 qlA apkwLiniM surit nA {A. nieR jnieR sByi niekAH yEhAEv, {A nie vA}H . sInM 27 dAvIdieR gAnM. 1 yEhAEv, nI qeR kAzvuM rk mA. {AnAeryM ByEtil! jI vitiel qeR aByAnmA y EhAv. atinA {AnAeryM Byew kyil. 2 dxHwA qe miEcAM. aver eR zrIrM nziiA miEcAM. q eR z@ qe mic@ nziiA miEcAM. pE av }uvI}uM. 3 pE o eesnYMte qe vL AluM {A Byewkyil. jnM y i qe micAluM {A Byew kyil. qekAeA {A yEhAv yi yi. 4 yEhAvyiniH o mAEm {AnAv zYewZ. yEhAvyew mEnAhArit kAtiM aveR riiwM szi tiM. qnieeR jIvitkAlmAek aveR lyiliriA k}ie i! 5 {A apkwiewEA yEhA v qe sMriM. avene teR wArielALiiM. qeav teR suritlE ekAuEpAM. 6 z@ qe vLiri. pE aver EtAliA yEhAveye shA yiM! aEA aveR wAri {A blikLiM. hAdjnELA ew {A avnH blikLiM. yEhAv yew mhtVgIt {A pAwieAi riM. 7 yEhAEv, qeRzbHdM EkAluM. qni rM nEkNEm. qEAw dykAi yAluM. 8 qeRXdyM pRy, EpAyi yEhA vyewmKM aEnVxik. atinA y EhAEv, {A nie rADivA v . 9 yEhAEv, nieR dAsni nikl Et. qeshAyiENEm! qe tiy kEt! qe eekevwiyEt! qeR eedvEm, qeRrk nIyA. 10 qeR aymM qe vi@EpA yi.pE yEhAv qeqwkyM q e avERtAkyM ecyHt. 11 yEhAEv, qniz@H. atinA ele nieRmAM pWiicAluM. zriyA yecA qe pWiicAluM 12 z@eLe mic@. avere i Nk pRu. qe pIfiiA nv Nk pRu. yEhAEv, qeR z@H qe eekmAREt.
10 13

sIn 26:10-29:3

mritimH * yEhAvyew n qni kANAnAem {A yTA mAyi vizVsi. 14 yEhAvyew shAyinAyi kAi rik! kEAewyM eeDrYEAewyM yEhAvyew shAyinAyi kAiri k! sInM 28 dAvIdieR gAnM. 1 yEhAEv, nIeyeR pARyA. s hAyinAyi {A nieviLi. q eR Ankew EnernieR ecvi ekAiywyHEt. qeR shAyyAcn yHH rM nkiyieli {A zv }iyiEl EpAy mricverA EBdm elH k kM. 2 yEhAEv, nieR ativil E eekkyi {A Ai . {AviLiEA viLiEkAluM. q EAw kNkAiyAluM. 3 yEhAEv, qe, dxHwAerEAel ktEt. av ayAer smADAnM q sMEbADn ec@. pE mnS ekAH av ayAetier tik LAsUNM ec@kyANH. yEhAEv, av m@vetier ti ec@. atinAlv ecyHt tiyHH ahmAy zi av tiriek nki yAluM. 5 dxHwA yEhAvyew sv]ik eL mnilAil. eedvieR s v]ik av kAil. l, av mnilAil; av nziiA mi EyZ. 6 yEhAvey vA}Hvi! qeR A n av Ek@. 7 yEhAvyAeNeR kH. avnAeN eR kvcM. {Anven vizVsic@. av ene shAyikyM ecyHt. {A vLer hAdi! {Anv sHtti gIt pAwkyM ec@. 8 yEhAv teR etreweven sMri. yEhAv aven ri . yEhAvyANH aveR kH. 9 eedvEm, nieR jntey ricAluM. niERtAyver a#hicAluM. aver smADAnEAew a#hiENEm!
4

sInM 29 dAvIdieR gAnM. 1 eedvpuAEr, yEhAvey vA}H vi! aveR EtjienyM ziEyyM vA}Hvi. 2 yEhAvyHH aveR nAminH t mhtVM ekAwk. nieR viEzxvO LNiH aven rADik. 3 smi yEhAv zbHdmy. mhAsmiEm winAdM EpAelyA EtEjAmynAy eedvieR sVrM.
m r i t i m H jIveR EdzH q vAcYAM.

sIn 29:4-31:11
4

558
AvuvnAeNH av jnEAw@ pR yil. 10 yEhAEv, qeR AnEkH q EAw kNkAENEm! yEhAEv, qe shAyiENEm! 11 {A AikyM nI shAyi kyM ecyHt. qeR nilviLiey nI n]mAimAi. qeR d+KieRvOM nIeyw mAi. qe sEAxmwui kyM ecyHt. 12 {A nibHdnAyiriAet nin sHtipAwieAiriM. qeR eedvmA yEhAEv, {A qEM nie sHtiM. sInM 31 sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, {A niilAyi. q e nirAzewEt. qEAw dy kA @kyM qe rikyM ecENEm. 2 eedvEm, qeecvieAAluM. Evg ivH qe ricAluM. qeR pAR yAyiAluM. qeR aByAnmAyi AluM. qeR EkAyAyiAluM. qe sMricAluM! 3 eedvEm, nIeyeRpARyM EkAy mA. atinA nieR nAmieR nyHH qe nyikyM v}ikA@k yM ecyHtAluM. 4 z@eLni mi ekNieyAi yiri. avewekNiyi niee ricAluM. nIyAeNeR aByAnM. 5 yEhAEv, { vizVsiAvu eedvmA nI. qeRjIv* {A ni eR eekkLiElli. qe ricA luM! 6 vYAjeedveL rADiver {A evRu. yEhAvyimAM {A yi. 7 eedvEm, nieR dy qe sEAxi i. qeR yAtn nI kiri. qniAyiri zH n eLi ninRiyAM. 8 z@eLe piwiA nI avdii l. avew ekNikLiniM nIeye EmAciiM. 9 yEhAEv, qni vLer dritH. atinAelEAw kNkAENEm. qeR kk Evdni (krci mlM) qeR mnM kliyiri. qeR etA yM vyRuM Evdni. 10 qeR jIvitM d+KLilvsAni . qeRvx enwvIkLielA wu. drit qeRk EcA . qeR kH qe vi@EpAku kyANH.* 11 z@ qe evRu. ayA M qe evRu. qeR bu eLlAM qe etvi kA. aver e BykyM o}ivAkyM ec@.
jIv AvH q vAcYAM. q e R . . . v i @ E p A v u k y A N H qeR aik blhInmAkyANH q vAcYAM.

yEhAvyew zbHdM aveR ziey kANi. aveRsVrM aveR Etj ien kANi. 5 yEhAvyew sVrM v EdvdA mr eLkxNLA. elbAEnAnielvli yEdvdAmreLEAluMavtk 6 iLi o pieyEAel elbAEnAen eedvM viRi.cAwi Li o AwEpAel siErYA viRyH. 7 miiNkekAH yEhAvyew zbHdM arIe kIRimRi. 8 yEhAvyew zbHdM mmiey viRi . yEhAvyew zbHdMEkH kAEdzum mi viRyH. 9 yEhAvyew zbHdM mAnien Byew . yEhAv vneLnzii. p E aveR lyi, jnM aveR mhtVe kIi. 10 eveAAlH yEhAvyAyi rAjAvH. av qeEM rAjAvAyi rikyM ec@M. 11 teRjntey yEhAv rie. t eRjntey av smADAnM ekA# hie.

sInM 30 dAvIdieR gAnLielAH. lysmNitH. 1 qeR dritLiniH yEhAvey eyi. z@eLe EtAliAM prihsiAM nI avdicil. ati nA nie {A kIiM. 2 qeReedvmA yEhAEv, {A ni EAw AikyM nIeye suK ewkyM ecyHt. 3 qe nI zv}iyiniyi. q e nI jIviAnvdic@. }iyiiw mricvErAewAM qnik}iEyi vil. 4 eedvieR ayAyikEL, yEhAv yH sHttipAwk! aveR vinAm e vA}Hk! 5 eedvM EkApiciri, atinA vi DimrNmAyi. pE aveR sHEn hMetLiyikyM qni jIv trik yMecyHt. rAiyi, {A kiw kry kyAyi. piE BAti {A sEAxEAew pAwkyAyi! 6 sMrNyiluM surittViluM yiEA oiM qe pviA nAvielH {A kti! 7 aet, yEhAEv, nIeyEAw dykAi yEA qni prAjyEbADEm lAyi ! pE nIeyi nikEA {A pri&micH ByviRc@. 8 eedvEm, atinA {A niEAw Aic@. qEAw kN kANEmey yAcic@. 9 {ApRu,eedvEm {A mric@ nr ki EpAyAelA NM? mricv pU}iyi kiw! av nie sHtti il. nI qmAM vizVsiA ekA

559
nxHwe pkrNeeyEpAel jnM qe pUmAyM mRiri. 13 jn qei pRy apvAd vAk {A Ek. av qnie tirAyi. qe vDiAnAElAci. 14 yEhAEv, {A nii yi. nIyA qeR eedvM. 15 qeRjIv nieR eekkLilA. z@LiniM qericAluM.qe oAwivri* niH qe ricAluM. 16 dyvAyi nieRdAsen sVAgtM ec yHtsVIkricAluM. qEAwkNkA@k yM qe rikyM ecyHtAluM. 17 yEhAEv, {A niEAw Aic@. atinA {A nirAzewkyil. dxHw A nirAzitrAM. av nibHdmAy nrkiEl EpAM. 18 dxHwA vIiLkyM nlver iNk pRykyM ec@. d xHwA vLer ahArikLA. pE avewNpRy ukmQnmAM. 19 eedvEm, niepiw nieR jn iEvi nlM atH-tkrvumAy kA rY nI oLiic@ vciri. nie yivAyi qlAvM kAek nI nkec@. 20 nlver pIfiiA dxHwA o w. av EpArAmArMBiA mi . pE nlver nI oLiikyM aver sMrikyM ec@. nieR wAri aver nIsMri. 21 yEhAv vA}Hewe! ngrMz@ vLEA atH-tkrmAeyA rItiyi teR prmAsHEnhM avenEAw kANic@. 22 Byi {A pRu, eedvi kANAk}iyA oriwA {A. p E, eedvEm, {A niEAw Ai kyM cilu qeR shAyA n nI EkkyM ecyHt. 23 eedvvizVAsikEL, ni yEhAv ey sHEnhiNM! tEAwvizVsHtrAy ver yEhAv sMri. pE sVM ziyi ahriver yEhAv zi i. avH av ahmAy zi n. 24 yEhAvyew shAyM tIi vEr, zM DIrAmAyirik! sInM 32 dAvIdieR o DYAngItM 1 pAp epARuewEA ov vLer ni. aveR pAp mAyHewEA av vLerBAgYvA. 2 tA nirprADiyAeN yEhAv pR yEA ov vLer sEAxi. sVM rhsYpAp mRyHAv BA gYvA. 3 eedvEm, {A vIuM vIuM niEAw Aic@. pE {AeneR rhsYpA p pRil. oAErA AnyiluM {A dblnAvuk mAmANH.
qe oAwivri qe pIfii qEA mRiew qEA vAM.
12 4

sIn 31:12-33:9

eedvEm, rAiyiluM pkluM nIeyniH jIvitM wtwt kwEmRiytAi. EvnAle wiel vrmi EpA elyAyi {A. 5 pE qeRpAp m}uv yEhA vEyAEw@ pRyA {A niyic @ . yEhAEv, qeRpApeLi {A ni EAwpRu. qeRLielA EpA luM {A mRc@vcil. qeR pApeL lAM nI epARukyM ecyHt! 6 eedvEm, ArNMekAH nieR a yAyikeLlAM niEAw AiM. vli yeveAM EpAel drit m@v H AEAEAluM nieR ayA yikeL a sHpziil. 7 eedvEm, nIeynieA sEtmA . dritLiniH nIeye ri . nIeye vlyMecyHtH sMri . atinA nIeye ric rItiey i {A pAw. 8 yEhAv pRy, nIeyen jIvi Nemtieni nie {A pWii kyM nyikyM ec@M. nie {A sMrikyM nieR mAdziyAyi rikyM ec@M. 9 atinA tireyEyA k}uteyEyA EpAel vktirivilAvnAktH. av eynyiA mxY vwiyM kwiA mpEyAgiNM. atilAet m]g aveRyw vrikyil. 10 dxHwAnvDi EvdnkAM. p EyEhAvyi yiver eedv ieR prmAsHEnhMvlyM ec@M. 11 nlvEr, nikyM yEhAvyi vLer hAdikyM ec@k. nil XdyEr, nivi! sInM 33 nyvEr, yEhAvyi ni k!yEhAvey vA}H nlv Ec tANH! 2 kirM vAyic@ yEhAvey vA}Hk! p tiy vIN ekAH yEhAvey vA}Hk. 3 avenA pugAnM pAwk. hAd rAgM mEnAhrmAyi lpik! 4 eedvieRvcnM stYmA. av ec@etiluM niAyiAM. 5 necAM nItikAAM eedvM xHwew. aveR prmA sHEnhM miyi niRy.
1

yEhAvyew klnyA ElAkM nii e@. eedvieR nizVAsM miyi qlAienyM s]xHwic@. 7 smjle av oriw sMBric@. mhAsme av yTAAn sU i. 8 miyilu qlAvM yEhAvey By kyM drikyM EvNM. ElAki lu svjnvuM aven ByNM. 9 qekAeA, aveR jH{ mlMkArY sMBvi. niH ! qv pRA qlAM nilyHM.

sIn 33:10-35:4
10

560
eedvieR ayAyikH yEhA vyew dt kAv ni. yEhAv yew dt aver sMrikyM p ini EmAciikyM ec@. 8 yEhAveycicH aven nlven kAk. aven yic@ ni v BAgYvA. 9 yEhAvyew vijnt aven rADiNM. yEhAvyew ayAyikH EvetlAM lBiM. 10 zA dblM vizvmAyi IM. pE shAyi eedve smIpivH qlA nkmAM. 11 ikEL, qe vi, yEhAvey bmAniA {A nieL pWiiAM. 12 ov jIven sHEnhievi, nAyi dIGkAlM jIviNeme i, 13 ayA tikectH; Nk pR ytH. 14 tik ec@nik! nk ec@k. smADAninAyi vi k. smADAne piwk. smADAn e a ApiveryM Etwk. 15 nlver yEhAvsMri. av ew Ank av Ek. 16 pE yEhAv tiec@veti rA. aver av pUmAyM nzi i! 17 yEhAvEyAw Aik. av ni L@ew viLiEkM. niewqlA dri tLiniM av nieL riM. 18 dritAEA cil ah evwiy. yEhAv vinItErAwH aw A. av aver riM. 19 nlvH anvDi zHnAEy AM. pE avew zHnLi nie lAM yEhAv aver riM. 20 avew aikeLlAM yEhAv sMr iM. oriyM owiykyil. 21 pE, dxHwAew dxHwt aver vDiM. nlvew z@ nzii ewM. 22 teR dAsAew ANen yEhAv ri. av aven yi. av nziiewA avnvdi yil. sInM 35 dAvIdieR gAnM. 1 yEhAEv, qeR z@ELAw yM ecyHtAluM. qeR y ecyHtAluM! 2 yEhAEv, pricyM EdhAvrNvuM q wAluM. q}uEH qe shAyicAluM. 3 vuM EvluemwH, qe oAwi vErAw EpArAwiyAluM. yEhAEv, {A nie riM qH qeR Avi EnAw pRAluM. 4 cil qe ekAlA mi. av er nirAzrAkyM apmAnikyM ec ENEm. av tiriEAwA wyAE NEm. qe pIfiiA mikyAN v.aver EtAlikyM nANM ekw kyM EvNEm.
7

rAxH\L@ew ptikeL yEhAvyH nixHPlmAAM. avew ptikeLeyA e av nziiAmAM. 11 pE yEhAvyew pEdzM qe EM nlt. aveR ptik tlmR H kte nltH. 12 yEhAv tew eedvmAyi@ jnM vLerBAgYmv. qeA eedvM a verteR vijnmAyietrew. 13 sViniM yEhAv tAE} EnAi. m}uvjneLyM av ku. 14 teR atYutsiMhAsnini M avtAe} miyi vsi m}u v mxYeryM EnAi. 15 mxYeweylAM XdyeL eedvM niic@. oAErAewyM cik a vnRiy. 16 sVM mhAziekAl rAjAvH r ewtH. sVM kekAl k nAy Bw rewtH. 17 yi vijymAtH stY i tirkLl. repwA stYi avyew kH nieL shAyiyil. 18 teR ayAyikeLyEhAv nirIi c@ pripAli. aven rADi ver aveR mhAsHEnhM sMriM. 19 aver eedvM mrNiniM ri . vizEA av avk n. 20 atinA nAM yEhAvyHAyi kAi riM. av ne shAyikyM sMr ikyM ec@. 21 eedvM ne sEAxii. av eR vinAmi nAM stYmAyM yi. 22 yEhAEv, { nie stYmAyM rADi. atinA {ELAw nieR mhAsHEnhM kA@k.

sInM 34 dAvIdH &ABinyickAle gAnM. mlmANH abIEmelH ayAeL oAwictH. aen dAvIdH aven vi@EpAyi. 1 {A yEhAvey qlAAlM vA}H M. aveRsHtti qEA}uM qeR aDrLiluAyiriM. 2 qLiyvEr, EkH nivi. qeR XdyM yEhAveyecAli aBimAni. 3 qEAewAM EcH eedvevA}H k! aveR nAmM nm mhtVewAM. 4 shAyi {A eedve smIpi c@. avene ecvieA_kyM ec yHt. {A Byew qlAiniM avene ric@. 5 shAyi eedveEnA. nI sVIkriewM. litnAEktil.* 6 QpAvM shAyi yEhAvey vi Lic@. yEhAv qe vikyM ec yHt. qeRqlA dritLiniM av ene ric@.
n I . . . l i t n A E k t i l aven tiL EAew EnAk. nieR mKM viLRAnv ditH q vAcYAM.

561
kAi pRew ptiEpAel a ver iIENEm. yEhAvyew d t aver oAwie. 6 yEhAEv, avewv}i M v}u v}u@mAENEm. yEhAvyew dt a ver oAwie. 7 {A eteAMecyH t iil , pE avere wA mic@. o kArN vuM wAet avere wA mic@. 8 atinA, yEhAEv, avsVM ek Niyi vIekAe. sVM vlkLi avvI}e. tIiA apkwM a v piNye. 9 aEA {A yEhAvyi nM. avene riEA {A sEA xiM. 10 qeRpU sVtVEAew {A pR yM,yEhAEv, nieEAel mil. k niniH drien nI ri. k rini piwiecwtH nI nihA ynAy pAvi n. 11 o sMGM ksAik qe p viAnAElAci. qniH aRiu wAkArYeLi averEAw EcAdY EcAdiM. 12 nlkArY mAEm {A ecyHti@ Z. pE av qEAwti ec@. yEhAEv, {Anhi nk qni nkiyAluM. avErAgM bADicEA {A a ti vYsnic@. d+KM kwiiA {A pvsic@. avEvi Aicti nH qniitAENA kiEtH? 14 avErAwH qeR vYsnM kAuvA {A d+KieR vOM Dric@. aver {AeneR suXeLEAelEyA s EhAdrAerEAelEyA oekti. a mricvenEAel {A kru. avErA w d+KM kwiiA {A kRu vOLNiu. d+KMekAH {A tl nic@ nw. 15 pE {AenA vI}HcviyEA avere prihsic@. av yTA suXLAyiil. qniver aRi ykwiyil. pE avere vlyM ecyHtH mic@. 16 avere prihsiA niAvA kpEyAgic@. av pliRui qEA w EdxYM kwiic@. 17 qeRyjmAnEn, qniH Q drit A nIeynA kiriM. avere nziiA mikyANH. y EhAEv, qeR jIv ricAluM. qeR iye jIvite dxHwriniM ricAluM. siMheLEAelyANv. 18 yEhAEv, mhAsByi {A nie vA}HM. zrAy jnELAewAAyiri EA {A nie vA}HM. 19 qeRz@ ni prihAsM w kyil. FAElAcnkH qeR z@ tIcyAyM ziiewM. 20 qeR z@ yTAi smA DAnimikyl . Q rAjYe
13 5

sIn 35:5-36:7

smADAni vsivetier tik ecAnANv ElAcitH. 21 z@eLnietier ni ecAriy. av Nk pRy, av en pRy,hA! nI ecyHttik { {L@ew kkekAu kiri . 22 yEhAEv, qA sMBvietH tIcyAyM nin kANAnAM. atinA miAtiriEt. qe vi@EpAkEt. 23 yEhAEv, Ne}uEENEm! q eReedvvuM yEhAvymAyvEn, qni Ayi EpArAEwNEm. qni nYAyM pAli c@ tErNEm. 24 qeReedvmAy yEhAEv, nieR nI tiyi qe nYAyM viDiENEm. av ere prihsiAniwyAEt. 25 hA! {AvzYm kii! q H av pRyAniwyAEt. yEhAEv, aven { nziic@! qH av pRyAniwyAEt. 26 qeRz@ m}uvM likyM pukyM ec@emH {AnAzi. qni dritAyEA av hAdic@. tLAeNEA mikcverH av kti! atinAlv nANvuM ap mAnvuM ekAu epAtiyewe. 27 cil qni nvvA #hi . av vLer sEAxmAke! averEA}uM pRy, yEhAv mhtVm vnA! teR dAsAH av vuM mikctH qEA}uM kAMi. 28 yEhAEv, atinA, nieR ney i{A jnELAwpRy.nie {Aen M vA}H. sInM 36 sMviDAyknH. yEhAvye dAsnH. dAvIdinH. 1 o dxHw,{A eedve Byk EyA bmAnikEyA ec@kyil q pRA ayA wt tiec@ kyAyiriM. 2 ayA tEAwte N pRykyA NH. ayA sVM et@k kAil. atinAlyA mAEpimil. 3 ayAew vAk vilek Nk mAM. n ecA pWiA viEvkM ayAAmil. 4 rAiyi ayA teR dxHwtk ElAci. tiyew v}i ayA etrew. ayA tiec@vA sVyM smikyM ec@. 5 yEhAEv, nieR yTAsHEnhM kAziluM yer. nieRvizVsHtt Em GeLA yer. 6 yEhAEv, nieRn tpvte A tM. nieR nIti atYgADsm eA }EmRiytH. yEhAEv, mxY enyM m]geLyM nI sMri . 7 nieR sHEnhi kANYeA viliwietAmil. mxYM dt AM sMrNinAyi nie smIpi .

sIn 36:8-37:34
8

562
pE avew vil@keLAwiyM. av ew vAk avewte XdyiEl iRuM. 16 dxHwAew vliy o eA nltH tAM nlvrANH. 17 qekAeA, dxHwA nzii ewM. pE nlver yEhAv tAi eA_M. 18 niler yEhAv jIvitiluwnILM pripAli. av avkAzM nitYmAyiriM. 19 drit vEA nlv nirAzrA vukyil. piNiyewkAlM vEA n lvH DArALM BNmAyiriM. 20 pE dxHwA yEhAvyew z@ LA. av nziiewkyM ec @M. avew tA}Hvrk vrHqriyM. av pUmAyM tkewM. 21 dxHw EvgM kwM vAukyM oriluM tiric@ekAwAtirikyM ec@. p E nItimA dArmAyi m@vn . 22 nItimA a#hivH eedv ieR vAgHdmi lBi. qAl v zpikyA ec@eti av nziiewM. 23 EyAewnwA Bwen yEhAv s hAyi. yEhAv aven vI}Aet EnA . 24 Bw z@eL miA oAwEA yEhAv aveR eek piwicH vI}Aet EnA. 25 {A ecRumAyi, EAeLni vyAyi. nItimAAer eedvM eekev wiytH {AenAriluM kiil. nIti mAAew ik BNinAyi yAci tH {AenAriluM kiil. 26 nItimA anYH dArmAyi n. aveR ik or#hmA. 27 ti ecAtirikyMnec@kyM ecyHtA ni qEM jIviM. 28 yEhAvnItiey sHEnhi. teR ayAyikeL av shAyiAet ay yHkyil. yEhAveyEA}uM teR a yAyikeL sMriM. pE dxHwer nziikyM ec@M. 29 nItimAAH eedvieR vAgHd milBiM. avrview nitYmAyijIviM. 30 nItimA sdpEdzM n. av eR tImAn qlAvM nYAymAyi riM. 31 yEhAvyew vcn av pWici ri. EnrAymAM evwiH oriluM ayA jIviyil. 32 pE nlver ekAlAnANH dxHwA qEA}uM EnAtH. 33 dxHwAew ekNikLiew nl ver yEhAvoriluM eekevwiykyil. nlver Aer viDiewA eed vM avdikyil. 34 yEhAv pRyec@k. aveR shAyM kAirik.yEhAv nie vi jyiyAM. dxHwAer oAwic@viiH eed vM teR vAgHdmi nin nM.
15

yEhAEv, avH nieRlyilu vyiniH putiy klBi. ni eR nndiyiniH nIyver wii . 9 yEhAEv, jIveR DAr niiniR evw! nieRkAzM { ev LicM pr. 10 yEhAEv, nie stYmAyM aRiy ver w sHEnhiENEm. niEAw vizVsHtrAyvH nk ecENEm. 11 yEhAEv, ahArik qe wA tiriENEm; dxHw qe piwiwAtiri ENEm. 12 avew klRkLi en ErKew eiri,view dxHw kiw. av vI}HewkyM tkewkyM ecyHtiri. averAriluM q}uE yil. sInM 37 dAvIdieR gAnM. 1 dxHwAerH vYAleEw. ti k ec@verecAli asUyeEw. 2 Evgi p}unzi pul@M pc ecwikM EpAelyANH dxHwA. 3 yEhAvyi vizVsikyM n ec @kyM ecyHtA, nI jIvikyM Edz niH opAw kArYLAsVdikyM ec@M. 4 yEhAvey <xiti hAdi . ninEvetlAM av tM. 5 yEhAvey yik. aven vizV sik. ecEtH av ec@M. 6 yEhAv nieRneyyM nItieyyM mYAhHniel sUrYenEAel EzABy tAe. 7 yEhAvyi vizVsikyM av eR shAyM tIikyM ec@k. dxHwAew vijyM kH vixmiE. dxHwAtikLAElAcicu vijyM Enw EA vixmitH. 8 EkApitH! EADikymtH. nin etAykArY ecEiv mnSklA wyAtH. 9 qekAeA, dxHwA nzii ewM. qA yEhAvEyAw shAym EpivH eedvieR vAgHd mi lBiM. 10 ecRiykAlM ekAH dxHwA lA tAM. nI prtiEnAiyAEAluM kANA nAvAviDM av epAyH}iyM! 11 vinItH eedvieR vAgHdmi lBiM. av smADAnM sVdikyM ec@M. 12 dxHwA nlvetier FAElA cn nw. nlvewEner pliRui dxHw EkApM kwii. 13 qA new yjmAn dxHwA erprihsi. ave sMBvi emH av kA. 14 dxHwA vAeLw, vil@lyH . pAve nihAyer av ekA lNM. snS vizVsHter av ekAlNM.

563
znAy o dxHwen {A ki. kM ErAgYvum o mrM EpAelyA yi ayA. 36 pE ayA EpAyi. etruEnAi eyiluM {AnyAeL keiyil. 37 nilM vizVsHtmAyirik. s mADAn kAMikH DArALM pigAmik AM. 38 pE niymlMGk pUmAyM nzi iewM. avew pigAmik Edz niM rewkyM ec@M. 39 nItimAAer yEhAv ri. dri tAEA yEhAvyANv k H. 40 nItimAAer yEhAv shAyikyM rikyM ec@. nlv yEhAv ey yikyM av aver dxHw riniM rikyM ec@.
35 15

sIn 37:35-39:9

sInM 38 asHmrNdiniEl dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAEv, EADEAew qe vim ziEt. EkApEAew qe zii Et. 2 yEhAEv, nIeye mRiEvliciri . nieR auk qiEl Lc@k yRi. 3 nIeye ziic@. qeR zrIrmAek mRivukLANH. {A pApM ecyHt, nIey e ziikyM ecyHt. atinAel eR aikeLlAM Evdni. 4 tik ecyHtti ArnA {A . M omhABArM EpAelyANH. tl yyAnAkAet {A nANM ek@. 5 {AenA vifHFiM ecyHt. EA e}eR N p}unARu. 6 {A niu nmic@. divsM m}uv {A d+KitnAyiri. 7 pnimlM qeR zrIrmAek pIfitmA yiri. 8 qniH oM aBvewAnAkA mRiEviri. qeR Evgiliwi XdyM qe nilviLii. 9 qeRyjmAnEn, qeR {rM nI Ek@. qeR enwvIk niiniH oLieiil. 10 qeRXdyM tkkyANH. qeR k nxHwe@. {A anAvukyANH. 11 qeR ErAgMmlM suXM ay AM qekANA vil. qeR wMbAMg qeRywEvil. 12 z@ qenii. av N kM QhAEpAhM prkyANH. q EA}uM av qei pRu ekAiri . 13 pE o bDirenEAel qniH EkvA k}iyil. o QmenEA el qniH sMsArivAM k}iyil. 14 k pRyete EkA k}iyAvenEAelyA {A. z@ ec@ etAeN vAdic@ et LiyiA qniAvil.

yEhAEv, atinA nIeyetiErA DiENEm. qeR yjmAnnAy eedvEm, nIeyniEvi sMsAriENEm. 16 {AeneiluM pRA z@ qe prihsiM. {A ErAgiyAeN M qeR et@k ziyANet M av pRyM. 17 tik ec@tilu M qeR EmlueH qniRiyAM. qeREvdn q ni mRAnAil. 18 yEhAEv, {A ecyHt tikeLi {A niEAwpRu, qeRpAp Li {A vYsni. 19 qeR z@ ErAgYEAew jIvi . av anvDi NkM pRi ri. 20 z@eLEAw tik ec@. {A nvErAw nkmAM ecyHt. nk ecAEn {A mici@Z. pE av qnietirAyiri. 21 yEhAEv, qe eekevwiyEt! q eReedvEm, qEAwwENEm! 22 EvgMvH qe shAyiENEm! q eReedvEm, qe riENEm! sInM 39 sMviDAyknAy eydTUnH. dAvIdieR o gAnM. 1 {ApRu, {AeneRvAk sU ic@pEyAgiM. qepApM eciA {AeneR nAvien avdi yil. dxH w Aiwyi {A vAywc @ ni M. 2 atinA {AenAM pRyil. nl kArYEpAluM {A pRil! pE {A wt wt vixmic@. 3 {A vLerEkApic@. eti ElA ciEARuM qeREkApM wi. ati nA {A cilpRu. 4 yEhAEv, qniiEA qsMBvi emH qEAwpREyNEm. {Anini q kAlM jIviciriemH qEAw pR EyNEm. qeRjIvitM yTAi q*hsVmAeNH qe aRiyicAluM. *hsVmAeyA jIvitmA yEhAEv, nIeyni nkiytH. niERmAyi ti c@EnAEA qeR *hsVjIvitM o ml. EvgM atYmA EmGM EpAel yANH qlAvewyM jIvitM. oM nitYmAyi jIviil! 6 {ew jIvitM kAwiyiel ti biMbMEpAel. jIvitiluwnILM { sADn EzKriA tew. p E mrNAnrM av A ki@k. 7 yjmAnEn, atinAelnie tI ? nIyAeNeR tI! 8 yEhAEv, {AecyHt tikLi ni M qe ricAluM. dxHwenEAel {A prigNiewvA qe av diEt. 9 {AeneR vAyH Rkyil. {AenA M pRykyil. yEhAEv, ecEnI ecyHt.
5

sIn 39:10-41:6
10

564
yEhAEv, nieR sdHv]ikeL i {A pRy. aArYeLAM {A mnielALiic@ vciil. rEnwA av yEhAvey yiAemH {A nvErAw pRu. mhAsByiniH ni eR vizVsHtteyyM kANYeyM {A mRc@ vcil. 11 yEhAEv, atinA nieR kANYM qiniM oLic@vyHEt! nieR kANYvuM vizVsHttyM qe ri e. 12 qni iluM dxHwA niriri . av qmyH! qeR pAp qe piwiciri. qnivyi niM rewAmAil. qeR tl yielmwikeLAmv. qnieeR eeDrYM nxHwmAyiri. 13 yEhAEv, oAwivH qe ricAluM! yEhAEv, EvgM vH qe shAyicA luM! 14 dxHwA qe vDiA mi kyANH. yEhAEv, aver litM nirA zmAENEm. avH qe mRiEvli NM. av nANMekH oAwiEAke! 15 dxHwA qe prihsi. av pRAyAnAvAet ar vixmi e! 16 pE niEAwwv sEAx A mtimRe. nI ritH avri xHwew. atinAlv qlAyHEA}uM yEhAv vA}Hewe qpRye! 17 yEhAEv, {A evRuemA shAymi lA dri. qe shAyikyM r ikyM ecENEm. qeReedvEm, tAmsmEt! sInM 41 sMviDAyknH. dvIdieR o gAnM. 1 pAveL shAyivnH anvDi a#h lBiM.* dritA EA yEhAv aven riM. 2 yEhAv ayAeL sMrikyM av eR jIven rikyM ec@M. miyi ayA ag]hItnAM. z@ ayA eL nziiA eedvM wyAkyil. 3 ErAgM piwicu kiwilAEA y EhAv ayA zinM. ayA ErAgMpiwiep@ kiwEAM. pE yEhA v ayAeL suKewM. 4 {ApRu, yEhAEv, qEAw k NkAENEm. {A ninetier pApM ecyHt, pEqEAw epARukyM qni nl vkyM ecyHtAluM. 5 qeRz@ qeRicH dxHkArY pRy. av pRykyANH,qEA }ANiyA mricH ayAL@ew oAnzi k? 6 qeANA vv tewyTA iliriH evLivAil. qe iciltRiyA mAmANv vtH. q ivEpAyi apvAd crii .
anvDi ... lBiM aTvA stYmAyM BAgY vAnAvuk (sEAxvA).
10

pE eedvEm, qeR zi avsA niiENEm. nIy niiyieli {A nziiewM. 11 yEhAEv, nItiy jIvitM nyi eteney pWiitinH pApM ec@ver nI zii. cit Ni tiEpAel mxY sHEnhi xHwvsHt nI nzii. aet, new jIvitM epeH atYmA EmGuEpAel. 12 yEhAEv, qeRAn EkAluM! niEAw qeRvilApM EkAluM. q eR knI kAluM. niEAewAM Q jIvitilUew kwEpA o yAi kmAmA {A. qeR m}uv pUvi keryM EpAel ecRieyA kAlE {Aniview jIvi. 13 yEhAEv, qe evRuet viAluM. {A mricH lAetyAtimH hAdEAew jIviA qe avdiE NEm. sInM 40 sMviDAyknH dAvIdieR o gAnM. 1 {A yEhAvey viLikyM av viLiEkkyM ecyHt. qeR vilAp av Ek@. 2 zv}iyiniM yEhAv qe y i. ecLiniR lniM avene yi. avene epAi eywH Rcl nikyM q eR kAluk etAet sUikyM ecyHt. 3 yEhAv qeRvAyi o pugAnM niRc@. qeR eedvienA sHEtA gItM. qni sMBvic kH aEnk eedve rADiM. av yEhAvyi yiM. 4 yEhAvyi yiv yTA i hAdiM. pizAM vYA jeedvM piREk tL@ew shAy inAyi EpAkAvM BAgYvAA. 5 {ew eedvmAy yEhAEv, DArALM atH-t nI ecyHtiri! { Ayi atH-tkrmAy pripAwik nin H. M avyew piknirAnA vil! qAnAkAy aArYeL i {A vIuM vIuM pRyM. 6 yEhAEv, nIyitH qni mnilAi . blikELA DAnYblikELA stY i ninEv. EhAmyAgELA pA pblikELA ninEv. 7 atinA {ApRu, tA qe qwekAk. {AnitA v. pusHt ki qei tAeN}uteiri tH. 8 qeR eedvEm, nieR cHCEpAel vivA {AnA#hi. nieR vcn qniRiyAM. 9 mhAsByiluvErAw {A vijyi eR suvA pRu. sdHvA sMgitH {A oriluM nik yielH yEhAEv, ninRiykyM ec AM.

565
qeRz@ qeRicH etAy kArY piRupiRu. av qnie tier ptikLiwkyANH. av pRy, av qEA et@ecyHt. 8 atinAlANvnH ErAgMvtH. avenA riluM suKewkyiel {A k . 9 qeR cAti qEAewAM Bi c@. {Anven yic@. pE EA avM qnietirAyiri. 10 yEhAEv, atinAelEAw dy kAE NEm. {Aen}uEe, aEA {An tipkrM ecyHekAAM. 11 yEhAEv, z@eLe mRiew Et, aEA, nIyver qnietier ay ciiel {A mnilAM. 12 {A nixHkLnANH. nIeye bl ewkyM ecyHt. nIeye qNI@ niH qeM <xiARAi. 13 yi AEylieR eedvmA yEhA vey sHtik! av qEA}umAyi . qEA}umAyirikyM ec@M. Em, Em!
7 8

sIn 41:7-44:3

yEhAv, aveR yTAsHEnhM niEtYnkwiic A ql A rAiyiluM qniH aveR gAn pAwAnAvuM. qeR jIvi eedvEAwH qni AiAnAkuM. 9 qeRpARyAy eedvEAw {A sM sAric@. {ApRy, yEhAEv, nIey AeNe mRtH? z@vieR <rt mlM {AeninH d+KM aBvi NM? 10 z@ qe irmAyi apmAni kyM qview nieReedvM? nie riA avniniyM viEl? q EcAdic@ekAH mArkmAyi qniAGAt EmlikyM ec@. 11 {AeninANmAM d+KitH ? {AeninANmAM ciADInnA tH? eedvieRshAyM {A kAiri NM. avenvA}HAenniH niyM a vsrM ki@M. avene riM! sInM 43 eedvEm, nieR vizVsHtAyAyik Li ewA orAH. sUzAliyM NymANyA. eedvEm, ayALi niee ricAluM! qe tiErADi kyM {A EnvnAeN etLiyi kyM ecyHtAluM! 2 eedvEm, nIyAeNeR suritA nM! nIeyAeNe eekevwiytH? z @vieR <rtyA {Aenini vYs niNM? 3 eedvEm, nieRkAzvuM stYvuM q ietLiye. nieR kAzvuM stY vuM qe nyiM. av qe nieR vipvtiEl nyiM.nieR lyiEl av qe nyiM. 4 eedvieR yAgpIWiEl {A vM. qe atYDikM sEAxii eedviEl {A vM. eedvEm, q eReedvEm, vINmIi nie {A sHt tiM. 5 {Aenini d+Ki? {Aeni ni ciADInnA? eedvieR shAyinAyi {AkAiriNM. eed ve vA}HA qniiniyM avsrM ki@M. av qeriM!
1

H pustkM 2
sInM 42 sMviDAyknH. EkArhieR wMb i nieA DYAngItM. 1 nIcAlukAyimA dAhi. a EtEpAel, eedvEm, qeR AvH nin Ayi dAhi. 2 qeRAvH jIvi eedvinA yi dAhi. qEA}AeNniH aven kANAnAvuk? 3 z@ qe irmAyi prihsi. avEcAdi,qview nieReedvM? niyM av nie riA vi El? pkluM rAiyM qeR knI yi qeR BNM. anvDiyAy d+KM qniH. 4 lyiel qeR nlkAlM oAi EA qeRXdyM tk+ e {A eedvieR lyiEl nyicu nw {AEnAi. ieR EGAxEvLkLiel sEAx sHEtAgIt {AEnAi. 5 {Aeni vYsniNM? {Aeni ni lcinAkNM? eedvieR shAyi {A kAiriNM. av en sHttiA niyemnivsrM lBi M. avene riM! 6 oA, qeReedvEm, {A vLer d+Kit nANH . atinA EyAAtA}H v ryi niM ehEApvtLiniM mI sApvtiniM {A nie sHm ric@. 7 kwlukEtARuM nieR tirywieyAc {A Ekiri. kwlini tirmAl kvEAel vIuM vIuM qni d ritv. yEhAEv, nieR tirmAl k qni@M vH lyH. nieR tirk qemw.

sInM 44 sMviDAyknH. EkArhieR wMb inieA DYAngItM 1 eedvEm, {niei Ekiri . tewkAl nI ecyHtkArYeL i {ewpUvik pRi@H. p H nIey ecyHtevH av {ELA w pRu. 2 eedvEm, nieR mhAziyA anYj ntyiniM nI Q EdzieR av kAzM piwiecwkyM a { trikyM ecyHt. viEdzikeL nI triNmAi. Q EdzniH nI av er ri. 3 {ew pUvikewvAkLl Q Ed zMpiwiecwtH. avew k kr

sIn 44:4-45:12

566
nIeyARutH? q}uEAluM! { eL qeEmAyi eekevwiyEt! 24 eedvEm, nIeyA {Li nieALitH? {ew EvdnyM dri tM nI mREvA? 25 { ecLiyiEl tiyiweiri . ecLiyi { vyRupU}Hi kiw! 26 eedvEm, q}uEH {eL shAyi cAluM! nieR stYsHEnhM ekAH { eL riENEm! sInM 45 sMviDAyknH. EzAzAnimieR QN i. EkArhieR wMbi nieA DYAngItM. o EmgAnM. 1 rAjAvinAyi {AniArYeL}u EA surpd qeR mni niR y. smnAeyAer}ukAreR Epnyi nieEpAel vAk qeR nAvini v. 2 nI erAM surnA! nelA BAxknA nI. atinA eedvM nie qeEM a#hiM. 3 nieRvA Drik. EtjSeesni kvOM Drik. 4 nI tApvAnAyi kANew! EpA yinyHM nItimAyi jyik. ni eRzmAy vlkrM visHmykrmAy kArY ecA prizIliieiri . 5 nieR mcEyRiy auk z@L@ ew XdyilA}HiRukyM anvDi Eper nI prAjyewkyM nieR z@Em nI rAjAvAkyMec@M. 6 eedvEm, nieR siMhAsnM nitYmA ! nyA nieR rAjkIyecEA. 7 nI ney sHEnhikyM tiey evRukyM ec@. atinA eedvM, nieR eedvM nieR sHEnhitEm rAjAvAyi nie etrew.* 8 nieRvO mrM cnvuM lvM gvuM EpAlu sugtA. d AlMtmAy ekAArLiniM nie rsiiA sMgItM v. 9 nieR mNvAiyew EtA}imA rAj mArimArA. nieRmNvAi nieR vlvz tirIwvuM Dricu ni . 10 qeRpuI, EkAluM. ic@Ek , nin mnilAM. nieR k eLyM nieR pitAvieR wMbe yM mRk. 11 aEA rAjAvH nieR sQrYi sxHwnAM. av nieR yjmAnnA M. atinA avendri. 12 eewRiel DnikA sAn tH nie INiiA miM.
n i e R . . . e t r e w nieR suX iwyi nieREm aBiExkeetlemA }ic@ qM. rAjAA, puErAhit, vAck qiver aBiExkM ecA eedvAlyi sUici o vizixHw eetlmANitH.

Ll aver vijyikLAiytH. nI av ErAewAmAyitinAlANtH . eed vEm, nieRmhAzi {ew pUvi ker ric@. qekAeA nIyv er sHEnhic@! 4 qeR eedvEm, nIyAeNeR rAjAvH. klnyA yAEAbieR jntey vijy iEl nyicAluM. 5 qeR eedvEm, nieR shAyA {L@ewz@eL { rM. ni eR nAmA z@ewEm wi { nwEpAM. 6 qeR vilienyM aukeLyM {A yiil. qeriA qeR vALinAvil. 7 eedvEm, nI {eL QjipHtiniM ric@. {ewz@eL nI nANM ek wi. 8 qlAdinvuM {eedve vA}HM. nieRnAme { qeEM vA }HkyM ec@M! 9 pE,eedvEm, nI {eL eekevwi u. nI {eL nANMekwi. yi nI {ELAewAM vil. 10 z@ {eL piEAwiA nI wyAi. z@ {ewsV kv . 11 aRvi Awkew av yi nI {eL eekevwiu. viEdzi kiwyi nI {eL citRic@. 12 eedvEm, nieR jntey nI evRuet vi@. nI vilEpk EpAlumAyil. 13 ayAew xHwiyi nI {eL prihAsYrAi. av {eL prih sic@. 14 kiwyi { tmAzTk LAyi. sVmAyi orAjYM EpAlumilA v {Ener tlluiciric@. 15 {A nANEwekAu mwe@. pk m}uv {AeneR nANEw kA. 16 qEAw smAnt kAMi qeR z@vieR prihAsLuM apmtikLuM nimiM {A oLiciri. 17 eedvEm, { nie mRiil. q iluM nI aetAe {ELAw ec@. nIymAy krARMgIkriEA}uM { N pRil! 18 eedvEm, { niinikil. nieR mAM { evwiil. 19 qiluM, eedvEm, nI {eL Run rik pA Q lH triNmA i. m]tYuEpAel Q lH nI {eL Epic@. 20 {ew eedvieR nAmM { mREA? anYeedvELAw { A iEcA? l! 21 tIcyAyM eedvinH ArYLRi yAM. new agADrhsYEpAluM avnRiy. 22 eedvEm, qlAdinvuM { ninA yi vDie@ekAiri! aRvuzA lyiEl nyie wkeLEAelyA {. 23 q}uEENEm, qeR yEhAEv!

567
tluekAu vilpiwi@M m EnAhrvumAy EmliyNi rAjmAri sVwiel rMEpAelyAyiriM. 14 mEnAhrvOLNi vDu rAjA vieRywEH nyiew. EtA }imA aveL agmi. 15 sEAxnimgHnrAyi av v. h A dnimgH n rAyi av rAjekAAr i Evzi. 16 rAjAEv, ayHEzxM ayew pu A BriM. EdziluwnILM nIyver BrNADipArAM. 17 nieR nAmM {AenEM simA M. jnM nie nitYmAyivA}HM.
13 3

sIn 45:13-48:11

sInM 46 sMviDAyknH. EkArhH wMbi nieA gAnM. alAEmAtH pEyA gic@ o gAnM. 1 eedvM new ziyew klvRyA . dritkAl nmvni aByM A piAM. 2 atinA miluiyAluM pv t kwlivINAluM nAM Bykyil. 3 kwluk EABiciL@EA}uM pvt luuEA}uM n Byil. 4 eedvieR ngriElH, atYut eedvieR vingriElH hAdM ekAuv o nIrviyH. 5 eedvM ngrilANH, atinA aetAriluM nziiewil. sUErYAd yimuEpAluM shAyi eedv mH. 6 rAxH\ ByviRyHM. yEhAv EAziEA rAjY vI}ukyM mitkkyM ec@. 7 svznAy yEhAv nEAewAm H. yAEAbieReedvM new suri tAnmA. 8 yEhAvyew zmAyv]ik kA k. miyi av yEhAvey kIimA nAi. aveR Byrv] ik kAk. 9 miyielviewym y ni A yEhAvyH k}iyM. BwAew aukeLAwiAM citRiA Mkvc* kiAM avk}iyM. 10 eedvMpRy, yM nik, {A eedvmAeNRiyk! rAxH\i wyi {A sH t tiewM! miyi {A mhtVewM! 11 svznAy yEhAv nEAewAm H. yAEAbieR eedvM new suri tlM. sInM 47 sMviDAyknH, EkArhieR wMb inieA gAnM. 1 svjnEm, eekekA@k. eedvinH hAdArvM m}k! 2 svznAy yEhAv ByrnA . m}uvmiM mhArAjAvANv.
kvc aTvA Etk.

m@ jneL EtAliA av ne shAyic@. rAjYeL av new kAI}ilAi. 4 newrAjYM eedvM nmAyietre w. tAsHEnhic yAEAbinAyi a v atH-t mi etrew. 5 kAhLewyM ekAukewyM r vELAew yEhAv teR siMhAsn i kyRu. 6 eedvi sHEtAM pAwk. sHEtA pAwk. new rAjAvi sHEtAM pAwk. sHEtAM pAwk. 7 m}uv ElAkieRyM rAjAvA eedvM. sHttigIt pAwk. 8 eedvM aveR visiMhAsni liri. m}uv rAxH\eLyM eedvM Bri. 9 rAxH\EntAA ahAmieR eed vieR jntymAyi sELi. m}u v rAxH\ewyM EntAeLlAM eedv iERtA. eedvM avelAM Em lA! sInM 48 EkArwMbinieA sHttigItM. 1 yEhAv mhAnA. new eedv ieR ngri, aveR vi p vti av sHttYhnA. 2 eedvieR vingrM aremA prmAnAvyilA! atH ElAk emAwmver nii! sIEyA pvtmANH eedvieR stYpv tM.* mhAnAyrAjAvieR ngrmA atH. 3 ngriel lLi, eedvM EkAyAyi aRiyew. 4 ori, cilrAjAA sELic@. Q ngrM miA avrAElAcic@. av ngriEl mERi. 5 pE rAjAA kH atH-t e@. averlAM BItipUH oAwiEAyi! 6 aver BItibADic@. av By vi Rc@! 7 eedvEm, zmAeyAki} kA@ ekAHavew pEmArik nItk. 8 aet, nieR kieR kTk { Ek@. pE {LiM ku. { ew eedvieR ngri, svz nAy yEhAvyew ngri. eedvM ngre nitYmAyi zmA! 9 eedvEm, nieR lyi nieR sHEnhM niR kANYei { DYAnic@. 10 eedvEm, nI zsHtnA. miyi elAwM jnM nie vA}H. nIey nlvenH oAErAmRiy. 11 eedvEm, sIEyApvtM sxHwmA . nieR nYAyviDikLi eydyi el ngr ahAdi.
e e d v i e R s t Y p v t M sAEPA ekAwmwi qM. knAnYew kTkLi sAEPApvtilAyi EdvA vsi citH.

sIn 48:12-50:15
12

568
elAEpAluM av ew ekAuEpA il. 18 tniAyie ecyHt nlkArY AyiDnik sVyM aBiniEcAM. m@ vM aArYi aven aBini EcAM. 19 pE av mricH pUvikErAewAM EpAkA smyM vM. pie, avenA riluM pk evM kAkyil. 20 mxYH DnmAkAM, qi@M av mnilAil. m]geLEAel te av mriM. sInM 50 sAPieR gAnLielAH. 1 eedvADieedvmAy yEhAv sMsAri ciri. miyiel skl jneyM dyAsHtmyELALM av viLi. 2 sIEyAni tiLueedvM sQrY i pripU! 3 new eedvMv, av zAnA yirikymil. avmi agHnijV li. av@M o ekAwAH. 4 teRjntyew nYAyviDi kAti nH neweedvM miEyyM kAze yM viLi. 5 eedvMpRy,qeR ayAyikEL, qniiluM wk. qeR rADkEr, vrik. n prsHprM o krARuAi. 6 eedvmA nYAyADip, kAzM a veR neyi pRy. eedvM pRy,qeR jnEm, qe vi! yi AEyjnEm, nieti er{A etLivukA@M. {AnA eedvM, niL@ew eedvM. 8 niew v}ipAwkeLiyM yAg eLiyM {A prAtiewkyil. ni yi AEylukA qM niew EhAm yAg qni n. qM niL v qnit. 9 niew vIiel kALkeL {Aenw yil. niew etA}uiel wkeL {Aenwyil. 10 qniH m]geL vzYmil. m}u v kA@m]gM qERtA. yir Ni pv t Lilu sklm] g M EAE} qERtANH. 11 tpvtiel oAErA pikeL yM {AnRiy. kLiel svcrA crM qERtA. 12 qni vizievi, {A ni ELAw BNM EcAdimAyiil. ElA kvuM atiel svM EAE} qERtA . 13 {A kALkL@ew mAMsM BikyM wieR rM wikyM ec@EmA? 14 mH rADkmAyi pvyHtiM eedvEAewAmAyiritiM tjH {tAv}ipAwmAyi vrik. ni atYu t eedvi Eni@tH smi k. 15 eedvM pRy, dritA EA qe viLik! {A nieL
7

sIEyA @M nwk. ngriEl EnAk. EgApureLk. 13 y mtiluk kAk. sIEyAni el ekAAreL kIik. aw tlmRk nii pRuekAw AM. 14 Q eedvM qeEM new eed vM! avenEM nenyiM! sInM 49 sMviDAyknH. EkArhH wMbi nieA gAnM. 1 rAxH\EL, i. sv nivA sikEL, i. 2 driM DnikmwM qlAvM i . 3 viEvkpUvvuM buiprvumAy cil kArY {A pRyAM. 4 {AsVyM Q kTkEk@. ni, vI NvAyic@ekAH sEzM ni {A evLiewirAM. 5 drit vEA {Aenini ByNM. dxHwA iluM nirH qe wA miEA {A ByEkA rYmil. 6 tewkM sVM teLri em cilk. pE av vi fHFikLA. 7 o mxYsuXiM nieL ri AnAkil.eedvi EkA} ekAwAM niAvil. 8 sVM jIvitM vilyHvAuvA vzYmAy pNM mAkyil. 9 nitYjIviti avkAzM vAA M sVMzrIrM klRyi cIyAet ri AM M pNM tikyil. 10 EnA, mAeryM mbuikeLyM EpAelteyANH jH{AnikM mrik. sVH m@vAyi EpicH av mric@ EpA. 11 klR avH qeEM vstiyA M. ave lM sVmAyAyi AluM kArYmil! 12 mxYH sAkAM. pE av iview sdAkAlM jIviAnAvukyil. m]geLEAelte av mriM. 13 mxYer sMbic@ yTAEBA xM avew BQtik cHCkeL t qecEu q niyiA a vdi qtANH. 14 av evRuM AwkeLEAel. kl RyAyiriM avew etA}uH. mrNmA yiriM avew wy. avew zrI r klRyHi cI}uM. 15 pE eedvMvilekAwH qeR jI vitM vIewM. qe avEnAewAem wEA klRyew ziyiniM a vene riM. 16 sver aArNMekAu mA M ByeEw. vliy mEnAhrBvn ver aArNM ekAumAM Bye Ew. 17 mriEALv ovsHtvuM ew ekA uEpAil. mEnAhrvsHtLi

569
shAyiAM. aEA niee d riAM. 16 dxHwAErAw eedvM pRy, qeR niymeLi ni sMsAri. q eR krARieni ni sMsAri. 17 pie {A tiEA nieLi nA evRutH? {A pRy ni eLinANvgNitH? 18 ni ken kAkyM avEnAw EcrA oAwkyM ec@. vYBicAr pApM ec@vew kiwyiEl ni EpA. 19 ni tiyM NyM pRy. 20 anYer, av sVsEhAdrArAeN iEAluM nieLEA}uM dxi. 21 ni Q tik ecyHti@M {AenA M pRil. atinA, {A nieL EAelyAeN nikti. ni {A zAnAyiriil! niew mKEnA i {A vimziemH {A vLer vYmAyi pRy! 22 ni eedve mRiri. ati nA {A nieL vlic@kIRuMmE mn ilAtA nltH! aen sMBvi cA, M nieL riAnAvil! 23 atinA, ov sHEtAyAgmi cA ayAeLe drikyAyiriM. pE ov EnrAyijIvicA qeR ryew zi {Anv kAieAwM. sInM 51 sMviDAyknH. dAvIdieR gAnLi elAH. btHEzbymAy dAvIdieR pApiEzxM nATA vAck dAvIdieRywEec kAltH. 1 eedvEm, qEAw kNkAENEm. ni eR mhAy sHEnh dymlvuM nieR mhAkANYM ekAuM qeR pApeL lAM wc@kLEyNEm. 2 eedvEm, qeRaprADM wc@ kLEy NEm. qeRpAp k}u kiLEyNEm. qe vIuM nAENEm! 3 {A pApM ecyHti@e sVymRi y. pAp {AenEA}uM kA. 4 ete nI viDicv {A ecyHt. eedvEm, ninetieryA {A pApM ecyHttH. {A et@M nI zriymAeN jnmRiytinA {A @ pRytH. nieR viDik zriyAyvyANH. 5 {A pApilApiRtH. qeR a qe pApi gBM Dric@. 6 eedvEm, {A stYmAyM vizVsHtnA kNemH nI zi. atinA yTA jH{AnM qi niRyHk. 7 QEsAecwi pEyAgic H qe IkriENEm. mienA evM ver qe k}uEkNEm! 8 qe sEAxiic A luM! vIuM sEAxiEtH qeneyeEAw pR AluM. nI tk aik vIuM sxHwmAke! 9 qeR pApLiEl EnAEt! aveylAM mAyHc@kLAluM!
10

sIn 50:16-52:7

eedvEm, qielA XdyM s]xwiENEm! qeRAvien vIuM H zmAENEm! 11 qe tiLyEt! nieR pri AAvien qi niew mAEt! 12 nieR shAyM qe vLer sEA xiic@! qniH hAdM vIuM tEr NEm. qeR Avien ziewk yM nie asriA tARAkyM ecENEm. 13 nieR xHwiyi qen jIviN emH pApikeL {A pWiiAM. aEA} v niiEl mwi vrikyM ec@M. 14 eedvEm, ekAlpAtkieR aprA DiniM qe riENEm. qeR eedvEm, nIyANH qe riv! nI qniec@ nkeLi {A pAwe! 15 qeRyjmAnEn, {AeneR vAy RH nin sHttik pAwM! 16 nI yTAi EhAmyAg #hiil. pie, nin EvA EhAmyAg {AnietinH? 17 vinItAAvANH yEhAvyA#hi bli. eedvEm, vinItvuM smN m EnABAvmmAy XdyEAew v ven nIeyAriluM niExDiyil. 18 eedvEm, dyvAyi sIEyAEnAw n kAiyAluM. eyzElmieR mtiluk punniicAluM. 19 aEA nl blikM EhAmyAg M ninAsVdiAM. aEA jnM ni eR yAgpIWi yAginAyi kAL keL vIuM aiM. sInM 52 sMviDAyknH. qEdAmYnAy EdAEvgH ezQlieRyw ecH dAvIdH ahIEmelieR BvniluH q pREA}e dAvIdieR o DYAngItM. 1 mhAnAy mxYA, nieR sVM pAp eLecAli epAcM pRyetinH? nI wcyAyi eedvinH anixHwM v i. 2 nI buinYmAy ptikLiw. ni eRnAvH mcEyRiy Qri EpAel yA. nI qEA}uM NpRykyM Aer viA mikyM ec@ ! 3 neyA nI tiey sHEnhi. stYM pRytienA NpRyA nI xHwew. 4 nIyM nieR NpRy nAvuM jn e EvdniiAnixHwew. 5 atinA eedvM nie nitYmAyi nzi iM! avnie, o ecwi EvErAew pi}uetwEAel vIini pRiec wM! 6 nl mxY kAkyM eedve ByAM driAMpWikyM ec@M. av nie prihsic@ekAu pRyM, 7 eedve yiA ayAH q eAesMBvic@evEnA. teR sV

sIn 52:8-55:17

570
lM. av aver nziikyM ec @M. 6 eedvEm, {A ninH EsVcHCAN EAew v}ipAwnM. yEhAEv, ni eR nlnAme {A vA}HM. 7 qekAeA, qlA dritLi niM nIeye ric@. qeR z@ EtAliewtH {A ku. sInM 55 sMviDAyknH. vAdYELAwwi pAEw tH. dAvIdieR o DYAngItM. 1 eedvEm, qeR AnEkAluM. kA NYiEviy qeR An avgNiEt. 2 eedvEm, dyvAyi qevicH mRup witAluM. qe vixnAete H {A niEAw pRyAM. 3 qeR z@ qEAw dxHkArY pRu. dxHwA qeREnH EAzic @ . z@ EkApEAew qe mic@. qe tkvA t vM av drit qeREm ekAu v. 4 qeR XdyM qeRyi viRyH kyANH. {A mriA By. 5 {A By viRyH. {A BIxN nAyiri. 6 oA, qniH AvienEAel ciRk Ayiei, {A pREpAyi ak el o vimlM keiEyen. 7 akelykel mmiyiEl {A EpAEyen. EslA 8 {A oAwi reEen. dritew Q ekAwAi niH {A oAwiykE en. 9-10 qeRyjmAnEn, avew Nk virAmmiAluM. Q ngriel klAp vuMEpArAvuM {A kA. rAiyM pkluM ql A aypLiluem EpAel ngri tYM viVMs kvnvuM niRiri. 11 etvukLi niRey tY. jnM qviewyM NyM vnyM nw. 12 z@ qe avEhLikyAyie i {An mEyAew shimAyi . z@eLe mikyAyie i qniH oLiciriAmAyi. 13 pE a nIyANH, qeR shcA ri, qeR shvk, qeR suX H. nIyAeNni dritAtH. 14 lyilUew, atiel tirilUew oic@ nwEA n rhsY pvci. 15 z@eL avicAritmAyimrNM #si eci! mi piLH aver jIvEnAew vi}uieyi! qekAeA, av oEcH BIkrtk sUNM ec@. 16 shAyinAyi {A eedve vi LiM. yEhAv qni mRupwi nk yM ec@M. 17 eevErM kAlM cyM {A H eedvEAwEpiM. qeR l

M NkM te riemANyA ktiytH. 8 pE {A eedvieR lyi vL o pc olivumrM EpAelyANH. eedvieR stYsHEnhi {Aen eM vizVsiM. 9 eedvEm, nI ecyHtkArYLA nie {A qEM vA}HM. nieR BA ew mi {A nieR nAmeRicu sMsAriM. kArNM, atH vLer nltANH! sInM 53 sMviDAyknH. rAgM mhAlAH. dAvIdieR o DYAngItM. 1 eedvmielH o vifHFiEy k. av dxicvM pkyvM nk oM ecAvmANH. 2 sVi ne EnAieAiri eedvmH. eedve tiry viEv kikeL tirykyANv! 3 pE oAErAM eedvi niH akiri. oAErAM dxHwnANH. ovM o nyuM ec@il. l, orA EpAluM! 4 eedvM pRy, dxHwA tIc yAyM stYM aRiyH! pE aver EAw Aiil. BNM k}iA enenEyA aen qeR jne tk A tARAyirikyANH dxHwA. 5 qA dxHwA mu Epwicii lA viDM EpwiiewM! yi AEyli eRz@LANH dxHwA. eedvM a ver tirsHkriciri. atinA eed vieR jnM aver EtAliM. eedvM avew aik citRikyM ec @M. 6 sIEyApvtiniH ov (eed vM) yi AEyli vijyM ekAuve i! eedvM teR jne vAsi ni ekAuvEA yAEAbH hA diM. yi AEy vLer sEAxiM.

sInM 54 sMviDAyknH. vAdYELAwwi pAEw tH. siPY ezQlien smIpicH dAvIdH {ewyAkiwyi oLicirievH { k q pREA}u dAvIdieR o DYAngItM. 1 eedvEm, nieR ziypEyAgicH q e riENEm. qe sVtnA vA nieR mhAzi pEyAgiE NEm. 2 eedvEm, qeRAn EkAluM. {A pRy kArY EkAluM. 3 eedve rADiEpAlumilA apricit qnietirAyiri. zrAy av qe ekAlA mik yANH. 4 EnA, qeReedvM qe shAyi M. qeRyjmAn qepiNyHM. 5 qniH qtirAyiriver qeR eedvMziiM. eedvM qEAw nItipu

571
{AnvEnAwpRyM. avene vikyM ec@M! 18 {AeneR yLiEpArAwi.pE eedvM qe qlAyHEA}uM rikyM suritmAyi qe tiriek ekAuvri kyMecyHt. eedvM qe vi. nitYnAy eedvM qe shAyiM. 19 qeR z@ tew jIvitrIti mAil. av eedve BykEyA dri kEyA l. 20 qeR z@ sVM mieL mi. ecAemE kArY av ec@il. 21 qeR z@ m]dBAxikLANH. av smADAnei sMsAri. pE, av stYi yM ElAcikyA NH. avew vAk eetlMEpAel v}u v}utA. pE, av kiEpA el mRi. 22 nieRvYAltk yEhAvyH n k, av nie pripAliM. nItimA AEtAliewA av oriluM a vdiyil. 23 eedvEm, krARiel nieRBAgmAyi, NyAeryM ekAlyALikeLyM y S pAtikwE klRkLiElycA luM! krARikArM qeR BAgmAyi nii {A yiAM.

sIn 55:18-57:11

luM.nin ecAnAemH qniRi yAM. nI eedvmA! 10 eedvieR vAgHdAni {A aven vA}H. qEAw nwiy vAgHdAni {A yEhAvey vA}H . 11 eedvi yitinA, jn H qEAew ecAnAemti en {A Byil! 12 eedvEm, niEAw {A vizixH w tijH{knwi. av {A niREv@M. nin {AeneR tjH{tAv}ipAwH a iM. 13 qekAeA, nIeye mrN iniM ric@. prAjyewti niH nIeye ric@. atinA, jIvi mxY mAM kANAnAvu kAzi {A eedve rADiM.

sInM 56 sMviDAyknH. der oAmriel AvH q QNi. ePlisHtY aven givc@ piwicEA}u dAvIdieR o surgAnM. 1 eedvEm, jnM qe miciri. atinA qEAw dy kAENEm. aver e wcyAyi oAwic@ekAirikyM qEAEw@mieAirikyMec@ 2 qeR z@eLe irmAyi mi. qAnAkA EpArALikH. 3 {A ByEA qeR yM {A niilic@. 4 {A eedvi yi, ati nA m@veEAew ecAnAvu emtien {A Byil. eedvM q EAwecyHt vAgHdAnAyi {A aven sHtti. 5 qeR z@ qEA}uM qeR vA k vLecAwi. averEA}uM qni etier FAElAcn nw. 6 av oic @ piyiH qe ekAlAem tIEyAew qeR qlA clnM nirIi. 7 eedvEm, av ec@tik mlM aver oAwic@kLyk. viEdzrAxH\ ewEkApinH ryAkA aver dEry yHk. 8 {A mnyAsilAy ninRi yAM. {AenmAM kre nI aRiy . tIcyAyM nIeyeR kIrieR kN sUiciri. 9 atinA, {A shAyinAyi vi LiEA qeR z@eL EtAlicA

sInM 57 sMviDAyknH. nziiEt q QNi. ezQlieR piwiyi niH, hyiniH tA reEA}e dAvIdieR o surgItM. 1 eedvEm, qEAw kNyEkNEm. qeR AvH nie yiti nA kANYvAnAyiAluM. dritM kw EpAveryM {A sMrNi nAyi nieR aw viri. 2 atYutnAy eedvEAw {A A i. eedvM qepUmAyM pri pAlikyM ec@. 3 sViniH avene shAyi kyM rikyM ec@. qe pviver av EtAlikyM ec@. eedvM teR yTAsHEnhM qEAw kA@. 4 qeR jIv apkwilANH. z@ qe epAtiiri. eL yM aukeLyM EpAel mcy pl@ kM vAEpAel mcy nAvum, mxYen ti siMheLEAelyA Nv. 5 eedvEm, sVM mkLilA nI. nieR mhim miey epAtiy. 6 qeRz@ qniAeyA ekNi eyAi. qewA mikyAN v. piwiewvA, qe vI}HA av }ik}ic@. pE avte atiEl vI}uM. 7 pE eedvM qe BmAyi sUiM. avene eeDrYvAnAM. {Anv sHEtAM pAwM. 8 qeRAEv, Nk! vIEN, kir Em, gAnmArMBik! nmH BAte N AM. 9 qeRyEhAEv, qlAvewyM mA ek {A nie vA}H. qlA rAxH\ miwyi niei {A sHEtA gAn pAw. 10 nieRsHEnhM kAziel tEm GeLAM yer! 11 eedvM sVeLAM aDikM sHt

sIn 58:1-60:1

572
qe miA tiwew. yEhA Ev, vH sVyM kAk! 5 svznAy yEhAv nIyA, yi AEylieR eedvM! q}uEH aver ziicAluM! dxHwvkErAwH alM EpAluM dy kAEt. 6 sAyALi pNielkyM oAliyi@ekAH pNielAwM r EtwinwkyM ec@ nAyHeLEA elyANH dxHwA. 7 avew BIxNikM pulBYM EkA luM. av pRy arM <rvcn Ekem EtAEpAluM av il. 8 yEhAEv, aver prihsiENEm. aver apmAnitrAENEm. 9 {A ninsHEtA pAwM. eedv Em, tpvtLiel qeR aByA nmA nI. 10 eedveme sHEnhi, vijyiA avene shAyikyM ec@M. z @eL EtAliA avene shAyi M. 11 eedvEm, aver evRuetekAA EpArA, aeli qeRjnt mREpA EyAM. qeR yjmAnM sMrkmA yvEn, avercitRikyM nieR k A EtAlikyM ecyHtAluM. 12 dxHwA zpikyM Nk pRykyM ec@. avpR kArY mlM aver ziiENEm. sVM ah aver vI}He. 13 nieR EkApA aver pUmA yM nziicAluM! aEA, yi AEyli eedvM BrievH ElAkemAwm jn aRiyM! 14 dxHwA, sAyALi pN iiiriy, oAliyiw nAyH eLEAel v. 15 av hArM EtwM, pE avH BNEmA kiwRA wEmA kiil. 16 pE, ql A BAtiluM nin {A sHttigIt pAwM. nieR sHEn hi {A niM. qekAe A, tpvtLiel qeR aBy AnmA nI. dritAEA qni nieRywEH oAwivrikyM ecAM. 17 nin {AeneR sHttigIt pAwM. qeA pvEtAtLi nI yAeNeR aByAnM. qe sHEnhi eedvmA nI. sInM 60 sMviDAyknH. krARieR lilivH q QNi. dAvIdieR o surgAnM. pWiitiEvi q}utetH. @tA}Hvryi vcH EyAvAbH tiric@vH 12,000 qEdA mYer EtAlicEA}uM arAM nhrAyimiM arAM esbAhiM qtier dAvIdH yM ecyHtEA}uM mt. 1 eedvEm, nI {ELAw EkApiciri . nI {eL nirsikyM tkk

tiev. aveR mhim miey epA tiy. sInM 58 sMviDAyknH. nziiEt q QNi dAvIdieR o surgAnM. 1 nYAyADipAEr, niew viDik nItipUvkLl. nItiEyAew ni o riluM viDiil . 2nieLEA}uM ti ecAnA#hi. ni rAjY wnILM klApmA. 3 jnnM mtte dxHwA et@ ecAnArMBic@. jnnM mtEl NyA rANv. 4 svixeA apkwkrmANH a vew EkApM.* mKpAukeLEAel, av Ekil. stYM EkAnv Ail. 5 mKpAukH pAAiyew sM gItEmA pAEA EkAnAvil. dxHw A avew dxH w ptikA EpAelteyANH. 6 yEhAEv, av siMheLEAelyA . yEhAEv, atinAlvew pl@k tkENEm. 7 o}ukiEA evMEpAel av a tYrAke. v}iyiel kLkEpAel av cviiyryHewe. 8 Q jn, }unIuEA lA etyA ocieR pAwEpAelyAke. pkkAzM oriluM kANA o cA pieyEAel ke jn. 9 awi ki m_EpAel av EvgM nziiewe. 10 sVM dxHv]ikLA dxHwA zi iewEA nItimA sEAxi . z@eLm}uv EtAlic o Bwen EAelyAyirimyA. 11 sMBviEA k pRyM+ nItiy jnH stYi ti PlMki@M. ElAke nYAyviDi ec@ o eedvmH! sInM 59 sMviDAyknH. nziiEt q QNi. dAvIdien ekAlA mi tinH aveR vstiyi nirINM nwA ezQ eL aycEAmtlu dAvIdieR o surgAnM. 1 eedvEm, qe qeRz@Li ni M ricAluM. qEAewtiver EtAliA qe shAyicAluM. 2 tik ec@vriniM qe r icAluM. ekAlyALikLiniM q e ricAluM. 3 EnA, k qniAyikAiri . {AenA pApEmA EmA ecyHtii eliluM qe ekAlA kAirikyA Nv. 4 {AenA et@MecyHtil. pE av
s v i x e A . . . E k A p M qAyBAx yi vAk ekAu o EyAg mANH. EkApM q vAinH vixM, pk qeAe DVniyH.

573
yMecyHt. dyvAyi {eL vIuM pU rAiyAluM. 2 nI miey viRikyM piLk yM ecyHt. {ew ElAkMtk tri NmAkyANH. dyvAyi atien Ri cAluM. 3 nieR jninH nI eRdrit nkiyiri. wiyAwi nwkyM nilvI}ukyM ec@ wiyenEA elyA {. 4 nieR rADkH nI mRiyi nki. niyvH z@LiniM r ewAM. nieR mhAziypEyAgicH { eL ricAluM! qeR AnyH mRu pwi trikyM nI sHEnhiver ri kyM ecyHtAluM! 6 eedvM teR lyi sMsAric@+ ete vLer sEAxii! eedvM pRu, qeRjntymAyi {A Qmi pvyHM. av {A ezEKmM su EAtA}HvryM nM. 7 gielyAdM mneyM qERtAM. q yIM qeR ziErAryAM. eydA qeR rAjkIyecEAlAM. 8 EmAvAbH qeR kAk}ukA pA mAM. EdAM qeR ecrim awimyAM. ePlisHtYer EtAlic@ vij yArvM m}M! 9-10 pE, eedvEm, nI {eL eekevwi iri! nI {ew eesnYEA ewAM EpAkyil! atinA rAeNe ngrieR zidiEl nyi k?EdAmientier yM ecA rA eNe nyik? 11 {ew z@eL EtAliA { eL shAyicAluM! mxYH {eL s hAyiAnAvil! 12 eedvimAEm {eL zrAA nA. eedvimAEm {ew z@ eL EtAliAnA!
5 6

sIn 60:2-62:12

yEhAEv, rAjAvi dIGAyuS n kiyAluM. av nitYmAyi jIvie. 7 avenM eedvEAewAM vsi e. nieR stYsHEnhA aven sMricAluM. 8 nieR nAmM {AenM vA}HM. {A vAgHdAnM ecyHt kArY niEtYn {A niREv@M.

sInM 62 sMviDAyknH. eydTUnH. dAvIdieR gAnLielAH. 1 qniH qte sMBvicAluM, eed vM qe riM kAH qeRM mEyAew rikyANH. qeR r avnini mAM v. 2 qniH anvDi z@AEyAM, pE eedvmAeNeREkA. eedvM q e ri. atYutpvtiel qeR suritAnmA eedvM. mhA eesnYiEpAluM qe EtAliAnA vil. 3 qkAlM nieLe miM? ec riy mtiluEpAel, vI}ARAy EvliEpA el, oeyA ni. 4 qeR ADAnYe kNAAet q e nziiA mikyANv. atv er sEAxii. qienEA? q ei NpRyti. prsYmAyi q ei av nl pRykyM rhsY mAyi zpikyM ec@. 5 qeR Em, eedvM qe riM ver mEyAew kAirik! eedvmA eNeR ktI. eedvmANH qeR EkA. eedvM qe ri. tpvti qeR sur itAnmANv. 7 qeR EtjSM vijyvuM eedvi niv. avnAeNeR zidM. eedvmAeNeR surAlM. 8 jnEm, qEA}uM eedvi yi k! niew zHneLlAM eedvEAw pRyk. eedvmA new aByAnM. 9 mxYH vAsHtvi shAyiA nAvil. ryHAyi niH avri yiAmAvil. eedvvumAyi tic@ EnAEA av evRuemA nizVAsM EpAel niArM! 10 blMekAeM tieywA ninH yTAi nieR ziyi yi AemH kttH. EmAxNMekAH qM EnwAemkttH. nI DniknAyA ni eR sH nie riemM kt tH. niH yTAi vizVsiA vu oeH eedvM pRy ({An ti vizVsikyM ec@)+ zi eedviniM v! 12 qeR yjmAnEn, niERtH stYsH EnhM.oveR v]isricH nI s AnEmA ziEyA n.
11 6

sInM 61 sMviDAyknH. tivAdYELAew pAEwtH. dAvIdieR gAnLi elAH. 1 eedvEm, qeR AnAgAnM Ek AluM. qeR An EkAluM. 2 {AenvieweyAeyAyiAluM, {A qmAM dblnAyiAluM, {A nieshAyinAyi viLiM! atYu tmAysuritlEH qe ekA uEpAyAluM. 3 nIyAeNeR suritAnM! z@ LiniH qe sMri ziEgA purM nIyA. nieR wAri qeM vsiA {AnA#hi. nin sMriA nA oriweniH oLiciriNM. 5 eedvEm, niEAw qeR Enck nI Ek@. pe, nieR rADk etlAM
4

sIn 63:1-65:10

574
pE eedviM teR auk qAM! avrRiyMmute dxHw m RiEv. 8 dxHwA m@vH EdAxM ecAnA ElAci. qA avew ptik tkA eedvinAM. EdAx avte sMBviA wyAkyM ec@M. aEA aver kAv a tH-tMekAH avew En tlluM. 9 eedvM ecyHtiritH jnM kAM. aveni av m@vErAw pRyM. aEA av eedvei wt pWi M. aven ByAM driAM av pWiM. 10 yEhAvey <xiti nl m xY sEAxi. av eedvilA yi. aEA vizVsHtrAy jn sMBvicete kAkyM yEhAv ey vA}HkyM ec@M. sInM 65 sMviDAyknH. dAvIdieR sHttigItLielAH. 1 sIEyAniel eedvEm, nie {A vA}H. niEAw ecyHt Enck {A niviM. 2 nI ecyHtiri v]ikeLi { pRy. nI {ew Ank Ek. niiEl v oAErA ewyM An nI Ek. 3 {ew pAp { tAA vutiluM aDikmAEA nI pAp epARukyM qwmA@kyM ec @. 4 eedvEm, nieRjne nI etrew . nieR lyivH nie rADiA nI {eL etrew. { vLer sxHwmANH! nieR l yi, vilH {H qlA atH-tvsHtmH. 5 eedvEm, nI {eL ri. nlv niEAwAikyM nI av mRu pwi nkyM ec@. avAyi nI atH-ttY ec@. ElAkemu m svjnvuM nii yi. 6 eedvM teRziyA pvt s] xHwic@. aveR ziey nAM nm iluM kA. 7 alyiL smeL eedvM zA mAi. miyi mxY mhAsm eLyM av s]xHwic@. 8 nieR atH-ttYLi miyiel um mxY atH-tM Ru. sUErYAd yvuM asHtmnvuM ne atYDikM hA dii! 9 nI miey pripAli. nI atien nnyHkyM aview qlAM vLkyM ec@. eedvEm, nI avikeL niR yHkyM viLkvLkyM ec@. 10 }utnilLi nI m}epi. jlM ekAu nI vylukeL nnyH. m}
a v . . . E t w k y A N H zriyAy pti {H q pRH dxic ptik EtwkyANv.
7

sInM 63 dAvIdieR gAnLielAH. av eydAmmiyilAyi kAlH q}utetH. 1 eedvEm, nIyA qeR eedvM. ni e {A vLeryDikM EtwkyM ec@ . qeRmnSM zrIrvuM ninAyi dA hi. vruNiy mi jlinAyi dAhiEAel. 2 nie {A nieR lyi ki . nieRziyM mhimyM {A k iri. 3 nieR sHEnhM jIvenA vizixHwM. qeR aDr nie vA}H. 4 aet, qeR jIviti {A nie vA}HM. nieR nAmilu An yi {A qeR eekky. 5 mikcBNM k}icEpAel {A sM t]ptnAM. ni ukELAew q H eR vAy nie vA}HM. 6 kiwyi kiwEA {A nie sHmriM. pAtirAiyi {A nie DYAniM. 7 stYi nIeye shAyic @ ! nIeye sMric t i {A s xHw! 8 qeR AvH niEAewAi ni . nIeyeR eekpiwikyM ec@. 9 qe ekAlA mikyA cil. pE av nziiewM. av t ew klRkLilAM. 10 av vAkiryAM. avew zv kA@nAyH tiM. 11 qA, rAjAvH teR eedvi hAdiM. aven asriAemANyi v aven sHttikyM ec@M. q ekAeA, NyAer m}uvM av EtAlic@. sInM 64 sMviDAyknH. dAvIdieR gAn LielAH. 1 eedvEm, qevicAluM. z@ qe BIxNiewi. qeR jIven avni ni ricAluM! 2 z@ew rhsYptikLiniH q e sMricAluM. dxHwAriniM qe oLiicAluM. 3 av qei vLer dxic@ pR u. avew nAvuk mcEyRiy vA EpAelyM avew kyHEpRiyvAk auk EpAelymA. 4 anrM epeH, ByemA@milAet* a v tew oLisEtLiniM o qLiy vizVsHtEner aukqyHt. 5 et@ecA av prsHprM Erii . ekNikeLAtieni av sMsAri. av tipRy, ek Nik M kANil! 6 av ekNik oLiic@ vciri . avavew reyEtwkyANH.* (mxY vLer sUzAlikLAkAM. av eR cikLRiyk vixmmANH.)
B y e m A @ m i l A e t mhtVmil A et drvilAet qEA pRyAM. qEA

575
ekAu nI nilM m]dvAkyM ati nI eetk vLkyM ec@. 11 nelA viLvuekAH puv/rM rMBiA nI wyA. rT nI viL vukekAu niRyH. 12 mmikM kM pul@ekAu mw eiri. 13 puEmwk wkeLeAu niRy . tA}Hvr DAnYM ekAu niRu. qlA vM hAdM ekAH pAwkyM vi LikyM ec@. sInM 66 sMviDAyknH. o sHttigItM. 1 miyiluveylAM hAdM ekAu eedvEAwH viLi! 2 aveR mhtVm nAme vA}Hk! sHEtAekAH aven drik! 3 aveR v]ik q atH-tkr emH avEnAw pRyk! eedvEm, nieR zi ativizixHwM te! nieR z@ nie nmsHkri. av nie By ew! 4 m}uv ElAkvuM nie rADie. oAErAM nieR nAme vA}HiA we. eedvieR v]ik kAk! a ArY ne atH-tew. 6 sme eedvM mmiyAi. av eRsxHwjnM ndi mRic@ kw.* 7 teR mhAziekAH eedvM ElAk e Bri. qAwm jne eedvM nirIi. aventier klApM A mAvil. 8 jnEm, new eedve vA}Hk. a veR sHEtA ci pAwk. 9 eedvM nm jIvt. av ne sMrikyM ec@. 10 agHniyi iecyHetw evi EpAel av ne prIic@. 11 eedvEm, { ekNiyilkewA nIyvdic@. {Em nIvliy BA rM kyivc@. 12 z@ {Em nw EpA kA nI avdic@. {eL nItIyiluM eviluM vlici}c@. pE nI { eL suritAn ekAuv. 13-14 atinA nieR lyiEl {A blik ekAuvM. {A drit i epEA nieR shAyMEtwi. nin {A pl EnckM En. EA {A Enck pAli. 15 nin {A pApblikLi. DUpELAwew NAwkeLyM nin {AniM. kALkeLyM EkAlAwkeL yM {Ani. 16 eedve rADivEr, vrik, eedvM qEAw ecyHtkArY {A pRyAM. 17 {A avEnAwAic@. aven {A sHttic@.
ndi mRic@kw EyAvEyAewAM EyAA ndiyilAyi tH. EyA. 3+14-17.
5 18

sIn 65:11-68:7

qeR XdyM mAyitinA q eR yjmAn qe vic@. 19 eedvM qe ic@. eedvM qeR An Ek@. 20 eedvM vA}Hewe! eedvM qi niklAet qeR AnEk@. eedvM teR sHEnhM qEAwkAi! sInM 67 sMviDAyknH. vAdYELAew pAEwtH. o sHttigItM. 1 eedvEm, qEAw kNkA@kyM a #hikyM ecyHtAluM. dyvAyi { eL sVIkricAluM. 2 eedvEm, miyiel skl mxYM ni ei pWiemH {AnAzi.nI j ne qen rievH qlA rA xH\M kANe. 3 eedvEm, jnM niesHttie. jnM m}uv niesHttie. 4 qlA rAxH\M nicAhAdie! qeA nI nItiEyAew nYAyviDi nw. qlA rAjYeyM nI Brik yM ec@. 5 eedvEm, jnM nie sHttie! m}u vjntyM nie sHttie. 6 eedvEm, {eweedvEm, {eL a #hicAluM. {ewmi { n l viLvunke. 7 eedvM ne a#hie. miyiel skl jnvuM nie BykyM dri kyM ece.

sInM 68 sMviDAyknH. dAvIdieR sHttigItLielAH. 1 eedvEm, q}uEH nieR z@eL citRiENEm. aveR z@ m}uv avniniH oAwiEAke. 2 pukkAi pREpAEAelnieR z@ citRiewe. arH tIyi kiEAEAel nieR z@ nziiewe. 3 pE nlv hAdi. nlvH eedvEAewAM sEAx kAlM. nlv sVyM sVdikyM sxHwrAvukyM ece! 4 eedvi pAwk. aveR nAmi sHttipAwk. eedvi v}ieyA k. mmiyilUew av teR rTEmAwi . aveR nAmM yAhH qA. aveR nAme vA}Hk! 5 aveR vilyi, eedvM a nAT pitAvienEAel. viDvkeL av pripAli. 6 kAkikH av vstin. teRjntey av twvRyini EmA cii. av vLer sxHw. pE eedvientirAyv jnvAsmilA, epA_ mmiyie vsiM. 7 eedvEm, nieR jntey nI QjipHti niM EmAciic@. nI mmiyilUew mERukyM

sIn 68:8-69:6
8

576
vuM. atA esbUlUeRyM nPHtAliy ewyM EntA. 28 eedvEm, nieRzi { kANic@tAluM! {Ayi nI pu pEyAgiczi {eL kANicAluM. 29 rAjAA tew DnM ninAyi eyzElmi nieR miriEl ekA uvM. 30 nieR vwiypEyAgic H m] g eL nieR cHCyHsricH i IAluM. rAxH\Liel kALkeL yM peLyM nie asriicA luM. rAxH\eL nI yi EtAli c@. ni aver nin evi ekAuv vrAENEm. 31 aver QjipHtiniM DnM ekAu vvrAENEm. eedvEm, qEtYApY AereAH avewDnM nin ekAu vrIicAluM. 32 miyiel rAjAAEr, eedve sHttik! new yjmAnnH sHttigIt pAwk! 33 eedvEAw pAwk! purAtnAkAz LilUew av teR rTEmAwic@ EpA . aveR zsVri kAEtA k! 34 niew EdvAerAM k nA eedvM. yi AEylieR eedvM t eR jne zrA. 35 eedvM teR lyi atH-tmA . yi AEylieReedvM teR jnt yH kM ziyM n. eedvM vA}Hewe!

mi viRekA_kyM ecyHt.eedvM, yi AEylieR eedvM sInAyimlyiEl vEA kAzM kyM ecyHt. 9 INici nile vIuM zmA A eedvEm, nI m}ey ayc@. 10 nieRm]g miyiEl tiric@ v. eedvEm, aviwe pAvevH nI anvDi nk ecyHt. 11 eedvMkln nkyM aEnk sdV mAnM simAA EpAvukyM ec yHt. 12 krAy rAjAAew Esnk oAwiEAyi! BwA yiniM ekA uv vsHt vImA pvyHM. vIi tiyv sV pvyHM. 13 eviyi epAti AviciR k avki@M. sVMekAu tiL u ciRk av ki@M. 14 sEmApvti, z@rAjAA er eedvMcitRic@. ep@ muEpAel yAyi av. 15 anvDi ekAwmwik o mhAp vtmA bAzA. 16 bAzApvtEm, nIeyinHtAe} sI EyApvte EnA? eedvM pv t e (sIEyA) sH E nhi. qeEM vsiA yEhAv etr ewtH pvtmANH. 17 yEhAv visIEyApv t i Elv. aveR pii teR dz lNi Etk. 18 twvukAew sMGeL nyicH te niExDicveewyvriniH v }ipAwsVIkriA av tpvt iElkyRi. yAhH q eedvM aview vsivA kyRiEAyi. 19 yEhAv vA}Hewe! qlA divs vuM BArM tAA av ne shAyi . eedvM ne ri! 20 av new eedvmA. neL ri eedvmA av. new eedvmA yEhAv ne mrNi niM ri. 21 teR z@eL tA EtAlic@evH eedvM kAiM. tnietier EpArAwiy ver eedvM ziiM. 22 qeR yjmAn pRu,z@vien bAzAniniM {A tiric@ ekAuv M. z@vien {A pwiARuni ekA uvM. 23 atinA nivew rilU ew nwAM. niew nAyHH avew rM niwiAM. 24 EnA, eedvM vijyAEGAxM nyi ! EnA, qeR vieedvM, qeR rAjAvH vijyAEGAxM nyi! 25 gAyk vuM mE v, piA el sMgItjH{M avew uM tumI @ epikM. 26 sELnlH eedvesHtti k! yi AEyjnEm, yEhAvey sHtti k! 27 atA ecRiyebnYAmI aver nyi . atA, vizixHwmAy eydAwMb

sInM 69 sMviDAyknH. lili q QNi. dAvIdieR gAn LielAH. 1 eedvEm, qeRqlA dritLi ni M qe ricAluM! evM qeR tHmAEvALM yiri. 2 kyRiniA oriwvumil. {A ecLi yiEl miA}H EpA. ev ieR }ilA {A. tirk qni @M vlyH. {A o}ukiEAkA RAyiri. 3 nieR shAyinAyi viLic@ {A INi. qeR etA epALiykyA NH. qeR nyn mRiyMver nieR shAyvuM kAkA {A ni. 4 qeR tlyiel mwikeLA z@ eniH. av akArNmAyi qe evRu. qe nziiA av vL er mi. z@eLei NpR y. {AEmAxHwAvAeNv N pR u. qiv, {A EmAxHwiA sAD nH qeeAu vil ekAwic@. 5 eedvEm, {A o et@M ecyHtiiel ninRiyAM. qeR pAp qni nii niH oLiiAnAvil. 6 qeR yjmAnEn, svznAy y EhAEv, nieRB qeecAli nANM ekwA wyAEt. yi AEylieR

577
eedvEm, nieRrADk {A mlM ap mAnitrAkEt. 7 qeRmKM nANEwekAu mwei ri. ninEvi {An vhi. 8 qeR sEhAdrA qe orprici tenEAel k. qeR ayew puA qe o viEdzieyEAel k. 9 nieR lyEAw qeR tIxHN tmlM {A nziie@. nie prih sivriniM qnipmAnmA . 10 {A krykyM pvsikyM ec @tinA avere prihsi. 11 d+KsUckmAyi {A p vO mNiy, k qei tmAzk pRykyM ec@. 12 averei epAl sM gi. mdYpA qei pA@A . 13 yEhAEv, tAeNni niEAw An+ nIeye sVIkriNM! eed vEm, nIeyEAw sHEnhEAew mRupwi pRAluM. qe ritinH nie yiAemH {AnRiy. 14 qe ecLiyi niyiyAluM. {A ecLiyilAu EpAkA wyA Et. qe evRuvriniM qe ricAluM. Q }m evi ni M qe ricAluM. 15 tirmAlk qe o}uieAu EpA kAtirie. agADt qe vi}uAti rie. klR qeREm vAyH awyHA tirie. 16 yEhAEv, nieR sH E nhM nl t H . nieR pUmAy sHEnhEAew qni rmLiyAluM. nieR pUdyEyA ew qiEl tiriH qericAluM! 17 nieR dAsniniM tiriyEt. {A dritilANH! EvgM qe shA yicAluM! 18 qeR mnien riA vAluM. z@LiniH qe ricAluM. 19 qeR nANEw ninRiyAM. qeR z@eLe apmAnic ninRiyAM. Q tik averEAw ec@ nI ktANH. 20 nANEwnimiM {A tke@! {A nANEwekAu mriARAyi. {A shtApinAyi kA, pE oM kiiyil. zVsiiAnAeriluM v eiel {AnAzic@. pE M v il. 21 averni BNi pkrM vix mAttH. vIi pkrM averni vinAgiri t. 22 avew Emzk BNMekAu niR i. avliy smADAnsdYyAyi avEwtH. sdYk aver tk iei q {AnAzi. 23 av arAvukyM avew puRM INitmAvukyM ecyHeti. 24 nieREkApM m}uvM avrBvi e.
25

sIn 69:7-71:1

avew vstikeL nYmAiyAluM. aviewyAM vsiAniwyAEt. 26 av ziiewe. aEA}v oAwi epAyHeA_M. aEA}v sMsA riA EvdnkM mRivukmAM. 27 avew tikH aver ziicA luM. nieR nyew vliM av kANic@ekAwEt. 28 jIveR pusHtkiniM av ew Epk mAyHc@kLAluM. pusHtk i avewEpk nlvErAewAM EcEt. 29 {A EvdnyiluM d+KilumA. eedvEm, qe yiyAluM, qe r icAluM! 30 eedvieRnAmM {A sHttiyAyi pAwAM. tjH{tAgAnvumAyi {Anven vA}HM. eedve sxHwnAM! v}ipA wAyi o kALeyekAH m}uvM bliyA yi ntiluM vizixHwmAyirimitH. 32 qLiyvrAy jnEL, ni eedvA rADnyH v. etlAmRiyEA ni sEAxiM. 33 pAve nihAyer yEhAvvi . yEhAv EA}uM twvukAer sHEn hi. 34 sVEm, miEy, eedve vA}Hk! smEm, atilu sklEm, eedve vA}Hk! 35 yEhAv sIEyAen riM. eyd yiel ngr yEhAv punniiM. lieR wm aviewvIuM v siM! 36 teR dAsAew pigAmikH lM vIuM lBiM. aveR nAme sHEnhi jn aview vsiM. sInM 70 sMviDAyknH. EzYM+ jneL oAiiA shAyiu dAvIdieR gAnLielAH. 1 eedvEm, qericAluM! eedvEm, EvgmAke, qe shAyicAluM! 2 jnM qeekAlA mi. aver nirAzrAENEm! aver apmAnitrA ENEm! qEAw tiecA #hi jn nANic@EpAke. 3 qe prihsic jnH ahi ki@kyM av nANEwBvi kyM ece. 4 nie rADiv vLer sEA xie. nieRshAyM ekAti jn H niesdA sHttiA k}iye. 5 {AenA pAvM nihAy. eedvEm, EvgmAke! vH qe ric A luM! eedvEm, nin mAEm qe riA nA. aDikM eevkAtiriENEm! sInM 71 yEhAEv, {A nii yi, atinA {AenAriluM nirAzitnA kil.
1 31

sIn 71:2-72:12
2

578
nIeye rikyM mriAet kAk yMecyHt. {Aen }iEl mi ey kNAAet nIeye drit Li zniM yi. 21 meAM vliykArY ecA qe shAyicAluM. qewM zVsiicAluM. 22 nie sHttiA {A vIN vAyi kyM ec@M. qeReedvEm, nI yiven {A pAwM. qeR kiri {A yi AEylieR vi nAyvnH gAn pAwM. 23 qeRANen nI ric@. qeR AN hAdiM. qeR ukekA H {A sHttigIt pAwM. 24 qeR nAvH qlAyHEA}uM nieR n eyi pAukpAwM. qe vDiN emv nANM ekwkyM apmAnit rAvukyM ec@M.

nieR nyA nIeye riM. nIeye riM. qe vicAluM. qe ricAluM. 3 qniByinAyi oAwiec l A vu BvnmAyiriENEm. qeR EkAyAEk NEm, nIeyeR pARyA. qeR aB yAnM. atinA, qe riA kln nkiyAluM. 4 qeR eedvEm, dxHwriniH qe ricAluM. UrArAy dxHwAriniH qe ricAluM. 5 qeR yjmAnEn, nIyAeNeR tI . bAlYM mt {A nii yic@. 6 gBMmt {A nieR sMrNyi lAyi. qeRayew dri ni Mqe qwv nIyA. {Aen EA}uM nie sHtiM. 7 nIyAeNeR kieR RviwM. a tinA {A m@veA mAt]kyAyi ri. 8 {AenEA}uM nieR atH-tv]i keLi pAwieAirikyANH. 9 v]nAytieR EprimAM qe ev Ruet qRiukLyEt. zi nxHwew EA qe eekevwiyEt. 10 z@ qnietier ptik sUNM ecyHt. av owi qe ekAluvAnAElAcic@. 11 z@pRu, ecH aven piwi k! eedvM aven eekevwiu. av en M rikymil. 12 eedvEm, qe eekevwiyEt! Ev gM, vH qe ricAluM! 13 qeR z@eL EtAlicAluM! aver pUmAyM nziiENEm! qe pIfi iA mikyANv. nANEwM nA zvuM jntyHAke. 14 aEA {AenlAyHEA}uM nii yiM. nie {A wt wt sHttikyM ec@M. 15 nIey nyven {A jn e aRiyiM. nI qe rickAl eLi {A pRyM. aen sMBvictH qm tvNkLANH. 16 qeR yjmAnnAy yEhAEv, nieR vliei {A sMgiM. nieR neyyM nieyMpi mAEm {A sMsAri. 17 eedvEm, {AenA ekAc@iyAyi EA mt nIeye pWiic@. E ver nieR atH - tv] ikeLi {A jnEAw pRi@mH! 18 EA qeR mwinrc@ {A v] nAyiri. pE eedvEm, nIeye eekevwiykyielH qniRiyAM. oA ErA putlmReyyM nieR ziey yM mAhAYeyMpi {A pWiiM. 19 eedvEm, akelkAziM mk Li nieR n qM. eedvEm, nie EAel o eedvmil. nI atH-t vic@. 20 qni nI dritM ddinL@M ekAuv. pE av oAErAiniM

sInM 72 zElAEmAnH. 1 eedvEm, nieEAel nItimAnAkA rAjAvien shAyiENEm. nieR n eypWiA rAjAvieR puen shA yiENEm. 2 nieR jntey nItiEyAew viDiA rAjAvien shAyicAluM. nieR pAv ejntyHEvi nYAymAy tImAn eLwA aven shAyicAluM. 3 miyiluwnILM smADAnvuM nItiym Ake. 4 rAjAvH driErAw nItimAnAyirie. nihAyer av shAyie. aver awicmver av ziie. 5 sUrY tiLuEvALvuM c kAz AyiriEvALvuM jnMrAjAvien By kyM drikyM ece. jnM av en qeM BykyM drikyM ece. vylukLi ep@ m}EpAelyM mi yi vI}u m}iEpAelymAyiri A rAjAvien shAyicAluM. 7 av rAjAvAyiriEA npU lye.ckAlMsmADAnMpulre 8 smMmt smMveryM yIsu ndimt miyiel vidrl ver yM aveR rAjYM vYApie. 9 mmiyi vsiverlAM aveR mi nmsHkrie. aveR z@eL lAM avew mKM pU}iyi nicH av mi nmie. 10 tzIzielyM vidrEdzLielyM j n av sAn ekAuvre. ezbyielyM esbyielyM rAjA A av kMekAwe. 11 qlA rAjAAM new rAjAvi mi nmsHkrie. qlA rAjYM aven Esvie. 12 nihAyer newrAjAvH shAyi . new rAjAvH pAveL, nihA yer ri.
6

579
pAve nihAy aven yi . rAjAvH avew jIv nilni . 14 teL pIfiiA midxHw AriniM rAjAvH aver ri. avew jIv rAjAvi vLer DAnmA . 15 rAjAvH nINAvA}e! ezbyi ni Hav sVM sVIkrie. qlAyH EA}uM rAjAvinAyi Aik. av en qM a#hik. vyluk sm]mAyi DAnYmAe. k viLvuekAu mwewe. vylu k elbAEnAenEAel vLRutAk e. vyli pul@niRu mwEAel ngr jneLeAH niRye. 17 rAjAvH qeM sinAke. sU rY tiLukAlM jnM aven sHmri e. jnM avnA a#hiewe. averlAM avenyM a#hie. 18 yEhAvyAy eedve, yi AEyli eR eedve vA}Hk! eedvimA Em arM atH-ttY ecAnAvU. 19 aveR EtjA nAmM qeM vA}Hk! aveR EtjH ElAkemuM niRye! Em, Em! 20 yiAyiyew punAy dAvIdieR Ank smApi.
16 13 10

sIn 72:13-73:28

H pustkM 3
sInM 73 sAPieR sHEtAM. 1 eedvM yi AEylinH stYmAyM nl vnANH. XdyH eedvM nlv. 2 {A tAuv}uti vI}ukyM pApM ecyHt wukyM ecyHt. 3 dxHwArAy mxY vijyikLA {Aku. ahArikELAw {A a sUyAluvAyi. 4 av ErAgYvAArANH. nilnili nAyi av kxHweEwtil.* 5 ahArik neEAel yAtn aBvimil . av m@ver EAel dritmil. 6 atinAlv vLer ahArikM evRuAvmA. av Dri BrNM pkiERiy vOM EpAel vYmANtH. 7 kAetiluMavixHweA avr eekvzewM. av EtAi yEpAel viM. 8 av anYeri <rvuM dxHwvumAy kArYpRy. av ahArikM kWinXdymANH. m@ver averEA }uM BIxNiew. 9 t EdvArAeNANH ahA rikktH! tLA miyew BrNA DipAerH av k.
H nilnilinAyi ... kxweEwtil av tL@ew mrNEAw yAetA kwAwmil qM.

atinA, eedvieR BA av riElwkyM av pRy v ikyM ec@. 11 dxHwA pRy, neLA ec@etH eedvM aRiyil. atYu tnAy eedvM aRiyil! 12 ahArik dxHwArA. p E avDnikM wt DnikrA vmANH. 13 atinA pie {AenieneR XdyM mANM? {AenieneR eekk v]iyANM? 14 eedvEm, pkm}uv {A yAtny Bvi. qM BAti nIeye ziikyM ec@. 15 eedvEm, ArYeLi m@vErA wpRyA {AnA#hi. pE nieR jntey {A vikyAM aetH {AnRiy. 16 ArY mnilAA {A vLer mic@. qiluM nieR lyi El EpAMver 17 aetAe qni d#hmAyi. aArY mnilAA qniH vLer yAsmAyi. {A eedvieR lyiElEpAvukyM aEAe}nie lAM mnilAvukyM ecyHt. 18 eedvEm, aver nI stYi apk wAvyi iyiri. avH vI nziA qmANH. 19 niBAgYM epevrAM. aEA ahArik nziiew kyM ec@M. mhApAtkiryAyi av ekAl ewM. yEhAEv, NeNIEA mR EpA sVpHnMEpAelyAvuM av. { ew sVpHnLiel jIvikeLEAel nI aver atYrAM. 21-22 {AenA vivrMekvM ajH { mANH. DnikrAy dxHwAeri {A ci ic@. qeR mnSklukyM ec yHt. eedvEm, {A mnSkliyvM niEAw EkApicvmAyi! vivrM ek ajH{nAy m]geEAel {A ep mARi. 23 vzYmetlAM qniH! {Aen EA}uM niEAewAmANH, eedvEm, nIey eR eekpiwic@. 24 eedvEm, nIeye nyikyM nl pEdzM trikyMec@. piIwH nIey e mhtViElnyiM. 25 eedvEm, sVi qni nIyH. niEAewAmAyiriEA miyiel qANH qniEvtH? 26 qeRmnSM zrIrvuM nziieE AM, pE {A sHEnhi pAR qni H. eedvM qeEM qeR aMz mA! 27 eedvEm, nie vi@EpAv nzi M. niEAw vizVsHtrlAver nI nziiM. 28 qeRkArYmAke, {A eedvi Elviri! qniH atAnl
20

sIn 74:1-76:2

580
nieR mAwAvien kA@m]g piwi AnvdiEt! nieR pAvM jntey qeEM mREt. 20 new krARieni oAAluM! Q Edze oAErA yiwLiluM amM niRiri. 21 eedvEm, nieRjnt apmAnie @. avriniyM pIfiiewAnvdi Et. nieRpAvM nihAyjnt ni e sHtti. 22 eedvEm, q}uE@ EpArAwiyAluM! vifHFik nie evl@viLictH oAi cAluM. 23 nieR z@ew EAz mR AtiriENEm. av vIuMvIuM ni e aDiEpiciri. sInM 75 sMviDAyknH. nziiEt q QNi sAPieR sHEtAgAnLielAH. 1 eedvEm, { nievA}H! { nievA}H. nI awH, jnM nieR atH-tv]ikeLi pRyk yM ec@. 2 eedvMpRy, nYAyviDi sm yM {A niyiM. nItipUvkmAyi {A viDiM. 3 miyMatilu sklM lui tAe} vI}ARAEyAM. qA {A ati en Ener niM. 4-5 cil vliy ahArikLANH. t kM mANimAmAeNH av k . pe avErAw {A pRy, vIupRytH! ahritH! oven mANiyAA k}iy o ziyM miyilil. 7 eedvmA nYAyADip. rA mANieyH av niyiM. eedvM oven yi mANiyA. meA ven tA}Hi amANiymA. 8 eedvM dxHwerziiA oiyiri . yEhAvyeweekvzM o EkAy H. vixMkliy vIANti niR ey. av vIH (zi) o}ic@ ekAw kyM dxHwA avsAniver a wikyM ec@M. 9 ArYeLi {AenEA}uM jnEAw sMgiM. yi AEylieR eedvi {A sHttipAwM. 10 dxHwAew zieyw {A nIti mAA nM. sInM 76 sMviDAyknH. vAdYELAew pAEw tH. sAPieR sHEtAgAn LielAH. 1 eydyiel jnM eedve aRiy . yi AEylieljnM eedvnAme dri. 2 eedvieR lyM zAElmilA. eedvieR vAsM sIEyApv ti.
6 19

M. qeR yjmAnnAy yEhAvey {AeneR aByAnmAiyiri. eedvEm, nieR v]ikeLRieclAM pRyAnA {A viritH.

sInM 74 sAPieR o DYAngItM. 1 eedvEm, nI {eL qeEmAyi tiLEA? 2 nI vLeru ekAuv jne oA icAluM. nI {eL ric@. { niERtA. nI vsici sIEyA pvte oAAluM. 3 eedvEm, Q purAtnAvzixHwLilU ew vnwAluM. z@ nziic vi lE mwi vErNEm 4 z@ lyi ygnM nwi. t yM jyictieR sUcnyAyi lyilv ekAwinAi. 5 meviekAH kL pRic@kLyv erEAelyAyi BwA. 6 eedvEm, EkAwAlik, eekm}u, qiv eyAe pEyAgicH nieR lyM av tk. nieRlyiel m}uv dA zileLyM av tk. 7 nieR vilyM BwA ki c@. nieRnAme dritinH A pietAyi lyM. pE avr vlic@ nili@. 8 {eL pUmAyM nziiA z@ niyic@. rAjYe qlA vil vuM av agHniiryAi. 9 {H {ew awyALeLAM kANAnAil. vAckrAM avEz xiil. qecNemH ovM a Rivil. 10 eedvEm, qkAlEALM z@ { eL prihsiM? nieRnAme qe EM apmAnivA nIyver av diEmA? 11 eedvEm, nIeyinANH {eL kWinmAyi ziitH? nieR mhAz iypEyAgicH nI {eL pUmAyM nziic@! 12 eedvEm, dIGkAlM nI {ew rA jAvAyi. Q rAjYH anvDi y Li nI {eL jyiic@. 13 eedvEm, nI nieRmhAziypEyA gicH ecwlien viBjic@. 14 smiel mhAvYALiey nI EtAli c@! livYATAeR tlk nI tkkyM aveR zrIrM m]geRiu ekAw kyM ecyHt. 15 RvkM avikM nI o}ukyM ndikeL vikyM ecyHt. 16 eedvEm, pklien nI niyi, rAieyyM nI niyi. cenyM sUrYenyM nI s]xHwic@. 17 miyiellAiM nI atik vc@. EvnluM EhmvuM nI s]xHwic@. 18 eedvEm, ArY oAicAluM. z @nie apmAnictH oAicAluM! vi fHFik nieR nAmeevRu!

581
lH eedvM vil@keLyM au keLyM prickeLyM vAkeLyM mAy DeLyM CiBimAi. 4 eedvEm, nI mhtVvAnAyi nieR z@ eL nziic kLi ni mwi v. 5 t krAyievH pwyA Likkti. pE avriEA kLi mric@kiw. avAyietlAM aphrie@. krAy BwAri elAvEpAluM sVyM riAnAyil. 6 yAEAbieR eedvM BwAew EnH EAzic@, avew rTELAwM tirkELAwemAM av mric@vI}ukyM ecyHt. 7 eedvEm, nI ByrnA! nI EkApi EA nieREn niA ov mAvil. 8-9 yEhAv nYAyADipnAyi niH teR viDi KYApic@. EdzevinIter a v ric@. sViniH av vi Dinki. m}uv miyM By mkmAyi. 10 eedvEm, nI dxHwer ziiEA jnM nie dri. nieR EkApM nI kANiEA atijIviv k rAvukyM ec@M. 11 jnEm, niew eedvmAy yEhAv yHni Enck En. ni Enck nwAk. qviewymvEr, eedve BykyM drikyM ec @k. av avkA}Hck ekAuvri kyM ece. 12 vliy EntAeL eedvM prAjyew . miyiel m}uv rAjAAM a ven By. sInM 77 sMviDAyknAy eydTUnH. sA PieR gAnLielAH. 1 {AeneR zbHdmyi eedvEA w shAyM yAci. eedvEm, niEAw {A shAyM Etw, qe vicAluM! 2 qeR yjmAnEn, qni drit EA {A niiElv. rAiyi luwnILM {A nieREnH eekeyi iwic@ ni. qeR AvH zVA sM ekA_il. 3 eedvei {A ciikyM q eRvikAr avEnAw@ pRyA mi kyM ec@. pE qniti k}i yil. 4 nIeye RAnvdiil. {A enEA pRyA mic@, pE qeR mnvuM kliEAyi. 5 pUvkAlei {A ciic@ekA Eyi. pu sMBvic kArYeLi {A ciic@ekAEyi. 6 rAiyi {AeneR gIteLi ci iA mic@. {A qEAwte sM sArikyM mnilAA mikyM ecyHt. 7 {ew yjmAn qeEM { eL eekevwiEA? nieyeiluM av {eL EvEyA?
3 8

sIn 76:3-78:6

eedvieR sHEnhM qeEM nilc@EvA? avnini {ELAw vIuM sMsAriiEl? 9 kANYeme eedvM mREpAEyA? aveR shAti EkApmAyiI EA? q {A zi. 10 aEA {A kti, qe al@ kArYmitANH+ atYutnAy eedvinH aveR zi yic@EvA? 11 yEhAv ecyHteteH {A a sH m ri. eedvEm, pupH nI ecyHt atH-tk {A asHmri . 12 nI ecyHti@etetieni {A ciic@. aArYeLi {A cii c@. 13 eedvEm, nieR mA vimA . nI EpAel mhAnAy eedvM mil. 14 atH-t vic eedvmA nI. jni nI nieR mhAzi kAi eAw. 15 nieRziyA nieRjne nI r ic@. yAEAbieRyM EyAEsPieR yM pigAmikeL nI ric@. 16 eedvEm, jlM niekAkyM By kyM ecyHt. agADt ByviRc@. 17 kAEmG jlM epA}ic@. t EmGLiniH jnM winAdMEk@. an rM nieR miluk EmGi wyilUew mii. 18 cilu wieyAck Ayi . mi ElAke kAziic@. mi luiviRc@. 19 eedvEm, agADtkLilUew nI nw. o kAlAwEpAluM avEzxiiAet nI smM mRic@ kw. 20 nieR jne ipeEAel nyiA EmAezeyyM ahErAenyM nI niEyAgic@. sInM 78 sAPieR DYAngItLielAH. 1 qeR jnEm, qeR pEdz i cAluM. qeR vAk vicAluM. 2 {A niELAwH TpRyAM. Q p} ykT {A niELAwpRyAM. 3 n kTEk@, n nAyRiy kyM ecAM. new pUvik pR tANH Q kT. n kT mRkymil. new jnM avsAne tlmREyAwver kT pR ykyM ec@M. neLlAM yEhAvey sHttikyM aveR atH-tv]i keLi sMgikyM ec@M. 5 yEhAv yAEAbumAyi o krARuA i. eedvM yi AEyli niymM nki. new pUvikH eedvMklnk n ki. tL@ew pigAmikeL niymM pWii A av pUvikErAwklic@. 6 nvzipiRM. av vL A ypUiyAM. qiv tew uH kTk pRuekAwkyM
4

sIn 78:7-45

582
av sMt] p H t rAEvALM sm] mAyi av BNM nki. 26-27 eedvM zmAy ki}kAH awii c@. kAwik m}EpAel avEm vI. EtmAnini kA@M av awi ic@. aEA nirvDi pikLA nI lAkAzM kRuiu. 28 pik pALyieR tYM nwH, avew wAr ilumAyi pti c@. 29 avtiA DArALmAyi. pE avew mAxik cHCk aver pA pikLAi. 30 av oriluM tewmAxik cHCkeL niyicil. atinAlv rM m}uvM vAEpAe kAwi keL Bic@. 31 eedvM avErAw vLerEkApic@. an vDiEper av vDikyMecyHt. ErAgYm nirvDiyvAeL av v Dic@. 32 qi@M jnM pApMecyHt! eedvi ecAnAku atH-ttYLi av vizVsicil. 33 aekAH eedvM cil drLilU ew avew nirkjIvitM avsAni ic@. 34 eedvM avri cilereyAe vDi EA m@v avniEl tiriek vM. eedvieR smIpEH oAwiyA Nv vrik. 35 eedvM tew pARyAyievH av oAiM.atYutnAy eedvM t eL ric@evH av oAiM. 36 t aven sHEnhic@evH av pRu. pE aNyAyi. av gQrvEAew pRtAyiil atH. 37 avew Xdy yTAi eedvEAewAmAyiil. krARiEnAw vizVsHtmAyiil av. 38 pEeedvM kNAmynAyi. a vewpApH av mAnki. a ver av nziic@mil. pl tvN av teR EkApM niyic@. sVM EkApM tiLc@mRiyAnv avdicil. 39 av EkvlM mxYrAeNH eedvM oAic@. u vI kA@EpAelyA jnM.pie aEpAvukyM ecyHt. 40 oA, mmiyivcH avnH niRey zHn s]xHwicvrANv! avrven vLer vYsniic@! 41 pieyM pieyM av eedvi eR mey prIic@. yi AEylieR vien av stYi Evdniic@. 42 eedvieR ziey av mR. eedvM pltvN teL z@Lini ricM av mR. 43 QjipHtiel atH-tM EsAvAni el vylukLiluAy atH-tM av mR. 44 eedvM ndIjle rmAi. Qji pHtkAH evM wiAnAyil. 45 QjipHtkAer kwiA eedvM DArA LM QckeL ayc@. QjipHtkAew

ec@M.aenyANH avsAne tlm Rver niymM pWieEwtH. 7 aen svM eedve yi M. eedvieR v]ik av mR il. aveRklnk av EyAew asriM. 8 jnM tew ikeL tew eedv ieR klnk pWiicA ik tew pUvikerEAelylAtAM. a vewpUvik eedvientier tiri u. aven asriAnv Aiyi l. av vLer kWinXdyrAyi. eed vieR AviEnAw vizVsHtrAyi il av. 9 qyImkAH yDAyi eiluM yiniH av oAwiEA yi. 10 eedvvumAy krA av oriluM pAlicil. aveRvcn av nir sic@. 11 eedvM ecyHt mhdHv]ik q yImkAmR. av av kAieA w atH-ttY av mR. 12 QjipHtiel EsAvAni vcH av ew pUvikH eedvM teR mhAzi kAi. 13 eedvM ecwlien pH jne mRukreyic@. evM avew vz M KrBiiEpAel Rc@ni. 14 oAErA pkluM eedvM averyrm EmGEAewAM nyic@. rAikAlH a gHnisHtMBiel kAzA eedvM a ver nyic@. 15 mmiyiel pARey eedvM piL. miyuew }ini jlM eedvM av nki. 16 pARyini evM av ndiEpAel o}ui. 17 pE jnM eedvientier wM pApMecyHt. mmiyi vc@EpAluM a v atYutnAy eedvientirAyi. 18 anrM av eedve prIi A niyic@. av eedvEAw t ew vizwA mAM hArM nkAn Epic@. 19 av eedvei prAtie@ ekA upRu, mmiyi { B NM trA av k}iyEmA? 20 av pARey awikyM jlM puR E vhikyM ecyHt. {H RcH avuM RciyM trA tIc yAyM av k}iyEmA? 21 av pRtH yEhAv Ek@. eedvM yAEAbiEnAwH atYDikMEkApic@. yi AEyliEnAw eedvM vLerEkApic@. 22 qekAeA, jnM aven vizV sicil. eedvi teL riAnA kuemH av vizVsicil. 23-24 qAlEA eedvM EmG R H avtiA mA vxiic @ . kAzieR vAtiluk REpA elyAyi atH. kAziel klvR yiniM DAnYtAE}iEpAelyM. 25 jnM eedvdtAew BNM k}ic@.

583
jIvite dhmAiy tvLkeLyM av nyc@. 46 avew viLkeL av pucAwik nki. m@ ecwik ev@iLikM. 47 av li}e aycH avew mirivikL@M aimrL@M nzii c@. himpAtM ekAH av avew mreLyM nziic@. 48 eedvM li}MekAH avew m]g eLyM miiNekAu kAlie yM nziic@. 49 QjipH t kAErAw eedvM teR EkApM kwiic@. teR nzIkrNmA lAKmAer av avetier ayc@. 50 eedvieR EkApM kwiiA avenA mAM kei. avrilAer yM av jIvEnAewviil. mArkErAgM ekAH avnver mriA vi@. 51 QjipHtiel skl dYjAtsti keLyM eedvMvDic@. hAmieR wMb iel dYjAter m}uv av vDic@. 52 anrM oriwyenEAel eedvM yi AEylien nyic@. Awien mmi yiEleEpAel av teR jne nyic@. 53 teR jntey suritmAyi av nyic@. aveR jninH ByAenA mAyiil. avew z@eL av ecwlielA}ui. 54 eedvM teR jne aveR vi nAiEl nyic@, teR ziekAH av aver pvtiEl nyic@. 55 m@ jntkeL eedvM nAiniM ri. oAErA wMbiM av Edz ieR pnki. yi AEyliel oAErA EgAiM vsiA eedvM vsti nki. 56 pE av atYutnAy eedve prIikyM aven vYsniik yMecyHt. eedvieR klnk av rsricil. 57 yi AEyjnt eedvini k. tew pUvikerEAel te av aventirAyi. ctiyvil@EpA el av dizk mAi. 58 yi AEyjnt tl ni icH eedve EkApAlnAi. av vYAjeedvew timkAkyM eedve EkApiikyM ecyHt. 59 eedvM EkH vLerEkApic@. yi AEylien av pUmAyM nirAkri kyM ecyHt! 60 zIElAviel viwArM av Ep ic@. jniwyi wArilA yi eedvM vsictH. 61 anYrAjYAereAH eedvM teR jnteypiwiic@. eedvieR mEnA hr BrNM z@eLw. 62 eedvM teR jnientier EkApM kwiic@. yi avmriA a vniwyAi. 63 ecRuA tIyi mric @ . av vivAhM k}iAni epik vivAhgAnM pAwiyumil.
64

sIn 78:46-79:8

puErAhitA vDie@. pE, vi Dvk avEvi vilpicil. 65 avsAnM, new yjmAn, RM vi@ NvenEAel, aDikM vIu wic BwenEAel q}uE@. 66 teR z@vien eedvM EtAliEcAwi c@. eedvM teR z@eL EtAlikyM aver qeEM apmAnikyM ecyHt. 67 pe EyAEsPieR wMbe eedvM nirsic@. qyImieR wMb e av sVIkricil. 68 l, eydyew EgAeeedvM et rew. tA sHEnhi sIEyA pvte av etrew. 69 pvtieR enRuekyi av teR vilyM pNi. mieyEA el qeEM nilniAnANH eedvM teR vilyM pNittH. 70 dAvIdien teR vizixHwdAsnAyi eedvM etrew. 71 iwk kAv nikyA yi dAvIdH. pE eedvM aven EjAliyi nimAi. teR jneyM yAEAbieR jneyM eedvieR sVAy yi AEyjnteyyM pripA liEjAli eedvM dAvIdi nki. 72 nilXdyEAew dAvIdH aver n yikyM ecyHt. vLer viEvkEAew av aver nyic@.

sInM 79 sAPieR sHEtAgAnLielAH. 1 eedvEm, cil viEdzIy nieR jnt EyAw EpArwiA viri. nieR vilye av tk. eyz Elmien av nAzAvzixHwLAi. 2 z@ nieRdAsAew zv kA@ pik tiAenRiu ekAw. ni e agmivew zv av kA@m]g BiA qRiu ekAw . 3 eeedvEm, rM evMEpAeleyA}uM ver z@ nieR jnevDic@. m]tEdh sMsHkriA ovM avEzxi cil. 4 { @m rAxH\ {eL apmAnic@. @m jnM {eL prih sikyM av jH{ApAmAkyM ec yHt. 5 eedvEm, nI {ELAwH qeEM EkApiEmA? nieR EkApAEvzM qM agHniEpAl jVlic@ ekAiriEmA? 6 eedvEm, nieREkApM nie aRiyA rAxH\etier tiriENEm. ni eREkApM, nieRnAme rADiA vew En tiricAluM. 7 rAxH\ yAEAbien tk. yAEAbieR rAjYe av tk. 8 eedvEm, {ew pUvikew pAp H {eL ziiEt. EvgmAke, {Li nieR kNkAiyAluM! { nie EvNM!

sIn 79:9-81:8
9

584
a pvteL mwi. vEdvdAm rEpAluM tieR lk tNEl ki. 11 mYDrNYA}iEyALM tieR vik pw. yIsundiver tieR mL k nIu. 12 eedvEm, nieR miriviey sM ri mtiluk nIeyi tk? EA atiEl kwEpAverAe miri} pRi. 13 kA@pik nieRmirivi Em nw. kA@m]g vH tieR lk ti. 14 sv z nAy eedvEm, tiriek vAluM sVili nieR vi ey EnAi pripAlicAluM. 15 eedvEm, nieR sVMeekekAu n miriviey EnAiyAluM. nI yiy ecRuecwiey* EnAiyAluM. 16 nieRmirivi Niy cAN kMEpAel tIyi dhic@EpAyi. ninti EnAw EkApmAyi. nIy nzii kyM ecyHt. 17 eedvEm, nieR vlBAg pu Ener nieRkrM nIiyAluM. nI y iypuniEl nieRkrM nIiyAluM. 18 avnini nie vi@EpAkil. av jIvie. nieRnAme av rADi kyM ec@M. 19 svznAy eedvEm, {ewy wE vAluM. {eL sVIkricAluM. {eL ricAluM. sInM 81 sMviDAyknH. giIieR ak wiEyAew pAEwtH. sAPieR gAnLielAH. 1 sEAxEAew, new ziyAy eedvinH pA@pAwk. yAEAbieR eedvinH hAdicH viLik. 2 sMgItmArMBik. tumI@k, sVrmA DurYm vINyM kirvuM vAyik. 3 amAvAsiyiluM new /vmArMBi pQmiyiluM NAwieR ekAH Qk. 4 yi AEyjntyHeA niymmANtH. eedvM yAEAbinH kln nki. 5 QjipHtiniM EmAciicEA eedvM EyAEsPumAyi o krARumA i. QjipHti mnilAkA BAx { Ek@. 6 eedvMpRy, nieR mliniM {A BAremw. pNiAeww tAe} vyHA nie {Anvdic@. 7 nI }ilAyi. nI shAyi nAyi viLikyM {A nie sVt nAkyM ecyHt. ekAwAiel EmG LielALiciH nin {A mRupwi nki. emrIbAjlvAhivcH ni e{A prIic@. 8 qeRjnEm, qe vicAluM.qeR krA {A nintrAM. yi AEyEl, d yvAyi qe vik.
ecRuecwi mk qM.
10

{ew eedvvuM rkmAyvEn, {eL shAyicAluM! a nieR nAm e mhtVewM. nieR nAmieR mhtVinAyi {eL rikyM { ewpAp mAyHc@kLykyM EvN Em. 10 m@jntk, niew eedvem view? av nieL riAnAviEl? qeAM EcAdiAniwyAEt. eedv Em, { kAek, aver ziicAluM. nieRdAsAer vDic t inH aver ziicAluM. 11 twvukAreR mrc EkAluM! eedv Em, nieR mhAziypEyAgicH, mrN ziyH viDiever ricAluM. 12 eedvEm {ELAwecyHt kArY H{ @m rAxH\eL }ut vN ziicAluM. nie apmAnictinH aver ziicAluM. 13 { nieRjntyA. nieR ipiel AwkLA {. nie { qeEM vA}H M. eedvEm, nie { qEM, qeEM vA}HM. sInM 80 sMviDAyknH. krARieR lili q QNi. sAPieR sHEtAgAnLielAH. 1 yi AEylieR wyA, dyvAyi q e vicAluM. EyAEsPieR wkeL (jn) nI nyi. ekbumAlAK kEm nI rAjAvAyi ri. { nie kANe. 2 yi AEylieR wyA, nieR mhim qyImiM ebnYAmIM mneyHM kA ieAwENEm. vH {eL ricA luM. 3 eedvEm, {eL vIuMsVIkricAluM. {eL sVIkricAluM. {eL ricA luM! 4 svznAy eedvmAy yEhAEv, nIeyEA}A {ew Ank Ekk? nI {ELAwH qeEM EkA piciriEmA? 5 nieR jniBiA nI kI nkiyiri. avew kIniRc pA nI nieR jntyH nkiyiri . atAyivew dAhjlM. 6 {eL nI{L@ew ayrAjYAH ylYmAi. z@ {eL prih si. 7 svznAy eedvEm, {eL vI uM sVIkricAluM. {eL sVIkricA luM. {eL ricAluM. 8 pH nI{eL vizixHwmAeyA ec wieyEAel prigNici. nieR m iriviey nI QjipHti puRE ekAuv. m@jneL Q Edz ni M nI ri. nieR miriviey view nwkyM ecyHt. 9 miriviH nI nilemAi. ati eR EvkeL nI blewi. eevkA et mirivi EdzAek pw.

585
viEdzikLArADi vYAjeedvLi elAienyM rADitH. 10 yEhAvyAy {AnA niew eedvM. nieL {A QjipHtini EmAciic@. yi AEyEl, vAyH Rk. a {A niRyHM. 11 pE qeRjnM qevicil. yi AEy qe asricil. 12 atinA aver {Anvew xHw ivi@. yi AEy EtAiyEpA el vic@. 13 qeRjnM qe vikyM {AnA #hi mAi jIvikyM ec yHtiei 14 avew z@eL {A EtAlimA yi. yi AEyli dritmAiyv er {A ziimAyi. 15 yEhAvyew z@ By viRyH mAyi. avereEM ziie wmAyi. 16 teR jninH eedvM vuMnl EgA tu nmAyi. t]pHtiyAMver pAR avH Et viLumAyi. sInM 82 sAPieR sHEtAgAnLielAH. 1 eedvM EdvsByi nikyANH . EdvAew sByi nYAyADipnAN v. 2 eedvMpRy,qkAlM ni a nYAymAyi viDi kliM? qkAlM ni dxHwAer ziiAet viwM? 3 drieryM anATeryM tiErADi k.driew avkAz sMrik. 4 pAvM nihAyer shAyik. aver dxHwAriniM rik. 5 qA sMBvietH avrRiy il avmnilAil! teLA ec@etH avrRiyil. av ewElAkM av @M vI}u! 6 {A (eedvM)pRy, ni Edv ArA. atYutnAy eedvieR puArA ni. 7 pE ni mriM, qlA mxYer yM EpAel te. melAEntAeLyM EpAel ni mriM. 8 eedvEm q}uEAluM! nI nYAyADip nAyAluM! eedvEm, qlA rAxH\M nI nAyknAyAluM! sInM 83 sAPieR sHEtAgAnLielAH. 1 eedvEm, nizbHdmAyiriEt! nieR ecvik mwEt! eedvEm, qeiluM pRAluM. 2 eedvEm, nieR z@ ninetier FAElAcn nw. eevkAet av mikyM ec@M. 3 nieRjntyHetier av FAElA cn nw. nI sHEnhive tier nieRz@ ptikcc ec @. 4 z@ pRykyANH, vrik, nmv er pUmAyM nziiAM. aEALAM
9

sIn 81:9-84:3

yi AEy qnAmM oriluM oAi kyil. 5 eedvEm, averlAM owi ninM nI {mAyAiy krARiM qtier EpArAwkyANH. 6-7 z@eLlAM Ec {ELAwH qtiriw. atAytH, EdAM, yizHmAEy jnt, EmAvAbukA, hAgArieR pi gAmik, bibHElAy, aEAnY, amA ElkY,ePlisHtY, eewnivAsik q iv. averlAM {ELAEw@mA o ic@. 8 airYAAEpAluM avErAw Ec. ElAieR pigAmikeL av atiz rAi. 9 eedvEm, nI midYAenyM kIEzA ndI tIrH sIsreyyM yAbIenyM EtAli cEpAel z@vien EtAlicAluM. 10 - EdAri nI averEtAlic@. av ew m]tEdh nil kiwLiu. 11 eedvEm, z@vieR EntAeL EtA licAluM. oErbiEnAwM EsbiEnAwM nI ecyHtEpAel ecyHtAluM. Esbhi EnAwM smAEyAwM nI ecyH t ecyHtAluM. 12 eedvEm, av {eL nieR EdzniM oAwiAnA#hi! 13 kAi pR oAwEpAel aver iIk. kAH vyHEA citRi EpAel aver citRicAluM. 14 vne agHni dhiiEpAel, ien kA@tIdhiiEAel z@ vien nziicAluM. 15 eedvEm, ekAwAi epAwiey EpAel aver riyAluM. }liAi enEAel aver Byewi pRicA luM. 16 eedvEm, t dblrAeN EbA DYmAkviDM aver pWiicAluM. a EALv nieR nAme rADivA xHwewM! 17 eedvEm, aver Byewi qe EM litrAiyAluM. aver apmA nikyM nziikyM ecyHtAluM. 18 aEA, nIyA eedvemH avrRi yM. nieRnAmM yEhAv qAeNv rRiyM. atYut eedvmAy nIyANH m}u v ElAkieRyM eedvemH avr RiyM! sInM 84 sMviDAyknH. giIieR ak wiEyAew pAEwtH. EkArhuwMb ieR o sHEtAgItM. 1 svznAy yEhAEv, nieR l yM atimEnAhrmANH. 2 yEhAEv, nieR lyi kyRA kAiriH qnishYM. {AnmA M kAMABrit! qeR qlA avy vM jIvi eedvEAewAmAyi riA ekAti. 3 svznAy yEhAEv, qeR rAjA Ev, qeReedvEm, pikEpAluM ni eRlyi wM keiyiri.

sIn 84:4-86:12

586
smADAnmAemH av pRu. a tinA av tL@ew buiek jIvi trItiyiEl tiriytH. 9 teR Ber eedvM tAmsiyAet r ewM. { {ew EdzH eev kAet mhimEyAew jIviM. 10 eedvieR prmAsHEnhM av eR B lBiM. nyM smADAnvuM MbnmAyi av lBiM. 11 miyiel mxY eedvieR vizV sHtrAM, sVnAy eedvM avErA w n pulkyM ec@M.* 12 yEhAv nm plnkM nM. mi DArALM nl viLvukmAM. 13 nk eedvi mAyi EpAM, atH av v}ieyAkyM ec@M. sInM 86 dAvIdieR An. 1 {A driM, nihAymA. y EhAEv, qe vikyM qeRA nyH mRupwi nkyM ecyHtAluM. 2 yEhAEv, {A nieRB, dyvAyi qe sMric A luM! {A nieR dAs. nIeyeR eedvM. {A nii yi. atinAele ricAluM. 3 qeR yjmAnEn, qEAw kANYM kAiyAluM. pkm}uv {A niEAw AikyAyi. 4 yjmAnEn,qeR jIvitM {A nieR eekkLiElli. qe sxHwnA iyAluM. {A nieR dAs. 5 yjmAnEn, nI nItimAM dyApU mA. nieRjnM nieR shAyM Etw . nI prmAmAyM aver sHEnhi . 6 yEhAEv, qeRAnEkAluM. kA NYinAy qeR An vi cAluM. 7 yEhAEv, qeR dritkAlH {A niEAw Ai. nIeyni mRup winemH qniRiyAM! 8 eedvEm, nieEAel mAmil. nI ecyHtiriEpAel ecA mAM k}iykyil. 9 yjmAnEn, nI qlAveryM s]xwic@. H qlAvM nie rADiti vmA RAke. qlAvM nieR nAmM mhVe we. 10 eedvEm, nI mhAnA! nI atH-t vi! nI, nI mAmANH eed vM! 11 yEhAEv, nieRmA qe pWi icAluM. {A nieR stY as rikyM ecAM. nie rADitH qeR jIvitiel prmADAn kArYmA tinH qe shAyicAluM. 12 qeR yjmAnnAy eedvEm, pU XdyEAew {A nie vA}H. ni eRnAme qeEM {A dri M!
miyiel ... ec@M vizVsHtt nil niM epAimLyHM. n kAz niM tAE} EnAkyM ec@M q vAcYAM.

nieR yAgpIWiriek av avy ew wk @. aview avyH umAyiri. 4 nieR lyi vsiv BAgY vAA. av nie sHtic@ekAEyi ri. 5 tL@ew mni gAnmAyi ni eR lyielv sxHw! 6 eedvM nIRvkEpAel s]xwic bA H kAtA}HvryilUew av sri. zr tHkAlm} jlAzyeL A.* 7 jnM, t eedve kANAniri sIEyAniEl mAi pNi niM pNiEl sric@. 8 svznAy eedvmAy yEhAEv, qeR An EkAluM. yAEAbieR eedvEm, qevicAluM. 9 eedvEm, {ew sMrken ri cAluM. nieR aBixiEnAw kANYM kAiyAluM. 10 o divsM nieR lyi k}iy keytH mevieweyiluM yirM div sM k}iytiluM EBdmANH. qeR eedv ieR lyieR kvAwi ni tH dxHweR vIii vsi tiluM ExHWmANH. 11 yEhAvyA new sMrkM EtjERiy rAjAvuM.* eedvM ne dyyM mhimyM ekA#hi. te a sri ByEhAv nletlAM n . 12 svznAy yEhAEv, nii vi zVsiv yTAi sxHw! sInM 85 sMviDAyknH. EkArwMbieR o sHttigItM. 1 yEhAEv, nieR rAjYEAw dy kAi yAluM. yAEAbieR jnM o viEdzrA jY vAsikLAyiri. aver sVrAjYE tiriek ekAuvAluM. 2 yEhAEv, nieR jnEAw epARuA luM! avew pAp mAyHc@kLA luM. 3 yEhAEv, EkApi virAmmiAluM. EkApAEvzmEt. 4 {ew eedvvuM rkmAyvEn, {ELAw EkApmvsAniikyM {eL vIuM sVIkrikyM ecE NEm 5 nI {ELAwH qeEM EkApiciri EmA? 6 dyvAyi {eL punricAluM! ni eRjne sxHwrAiyAluM. 7 yEhAEv, {eL rikyM nI { eL sHEnhievH kAirikyM ecyHtAluM. 8 yEhAvyAy eedvM pR {A Ek@. teR jniM vizVsHtBM
zrtkAl .... A aTvA a#h H n. qtH eedvM qH amAEyAM. sMrkM ... rAjAvuM sUrYM kvcvuM qM.

587
eedvEm, nineEAw mhAy kA NYvuM sHEnhvumAtH. pAtALi niM qe riENEm. 14 eedvEm, ahArik qe mi . <rAew osMGM qe ekA lAmi. av nie bmAni mil. 15 EBA nI dyAvAnAy, kANYniDi yAy eedvM. nI mAzIlM vizVsHtM niRey sHEnhmvM . 16 eedvEm, nIeye vievM qEAw kN kA@evM kANic@ tAluM. {A nieRdAs. qni k tAluM. {A nieR dAs. qe ricAluM! 17 eedvEm, nIeye shAyiemti orwyALM qninkiyAluM.qeR z@ awyALM kH nirAzrAke. nIeyeR An Ek@evM qe shAyiemM a etLiyiM. sInM 87 EkArwMbieR o sHttigItM. 1 eyzElmiel vikLi eed vM teR lyMpNi. 2 yi AEyliel mE leAM sIEyAeR kvAweL yEhAv sHEnhi . 3 eedvieR ngrEm, jnM niei atH-tkArY pRy. 4 eedvM teR jnieR m}uv pik sUi. avri cil QjipHtiluM bAbiElANilumANH. cil ePlisHtY yiluM eewRiluM qEtYApYyi EpAluM jnic@. 5 sIEyAni jnic skleryM eedvM aRiy. atYutnAyeedvmA ngrM s]xHwictH. 6 eedvM teR jnieR m}uv pik sUi. oAErAM jnicetvi eweyH avnRiy. 7 /vdinLAEGAxiA eedvi eRjnt eyzElmiElEpA. a v atIvsxHw. avpAwkyM n] M vyHkyM ec@. av pRy, qlAnkM eyzElmi niM v . sInM 88 EkArwMbieR o sHtti gItM. sMviDAyknH, EvdnAkrmAy o ErAgei q AhYnAy EhmAeR o DYAngItM. 1 yEhAvyAy eedvEm, nIeyeR r knA. pkluM rAiyM {A niEA w Aic@ekAiri. 2 qeR Ank kAekAwA luM. qeR dyAyAcnk kA nki yAluM. 3 qeR ANAyiri Q Evdn te DArALmANH! eevkAet {A mriM. 4 jnM qe EAe mric ov enEAel, jIviAnAkA dblnA yvenEAel k.
13 5

sIn 86:13-89:4

qe mricviwyi prtiyAluM. klRyi kiw o zvM EpAel, nI mREpAy o pErtenEAel, nieR pricrNiniM niiniM mRi c@mAiyvenEAelyA {A. 6 nIeye nil }iyili@. aet, nIeye iEl ti. 7 eedvEm, nI qEAwEkApici. nI qe ziikyM ecyHt. 8 suX qe eekevwiu. o puRjAtiArenEAel qlAvM qe o}ivA. {A vIi pUiyiwei ri. qni puR kwAnAvil. 9 qeR yAtnkeLRicu krH q eRkk Evdni. yEhAEv, {A irmAyi niEAw Ai! qeR eekkyi niEAw {A Ai. 10 yEhAEv, mricvAyi nI atH-t ec@EA? mricv q}uEunie sHttiEmA? l! 11 klRkLi kiw pErtH nieR sHEnhei pRyAnAvil. mricv ewElAk pErtH nieR vizVsHt teyi pRyAnAvil. 12 i kiw pErtH nieR atH-tv]ik kANAnAvil. mR evew ElAke pErtH nieR neyi pRyAnAvil. 13 yEhAEv, {A nieRshAyM Etw !qMatirAviel {A niEAw A i. 14 yEhAEv, nIeye Epiceti nH? nIeye viAtirietekA H? 15 ecRuMmtte {A dblM ErAgiymAyi. nieR EkApi {AniryAyi. {A nihAy. 16 yEhAEv, nIeyEAw EkApici. zi qe ekAl@kyM ec@. 17 EnAvukM EvdnkM qEA}uM qni H. EvdnkLiluM EnAvukLiluM {A miEAvukyAeNeni EtA. 18 yEhAEv, qeR m}uv suX eLyMsHEnhiteryM nI qiniH q wmAi. qEAewAM @mAM av Ezxic@. sInM 89 AhYnAy TAeR o DYAngItM. 1 yEhAvyew sHEnhei {A q eM pAwM. aveR vizVAsYtey i {AeneM pAwM! 2 yEhAEv, nieR nitYsHEnhi {A stYmAyM vizVsi. nieR vizVsHtt kAzM EpAel nitYmA! 3 eedvM pRu,qeR aBixirAjA vumAyi {AenA krARuAi. qeR dAsnAy dAvIdiEnAw {AenA vAgHdA nM ecyHt+ 4 dAvIEd,nieR pigAmikeL {Aen M nilniM. nieR rAjYe {Aen eM nilniM.

sIn 89:5-46
5

588
qeR aBixirAjAvinH {A sm ieRmtl nki. ndikeL av niyiM. 26 avenEAw pRyM,nIeyeR pitA vA. nIeyeR eedvvuM pARyM r kmA. 27 aven {AeneR dYjAtpunA M. av ElAkiel mhArAjAvAyi IM. 28 qeR sHEnhM aBixirAjAvien qeM sMriM. avmAy q eRkrA oriluM avsAniil. 29 aveR wMbM qM nilniM, sVmiwEALM kAlM aveR rAjY vuM wM. 30 aveR pigAmik qeR wwi lMGicA, qeR klnk lMGicA, aver {A ziiM. 31 aBixirAjAvieR pigAmik q eR niymL@M klnkL@M lMGikyA eNi 32 aver {A kWinmAyi ziiM. 33 pE avErAw sHEnhM {AenAri luM pivliyil. {AnveM vi zVsHtnAyiriM. 34 dAvIdmAy qeRkrA {AenAri luM lMGiyil. new krARi {A mAM vkyil. 35 qeR viiekAH, {AnvenA vAgHdAnM nki. dAvIdiEnAw {A N pRykymil! dAvIdieR wMbM qeM nilni M. sUrYkAlM aveR rAjYM nilniM. 37 atH cenEAel qAlvuM wM. kAz krARieR etLivA. krA vizVsnIymA. 38 pE eedvEm, nieR aBixinAy rAjAviEnAw nI EkApikyM aven eekevwiykyM ecyHt. 39 nI nieR krA tiLu. rAjAvi eR kirIwM nI ecLiyielRiu. 40 rAjAvieR ngrieR mtiluk nI tk. aveR EkAk nI tk. 41 kwEpAv aveR vsH t EmAxHwi. ayA aven pri hsi. 42 rAjAvieR z@eL nI sxHwrA i. aveRz@eL nI yi jyi ic@. 43 eedvEm, sVyM tiErADinH nIy ver shAyic@. yM jyiA nieR rAjAvien nI a vdicil. aven nI jyiicil. aveR siM hAsnM nI nileRiu. 45 aveR yH nI evic@i. av en nI nANMekwi. 46 yEhAEv, qkAlM wM? { eL nIqeEM avgNiEmA? ni eR EkApM qeEM agHniEpAel jVliEmA?
44 36 25

yEhAEv, nI atH-t vi . sV ati nie sHtti . jni nie yiAM. vi Aew sB etipAw. 6 sVi yEhAvyH smArA mil. dtArilAeryM yEhAvymAyi lnM ecAnAvil. 7 viAmAyi eedvMkum@. dtA qlAM avilumH. av eedve BykyM drikyM ec @. av avmi ByBiEyAew ni. 8 svznAy yEhAEv, nieEA elmil. { nie pUmAyM yiAM. 9 smieR vliy tirmAlkeL nI Bri. atieR EkApAlmAy tirk eL nI aw. 10 eedvEm, rhbien nI EtAlic@. ni eRzmAy krLA zeL nI cit Ric@. 11 eedvEm, sViluM miyilum sklM niERtA. ElAkeyM a tilu skltienyM nI s]xHwic@. 12 vwM etm qlAienyM nI s]xHwic@. tAEbApvtvM ehEA pvtvuM nieR nAme sHtti. 13 eedvEm, ninziyH! nieR z i mhA! vijyM niERtA! 14 nieR rAjYM stYiluM nItiyiluM aDixHWitmAyiri. stYvuM sHEnh vuM vizVsHttyM nieR siMhAsni miel dAsA. 15 eedvEm, nieR vizVsHtdAs, yTA sxHw. nieR dyyew kAz i av vsi. 16 nieR nAmM qlAyHEA}uM aver s EAxii. nieRney av vA }H. 17 nIyANvew atH-tkrmAy zi. avew zi nii niv. 18 yEhAEv, nIyA {ew sMr k. yi AEylieR vi {ew rAjAvH. 19 nieR BErAwH o dzni nI pRu,iniM{AenA y vAvien etrew. yvAvien {A mANiyAkyM ecyHt. y vBwen {A znAi. 20 qeR dAsnAy dAvIdien {A k ei. qeRvieetlM ekAH av en {A aBiExkvuM ecyHt. 21 dAvIdien {AeneR vlMeekekAu tAi. qeR ziyA aven {A blewkyM ecyHt. 22 aBixirAjAvien EtAliA z@ Avil. dxHwH aven EtAliA nAvil. 23 aveR z@eL {A lAtAi. qeR aBixirAjAvien evRuver {A prAjyewi. 24 qeR aBixien {AenM sHEn hikyM piAukyM ec@. qlA yHEA}uM aven {A blvAnAM.

589
qeR ye ecRuetH oAi cAluM+ ecRieyA jIvitiEzxM mri AnANH nI {eLs]xHwictH. 48 M cir{HjIvikLAyiriil. M klRyiniM rewAnAvil. 49 eedvEm, mu nI kAiysHEnhemvi ew? aveR wMbEAw vizVsHtt kA@emH dAvIdi nI vA ekAwi . 50-51 yEhAEv, jnM nieR dAsen q en apmAniecH oAicAluM. yEhA Ev, nieR z@Lini apmA neLlAM {A iEiv. nieR aBixirAjAvien av apmAnic@. 52 yEhAv qeEM vA}Hewe! Em, Em!
47 13

sIn 89:47-91:14

yEhAEv,qEA}uM {LiElmwi vAluM. nieR dAsAErAw dy kAiyA luM. 14 qlABAtiluM nieR sHEnhM { Li niRcAluM. { sEAxEA ew jIvitM sVdie. 15 {ew jIviti nI { d+KvuM dritM nki. ni { sEAxM nkiyAluM. 16 nI avAyi ecAvu atH-t tY nieRdAsA kANAniwyAke. avew ik nieR EtjM kANe. 17 {ew eedvvuM yjmAnmAyv {ELAw dy kAe. { ec@ kArY { sADYmAe. { ec@etlAM eedvM sADYmAke.

H pustkM 4
sInM 90 eedvpuxnAy EmAezyew o An. 1 yjmAnEn, nI qeEM {ew sEtmAyiri. 2 eedvEm, pvt Aewti M miyM ElAkvuM niiewti MmE nI eedvmA. eedvEm,nI q lAyHEA}uM eedvmAyi. qlAyHEA }uM nI eedvM yirikyM ec@M! 3 Q ElAkE nI mxYer ekAu v.aver nI vIuM mAimA@kyM ec@. 4 ninH orAyirM vx le EAel, k}irAiEpAelyA. 5 nI {eL vAriLy. { ew jIvitM o sVpHnM EpAelyA. EnrMpulEA {LilAetymA. { pul@EpAelyA. 6 pulH BAti vLkyM eev ErM Ni nzikyM ec@. 7 eedvEm,nieR EkApM {eL nzii c@. nieR EkApM {eL Byew! 8 {ew pApeLieylAM nIyRi y.{ew oAErA rhsYpApvuM nI kA. 9 nieR EkApinH {ew jIvitM avsAniiA k}iyM. {ew jI vit o mrM EpAel mAuEpA . 10 {ew yH q}up vyAyi riAM. zrAevi atH qptA EyAM. kWinAVAnvuMEvdnyM niR tANH {ewjIvitM. epe { ew jIvit avsAnikyM { pRklukyM ec@M. 11 eedvEm, nieR EkApieR pU zi M mnilAiyiil. pE, eedvEm, {ew ByvuM niEAw drvuM nieR EkApieRyte vM. 12 {ew jIvitM yTAi q *hsVmAeN {eL pWiicAluM. a en {H yTA viEvkikLAkA mElA. sInM 91 atYutnAy eedvieRywH ni nH mRiriAM. svznAy eedv ieRywE sMrNM Etwi nin EpAkAM. 2 yEhAvEyAw {A pRy+ nIyA eNeR aByAnM, EkA. qeR eedv Em, {A nii yi. 3 ptiyiri apkwLi niM mArk ErAgLiniM eedvM nie r iM. 4 sMrNinAyi nin eedve smIpiAM. pi ciRkiwiyi sVM ueL oEAel av nie sMriM. aveR vizVsHtt nie sMri o kvcMEpAelyM sMr NBiiEpAelyM yiriM. 5 rAiyi nin ByewAenAm Ayiriil. pk, nI z@vieR ai enyM EpwiEtil. 6 i v ErAgeLEyA cyH v BIkr ErAgeLEyA nI Byewk yil. 7 yirM z@eL nI prAjyewM. nieRsVM vlkrMte ptinA yirM z@BwAer EtAliM. z@ ni e sHpzikwiyil! 8 evRuetEnAk, dxH w A ziieiri nin kANAM. 9 qekAeA, yEhAvyi nI yic@. atYutnAy eedve nI ni eR aByAnmAi. 10 nineA EdAxvuM sMBviyil. ni eR vstiyi o ErAgvumAyiri yil. 11 eedvM ninAyi teR dtAErAw klikyM nI EpAiweAe av nie sMrikyM ec@M. 12 nieRkA kli tAet avew eekk nie yM. 13 siMhM vixsMEm nwA nin ziyAM. 14 yEhAvpRy, oveni yicA, {Anven riM. qeRnAm e rADi Ber {A sMri M.
1

sIn 91:15-94:15
15

590
ElAkvuM suritM. atH luiEA kyil. (nziiewil) 2 eedvEm, nieR rAjYM anAdiyANH. eedvEm, nI anAdiyANH! 3 yEhAEv, ndikew zbHdM vLer c i. lyH tirkM vliy zbHdM. 4 kwliel tir zbHdmAM zvuM. pE tLiel yEhAv wt z. 5 yEhAEv, nieR niymqAlvuM wM. nieR vi lyM dIGkAlM nilniM. sInM 94 mxYerzii eedvmA yEhA Ev nI. mxY ziymAyi v eedvmA nI. 2 m}uv miyewyM nYAyADipnA nI. ahArikH avrhi zi nkiyAluM. 3 yEhAEv, dxHwA qkAlM sEA xiM? qkAlM yEhAEv? 4 qkAlM av tew dxHv]i keLi vIupRyM? 5 yEhAEv, nieR jne av pIfi ic@. nieR jninv yAtnk n ki. 6 dxHwA viDvkeLyM {L@ew rAjY vsi viEdzikeLyM vDi . anATikeL av ekAl ec@ . 7 t dxHwt vitH yEhA vkAielH av pRykyM ec@ ! qA sMBvietH yi AEy lieR eedvinRiyile. 8 dxHwAEr, ni vifHFik. ni eLEA}A pAWM pWik? dxHwAEr, ni vLer EBAxA! ni mnilA A pWiNM. 9 eedvmA new ecvikAiy tH, atinA tIcyAyM avM ecvi yH. sMBv av EkkyM ec AM! eedvmA new kk Ai ytH, atinAlvM kkH. sMBv av kAkyM ecAM! 10 eedvM avermewM. q ec NemH eedvM aver pWiiM. 11 mxYer ciievH eedvM aRiy. oerA QiEnyZ mxY erM eedvM aRiy. 12 yEhAvyew ziNM ki@v BA gYvA. zriyAyjIvitmAM eedvM av kAieAwM. 13 eedvEm, dritAEA zA nAyiriA nIyvenshAyiM. dxHw A klRyilAMver aven zAnA yiriA nI shAyiM. 14 yEhAv teRjne eekevwiyk yil. shAyiAet avnver ayyH kyil. 15 nYAyM tiric@vrikyM a nItiyi ElnyikyM ec@M. anrM avi ew nItimAAM vizVsHtmAM.
1

qeRB qEAw shAymEpi EA {Anv mRupwi nM. dri tkAl {Anv NyAM. aver {A rikyM bmAnikyM ec @M. 16 qe pip@vH {A dIGA ySnM. aver {A rikyM ec@M. sInM 92 zbieniy o sHtigItM. 1 yEhAvey sHtti nltH. a tYutnAy eedvEm, nieRnAme vA }H nltH. 2 BAti nieR sHEnhei yM rAiyi nieR vizVsHttey iyM pAwtH nltH. 3 ptik pkrNMekAuM ki rvuM vINyMekAuM eedvi sM gItmAlpi nltH. 4 yEhAEv, nieR v]ikLilUew nI {H yTA nMpk. aA rYeLi { sEAxEAew pAw . 5 yEhAEv, nI arM mhAkArY ecyHt. nieRcik mnilAA { vLer yAsM. 6 niEAw lnM ec@EA mxY mrAy m]gEpAelyANH { oM mnilAkA mFAerEAelyA 7 dxHwA pulienEAel jIvic@ mri . avew vilek v]i qe EM nziiewM. 8 pE yEhAEv, nI qeEM d riewM. 9 yEhAEv, nieRz@ m}uv nzi iewM. tik ec@verlAM n ziiewM. 10 pE, nIeye znAiyAluM. R c ekAuk NAwienEAelyAyi riM {A. vizixHwEvlyHAyi nIey e etrew. aBiExkeetlM nI qeREm o}ikyM ecyHt. 11 qni @M {A z@eL kA . qe miAenAiy vliy kALkeLEAel. qei av pRy {A Ek. 12-13 nItimAA, yEhAvyew ly i n elbAEnAniel EdvdAEpA el. nItimAA, new eedvieR lyieR tim pU Q nEpAel. 14 vyAyAluM av ErAgYm ec RumreLEAel PlM kAyHM. 15 yEhAv nlvenH oAErAeryM kANiA av aviewyH. aven eR pARyA. av yAetAet@M ec@mil. sInM 93 yEhAv rAjAvA. tApvuM z iyM av vOMEpAel aNiy. av tARAyiritinA m}uv
1

591
dxHwetier qe M shAyi cil. dxHwetier niA M q EAewAM Ayil. 17 yEhAv shAyic i l A yiei {A mrNMekAH nibHdnAeEen! 18 {A vI}ARAyieeniRiyAM, p E yEhAv teR BentAi. 19 qeR mnH vLer klukyM d+Ki kyMecyHt. pE yEhAEv, nI q e zVsiikyM sEAxii kyM ecyHt! 20 niymM pEyAgi sUzAlikLA y nYAyADipAer eedvM shAyii l. jn jIvitM dritpUmA kyANH dxHwnYAyADipA. 21 nYAyADipA nItimAAer mi. vALikLAeN pRH ni xHkLer av ekAl@. 22 pE yEhAvyANH pvtenRukyi el qeR aByAnM. qeRpARyA eedvM qeR aByAnmA! 23 eedvM dxHwnYAyADipAer av ew v]ik ziiM. pApM ec yHttinA eedvM aver nziiM. n ew eedvmA yEhAv dxHwnYA yADipAer nziiM. sInM 95 v, nm yEhAvey vA}HAM. ne ripARyH nmH viLiAM. 2 nmH yEhAvyH tjH{tA gAn pAwAM. sEAxgAnekAH nm ven vA}HAM. 3 qekAeA yEhAv mhAnAy eedvmA. melAEdvAewEmluM B rNM nw rAjAvANv. 4 agADhkM tpvtM y EhAvyEwtA. 5 smM eedviERtA - avnti ens]xwic@. krEdze av sVM H eekekAu s]xHwic@. 6 vrik, nmH nmsHkricH aven rA DiAM! new xHwAvAy eedve nm vA}HAM. 7 av new eedvvuM n aveR jnvumA. aveR zbHdi kA EtAA n aveR Aw k. 8 eedvM pRy, mmiyiel emrIb yiluM mAyiluM AyEpAel kWin XdyrAktH. 9 niew pUvik qe prIic@. avere prIieciluM qnie ecAnAemv Enri@ ku! 10 nAlvxM avErAw {A mEyA ewepmARi. av vizVsHtrel {A nRiu. qeR vcnLsriA a v Aiyil. 11 atinA {A EkApikyM av qeR vimEdz Evziyiel stYM ec@kyM ecyHt.
1 1 16

sIn 94:16-97:8

eLi putieyA gAnMpAwk! m}u v ElAkvuM yEhAvey sHttie. 2 yEhAvey sHttik! aveR nAmM ag]hItmAke! sdHvA sMgi k! av ne qM ritieni sMgik! 3 eedvM yTAi atH - tvAnA eN mxYErAw pRyk. aveR atH-tv]ikeLi qlAyiwvum mxYErAw pRyk. 4 yEhAv mhAM sHttYhmA. mH EdvAerAM av ByrnA . 5 m@ rAjYLiel EdvAerlAM evRuM timk mAM. pE eedvM sVeL s]xHwic@. 6 avmi o mEnAhrEtjS tiL u. eedvieR lyi kM sQrYvuM viLu. 7 wMbEL, rAxH\EL, sHtigIt pAwkyM yEhAvey mhtVew kyM ec@k. 8 yEhAvyew nAmM vA}Hewe. v}i pAwkmAyi lyiEl EpAkuk. 9 yEhAvey aveR mEnAhr ly i rADik. miyiel oAErA vYi yM yEhAvey rADie. 10 yEhAvyA rAjAevH rAxH\ELA w KYApik! aenElAkM nzii ewAtiriM. yEhAv mxYer nIti EyAew BriM. 11 sVEL, sEAxik! miEy, nik! smEm, atiel svvsHt EL, nicH viLik! 12 vylukEL, atiel svviLkEL, hAdik! kAiel mrEL, nic@ pAwk! 13 sEAxic i rik, qeA y EhAv vrikyAyi. ElAkeBriA y EhAv v. nYAyvuM nItiyM ekAH av ElAke BriM. sInM 97 yEhAvyew BrNi mi sEA xi. vidrEdz sEAxi. 2 kRui EmG yEhAvyH @M H. nyM nItiyM aveR rAjY e zmA. 3 yEhAvyH mEEpA agHni a veR z@eL nzii. 4 aveR mi kAz mi. m xY a ku By. 5 miyew yjmAnnAy yEhAvyH m i pvt em}uEpAel . 6 kAzEL, aveR neyi sMgik! oAErAM eedvieR Et jH kANe! 7 mxY tew vi#heL rADi . tew EdvAeri av ci sMsAri. pE av li trAM. avew EdvA yEhAvey nmsHkricH rADiM. 8 sIEyAEn, i, sEAxi! ey dyiel ngrEL, sEAxi! q
1

sInM 96 yEhAv ecyHtiri putiykArY

sIn 97:9-101:6

592
tikyM aveR vi pAdpIWe* rADikyM ec@k. 6 EmAezyM ahErAM aveR puErA hitAri cilrAyi. zmEv av eR nAmi viLie orAmAyi . av yEhAvEyAw AikyM av avH rmL@kyM ecyHt. 7 yrm EmGiniH eedvM sM sAric@. av aveR niymM as ric@. eedvM av niymM nkyM ecyHt. 8 {ew eedvmA yEhAEv, av ew AnkH nI mRupwi nki. mi eedvmA nIeyM tik ec@ver nI ziiemM nI av kAieAw. 9 new eedvmA yEhAvey vA }Hk. aveR vipvte nm sHkricH aven rADik. new eed vmA yEhAv stYmAyM pri! sInM 100 o tjH{tAgItM. 1 miEy, yEhAvyHAyi pAwk! 2 yEhAvey <xiEA sEA xik! yEhAvyH mi ngIt mAyi vrik! 3 yEhAv eedvmAeRiyk. av nes]xwic@. nAM aveR jnM,nAM av H eR Awk. 4 tjH{tAgAnmAyi aveR ngr i vrik. sHttigItmAyi av eR lyi vrik. aven dri kyM aveR nAme vA}HkyM ec @k. 5 yEhAv nyv! aveR sHEn hM nitYmA. aven nmH qeE M yiAM! sInM 101 dAvIdieR o gAnM. 1 sHEnheyM nItieyyM pi {A pAwM. yEhAEv, {A nin pAwM. 2 EyAew {A niljIvitM nyi M. qeR vstiyi {A nil jIvitM nyiM. yEhAEv, nIeyEA}A eNeRyw vrik? 3 qeR mi qni vi#heLA mAkil. niiniH akArM tiri yver {A evRu. {Anen ec@kyil! 4 {A vizVsHtnAyiriM. {A ti k ec@kyil. 5 ayAreni rhsYmAyi dxi ven {A twyM. mxYer ah riAEnA m@verA Em nwiAEnA {A avdiil. 6 yiA ekAAvuvAyi {A rAjYM m}uvM etryM. qe<xi A {A avermAEm avdi. jIvitM nyivE qeR dAsA rAkAnA.
pAdpIWM o pE tinH eedvAlyM qH amAyiriAM.

ekAeA, yEhAv viEvkEAew vi Di. 9 atYutnAy yEhAEv, stYi nI miyew BrNADipnA. nI m@ eedveLA znA. 10 yEhAvey sHEnhiv dxHwt eyevRu. aeneedvM teR B erri. eedvM teR Ber dxHw Ari niM ri. 11 kAzvuM nvuM nItimAAri ti Lu. 12 nItimAAEr, yEhAvyi ni k! aveR vinAme drik!

sInM 98 o sHttigItM. 1 yEhAv putiyM atH-tkrvumAy v]ik ecyHttinA avenA pu tiy sHEtAM pAwk! 2 aveR primAy vlkrM av vIuM vijyM ekAuv. 3 riA teRzi yEhAv rA xH\ kAieAwiri. yEhA v teR nav kAieAw. 4 aveR BA, yi AEylukAErA w eedvieR vizVsHtt oAi . new eedvieR riA ziey vidrEdzA ku. 5 ElAkilu sklEm, sEAx EAew hAdicH yEhAvyHH viLik. EvgmAke, sHttigIt pAwiwuk! 6 kirEL, yEhAvey vA}Hk. vI NAsMgItEm, aven vA}Hk. 7 ekAuM }luM viLikyM new rAjAvAy yEhAvyHH hAdEAew viLikyM ec@k. 8 kwluM miyM atiluveylAM c i pAwe. 9 ndikEL, ni eekywik! pvt EL sMGgAnM pAwk! 10 yEhAvyHmi pAwk. qeA av ElAkM BriA v. av ElAke nItiEyAew BriM.* mxYer av nEyAew BriM sInM 99 yEhAvyA rAjAvH. atinA rA xH\ ByMekAu viRyHe. ekbu mAlAKkEm, eedvM rAjAvAyi ri . atinA ElAkM ByMekAu viR yHe. 2 sIEyAnilu yEhAv mhA! qlA jnMEm av mhAnAyk. 3 qlA mxYM nieRnAme vA}H e. eedvieR nAmM ByAnkM. av pri. 4 znAy rAjAvHnYAye xHwew . eedvEm, nI ney s]xHwic@. yA EAbinH (yi AEy) nI nyM nIti yM ekAuv. 5 new eedvmA yEhAvey sHt
1

BriM nYAyviDi nwM.

593
NyAer {AeneR vstiyi pAikyil. NyAer {AeneR awikyil. 8 Q rAjY vsi dxHwAer {A enEA}uM nziiM. yEhAvyew ngr iniM {A dxHwAer rM. sInM 102 yAtn aBvi oveR A n. INM EtAEA}uM yEhA vEyAw prAtiewAnA#hiEA}uM pEyAgiAtH. 1 yEhAEv, qeR AnEkAluM. shAyinAy qeR nilviLi icAluM. 2 yEhAEv, qni dritAEA qe eekevwiyEt. qe icA luM. {A shAyinAyi nilviLi EA Evgi mRupwi tAluM. 3 qeR jIvitM pukEpAel mAuEpA . emel aNy agHni EpAelyA eNeR jIvitM. 4 qeR k nxHweiri. N i nzi pul@EpAelyA {A. hArM k}iA EpAluM {A mR. 5 vYsnMmlM qni BArM nxHwew . 6 mmiyi vsi meyEAel {A kAkiyA. purAtnAvzixHw iwyi vsi meyEAel knA {A. 7 qniRAnAil. Emryi o e pieyEAelyA {A. 8 z@eLEA}uM qe apmAni. avere prihsikyM zpikyM ec@. 9 mhAd+KmANH qeR k BNM. q eR pAnIyLi qeR kI vI}u. 10 qeA, yEhAEv, nIeyEAw EkApi. nIeye ykyM pi e qe qRiukLykyM ecyHt. 11 dinAYiel nI ni}luk EpA el qeRjIvitM eReR avsAni c@. NieyAwu pul@k EpAel yA {A. 12 pE yEhAEv, nI nitYmAyi jIvi M! nieRnAmM qM qeM wM! 13 nI yH sIEyAen zVsiiM. sIEyAEnAw nI kANYM kA@ smy emM. 14 nieR dAsA avew kl@keL sHEnhiM. ngrieRpU}ieyEA luM av sHEnhi! 15 mxY yEhAvyew nAme rA DiM. eedvEm, miyilu sklrAjA AM nie driM. 16 sIEyAen yEhAv punniiM. jnM avew EtjH vIuM kAM. 17 jIvEnAew av avEzxiicv ewAnyH eedvM mRupwinM. a vew Ank eedvM ecviEyA M. 18 BAvitlmRkAyi ArYeL}u k. BAviyi av yEhAvey sHtti
7

sIn 101:7-103:10

e. 19yEhAv tLiel teR pri lniM tAE}EnAM. sV iliH yEhAv tAe} miyiEl EnAM. 20 twvukAew Ank av Ek kyM ec@M. mriA viDiev er av EmAciiM. 21 aEA sIEyAvAsik yEhAv eyi pRyM. aveRnAmM av ey zElmi vA}HM. 22 rAxH\ omicH sMGwiiewM. rAjY yEhAvey <xiAenM. 23 qeR kH qe EtAlic@. qeR yH e@. 24 atinA {A pRu, qe ecRu iEl mriAniwyAEt. eedvEm, nI qM qeEM jIviM! 25 vLerpH, nI ElAkM s]xwic@. kA H ze nI sVM eekk ekAu s]xwi H c@! 26 ElAkvuM kAzvuM avsAniM, p E nI qMjIviM! av vOM EpA elkIRiEAM. vOEpAel nI a vey mA@kyM ec@M. av mAewM. 27 pE, eedvEm, nI oriluM mARukyi l. nI qeM jiviM! 28 {LiH nieR dAsA. {ew ikLiview vsiM. avew pigAmi kEpAluM nie rADiA viewy AM. sInM 103 dAvIdieR o gAnM. 1 qeR tHmAEv, yEhAvey vA} H k! qeRsvArMgvuEm, aveR vi nAme vA}Hk! 2 qeR tHmAEv, yEhAvey vA}H k! av yTAi kNAmyen tH visHmritH. 3 eedvM n ecyH t pApeLl A M epA Ru. new ErAgeLeylAM av esQKYmA. 4 new jIven av klRyi niM ri. eedvM nm sHEnhvuM s hAtiyM n. 5 eedvM nm sm]mAyi nlkArY n. av k}ukenEAel ne vIuM ecRumA. 6 yEhAv nItimAnA. anYrA pI fiiewvH eedvM nYAyM ekA uv. 7 eedvM teRniym EmAezey pWi ic@. eedvM tni ecAnA z mAy v]ik yi AEyli kANic@ ekAw! 8 yEhAv shAtiyM kANYvum v. eedvM mAzIlM niRey sHEn hmvmA. 9 yEhAv qEA}uM vimzikyil. a veneM nEAw EkApic i rik yil. 10 n eedvientier pApM ecyHetiluM ahizi av n nkiyil.

sIn 103:11-104:24 594


eedvi teR BAErAw sHEnhM miEmlu sVEALM y rilA. 12 ki} pwiARi nikiri EpAel av new pApeyM a kiyiri. 13 pitAvu teR mELAewEpAel y EhAv teR BAErAw kNkA@. 14 eedvM nei qlAmRiy. n miniM s]xHwie@ev eedvM aRiy. 15 new yS *hsVmAeN eed vmRiy. new jIvitM pulienEA elyAeNv aRiy. 16 neLA ekAc@ kA@pUvu EpAelyA eN eedvmRiy. puxM Evgi vL. aEA wkAwicH pUvuN u. pie, pUvH qviewyA vL et EpAluM ni pRyAnAkil. 17 qA yEhAv teR Ber qEA }uM sHEnhici. av teR BA ErAw sHEnhMqeM wkyM ec @M! avew mELAwM mew mELAwM eedvM n kA@M. 18 teR krARsrivErAw eedvM nkA@M. teR klnkLsriv ErAwH av n kA@M. 19 eedvieR siMhAsnM sVi lA. qlAiM Em av BrNM n wkyM ec@. 20 dtAEr, yEhAvey vA}Hk! eedv klnk asri zrAy BwA rA ni. ni avenvikyM aveRklnkLsrikyMec@. 21 aveR sveesnYvuEm, yEhA vey vA}Hk. ni aveR dAs. eedEvcHCysricH ni vi k. 22 yEhAv qlAyiwvuM svM s]xwi H c@. eedvM qlAyiwM qlAM Bri. vsHteLlAM aven vA}He! q eR tHmAEv, yEhAvey vA}Hk! sInM 104 qeR tHmAEv, yEhAvey vA}H k! qeReedvmA yEhAEv, nI ati vizixHwnA! nI mhtVieRyM tApieRyM vOmNiy. 2 Emli DriEAel nI kAze Dri. kAze nIeyA viri EpAel nir. 3 eedvEm, avyHelAMmkLi nI ni eRvstipNi. kiEmGeL nI rT mAyi pEyAgi. kAieR ciRkiEl Ri kAzilUew srikyM ec@ . 4 eedvEm, nieR dtAer nI kA@EpA elyAi. nieR dAsAer agHniEpA elyM.*
1 11

eedvEm, miey nI atieR awi RkLi s]xwic@. atinA aetAriluM H nziiewil. 6 atien nI jlMekAH o put EpAel mwi. jlM pvteL mwi. 7 pE nI kln nkyM jlM R iEAkukyM ecyHt. eedvEm, nI jl iEnH EAzic@. jlM o}ukiEA kukyM ecyHt. 8 pvtLiniM jlM smtlLi ElM, nI atinAyAiy lLi ElM o}uki. 9 sm nI priDi klic@. evM niEmli miey mwkymil. 10 eedvEm, nI jle RvkLi niM avikLiEleA}ui. atH tAE}H pv tLiel avikLilUew o}u. 11 avik kA@m]g evM n . kA@k}utEpAluM evM wiA aviewey. 12 kA@pik twAkryi tAvLmwi A v. aw mrLiliH av pA@pAw. 13 eedvM pvtLiEl m}ey ay yH. eedvM s]xHwicv miEv etlAM n. 14 m]g tiA eedvM pulien vL. n vL ecwik av nmt. ecwik miyi niM nmAhArM t. 15 eedvM nmH, ne sEAxii vIu t, new ce m]dlmA * eetlM t, ne krA hArM t. 16 elbAEnAniel vliyEdvdA mr yEhAvyEwtA. yEhAv mr n@, avyHAvzYmAy jlM av nkyM ec@. 17 pik avyew kukLi w @. srLv]Li vliyekAk vsi. 18 tpvt kAAwk vsti. vliy pARk }imylukH aBy AnM. 19 eedvEm, /vdinArMBM aRiyiA nI { cen t. sUrY qEA }sHtmiNemH sVyM aRiy. 20 ien nI rAiyAi- kA@m]g rEtwiyiRu smyM. siMh miEA eedvM n BNinAyi avEnAw EcAdi EAel gi. 22 anrM sUrYdikyM m]g a vyew tAvLLiEl vimi mw ukyM ec@. 23 mxY EjAliAyi puRE EpA . eevErMver av pNieyw kyM ec@. 24 yEhAEv, nI pl atH-tM v iciri. miniRey nI s]xHwic
ce mdlmA new mKM tiL ] q vAcYAM. ne sEAxii qM amAvAM.
21

d t A e r . . . E p A e l y M ekbumAlAKmA, sARA PumAlAKmA qI ru trM dtAer i pRyk yAvAM tH. agHni qm qAypdM EpAelyANH sARAPH q Epri nM.

595 sIn 104:25-105:26


vsHtLANH. nieR qlA v]ikLi luM nieR jH{AnM { kA. 25 sme EnAk. aet vizAlM! aEnkM jIvik atiluH! vlutM ecRu mAyi asMKYM! 26 nI s]xHwic smjIviyAy livYA TA kwli kLic@ekAiriEA}uM smi mIEtwi klukELAw. 27 eedvEm, etlAM nie yici ri. zriyAy smyH nI avyH BNM n. 28 eedvEm, skl jIvikmAvzYmAy BNM nI n. nI nieR eekk nivkyM ati niR nlBNM av mtiyAEvALM tikyM ec@ . 29 nIyver eekevwiyEA av By ckitrAvukyM ec@. avew zVA sM aver vi@EpA; av INi trAyi mrikyM avew zrIrM vIuM mAkyM ec@M. 30 pE, yEhAEv, nI nieR Avi en aycEA av ErAgYvAA rAyi! Edze nI putiyEpAel vIu mAkyM ecyHt! 31 yEhAvyew mhtVM qeM wr e! teRs]xwikLi yEhAv ni H e! 32 yEhAvyH miey evRueteyA EnAkEy EvU, mi viRekA_M. av o etAwEA pvtini puk yrA wuM. 33 jIvitiluwnILM {A yEhAvyH pAwM. jIvicirikAlM m}uv yEhA vyH {A sHEtAM pAwM. 34 {A pR vAk aven sEA xiie. {A yEhAvyi sxHw nA. 35 pApM miyiniM mRye. dxHw qeEM nzie. qeR tHmAEv, yEhAvey vA}Hk! yEhAvey vA }Hk! yEhAvyA new eedvM. m}uv ElAkeyM yEhAv Bri.* 8 eedvM teR krA qeM oAi . yirM tlmRkELALM av teR vAgHdAnM oAi. 9 eedvM aAhAmmAyi o krARuA i. av yisHhAienA vAgHdAnM nki. 10 anrM av a yAEAbiEv i o niymmAi. yi AEylumAyi eed vM teRkrARuAi. aeteEM wM! eedvM pRu,knAEdzM {A ni tM. EdzM niEwtAM. 12 aAhAmieR wMbM ecRutAyi EA}ANH eedvM vAgHdAnM nki ytH. aview smyM cilv}ic aprici t mAmAyi av. 13 av EdzEtARuM rAjY EtARuM sric@. 14 pE avErAw EmAzmAyiepmARA eedvM eryM avdicil.avH o EdAxvuM ecetH eedvM rAjAA mRiyinki. 15 eedvM pRu, qeR etrew e jneL EvdniitH. qeR vAckH EdAxemAM ectH. 16 rAjYH eedvM AmmAi. m xYH vzYmAy BNM lBicil. 17 pE eedvM av mAel EyA EsPH qEprAy orAeLayc@. awim yAyi vievnAyi EyAEsPH. 18 EyAEsPieR kAli av o ky bic@. aveRk}ui averA u vLymi@. 19 avpR kArY yTAi sMBviMver EyAEsPH orwimyAyi w . EyAEsPu pR zriyAyi evH yEhAvyew sEzM etLiyic@. 20 atinA QjipHtiel rAjAvH ayA eL viyc@. rAjYADip ayAeL RuliniM R vi@. 21 aEhM ayAeL ekAArieR m tlArnAi. aEhiAyiet lAM EyAEsPH pripAlic@. 22 EyAEsPH m@ EntAH niEz nki. mAerEyAEsPH pWiic@. 23 anrM yi AEy QjipHtiEl v. hAmieRrAjYi yAEAbH v sic@. yAEAbieR wMbM vLervlutA yi. av tew z@eLA bl rAyi. 25 atinA QjipHtkA yAEAbi eR wMbeevRuA wi. t ew awimketier av FAElAcn nwi. 26 atinA eedvM teR dAsnAy EmA ezeyyM eedvieR aBixi puErA hitnAy ahErAenyM ayc@.
m } u v . . . B r i mi m}uvM aveR kln q vAcYAM.
24 11 7

sInM 105 yEhAvyH ni. aveR nAme rADik. aveR atH-tv]ik eLi rAxH\ELAw pRyk. 2 yEhAvyH pAwk. avsHtti pA wk. aveR atH-tv]ikeLi p Ryk. 3 yEhAvyew vinAmi aBimA nik. yEhAveyEwivvEr, s EAxik! 4 kinAyi yEhAvey smIpik. shAyinAyi qEA}uM aven smI pik. 5 aveR atH-tv]ikeL oAi k. aveR atH-tM viEvkm tImAnM oAik. 6 aveR dAsnAy aAhAmieR pi gAmikLA ni. eedvM etrew yAEAbieR pigAmikLA ni .
1

sIn 105:27-106:20 596


hAmieR rAjYH anvDi atH-t ecA eedvM EmAezeyyM ahErA enyM pEyAgic@. 28 eedvM riien ayeciluM Qji pHtkA aven vicil. 29 atinA eedvM jle rmAk yM atiel m/YeLlAM cAkyM ec yHt. 30 avew rAjYM tvLkeLeAu niR u. rAjAvieR kiwRyiEpAluM tv Lk Ayi. 31 eedvM klikyM QckM Epk MvrikyM av qlAyiwvuM niRykyM ecyH! 32 m}ey eedvM li}mAi. avew EdzmAek miiNAyi. 33 avew mirivikM aimr M eedvM nziic@. avew rAjYe qlA mrM eedvM nziic@. 34 eedvMkln nki, ev@iLikM pu cAwikM qi. av asMKYmAyi ! 35 ev@iLikM pucAwikM rAjYe ecwikeLAAek ti. vylukLiel vi Lvu m}uvM avti. 36 anrM eedvM avew rAjYe s kl dYjAteryM vDikyM ecyHt. avew vuM mpuAer eedvM vDic@. 37 anrM eedvM teR jne Qji pHtiniM EmAciic@. av sV vuM eviyM tELAewAM ekAuv. eedvieR jnielArAM wRivI Nil. 38 eedvieR jnM EpAti Qji pHtH hAdic@, qeAeedvieR jne av By. 39 eedvM teR EmGe viriEpAel nivi. teR jninH agHnisHtMB iniHrAiyiavevLicMnki. 40 jnM BNM EcAdic@, eedvM av kAwikeL nki. av avH sV iniM sm]mAyi aM nki. 41 eedvM pAReypiLkyM evM p teA}ukyM ecyHt. mmiyi o ndieyA}ukA wi! 42 eedvM teR vivAgHdAnM oAi c@. teRdAsnAy aAhAmi ekAw vAH av oAic@. 43 eedvM teRjne QjipHtini M EmAciic@. jnM hAdEAew, n gItvuM pAwi puREv! 44 anrM eedvM teR jninH anY vsici rAjYM nki. anY aVAnic@AiyetAeyM eedvi eR jni kii. 45 eedvM qini ecyHt? atinA aveR jninH aveR niymM a sriA k}iu. atinAlvH av eR vcn EyAew asriA k}iu. yEhAv vA}Hewe!
1 27

sInM 106 yEhAvey sHttik! nlvnAy

ekAH av ni pRyk! eedvieR sHEnhM nitYmA! 2 yEhAv q vizixHwenH M vivriAnAvil. aven mtiyAEvALM sHttiAnAmAvil. 3 eedvieR klnkLsriv BAgYvAA. averEA}uM nk ec@ . 4 yEhAEv, nieR jnEAw kANYM kA@EA qeoAicAluM. qe r iAM oAicAluM! 5 yEhAEv, nieR etrewe j ninAyi nI ec@ nkLi qe yM pALiyAiyAluM. nieR jnEA ewAM {A hAdie. nie sHti vA nieR jnEAewAM {A Ecr e. 6 {ew pUvikerEAel { pApM ecyHt. {et@pi. { tik ecyHt! 7 yEhAEv, QjipHtiel {ew pU vik nieR atH-tv]ikLiniM oM pWicil. ecwlinwH av nin etier tiriu. 8 qA eedvM {ew pUviker teR nAmieR Epri ric@. teR mhAzikANiA eedvM aver ri c@. 9 eedvM klikyM ecw vrkyM ecyHt. mmieyEpAel agADsm iel Niynilwi eedvM { ew pUviker nwmARAi. 10 {ew pUviker avew z@ LiniM eedvM ric@! eedvM av er tew z@LiniM ric@. 11 avew z@eL eedvM smM ekA umwi. avew z@LielAvM r eil! 12 aEA {ew pUvik eedv e vizVsic@. av av sHEtA pA wi. 13 pE {ew pUvik eedvi eR v]ik Evgi mR. eedv ieR pEdzM av vicil. 14 mmiyi vcH pUvikH viz. mmiyi av eedve prIic@. 15 pE eedvM pUvikH avrAvzY eetlAM nki. qiluMav avH mArkErAgM nki. 16 jnM EmAezEyAw asUyAluLAyi. yEhAvyew vipuErAhitnAy a hErAEnAwM av asUyAluLAyi. 17 atinA eedvM asUyAlueL ziic@. mipiLH dATAenvi}ui. a nrM mi wiEcH abIrAmieR sM Ge mwi. 18 anrM i tI ki. dxHwAer agHnidhiic@. 19 av EhAErbupvti vcH o sV kALiey Ai. av o vi#he rADic@! 20 tew mhtVvAnAy eedve pu l@ti kALyew timymAyi eekmA M ecyH!

597
eedvM {ew pUviker ric@. pE avavenieylAM mR. Q jipHti atH-t vic aven av mR. 22 hAmieR rAjYH eedvM atH-t vic@. ecwli smIpM av ByrkArYL@M ecyHt! 23 aver nziiA eedvM #hic@. pE, eedvieR etrewe dAsnAy EmAez aventwu. eedvM vLerEkApici. pE EmAezv}i mw i, atinA eedvM jne nziicil. 24 pE aEA knAniel atH-tEdz EEpAkA jnM vistic@. Edz vsiverEtAliA eedvM s hAyiemH av vizVsicil. 25 {ew pUvik tew wAr Li eedvientier prAtie@. av eedve asriA vistic@! 26 atinA av mmiyi mri emH eedvM Ric@. 27 avew pigAmik avew z@ LA EtAliewemH eedvM ti jH { ecyH t i. new pUv i ker rAxH\iwyi citRiemH av stYM ecyHti. 28 anrM bAepEyAri, eedvi eR jnM bAlien rADiA Ec. av aviwe vnYsArLi p ewkyM mricvAy* blik BikyM ecyHt. eedvM teR jnEAw vLer EkApi c@. av aver mhAErAgikLAkyM ecyHt. 30 pE, PIenhAsH eedvEAw A ikyM eedvM ErAgeL twykyM ecyHt. 31 PIenhAsieR mhdHv]i eedvM aRiu. eedvM tH qMqeM oA iM. 32 emrIbyi jnM EkApic@. av EmA ezeyeAH cIArY eci kyM ecyHt. 33 av EmAezey vlAet vixmiic@. atinA EmAez ciiAet viEvkmi lAvAk sMsAric@. 34 knAni vsi m@jntkeL nzi iA yEhAv jnEAwpRu.pE yi AEylukA eedve asricil. 35 av anYjntymAyi EckyM a v ecyHti ec@kyM ecyHt. 36 jnM eedvieR jntyHH o ekNiyAyi. anYjntkLArADic i vYAjeedveL eedvieR jnM rA DiA wi. 37 eedvieR jnM sVM ueL ekAH pizAH bliyic@. 38 eedvieR jnM nixHkLer vDi
m r i c v aTvA mrictimk qEA jIvnilA EdvA qEA pRyAM. vYAj eedvM mricvM mhtVEmkA jn zvwIrLi vcH BNM k}iA sELiARuH.
29 21

sIn 106:21-107:7

c@. av sVM ueLekAH av er vYAjeedvic@. 39 aen, anYjnec@ pA p ecyHtekAH eedvieR jn tyM arAyiI. eedvieR jnt eedvEAwH avizVAsM pul kyM anYew v]ik ec@kyM ecyHt. 40 eedvM teR jnEAwEkApic@. a v avereAH mw! 41 eedvM teR jne anYrAxH\ eekmARi. avewz@ aver B rivA eedvM avdic@. 42 eedvieR jntyew z@ av er niyikyM avew jIvitM yA tnApUmAkyM ecyHt. 43 teR jne eedvM plvM ric@. pE av eedvientirAvukyM EtAiy EpAel vikyM ec yHt. vLer vLer tik av ecyHt. 44 pE dritLi yEAe}Ae a v shAyinAyi eedve viLic@. eedvM avew An qEA}uM Ek kyM ecyH. 45 eedvM qEA}uM teRkrA oAi kyM teR mhAsHEnhM ekAH aver zVsiikyM ecyHt. 46 anYrAxH\A aver twvukArAi. pe eedvM rAxH\eLeAH teR jntEyAw kN kANiic@. 47 {ew eedvmA yEhAEv, { eL ricAluM! {eL rAjYLi niM tiriek ekAuvAluM! atinA aveR divYnAmM { vA}He, { aven sHttic@ pAwe. 48 yi AEylieR eedvmAy yEhAv ey vA}Hk. eedvM qlAyHEA}uM jIvi ci, av qeEM jIvikyM ec@M. qlAmxYM pRu, Em! yEhAv vA}Hewe!

H pustkM 5
sInM 107 yEhAvey sHtik, qeA av nlvnA! aveR sHEnhM nitYmA! 2 yEhAv rici@v pREytA NitH. yEhAvaver z@LiniM r ic@. 3 yEhAv teRjne aEnkM vYtY sHt rAxH\LiniM omic@ i. av er av ki}niM pwiARuniM vwniM etniM ekAuv. 4 avri cilvr mmiyi al u. jIviAenAriwM EtwkyAyi a v, pE ongrM keA avA yil. 5 av vizM dAhvumAyi, av INitrAyieAumi. 6 anrM av shAyi yEhAv ey viLic@. av aver dritLi niM rikyM ecyHt. 7 eedvM aver av jIviE ngr iEl EnErnyic@.
1

sIn 107:8-108:3
8

598
wiyAerEAel av }uvI}u kyAyi. avew nAvik sAmYM nixHEyAjnmAyi. 28 av dritietinA shAy inAyi yEhAvey viLic@. av a ver dritLi ni rikyM ec yHt. 29 eedvM ekAwAvsAniic@. tirmA lkeL av zAmAi. 30 smM zAmAyti nAvik sEA xic@. eedvM aver avew ixHw lE suritrAyi nyikyM ec yHt. 31 teR sHEnhiM jninAy atH - ttYM yEhAvyH ni pRyk. 32 mhAsByi eedve sHttik. mA oEcEA aven sHtti k. 33 ndikeL eedvM o mmiyAi mAi. RvkeL av twu. 34 vLRu nile eedvM lvNM k l trimiyAi. qekAeA aview dxHwA vsi. 35 mmiey eedvM jlAzy niR lmAi. vr nilniM av Rvk vhiic@. 36 vizver eedvM nl miyiEl nyic@. aview av pAA ngrM pNi. 37 vylukLi av viiwkyM mi rinwkyM av nl viLvuki@kyM ecyHt. 38 eedvM aver a#hic@. avew wMb vL. av vLerEyeR m]gmAyi. 39 drM dritM mlM avew wMb ecRuM dblvumAyi. 40 avew EntAAer eedvM apmA nitM sM*BmcimAi. av aver v}ikLilA m miyilUewalu nw mARAi. 41 pE, anrM eedvM pAveL kxHwAwkLiniM ric@. EA}v ew wMb ipeLEAel vL. 42 nlv kH hAdi. dxHw A kAkyM q pRyNemRi yAet vixmikyM ec@. 43 viEvkmv etA oAiM. a nrM eedvieR yTAsH E nh ei mnilAA wuM.
27

yEhAvEyAwH aveR sHEnhiM jninAyi ec@ atH-tv]ik M ni pRyk. 9 dAhi ANen eedvM t]pHtie w. viz e eedvM nl kArYLA niRyH. 10 eedvieR jntyicil twvu kArAyi. twvRkLiel i a}iki pUiyiwev. 11 qekAeA, eedvvcni entier av EpArAwi. atYutnAy eedvieR pEdzM av ecvieA il. 12 avew v]ikekAH eedvM a vew jIvitM dritmymAi. av kAli wRivI, aEA aver tAA mi lAyi. 13 dritilAyiI av shAy inAyi yEhAvey viLic@. av av er dritLiniM rikyM ec yHt. 14 eedvM aver twvRkLi ni EmAciic@. aver bici kyRu k av epAic@. 15 aveR sHEnhiM jninAyi av ec@ atH-tkArYM y EhAvyH ni pRyk. 16 new z@etier eedvM ne shAyi. avew oA@kvAw t kA av k}iyM. avew kvAw Liel usAk tkA avnA M. 17 ciljn teL vifHFikLAA tL@ew pApeLyM aprADeLyM avdic@. av tL@ewpAp ni miM ByrmAyi kxHwew. 18 av BNM nirsic@, av mriA RAyi. 19 av dritilAyi. atinAl v shAyi yEhAveyviLic@. a v aver dritLini rik yM ecyHt. 20 eedvM klnyA aver suKew i. aenav mrNi ni r e@. 21 aveR sHEnhiM jni Ev i avec@ atH-t v]ik M yEhAvyH ni pRyk. 22 aveR v]ikH tjH{tyA yi blikLik. yEhAvecyHtiri tieni sEAxEAew pRyk. cil klukLi avew v]i kAyi smM mRic@ kwAEpAyi. 24 yEhAvyH qecAnAemH a vku. smiel aveR atH-t v]ik av ku. 25 eedvM klikyM o ekAwAArMBi kyM ecyHt. tirmAlk yy epAi. 26 tirmAlk aver kAzEALM y kyM agADsmiEleRiyk yM ecyHt. apkwkrmAy ekAwAi av eeDrYM nxHwe@.
23

sInM 108 dAvIdieR sHEtALielAH. 1 eedvEm, sMgItmAlpitiM sHEtAgIt pAwtiM qeR X dyvuM mnSM oiyiri. 2 vINEy, kirEm, nmBAte NAM! 3 yEhAEv, nie { rAxH\i wyi puk}HM. anYiwyi nie { sHttiM.

599
yEhAEv, nieRsHEnhM kAz eLAL@M tmAyi@tANH. tEmG LiluM yeryANH nieR vizVsHtt. 5 eedvEm, sVM mIetdicAluM! m}uv ElAkvuM nieR Etju kANe. 6 eedvEm, nieR suXeL ri A ecyHtAluM. qeR An yH mRupwi nkyM riA nieR mhAzi pEyAgikyM ecyHtAluM. 7 eedvM teR lyi sMsAric@+ {A yM jyiM, vijyi hAdi k! Q EdzM {A qeRjniniw yivItiM. EzEKM {Aav n M. suEAutA}Hvr {Anv nM. 8 gielyAdM mneyM qERtAM. q yIM qeR ziErAkvcvumAM. ey dA qeR ecEAlumAyiriM. 9 EmAvAbH, qeR kAluk}ukA pA mAM. EdAM, qeR ecrium awimyAM. {A ePlisHtYer EtAli kyM vijyArvM m}kyM ec@M. 10 rANH z@vieR EkAyiElH q e nyik? EdAmientier EpArAwA ere nyiM? 11 eedvEm, etlAMecA qeshA yiA ninAvuM.pE nI {eL eekevwiu! {ew eesnYEAewA M nI EpAmil! 12 eedvEm, z@eL EtAliA { eL shAyicAluM! {eL shAyiA mxYAvil! 13 eedviEn {eL zrAAnAvU. eedvi {ew z@eLEtAl i AnAkuM!
4 10

sIn 108:4-109:28

sInM 109 sMviDAyknH. dAvIdieR sHEtAgAnLielAH. 1 eedvEm, qeR AnyH EnEr ecviepAEt! 2 dxHwA qei NpRy. a stY pRykyANv. 3 qei jnM evRuLvA kArY pRy. akArNmAyi jneme mikyANH. 4 {AnversHEnhic@,pE avere evRu. atinAliEA eedvEm, {A niEAw Ai. 5 {AnvErAw necyHt. pE av erEAw tiyA ec@tH. {Anver sHEnhic@, pE avere evRu. 6 qeR z@ ecyHt tikH aven ziiENEm. ayA et@kAren et LiyiA orAeL kek. 7 qeR z@ et@ ecyHtevM a yA ArnAeNM nYAyADip vi Die. qeRz@vieR vAkELAErA M ayAte wt vinyAke. 8 qeRz@ eevkAet mrNmwye. a veR etA}i meArA lBie. 9 qeR z@vieR ueL anA TrAkyM aveR BArY viDvyAk yM ece.

avH vIw nxHwewkyM av yAckrAkyM ece. 11 qeRz@vi kwM ekAwv a vetlAM qwe. ayAew aVA nPlemlAM apricit ekAuEpAke. 12 qeRz@viEnAwH M dy kAAtiri e. aveR uELAwH M kA NYM kAAtirie. 13 qeR z@vien pUmAyM nzii cAluM. awtlmRk svtiniM aveR EprH mAyHc@kLye. 14 qeR z@vieR pitAvieR pAp yEhAv oAiei! aveR mAtAvieR pAp oriluM mi ewAtiei! 15 pAp yEhAv qeM oA ieci. qeRz@vien jnM pU mAyM mRA eedvM wyAe. 16 qeA, dxHw onyM ec yHtil. avenAriluM eryM sHEnhi cil. driM nirAlMbmAyvew jIvi tM av vixmkrmAi. 17 m@v dritAti a yA rsic@. atinA drit avte sMBvie. m@v n yAkNemH ayAeLAriluM #hi cil. atinA ayAH nkeLAm AkAtirie. 18 zAp aveR vOmAke. atH aveR wievmAke. zAp av eR zrIri purA eetlmAke. 19 zAp dxHwen epAtiy NiyAke. atveR arymAke. 20 yEhAv Q kArYeLl A M qeR z@ viEnAw vie. qe ekAlA mi jnELAwH yEhAv veylAM ece. 21 yEhAEv, nIeyeR yjmAnnA. atinA nieRnAme mhtVew tri qEAw wepEwNEm. nI vLer sHEnhmv, atinA qe ricAluM! {A evRuemApAvM nihAy mA M. {AstYmAyM d+Kit, qeR Xd yM tktH. 23 dinAYiel nI ni}lukEpAel qeR jIvitM k}itAyi qniBv ew. ErA kL o ecRuA NieyEAel qniBvew. 24 vizekAH qeR m@k dbl mAyiri. qniH emliuBArM nxHw ew. 25 dxHwA qe apmAni. av qeEnAi tl lu. 26 qeR eedvmA yEhAEv, qe shAyicAluM! nieR stYsHEnhM kA NikyMqerikyMecyHtAluM. 27 aEA, nIeye shAyic@ qH avrRiyM. aEA, nieR ziyAeN e ricetvrRiyM. 28 dxHwA qe zpi, pE yEhAEv, ninee a#hiAnA vuM. avere mic@, aver EtAli
22

sIn 109:29-113:5

600
eedvM ec@EtAErAM nlM nYA yyvumA. aveR klnkeLlAM te vizVsiAvutH. 8 eedvieR klnk qeEM wM. klnk nkA aveR nYAyIkrN vizVsHtvuM vumA . 9 teRjne riA av ov enayc @ . qeEM wkrA eedvM avmAyuAi. eedvieR nAmM ByrvuM vivumA. 10 eedvEAw ByiniM dr vinimANH viEvkmArMBitH. eed ve asrivviEvkzAlik. eedvieR sHttik qeM A yiriM. sInM 112 yEhAvey sHttik! yEhAvey BykyM drikyM ec@v hAdiM. ayA eedvklnkeL sHEn hi. 2 aveR pigAmik miyi mhAA rAyiIM. nl jntyew pigAmik yTAi ag]hItrAM. 3 ayAew wMbMDnikmAM.aveR n qAlvuM wkyM ec@M. 4 nItimAAH, eedvM i kAzi viLEpAel. eedvM nlvM kA NYvAM dyApUmA. 5 kANYvuM oQdArYvuM ovnH xN mA. vYApAri nIti pultH ov xNmA. 6 ayA oriluM vI}ukyil. nlv qAlvuM oAiewM. 7 dvAkLA av e{@kyil. y EhAvyi yitinA avnH vizVAsM. 8 ayA vizVAsmvnA. avByewkyil. av teR z@ eL EtAliM. 9 driH ayA sQjnYmAyi sADn n. aveR n qeEM wkyM ec@M. 10 dxHwA ku EkApixHWrAM. a v EdxYe@pliRuM. pE piey v lAtAyiIM. av vLeryDikM #hiEpAluM av lBiil.
1 7

cAluM. aEA nieR dAsnAy {A hAdiM. 29 qeR z@eL litrAiyAluM! av tew apmAnM EmliEpAel Drie. 30 yEhAvyH {A nipRy. an vDi jnieR mivcH nie {A sHtti. 31 qekAeA, yEhAv nihA yErAewAmA. aver mrNi vi DiA mivriniM eedvM av er ri. sInM 110 dAvIdieR sHEtAgAnLielAH. 1 yEhAv qeR yjmAnEnAw@ pRu, nieRz@eL {A nieR niyN ilAEvALM* qeR vlvziri k. 2 yEhAv nieR rAjYM vLM. nieR rAjYM sIEyAni rMBikyM nieR z@eL avew sVM rAjYLi nI BriMver a vLkyM ec@M! 3 nI nieReesnYe sMGwii EA nieRjnM sVyM vEcM. a vtew viEzxvOLNiH a tirAviel owM. nil muvI}u EAel ecRuA nie vlyM ec @M. 4 eedvM ovAgHdAnM ecyHti@H, av teR mnumAukyil. nI qAlvuM mIEsedienEA ely o puErAhitnA. 5 qeRyjmAn nieR vlBAg H. EADdivsi av teR m@ rAjAAer EtAliM. 6 eedvM rAxH\eLviDiM.mi m]tEdh ekAu epAtiyewM. blrAxH\ ew EntAeL eedvM ziiM. 7 v}iEyAriel aviyiniH rAjA vH evMwiM. pie avtlyy kyM blvAnAkyM ec@M! sInM 111 yEhAvey sHttik! nlvew s ELni {ApUmnEAew yEhA vyH ni pRyM. 2 yEhAv atH-t vi. jnMeedviniM nk # hi. 3 eedvM stYmAyM mhtVEmRiyM a tH-tkrvumAy kArY ec@. av eRn qeM w. 4 yEhAv dyAvAM kNApUmA eNH ne oAi tri eedvM atH-t vii. 5 te pip@vH eedvM hArM n. teRkrA aveneM oA i. 6 eedvieR zmAy v]ik t eR jntyHHH anYrAxH\ew lM tA nkyAeN etLiyic@.
1

n i e R . . . n i y N i l A E v A L M aTvA {A nieR zueL nieR pAdpIWmA EvALM.

sInM 113 yEhAvey vA}Hk! yEhAvyew dA sEr, aven vA}Hk! yEhAvyew nAmM vA}Hk. 2 yEhAvyew nAmM EA}uM qEA}uM a#hiewe. 3 dysUrYeR ki}mt asHt mn sUrYeR pwiARuver yEhAvyew nAmM vA}Hewe. 4 yEhAv qlArAxH\M mIet .aveR mhim kAzEALMy. 5 new eedvmA yEhAveyEA el mil. eedvM yer sViliri .
1

601
kAzvuM miyM kANAtAE}A@ EnA Eiv yer, nmEmEl NH eedvM. 7 drier eedvM ecLiyi niy . yAcker av cnyi niy . 8 aver eedvM mANimArAkyM ec @. aver eedvM mKEntALA . 9 ovH mAyielvrAM. pE eedvM av ueL nkyM aveL sEAxiikyM ec@M. y EhAvey sHttik!
6 9

sIn 113:6-116:13

sInM 114 yi AEy QjipHt vi@. yAEAbH (yi AEy) viEdzrAjYM vi@. 2 eydA eedvieR vizixHw jnmA yi. yi AEy aveRrAjYmAyi. 3 ecw kH oAwiyk. EyA Andi tirieA}uki. 4 pvt NAwkeLEAel n]M vc@. k AwkeLEAel n]M vc@. 5 ecwEl, nIeyiEnAwiyk? EyA AndiEy, nIeyi tirieA}uki? 6 pvtEL, nieLinH NAwien EAel n]M vyH? kEL, ni eLi AwkeLEAel n]M ec @? 7 yjmAneRmi, yAEAbieR eed vmA yEhAvyew mi, mi viR yH. 8 pARyiniM evemA}uiytH eed vmA. kwM pARyinimA eedvM nIRv o}uiytH.
1

yi AEyliel jnEm, yEhAvyi vi zVsik! yEhAv avew kM kv cvumA. 10 ahErAeR wMbEm, yEhAvyi yik! yEhAv avew kM kvcvumA. 11 yEhAvyew BAEr, yEhAvyi yik! yEhAv avewkM k vcvumA. 12 yEhAv ne oAi. yEhAv nea#hiM. av yi AEylien a#hiM. ahErAeR wMbe y EhAv a#hiM. 13 teR vluM ecRumAy BAer yEhAv a#hiM. 14 yEhAv niM niew mM wt wt nke. 15 yEhAv sVvuM miyM s]xHwic@. av nieL sVAgtvuM ec@! 16 sVM yEhAvyEwtA. qA mi av mxY nki. 17 pErt yEhAvey sHttiil! klRkLilAyv yEhAvey sHtti il! 18 pE nAM yEhAvey EA sHti M. qeM nAM avensHtiM! y EhAvey vA}Hk! sInM 116 yEhAv qeR An Ek EA {Anven sHEnhi. 2 shAyi qeRviLi av Ek EA {Anven sHEnhi. 3 {A eReR mriciri! mrNpA zM qeiyiri. klR qni @M awykyAyi. {A BykyM vYAlewkyM ecyHt. 4 aEA {A yEhAvyew nAmM viLi c@. {ApRu, yEhAEv, qe ri cAluM! 5 yEhAv nlvM dyApUmA. eedvM kNAmynA. 6 nihAyer yEhAv pripAli. {A nihAynAyi, yEhAv q e rikyM ecyHt. 7 qeR tHmAEv, vimik! yEhAv nie pripAliH. 8 eedvEm, nIeyeR ANen m]tYuvi niric@. qeR knI nI nii. nIeye vI}Hcyini ric@. 9 jIvivew EdzH {A yEhA vey wM EsviM. 10 {A nziie@!q {A pR EA qni vizVAsM Ayi. 11 aet, qeRpri*Bmi yi EA {A pRu, qlAvM Ny A! 12 yEhAvyHH q nkAnAeNni k}iyk? qnietlAM yEhAv t tA! 13 av qni rt. atinA {A avenA pAnIybli aiM. yEhAvywnAmM {A viLikyM ec@M.
1

sInM 115 yEhAEv, mhtVM sVIkriEtH {Ll. mhtVM nintA.nieR sHEnhvuM vizVAsYtyM mlmA mh tVM niERtAtH. 2 {ew eedvM qvieweyH rAxH\ atH-tewetinH? 3 eedvM sVilA. av yET xHwM vi. 4 rAxH \ ew EdvA eviyM sVvuM ekAuevRuM timk mAM. ErA Aiy evRuM timk mAM. 5 timkH vAykH, pE sM sAriA v. avyH kkH, p E kANA k}iyil. 6 avyH ecvikH, pEEkA k}iyil. avyH mkH, pE mNA k}iyil. 7 avyH eekkH, pe sHpzi AnAvuil.avyHkAlukL@H,pE nwAnAvuil. avyew etAkLi niH o zbHdvuM vmil. 8 timkAi ati yi v timEpAelyAyiIM!
1

sIn 116:14-119:4
14

602
qeR z@ qe mikyM eReR mrNAsnAkyM ecyHt. pE yEhAv qe shAyic@. 14 yEhAv qeRziyM vijygItvu mA! yEhAv qe ri! 15 nlvew vstikLiniH vijyA EGAxM EkAM. yEhAv teR mhAz i vIuM kAiyiri. 16 yEhAvyew kr vijyi y e@. yEhAv teR mhAzi vi uM kAiyiri. 17 {A jIviM mriil. yEhAv ec yHtete {A pRykyM ec@M. 18 yEhAveye ziic@, pE av ene vDicil. 19 nItiyew kvAw qniAyiR AluM. {A akkwH yEhAvey rADiM. 20 av yEhAvyew kvAwLA. nI timAA atilUew kw EpAkuM. 21 yEhAEv, qeR AnyH mRu pwi nkiyti ninni. qe r itinH nin ni. 22 pNiA tiL klH mllA M. 23 yEhAv aen sMBviic@. nAmtH atH-tkrem k! 24 H yEhAvyAiy divsmANH. nmiH hAdic@lsiAM! 25 jnM pRu,yEhAvey sHttik! yEhAv ne ric@!* 26 yEhAvyew nAmi vven sVIkrik. puErAhitA mRupwi pR u,{ nieL yEhAvyew vs tiyiEl sVAgtM ec@! 27 yEhAv eedvmA. av ne sVIkrikyM ec@. bli Awien piwic@eki yAgpIWieR ekAukLiEl ekAuvrik. 28 yEhAEv, nIeyeReedvmA. {A nin nipRykyM ec@. {A nie vA}H! 29 yEhAvey vA}Hk, qeA a v nlvnA. aveR stYsHEnhM nitYmA. sInM 119 ElPH 1 nilrAyi jIviv sxHw. av yEhAvyew pEdzLsri . 2 yEhAvyew krARsriv s xHw. av pUmnEAew yEhAv ey asri. 3 av tikec@il. av yEhA vey asri. 4 yEhAEv, nI { nieR kln kt. klnk m}uvM as riA nI {ELAw pRykyM ecyHt.
y E h A v e y . . . r i c @ yEhAEv, dyvAyi {eL ric A luM. yEhAEv, dyvAyi {eL vijyii cAluM. yM jyic@ v rAjAvien driA vijyArvmAyi tH.
13

yEhAvyH Enck {AniEA aveR m}uv jniM mAek aiM. 15 yEhAvyew BArielAveR mr NM av vLerDAnM. yEhAEv, ni eR dAsArielAvnA {A! 16 {A nieRdAsnA; nieR dA simArielAvew H. yEhAEv, nI qeR bnLiniM qe EmAci ic@! 17 nin {AenA tjH{tA bliy iM. yEhAvyew nAmM {A viLiM. 18 vAgHdAnM ecyHtv {A yEhAvyH smiM. aveR skljniM m iEl {AniEA EpAM. 19 eyzElmiel lyiEl {A EpAM. yEhAvey sHttik. sInM 117 skl rAxH\L@Em, yEhAvey sHt tik. skljnL@Em, yEhAveysHt tik. 2 e edvMne vLersHEnhi! av nEAw qeM vizVsH t t kA@kyM ec@M! yEhAvey sHtti k!
1

sInM 118 yEhAvey mhtVewk, qe A avnA eedvM. aveR stY sHEnhM nitYmA! 2 yi AEyEl, enpRyk.aveR stYsHEnhM qeM w! 3 puErAhitEr, en pRyk. av eR stYsHEnhM qeM w! 4 yEhAvey rADivEr, pR yk. aveR stYsHEnhM qeM w! 5 {A }iep@, atinA shA yi {A yEhAvey viLic@. yEhA veyni mRupwinkyM qe sV tnAkyM ecyHt. 6 yEhAv qEAewAmH, atinA {A Byewkyil. qniEdAxM v A jninH oM ecAnAkil. 7 yEhAvyAeNeR shAyi.qeR z @ prAjitrA {A kAM. 8 jne yitiluM yEhAvey yitA ExHWM. 9 niew EntAeL yiti enA yEhAvey yitA ExHWM. 10 DArALM z@ qe vlyM ecyHt. qA yEhAvyew ziyA {An ver prAjyewi. 11 z@eLe pieyM pieyM vL u. yEhAvyew ziyA {Anver EtAlic@. 12 EtnIcM epAtiyEAelyAyi qeRz@eLe epAtitH. p E avEvgM qriy epAEpAel tI. yEhAvyew ziyA {Anv er prAjyewi.
1

603
yEhAEv, {A nieRniym q EA}umsrieci q {AnAzi . 6 nieR klnk pWiEA {AenA riluM nANM ekwkyil. 7 aEA, nieR nyM nItiyM {A pWiekAH qniH yTAi nie mhtVewAM. 8 yEhAEv, {A nieR klnkLs riM. atinA qe eekevwiyEt! EbH o yvAvinH niljIvitM nyi A qenk}iyM? nieR vcn asric@ekAute. 10 {A pUXdyEAew eedve EsviA mi. eedvEm, nieR klnk asriA qe shAyi cAluM. 11 nieRvcn EyAew {A p WitinA ninetier {A pApM ec@kyilElA. 12 yEhAEv, nI vA}Hewe. nieR niym qe pWiicAluM. 13 nieR viEvkEAewy viDikeL eylAM pi {A pRyM. 14 meienAM nieRkrA pWi ti {AnAhAdi. 15 nieR c {A ccec@. nieR mAM {A piw. 16 nieR niymLi {A hAdi . nieR vAk {A mRkyil.
9 5 27

sIn 119:5-45

yEhAEv, nieR niym pWiA qe shAyicAluM. nI ecyHtiri atH-ttY {A pWie. 28 {A d+KitM INitM . jH{ nki qe vIuM knAi yAluM. 29 yEhAEv, tiyew v}iyi jIviA qe avdiEt. nieR vcn LA qe nyicAluM. 30 yEhAEv, nieR vizVsHtdAsnA tinH {A etrewe@. nieR viEvkEAewy viDik {A EyAew pWi. 31 yEhAEv, nieR krARien {A mRu ek piwi. qe nirAznAEt. 32 {A hAdEAew nieR klnk LsriM. yEhAEv, nieR klnk qe hAdii.

gIem qEAw nItikAiyAluM. aEA ni eR Q dAsnH nieR klnkLsricu jIviA k}iEuM. 18 yEhAEv, qeR kk RAluM. {A nieRvcn vAyikyM a tH-ttY kAkyM ece. 19 Q EdzH {AenAapricit. y EhAEv, nieRvcn qi niM mRyHEt. 20 nieRviDik qEA}uMpWiA {A nAzi. 21 yEhAEv, ahArikeL nI zAsi . avH dritAM. nieR k lnkLsriA av Ail. 22 {A litM niYM kAtiri e. nieR krA {A asrici. 23 EntAEpAluM qe dxiciri . pE, yEhAEv, {AnieR dAs nA. {A nieR niym pWi kyM ec@. 24 nieR krARA qeR msuX H. aetniH nl pEdz t.
17

Eh yEhAEv, nieRniym qe p WiicAluM, aEA {A av as riuM. 34 qniH mnilAiAluM. nieR vcn {A asriM. {A av pUmAyM asriM. 35 yEhAEv, nieR klnkew pAt yilUew qe nyicAluM. jIvitrIti {A stYmAyM sHEnhi. 36 DniknAkA v}i pkrM nieR krARieni ciiA qe shAyi cAluM. 37 yEhAEv, vilek kArY kA tiniM qeRkkeL nI sUiE NEm. nieR mAi jIviAene shAyicAluM. 38 jnM nie dritinAyi, nieR dAs vAgHdAnM ecyHt nwAiyA luM. 39 yEhAEv, {ABy apmAnM q w kLAluM. nieR viEvkpUv mAy viDik nltA. 40 tA, nieR klnkeL {A sHEn hi. qEAw nIti puliyAluM, {A jIvie.
33

dAelH {A mriARAyi. yEhAEv, klicA luM, {A jIvie. 26 qeR jIvitei {A niEAw pRu. nI qni mRupwiyM t. ni nieR niym qe pWiicAluM.
25

evQ yEhAEv, nieR nitYsHEnhM qni kANicAluM. nieR vAgHdAnmsri cH qe ricAluM. 42 aEA, qe apmAniv mRupwi qniAM. yEhAEv, nI pRykArY {A stYmAyM vizV si. 43 nieR stYvcn {AenEA}uM pRye. yEhAEv, nieR viEvkEA ewy tImAneL {AnAyi. 44 yEhAEv, nieRvcn qM, q eM {A piwM. 45 aen {A sVtnAM. q ekAeA, nieR niym pAli A {A kWinAVAnM ec@.
41

sIn 119:46-82
46

604
ecyHtkArY teyANH nI vi ctH. 66 yEhAEv, buipUvmAy tImAn eLwA aRivH qni nkiyAluM. nieR klnkLi {A yi. 67 yAtnkLBviti mH {AenA pAw et@k ecyHt. pE EA {A EyAew nieR klnkLs ri. 68 eedvEm, nI nlvnA, nI nk ec@. nieR niym qe pWii cAluM. 69 qeA ExHWer sVyM k v qei dxic Nk pRu. pE, yEhAEv, nieR klnk pU mnEAew {A asric@. 70 av viEvknYrA. qA {A nieR vcnLilAhAdi. 71 kxHwtkeLni nltAyi. q ekAeA {A nieR niym pWi c@. 72 yEhAEv, nieR vcneLniH ci tmA. yirM evixNeLyM sVxNeLyM kA vizixHwmAN v. EyAdH yEhAEv, nI qes]xHwic@, nieR sVM eekkLA qetAukyM ec @. nieR klnk pWiAM mni lAAM avey asriAM qe shAyicAluM. 74 yEhAEv, qeAEA nieR BA qe dri . nI pRytH {A vizVsitinA av hAdi . 75 yEhAEv, nieR tImAn nYAy em {AnRiy. nIeye zii zriyAtAM. 76 ni, nieR stYsHEnhMekAH q ezVsiicAluM. nI vAgHdAnM ec yHtEpAel qe zVsiicAluM. 77 yEhAEv, qe zVsiikyM jIviAnvdikyM ecyHtAluM. ni eRpEdz {A stYmAyM sV di. 78 qeA vizixHwer sVyM k v qei N pRu. av nANM ekweei. yEhAEv, nieR niym {A pWi. 79 nieR BA qeRywE vri kyM nieRkrA pWikyM ece. 80 yEhAEv, nieR jH{ {A tYmA yi pAliAniwyAke, aen {A apmAnitnAkAtirimElA.
73

nieR krARieni {A rAjAA mAyi sMsAriM. avere apmAni kymil. 47 yEhAEv, nieR klnk pWi ti {AnAhAdi. klnkeL {A sHEnhi. 48 yEhAEv, nieRkl n keL {A sHt ti. {Anvey sHEnhi. {A nv pWikyM ec@M. syi yEhAEv, qEAw nieR vAgHdA nM oAicAluM. vAgHdAnM qni tI n. 50 {A yAtnyBvikyANH, yEhA v qe zVsiikyM ec@. nieR vcnM qe vIuM jIviic@. 51 qeA vizixHwrA teL kv qeirmAyi apmAnic@. qiluM nieR vcnLsritH {A niiyil. 52 nieR viEvkEAewy niy {AenEA}uM oAi. yEhA Ev, av qe zVsii. 53 nieR vcneL asriA d xHwrAy jneL kAEA {A EkA pixHwnA. 54 nieR niym qeR Bvni el* gAnLA. 55 yEhAEv, rAiyi {A nieR nAmM asHmri. nieR vcnM {A asHmri. 56 nieR klnk EyAew asri ztinAlANitH.
49

EhH yEhAEv, nieR klnkLsrik yANH qeR kwmey {A niyic@. 58 yEhAEv, {A pUmAyM niilA yi. vAgHdAnM ecyHtEpAel nI qEAw kANYvAnAyiAluM. 59 qeR jIvitei {A vLer EyAew ciic@. nieRkrARiEl {A mwi vrikyM ecyHt. 60 nieR klnkLsriA amAi Aet {A tiwi v. 61 osMGM dxHwA qedxic@ sM sAric@. pE yEhAEv, nieR vcn {A mRil. 62 arAiyi NH nieRnl tI mAn {A nipRy. 63 nierADi nieR oAErA B M {AenAsuXA. nieR kln ysri oAErA vYiM {AenA suXA. 64 yEhAEv, miyi nieR stYsHEn hM niRy. nieR niym qe pWiicAluM.
57

EtH yEhAEv, nieR dAsnAy qniA yi nI aEnkM nk ecyHt. vAgHdAnM


65

B v n M aTvA {A vsi lyM qM.

kPH {A mriARAyi, nIeye ri M kAiriANH. pe yEhAEv, nI pRy kArYLi {A yi. 82 nI vAgHdAnM ecyHtkArY {A tIic@ekAEyiri. pE q eRkk INikyANH. yEhAEv, qEA}A nIeye zVsiik?
81

605
cvRunyiel Niy mirieA liEpAelyAEA}uM {A nieR niy m mRkyil. 84 {AenkAlM jIviM? yEhAEv, q e pIfiiver nIeyA zi ik? 85 cil ahArik ori tew NkekAH qei. nieR vc netirAyi atH. 86 yEhAEv, nieR klnkLiellAM jn i yiAM. qe pIfii ekAH et@kArANv. qe ri cAluM. 87 av qe tAH nziiciri . pE {A nieR jH{k a sri niiyil. 88 yEhAEv, nieR stYsHEnhM q EAw kANikyM qe jIviAn vdikyM ecyHtAluM. nI pRyet M {A ec@M.
83 102

sIn 119:83-120

yEhAEv, nIyA qeR. atinA nieR niym asri {A niukyil. 103 nieR vcnM qeR vAyi Etni enA mDurmANH. 104 nieR pEdz qe jH{Ani yA, atinA vYAjpEdzeL {A evRu.

yEhAEv, nieRvcnM qni mAdIpmA. 106 nieR niym nlv. av as riAem {A tijH{eyw. 107 yEhAEv, {A vLerAlM yAtny Bvic@. dyvAyi kln nki qe punIviicAluM! 108 yEhAEv, qeR sHEtAM sVIkricAluM. nieR niym qe pWiicAluM.
105

lAemdH yEhAEv, nieRvcnM nitYmANH. ni eR vcnM sVi nitYmAyi w . 90 nI qM,qeM vizVsHtnA. yEhAEv, nI miey s]xHwic@, atiM nilni. 91 nieRniym mlvuM orwimeyEA el mi avey asritinAlu mANH atH M wtH. 92 nieR vcn qni suX eLEAelylAyiei qeR yAtn kLAe {A tkewmAyi. 93 yEhAEv, nieR klnk {AenAri luM mRil. qeA avqe jI vii. 94 yEhAEv, {A niERtA. ati nAele ricAluM! qekAeA nieR klnk asriA {A kWi nmAyi mic@. 95 dxHwA qe nziiA mic@. pE nieR krA qe viEvkiyAi. 96 nieR niymemA}iek qlAiM av yEwtAy primitikH.
89

qeR jIv qEA}uM apkwilA . pE nieR pEdz {A mRiil. 110 dxHwA qewA mi. p E {A nieR klnkLsriAti iil. 111 yEhAEv, nieRkrA {AenM piwM. aete vLer sxHwnA . 112 nieR niymLsriA {Aen EA}uM kWinmAyi miM.

109

EmM oA yEhAEv, nieR pEdzeL {A sHEnhi. qlAyHEA}uM {Anv eyi sMsAri. 98 yEhAEv, nieRjH{k qe z @eLA jH{AniyA. nieR ni ymM qEA}uM qEAewAmH. 99 {A nieR krA pWitinA qeR qlA AerAL@M jH{AniyA {A. 100 nieR jH{k pAlitinA m AerA {A buimAnANH. 101 qeR oAErA vwvyHpiluM etAy mAini nIeye ak@. atinA yEhAEv, nI pRyEAel qni ec@vA k}iyM.
97

sAem yEhAEv, niEAw pUmAyuM RilA ver {A evRu. pE {A nieR pEdzeL sHEnhi. 114 qemRc@vyHkyM sMrikyM ecyHtAluM. yEhAEv, nI pRyti {A yi. 115 yEhAEv, dxHwA qeRywE vrAniwyAEt. qeR eedvi eR klnk {AnsriM. 116 yEhAEv, nI vAnkiy EpAel qe tAiyAluM. {A jIvikyM ec@M. {Anie yi, ati nA qe nirAznAEt.
113

yEhAEv, qe shAyic A luM, {A riewM. nieR kl n k {Aen eEM pWiM. 118 yEhAEv, nieR niym lMGi vereylAM nI tiLy. q ekAeA, niepiwrAem s ticEA av N pRu. 119 yEhAEv, miyiel dxHwAer nI cv RuEpAel vliecRiu. atinA ni eRkrARien {AenEM sHEnhi M. 120 yEhAEv, {A nie By. nieR niym {A BykyM drikyM ec@.

117

sIn 119:121-157
121

606
qeR zmAy vikAr qe tk . qeR z@ nieR kln keL mRtinA {A lnA. 140 yEhAEv, nieR vcni yi Aemti { etLivuH. {A ntien sHEnhikyM ec@. 141 {AenA viEvkmilA yvAvAyi riAM. pE nieR jH{k {A mRil. 142 yEhAEv, nieRn nitYmA. ni eRpEdz yimA . 143 qniH dritM dritkAlm Ayi. pE nieR klnk {AnA sVdi. 144 nieR krA qeM nytA . a mnilAA qe shAyi cAluM. aetni jIv nM. EkAPH yEhAEv, pUXdyEAew nie {A viLic@. qni mRupwi nki yAluM! nieR kl n k {Ansri . 146 yEhAEv, {A nie viLi. q e ricAluM! nieRkrA {An srikyM ecAM. 147 niEAw AiA {A ati rAviel q}uE@. nI pRy kArY Li {A yi. 148 nieR vcnM pWiA {A R miLci. 149 nieR pUsH E nhEAewyM qe vicAluM. yEhAEv, zriey nI pR kArY ecyHtH qeR jIv nilniiyAluM. 150 jn qnietier dxHwFAElA cn nw. av nieR pEdz piwil. 151 yEhAEv, nIeyEAw vLer awiri . nieR klnkeLlAM yi mA. 152 vLer pH, nieR vcn nitYmA yiriemH nieR krARiniM {A pWic@.
145 139

ayi zriyM nlmAy {A ecyHtiri . yEhAEv, qepIfiiA #hivew eekyi qe li Et. 122 qEAw n kAAem stYM ecyHtAluM. {A nieR dAsnA. yEhAEv, ahArik qe pIfi iAniwyAkEt. 123 yEhAEv, nieR shAyM EtwiyM ni inieA nlvA EkAni M qeR k }u. 124 {A nieRdAsnA. nieR stY sH E nhM qEAw kAiyAluM. nieR niym qe pWiicAluM. *125{A nieRdAsnA. mnilA Aqe shAyicAluM. aen q ni nieRkrA aRiyA k}iyM. 126 yEhAEv, nI qeiluM ecA sm ymAyi. jnM nieR niymM lMGiciri . 127 yEhAEv, tnieA nieR k lnkeL {A sHEnhi. 128 {A EyAew nieR klnkeL lAM asri. vYAEjApEdzeL {A evRu.

Ep yEhAEv, nieR krA atH-tkrmA . atinAlANH {Antien piw tH. 130 jnM nieRvcnM mnilAA w uEA atvH EnrAyjIvitM nyi ti v}ikAiyAy o dIpM EpAel yAyiriM. nieR vcnM sADArN ArenEAluM jH{AniyA. 131 yEhAEv, nieR klnk pWiA {AnA#hi. iEyAew, a mnAyikAirivenEAelyA {A. 132 eedvEm, qeEnAk, qEAw k NkA@k. nieR nAme sHEnhi vErAw zriyAy ecyHtAluM. 133 yEhAEv, vAgHdAnM ecyHtEpAel q e nyicAluM. qni EdAxmAyetA M sMBviEt. 134 yEhAEv, qe pIfiivri niM qe ricAluM. {A nieR klnkLsrikyM ec@M. 135 yEhAEv, nieR dAsen sVIkricA luM. nieRniym qe pWiicA luM. 136 o kunI}te {A kruA iyiri. qeA jnM nieR vcnLsriil.
129

sAed yEhAEv, nI nItimAnA. nieR niym nItipUvkmA. 138 krARi nI { nl niym t.stYmAyM {vey yi AnAvuM.
137

ErzH yEhAEv, qeR yAtnk kAkyM qe rikyM ecyHtAluM. nieR pEdz {A mRiil. 154 yEhAEv, qniAyi EpArAwkyM qe rikyM ecyHtAluM. nI vA gHdAnM ecyHtEpAel {A jIvi e. 155 dxHwA vijyiil, qeA a v nieR niymLsriil. 156 yEhAEv, nI vLer dyAvAnA. zri ey nI pRy kArY ecyHtA luM. {A jIvie. 157 pE qe pIfiiA mi DArALM z@qniH . qiluM nieR krA pAli {A ni iyiil.
153

607 sIn 119:158-122:2


vizVAsvker {A EnA . yEhAEv, nieR jH{k avr sriAtH {A evRukyM ec@ . 159 tA, nieR kl n kLsriA {A kWinyM nw. yEhAEv, nieRpU sHEnhEAew qe jIvi icAluM. 160 yEhAEv, rMBM mt te nieR vcn yitA. nieR nl niymM nitYmAyi nilni kyM ec@M.
158

nxHwe AwienEAel {Anl u. qe etruvErNEm, yEhA Ev. {A nieR dAsnA. nieR klnk {A mRkyM ecyHtiil. sInM 120 lyiEl EpAti o gAnM. 1 {A dritilAyi. shAyi nAyi {A yEhAvey viLic@. aven e rikyM ecyHt. 2 yEhAEv, qei NpRvri niM qe ricAluM. astYmAy kA rYLANv pRtH. 3 NyAEr, nieA ki@k eyRiyAEmA? nieL EnwemRiyA EmA? 4 nieziiA BweR aO vuM k kriyM. 5 NyAEr, niewyw vsi tH Emezi vsiEAelyA. ekdAriel* wArLi vsiEAel yANtH. 6 smADAnM evRuvErAewAM {A vLerAlM k}iu. 7 qni smADAnM EvNem {A pRu. av Ev yvuM. sInM 121 lyiEl EpAtiL o gAnM. 1 shAyinAyi {A kLiEl EnA. pE qeRshAyM qview niAM vrik? 2 sVieRyM miyewyM xHwA vAy yEhAvyiniH qeR shAyM vM. 3 nI vI}uvA eedvM avdiil. ni eR sMrk RiEl vI}uky mil. 4 yi AEylieR sMrk myui l. eedvM oriluM Ruil. 5 yEhAvyA nieR sMrk. teR mhAziyA av nie sMr i. 6 pk nie pviA sUrY k}i kyil. rAiyi nie pIfiiA cM sADiyil. 7 qlA apkwiniM yEhAv ni e sMriM. yEhAv nieR AN en sMriM. 8 nI vrikyM EpAkukyM ec@EA yEhAv nie shAyiM. EA}uM q eM yEhAv nie shAyiM!

176

zI zrAy EntA akArNmAyi q emic @ . qiluM {A nieR niyme mAM drikyM By kyM ec@. 162 yEhAEv, nieR vcnM qe niDi kiiyvenEAel hAdii. 163 NkeL {A evRu! kWinmAyi evRu. pE, yEhAEv, nieR vcneL {A sHEnhi. 164 nieR nl niym nimiM {A divsi }utvN nie sHtti . 165 nieR pEdzeL sHEnhiv yTA smADAnM keM. aver vI}HA oiM k}iykyil. 166 yEhAEv, nIeye ri kAirikyA {A. nieR kln k {A asric@. 167 nieR krA {A pAlic@. yEhA Ev, nieR niymeL {A vLer sHEn hi. 168 nieR krARuM klnkM {Ansri c@. yEhAEv, {A ecyHtiriet lAM nI aRiy.
161

etQ yEhAEv, qeR h A dgItM EkAluM. nI vAgHdAnMecyHt EpAeleye jH{AniyAiyAluM. 170 yEhAEv, qeRAn EkAluM. nI vAgHdAnM ecyHtEpAel qe ri cAluM. 171 qiniM sHEtAgIt epA iRe@. qeA nieR niym nIeye pWiic@. 172 nieR vAkELAw tikriAM q eRgAnM pAwAM qe shAyicA luM. yEhAEv, nieR niymeLl A M nltA. 173 nieR klnkewmAM {A etr ew. atinA eekeyi q e shAyicAluM! 174 yEhAEv, nIeye riemA eNeR tI. pe nieR pEdz Li {AnAhAdikyM ec@. 175 yEhAEv, {A jIvikyM ni e vA}HkyM ece. nieR niym qe shAyie.
169

sInM 122 lyiEl kyRiEAti dAvIdieR o gAnM 1 nm yEhAvyew lyiEl EpAkAM qjnM pREA {A hAdic@. 2 {Liview eyzElmieR kvAw w ni.

sIn 122:3-127:2
3

608
vlyilkewkyM pie rew kyM ecyHt pieyEAelyA nAM. vlkIRukyM nAM rewkyM ecyHt. 8 new r yEhAvyini v. yEhAv sVvuM miyM s]xHwic@! sInM 125 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAvyi yi mxY sI EyApvtMEpAelyA. av ori luM luukyil. av qeEM wM. 2 eyzElmi @M pvtH. y EhAv teR jni ilumAyiri kyM ec@. av teRjne q M, qeM sMriM. 3 dxHwA qeM nItimAAew mi niyikyil. aen sMBvicA nItimAA EpAluM ti ecA twuM. 4 yEhAEv, nItimAAErAw nkAiyA luM. nilXdymvErAw nIti pul iyAluM. 5 dxHwA vt kA@. dxHwAer yEhAv ziiM. yi AEyli smA DAnmAyirie!
7

putiy eyzElM! oErkIt ngr mAyi punniieiri. 4 aEAANH EgA EpAtH. y EhAvyew nAme vA}HA yi A EylukA aviewEA. yEhAvyH EgALANv. 5 dAvIdieR wMbiel rAjAA tew siMhAsnL view Apic@. jne viDiAnANv siMhAsnM a view ApictH. 6 eyzElmieR smADAninAyi Aik. nie sHEnhivH aview smADAnM lBieci. 7 nieR mtiluki smADAnm Aeyi! nieR vizixHwmirLi surittVM lBieci! 8 qeR sEhAdrAewyM ayA ewyM nyHH view smADAnmA ke q {A Ai. 9 {ew eedvmA yEhAvyew lyieR nyHAyi Q ngri nkAkeey {A Ai .

sInM 123 lyiEl kyRiEA ti gAnM. 1 eedvEm, {A nieEnAi Ai . nI sVi rAjAvAyi ri . 2 awimk vzYAyi yjmAnen yi. aEtEpAel, { {ew eedvmAy yEhAvey yi . eedvM {ELAw kN kA@ tinAyi { kAiri. 3 yEhAEv, vLerAlmAyi apmAnit rAyiri {ELAw kN kAiyAluM. 4 mwiyAM DiArikmAy avri ni M {H mtiyAEvALM apmAnvuM apkIiymAyi@H.

sInM 124 lyiEl kyRiEAti dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAv new pAyii eli nmesMBvimAyi? yi AEyEl, mRupwi trik. 2 jnM ne mic E A yEhAv nEAewAmilAyiei nme sMBvimAyi? 3 newz@ avewEkApieR jVlni ne jIvEnAew vi}uumA yi. 4 new z@, ne o}uiLy LyMEpAelyM ne o}uieAu EpA ndiEpAelymAyiEen. 5 ahArik new vAyHver yH ne o}uieAuEpA evM EpAelyAyiIEen. 6 yEhAvey vA}Hk! ne piwiwi vDiA yEhAv z@eL avdi kyil.

sInM 126 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAv ne EmAciiEA a sVpHnM EpAelyAyiriM! 2 jnM cirikyM sEAxgAn pAwkymAyiriM! anYrAjYA pR yM.yi AEylukAAyi yEhAveyA atH-t kM ecyHt. 3 aet, yEhAv nmAyi atH-tM viciei n vLer s EAximAyi! 4 yEhAEv, mmiyiel nIcAlukLi vIuM jlM niRcEpAel {eL vI uM EmAciicAluM. 5 vi vityHEA ov d+Kit nAyiiriAM. pE viLevw EA av sxHwnAM! 6 vik vyliEl ekAuEpA EA ayA krEAM, pe viLvH vIiEl ekAuvEA av hAdiM! sInM 127 lyiEl kyRiEAti zElAEmAeR o gAnM. 1 o mirM pNiy yEhAvyel i pNiAew aVAnM evRuetyA . o ngre nirIitH yEhA vyeli kAvA evRuet smyM kLykyANH. 2 atirAviel NM eevkiyRu M jIvitmAM Etwi aVAniM v]TAvilA. eedvM tA sHEnhi jne, av RuEA EpAluM p ripAli.

609
ik yEhAvyew sAnmA. o ayew zrIri ni ti PlmANv. 4 o yQvnAreR puA o BweR vnA}iyiel auk EpAel yA. 5 puAereAH vnA}i niRyH v atIvsxHw. ayAeLAriluM EtAliewil. epAlLi ayA ew z@LiniH av aven sMr iM.
3

sIn 127:3-132:6

sInM 128 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAvyew BAerlAM BAgYvAA . eedvM cHCi mAi av jIvi. 2 aVAnPli niLAhAdiM. ni sxHwrAvukyM ninl kA rY sMBvikyM ec@M. 3 Bvni nieR BArY PlmA miriviEpAelyAM. EmzyH @ miri nieR ik nieR olIvumr EpAelyAM. 4 yEhAv tIcyAyM teR Ber kArM a#hiM. 5 yEhAv sIEyAniniH nie a #hie. jIvitiluwnILM eyzEl miel a#hM niLAsVdie. 6 nin nieR pQAer kANAnA ySAke. yi AEyli smA DAnmAke!

sInM 130 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAEv, {A vliy }ilANH. atinA {A nieR shAyM Etw. 2 qeR yjmAnEn, qe vicAluM. shAyinAy qeR nilviLi EkAluM. 3 yEhAEv, jnieR sklpAp M nIyver yTAi ziici@ ei ovEpAluM jIvEnAew av Ezxiciriyil. 4 yEhAEv, nieR jnEAw epARuA luM. aEA nierADiA jnmA vuM. 5 yEhAv qe riM kAiri kyA {A. qeR AN avnA yikAiri. yEhAvpRytH {A vizVsi. 6 {AeneR yjmAnen kAirikyA NH. BAtmAkA kAekAu kAvliri pARAvukArenEAelyA {A. 7 yi AEyEl, yEhAvyi yi k. stYsHEnhM yEhAvyi mAM kA . yEhAv vIuMvIuM ne ri . yi AEylieR m}uv pApM yEhAv epARukyM ec@M. sInM 131 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAEv, {A ahAriyl. mANi yAyi nwAM {A miil. vliy kArY ecA {A miil. q nisAYmAy kArYeLRicH {A vixmiil. 2 {A zAnA. qeR mnH zA mA. 3 ayew eekkLiel sMt]ptnAy H ienEAel qeR mnHzAvuM sV vumA. 4 yi AEyEl, yEhAvyi yi k.avni M qM yik. sInM 132 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAEv, dAvIdieR shn oA icAluM. 2 dAvIdH yEhAvEyAewA vizixHw ti jH{eyw. yAEAbieR mhAeedv EAw av o vizixHwtijH{ey w. 3 dAvIdu pRu, {AeneR vIii El EpAkyil. {AeneR kili ki wyil. 4 {A Rukyil. qeR kk {A awyHyil. 5 yAEAbieR mhAeedvmAyEhA vyH o vsti keMver {A aArYeLAM ec@kyil! 6 qAi vcH n Ek@. kirYH eyyArImi krARieRepkM nAM ke i.

sInM 129 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 qni jIvitiluwnILM DArALM z @Ayi. yi AEyEl, z@ eLi {ELAw pRyk. 2 qni jIvitiluwnILMDArALM z@ Ayi. pE av vijyici il. 3 qeR puRH vliy mRivukAM ver avere awic@. nILvuM }vu m mRivuk qniAyi. 4 pE nlvnAy yEhAvkyRuk m RicH qe dxHwAriniM EmAci ic@. 5 sIEyAen evRuv EtAlie@. av litrAyi oAwiEAvukyM ec yHt. 6 Emryiel pul@EpAelyAyi av. vLceyE av Ni EA. 7 ekAyHkArnH o eekniRey pu l@ki@il. atH o DAnYnyH EpAlumil. 8 atiel kwEpAv, yEhAv nie a#hie q pRykyil. yEhAvyew nAmi nie {L #hi q jnM pRykymil.

sIn 132:7-135:16
7

610
sInM 134 lyiEl kyRiEA ti o gAnM. 1 yEhAvyew svdAsAEm, av envA}Hk! rAim}uv lyi <x nwvEr, 2 dAsAEr, niL@ew eekkyi yEhAvey vA}Hk. 3 sVvuM miyM s]xwicyEhAv sI H EyAniniH nieL a#hie.

nm viwAriEl EpAkAM. eedvieR pAdpIWi* nmArADi AM. 8 yEhAEv, q}uEH nieR bli eR epkvumAyi nieR viml E EpAEkNEm. 9 yEhAEv, nieR puErAhit ny ewvOmNiiri. nieR vizV sHtBA atIv sxHw. 10 nieRdAsnAy dAvIdieR nyHA yi nieR aBixirAjAvien tirsHk riAtiAluM. yEhAv dAvIdiEnAewA tijH{ey w. dAvIdiEnAw vizVsHtnAyiriA emAyi atH. rAjAA dAvIdieR wMbiniM vemH yEhAv vA gHdAnM ecyHt. 12 yEhAv pRu, dAvIEd, nieR i k qeR krARsricA, {A pWi i niymLsricA nieR wMbi ni eriluM qeM rAjAvAyiriM. 13 teR lyi lmAyi y EhAv sIEyAen etrew. aview teR lymAkNemvnA#hic@. 14 yEhAv pRu, tAyiriM qe EyHM qeRlM. view {A v siM. 15 sm]mAyi BNM nki Q ngr e {An#hiM. driEpAluM s m]mAyi hArM ki@M. 16 puErAhitAer {A ryew A ymiwIM. qeRB view vLer hAdikyM ec@M. 17 view, dAvIdien {A bl nAM. qeR aBixirAjAvinH {AenA viL nM. 18 dAvIdieR z@eL {A apmAnM ekAu mwM. pE dAvIdieR rAjYe {A vLM.
11

sInM 133 lyiEl kyRiEAti dAvIdieR gAnLielAH. 1 oA, sEhAdrAH stYmAy eqkY EAew oiciriA k}iytH q nlM hAdkrvuM! 2 ahErAeR tlyielA}ic sug eetlM aveR tAwimIzyilUew av eR mEnAhr vOLiEl o}u EpAel. 3 ehEApvti niM sIEyA pvtiEl mu epyHtiRuEA el. qekAeA, sIEyAni ni ANH yEhAv teR a#hL@M zA zVtmAy jIvM ntH.
eedvieR pAdpIWM sAYepkM, vi wArM, eedvAlyM qeAeyAvAM ti nM. eedvM, teR siMhAsniliH kAluk jn aven rADi l vc@ vimi q pRyEAelyA NitH.

sInM 135 yEhAvey vA}Hk! yEhAvyew nAmM vA}Hk! yEhAvyew dAsAEr, aven vA}Hk! 2 yEhAvyew lyi, new eed vieR lyieR tim ni vEr, yEhAvey sHttik. 3 yEhAvey sHttik. qeA av nlvnA. aveR nAme sHttik. qeA atH hAdkr mA. 4 yEhAv yAEAbien* etrew . yi AEy eedviERtA. 5 yEhAv mhAnAeN {AnRiy. new yjmAn qlA EdvAerAM mhAnA. 6 yEhAv teR xHwienA v i. sViluM miyiluM kwli luM agADsmiluM aen te. 7 eedvM miEm m}uv EmGeL s]xHwi. miiNrienyM m}ey yM eedvMs]xwi. kAienyM eedvM H s]xHwi. 8 QjipHtiel dYjAtrAy m}uv m xYeryM m]geLyM eedvM lAyHm ec yHt. 9 DArALM vIrYv]ikM atH-tM eedvM QjipHti vic@. PREvA M aEhieR EdYAgmANH eedvM aetlAM sMBviictH. 10 eedvM aEnkM rAxH\eL EtAlic@. zrAy rAjAAer eedvM vDic@. 11 aEmArYew rAjAvAy sIEhAen eed vM EtAlic@. bAzAniel rAjAvAy oAgi en eedvM EtAlic@. knAnilu sklrA xH\eLyM eedvM EtAlic@. 12 avewEdzM av yi AEyli n kyM ecyHt. EdzM av teR jni nki 13 yEhAEv, nieR nAmM qeEM simAM! yEhAEv,jnM nieqM, qeM oAiM. 14 rAxH\eL yEhAv ziic@. pE yEhAv teR dAsAErAw kN kAi. 15 m@vew EdvAevRuM sV- ev itimk mAM. mxY niic ev RuM timk mAmANv. 16 timkH vAyeiluM sMsAri AnAil. avyH k@eiluM kA NAnAil.
1

yAEAbH yi 32+22-28.w

AEylieR meA EprH. l.

611
timkH ecvikeiluM Ek AnAil. avyH meiluM m NAnAil. 18 timkAiyvM aenyAyi IM! qeA, timk teL riemv vizVsic@. 19 yi AEylieR wMbEm, yEhAv ey vA}Hk! ahErAeR wMbEm, y EhAvey vA}Hk! 20 Elviyew wMbEm, yEhAvey vA }Hk! yEhAvyew BEr, yEhAvey vA}Hk! 21 yEhAv sIEyAniniH, teR vs tiyAy eyzElminiH vA}Hewe! yEhAvey vA}Hk! sInM 136 yEhAvey vA}Hk, qeA a v nlvnA. aveR stYsHEnhM nitYmA. 2 eedvADieedve vA}Hk! aveR stYsHEnhM nitYmA. 3 kADikAvien vA}Hk! av eR stYsHEnhM nitYmA. 4 atH-t vi oEreyA vnAyi eedve sHttik! aveR stYsHEnhM nitYmA. 5 eedve sHttik, kAze s] xHwiA jH{AnmpEyAgicvnH sHtti pAwk! aveR stYsHEnhM nitYmA . 6 eedvM smi krey viric@. av eR stYsHEnhM nitYmA. 7 eedvM mhAkAzeL s]xHwic@. a veR stYsHEnhM nitYmA. 8 eedvM pk vA}uvA sUrYen s]xwi H c@. aveR stYsHEnhM nitYmA. 9 eedvM cenyM neLyM rA iyew nATArAi.aveR stYsHEn hM nitYmA. 10 eedvM QjipHtiel dYjAtrAy q lAmxYeryM m]geLyM vDic@. av eR stYsHEnhM nitYmA. 11 yi AEylien eedvM QjipHti ni M EmAciic@. aveR stYsHEnhM nitYmA. 12 eedvM teR mhAziyM blvuM kwiic@. aveR stYsHEnhM nitY mA. 13 ecwlien eedvM rAyi p. aveR stYsHEnhM nitYmA. 14 yi AEylien eedvM kwlilUew nyic@. aveR stYsHEnhM nitYmA . 15 PREvAenyM aveR eesnYe yM eedvM ecwlielA}ui. aveR stYsHEnhM nitYmA. 16 eedvM teRjne mmiyilUew n yic@. aveR stYsHEnhM nitYmA . 17 zrAy rAjAAer eedvM EtAli c@. aveR stYsHEnhM nitYmA. 18 blrAjAAer eedvM EtAlic@. aveR stYsHEnhM nitYmA.
1 17 19

sIn 135:17-138:2

aEmArYrAjAvAy sIEhAen eedvM EtAlic@. aveR stYsHEnhM nitYmA . 20 bAzAniel rAjAvAy oAgien eedvM EtAlic@. aveR stYsHEnhM nitYmA . 21 avew EdzM eedvM yi AEyli nki. aveR stYsHEnhM nitYmA . 22 EdzM eedvM yi AEyli sAn mAyi nki. aveR stYsHEnhM nitY mA. 23 n prAjitrAyEA eedvM ne oAic@. aveR stYsHEnhM nitYmA . 24 eedvM ne z@LiniM ric@. aveR stYsHEnhM nitYmA. 25 eedvM qlAvM BNM n. aveR stYsHEnhM nitYmA. 26 sViel eedve sHttik! aveR stYsHEnhM nitYmA. sInM 137 bAbiElANiel ndikrikiliH sIEyAen oAEA { kru. 2 {ew kir alrimreAu kLi i. 3 bAbiElANi {eL twvukArAi yv {ELAw pAwA pRu. hAd gAn pAwA av pRu. sIEyA eni gAn pAwA av pRu. 4 pE o viEdzrAjY vcH yEhAv yew gAnM pAwA {AvilAyi ! 5 eyzElEm, nie {AeneiluM mR A qniH vIuemA sHEtAM pAwA k}iyAetyAke. 6 eyzElEm, nie {AeneiluM mR A {A vIuM oriluM pAwkyil. {A nie oriluM mRyiel stYM ec@. 7 eyzElM qlAyHEA}uM qeR hA dikvAyiriemH {AR t! yEhAEv, eyzElM nilM ptic dini EdAmY ecyHttH oAENem, av pRu,atieR awiR mt ati en nziik. 8 bAbiElAEN, nI nziiewM! ninhte zi tv vA}H ewe. nI {eL EvdniicEpAel nie Evdniiv vA}Hewe. 9 niew ueL piwicH pARyil wiv vA}Hewe.
1

sInM 138 dAvIdieR o gAnM. 1 eedvEm, pUXdyEAew nie {A vA}H. qlAEdvAewyM m i vcH nie {A sHttiM. 2 eedvEm, nieR vi lyi mi {A nmi. nieR nAme, nieR stYsHEnhe, nieR vizV sHttey {A vA}H. nieR vAi eR zi sinA nI. EA

sIn 138:3-140:7

612
yEhAEv, nIeyeR zrIrM m}uvM s]xHwic@. {AeneR ayew gBi lAyiEAe qeiy kA rY qlAM nI aRiu. 14 yEhAEv, {A nie sHtti! visHmykrmAy rItiyi nIeye s] xHwic@. nieR v]ik atH-tkrem H qniH nAyRiyAM! 15 qei ninelAmRiyAM. ay ewgBi qeR zrIrM peEA qeR aik vL nI ku. 16 qeRzrIrBAg vL nI k u. aetlAM nI nieR pusHtki ErKewi. odinM EpAluM vi@EpA kAet qlA divsvuM nIeye nirIi c@. 17 nieR cikeLni DAnM. eedv Em, ninmAmRiyAM! 18 qniveyA k}iei, av m}uv mtrikeLAM aDikmAEy en. {AnpUiyAEA {An EA}uM niEAewAmAyiriM. 19 eedvEm, dxHwer vDicAluM. ekAl yALikeL qi nikiyAluM. 20 dxHwA niei dxic@ pRy . nieR nAme av dxi. 21 yEhAEv, nie evRuver {A evRu. ninetirAver {A evRu. aver {A pUmAyM evRu! nieR z@ qeRyM z@LA. 23 yEhAEv, qeEnAi qeRXdy e aRiAluM. qeprIicH qeR cikLRiAluM. 24 qnieeiluM dxHwciyEA qRiyk. nitYmAy pAtyilUew qe nyikyM ecyHtAluM.
22 13

nIytien ativizixHwM EpAlumAiyi ri! 3 eedvEm, nieR shAyinAyi {A viLic@, nI viLiEkkyM ecyHt! nIeyni zi nki! 4 yEhAEv, nieRvAk av Ek EA ElAkiel skl rAjAA M nie vA}HM. 5 yEhAvyew mAei av pA wM. qeA yEhAvyew EtjH ati mhA. 6 eedvM vliy mANiyANH. qiluM qLiyver av pripAli. ah ArikeL ec@evH eedvM aRi y. pE av avriniH ak ni. 7 eedvEm, {A dritieA q e jIviicAluM. z@ qnieti er EkApiei nieReekk ni vi avriniM qe ricAluM. 8 yEhAEv, nI vAgHdAnM ecyHtv qni tAluM. yEhAEv, nieR stYsHEn hM nitYmA. yEhAEv, nI {eL s]xHwic@. atinA {eL eekevwiy Et! sInM 139 sMviDAyknH. dAvIdieR sHEtAgAnLielAH. 1 yEhAEv, nIeye prIic@. qe i ninelAmRiyAM. 2 {AenEA riemM qEA q NIemM ninRiyAM. dr nit e qeRcik nIyRiy. 3 yEhAEv, {AenviewEAevM qEA kiwevM ninRiyAM. {A ec@etM nI aRiy. 4 yEhAEv, qeR vAyiniM vA puRewM mute qni pRyA ete nIyRiy. 5 yEhAEv, qeRmiluM piiluM iluM oe nIyH. nI nieReek emel qeR EmvyH. 6 nieR aRivi {A atH-tM ekA_ . qni mnilAAnAvutim RmANtH. 7 {A EpAiweAe nieR AvuH. yEhAEv, qni niini rewAnAvil. 8 yEhAEv, {A yer sVi ecA aviewnIyH. pAtALi ecA aviewyM nIyH. 9 yEhAEv, sUrYdi ki} {A ecA aview nIyH. pwiARH sm i ecA aviewnIyH. 10 aviewEA}uM nieRvleek ekA u piwicH nI qe nyi. 11 yEhAEv, nii nieALiA mi cH {A pREAM,pk rAiyAyi mARiyiri. tIcyAyM H qe mRyHM. 12 pE @EpAluM ninH l y EhAEv, rAininH pk EpAel kA zpUritmA.

sInM 140 sMviDAyknH. dAvIdieR sHEtAgAnLielAH. 1 yEhAEv, dxHwAriniM qe r icAluM. <rAri niee sMri cAluM. 2 av dxHwt sUNM ec@. a verEA}uM klhLArMBi. 3 avew nAvuk vixAukeLEA elyA. avew nAviwiyi s vixM vcEpAelyANtH. 4 yEhAEv, dxHwAriniM qe r icAluM. UrAriniM qe sMr icAluM avere oAwikyM pIfi iA mikyM ec@. 5 ahArik qniAyi o ekNi eyAi. qeiwiA av vl viri c@. qeR v}iyi ekNieyAi. 6 yEhAEv, nIyA qeR eedvM. yEhAEv, qeR An EkAluM. 7 yEhAEv, nIyA qeR z nAy yjmAn. nIeyeR rknA. y ieleR tleysMri zirOA NmA nI.

613
yEhAEv, av dxHwArA. av rA#hitH av lBiEt. av ew ptik epALiEyNEm. 9 yEhAEv, qeRz@eL vijyii Et. av tisUNM ec@kyA NH. pE tik avte n kiyAluM. 10 avew tlyi krinlukLiA luM. qeRz@eL tIyielRiAluM. orilumv tiriek kyRA }iyiEl H (zv}i) aver qRiAluM. 11 yEhAEv, NyAer jIvii Et. dxHwA tik sMBvi NEm. 12 drier yEhAv nItipUvM viDi emeniRiyAM. nihAyer eedvM s hAyiM. 13 yEhAEv, nItimAA nieRnAmM vA }HM. nItimAA nie rADiM.
8

sIn 140:8-143:8

sInM 141 dAvIdieR sHEtAgAnLielAH. 1 yEhAEv, shAyi {A nie viLi. {A niEAwAiEA qe vicAluM. EvgmAke, qe shAyicAluM! 2 yEhAEv, qeR An sVIkricA luM. atH DUpbli sAnM EpAel yAke. sAyA bliEpAelyAke a tH. 3 yEhAEv, {A pRy niyiA ene shAyicAluM. {A pRy nirIiAene shAyicAluM. 4 tik ecAene EtAii Et. dxHwA et@ ec@EA avErA ewni sMsmilAtAEN. dxHw Aew v]ikew ppAene w yAEt. nItimAnH qe tiAnAM. atv eR dyyAyiriM. nieR Bee vimziAnAM. atvecA k}i y vuM vliy sdHv]iyAyiri M. {AnsVIkriNM. pe dxHw Aew dxHv]iketier qEA}uM AikyA {A. 6 avew BrNADipA ziiew e. aEA {AstYmA pRet jnM aRiyM. 7 mxY nilM}ikyM }ukyM ec @. qiH @M ecLipr. aEt EpAel new aik avew }i mAwLi citRuM. 8 qeR yjmAnnAy yEhAEv, shAy i {A nieEtw. {A nie vizVsi. qe mriA viwEt. 9 dxHwA qni ekNieyA. {Anvew ekNiyi vI}AniwyA Et. qewA aver avdi Et. 10 {A suritmAyi nwEpAEA dxHwA avew sVM ekNiyi vI}e.
5

sInM 142 dAvIdieR DYAngItLielAH. av hyilAyi kAl AnyANitH. 1 shAyinAyi {A yEhAvey vi LiM. yEhAvEyAw {AAiM. 2 qeRzHn yEhAvyew mi {AnvtriiM. qeR driteLi {AnvEnAw pRyM. 3 z@ qniAeyA ekNieyAi yiri. qniH qeR tYAz nxHw eiri. pE qnieA sMB vietH yEhAvyRiy. 4 @M EnAEA {AeneR suX eLkAil. qniEAwiEAkAni wmil. qe riAnAM miil. 5 atinA {A shAyinH yEhAv EyAw nilviLi. yEhAEv, nIyA eNeR aByAnM yEhAEv,qe w jIvitinH avdiA nin AvuM. 6 yEhAEv, qeR An icA luM. qni nie vLeryDikM vzY mH. qe oAwivriniM qe ricAluM. qni EnriwAvutiluM zrANv. 7 Q ekNiyiniM qericAluM. aEA qni nieRnAme sHtti AmElA. nI qepripAlictinA nI timAA qEAewAM EGAxikyM ec@M. sInM 143 dAvIdieR sHEtAgAnLielAH. 1 yEhAEv, qeR An EkAluM. qeR An icAluM. qiti mRupwi tAluM. nI stYmAyM nlvM vizVsHtem etLiyicAluM. 2 yEhAEv, nieRdAsnAy qe vi DiEt. kArNM, nieRmi M nixHkLrlElA. 3 pE qeRz@ qe oAwik yANH. qeRjIvite av tviwepA wiyAiyiri. pukAl mricv ereyEpAel klRyiElH qe t_kyANv. 4 qniH tYAz nxHweiri. q eR eeDrYM nxHwew. 5 pE pusMBvic kArY {AEnA i. nI ecyHt aEnkM kArY eLi {A ElAcikyANH. nieR mhAziyA nI ecyHt kArYeLi {A pRykyANH! 6 yEhAEv, eekkyi {A niEA wAi. vr mi m}ey kAi riEAel nieRshAye {A kA iri. 7 yEhAEv, EvgmAke, qni mRupwi tAluM! qnieeR eeDrYM nxHwei ri. qiniM aklEt. {A mricH zv}ikLi k}iy pErter EAelyAkEt. 8 yEhAEv, Q BAti nieR stY sHEnhM kAiyAluM. {A nii

sIn 143:9-145:18

614
{ew pAy qlADAnY ekAu niRiri. {ew vy lukLi yirNi Awk. 14 {ew BwA surit. z@ LAM atimic@kwil. { y i EpAil. {ew etvuk Li vilApLil. 15 rM sBLi jnM atIv sxHwrANH. yEhAv tew eedvem i mxY atIvsxHwrA.
13

yi. {A ecEkArY kAi AluM. qeRjIvitM {A nieR eekkLili! 9 yEhAEv, sMrNinAyi {A ni eRywei. z@Liniee r icAluM. 10 {Aen ecNem kANic @ tAluM. nIyA qeReedvM. nieR nl AvH qe Env}i nyie. 11 yEhAEv, {AjIvie,aenjnM nieRnAme sHttiM. nI stYmAyM nlven kANic@trikyM qe z @Lini rikyM ecyHtAluM. 12 yEhAEv, nieRsHEnhM qEAw kAiyAluM. qeekAl A mi z@eL EtAliENEm. qekAe A {A nieR dAsnA.

sInM 144 dAvIdieR o gAnM. 1 yEhAv qeR pARyA. yEhAv vA}Hewe. yEhAveyni y p rizIlnM t. yEhAveyni EpAri prizIlnM t. 2 yEhAv qe sHEnhikyM sMr ikyM ec@. pvtA#ilu qeR aByAnmA yEhAv. y EhAv qe ri. yEhAv qeR kvcmA. {nvni yi. qeRjne BriA avene shA yi. 3 yEhAEv, qekAH mxY nin vizixHwrAyi? nI {eL gQni EpAluM qinANH? 4 mxYeR jIvitM o nizVAsM EpA elyA. kwEpA ni}luk EpAelyANveR jIvitM. 5 yEhAEv, kAzM kIRiR tAE} vAluM. pvteL sHpzicAluM. avyiniM puk yM. 6 yEhAEv, miiNrycH z@eL riyAluM. nieR auk qyHtH aver riyAluM. 7 yEhAEv, sVi niiRivH qe ricAluM! z@ew Q sm i {A olic@EpAkA wyAEt. Q viEdzikLiniee ricAluM. 8 Q z@ NyArA. stYm lAvyANv pRytH. 9 yEhAEv nieR atH-tv]ikeL i {AenApugAnM pAwM.p ki k vINvAyicH nie {A sHt tiM. 10 yEhAv rAjAAer yM jyii . teR dAsnAy dAvIdien yEhAv z@ew vALi niM ric@. 11 Q viEdzikLi niee ricA luM. Q z@ NyArA. stY mlA kArY av pRy. 12 {ew puA ErAgYm mrEpAel. {ew puimA ekAA riel mEnAhrmAy alArEpA elyM.

sInM 145 dAvIdieR o sInM. 1 qeR eedvmAy rAjAEv, {A nie sHti. nieR nAme {A q eM vA}H. 2 nitYvuMnie{A vA}H. nieR nAme {A qeM vA}H. 3 yEhAv mhAnA. mxY aven atYM vA}H. aveR mhtHv] ik qmv. 4 yEhAEv, mxY nie, nieR v] ikewEpri qM qeM vA }HM. nieR mhtHv]ikeLi av pRyM. 5 nieRtApvuM mhtVvuM atH-tk rM. nieR atH-teLi {A pRyM. 6 yEhAEv, nieR atH-tv]ikeL i jnM pRyM. nieR mhtHv]ik eLi {A sMgiM. 7 nieR nlv]ikeLi jnM pR yM. nieR neyi jnM pAwM. 8 yEhAv kANYvAM dyApUmA . yEhAv mAzIlM sHEnhM niR vmA. 9 yEhAv sv E rAwM nl v nA. eedvM teRskl s]xHwikELAwM kA NYM kA@. 10 yEhAEv, nI ec@kArY nin sHtti ekAuv. nieR BA nie vA}H. 11 nieRrAjYM q mhremH av pRy. nI q vizixHwenH av pRy. 12 yEhAEv, aen nieR mhtHv] ikeLi anYEdzArRiyM. nieR rAjYM qmhM atH-tkrvumAeNH av pWiM. 13 yEhAEv, nieRrAjYM nitYmAyi w M. nI qeM BriM. 14 vINver yEhAv y. zHn Liever yEhAv shAyi. 15 yEhAEv, skljIvikM BNi nAyi nieEtw. yTAsmyH nIy v BNM nkyM ec@. 16 yEhAEv, nI nieReekk niv kyM qlA jIvikM vzYmet lAM nkyM ec@. 17 yEhAv ec@etlAM nltA. aveR v]ikeLlAM eedvM qen yvnAeN kANi. 18 shAyinAyi aven viLiv ErAewlAM yEhAv vLer awvnA

615
. stYmAyi aven rADivErA ewlAM av vLer awvnA. 19 Bew xHwM yEhAv ec@. t eRBer yEhAv i. av avew Ank mRupwi ekAw kyM aver rikyM ec@. 20 te sHEnhi oAErAeryM yEhAv sMri. pE dxHwAer yEhAv nzii. 21 yEhAvey {A sHttiM! aveR vinAme qlAvM qM, qe M sHttieci!
5

sIn 145:19-148:5

sInM 146 yEhAvey sHttik! qeR tHmA Ev, yEhAvey sHttik! 2 qeR jIvitiluwnILM {A yEhA vey sHttiM. qeR jIvitiluw nILM av sHEtAM pAwM. 3 shAyinAyi niew EntAeL yitH. mxYer yitH. q eA, mxYH nieL riAnA vil. 4 mxY mrikyM sMsHkriewk yM ec@. anrM avew shAy ptik nxHwmAvukyM ec@. 5 pE eedvEAw shAymEpi v atIvsxHw. av tew eedvmA yEhAvey yi. 6 yEhAv sVvuM miyM s]xHwic@. yEhAv sme s]xHwic@. atilu svtienyM s]xwic@. yEhAv aver H qeEM sMriM. 7 awicmevH yEhAv zriyA y n. vizvH eedvM B NM n. twvRyi pUiyiwe ver av EmAcii. 8 aH kA}Hc tiric@kiA yEhAv shAyi. dritiever y EhAv shAyi. nlver yEhAv sHEnhi. 9 {ew rAjYH apriciter yEhA v sMri. viDvkeLyM anAT eryM yEhAv pripAli. pE d xHwer yEhAv nzii. 10 yEhAveyeEM BrNM nwM! sIEyAEn, nieR eedvM qM, qe M BriM! yEhAvey vA}Hk!
1

new yjmAn vLer mhAnA. av atizmA. avnRiy kArYH priDiyil. 6 vinIter yEhAvtAu. pE d xHwer av apmAni. 7 yEhAvyHni. new eedve kir ekAu vA}Hk. 8 eedvM kAzH EmG ekAu mw. miAyi eedvM m} epi. pvtLi av pul@vL. 9 m]g eedvM BNM n. p ikeL av EpA@. 10 ytirkM zrAy BwAM av en sEAxiiil. 11 te rADivErAw yEhAv s xHwrA. aveR stYsHEnhi vizVAsmvErAw yEhAv sAdi . 12 eyzElEm, yEhAvey vA}Hk! sIEyAEn, nieR eedve vA}Hk! 13 eyzElEm, eedvM nieR kvAw blew. nieR ngriel jn e eedvM a#hikyM ec@. 14 nieR rAjYi eedvM smADAnM ek zAuv. atinA nieR DAnYM z@ yi kvewyil. ni nBNi niRey DAnYmAvuk yM ec@M. 15 eedvM mikln n, mi EvgM asri. 16 mi kiLiEpAel evMver eed vM muepi. eedvM mu epA wiEpAel vitRi. 17 eedvM kAzniM li} vI}i. avnyyH tien En riwA omAkil. 18 aEA eedvM meA kln nk yM, wkA@ vIuM awikyM ec@ . mu, jlemA}ukA wu. 19 eedvM yAEAbi teR klnk nki. av teR niymM cM yi AEyli nki. 20 meArAjYEAwM eedvM ecyHti il. m@jntkH av niym pWi ic@ ekAwil. yEhAvey sHtti k!

sInM 147 yEhAvey sHttik, qeA av nlvnA. new eedvi sHttipAwk. aven sHtti nl M hAdkrvumA. 2 yEhAv eyzElmien niic@. tw vukArAei yi AEylukAer eed vM tiriek ekAuv. 3 eedvM avew tkXdyeL su KewkyM avew mRivuk vc@ ek@kyM ec@. 4 eedvM neL qkyM oAErA ieRyM Ep viLikyM ec@.
1

sInM 148 yEhAv vA}Hewe! tLiel dtAEr, sViniM yEhAvey sHttik. 2 svdtAEr, yEhAvey sHtti k! aveR sveesnYvuEm, aven sHttik! 3 sUrYcAEr, yEhAvey sHtti k! nEL, kAziel kAz EL, aven sHttik! 4 atYutsVEm, yEhAvey vA }Hk! kAzimkLiel jlEm, y EhAvey vA}Hk! 5 yEhAvyew nAme sHttik! q ekAeA, {eLlAM eedvi eR klnyA s]xHwie@!
1

sIn 148:6-150:6
6

616
n]M ecyHtM tMumIiyM kirM vAyic@M av yEhAvey sHttie. 4 yEhAv teR jntyi sxHw. teR vinItjninAyi avenAr tH-tM ecyH. avnver ric@! 5 eedvBEr, niew vijyilA hAdik! kiwyiEl EpAyEzxvuM sEAxik. 6 mxY eedvi sHttik m} kyM vAk eekyielwkyM ec e. 7 avEpAyi tew z@eL zii e. av EpAyi aver ziie. 8 rAjAAewyM mANimAewyM Em eedvieR jnM clyiwe. 9 eedvieR BA eedvklnEpA el averziiM. skl eedvBA mAyEAEr, aven mhtVewk. yEhAvey vA}Hk! sInM 150 yEhAvey vA}Hk! eedve av eR lyi vA}Hk! aveR z iey sVi vA}Hk! 2 eedvieR mhtHv]ikLi av envA}Hk! aveR qlA mAhAY M aven vA}Hk! 3 kAhLvuM ekAuMekAH eedve vA }Hk! vINyM kirvuM ekAH aven vA}Hk! 4 tMbu mIiyM n]M ecyHtM eedv e sHttik! tivAdY M pulA}luM ekAH aven sHt tik! 5 eekAL m}i aven sHtti k. eekAL Re m}i eedv e vA}Hk! 6 svjIvjAlvuEm, yEhAvey sHt tik! yEhAvey sHttik!
1 3

eedvM avey zAzVtmAyi s]xHwic@. orilumvsAniA niymM av s]xHwic@. 7 miyiel svEm, yEhAvey sHt tik! smiel mhAjEL, y EhAvey sHttik. 8 agHni, li}M, mH, puk, ekAw A@k, veylAM eedvM niic@. 9 pvteLyM keLyM Plv] eLyM EdvdAv]eLyM eedvM s] xHwic@. 10 kA@m]geLyM kkAlikeLyM } jeLyM pikeLyM eedvM s]xwi H c@. miyiel rAjAAeryM rAjYeL yM eedvM s] x H w ic @ . EntAeLyM nYAyADipAeryM eedvM s]xHwic@. 12 yvAAeryM yvtikeLyM eed vM s]xHwic@. v]eryM ecRuAeryM eedvM s]xHwic@. 13 yEhAvyew nAme vA}Hk! av eRnAme qeM drik. sV iluM miyilum svEm, aven vA}Hk! 14 eedvM teRjne zrAM. eedv ieR Ber mxY sHttiM. jnM yi AEylien vA}HM. eedvM Evi EpArAwEvA avrANv. y EhAvey vA}Hk! sInM 149 yEhAvey sHttik. yEhAv ec yHtiri putiy kArYeA pu sHEtAM pAwk! aveR BAew sByi aveR sHEtAM pAwk. 2 tew xHwAvi yi AEy sV yM nie. sIEyAkA tew rAjAvi nie.
1 11

617

szvAkY
1
mKM dAvIdieR punAy zElAEmAeR vi EvkpUmAy pEdzLANH Q vA k. yi AEylieR rAjAvAyi zElAEmA. 2 mxY jH{AnvuM EnrAy mAvuM pRuekAwMviDmANH Q vAk q}uteiritH. jH{AEnApEdz mnilAA Q vAk aver shA yiM. 3tew mnien EnrAy mA i viksiiA Q vAk m xYer pWiiM. stYstyewyM nI tiyewyM nyewyM nl v}ik a v pWiM. 4jH{AnsAdnM #hi vH yTAjH{AnM pkekAw A Q vAkAvuM. ecRuA aRiEytH aver pWiivAM pR uekAwAM aRivukeLen p EyAgiNemRiyAM Q vAk p kriM. 5jH{AnikEpAluM Q vA k EkAM. avH wt pWiAM wt jH{AniyAvAM k}iyM. zHn prihArH sAmYmv wt sAmYM EnwM. 6 aEA, jH{Anvcn M FAL@M mnilAA av k}iyM. jH{Anik pRy kArY mnilAvAM av k}iyM. 7 o vYi ATmikmAyi pWiEtH yEhAvey drikyM asrik ymANH. tYikjH{AniEl nyi . qA dxHwA ziNvuM stY jH{AnvuM evRu. teR pu zElAEmAeR pEdzM 8 qeR mkEn, nieRpitAvu nie tiEA ik. a pWii kArY avgNikymtH. 9 ni eR mAtApitA pWii kArY , mxYer wt surnA surmAy tlAEvA mEnAhrmAy k}u ABrNEmA EpAelyA. dxwAErAw Ectientier tAItH H 10 qeR mkEn,* ti ecAnixHwew vH. nieeAuM ti eciA avmiM. aver itH! 11 dxHwA pREAM, {ELAewAM vrik! ereyiluM ekAlA ptiyiri A EpAkyA {. nixHkL nAy oven nmAmiAM. 12ayAeL
qeR mkEn yvAvAyi vLv o mAr Evi q}utiytAvAM szvAkY . eedve sHEnhikyM dri kyM ecyHtH qen rvAditVm o yvAvAyiIrAM qH aven pWiik yANH Q pusHtkM.

nmH ekAlAM. ayAeL nmH nrkiEl yyHAM. ayAeL vDicH zv}iyi ElyyH AM. 13vLer vilpiwiu qlArM sADnM nm EmAxHwi AM. vsH ekAH nmH new Bvn niRyHAM. 14atinA {ELA ewAM vH etAe ecA {eL shAyik. ki@etlAM nm p vyHAM. 15 qeR mkEn, avew piRekEpAk tH. avew jIvitmAiElH o vwEpAluM vyHtH. 16 dxHwA qEA}uM tik ecA tARAyiri kyANH. averEA}uM mxYer ekAlA nA#hi. 17 pikeL piwiA mxY vlviri c@. qApik kuekAirie vlviriekAH EyAjnmil. 18a en dxHwA mxYer ekAlA ptiyi. pE stYi av sV M ekNiyi vINH nziiewM! 19 i piwicv tsAdivekA u te nziM. nl OI- j{AnM H i! mxYer pWiiA jH{AnM mi. etvukLiluM cyiluM av (jH{AnM) mRviLi@. 21irE Riy etvielmlkLi niH av viLi . ngrkvAwew awniH kew kxiA av mi . jH{AnM pRykyANH. 22 vifHFikEL, nieLkAlM mr ec@M? nieLkAlM jH{Ane prihsiM? aRiviEnAw evRuH ni eLkAlM wM? 23qeR pEdzM zAsnkM ecvieAiei qni RiyAmAyietlAM {A niELAw pRymAyi. qeR aRivu m}uv ni nmAyi. 24 qA ni qe viA A iyil. {A shAyiA mic@. {A eek nIieyiluM nieLeR shAyM nirsic@. 25ni vkvyHAet qeR pEdzeLlAM avgNic@. qeR vA k sVIkriA ni vistic@. 26 atinA niew driti {A ciriM. ni dritmA k H {AnAsVdiM! 27mhAdrit ekAw A@EpAel ni sMBviM. zHn ekAwA@EpAel niLi vwi M. sVM dritM d+KM ni vlieyA BArmAM. 28 etlAM sMBviEAnieLeR shAyMEtwM. pE {A nieL shA yiyil. ni qeEwemiluM k
20

szvAkY 1:29-3:15
29

618
! nI aveLpiwA, av nie zv}iyiEl nyiM! 19av te o zv}iEpAelyANH. avLiEl EpA puxAH jIv nxHwe wkyM avoriluM tiric@vrAtiri kyM ec@. 20 nItimAAer asriA jH{AnM nie shAyiM. nItimAAerEAel jIviA jH{AnM nieshAyiM. 21nI timAAM vizVsHtmAyv tew Ed zvsiM. vizVsHtrAy vinItH tew Edz nilniAM. 22qA dxHwAH sVM EdzM nxHwewM. N pRykyM vikyM ec@v Edz niM nixHkAsitrAM. EnrAyi jIvi nieR jIvitEnM qeRmkEn, qeR pEdz mR tH. {A niEAw pRyetAe oAik. 2 {A nin n vcn ninHdIGvuM sEAxdvuM wt smADAnprvumAy jIvitM nM. 3 sHEnhiAtiritH. qlAyHEA}uM vizVsHtM stYsmAyirik. ArYeL nieR te BAgmAk. av k}ui ekiyiwkyM Xdyiel}u kyM ec@k. 4aen nI jH{AniyAvu kyM eedvieRyM mxYewyM I ti piwic@p@kyM ec@M.

ekyil. nieLAriluM qeR jH{AnM #hiAtinA {A ni eL shAyikyil. yEhAvey ByA M driAM ni Aiyil. 30q eR pEdzvAk EkA ni Aiyil. EnrAymAM {A kAi EA aM gQnicil.31ni EtAi yEpAel jIvic@. sVM pEdzeL niLsric@. atinAliEA sVM v]iyew PlM ni aBviNM! 32 jH{Ane asriA AA tinA aviEvkik mri. tew buinYt wti av ni kyM atH avernziikyM ec yH t . 33pE qe asriv suritrAyi k}iyM. ayA zVsi M. av tiey ByeEwtil. j{Ane vik H qeR mkEn, {A pRy ArY sVIkrik. qeR klnk oAik. 2 jH{Ane vikyM mn ilAA prmAvDi mikyM ec@ k. 3 jH{Ani Evi mRviLi@kyM DArNA ziEvi nilviLikyM ec@k. 4 jH{Ane evieyEpAel Etwk. mRiri niDi qEpAel atien Etwk. 5 aeneyAe ec yHtA nI yEhAvey driA pWiM. nin stYmAy eedvjH{AnmAM. 6 yEhAv jH{AnMt. aRivuM DAr NAziyM aveR vAyiniM v . 7nItimAAM vizVsHtmAyvH a v shAyM n. 8 anYErAw nIti kA@ver av sMri. teR vier av kA. 9 atinA eedvM ninH aveR jH{A nM nM. aEA nyM nItiyM En mAytH nI mnilAM. 10jH{AnM nieR XdyiEl vrikyM nieR AvH aRivuekAu sEAxikyM ec@M. 11 jH{AnM niesMrikyM DArNA zi niekAkyM ec@M. 12dxHwer EAelyAtiniM jH{AnvuM DAr NAziyM nie twyM. pRy vA kLiEAluM ti klvrANv. 13a v ney eekviwkyM EA i (pApM) jIvikyM ec@.14av et @ec@ti hAdikyM tiyew dxic mA sVdikyM ec@ . 15av yiA ekAAvM NyAM vkAmA. qA nieR jH{AnvuM DArNAziyM nie rM kArYLi nielAM aki ni M.16jH{AnM nie apricitOIyi niM sMriM. tEAewAM pApM ecA mDurvAk ekAu ElA Bii apricitOIyiniM jH{AnM nie riM. 17ecRuiEl vivAhityAeyiluM BAvien Ep icvLANv. eedvi miluA iyvivAh wwi mRvLANv. 18 EA avELAewAM avew Bvn iElEpAtH mrNiEl nyi

yEhAvyi yik yEhAvyi pUmAyM yi k! sVM aRivi yiAtirik. 6 nieR v]ikLiellAM eedve vi cArik. aEA}v nieshAyiM. 7 nieR sVM jH{Ani QtH. p E yEhAvey drikyM tiyi nik nikyM ec@k. 8nIyi ecyHtA a nieR zrIrinH oQxD EmA ExM pk pAnIyEmA yiri M.
5

yEhAvy smik H nieR sekAH yEhAvey d rik. nin vuM mikctH av nk. 10aEA ninH vzYmet lAM lBiM. nieR pAyLi DAnYM niRykyM nieRckLi vIu niR u kviykyM ec@M.
9

yEhAvyew zi sVIkrik qeR mkEn, nI etA ec@et H yEhAv cilEA iANiM. pE Q ziyi EkApitH. ati ni pWiA mik. 12qekAe A, yEhAv tAsHEnhiver ti . aet, tA sHEnhi mken tipitAvienEAelyAeedvM.
11

H j{AnieR a#h jH{Ane kev vLer hAdiM. mnilAA wuEA a yA ag]hIt. 14jH{AniniM lBilABM evieyAL@M teA L@MvizixHwM! 15BrNELA mlYEmRi
13

619
ytA jH{AnM. nin EvetAM jH{AnEALM mlYmtl! 16 jH{AnM ninH dIGAySM sM mhtVvuM n. 17jH{Anik smADA niluM hAdiluM jIviM. 18jIv eR v]MEpAelyA jH{AnM. a sVIkrivH atH pUjIvitM n. jH{Ane mRuek piwi vH stYmAy hAdM. 19 yEhAv jH{AnMekAH miey s]xwi H c@. yEhAv aRivuekAH kAze s]xHwic@.20yEhAv teR aRivuekAH smM nm m}n EmGM s]xHwic@. 21 qeRmkEn, jH{AnM nieR xHwiyi niH mARAtirie! ciiAM viEv cnEAew ElAciAm nieR k }ivu sMrik. 22jH{AnvuM DArNAz iyM nin jIvitM trikyM atien wt mEnAhrmAkyM ec@M. 23a EA nI suritnAyi jIvikyM vI}HcsMBviAtirikyM ec@M. 24kiw EA nin BymAkil. vimi EA, nieR RM smADAnprmAyiri M. 25-26ninsMBvi ksHmik dr Li ByEtil. qekAeA , yEhAv ninzi trikyM sur itnAyi kAkyM ec@M. dxHwA niEAw ecyHEtAvu tikLiluM By eEw. ni ekNiyilkewAet y EhAv kAekA_M. EnrAyi jIviti j{AnM H shAyM vzYmvAyi k}iy EAe}Ae n ec@k. 28ayAr qeiluM vzYeA, a nieR eekvzmei nimixM te at yA nk! nAeL v ekAuepA yHeAZ qyAELAw pRytH! 29 ayAren mRiEviA pti wtH. sVM surittVinAyi ni aw tAmsiNM! 30 nl kArNmilAet eryM EkAwti kytH. ayA niEAw eteAM ec yHtiieli aen ectH. 31 cilepe EkApikyMti ec @kyM ec@. aEpAelyAktH. 32 qekAeA, tiec@ver y EhAv evRu. pE nItimAAeryM vizVsHteryM yEhAv piNyH. 33 yEhAv dxHwew wMbeti rANH. pE, EnrAyi jIvivew vstikeL avn#hi. 34 ov ahArEAew anYer pri hsicA yEhAv aven ziik yM prihsikyM ec@M. qA vi nItErAw yEhAv kANYvAnA. 35 viEvkzAlik mhtVmA jIvitM nyi. vifHFik nANM ek@M jIvi .
27 2

szvAkY 3:16-4:23

H j{AnieR ADAnYM mEL, niew pitAvieR pEdz E k k . a#hitri ik!

qekAeA, {A ni eL pWii kArY DAnvuM nEyRiymA. atinA qeR pEdz oriluM mRtH. 3 {AM ori ecRumAyi! {A eneR pitAvieR umkM mAtA vieR kpumAyi. 4qeR pi tAvH qe ArY pWiikyM ecyHt. aEhM qEAw pRu, {A pRykArY oAik. qeR kl nkasrik. ninjIv lBiM. 5 jH{AnvuM DArNAEzxiyM Enwk! q eRvAk mRtH. qEA}uM qeR pEdz asrik. 6 jH{Ani niM akltH. aEA jH{AnM nie sMriM. jH{Ane sHEnhik, a nie sMriM. 7 jH{AnsAdni niyiEA e jH { AnmArMBi. atinA jH{AnsAdninH nin sVmAy etlAM pEyAgik! aEAnI jH{A niyAyiiM. 8jH{Ane sHEnhik. jH{AnM nie mhAnAkyM ec@M. jH{Ane prmDAnmAk, jH{AnM ni n mhtVMekAuvrikyM ec@M. 9 nin AkAvu vuM vizixHwvsHvA NH jH{AnM. 10 mkEn, qe ik. {A pRy kArY vicA nin dI GAySAM.11jH{AneiyANH ni e{A pEdzitH. EnmAilU ew nie {A nyikyANH . 12Q mAM piwk. nieRkAluk o ek NiyiluM epwkymil. ninEAwiEA kAM, nI vI}ukyil. 13Q pAW qlA yHEA}uM oAik. Q pAW ori luM mRtH. av nieR jIvnA! 14 dxHw nw mAM piwrtH. averEAelyAkA mitH. 15ti yi nik nik. atieRyw E EpAktH. atien vi@mARi EnEr EpAk. 16qeiluM ti ecuMver dxHwAH RM vrikyil. anYer ereyiluM EvdniiM ver av RM vrikyil. 17ti ecAetyM anY erEvdniiAetyM avu jIviA k}iykyil. 18 pulrievM EpAelyA nlv. sU rY dikyM pk kAzmAnvuM hAdkrvumAvukyM ec@. 19pE, d xHwA rAi EpAelyANH. av i tiwykyM kANA vsH Li tivI}ukyM ec@. 20 qeR mkEn, qeR vAkeL EyAew Ekk. qeR vAkeL aw Riyk. 21qeR vAkeL niini ktH. {A pRy kArY oAi k. 22qeR pEdz Alu jIv nM. zrIrinH ErAgYM EpA elyANH qeR vAk. 23 nieR cik ApUvmAkey tANH nie sMbiciwEALM prm DAnM. nieR cikLANH nieR jIvi te nyitH.

szvAkY 4:24-6:15
24

620
eL aBvik. 19av suriyAeyA mAEpweyEAel, mEnAjH{yAy mA ieyEAelyA. avew sHEnhM niepUmAyM sEAxiie. av ew sHEnhM qEA}uM nie mpiwi ie. 20atinA meAvew eekkLi El cAAwiEAktH. 21 nieR v]ikeLlAM yEhAv vY mAyi kA. nIeyviewEAev yEhAvkA.22dxHweR pAp aven wM. aveR pAp av en bi kyRuk EpAelyAM. 23 acwM pAliAtinA dxHw mriM. sVM zkLi av wuM. kwM vAA shAyi tiel apkw qeR mkEn, meAveR kwinH rvAdiyAkAtirik. mwieAw A k}iyA oveR kwM vIAem nI vAgHdAnM ecyHti@EA? meArAew kwinH nI jAmYArnAyi@EA? 2qi nI wiyiri! nieR vAk te niewi! 3nI ayAew ki kI}ilANH. atinA ayAewyw EpAyi sVyM EmAciik. nie kw iniM EmAciiA ayAELAw yA cik. 4 vimiAEnA RAEnA EpAluM kAtH. 5EvArniniM rew mAnienEAel, ekNiyiniM pR y pieyEAel, ini M nI niee rewk.

stYe vLecAwikEyA zriylA kArY pRykEyA ectH. N pRytH. 25nin milu nlM viEv kpUvumAy lYLiniM sVyM akltH. 26nieR v]ikLi vLer ik. nl jIvitM nyik. 27EnrAy mAM-nlM zriymAytH-evwiu nw tH. qA tiyi niH qEA}uM akirik.

vYBicriAtiriA viEvkM qeR mkEn, qeR viEvkpU mAy pEdzeL EyAew Ek k. {A pRy DArNyew vcn ik.2aEA nI viEvkpUvM jI viA oAikyM nieR vAkeL sUikyM ec@M. 3 meAvnH suri yAeyA BArYyAEyAM, avew iniM mADurYmM kxkvumA yvAk v. 4pE owvi av kyHpuM EvdnyEm n. kw vixvuM mcEyRiy vAM EpAelyAyirimtH! 5 av mrNiEl nyi o pAt EpAelyA. av nieEnri@ pA tALiEl nyiM! 6 avew piREk EpAktH! avzriyAy v}inxHwe iri. avtRiykymil. sUi k! jIvniEl v}iEy EpAvuk!

vYBicArM nAzkrM atinAmEL, qeik. {A pRy vAk mRtH. 8vYBicArpA pM ec@ OIyiniM akni k. avew vI@pwiEAluM EpAk tH. 9 nI aview EpAyA nin lBiE mhim anY lBiM. vx nI kWinmAyi victieReyAe Pl apricit ekAuEpAM. 10nieR DnM m}uv nI aRiyAv ekAuEpA M. nieR aVAnPlM anY ki@M. 11 avsAnM, nieR ErAgYvuM nieR vsHvkkM sVyM nziicti nI vYsniM.12-13aEA nIpRyM, {Aen ekAeeR mAtApitA ecvi ekAwil? qekAH {AeneR Aer vkvcil? acwM pAliA {A oriluM Aiyil. tie wA {A oriluM Aiyil? 14atinA {AniEA mxYAkAvu q lArM dritM aBvic@ k}iu. qlAvM aetlAmRiykyM ecAM!
7

alsnAtiel apkwM mwiyA, nI RuienEAelyAkNM. RuH qec@ev kAk. Rui niM pWik. 7 Rui BrNADipni l, yjmAnnil, EntAvil. 8pE Evn AlH Ruuk atieR BNM EzK ri. RuH atieR BNM sAdi . m}AlH Ev hArM ati AvukyM ec@. 9 mwiyA, nIeyEnrM aview kiwM? nIeyEA}ANH vimi niM N k? 10mwiy pRy, qnieArlM wi myNM. alEnrMwi {A kiw vi miM. 11pE av RieAEyi riM. ayA wt wt drinAyi I. tAmsiyAet ayAeAmi lAtAM! qlAM o k v kv EpAelyAM.
6

sVM BArYey aBvik sVM kiNi nieA}u ev EmwiyHAvU. nieRkiNiel evM etviEleA}ukAet EnAk. sVM BArYymAyi mAEm eelMgikbM pAw Z. sVM vIwi evLiyilu ik ew pitAvAktH. 17nieR ik niER mAmAyiriNM. nieR vIipuR vmAyi aver pvyHtH. 18ati nA sVM BArYyi sEAxik. ec RumAyiEA nI vivAhM k}icv
15-16

dxw H dxHwM vilekvmAyov N kM apvAdL@M pr. 13ayA kcikyM eekkM kAlukM ekAH mxYer viA awyAL kANikyM ec@. 14ayA dxHwnA . qlAyHEA}uM ti sUNM ec @kyANyA. qlAyiwvuM ayA } A. 15pE ayA zii ewM. epeH drM wiM.
12

621
ayA epeH nziiewM! ayAeL riA mAkyil! yEhAv evRu }u kArY yEhAv Q Ru kArY, al }H, evRu+ 17 ahArM sHPuri kk, N pRy nAvuk, nixHkLer vDi eekk, 18 tikLAsUNM ec@ Xdy, dxHwtyiElEAw pAd, 19 N pRykyM EkAwtiyi kA i pRykyM ec@ mxY, t Ai m@ver tilwiiv. 20 qeRmkEn, nieR pitAvieR kl nk oAik. ayew pEdz mRkymtH . 21avew vAk qEA}uM oAik- a k}ui eki kyM Xdyi sUikyM ec@k. 22nI EpAiweAe av ew pEdz nie nyiM. nI Ru EA av nie kAekA_M. nI NEA av niEAw sMsArik yM mAniEzM trikyM ec@M. 23 nieR mAtApitAew klnkM pEdzM nin zriyAy pAt kAi kAzM EpAelyANH. jIvitiEl pAtyi av nie tikyM prizIliikyM ec@M. 24dxHwOI yew awE EpAtiniM av ew EbADn nie twy. B Avien Epicvew mDurvAk Li niM avewvAk nie sMr iM.25av suriyAyiriAM. pE sQrYM nieR ielriyAM ElA BiiAmiwyAkAtirie. avew k k nie piwiwAtirie.26o Ev zYyew vil o axNEALM kAM. qA anYeR BArY nieR jIvi tM te vilyAyi qwEAM! 27 sVM zrIriEl tIeyRiyv eR vO kriyM. 28qriy k riyilUew nwveR pAd epA _M! 29anYeR BArYEyAewARu etAveR kArYvuM aente. ayA aBviEivM. 30-31 vizu ekAH ov BNM EmA xHwiEcAM. ayApiwieA EmAxHwi ctieR }iri ayA nEkivM. ayA svieRyM vilvM atH! qA atRiyAvu m@vH ayAELAw drvu pUmAyM nxHw ewil. 32 qA vYBicArpApM ec@v EbADnY. av sVyM nziik yANH. av sVM nAzi kArN mA! 33mxYH ayAELAw drvu pUmAyM nzi. nANEwH ori luM mAykymil. 34OIyew BAvH asUyAluvAM. BAvH vLer EkA piM. ayAeL ziiA BAvH etM ec@M.35ayAew EkApM tiA q pNM ekAwAluM sA DYml.
16

szvAkY 6:16-7:23

j{AnM nie vYBicAri H niM riM qeR mkEn, qeR vAkELAi k. {A nintklnk mR Atirik. 2 qeR klnkLsrik. nin jIv lBikyM ec@M. qeR EbADne nieR jIvitiel prm DAn kArYmAk. 3 qeR klnkeLyM pEdzeLyM qEA}uM niEAewAmA k. nieR virlukLi av iyiwk. nieR Xdyi av q}utivyHk. 4 jH{Ane o sEhAdrieyEAel k k. DArNAziey nieR wMbi eR BAgmAk. 5aEA}tH nie anY OIkLiniM sMriM. av nie pApiEl nyiEcAvu avew m]dvAkLiniM sMriM. 6 odivsM {A jnAlyilUew puRE EnAiyEA 7ecRuArAy DArALM vifHFikeL ku. vLerEbADnYnAy o ecRuArenyM {Aku. 8ayA clwi o cIsHIyew vI wien lYmAi nw. 9aEA tAH i-sUrY asHtmiARAyi. rAi wukyAyi. 10OI ayAeL kANA vIwi puREv. av o EvzYeyEAel vOM Drici. ecRuAr Evi avH cilpti k Ayi. 11av mdAlsyM EtA YAsAriymAyi. av vIi niA EpAvukyAyiil! 12av etvilUew nw. av qlAyiwvuM }M Etwinw. 13av yvAvien piwiwkyM MbikyM ecyHt.o nANvuM wAet av aveR kiEl EnAi pRu, 14{A eA smA DAnbliyic@. vAgHdAnM ecyHt {A smikyM ecyHt. 15EAe} niH DArALM BNmH. atinAlA {A nie qEAewAM NiA vtH. {A nie vLer prti. EA nie {A kupiwic@. 16{AeneR kiwyi nl viriuk viric@. Qji pHti ni mEnAhrmAy viriukLA Nv. 17qeR kiwyi {A sug vYvuM pUzi. mM akiluM lvMgvuemA e atH-tkrmAy gM pr! 18v, nm rAi m}uvM hAdEAew ec lv}iAM. dyMver nm sHEnhi m}ukAM. 19qeR BAvu vYApArsMb mAyi der EpAyirikyANH. 20dIG yAyHAvzYmAy pNvuM ekAAN yA EpAyiritH . rA}H c yH kM ayA mwivril. 21 yvAvien ElABiiA OI vAkpEyAgic@. avew m]dlvA k ayAeL ekNiyi vI}Hi. 22yvAvH aveL piwH ekNiyiElEpAyi. ayAaRvuzAlyiEl nyiew kALeyEAelyM ekNiyiEl nw mAnienEAelyM yi. 23Evw atieR XdyilUew Lc@kwA aumAyi rikyANH. vlyiEl pR kyRu pieyEAelyAyi

szvAkY 7:24-8:36

622
DnvuM mhimyM nkA qni k }iyM. yTA DnvuM vijyvuM {A n. 19 {A tv teA ExHWM. qeR sAn mAy eviey A ExHWM. 20 mxYer {A EnrAy mAilUew nyi. zriyAy nYAyviDiyew mA ilUew {Anver nyi. 21 qe sHEnhivH {A s n. aet, avew vstikLi {A niDik niRyHM. 22 vLer pH diyi oAmtAyi s]xHwie {AnA. 23 rMBie {A s]xHwie i. ElAkArMBi mu te {A s]xHwiei. 24 sm mE {A Ae i. jli mE {AAe i. 25 pvt mE {A piRi . kk mE {A jnici. 26 yEhAv mi s]xwiH {AA H yi. vyluk mE {A piR i. ElAkiel dYDULiey eedv mAtimE {A piRi. 27 yEhAv kAze s]xHwiEA {AAyi. yEhAv kryH i luM v]M vryHkyM smip riDi klikyM ecyHtEA {AA yi. 28 yEhAv kAzi EmG vinY siE {AAyi. yEhAv smi evM niRyHEA {An view Ayi. 29 kwevinH yEhAv priDiyi EA {AnviewyAyi. yEhAvy vditiluM yrA jlnirinAki l. yEhAv miyew awiRyiEA {AnviewyAyi. 30 smnAy pNiArenEAel {A nveRywAyi. {A ekAH yEhAv qM nic@. aven {A qEA}uM ciriikyM hAdi ikyM ecyHt. 31 tAs]xHwic ElAkeecAli yEhA v kAMABritnAyi. tA aview iy mxYerecAli av sEAxi ci. 32 ikEL, ni qe ik! qeR mA piwA niH hA dikyM ecAM! 33 qeR vcn EkH viEvkzAlik LAvuk. iAtiritH. 34 qe viv sEAxiM. a venM qeR vAtiEl EnA . qeR pwi av kA ni . 35qe kev jIv ke . av yEhAvyini nk lBiM. 36 qA qnietier pApM ec@ v sVyM mRiEvliyANH. qe evRu verl A vM mrNe sH E nhi !
18

yvAvH. tAnke apkwei av nRiyil. 24 ni, mEL, qeik.{A pR yvAk ic@ Ekk. 25o dxHwOIyA vzIkrieH avL@ew pAtey piptH. 26av DArALM pu xAer vI}Hiyiri. nirvDi pu xAer av nziiciri. 27av ew vIwH nrkmANH. avew mAM EnEr mrNiElA nyitH. j{AnM, nl OI H i! jH{AnvuM DArNAziyM niew Ni. 2 imkLiel nAvlkLi pAt EyArv ni. 3 ngrkvAwinriki av ni . R vAtilukLi niH av viLi . 4 jH{AnM pRy, mxYEr, {A ni ELAwAhVAnM ec@. 5 niEBAxAeri,viEvkiyAkA pWik. aviEvkikEL! mnilAA pWi. 6 ik! {A pWii kArY prm DAnM. zriyAy kArY {A niELAw pRy. 7 qeRvAk stYmA. dxHw NkeL {A evRu. 8 {A pRy kArY EnrA. qeR vAkLi oM vYAjEmA etEA al. 9 mnilAvnH veylAM suvY mANH. aRivuv etAe mnilA . 10 qeR ziNM sVIkrik. atH evieyAL@M teAL@M vilEyRi ytANH. 11 mkeLA vilEyRiytA jH{A nM. o vYiA#hiAvu qien AM vilEyRiytANtH.

H j{AnM q ec@ {A jH{AnmA. nl nYAyi {A vsi. aRiviluM nl ptik LiluM ninee keAM. 13 yEhAvey driv tiey evRu. {A (jH{AnM) ahAre yM anYerA ExHW cmyver yM evRu. dxHwmAeLyM N pRy vAykeLyM {A evRu. 14 qA nl tImAneLwAM nI tinYAyviDim k}ivH {A jni n. DArNAziyM kM {A n. 15 rAjAA BrNinH qe pEyA gi. BrNADikArik niym nw AM qe pEyAgi. 16 miyiel qlA BrNADipAM teR jne BriA qe pEyAgi. 17 qe sHEnhiver {A sHEn hi. kxHweu EtwvH qe keAnAvuM.
12

623

szvAkY 9:1-10:21
2

j{AnvuM EBAxvuM H jH{AnM avew vIwpNi. avL ti }usHtMB Apic@. 2 a v (jH{AnM) mAMsM pAkM ec@kyM vIuAkyM ecyHt. av teR EmzEm hArM vc@. 3 anrM av tEAewAM BNM k}itinH ngr iel imkLiElH jne Ni A teRdAsAer ayc@. avpR u,4pWiNemvEr, vrik. EBAx AeryM av Nic@. av pRu, 5 v, qeR jH{AnieR hArM k}i . {AAiyiri vIu wi kyM ec. 6 niew EBAxev wiy, ni jIv lBiM. DArNy ew mAi crik. 7 ahAriEyAwH ayA etA ec@ et iANicA ayA ni eL vimzikEy Z. eedvieR jH{Ane prihsik mAmANyA. dxHweR et@ iANicA ayA nieL prihsiM. 8 atinA, ov tA anYerA ExHWen cmy ver tiA ecl tH . ayALti nieL evRuM. qA o jH{Aniey shAyicA ayA nieL driM. 9 jH{Aniey ni pWiicA ayA wt jH{AniyAM. nItimAen pWii cA ayA wt pWiM. 10 yEhAvEyAw drvANH jH{Ans AdniEl dYpwi. yEhAvey Ric@ aRivANH A}HcyiEl dYpwi. 11ni viEvkieyi ni EwtHdIGAyAyiriM.12ni jH{A nikeLi a niewte nyHA NH. pE ni ahAriyAvukyM anYer prihsikyM ecyH t A niAvu dritH ni teyAyiriM rvAdi. 13 EBAx bhLM @ dxHwOIey EAelyA. avH aRivil. 14a v teR vI@vAtiliri. ngr iel ilu teR kEsryi av Liri.15k kwEpAEA a vLver viLi. avvLi tAlrY mil. qiluM av pRy. 16pWiN emvEr, vrik. EBAxAeryM av Nic@. 17pE av (buihInt) pRy,nI EmAxH w iec w evM sVM eveA sVAdtANH. EmA xHwiecw aM nI sVyM A aeA mikctANH. 18 avewvIwH tLA mAM niRyH etAeNH EBAxA aRiymil. av (EBAxM) nrkieR atYgAD tyiElH aver Niciri!

ti ecyHt ki@pNM pEyAg nYmAM. qA necyHtA a mrN i ni nie riM. 3 nItimAAer yEhAv kA. av AvzYmAy BNM av n. q A dxHw jnL@ew #h yEhA v sADic@ekAwkyil. 4 mwiy drinAyiIM. aDVAni v DnikmAM. 5 miw yTAsmyM viLevwM. viL evwukAlH kiwRukyM viLev wAtirikyM ec@v nANM ek wM. nItimAen a#hiA jnM eedv EAw Ai. dxHwAM aen pREAM, pE atH avew dxHwp tikew mRmAmAyiriM. 7 nItimAA nl oAk avEzxii M. dxHwArAke w te mRewM. 8 eriluM qeiluM ecAnAvzY eA jH{Anik asri. pE EBAx ticH sVyM } vi vyH. 9 nlvM vizVsHtmAyv suri t. qA ctiynAy vbuiAr piwiewM. 10 stYM mRc@vyHv }A . R pRyv smADAnM A . 11 nItimAeR vAk jIvitM emcmA . qA dxHweR vAk av eR iel tiey evLivAEty Z. 12 evRuH tmA. qA m xY ec@ etAy qlA kArYM sHEnhM epARu. 13 jH{Anik EkA ekA_ kArY pRy. qA EBAxA o pAWM pWiE ziiewu. 14 jH{Anik zArANH. av putiy kArY pWikyM ec@. qA EBAxA sMsArikyM sVyM } vivyHkyM ec@. 15 Dniker s sMri. dAri YM drien nzii. 16 ov n ecyHtA ayAtieR tiPlM ki@M. avnH jIv lBi. ti ziey vivyH. 17 sVM zikLiniM pWiv nH m@vM jIvEnkA k}iyM. qA pWiA AAv mxYer etA ymAiEl nyi. 18 teR evRuu mRc@vyHv N pRykyAvuM. qA prdxNM cri iAEn o EBAx mi. 19 vAyAwi sV yM }Li cAw. jH{Ani zAnAyiriA pWi. 20 nItimAeR vAk evi EpA elyA. qA dxHweR cik vilektA. 21 nItimAeR vAk anvDi Eper shAyiM. qA EBAxeR EBAxM aven ekAl@M.
6

10

zElAEmAeR suBAxit zElAEmAeR suBAxit (jH{AnBAxN) Niv+ jH{AniyAy pu teR pitAvien sEAxii. qA EBAxnAy pu aey vuM d+Kii.

szvAkY 10:22-11:28
22

624
nItimAA vijyiEA ngr mAek hAdi. dxHwA nzi EA jnM hAdicH uviLi. 11 o ngre ati vsi vizV sHt a#hiEA ngrM vizi xHwmA. qA dxHwpRy kArY H o ngre nziiAnAM. 12 suEbADmilAv teR ayA eri dxNMpRy. qA nizbHd nAEketEAe}H jH{Ani aRiy. 13 anYeri rhsY pRyven yiA ekAil. qA prdx NM criiAv vizVsnIymA . 14 dblEntA rAjYM vI}uM. qA nl pEdxHwA rAjYe sur itmAM. 15 anYeR kwM vIAem vAgHdAnM ecyHtA ni kxHwM. arM wpA wk ecAtiA ni surit. 16 dyAluvuM mAnYymAy OI drvu Enw. k puxA pNM mAM Enw. 17 dyAlu EnmA. dxHw sVyM }A. 18 dxHw mxYer vicH avew pNM kv. qA nItimA zriyAy ec@kyM yTA sAnM Enwk yM ec@. 19 stYi n yTAjIv ekA uv. qAdxHw tiyHpiREk EpAvukyM mrNe vrikyM ec@ . ti ecAnixHwewver yEhAv evRu. qA zri ecA mi vri av sxHwnA. 21 dxHwA tIcyAyM ziiew emtH RANH. nItimAA sVtrA ewkyM ec@M. 22 suriyAy OI vifHFieyi a vpiyew mili sVvLyM EpA elyA. 23 nItimAAH avrA#hi lBi EA a wt nyHiwyA. qA dxHw zitH av lBi EA a driti mAM w n . 24 dAnM ec@vnH wt ki@M. qA dAnM ecA mwiv w t drinAM. 25 dAnM ec@v EnmAM. anY er shAyicA wt EnwAnAM. 26 DAnYM m@v viA mwi atYAiArEnAwHkEkApi. qA anY BiA DAnYM vi v jnieR hAdM Enw. 27 n ecA miven jnM dri . ti ec@vnAke dritL lAet oM ki@il. 28 sVM si yiv jI vnilA lEpAel nilM ptiM. q A nItimA putieyA pcilEpAel vLM.
20 10

yEhAvyi ni or#hM ni H yTA s nM. aEtAewA M driteLAmAyirikymil. 23 EBAxA et@ ec@tilAhAdi . qA viEvki jH{Ani hA diM. 24 dxHw tA By kArYLA prA jyewM. nItimAnAke avnA#hi ki@M. 25 dxHwA sVM }LA nziM. qA nItimAA qeEM k rAyi wM. 26 niAyi mwiyeneAH oM ec itH. niew vAyi puLirsMEpA elEyA kkLi pukEpAelEyA ayA nieL NHWi piwiiM. 27 yEhAvey dricA ni dIG kAlM jIviM. qA dxHwAew y i niM vx RyM. 28 nItimAA #hi te hAdM nvyA. dxHwA # hiv vinAzM vityHM. 29 nItimAAer yEhAv sMri. qA et@ec@ver yEhAv nzi i. 30 nItimAA qEA}uM suritrAyi riM. qA dxHwA nAi niM rewM. 31 nItimAA viEvkEAew sMsAri qA dritL@Av pR y EkA EpAluM jnM Ail. 32 nItimAAH EnrAy sMsAriAn RiyAM. qA dxHwA drit v sMsAri.

11

cil klAsupEyAgi. m xYer viAnANvr pEyA gitH. yEhAv klAsukeL evRu. qA zriyAy lAsuk yEhAvey sxHwnA. 2 ahArEAew zMs nw v aDAnrAM. qA vinIt jH{AnikmAM. 3 nItimAArAy vizVsHter vizVAsY t nyi. qA dxHwA anYer ctiEA sVyM nzi. 4 eedvM mxYew nYAyviDi nw divsM pNM vilektAM. qA jn e n mrNini riM. 5 nItimA vizVsHteni aveR jI vitM anAyAsmAM. qA dxHw sVM dxHv]ikLA nziiewM. 6 vizVsHten n ri. qA dxHw tLA#hi tiyi w ewM. 7 dxHw mricA avnH yAetArAzy mil. av zicetlAM EpAyi-a m}uv vilektA. 8 nItimA }iniM rew . etiluM dxHwnH dritM sMBvi kyM ec@M. 9 dxHwnH teR vAkekAH anYer mRiEvliAnAvuM. qA nItimAA sVM jH{AnA sMriew.

625
sVM kwMbi dritM v v oM Enwil. avsAnM EBAx jH{Aniyew dAsmAewM. 30 nItimAeR v] ik jIveR v]M EpAelyA. jH{Ani jni pu jIv n. 31 nItimAAH miyi tiPlM ki@ ei dxHwM avnhi ti PlM ki@M. ov jH{AniyAkA #hi evi eriluM ti EA av EkApiil . tA et@ ec@ev ErApNM EkAni xHwewAv EBAx . 2 nItimAni yEhAv sEAxi. qA dxHwen yEhAv Aren viDi. 3 dxHwA oriluM suritrl. q A nItimAA suritM sMri tmAM. 4 nl BArYeyeAH BAvH sxHw M aBimAniymA. qA OI B Avien nANM ekwiyA av a yAew zrIri o asuKM EpAelyA yiriM. 5 nItimAA tewptikLi stY srANH. qA dxHw pRyv yi yitH. 6 dxHwA tewvAk ekAH a nYer mRiEvli. qA nItimAeR vAkH mxYer apkwLini M riA EpAluM k}iyM. 7 oM avEzxiAet dxHwA nzi iew. qA nItimA mrNAn rvuM vLerAlM asHmriew. 8 jnM jH{AnieyvA}H. qA EBA xen av driil. 9 mANi cmH piNi kiwvnA tiluM EBdM mANiyAkAet aVA nivnAkyANH. 10 nItimA teR m]geL pripAli . qA dxHwnH dyAlu vA k }iyil. 11 teR miyi pNieyw kx knH vzYinH hArM ki@M. qA epArAyi smyM kLyv EBAx. 12 dxHwAerEA}uM ti ecA mi . qA nItimAAH Evk EpAel }iElAw kH. 13 dxHw EBAxM pRykyM sVM vAkew ekNiyi vI}ukyM ec@ . qA nItimA arM dritLi niM rew. 14 ov pRy nl vAkH ti PlM ki@. aEtEpAel te ayA ewv]ik ayA lABM nkyM ec@. 15 teR mAmA mikcetH EBAx qEA}uM k. qA jH{AniyAk e anYeRvAkH qEA}uM ecvi ekAw. 16 EBAx teREkApM niyNmi lAet kwii. qA sm,
29

szvAkY 11:29-13:7

12

anY et@ pRAluM EvgM atien mi. 17 stYM pRyv teR vAkLi vizVsnIynA. qA NpRy ven a }LiEl nyi. 18 ciiAet sMsAriveR vA k vAeLEpAel mRiEvliM. q A jH{Ani teR vAkLi Alu vAyiriM. aveR vAkH mRi vukeL NA k}iyM. 19 N pRyveR vAk EvgM nzi. stYM qeEM nilni . 20 dxHwA qEA}uM }LA#hi . qA smADAni miv sxHw. 21 nItimAAer yEhAv sMriM. d xHwAH DArALM dritAM. 22 NyAer yEhAv evRu. q A stYM pRyveryM vizVsHter yM ecAli yEhAv sEAxi. 23 sm tniRiyAvuetlAM viLi c@pRyil. qA EBAx viLic@ vuetlAM aveR EBAxe etLi yi. 24 kWinAVAnikH m@ pNiAew mtlwi lBiM. qA mwiynH awim eyEAel pNieywEivM. 25 Xdyd+KM oveR sEAxM lA tA. qA nlvAH oven s xHwnA. 26 nItimA suXeL EyAew etrew. dxHwArAke, qEA }uM dxic @ek@ ke. 27 mwiy tniAvzYmAy EtwiEA vukyil. qA atYVAniH sH krgtmA. 28 EnrAyi jIvivnH stYjIv lBi . nitYjIvniElv}i atA.

13

jH{AniyAy mk pitAvu ecA pRytH EyAew Ek. q A ahArite tiver vi A Ail. 2 nItimAA pRy nlvAkH z riyAy tiPlM ki@M. qA dxHwA erEA}uM tiec@. 3 pRy vAk EyAew pEyA giv teR jIv riM. qA vktirivilAet sMsAriv n ziiewM. 4 mwiynH #heiluM aetA M pUIkriewkyil. qA n Ayi aVAnivH avrA#hi lBiM. 5 nItimAA NkeL evRu. d xHw apmAniewM. 6 nItimAM vizVsHtmAyven n sMri. pApe sHEnhiv en ti kI}w. 7 cil Dniker nwi. stYi aveAM teyil. qA cil drier nwi. avrAke s vmA.

szvAkY 13:8-14:18
8

626
vuM DAn vsHEpAluM ki@k yil.

DniknH teR jIv riA mRu vil ekAwEivM. qA drinH arM BIxNi orilumAkil. 9 nItimA nAyi kAzi viL EpAelyANH. dxHwnAke aNy viL EpAelyM. 10 anYerA ExHW cmyv } AkEy Z. m@v pRy vivrAke, viEvkikM. 11 vnyilUew pNM EnwiyA a wen nxHwmAM. qA aVAnic@ pN mAveR pNM wt vLM. 12 zyiwH mEnAd+KmAM. ni LA#hi sADicA ni sEA xM ekAu niRyM. 13 anY shAyiA miEA ni rsiv sVyM }Ak yANH. anYeR vAien driv nAke sAniewM. 14 jH{Aniyew pEdz jIv n . dritkAlLi vAk ni eL shAyiM. 15 sbuiyven kLixHwe w. vizVsiA ekAAveR jI vitM kxHwM. 16 jH{Ani qM ElAciEc vi . EBAxnAke, teR EBAxM sVM v]ikLilUew kwii. 17 dtenyiA ekAAetyAyA ayA @M }L@AM. qA orA yiA ekAAvuveni aview smADAnmAM. 18 sVM et@kLiniM pWiA tARAkAv driM nANM ekv mAyiIM. qA vimziewEA E}A ziiewEAE}A ivnH EnmAM. 19 oveneiluM #hikyM a EA a ki@kyM ec@EA ayA sEAxiM. qA EBAx ti # hikyM atiniM vi@mARAtiri kyM ec@. 20 jH{AnikmAyi sQXdM Apik. niM jH{AnikLAyiIM. qA EBA xAer suXLAiyA ni } Li ecepwM. 21 pApikeL av EpAiweAe drit EvyAwM. qA nItimAA H n sMBviM. 22 nItimAnH teR mM Epri kM nkA DnmAM. avsA nM dxHwAetlAM nItimAA l BiM. 23 nAyi viLvuA nl nilM o driAyiEAM. qA etAy tImAnLA av piNi kiw. 24 ov teRmeL stYmAyM sHEn hievi av et@ ec@EA ayA tiM. nI nieRpuen sHEn hievi av zriyAy pAt kAieAwti nI AluvAyiri M. 25 nItimAnH yTAi #hi lBiM. qA dxHwnH avnAvzYm

14

jH{AniyAy OI teRvIwien z riyAy rItiyi nwA jH{AnM pEyAgi. qA EBAxyAy OI teREBAxM ekAH teRvIwien tk . 2 EnrAyi jIviv yEhAvey d ri. qA vizVsHtnlAv y EhAvey evRu. 3 EBAxeR vAk av dritM v . qA jH{Aniyew vAk aven sMri. 4 pNieywA kAlikLilAveR pAyM nYmAM. nl viLvuAA mxYH kALyew kH pEyAgiAM. 5 vizVsHtnAyv N pRyil. a yAeLA nl sAiyA. qA yiA ekAAv oriluM stYM pRyil. ayAeLA kAiyA . 6 eedve prihsiv jH{AnM EtwemiluM kekyil. eedvi vizVsivrANH stYi jH{Ani k. aRivH avH anAyAsM lBi. 7 EBAxmAyi @wtH. av nie pWiiAenAmil. 8 miwA jH{AnikLA. qeA , sVM v]ikeLi av EyAew cii. qA EBAxA vifHFikLA. qeA vnekA u t jIviAnAemH av k. 9 EBAx teR dxHv]ik vil nti ciri. qA nlv mAuEnwA vLer mi. 10 ov d+Kiteni d+KM av mAEm aBvmA. aEtEpAel ov sxHweni, hAdmBviAM avenAEn k}iy. 11dxHweR vs ti tkewM. qA nItimAeR Bv nM qeEM nilniM. 12 EnrAyetH mxY k o mA mH. qA mAM mrNiElE nyi. 13 cirieiluM ov d+KitnA yiriAM. ciri k}iyEA vYsnM ti niM. 14 dxHw tew et@kH pUmA yM ziiewM. nItimAA tew sv]ikew PlMEnwkyMec@M. 15 EBAx EketlAM vizVsiM. qA jH{AniEyAew ciiEc sVI kri. 16 jH{Ani yEhAvey drikyM ti yi nik nikyM ec@. qA EBAx vIuvicArmilAet vi. 17 iEkApi EBAx ec@. jH{AniyAke mEyAew kA. 18 EBAxmA tew EBAxH ziiew. qA jH{Anik a RivuekAH sAnitrAM.

627
nItimAA dxHwAetier vijyM EnwM. dxHwA avewmi nmsHk riA nibitrAM. 20 drinH suXAil, av eR ayvAsiEpAluM. qA Dnik nEnkM suXA. 21 niL@ew ukAreni ti vicA ritH. sxHwrAyirAnA#hi evi pAvELAw kN kA@k. 22 tikLAElAciv et@ ec@k yANH. qA, necA mivnH sHEnhvuM vizVsHttym suX AM. 23 ni kWinAVAnM ecyHtA ni LA#hi lBiM. qA oM ec Aet vAyAwiyAyiA ni dA riYmAM. 24 jH{AnikH s tiPlmAyi lBiM. qA EBAxAH EBAxM tiPlmAyi ki@M. 25 stYM pRyv anYer shAyi . N pRyv anYer mRiEvli kyANH. 26 yEhAvey driv suri t. aveR ikM suritrAyi vsiM. 27 yEhAvEyAw drvH stYjIv n. aetAven mrNeNiyi niM ri. 28 aEnkM mxYer Bri rAjAvH E xHW. qA jkeLAmieli rAjA vH vilekvnA. 29 mAzIlnANH atism. i EkApitAenA vifHFiyAeN sVyM etLiyi. 30 mn+smADAnmveR zrIrvuM ErAgYmtAyiriM. qA asUy z rIre ErAgmtAM. 31 dri dritmAv eedv e driiel sVyM etLiyi . eedvmANH eryM s]xHwictH. qA driErAw kN kA@v tA eedve dri q etLiyi . 32 tew dxHv]i mlM dxHwA prAjitrA. qA nItimAA t ew mrN kAlM vijyM EnwM. 33 jH{Ani qlAyHEA}uM viEvkEAew cii. qA EBAx jH{Ane i omRiyil. 34 n o rAjYe mhAM. qA pApM jninH apmAnmA. 35 jH{AnikLAy EntA rAjAvH s xHw. qA EBAxArAy EntA ELAw rAjAvH EkApi. smADAnEAewy mRupwi EkA pelAtA. p mRupwi EkApe jVlii. 2 jH{Ani sMsAriEA m@v Ek AnixH w ew. EBAxeR vAk LAke evRuM pA}HvAkM. 3 qlAyiwvuM q nwevtH y EhAv kA. nItimAM dxHwmwM qlAveryM yEhAv nirIi.
19 4

szvAkY 14:19-15:23

kANYm vAk jIveR v]M EpAelyA. qA NpRy vA k oveR Avien tk. 5 EBAx sVM pitAvieR pEdzM ecvieA_il. qA eriluM pWiitien jH{Ani EyAew Ek M. 6 nItimAA plkArYLiluM s rANH. qA dxHwnH tnivyi niM dritA. 7 jH{Anik pumy vivr n . EBAxrAke EkAekAA kArY pRy. dxHwAew v}ipAwk yEhAv ev Ru. qA nItimAeR An Ekti yEhAv hAdi. 9 dxHwAew jIvitrIti yEhAv evRu . necA miver yEhA v sHEnhi. 10 etAyi jIviA wuv zi iewM. tiewAnixHwewA v nziiewkyM ec@M. 11 pAtALiEltwM qlAyiwvuM sMB vi kArY yEhAvyRiy. a tinA mxYew mnSkLi nw kArYM yEhAvyRiy. 12 EBAx tA et@kArenu pRy tixHwewil. jH{AnikELAwH pEdzM EtwAM ayA Ail. 13 hAdiveR mKM aveR hAdMkwiiM. qA ov d+Ki teni aveRAvH d+KM k wiiM. 14 jH{Ani wt aRivuEnwA mi . mFnAke wt EBAxM EnwA M. 15 cil dri qlAyHEA}uM d+KitrANH qA mnsA hAdivH jIvitM qEA}uM vlieyA viANH. 16 DnvM dritmAtiluM em cM drinAyiH yEhAvey dri tA. 17 evRuuiwniM DArALM Bi tiluM EBdM sHEnhmiw niH alM k}itA. 18 iEkApik Evgi p A. qA mAzIl smADAn mA. 19 mwiynH qlAyiwvuM }L@AM. qA vizVsHteR jIvitM suKkrmA yiriM. 20 jH{AniyAy pu pitAvi smA DAnM n. EBAxnAke teR a yHH apmAnM v. 21 EBAxM vitH EBAxen s EAxii. jH{AniyAke EyA ew zriyAy ec@. 22 mtiyAy pEdzM kiAveR p tik epALiyM. qA jH{Anik pR y ecvieA_v vijyiM. 23 nlmRupwi nv sEAxi . zriyAysmye zriyAyvAH a tivizixHwM.
8

15

szvAkY 15:24-16:28
24

628
ewNem niyitH yEhAvyA NH. 10 rAjAvH sMsAriEA aEhi eRvAk niymmA. aEhi eR viDik nItiymAyiriNM. 11 qlA EtAkM lASkM stYmA yiriNem yEhAv cH C i. qlA vYApAr krARukM nYAymAyiri NemM av #hi. 12 ti ec@ver rAjAA evRu . n aveR rAjYe blewM. 13 stYM EkA rAjAA #hi . N pRyAver rAjAA xHwew. 14 rAjAvH EkApicA aEhinH er yM vDiAM. jH{AniyAyv rAjAvien sEAxiiA miM. 15 rAjAvH sAdiEA jIvitM nin sugmmA. rAjAvieR Iti vs kAlEmGi niM epA}iy m} i EpAelyAyiriM. 16 jH{AnM sVeA vilpiwic tA. DArNAzi evieyA vi lpiwicmA. 17 nItimAA tiyi nik vsi A mi. sVM jIvite EyAewEnAv sVM ANenyA kAk. 18 ahAri nAzieR vilA. anYerA ExHWnAtAen k v prAjyieR viluM. 19 anYerA ExHWt cmy Dnik mAyi s pvyHtiluM EBdmA NH vinItnAyi driErAewAM k}iy tH. 20 anY pWiiEA iv EnM. yEhAvyi vizVsiv ag]hIt. 21 jH{AniyAyven jnM aRiyM. sUi c@ vApEyAgivnH vLer EA/A hknAkA k}iyM. 22 jH{AnM, avnH yTA jIv n. EBAxArAke wt EBAx EL pWi. 23 jH{Ani qeiluM pRyti m H nAyi ElAciM. av pRy vAkLAke nlvyM vNEyAgYvu mA. 24 nl vAk EtEpAelyA. av sVIkriA qvuM ErAgY i nlmA. 25 mxYH ne EtA o mA mH. mAmAke mrNiElE n yi. 26 pNiAreR aBilAxM aveneA u pNieywi. pNiAreR vi zH aven pNieywi. 27 vilekv tik ecAnAElAci . aveR pEdzM agHniEpAel nzii. 28 }Ar qEA}uM zHnA . ayA apvAd prkyM cAtimAer ti etikyM ec @.

jH{Aniyew v]ik miyiE el*jIvitiEl nyikyM mrN }iyiEl EpAti niM ayAeL twykyM ec@M. 25 ahArietlAM yEhAv nzii M qA viDvyHetlAM yEhAv sMri. 26 dxHwcikeL yEhAv evRu. q A kANYm vAkLi yEhAv sEAxi. 27 vnyilUew Enwv teR wM biEl dritM ekAuv. qA vizVsHtnAyirivnH orApM vri kyil. 28 mRupwi pRyMmH nItimAA ElA ci. qA dxHwA ElAciM mE sMsAri; atv drit AkyM ec@. 29 yEhAv dxHwAriniM vLer ak elyA. qA nItimAAew A n av qEA}uM Ek. 30 puiriv anYer sEAxi i. nlvA mn+suKM n. 31 et@ecyHtevH eriluM i ANiEA iv vLer vi EvkiyA. 32 qA pWiA vistiv sVyM mRiEvlik mAmANH. qA sVM etH anY iANiEA a ecvieA_v wt wt mnilAM. 33 yEhAvey driv jH{AniyA kA pWi. yEhAvey stYmAyM driM mH vinItnAyiIrNM.

16

mxY ptikLiw. qA y EhAvyAN niREv@tH. 2 teR v]ikeLlAM zrieyH o vk. qA mxYeR v]i kew awiAnErNk yEhAv vi lyi. 3 nieR v]ikLiellAM yEhAvyi El tiriyk. nI vijyiyAM. 4 yEhAvyH qlAiM ptik H. yEhAvyew ptikLi dxHwA nziiewkyM ec@M. 5 tA anYerA ExHWenH sVyM k oAErAeryM yEhAv evRu . ahArikeL m}uvM yEhAv ziiM. 6 yTA sHEnhvuM vizVAsYtyM ni e nilnAM. yEhAvey dri k, nI tiyiniM vLer ak ni M. 7 ov yEhAv xHwew rItiyi EnrAyi jIvicA aveR z@ EpA luM avEnAw smADAni k}iyM. 8 EnrAy mAilUew alM EnwtA NH vnyilUew DArALM EnwetA emcM. 9 tAnA#hi kArYeLi ovnH ptikLiwAM. qA atiEl niREv

miyiEel mkLi atAytH nili mk Li qM.

629
}Ar teR suXiw yi DArALM zHn s]xwi. n H lA v}iEy av aver nyiM. 30 vinAzkrmAy ciltH sUNM ec @EA ayA kiRu. ayA ren mRiewA ElAciEA a yA ciri. 31 nl jIvitM nyicvew mhtVi eR kirIwmANH nrcmwi. 32 znAy BwnAyiritiluM EBdmA NH mEyAewyirikeytH. ngrM m}u v niyitiluM nANH sVM EkApe niyitH. 33 mxY tImAneLwA nRui w. qA tImAn vtH eedv i niA.
29 14

szvAkY 16:29-18:6

17

smADAnEAewyiH o Ni y aM titH vivAdiw yi o vIwniRey BNM k}i tiluM ExHWmA. 2 smnAy dAsnH yjmAneR vi fHFiyAy mkeREmniyNM lBiM. jH{AniyAy dAs o puenEA el prigNiewkyM sVi vItM ki@kyM ec@M. 3 sVvuM eviyM IkriA a gHniyiliw. qA mxYXdyeL IkritH yEhAvyA. 4 dxHw anY pRytik Ek . NpRyvM Nki. 5 cil drier kLiyA. zHn ver av prihsi. teL s] xHwic eedve av bmAnii elAN kANitH. dxHwA zi iewM. 6 Eprik v]er sEAxii . ik tew mAtApitALi aBimAni. 7 EBAx aDikM sMsAri bui yl. aEtEpAel BrNADip NpR yM buiyl. 8 eekli kxkmAeN k vH. qviewecAluM avrenyA yiriM. 9 niEAw et@ ec@vEnAw mi tH nin suXeLAM. q A aveR et@keLi nI vIuM oAiciA a niew sQXd i mRiEvliM. 10 sm tA ec@ et@kLi niM pWi. EBAxnAke Ru pAW AyAluM oM pWikyil. 11 dxHwnH et@ ecA mAmANA#hM. avsAnM, eedvM aven ziiA o dten ayyHM. 12 i EmAxHwieti EkApic@ni trwiey kAtH apkwk rmANH. qiluM EBAxM kANiA mAM tir@ vifHFiey kAtiluM EBdmANtH. 13 nin n ec@vErAw tieyA M ectH. nI aen ecyHtA bA i jIvitkAlM nin dritmAM.

tM wutH o aNeu epAi c@viwEpAelyANH. atinA vx LAM mH v}nik. 15 et@ ecAv ziiew M et@ ecyHtv ziiewAM yEhAv evRu. 16 EBAx pNmei atH nir kmA. qeA, jH{AniyAkA pNM ayApEyAgiil. 17 suXH qEA}uM sHEnhi. y TAsEhAdr qlAyHEA}uM } AEA}uM nie shAyikyM ec@M. 18 anYeR kwieRrvAditVM o EBAx mAEm ew. 19 titH sVdiv pAp vuM sVdi. zMs nw v sVyM } Nic@vk yANH. 20 vXdymvnH EneLAmA kil. N pRyvnH }AM. 21 EBAxnAy pupitAvH vLer d+ KiM. EBAxeR pitAvH sEAxik yil. 22 sEAxM nl m EpAelyA. d+KmAke ErAgM EpAelyM. 23 dxHw anYer ctiA rhsYmAyi pNM p@. 24 jH{Ani qEA}uM vuM nl v itieni ElAci. qA EBAxqEA}uM vidrleL sV pHnM kA. 25 EBAxnAypu teRpitAvinH d+K mA. EBAxnAy pu tni j Emkiy ayHM d+KmA. 26 nirprADiey zii etA . vizVsHtrAy EntAeL zii etA. 27 jH{Ani vAk sUic@pEyAgi . jH{Ani Evgi EkApiil. 28 zAnAyiA EBAxM jH { Ani eyEAel EtAiM. oM miAtiA tA jH{AniyAeNH jnM Dri.

18

cil anY iluM niA nixH w ewil . av t EtAiyEpAel vi. nl pEdz ki@EA av vYsnik yM ec@. 2 EBAx anYrini pWiAnA#hi il. sVM zy pRyAnANv nixHwewk. 3 dxHwen mxYrixHwewil. EBA xen jnM prihsi. 4 jH{Aniyew vAk }m kiN i-jH{AnieR kiN-niM y evM EpAelyA! 5 nItiEyAew mxYew nYAyviDi nw NM. aprADikeL evRuet viwEA nItimAAErAw ni nIti pul il. 6 EBAx teR vAkLi sVyM p vivyH. aveR vAk klhmAM.

szvAkY 18:7-19:20
7

630
i nlEbADM EvNM. qwcAwi oM ectH. atH ni etAyi vi AniwyAM. 3 oveR sVM EBAxM ayAew jIvitM tkM. pE av yEhAv ey p}iM. 4 DniknH DArALM suXAM. d rien, tni suX EpAluM Epic@ EpAM. meArAetier N pRyv zi iewM. N pRyv surit nAyiriil. 6 DAikEnAw sQXdM ApiA a Enk ekAtiM. sAn nv EnAw @ wA qlAvM #hi. 7 driEnAw sVM vI@kAEpAluM q tirA. suXeLlAM avni ni kluM. ayA avErAwshAyM yAci cAEAluM avrveR awE EpA kil. 8 sVyM xHwewv jH{AniyAkA kWinAVAnM ec@M. mnilAA av nAyimikyM ati Plm AvukyM ec@M. 9 kAi ziiewM! N pRy v nziiewM. 10 EBAx DniknAvukyil. awim rAj mAriey BriEAelyAyirimtH. 11 jH{Aniey jH{AnM mAzIlnA. tEAw et@ec@vErAwH av mi tH atH-tkrM. 12 <nAy rAjAvieR vAk siM hieR gnM EpAelyA. q A aEhieR zMskLAke pu liE cARu ecRum} EpAelyM. 13 EBAxnAy pu teRpitAvinH ptHLyM te ekAuv. nirrM vlAtiew BArYyAke nilyHA et @vI}u evM EpAelyM. 14 mxYH mAtApitALi ni vIw kM pNvuM ki@. qA yEhAv yi nisAnmANH nl BArY. 15 mwiynH sm]mAyi RM kiiey vrAM. pE aveRvizH vLer vlutA yiriM. 16 niymM asriv sVyM sMr i. qA atH DAnmel kv vDiewM. 17 dri pNM ekAwtH yEhAv yH kwM ekAwEAelyA. av ErAw kN kAiyti yEhAv tiP lM tM. 18 ni mken pWiikyM av et@ p@EA tikyM ec@k. aen ecA visticA, niL ven sVyM nziA viwkyAyiriM. 19 iEkApiH atieR vil nEk ivM. niLven }LiniM mAiniiyAluM av vIuM vIuM ate ecyHt ekAEyiriM. 20 pEdzM EkkyM acwM pAli kyM ec@k. aEA ni jH{Ani kLAM.
5

19

EBAx sMsAriEA av sVyM nziikyANH. sVM vAk av en w. 8 k qEA}uM prdxNM EkA nA#hi-atvH vyiEl nl yAhArM ecl@EAelyA. 9 tiec@v vsH nzii venEAel EdAxM ec@vnA. 10 yEhAvyew nAmi vLer k H. aetA ziEgApurM EpAelyANH. nItimAAH aveRywEl ecH suritrAkAM. 11 tewsH teL riM q H Dnik k. aetA zidM EpAelyAeNv k. 12 ahAriH dIGkAlM nilnilil. qA vinIt driewM. 13 ni mRupwipRyMmH sMsAric@ tIA anYer avdiNM. aen ecyHtA ni apmAnitrAvukEyA EBAxnAyi prigNiewkEyA l. 14 nl mnSv ErAgAvey ati jIviM. qA nirAzen sEAxii A mAvil. 15 jH{Ani wt pWiAnA#hi. wt jH{AninAyi ayA wt aw ecviEyA. 16 mANiey kANA ecl@EA kA }HcvYM ekAuEpAvuk. aEA ni EvgM ayAeL kANAnAM. 17 eriluM vEcAdYM ec@M ver dYM sMsArivnA zri. 18 zA tiEA zHnpri hAri piy v}i nRuiwkyANH. 19 ni sVM suXien apmAni cA zmAyEkAy ngre EtAli tienAM vixmmAyiriM ayAeL EtAlik. v}k mxYer zmAy sAkLi kvAw ekAArvAw EpAel Evtiri. 20 niew vAk niew jIvit e bADi. nl kArY pRA ni n sMBviM. cIArY LA pRyeti niEdAx sMBviM. 21 mrNEmA jIvEnA ekAuvrA k}iy vAk nAviniM vM. sMsA riAnixHwewv a ekAuv sVIkriA tARAyiriNM. 22 BArYey keiyv o nlkArYM kei. yEhAv niLi sMIten v etLiyi. 23 dri shAyinAyi AiM. qA Dnik mRupwi pRy p xmAyiA. 24 cilsuX nAzM vM q A yTAsuXAke cilEA o sEhAdrenAM ExHWnAyiriM. NpRykyM mxYer vi kyM ec@ EBAxnAyiriti luM EBdM driM vizVsHtmAyiri tANH. 2 qieneyiluM pi EvzM ekA_ tH nl. qA ec@ettien

631
mxYH DArALM zyAM. pE yEhAvyew ptiEy vijyi. 22 oAErAM vizVsHtM Env mAkNemANH #hM- avizVsHt nAtiluM EBdM drinAtA. 23 yEhAvey drivnH nelA jI vitM. ayA sVM jIviti sMt] pHtnA. pkeLiy Epwi yM ayAEv. 24 sVM kArYM EnAA EpAluM k}iyA mwiyArA cil. sVM kii niM BNemw vAyi vyHA EpAluM miA mwiyA! 25 oiEnAwM drvu kANiAv ziiewNM. EBAxen aveR pAWM blmAyi pWiiNM. qA jH{Ani ey pWiiA alM EpAluM miE til. 26 pitAviniM ql A M EmAxH w ic i H aey oAwic@viw pu qEA}uM evRuew nANM ekvnA. 27 pEdz i ni v v]ieket@k vieAE yiriM. 28 kAi nYAye o tmAzyA ! dxHwApRytH wt ti ekA uv. 29 tA anYenA ExHWen k v ziiewM. EBAx zii ewNM.
21 11

szvAkY 19:21-20:29

20

vIuM mdYvuM mxYeR niyNM nxHwew. av ocyAAM vIu pRyAM wu . av wicH EBAx ec@. 2 rAjAvieR EkApM siMhgnM EpA elyA. rAjAvieR EkApM Livi A ni jIv te nxHweE AM. 3 etA EBAxM o tM wAM. atinA tiA vrAven dri NM. 4 vi vityHA EpAluM tARAkA mwiy viLevwu smy EnA EA oM kANil. 5 }m kiNiniM ki@ evM EpAelyANH nl pEdzM. qA anY ni ni pWiA jH{Ani kWinAVAnM ec@M. 6 t vizVsHtM sHEnhM niR vmAeNH plM pRyH. qA yTAi ariluver ke wk vixmkrM te. 7 nItimA nl jIvitM nyi. av eR ik a#hiewM. 8 jnieR nYAyviDi nwEA ti ey nyiniM EvtiriA rAjA vH EtYkM iNM. 9 tAenEA}uM ExHWmAy ec@e H yTAi eiluM pRyAnA EmA? tni pApemAmielH eiluM pRyAnAEmA? l! 10 klAsuM kEAM ekAH m xYen piver yEhAv evRu.

o ekAc@uEpAluM teR v] iekAH tA zriEyA etEA q kANi. niH iey nirI icH av vizVsHtM nlvmAENA q niyiAM. 12 nmH kANA kkM EkA ecvikM yEhAv nkiyiuH. yEhA vyANv nmEvi s]xHwictH! 13 nI RA xHweA drinAM. smyH aVAnikyAeNi DA rALM BNM ninki@M. 14 niiniM cil vAiv nl! vilwtlANitinH! q eAe pRyM. qiyA anYErAw EpAyiRyM tAenA nl wpAw nw ieyH. 15 sVvuM rM oven DniknA M. qA tA pRy kArYeLi EbADmvnANH wt Dnik. 16 anYeR kwieR rvAditVEm A ninH nieR vOM nxHwewM. 17 vnyilUew Enw nlet ni n EtAAM. qA tYikmAyi a vilektAM. 18 ptikLiwMmH nl pEdzM Enwk. yi puRewkyAeNi mA niEzinAyi yvidgHAer k ek. 19 anYeri apvAdM pRyven yiA ekAil. atinA vAyAwi kmAyi @wAtirik. 20 pitAvienEyA mAtAvienEyA zpi v i aNy kAzM EpA elyA. 21 anAyAEsn Enwiy DnM piIwH NM ecil. 22 ninetier et@ ecyHtven nI zi itH. yEhAvyHAyi kAirik! avsAnM Q zHni vijyM EnwA av nie shAyiM. 23 cil etAy M EtAkM pEyAgi. anYer ctiAnANH a v apEyAgitH. yEhAv a evRu. atven sEAxiii l! 24 oAErAM q sMBviem yEhAv niyi. atinA teR jIvitiel sMBviemH mnilAA k}iyM? 25 eedvi Enc EnrA vLer ElAcic@EvNM. piIwH, aen EnrA tiiei q nin EtAAM. 26 rA dxHwAerH jH{AniyAy rA jAvH niyiM. aver rAjAvH zii kyM ec@M. 27 yEhAvyH viL EpAelyAeNA veR AvH. oveR iliri RiyA yEhAvyH k}iyM. 28 rAjAvH vizVsHtM Ruvemi aveR aDikArM wM. aveR yTAsHEnhM aveR rAjYe z mAM. 29 ecRuAren aveR k kH nAM aBini. qA v]en ayA

szvAkY 20:30-22:6

632
vizVsHtrlAv t vizVsHtErA w ecyHt et@kelAM AyiM ecEivM. 19 iEkApiyM klhe sHEnhi vmAy BArYEyAewA vsi tienA EBdmANH mmiyi vsi tH. 20 jH{Ani tniAvzYm sAdi . qA EBAx ki@pwiEvgM a pEyAgi. 21 qEA}uM sHEnhvuM kANYvuM kA@ vnH nl jIvitvuM sm]iyM drvuM ki@M. 22 jH{AniH q ec@vAM k}iyM. k tiErADi ngre avnH miA k}iyM. teL riemH av k EkAeyyM nziiA av k}iyM. 23 sVM vAk EyAew pEyA giv sVyM piniM ri . 24 tA m@verA ExHWenH ah Ari k. sVM v]iekAH av teR dxHwt etLiyi. 25-26 mwiy wt wt #hi EA av sVyM nziikyANH. avyHAyi aVAniA AAti nAlANyA sVyM nzitH. qA nItimA sm]mAytiniM dAnM ec@. 27 sVAlABi Evi dxHwA n w v}ipAwk yEhAvey sEA xiiil. 28 N pRyv nziiewM. Nk Ek@ekAirivM av EnAewAM nziiewM. 29 tA zriyAeNH nItimA qEA }umRiy. qA dxHwEnA atBinyi NM. 30 yEhAv qtini pti nw AAM mAM jH{Anm mil. 31 mxYH yienlAemAAnA M, tirkeLEAluM. qA yEhAv vijyM sAniAet avH vijyi A sADYml. DniknAyiritiluM ExHWmA NH drNIynAtH. sEprA NH sVeAM evieyAM E xHWM. 2 DnikM driM oEpAelyANH. y EhAvyANvereylAM s]xHwictH. 3 pk v kH jH{Anik o}iumARu. qA EBAxA Ener atiElecH atiel drit Enri Bvi. 4 yEhAvey drikyM vinItnA vukyM ec@k. aEA ni s M mhtVvuM stYjIvit vumAM. 5 dxHw pl pkLiluM wu. qA sVM ANeni EbADm v pkLi niM ak ni . 6 iey ecRuie EnrAy mA M pWiik. aEA, vL vlutA

ew nrcmwikH nAM dri. a yA m}uv jIvitvuM nyiecAN sUciitH. 30 ziieA nAM et@ ec@tv sAniiM. Evdn ovnimAmAM. vyluk nnyHA kxk cA luk kIRu. vYtYsHt cAluk awcH av evieR gti tiric@ viw. rAjAvieR mnien yEhAv yM aEtEpAel niyi. rAjAvi en tniixHwmiwE nyiA y EhAvyH k}iyM. 2 tA ec@etlAM zrieyeAv k. qA mxYew v]ik ew yTA kArN yEhAv viDi . 3 zriyM nYAyvumAy ec@k. blik eLA yEhAv sHEnhitH avyA NH. 4 ahEyAewy EnAvuM ahy cikM pApmA. oveR dxHw teyyAN kANitH. 5 EyAewy ptik EnmA M. aEyAew kArY Evgi ec@v drinAyiIM. 6 vnyilUew DniknAyA s EvgM nziM. nieR s nie mrNiEl nyiM. 7 dxHw ec@ tik aver nzii M. zriyAy ecA av vimKt kA@. 8 dxHw anYer qEA}uM cti. qA nItimAA vizVsHtM En vmA. 9 v}A BArYEyAewAM vIi k}iytiluM EBdM Emryi k}iy tANH. 10 dxHw wt ti ecAnA#hi . av tni @mvErAw alvuM kN kA@kymil. 11 eedve prihsiven zii k. EBAx akH pAWM pWie. av jH{AnikLAM. aEALvH w t aRivuAM. 12 eedvM nlvnA. dxHwew v] ik eedvM aRiy. av aver ziikyM ec@M. 13 drien shAyiAvnH vzYM v EAEpAluM shAyM ki@kyil. 14 ov niEAwEkApicA avnH r hsYmAyi o sAnM nk. rhsYmA yi n sAninH vliy EkAp e twyAnAM. 15 nIti nwAtH nItimAAer s EAxii. a dxHwer Byew kyM ec@. 16 jH{AnieR v}i vi@EpAv nAziElA EpAtH. 17 hAde prmDAnmAyi k v drinAM. vIuM BNvuM sHEn hiv oriluM DniknAvukymi l. 18 dxHwA, t nItimAEnAw ecyHt tikH AyiM ecEivM.

21

22

633
EA, av v}iyilUewe jIvic@ekA_M. 7 dri Dnikew awimkLA. kwM vAuv kwM ekAwveR dAs nA. 8 p vityHv p ekA @M. avsAnM tA anY nkiy pkLAe ayA nzii ewM. 9 dAnM ec@v a#hiewM. pAvmAyi BNM pvyHti nAlANv a#hiewk. 10 anYerA ExHWnA tAen k ven rk. av EpAEA dritM avEnAewAM EpAM. a en klhvuM vIu pRyluM avsAni M. 11 XdyeyM kANYvAkeL yM sHEnhiv rAjAvieR suX AM. 12 yEhAv te aRiyver kur i. qA tnietirAyiri ver av nzii. 13 mwiy pRy, qniiEA pNi eywA v. puReA siMhmH. aete ekAl@M. 14 vYBicArpApM o ekNiyANH. ekNiyi vI}uvEnAwH yEhAv EkA piM. 15 ik mr ec@. qA niLver ziicA atAv iAtiriA av pWiM. 16 sVyM DniknAvA anYer p viM Dnik sAn n M nieL drirAM. m j{Anvcn H {A pRy kArY ik. jH{Anik pRi@ kArY nie {A pWiiAM. Q pEdzLi niM pWik. 18etlAM oAi nin nH. Q vAk pRyA k}iA anie shAyiM. 19ArY ni e EA pWiiAM. nI yEhAvyi yiNM. 20ninAyi m vcn {Aen}utiyiri. pEdzi eRyM jH{AnieRyM vAkLANi v. 21Q vAk nie stYvM DAn vumAy kArY pWiiM. aEA nie aycvEnAw nl mRupwik pR yA nin k}iyM.
17 22

szvAkY 22:7-23:13

eR awE EpAktH.25aen ec yHtA nIyM avenEAel kA pWi M. aEA av pkeLAe ninM AM.
26

-3-

anYew kwM vIAemH vAgHdAnM ec tH. 27 kwM vIA k}iieli ninetlAM nxHwmAM. qinA kiw em nxHwmAtH?
28

-4-

nieR pUvikA pu vrc ati iErK mAtH.


29

-5-

smnAy etA}ilALi rAjAvien EsviA ahnA. mANimArlA vEvi ayA pNieywE til.

-6-

23
4

mANiEyAw wiyi BNM k}iEA ErAewAmANH nIyi rietH oAik. 2oriluM, viz ueiEpAluM, aDikM titH . 3 av viLu nlBNvuM aDikM titH. aetA ekNiyAyiriAM.

-7-

DniknAkA micH nieR ErAgYM nziitH. viEvkieyi nI mAzI lnAyiriM. 5ciRk vcH pi pR EpAEAel pNM EvgM nxHwmA.

sVAEnAewAM BNM k}itH. avnixHwew vizixHwEBAjni niM aknik.7qEA}uM ecl vieni ciivnANyA. ti k,wik qyA niEAw pRE AM. qA aveR #hM atl. 8 aveR BNM tiA nI ErAgiyAM. nieR pcArvAkM nivAkM vYmAvukyM ec@M.
9

-8-

-9-

EBAxen pWiiA mitH. nieR jH{Ane av prihsiM.


10

-10-

-1-

driri niM EmAxHwitH q mANH. qA aen ectH. dri er EkAwtiyi mtelwkyM ectH. 23 yEhAv avew BAgA. av aver tAukyM avri niM kv ewvew qlAM qwkyM ec @M.
24

p}y atiiErK oriluM nI tH. anATew mi oriluM eekEyRtH. 11 yEhAv ninetirAM. znAy y EhAv aver tiErADi.
12

-11-

vien vicH aEhiniM k}iy pWik.


13

-2-

-12-

EvgM EkApivmAyi sQXdM pAwil . EvgM EADAEvzitnAv

vzYmEAe}Ae iey zii k. atveR mrNiniwyAkil.

szvAkY 23:14-24:15
14

634
EA alywi kwli kiwkyA eN nin EtAM. kli kiwk yAeN EtAluAM ninH. 35av ew awi qni ekAil. avere wictH qniH aBveil. EA e}nie}uEAnAil. qniini yM wiNM q nI pRyM.

nI aven tl@tH aveR jIvite rikyAyiriM.


15

-13-

qeRmkEn, nI jH{AniyAyA {A vLer sEAxiM. 16zriyAy kArY nI pRy EkEA {A Xdy pUvM hAdiM.
17

-19-14dxHwErAwH asUyewtH. qA y EhAvey k}iy drik. 18qEA }uM tIyH. tI oriluM nxHwmAvukymil.
19

24
3

dxHwErAwH asUy pAwil. avErA ewAM nieRsmyM pA}AtH. 2 a v dxHwt sUNM ec@. } Atieni mAmANvew sM sArM.

-20-

-15-

atinA mkEn, ik, jH{Ani yAvuk. EnrAyjIvitM nyiA qEA }uM ik. 20DArALM vIu wik yM BNM k}ikyM ec@vErAw @wAtirik. 21vLer wikyM ti kyM ec@v drirAyiIM. a vrAek ec@tH tikyM wikyM RukymANH. epete av o milAvrAM.
22

jH{AniluM DArNAziyilumA nl Bvn pNiyiewtH. 4apU vvuM mEnAhrvumAy niDikekAH aRivH mRik niRyH.
5

-21-

aRivH oven knA. aRivH mxY zipk. 6yM wuM mH EyAew sUNM ecNM. jyM EnwNemi nirvDi nl pEdxHwA EvNM.
7

-16-22EBAxAH jH{AnM mnilAAnAvi l . jnM DAnkArY cc ec@ EA EBAxAH oM pRyAnAvil.


8

nieR pitAvu pRykArY ik. pitAvilAet nIeyAriluM jni mAyiil. v]yAyiriEA}uM ni eR mAtAvien drik. 23stYM, jH{A nM, EbADnM, DArNAzi v pNM ekAwvAA EyAgYml. av ori luM viAnAml. 24nItimAeR pi tAvH vLersxHw. jH{AniyAy pu ei av hAdM ekAuv. 25 atinA nieR mAtApitA nii sEAxie. nieR ayH sEA xmAke.
26

-23-

nIeyEA}uM ku} sUNM ec yHtA jnM nie }ArnAyi m M. av nie ikymil. 9EBA x ElAcietlAM pApM ecAnA NH. tA anYerA ExHWen k ven jnM evRu.
10

-17-

-24-

qeR mkEn, {A pRyA EpA ic@Ekk. qeR jIvitM nin xHwAmAke. 27EvzYkM cI OIkM ekNiyA. av nin tiric@ kyRAnAkA agADmAy kiN RuEpAelyANH. 28cIOI kenEA el ninAyi kAni. DArALM puxAer av pApikmA.
29-30

pkAl INitnAyA nI yTAi blhIn.


11

-25-

-18-

DArALM vIuM mdYvuM wi vH kxHwM. av DArALM klhM tmAM. avew kk kl iyv. av vINH sVyM mRiEv. pkeLlAM avH o}ivAA k}iiei! 31 atinA vIien sUik. a v mEnAhrmA. EkAyi a tiLu. wiEA twmilAet R u. 32qA avsAnM a s eEAel kwi. 33 vIH ninH apricitmAy kANA niwyAM. nieR mnM kluM. 34kiw

jnM oven ekAlA miEA nIyven riA miNM. 12aet eRpNiyl q nI pRytH. yEhAv qlAM aRiy. nIeyekA ec@ evH av aRiy. yEhAv ni e nirIi. nieR v]ikH yEhAv tiPlM trikyM ec@M.
13

-26-

qeR mkEn, Et k}i. a nl tANH. Etnwyi ni Et mDurm tA. 14aEtEpAel jH{AnM nieR AN nltA. jH{Anmei ni n tIyAM. nieR tI oriluM a@ EpAvukymil.
15

-27-

nItimAeR vsH EmAxHwiAEnA ayAew Bvne miAEnA ni

635
kenEAelyAktH. 16nItimA }utvN vINAluM vIuM q}uEM. qA dxHwA qEA}uM pk LA prAjitrAM.
17

szvAkY 24:16-25:20

-28-

z@vinH pAti hA ditH. av vI}uEA hAditH. 18 aen ecyHtA yEhAv a kA kyM niEAw sMItnAkAtirikyM ec@M. aEA yEhAv z@vien s hAyiEcM.
19

-29-

dxHw nie vYsniiAtirie. dxHwErAwH asUyewtH. 20 dxHwH zyil. avew kAzM M.


21

-30-

mkEn, yEhAvyM rAjAvumAyven drik. avetirAyi niv ErAw EcrtH. 22qekAeA a rA EvgM nziieEAM. eedvvuM rAjAvuM tew z@vinH qmAM p vemH ninRiyAnAvil.

wt suBAxit jH{Anikew vAkLA v+ nYAyADip nItimAnAyiriNM. pri cymekAumAM ayA oven piNyHtH. 24aprADiey evRuet viw nYAyADipentier jnM tiriyM. anYrAjYAEpAluM nYAyADipen p}iM. 25qA nYAyADip aprADi ey ziicA k nYAyADipen aBiniM. 26 vizVsHtmAy mRupwi qlAveryM s EAxii oANH. ukLielA mM EpAelyANtH. 27 vylukLi xi ec@timH vIw pNiytH. vAslmAti mE hArinAyi xi ecyHt evH Ru vk. 28 mtiyAy kArNmilAet emti er sMsAritH. N pRykymtH. 29 qe av Evdniic@, atinA {AnvenyM aen ec@M. qEAw ecyHt aprADH {Anven zii M. q pRytH. 30 {AenA mwiyeR pAwM kwEpA yi. jH{AniylA oveR miriEA inrikilUew {A kwEpAyi. 31 vylukLieluM kLk vLkyANH. EyAjnmilA ssY nil vL . vylukew @mtiluk piL vI}ARAyiri. 32akH {A aet i ElAcic@. aEA ti nieA e {AenA pAWM pWic@+33alMwi R uk, alMwi vimik. eekk EkA H owi myuk. 34etlAM nie EvgM drinAM. k kwkyRi sk lM EmAxHwic@ ekAuEpAy EpAel avnH omilAtAM.
23

zElAEmAeR suBAxit ERwi zElAEmAeR eR suBAxit wi tA. Q vAk eydA rAjAvAy hisHIyAvieR dAsA p kiytANH+ 2 n aRiEyA kArY mRc@ vyHA avkAzM eedviH. q A rAjAvH aveR vAkH dri ew. 3 kAzM atYutiluM mi nmH tAe}yM. rAjAAew mnien sMb ic@M aente. nm mnilA AnAvil. 4 evi IkriecwA pNiA rnH mEnAhrvsHAA k}iyM. 5 aEpAel rAjAvieR dpEdxHwA eLmAiyA n aveR siMhAsne zmAM. 6 rAjAvieR mi epAcM pRy tH. nIeyA sivYiyAeN pR ytH. 7rAjAvH nie sVyM NitA NH wt nH. qA nI sVyM NicA kew mi aphAsY nAM. 8 nI kkArYM nYAyADipEnAw pR yA tiwM kAtH. nI pRy et eH meArA etLiyicA nI prihAsY nAM. 9 meArAmAyi EyAjiAnAkAet v A q ecNemH niiwyi tImAnik. anYeR rhsYei pRykymtH. 10aen ecyHtA nI nANM ekwM. dxHEprH nineAriluM mARukymil. 11 zriyAy smy Ev pRytH evii sV i ri EAelyA. 12 jH{Aniyew mRiyiH sV vLy eAL@M tABrNeLAL@M ExHWmA . 13 vizVsHtnAy dt te aycv H vLer vilyvnA. wpiwic viLevwukAlH t evM EpA elyANv. 14 sAn vAgHdAnM ecyHti@ n kAv m} epiA kAEmGvuM kA@M EpAelyA. 15 mEyAewy sMsArM ewyM, BrNADipeR EpAluM ciey sVADI niM. m]dBAxNM ati zmA. 16 Et nltAeNiluM aDikM wi tH . aenecyH t A ErAgiyAM. 17 aEtEpAel ayAreR vIi ewew EpAktH. aen ecyHtA ayA nie evRu wuM. 18 stYM pRyAv apkwkAriyA . avenA gdEyA vAELA a EA EpAelyAyiriM. 19pkAlH Nyni vizVsitH. mRi pElA tLkAElA EpAelyA ayA. a tYAvzYGi av nie mRiew . 20 vYsniveR mi hAdgA nM pAwtH tveR vOM qw

25

szvAkY 25:21-27:2

636
nAy tA Cic ti. EBAx eRkArYvuM aente. vIuM vIuM EBAx ecyHt ekAEyiriM. 12 jH{Aniey nwiv EBAxen A vxL. mwiyAeriy suBAxit mwiy pRy, {A vIwi puR iRil. etvi o siMhmH. 14 mwiy vAti EpAelyANH. vijA giriyi ni tiriy vAti EpAel kiwyi tiriuM mRiuM kiwkyA NveR etA}i. av oriluM oriw EM EpAil. 15 sVM pAiniM sVM vAyi ElH hArM qwkEpAluM ecA mwiynANv. 16 tA vliy jH{AniyAeNH mwiy k. mtiyAy kArNELAew kArY pRyA k}iy }uEperA smnA tAenH av k. 17 ruEp tilu tiliwepw tH, etviwi nwEA o nAy yew ecvi piwiti lYmANH. 18-19 anYen cticiH a tA evRuM tmAz kANictAeN pRyv kAziEl tIyukLycH ewey iluM mrNiniwyA kiRuenEA elyANH. 20 viRkilAet tI ek@EpAM. aEtEpA el xNikLilA v}M avsAni M. 21 kri qriuekAiri. viR tIeyri. aEtEpAel xNiA r klhic@ ekAEyiri. 22 mxY nl hAreey EpAel prdxNe sHEnhi. 23 dxHwciey nlvAk ekAu mR yHtH evi pUziy mpAM EpA elyA. 24dxHw teR vAk ekA H nlv cmy. qA av Xd yi dxHwptik oLic@ vyH. 25 av pRykArY nltAyi kAN ew. qA aven yitH. aveR XdyM niRey dxHw zy LANH. 26dxHwcik av nl vAk Li mRc@vyH. pE av dxHwnA NH. avsAnM, av ec@ tik qlAvM kAkyM ec@M. 27 anYen ekNiyilkewA mi v stYi tnite ekNi eyAkyAyiriM. anYeREm kl@ iyiwA miv sVyM tk ewM. 28 N pRyv tA Evdnii ver evRu. mKsHti pRyv sVyM mRiEvlikyANH.
13 11

mAuEpAelyANH . yvAri E ecARu il EAelyA NtH. 21 nieR z@vi vizuei av k}iA BNM nk. nieR z@ vi dAhiei wiA evM ekAwk. 22aen ecyHtA nI av en apmAnikyAyiriM. tveR tlyi qriy kriyiwEAel yAyiriM. z@viEnAw n kAiyti nA yEhAv nin tiPlM sAni kyM ec@M. 23 vwniM vI kAH m} ekAu v. aEtEpAel apvAdM EkApe Ni. 24 klhi BArYEyAewAM vIi i k}iytiluM EBdM Emryi k}iy tANH. 25 wekAu dAhiciriEA t wievemEpAelyANH derni suvA. 26 nItimA INicH dxHweR puREk EpAtH nl evM a}uEAelyA . 27 aDikM Et wi nl. aEt EpAel sVyM DArALM tApmAvA M mitH. 28 niyNmilAv epALi EkAy ngrM EpAelyA. EBAxAeri EvnAlH mu epil. ekA yHkAlH m}yM. aEtEpAel, mxY EBAxen bmAnitH. 2 ov nie zpicA ati vixmi tH. nI eteAM ecyHtiieli nin EdAxM sMBvikyil. ayAew vAk oriluM niAetpR EpA z vieyEAelyAM. 3 tirey cAekAwiNM. EkAvk }utey kwiANiwNM. EBAxen tl@k yM EvNM. 4 vixmM piwic orvyANitH+ EBAx o mEcAdYM EcAdicA atinH m mRupwi nktH. aenyAyA nI yM EBAxen ktewM; 5qA EBA x om EcAdYM EcAdicA nI o m mRupwi teekAwNM. aeli tA miwenH av kM. 6 EBAxeR eekyi sEzM ekAw yyHtH. aen ec@tH sVM kA luk mRic@ kLyEAelyAyiriM. nI dritM vkyAyiriM. 7 EBAx gQrvm kArY pRyA mitH tLvAtAr nwA mi EAelyANH. 8 EBAxen bmAnitH etAliyi kl@ bi EpAelyANH. 9 EBAx suBAxit pRyA mi tH mdYp sVM eekyiel m_ pRi A miEAelyANH. 10 EBAxenEyA v}iEpAenEyA vAwk yHewtH apkwkrmANH. m RiEvem pRyAnAvil.

26

27

vrAniri kArYeLecAli vI iLtH. nAeL q sMBvi emH ninRiyil. 2 oriluM nieR sVM aDrM ekAH niee vA}HtH. m@v a ecyHtekAe.

637
kl@ BArmtANH, mN ekAuEpA kA vixmmM. qA EkApic o EBAxeneAuA dritM wt asshYmANH. 4 EkApM <rvuM EmAzvumANH. a vi nAzkrmANH. asUy eRwi EmAzmA NH. 5 R vimznM mRiri sHEnh eA ExHWM. 6 sHEnhit mn+pUvmlAet nieL Evdniiec vrAM. z@vieR kArYM vYtYsHtmANH. niEAw sHEnhM kwi iEA}uM av nie EvdniiA nA#hi. 7 vizieli nin Et EpAluM k}iAnAvil. qA vizuei nI qM-dsVAdv EpAluM-tiM. 8 vIi nik k}iyv i nik pieyEAel. 9 sugvY nie sEAxii . jIvryHt pEdzEA L@M suXieR dyAmAy o vAH eR aBikAmYM. nieRyM nieR pitAvieRyM su XeL mRtH. pAEA shAyinAyi dery sEhAdreR ywE EpAktH. akely sEhA drEnAw shAyM EtwtiluM ayA ren smIpitA EBdM. 11 qeR mkEn, jH{AniyAyirik. a ete sxHwnAM. aEA, qe vimzi M mRupwinkA q ni k}iyM. 12 jH{Anik drit vkH a ByM Etw. qA EBAxA Ener pkLiEl ecH avyBvi . 13 meAveR kwi jAmYM niA nin AyM nxHwewM. 14 suBAtM qH EAzic@ ekAH ayAren pulkAel NtH. a yALietA a#hmAyl; zApmAyi k M. 15 klhi BArY m}divsM EtArAtiri evM EpAelyANH. 16 aveL twyA mitH kAien twyA miEAelyA. eekekA H qpiwiA mi EpAelyA NtH. 17 mxY ukik u ekA u mc @. aEtEpAel mxY prsHprM mcvieAH m@vri niM pWi. 18 aimre pripAliv ati eR p}M tiAnh. aEtEpAel t eR yjmAnen EsvivnH tiPlM ki@M. yjmAn aven pripAliM. 19 evi EnAvnH sVM mKM ati kANAM. aEpAel mxYeR mnH aveR yTA mKM kAi . 20 mxY pAtALM EpAelyA. mr NieRyM vinAzieRyM
10 3

szvAkY 27:3-28:12

lM EA}uti wt #hi . 21 mxY sVvuM eviyM agHni i ecyHetw. aEpAel jnM vA}HtilUew mxY prIie w. 22 o vifHFiey EvNemi tviw epAwiyAAM. pE aEA}uM aveR EBAxtVe puR cAwiA ninA vil. 23 nieR ipeL EyAew EnAk. k}iy nAyi avey pripAlievH RAk. 24sH qAlvuM nilniil. rAxH\ EpA luM qAlvuM nilniil. 25pul@ ec iLyk. punAH epA@M. k Li vL pul@ eciLyk. 26ni eR Awkew ErAmM evieywH nieR vOAk. nieR wk Li eR viiH Rc@ lM vAuk. 27 ninM nieR wMbiM sm] mAyi ipA ki@M. nieR dAsimAer atH ErAgYvtikLAM.

28

dxHwA qlAienyM Byew . qA nItimA siMhe EAel eeDrYzAliyA. 2 asriA AA rAjYinH ecRieyA kAlE DArALM dxHwEn tAAM. qA jH{AniyAy nl EntAvu rAxH\M dIGkAlM nilni M. 3 driH p v BrNADi p xinzii epm}EpAelyA . 4 niymM asriAtiA nI dxHw ew pA. pE niymM as ricA nI avetirA. 5 dxHwAH nIti mnilAkil. pE yEhAvey sHEnhiv a mni lA. 6 dxHwnAy DniknAtienA E xHWmANH nlvnAy drinAtH. 7 niymM asriv smnA . vilekvmAyi cAM w v teR pitAvinH apmAnM v. 8 drier vic@ sAdikyM vli y pliz vAukyM ecyHtA ninH sVH nxHwewM. atH avErAw kN kA@ meAveR eekkLiEl EpA M. 9 eedvieR pEdz EkA AAveR Ank eedvvuM Ekkyil. 10 dxHw nItimAen mRiewA ElAciEcAM. qA dxHw teR t e ekNiyi vI}uM. nItimAnH ny AvukyM ec@M. 11 Dnik qEA}uM t jH{AnikLA eN k. qA jH{AniyAy dri stYe kA. 12 nlv EntALAEA qlAvM sEAxi. pE dxHw etre wewEA qlAvM oLi.

szvAkY 28:13-29:19
13

638
BrNADip nlvnAeNi qlAv MsEAxi. qA odxHw Bri EA qlAvM vlAtik pRyM. 3 jH{Ane sHEnhiveR pitA vu sEAxi. pE teR pNM EvzYkiwyi eclv}ivnH m}u v sM nxHwewM. 4 rAjAvH nItimAeni rAxH\M zmA M. qA rAjAvH sVAM teR v]ik tiPlM vAuvem i rAxH\M dblmAM. 5 ov mxYErAw nlvAk pR H teR #h sADiA mi cA av sVM ekNieyAkyA NH. 6 dxHwA sVM pApA nzii ew. nItimAnH pA@pAwi hAdi AM. 7 nlv driH EvecyHt ekAw AnA#hi. dxHwArAke aen ec@il. 8 anYerA ExHWrA teL k v wt }M viLic@ v . m}uv ngreyM }ilAA avAM. qA jH{Anik smA DAnmAM. 9 EBAxmAyi o zHnM o tIA A jH{Ani miEA EBAx m r pRutiM. av ori luM o tIielkymil. 10 ekAlyALik qEA}uM nixHkLen evRu. nlvM nixHkLmAyv en ekAlA dxHwA #hi. 11 EBAx vLerEvgM EkApi. q A jH{Ani mAzIlM niy NmvmA. 12 BrNADip Nk icA ayA ew m}uv EdYAgAM dxHwArA M. 13 o tri driM drininiM EmAxHwivM oEpAelyANH+ yEhA vyANH veryM s]xHwictH. 14 driErAw nItipul rAjAvH dI GkAlM BriM. 15 tl@M pEdziM ikH aEyAjYmA. mAtApitAeL a sriAet i xHwMEpAel vi cA av teRmAtAvinH apmAnM vM. 16 dxHwA rAjYM BricA qlAyiwvuM pApM niRyM. qA nItimAA tY ik vijyM EnwM. 17 pu et@ec@EA aven zi ik. aEA ninvenecAli aBi mAniAnAvuM. avenAriluM nie nA NM ekwkyil. 18 eedvA nyiewA rAxH\i nH oriluM smADAnmAkil. qA eedvieR niymmsri rAxH\M sEAxiM. 19 nI evRuet sMsArik mAemi dAs o pAWM pWiNemil. nieR vAk mnilAemiluM av at srikyil.
2

sVM pAp mRc@vyHA mi vnH oriluM vijymAkil. q A pApeL upRH ti ec@ tvsAniicA av kN EnwM. 14 qEA}uM yEhAvey driv ag]hIt. qA kWinXdyM y EhAvey asriA AAvM dritAM. 15 dxHw dblEm BrNM nw EA ayA o EkApic siMhe EyA EpArAwA tARAy krwieyEyA EpAelyAyiriM. 16 BrNADip viEvkmilAvnAyA ayA teR jkeL EvdniiM. q A vizVsHtM vney evRu vmAy BrNADip dIGkAlM BriM. 17 meArAeL ekA aprADM ecyHtv nH oriluM mn+smADAnmAkil. ayA eL M tAtH. 18 EnrAyi jIviv surit. d xHwnH teRkH nxHwewM. 19 nAyi aVAnivnH sm]mAyi BNM ki@M. qA sVpHnM ku sm yM kLyv qEA}uM drinAyiriM. 20 eedvM te piwven a# hiM. pE DnM EnwA mAM mi v ziiewM. 21 nYAyADipnH nItiEbADmAyiri NM. er EnAi o vYiey pi NyHtH. qA cil nYAyADipA niAr k eeklivAi tew tImAn mAuM. 22 sVAnH DniknAvukEyEvU. tA dAriYEAw vLer awirik yAeNH ayA aRiyil. oveR et@iAi nI shA yicA piIwH ayA nii sEA xiM. qEA}uM suKM n vAk pRytiluM nltANtH. 24 cil sVM mAtApitALiniM EmAxHwi. a etl qv pR y. qA vIi kyRivH qlAM tc@wyHvenA dxicvnA av. 25 sVA pA. qA yEhAvyi yiv sAni ewM. 26 tie yiv EBAx nA. qA jH{Ani dri ni M rew. 27 dri dAnM ec@vnH vzY metlAM ki@. qA drier shA yiA AAvnH wt drit AM. 28 dxHw BrNADipnAyi etrew eA qlAvM oLi. pE dxHw prAjyewEA nItimAA vIuM BriM.
23

29

ov kWinXdyM teR eti en iANiEAe}lAM vLer EkApivemi, av nzii ewM. aview pie zeyAumil.

639
ElAciAet sMsArivnH o tIymAkil. ElAciAet vivenA tI EBAx AM. 21 dAsnH vzYmetlAM ekAwA avsAnM avenA nl dAsnAyiri kyil. 22 EkApixHW pA. i EkApi aEnkM pAp ec@ aprA DiyAyiriM. 23 anYerA ExHWnAeN sVyM kven cite nziiM. vinItenyAke, anY driM. 24 oic@ vi rukA z@LA. o k mven BIxNi ewM, atinA EkAwtiyi stYM pREyivEA av sMsAriA ByM. 25 ByM o ekNi EpAelyANH. qA yEhAvyi yicA nI suri tnAyiriM. 26 BrNADipeR suXLAkA pl M #hi. qA jniEm nItiEyAew viDinwv yEhAv yA. 27 vizVsHtrlAver nItimAA ev Ru. vizVsHter dxHwAM evRu yAEyew punAy rieR suBAxit yAEyew punAy rieR suBAxitLANiv. TiEyliM kAlim aveR sEzmANitH+ 2 miyiel vuM nIcnA {A. kArY EvEpAel mnilAA qni k}iyil. 3 jH { AniyAkA pWnM qniil . eedvei qnieAmRiykymil. 4 sVini kArYeLi M ver pWiciil. kAien M ver eekekAu piwiciil. Ni xNi M evM sMBrici@mil. miyew priDik yTAilRiyA M k}iiil. aeneyAe ec A k}iyv rANH? qviewyAN veR wMbM? 5 eedvM pRy oAErA vAM pripU mA. tiEl vvH aBy AnmA eedvM. 6atinA eedvvc n mAAmitH. aen ecyHtA av nie ziikyM nI N pRykyAeN etLiyikyM ec@M. 7 yEhAEv, {A mriH qniA yi ru kArY ecyHttrNEmey Ai. 8 N pRyAtiriA qe shAyi ENEm. qe vliy DnikEnA vliy driEnA Et- aE mAM tAluM. 9vzYilDikmuAyA q ni nie Eve EtAAM. qA drinAeNi {A cilEA EmAxHwi EcAM. aen {A eedvieR nAm inH apmAnM vM.
20 10

szvAkY 29:20-30:29

30

yjmAnEnAw dAsen dxic@ pRy tH. aen pRA yjmAn nie vizVsikyil. nI aprADieyH a yA kM. 11 cil sVM pitAAetier sM sAri. tew mAtAELAwH av drvH kA@mil. 12 cil t nlver sVyM k eviluM stYi aenyl. 13 t vLer nlverH cil k . anYerA vLer ExHWrA t eLH av k. 14 vAkEpAel pl@k cilH. avew tAwieyl@k kik EpAel yA. pAvLiniH qlAM tiey wA av tew smympEyAgi . 15 ki@etlAM tieywA cilrA# hi. qnitA, qnitA, qni tA qE av pRyZ. oriluM sMt]pHtmAkA m kArYH-yTA i mtivrA nAlkArYLH. 16 pAtALM, mLilA OIk, m} kA ni vrnilM, twyAnAvA agHni. 17 pitAvien apmAnikEyA mAtApi tAeL kLiyAkEyA asriAtiri kEyA ec@v ziiewM. av eR kk k}ukAM kA@pikM ekAiRiEAel vxLAyiriM a tH. 18 qni mnilAAnAvA m kA rYH. qni mnilAAnAvA kArY stYi nAluH. 19kAz pR pH, pARyilUew nIu pAH, smi RuEk kw k, OIymAyi sHEnhilAyiri pu x. 20 BAviEnAw vizVsH t yl A OI tA eteAM ecyHtiielH aBi nyi. av Bi, Li, tA eteAM ecyHtiiel pRy. 21 miyi }mA mkArY H- stYi ElAki shiAnA vA nAlu kArYLAtH+ 22rAjAvA yiI dAs, EvetlAM ki@ dxHw, 23evRuu niRvLAyi@M BA vien ke OI, yjmAniyew aDipyA dAsi. 24 ecRuetiluM vLer viEvkm nA lu vsHH miyi+ 25 ecRuM dblmAeNiluM Ruu k EvnAlH tew BNM s Adi; 26 mALrwi ecRiy m]gmAeNiluM pAR kLi vIwAAnvyH k}iyM. 27 ev@iLikH rAjAviel iluM o eAmiAM pNieywAM avyH k}iy. 28 nin eekekAH piwiAnAvu ecRuetiluM plik rAjekAArLi luM vsi. 29 nwi gQrvM nwi m kArY H. stYi av nAlANH.

szvAkY 30:30-31:31
30

640
aveLEA}uM kiLiyM cNvuM sMB rikyM sEAxEAew sVM eekk ekAH sADnAkymANH. 14 vidrEdz ni ok EpA elyANv. qlAyiwniM av BNM ekAuv. 15 av qM pulkAEl q}uE . wMbinAvzYmAy hArM pA kM ec@kyM EvlAew pH ekAw kyM ec@. 16 kA lemAe av vAu. tA sAdic pNmpEyAgicH miri EAi av xi ec@. 17 av atYVAnM ec@. av kyM teR pNi ecA ApHt ymA. 18 tAAiy sADn vi EAe}Ae aveLA lABM Enw. rAi eevMver av EjAli ec@mH. 19 sVyM luAi sVM vO av en@. 20 driH av dAnM ec@kyM v zYAer shAyikyM ec@. 21 mu ep@EA teR wMbe ecAli av EvvlAtiewil. av H av nl w vO nki yi@H. 22 av viriukAi kiwyi viri. En lin vO av DrikyM ec@. 23 avew BAvien jnM dri . Edze EntALielAvnANyA. 24 av nelA kcvwAriyANH. v OM arkmAi av kc vwAH vi. 25 av vA}Hev.* k av eL drikyM ec@. 26 av jH{AnEAew sMsAri. sHEnhiAM kNkAAM av jn e pWii. 27 aveLAriluM mwic i yl . vIiel sADn av pripAli. 28 avew ik aveLi nl pRy. BAvH aveLi en puk}HiRy, 29 nl OIk vLeryH. qiluM nIyAENvuM ExHW. 30 sQrYvuM vzYtyM nieviM. pE, yEhAvey driv vA }HewNM. 31 ahi tiPlM av n k. avew v]ikeL epAl H vA}Hk.
13

siMhM sklm] gLiluM znA . oi niM av piiriEAw il. 31 ahArEAew nw pUvEA}i, EkAlAwH, sVM jniwyi rAjAvH. 32 ahrikyM anYetier ti ElAcikyM ec EBAxM ni nAyA a nikyM qA ec@ettieni oAElAcik yM ec@k. 33 orA pAlu kwu evyA. orA meArAew miliwicA EcArv M. aEpAel mxYer EkApewi yA nin dritM. elmEvrAjAvieR suBAxit elmEvrAjAvieR suBAxit LANiv. aEhieR ayANi etAe pWiictH. 2 nIeyeR mknA . {A sHEnhi pu. nie lBiAnA {A AictH. 3 nieR zi OIkLi nziitH. OIk rAjAAer nzii. atinA a vri sVyM nziitH. 4elmEvEl, rAjAvH vIuwi zriyl. BrNA DipA mdYM #hi zriyl. 5 aDikM wicA av niymM mRM. aEA av pAvew avkAz eLlAM kvEAM. 6 mdYM drinH ekAw k. dritiev vIu ekAw k. 7avwie, qiH tew dAri YM mRe. tew qlAdritM a v mRe. 8 sVyM riA k}iyAven nI shAyiNM. sVyM sMsAriA k}i yAvEvi sMsArik! pi epver qlAM shAyik! 9ninRi yAvuM zriyAymAy kArYA yi q}uE@nik. svjneyM nItiEyAew viDik. pAvewyM s hAyM EvvewyM avkAz sMr ik.

31

xwyAy BArY H *xHwyAy BArYey* kek vixmmANH. pE reLA vilpi wictANv. 11 BAvH aveL yi. av oriluM rinAkil. 12 jIvitiluwnILM av BAvi n ec@. aveLAriluM ayA }mAil.
10

vcnM 10-31 qAyBAxyi Q pdYiel oAErA vcnvuM armAlyiel aw ari wu. aen Q kvit sHIyew smsHtNL@M vi. H H txwyAy BArY lIn sHI qM aM. av vA}ev av zyANH. H

641

sBAsMgi
1
nATeR vAkLANiv. Q nAT dAvIdieR puM eyzEl miel rAjAvumAyi. 2 qlAM arhitmA. etlAM otrM smyM pA}AlAeNH pRy ! 3 Q jIviti nw kWinAVA nLi niel A M mxY yTA i qeiluM EnwEA? l! sMgtik oriluM mARuil mxY jIvi; mxY mri. pE mi qeM nilni. 5 sUrY di; sUrY asHtmi. aEtl vIuM diA sUrY tiwewkyM ec@. 6 kAH etEAwi; kA@ vwEA@M awi. kAH EAw @M awi. kAu tiriH atArMBic i w te vIuM awi. 7 qlA ndikM aEtlE vIuM vIuM o}u. aveylAM kwliEleA }u. pE kw niRyil. 8qlAM pUmAyi vivriA vAkAvil. pE k sMsAric@ekAEyiri . vAk vIuM vIuM new ecvikLiEle. pE new ec vik niRyil. new kk nAM kA kA}Hck ekAuM niRyil.
4

DikyM aetlAM evRuM smyM pA}A lAeN kAkyM ecyH. kAien piwiA miEAelyANtH. 15ArY mAA ninAvil. vL kArY eL EnrAyet viLivA ninA vil. qeiluM nxHweei ativieweyeM pRyAnAvil. 16 {A qEAwte pRu, {A vLer jH{AniyANH. qnimH eyz ElM Bric qlA rAjAAerAL@M jH{A niyA {A. jH{AnvuM aRivuM stY ielAeNH qniRiyAM! 17 EBAxM ElAcitienA jH{AnvuM aRivuM qen ExHWmAeN pWiA {A niyic@. pE, jH{AniyAkA mitH kAien piwi vA mi EpAelyAeNH {A pWic@. 18aDikM jH{AnEAewAM nirAzyM v. wt jH{AnM Enw v wt vYsnvuM Enw. suKEBAg sEAxM ekAuvEmA? {A qEAwte pRu, qni suKM aBviNM. qlAM k}iy sVdiNM. qA aM nixH EyAjnmAeNH {A pWic@. 2qlAyH EA}uM ciritH vifHFimANH. vi EnAditH o nyM ecil. 3 atinA, mni jH{AnM niRyH EA zrIri {A vIu niRc@. sEAxiAenA mAM keti nANH {A Q EBAxi mictH. etiluM tri sEAxiNM. iy jIvitkAlM ekAH mxYnH q nkeLAe ecAem kAkyAyi qeR lYM. kWinAVAnM sEAxM eekvEmA? 4 anrM {A vliy kArY ec A wi. {A qniAyi vIwk pNiykyM miriEAk vc@pi wiikyM ecyHt. 5 qniAsVdiA pUEAM EkLIvnM Ai. qlArM Plv]M {A n@. 6qni Ayi {A jlAzyAi. qeR vL v] nnyH A atiel evM {ApEyAgic@. 7dAsAeryM dAsimAeryM {A vAi. qeR vIi jnic awimkmAyi. opAw vliy kArY qniAyi. qni H kAliM ipmAyi . eyzElmi mAerAL@M wt sADnM vsH t vkkM qni sVmAyAyi.

putAyi omil rMBM mt qAyiEvA atAyi e wkyAeNlAM. ecyHti EpAelte aEt kArY ece@ ekAiri. Q jIviti pu tAyi omil. 10 tA, putANH qeAv pREAM. pE, atH qEA}uM vi ewyAyi. neAM mE ati viewyAyi! 11 pu sMBvic kArY mxY oA iil. sMBvi kArY mxY BAviyi oAikymil. BAvi tlmRA t muAyiv ecyHt kArYM oAkyil.
9

H j{AnM sEAxM ekAuvEvA? 12 nATnAy {A eyzElmi yi AEylieR rAjAvAyi. 13Q jIvi ti ecyHt kArYeLieylAM pWi tinH qeR jH{AnM pEyAgiA {A tImAnic@. tH eedvM { ec@vA t vuM kWinmAeyA kArYmAeNH {A aRiu. 14miyi ece qlA kArYM {A priEzA

sBAsMgi 2:8-3:8
8

642
keyH {A ku. {AnetAM ekAu EpAkil. 19{A aVAnikyM pWi kyM ecyHttieReyAe niyNM EveR cilAM. ayA jH{AniyA EmA EBAxnAEmA qH qniRiyil. M vYmANH. 20 aen qeR qlA v]ikLiluM {A vYsnic@. 21teR m}uv jH{A nvuM aRivuM sAmYvumpEyAgicH ovnH pNieywAM. qA ayA mrikyM ayA ecyHttieR PlM m@v ki@kyM ec@M. aVAni AvH qlAM lBi. aete vLer d+KitnA. aM nYAyml. vY mANH. 22 teR qlA v]ikM EpArA M EzxM ovnH yTAi qA ki@k? 23teR jIvitiluwnILM avnH EvdnyM nirAzyM kWinAVAn vumAyi. rAiyiEAluM ayAew mni vimmil. M vYmANH. 24 25 - qeA nAyi jIvitM sV diA mic erilumEA? l ! {A mnilAiytitANH+ o vYi ecAvu vuM nl kArYM tikyM wikyM ecE EjAli sVdik ymANH. eedvi niA v etM {A ku. 26orA n ec@kyM eedve sEAxiikyM ecyHtA eedvM ayAH jH{AnvuM DArNAzi yM hAdvuM nM. qA pApM ec@vnH m@EjAliyAM ki@k. eedvM dxHwniniewH nItimA n. pE Q EjAlieylAM nir kM. kAien piwiA miEAel yANtH.

qniAyi sVvuM eviyM {A EzKric@. rAjAAriniM avew rAxH\LiniM {A niDik sV pic@. qniAyi pAw OIpux A qniAyi. M zi qlAM qniAyi. 9 {A vliy DnikM simAyi I. qnimH eyzElmi jIvi c erAM {A mhAnAyi. qe shAyiA qeR jH{AnM qEA}um AyitAM. 10qeR kk kA kyM zikyM ecyHtetlAM qni kii. qeR qlA v]ikLiluM qeR mnH sMt]pHtmAyi. qeR kWinA VAni m}uvm sAnmAyi hAdM. 11 pie {A ecyHt kArYLiEle lAM o EnAi. qeR qlA kWinAVA neLyM pi {A ciic@. aetAe evRuM smynxHwmAyi! kAien piwi A miEAel! Q jIviti n ec@ v]ikLi niH oM EnwAnil. j{AnmAyiriAM rM H o rAjAvi ecA k}iyti EnA wtelAM ecA M k}iyil. nI ecAnA#hietAe etiluM o rAjAvH mH ecyHtiriM. rAjAAew v]ikEpAluM vY mAeNH {A pWic@. atinA vIuM jH{AneyM EBAxeyM &Aien yMpi {A ElAcic@ wi. 13kA zM ienA ExHWmA EpAel te jH{AnM EBAxeA ExHW emH {A ku. 14atienyANH+ jH{A ni, tA qviewEAevRiyA mn ien kk EpAel pEyAgi. EBAxnAke i nwvenEA elyM. pE, EBAxM jH{AniyM avsAni tH o EpAelyAeN {A ku. vM mri. 15{A sVyM ciic@, EBAx sMBvi aEt kArY te qniM sMBviM. pie {Aen i jH { AniyAkA aVAniNM? {A sVyM pRu, jH{AniyAyiri M vYmA. 16jH{AniyM EBAx M mriM! jH{AniEyEyA EBAxEnEyA mxY qeEM oAikymil. BAviyi jnM avew v]ikeLAe mRM. atinA jH{AniyM EBAxM o EpAelyANH.
12

jIviti yTA sEAxmEA? 17 ete jIvitEAw evRuv nAi. Q jIvitilu qlAM kAien piwiA miEpAel vYmA eNtH qe d+KitnAi. 18 qeR ql A kWinAVAneLyM {A evRuA wi. {A kWinmAyi aVAnic@. qA qniEzxM jIvi vrAyiriM atieR PlmBvi

o kAlmH qiM zriyAeyA smymH. mi yiel qlAM zriyAy smy sMB viM. 2 piRAenA smymH, mriAM. nwA enA smymH, ecwik pRiAM. 3 ekAlAenA smymH, suKewA M. nziiAenA smymH, nii AM. 4 kryAenA smymH , ciriAM. d+KiAenA smymH, hAdn]M cviAM. 5 yD nil vyHAenA sm ymH, av eekyielwAM. ciler mRuekNrAenA smymH, piwiM ayyHAM. 6 qeiluM prtAenA smymH , atH nxHwetAyi ktAM. vsHt sUiAenA smymH, vsHt vliecRiyAM. 7 vOM vlic@kIRAenA smymH, enAM. nibH d tpAliE smy mH, sMsAriAM. 8 sHEnhiAenA smymH, evRuA M. yienA smymH, smADAn iM.

643
eedvM teR ElAke niyi 9 teR kWinAVAniniM ov eneiluM yTAi EnwEA? l! 10eedvM nm ecvA t qlA kWinAVAnM {A ku. 11aveR ElAkei ciiA k}ivH eedvM nm t. qA eedvM ec@ etlAM nm pUmAyM mnilAAnA vil. qi@M eedvM qlAM yTAsmy ec@. 12 mxYH ecAvu vuM nl kArYM jIvi kAlM sEAxik yM sVdikyM ec@kyAeNH {AnRiy. 13qlAvM tikyM wi kyM EjAli sVdikyM ec@vA nANH eedvM #hitH. veylAM eedvdmAy sAnLANH. 14 eedvM ec@etM qeEM nilniemH {A mnilAi. eedv ieR v]iEyAwH qeiluM i EcA mxYnAvil. eedvieR v]iyiniM qeiluM qw mAAM mxYAvil. mxY te bmAnitinANH eedvM aen ecyHttH. 15mu sMBvicetlAM sMBvi c@k}iu. ati mAM vA nmA vil . BAviyi sMBviAniri sMBvikyM ec@M. avey mAAM nmAvil. qA kxHwtyBvic@ ekAiriver shAyiA eedvM #hi. 16 etAeyMwi {A Q jIvit i ku. EkAwtikLi nyM nIti yM niRyNM, pE EA}view ti niRirikyAeN {A ku. 17a tinA {A qEAw te pRu, eedvM qlAiM o smyM niyici @H . mxYew ql A v] ikeLyM viDiA eedvM smyM niyiciri . nlv eryM dxH wAeryM eedvM viDiM. ] mxY evRuM mgeLEAelEyA? mxY prsHprM ec@ kArYeL i {A ElAcic@. qi@ {A sVyM pRu, t m]geLEAel yAeNH mxYrRiyNem eedvM #hi. 19mxY m] g eLA ExHWnAENA? al! qekAeA qlAM nixHPlM. mxYM m]gM ote sMBvi. av mri. mxYM m] g M oEr zVAsM. c o m]gM mric mxYniniM vYtYsHtmAENA? 20mxYewyM m]g ewyM zrIrM oEr rItiyi avsAni . av mi niv, avsAnM miEl mwukyM ec@. 21mxY eR Avien sMBvievH rRiy? mxYAAvH mkLi eedv ieRywE EpAEvA? m]gi eR AvH tAe} miEl EpA EvA? RiyAM? 22 atinA o mxY ecAvu vuM mikc kArYM sVM v]ik
18

sBAsMgi 3:9-4:12

Li sEAxikeytANH. av M atANH. mxY BAvieyRiEcA H vYAlewkymtH. kArNM, BAvi yiel sMBviem pRyA M k}iykyil q te. mriEtA EBdM? nirvDi k <rmAyA eek kArYM ecewet {A vIuM ku. avew knI {A ku. d+Kiter zVsiiA o miel {A ku. <rA sv zrAyiri {A ku. av Evdniiver oAzVsiiA mielM {A ku. 2jIviciri verA mrNmwvANH wt suKem {A niyic@. 3 jnicEA E} mricver sMbiciwEALM kArY wt ExHWM. qeA, Q ElAki ecew tik av oriluM kAil.

qi kWinAVAnM ecNM? aEA {A ciic@, mxYeri nANi kWinmAyi aVAnitH? m xY vijyikLAvAM m@verA ExHWrAvAM mitH {A ku. qekAeA, mxY asUyAlu LA. m@vH teLA A tH av xHwewil. tH asUy q EdAxmANH. kAien piwiA mi EpAelyANtH. 5 cil pRy, oM ecAet eek yM ekiyiritH EBAxmANH. pNi eywieli ni piNi kiw mriM. 6 zriyAyiriAM. qA {A pRy, wt kiA kxHwew tienA EBdM ekAu t]pHti ewkyANH. 7 nirkmAy m@ cilwi {A ku+ 8 ovnH wMbmilAyiriAM. av nH o puEnA sEhAdrEnA AEy Nemil. pE ayA kWinAVAnM ecyHtekAEyiriM. ayAeLAriluM ekAu t]pHtnAil. oriluM niAet kWinmAyi aVAnic@ekA iriEA}uM ayA sVyM EcAdiM, {AeninANi kxHwewtH? {A en ekAH qeR jIvitM sVdi il? M vLer EmAzvuM viEvkmilA yHmymANH.
4

suXM wMbvuM k pk 9 ruEp orAeLA emcmANH. ru Ep omic@ pNieywEA pNi yiniM av wt ki@. 10 orA vINA mvnH shAyiAnA M. qA oyA vI}uEA av dritM-aven shAyiA omil. 11 ruEp omic@RiyA wAM. qA oyH kiwRuvnH wu lBiil. 12 z@vinH orAeL EtAliAnAEyAM. pE ru Eper EtAliAnAvil. m

sBAsMgi 4:13-5:20

644
meA BrNADipH. mAvuml, Q ru BrNADipAMEm meA aDipH. 9rAjAvuEpAluM awimyANH. rAjYM aveR wmyA. DnM sEAxmAil pNe sHEnhivnH oriluM teR pNM ekAu sMt]ptnAkA k}i H yil. Dne sHEnhivnH wt wt kiiyAluM t]pHtiyAvukyil. M vYmANH. 11 DArALM pNm orAeL a eclvA A suX shAyiM. ati nA Dnik stYi oM Enw il. teR si EnAiyiriAem EyZ. 12 pk m}uv kWinAVAnM ec@ ov vIi vH smADAnEAew R u. BiA DArALmEA lEyA qetAM ayA zHnml. qA Dnik teR pNeRiEcA Ev vlAtieH RA sADiAet k}iy . 13 Q jIviti {A k vLer d+KkrmAy o kArYmH. orA BAviyi El pNM sAdikyANH. 14aEA cil drAyi ayAH qlAM nxHwew. atinA teR pu nkA ayAeAmAyiil.
10

EprAke eRwi zrANH. m kx N oic@ piric kyRuEpAelyA Nv- a epAiA vLer vixmmANH. jnM, rAx\IyM, jnIti H jH{AniyM drimAy yvEntAvA NH EBAxM v]mAy rAjAvienA EBdM. v] rAjAvH tAIk vkv yHil. 14yvBrNADikAri rAjY e o dri piRvnAkAM. twvR yi niAvAM av BrNADikAriyAyi vtH. 15qA Q jIvitiel m xYer {A nirIiciri. {Anit RiykyM ec@. mxY yvAvi en agmi. av rAjAvAyi IM. 16aEnkEnkM A Q ecRu Aren piwM. qA, piIwH aEt k te aven evRuM. M vYmA. kAien piwiwA miEAelyANtH.
13

vAgdAnM ec@EA ik H eedve rADiA EpAEA AluLAyirik. EBAxAerEA el blikLitienA eedv i ecviekAwtA EBdM. EBAx A plEA}uM tik ec@. avrtH aRiyAetymiri. 2 eedvi vA gHdAn ec@tH ktElAew EvNM. eedvEAw pRy kArY EyAew EvNM. vikArwieH tiw EAew oM pRytH. eedvM sVi lA, nI miyiluM. atinA nI Rc@ kArYEL eedvEAw pREyZ. Q vcnM stYmA+ 3 vLer vYsnELAewAM d+sVpHn v. vLer vAkELAewAM EBAxM. 4 eedvi nIeyA vAgHdAnM ec yHtA a pAlik. vAgHdAnM nwA A kAltAmsmAktH. eedvM EBAx Ari sxHwnl. nI nkAem vA gHdAnM ecyHtv eedvi nk. 5 vA gHdAnM ecyHtiH a niREvAtiri tiluMEBdM vAgHdAnM ecAtirikyANH. 6 atinA nieR vAk nie pApi yAAtirie. puErAhitEnAwH, {An enyl Ezic t H ! q pRytH . aen ecyH t A eedvM niEAw EkApikyM nieR aVAne m}u vM tkkyM ecyHEtAM. 7nin dritmAtinH pA}HsVpHneLyM vIiLlienyM pA}HvAkeLyM a vditH. nI eedve driNM.

omilAet nAM v; oM wAet EpA 15 ayew gBiniM omilA etyANH mxY vtH. av mri EA aEtEpAel omilAet mwuk yM ec@. sADn EnwA av kWinAVAnM ec@. pE mri EA avnH oM ew ekAuEpAkAnA vil. 16a vLer d+KkrmANH. v EpAelte av Q ElAkM viwM. atinA, ov teR, kAien piwi A miniH qA Enw tH? 17d+KvuM vYAltkM mAM niR divsEL av lBiZ. av sAnM av nirAzM ErAgiyM EkApi xHWmA! jIvitiel vikLAsVdik ] ov ecA k}iy vuM nl kArYmitAeN {A aRiiri+ miyiel *hsVjIvitiniwyi o v tikyM, wikyM ec@ v] i sVdikyM EvNM. eedvM av nH Q alnAk nkiyiri. av nAekyM atANH. 19 eedvM ovnH DnvuM vsHtvkkM av sVdiA ziyM nkiyA av atAsVdiNM. ayA tni kArY sVIkrikyM eedvieR sAnmAy EjAli sVdikyM EvNM. 20ovnH aDikkAlM jIvitmA yiriil . atinAlv ArY teR jIvitiluwnILM oAiNM.
18

oAErA BrNADipM o aDikAriyH 8 cil rAjYLi driereAH BrNA Dip kWinAVAnM eci kE AM. pAvELAw ayA nItI pul iel nin EtAM. pAvew avkAzetirANtH. qA atHtewtH! avereAH pNieywi BrNADipeneAH pNi eci

645
ayA ecAnixHwew EjAliyi eedvM aven vYAp]tnAM. sH hAdM ekAuvil Q jIviti anYAymAy meA wi {A ki. a mni lAA vLer yAsM+ 2 eedvM ovnH vLer sM pNvuM bmtiyM n . ayAH vzYmetlAmA yi. qAlvuM #hiM A yi. pE aArYLAsVdiA eedvM aven avdiil . cil apricit vH qlAM qw ekA EpA. tH vLer EmAzvuM vY vumAy kArYmANH. 3 orA vLerAlM jIviciEAM. a yAH Ru mAyiEAM. qA ayA atielAe sMt]pHtnAkAtiri kyM mrNAnrM ayAeL M oA iAtirikyM ecyHtA, {A pR yM piREAE} mri zivANH ayAeLA EBdemH. 4u piR EAE} mrNmwytH stYi vY mANH. zi o EpEpAluM lBi ti mH EvgM klRyi awyH ew. 5 zi oriluM sUrYen kAil. zivinH oriluM oM aRiyA k}iil. qA eedvM n kiyv sVdiAvenA vimm BvitH zivAyiriM. 6 ayA rAyirM vxM jIvic @ eviriAM. pE ayA jIvitM sVdiiel i, jnnEAew mric zivANH ayA eLA anAyAsmAyi aEt aYM keiytH. 7 ov pNieywekAEyiri . qinH ? sVM hArinAyi. pE ayAeLAriluM sMt] p H t nA il. 8aEtEpAel o jH{Ani EBAxen A ExHWnl. jIvite aeten EyA aen te sVIkriAnRiy drinAkyANH ExHWM. 9wt w t #hitiluM EBdM ekAu t]ptiewkyANH. qEA}uM wt w H t #hi nixHPlmANH. kAi en piwiA miEAelyANtH. 10 11 - mxY qAyi s]xHwieEA amAmANH mxY. aeti ti evRuetyANH. mxYnH eedvvu mAyi eti tiA k}iyukyil. qekAeA eedvM mxYenA znA. dIGic tM vsHt tey mA@kymil. 12 ElAkiel iy jIvitiniw yi mxYnH vuM ExHWmAyetA eNH rRiy? aveR jIvitM o ni}EpAel kwEpAvukyANH. piI ew sMBviem pRyA M k}iyil. j{An pEdzew EzKrM H sEprH sugvYeA E xH W M. ov jnic dineA ExHWmANH av mri divsM.
2

sBAsMgi 6:1-7:21

vii EpAtiluM ExHWmANH zvsMsHkAri EpAtH. qekA eA, qlAvM mriM. jIviciri oAErA vYiyM sVIkri kyM EvNM. 3 vYsnmANH cirieyA ExH W M. qekAeA, mKM d+KitmA EA XdyM mmA. 4 jH{Ani mrNei cii. EBA xnAke nlkAlM vtieniyM. 5 EBAxnA vA}HewtiluM EBdM jH{AniyA vimziewtANH. 6 EBAxeR ciri evRuMpA}ANH. awi elriy m_EpAel NtH . m_ EvgM kiy mM. ati mkLiel pAM wAk EpAlumil. 7 eriluM pNM ekAwA jH{Ani EpAluM teR jH{AnM mRM. pNM aveR DArNAziey nzii. 8 cil kArYL@ew rMBEA nl atieR avsAnmANH . ahAriyM ammAtiluM EBdM mAnYM mA zIlmAtANH. 9 Evgi EkApitH. qekAe A, EkApitH EBAxmANH. 10 p}y nl kAlH jIvitM emcmAyi . qA sMBvict? q pRy H tH. EcAdYM yiA jH{AnM ne avdiil. 11 sVei jH{AnM nin ExHW mANH. yTAi jH{AnikH v zYilDikM DnM ki@M. 12jH{AniM pNiM nie sMrivA k}i yM. qA jH{AnilUew sAdi aRivANH wt EBdM. ati nieR jIv riA wi k}iyM! 13 eedvM s]xwiciri kArY EnA H k. etAeN EtAiyAEAluM ni n mAA k}iykyil! 14jIvitM nl tAyiriEA atAsVdik. pE jIvitM dritmymAEA eedvM nm nl kAlvuM kxHwkAlvuM teH oAik. BAviyi qAemH M aRiykymil. mxYnH mnAkA k}iyil qeR *hsVjIvitiniwyi {AenlAM ku. nlv ecRuiEl mri {A ku. dxHwA vLer AlM jIviM. 16- 17pieinANH sVyM vDitH ? vLer nItimAEnA dxHwEnA ktH. vliy jH{AniEyA vliy EBAxEnA ktH . kAlem H qinA mritH. 18 M aM EReyAkA mik. eedvieR B EpAluM Rc@ n yM Rc@ tiyM ec@M. 19-20qEA}uM n ec@, pApemAM ecA, o nItimAM Q miyi tIcyAymil. jH { AnM ovnH zi n. o jH{Ani, ngriel p EBAxEntA eLA EBdmANH. 21 mxY pRy qlAArYM ecviEyAEtil . nieR te
15

sBAsMgi 7:22-8:17

646
EA}uMEpAluM ayALi ecNM. q ekAeA, BAviyiel sMBvi em pRyA M k}iyil. 8 teR AvH Evep@ EpA twyA omAvil. teR mrNe twyA ziyM mil. yi niwyi o BwnH teR xHwkArM qviewEAkAM sVAtYmil . aEt EpAel, ov ti ecyHtA ti aven evRuet viwil. 9 aArYeLlAM {A ku. Q ElAk nw kArYeLi {A vLer gAFmAyi ciic@. mxY m@ver BriA aDikArinAyi qEA}uM pAwepw {A ku. tvH EdAxvumANH. 10 dxHwew mhM mEnAhrvumAy zv sMsHkArcwukM {A ku. cwu k k}iu mwiEAv, mric@ EpAy dxHweri nl pRykyANH. dxHwA opAewApAwH tik ecyHt pNLiEAluM sMBvi. tH vYmANH. nIti, sAn, zi cilEA k t ec@ tikH wnwi ziiee vril. avew zi wnwi nwil. atH m@vereAuM ti ecAniw yAM. 12 o pApi Ru tik ecyHEtAM. ayAH dIGAySmAEyAM.pE qi@M eedve asrikyM d rikyM ec@tANH ExH W emH {AnRiy. 13dxHwA eedve dri il. atinAlvH nl kArY ki@kyil. avH dIGAySAvu kyil. sUrY asHtmitinsricH nIu nIuEpA ni}EpAelyAyi riil avew jIvitM. 14 miyi sMBvi, nYAymAyi EtA A cil kArYH. dxHwA dri tvuM nl v H nyM sMBviNM. pE cilEA nlv dritvuM d xHwAH nymAkARuH. a zri yl . 15atinA, jIvitM sVdik yANH wt DAnem {A ni yic@. qekAeA, Q ji mxY ecA k}iy vuM nl kArYM, tikyM wikyM jIvitmA sVdikymA. RpM Q jIviti miyi ecyHt tIA eedvM niEyAgic kWinAVAnM sVdi AnAmElA.
11

bAlYAr niei dxic@ pRy nI EkAniwyAEyAM+ 22pl AvzYM nIyM anYer dxic@ sMsA ric i @e kArYM ninRiykyM ecAM. 23 ArYeLeylAM pi qeR jH{An mpEyAgic@ {A ciici@H. stY mAyM jH{AniyAyiriA {AnA#hic@. qAltH asAYmAyi. 24kArY eLAe enyAytH qekAe mnilAA qni k}iyil. a mnilAA M vixmmANH. 25stY mAy jH{AnM keA {A pWik yM kWinAVAnM ec@kyM ecyHt. qlAiM o kArNM keA {A mic@. {Aen pWic@? dxHwnA EBAxvuM EBAx cmy &AmA eN {A mnilAi. 26 cil OIk ekNikEpAel ap kwkrmAeNM {A ku. avew Xd y vlkEpAel, avew eekk clkEpAelyM. OIkew piwiyiewtH mrNeA EmAz mANH. eedve piwv OI kLi nik niM. pE pApi avew piwiyilkewM. 27 28 - pRy, qnierM keAemRiyA ArYeLl A M {A omic@ Ec. {AniEA}uM rAyi kAkyANH. qA {Ani kei. yirM mxYri nItimA nAy o puxen {A kei. pE nlvLAy o OIey keAnAyil. 29 {A pWic o nl kArYmH + eedvM mxYer nlvrAyi s]xHwic@. pE av tiyiEl plv}ikM kei. H j{AnvuM aDikArvuM o jH{Ani k}iyEAel kArY mnilAAM vizdIkriAM M k}iykyil. jH{AnM aven nii. d+Ki mKe a sEAxmtA. 2 rAjAvieR kl n k nIeyEA}uM asriNem {A pRy. eedv EAw nIeyA vAgHdAnM ecyHti@ti nA aen ecNM. 3 rAjAviEnAw aBiAy pRyNM. etAy oi enyM piAAety mirik. pE oAik, te Itiew kln kLA rAjAvu ntH. 4rAjAvinu kl nk nkA aDikArmH. q ecNemH ovM aEhEAw pR yAnAvil. 5rAjAvieR klnysri v suritnAyiriM. qA a ecE zriyAy smyM jH{Ani aRi y. zriyAy kArYM qEA ecN emH av aRiy. 6 orAH qlAM ecA zriyAy sm yvuM zriyAy mAvumH. oAErAM oAErA avsri tAen ecN em tImAnemwNM. 7 }Lie wEA}uM q sMBviemRilA

eedvieR vikeLlAM ] mnilAAnAvil 16 Q jIviti mxY ec@ kArY {A EyAew pWic@. m xY q tir piwicvrAeN {A ku. rApk av pNieywkyANH. RM tAiel te pRyAM. 17eed vM ec@ opAw kArY {A ku. eedvM miyi ec@ kArY

647
mxY mnilAkielM {A ku. q micAluM ovnH a mnilA kil. eedvieR v]ik tni mnilAevH o jH { Ani pR A EpAluM a stYml. aArY eLlAM mnilAA ovM k}iyk yil. mrNM nYAyEmA? qlA kArYeLiyM {A vLer EyAew ciic@. nlvM jH{Ani kmAyvM avew v]ikM sMBvi kArY eedvM niyi {A ku. t sHEnhie wEmA evRuewEmA q mxYRi yil. BAviyi qAem mxY Riyil. 2 pE, qlAvM sMBvi o H-nAemlAM mriM! nlvM dxHwA M mrNmA. rAyvM arAyvM mrNM sMBvi. EtYk vAgHdAn ec@vM ec AvM mrNmA. nItimA pApieyEAelte mriM. eedvi EtYk vAgHdAn ec@v vAgHdAn ec@vA Byven EAelte mriM. 3 Q jIvitiel qlA kArYLiluM EmAze sMgti qlA mxYM oEr aYmAemtANH. qA mxY qEA}uM tiyM vifHFivuM ElA cievM vLer kxHwmA. cik mrNiEl nyi. 4 EA}uM jIvic i ri etAvM avnArAyAluM tYAzyH . qA Q ecAlH stYmA. jIvi o nAy, c siMhe A nltANH. 5 t mriemH jIvi mxY aRiy. qA mric mxY yAetA mRiyil. mricviniyM tiPl mil. jnM aver w mRM. 6 ov mricA, aveR sHEnhvuM evRuM asUyyemlAM EpAM. mricv mi yi sMBvi o kArYvuM ni p vyHkymil.

sBAsMgi 9:1-10:3

liymil. aview ciyil, aRivil, jH{Anvumil. nAemlAM mrN}iyi El qw EpAvukyANH. sQBAgYM? dQBAgYM? nme ecA k}iyM? 11 Q jIvitiel nYAymlA m@ kArYM {A ku+ vuM Evgi ElAwv qEA}uM m/rM jyiil; zmAyEsn qEA}uM yM jyi il; vuM jH{AniyAyvnH tA sA di BNM qEA}uM lBiil; sm nH ayALhi sH qEA}uM ki@il . vidYAsnH ahi puk}H qEA}uM ki@il. smymA EA qlAvM EdAxA! 12 tniH ni q sMBviemH o v oriluM aRiyil. vlyi piwi e m/YM EpAelyANv-qA sMBvikeyH m/YM oriluM aRiy il. ekNiyie pieyEAelyA Nv-q sMBviemH pi aRi yil . aEtEpAel, ksH m ikmAyi sMBvi EdAxLi ov w u. j{AnieR zi H Q jIviti ov viEvkEA ew okArYM ec@M {A ku. qe sMbiciwEALM a prm DAnmAyi EtAi. 14Rc@ jn o ekAc@pNmAyi. o vliy rAjA vH pNe mikyM ati @M teR eesnYe vinsikyM ecyHt. 15qA pNi jH{A niyAy ovAyi. ayA dri nAyi. pE teR pNe ri A ayA teR jH{AnM pEyAgic@. qlAM k}iEA jnM ayAeL mR. 16 pE, {AniEA}uM pRy, jH{AnM zieyA ExHWmAeNH. dri eR jH{Ane jnM mRkyM ayAew vAk Ek nikyM ec yHt. qA, jH{AnmA ExHWemH {AniEA}uM vizVsi. 17 viEvkmv zAmAyi pRy Rc@ vAk EBAxnAy BrNADip EAzi vAkeLA ExHWmA . 18 yiel vAkeLAM eL AM emcmA jH{AnM. qA EBAxnH opAw nk nziiA k}iyM. c tAM ANikH vuM nl sugvsHtvienEAluM d mtAA k}iyM. aEtEpAel alM EBAxinH vLer jH{AneyM mhtVeyM nziiA k}iyM. 2 jH{Aniyew cik aven EnrAy mAi nyi. qA EBAxeR cik aven etAy mAiluM nyi. 3 evRuet v}iyilUew nw EAEpAluM EBAx teR EBAxM kwii. aen avenA EBAx nAeNH qlAvM aRiy.
13

sADYmAEA jIvitM sVdik 7 atinA ecH nieR BNM EAe hAdEAew Bik. nieR vIu wicH hAdik. nI eneyAe ecyHtA eedvsm i a zriyAyiriM. 8 nl vO LNiH nAyi nwk. 9nI sHEnhi BArYEyAewAM jIvitmAsVdik. nieR *hsVjIvitiel qlA divs vuM sVdik. miyiel Q ecRiy jIvitM eedvM nin ttANH. ninH ekyM atANH. atinA, ninH Q ji ecAetlAM ecyHtH sVdik. 10ecA EjAlik ke EA k}ivieR prmAvDi pEyA gicH a ec@k. zv}iyi o EjA

10

sBAsMgi 10:4-12:1
4

648
prdxNM rAjAvien dxic @ sMsAritH . aveni ti kkEpAlumtH. nI nieR vIi knAeNiEAluM Dniker dxic@ sMsAritH. qe A, o ekAc@ pi pRecH nI pRtH avErAw pREAM.
20

yjmAn EkApictinA nI EjAli vi@EpAktH. nI zAM shAyiymA yiA vliy et@k EpAluM nin tivA k}iyM. 5 Q jIviti {A ki@ cil wiyH. atAke nYAyvuml. BrNA DipAA trilu otrM vI}HcyANtH+ 6 EBAxAH DAn An nkeiri. aEt smyM Dni kH DAnmlA EjAliyM ki@. 7 dAsArAyiriEv tirR sriEA BrNADipArAEkv avew vzH awimkeLEAel nw tH {A ki. qlA EjAliM atieR apkwmH 8 }i}iv atiEl vIEN AM. Bii epALiven pAu kwiEc AM. 9 vliy kl@k@vnH atinA mRiEveEAM. apkwkrmAyrIti yi ni mr a ev@veR Em vIENAM. 10 qA jH{AnM EjAliEyyM anAyAsmA. EmAze kiekA u mRik vixmkrmANH. qA ki mcewiyA pNi qmAyi. jH{AnM a EpAelyANH. 11 ovnH pAukeL qen emN emRiEAM. qA ayALwilA EA pAH ereyiluM kwicA ayAew sAmYM nixHPlmANH. jH{A nM aenyANH. 12 jH{Aniyew vAk sHttiiwyA . EBAxeR vAkLAke, vinAzM vityH. 13 EBAx EBAxtVM pRuekAu w u. avsAnM av pRytH &AA . 14EBAx qEA}uM tAen ec@ em pRy. qA BAviyielA emAmRiyil. piIewAA vukeyH oM pRyAnAvil 15 EBAx teR vIiEl v}i ke A EpAluM smnl atinAlv teR jIviiluwnILM kWinAVAnM ecNM.

11

BAviey eeDrYmAyi Enriwk EpAiweAe nk ec@ k. Rc@kAlM k}iyEA nI ec yHt nkeLlAM niiEl tiric@ vM. 2 nintH nirvDi vYtYsHt kArY Li niEpik. miyi qelAM EdAx sMBviemH ninRiyil. 3 ninH RiAvu cil kArYH. EmGLi niRey jlmei, av miyi m} epA}iM. o mrM vINAetEAEA vwEAEA ke-atH avi ewe kiwM. 4 qA ninRiAnAkA cil kArYH. orvsri nI miNM zriyAy kAlAvyH kAv ori luM viiwkyil. qlA m}ARuM m} epiem Byv oriluM viL ekA@kymil. 5 kAeviewyANwikey ninRi yil. zi ayew gBi qen vLeM ninRiyil. aEtEpAel eedvM qec@emM ninRiyilav qlAM sMBviikyM ec@. 6 atirAviel te n@ wuk. eev ErMver pNi nikymtH. q eA qA nie DniknAk ey nI aRiyil. nI ec@etlAM vijykrmAEyAM. 7 jIvEnAewyiri ExHWmA! sUrYkAzM kAtH surmA. 8 qkAlM jIviev kNAA et jIvitiel oAErA divsvuM nI sVdiNM! qA nI mriemtH oAik. jIvictilumDikkAlM nI m]t nAyirikyM ec@M! mrNmwti EzxM nineAM ecAnAvil! ecRumAyiriEA eedve Esvik 9 atinA yvAEL, ecRumAyiri EA qlAM sVdik! hAdvAA rAyirik! mnS nyi kArYeL AyAluM ec@k. ninixHwm ec @k. qA nieR qlA v]ik M eedvM viDi nwemH oAik. 10 EkApM nie niyiAniwyAktH. nieR zrIrM nie pApiEl nyi AniwyAtH. jIvitieR dyG i ecRumAyiriEAe m xY EBAx ec@.

aVAnieR vil rAjAvH zivienEAelyAyiri rAjYi kxHwM. qEA}uM tiekA iri BrNADip rAjYieR kArYM mhAkxHwM. 17nl wMbi piR rAjAvu rAjYi n. sVM tI yM wiyM niyi BrNADipA rAjYinH vLer n. rAjAA mdiAnl , zrAkAnA tikyM wikyM ec@tH. 18 pNi ecA mwiveR vIwH EcArA wuM. Emr tAe} vI}ukyM ec@M. 19 tikyM vIu wikyM ec@ veR jIvitM hAdkrmAM. qA pNM opAw zHn prihri.
16

12

vAkYieR zn H ecRumAyiriEA, vAkY ieR din vti mH, {AeneR jIvitM lciri

649
q nI pRy kAlinH muH, nieR xHwAvien oAik. 2 ecRumAyiriEA nieR xHwA vien oAik. sUrYcAM n M ninH uEpAH. EpmAri k oipiRek oAyi vEAel driteLAeAAyi vM. 3 smyM nieR krL@ew zi EcAEpAM. nieR kAluk dbl mAvukyM vLykyM ec@M. nieR pl@ k ekA}iykyM ninH hArMEpAluM cvyH AnAkAetyAyiIkyM ec @M. nieR kkH vYmAyi kA NA k}iyAtAM. 4 nin Ekvi R yM. etviel zbHd EkA k}i yil. DAnYM epAwi tirikl@EpAluM nie sMbiciwEALM zAmAyiri M. OIk pA@pAw nI Ekk yil. qA BAti pAw kiLi yew zbHdMEpAluM nie NM. kAr NM, ninH RAnAvil. 5 tleL nI ByewM. nieR v}iyiel oAErA ecRiy sADnM mIet vI}uemH nI ByM. nieR tlmwi bdAMmriel pUEpAel evM. nIeyA pctireyEAel nili} u nwM. jIviA z nin nxHwmAM. anrM nI nieR nitYvs tiyiElEpAM. vilpiv nieR zrIrM klRyiEl ekAuEpAkEv et vi oEcM. mrNM nI ecRumAyiriEA nieR xH w Avien oAik. eviyRu epA@M mE. sVAM tkMmE. kiNikryi epAiy BrNiEpAel nieR jIvitM pEyAgnYmAti mEp. kiNRieR mwil@ epAi i El vI}uEAel nieR jIvitM pA}Aku ti mEp.
6 7

sBAsMgi 12:2-14

nieR zrIrM mi niv. mri EA nieR zrIrM miEl mwu kyM ec@. qA nieR AvH eedvi niv. mriEA, nieR AvH eedviEl mwuM. 8 qlAM a arhitmANH. etlAM evRuM smyM ekAllAeNH pR y!

psMhArM vliy jH { AniyAyi. m xYer pWiiA av teR jH{AnM pEyAgic@. vLer EyAew pEd z pWic@. 10zriyAy vA kupi wiA aEhM vLer yic@. stYvuM yiAvumAy pEdz aE hM q}utivc@. 11 jH{Anikew vAk m]geL etLi yHAM emAmpEyAgi kuk EpAelyANH. owiyA zmAy wArikEpAelyANH pEdz . nI EnrAy v}iyi jIvi q etLiyiA pEdzeL nin vizVsiAM. pEdzeLlAM oEr wyni (eedvM) niv. 12atinA mkEn, pEdz pWik. pE m@ pusHtkeLi jA#t pAlik. mxY qEA}uM pusHtkeL}u. vLeryDikM pWi nie INi iM. 13-14 ni, Q pusHtkiel}utei @ kArYLiniH nAem pWiNM? mx ecAvu vuM DAn sMg ti eedve drikyM aveR klnkLsrikymANH. qekAe A, mxYeR qlA v]ikM, rh sYv] ikEpAluM, eedvmRiy. qlA nlkArYeLiyM cIArY eLiyM av aRiy. mxYeR qlA v]ikM av viDiM.
9

650

mgItM
1
zElAEmAeR atimEnAhr gItM LiluM k}uiluM surmAy alAr H. 10 11 - tA ninAeyAiy alAr . o sV ziErAlArvuM evi k}uABrNvuM. sVAlrN ekAH nieR kviwM q mEnAh rmAyiri. nieR kNHWM eviekA H niRiri. av pRy teR mi kiw rAjAvieR ywEH qeR sugM ecei. 13 qeR k}ui i rAi m}uv qeR sHtnmEY kiw o msi EpAelyANH qeR iy. 14 q-egdiyiel miriEAi smIp eemlAilk EpAel yANH qeR iy.
12

H sI tA sEnhivEnAwH H qe MbnekAu mw. kAr NM nieR sHEnhM vIiEnA emc mANH. 3 nieR nRumNM atH - tkremiluM nieR nAmM ElAkiel vuMnl pri mLEA mADurYEmRiytANH. aekA ANH tNik nie sHEnhitH. 4 nineAM qeyM Ec! nmH oAwiEAkAM! rAjAvH teR aRyiElH qe ekAuEpAyi.
2

eyzElM puimA puxEnAwH { ninAyi nic@lsiM. nieR sHEnhM vIiEnA mDurmA eNH oAk. yvtik nie sHEn hitH Q nl kArNmekAu te. av eyzElM puimAErAwH eyzElM puimAEr, {AenA kRu suriyANH. EtmAnielyM smAniel yM wArEpAel kRutANH {A. 6 sUrY qe qEALM kRuic@ev EA {A q kRutAeNEA ni EnAtH. EkApixHWrAy qeR sEhAd rA avew miriEAieR prir NinH qe tivi@. atinA qnitien pricrivA qni k}iil.
5

av sMsAri qeR iEy nI q suriyANH? oA! nI suriyANH! nieR mi}ik mAw AviEREpAel.
15

av pRy qeR iyA, nI q sumKnANH! new kiw q putiyM svu mANH! 17 new vIwieR rM EdvdA ekAuM k}uEA Pimr ekAumtANH.
16

2
2 3

zAErAniel pninIvuM tA}Hvrk Liel lilivumA {A.

av avEnAwH qeR pUAN ekAunie {A sHEnhi! nieR wkeL EmyHtH qvieweyH qEAw pRy EmA? n@cyHH nI avey qviewyA NH kiwtH? nineAmAyiriA {AM vrAM. aeli nieR suX ew wkeL sMri o vAwk eAkAM {A!
7

av pRy qeR iEy, m@ OIkiwyi, m_kiwyiel lilivA nI! av pRyu m@ puxAiwyi, qeR iyA, nI kA@mriwyiel imrmANH!

av avELAwH 8 nI q mEnAhriyANH! q ecN em nin tIcyAyM aRiyAM. ecl, wkeL piw ecl. wyeR wArinriek nieR AwkeL EmyH! 9 qeR iEy, PREvAeR Et vli tirkiwyiel eptirEyAM EjnM pkv LANH qni nI. tirkew mKvz

av yvtikELAw pRy qeR iyeR ni}liliritH {AnAsVdi; aveR kni qeR ciyH pTYmANH. 4 qeR iy qe vIuzAlyi ElH nyic@. avenEAwtH sHEn hmAyi. 5 miriywk tH qe zyA, ik tH qe ExvtiyA, kArNM {A sH E nhprvzyAyiri .

651
qeR iyeR week qeR tl yew awiyiluM aveR vleek qe puNkyM ec@. 7 eyzElM puimAEr, kAlmAti mEp qeR sHEnhe tiyNi sHEnhe Li viwkielH kA@k lmAkewyM EpwmAkewyM Ep ri qEAw vAgHdAnM ec@EmA? av vIuM sMsAri {AeneR iyeR zbHdM i . mlkM pvtM cAwiwH tA a v. 9 o klmAieyEAelEyA LmA enEAelEyA NH qeR iy. n ew Bii piiniH a}ikiwyi lUew jnAlyHwE mi}iRic@ ni aven kAluM. 10 qeR iy qEAw mic@, q}u E, qeR iEy, qeR surI. nmH aklLiEl EpAkAM! 11 EnA, eeztYkAlM EpAyHmRu, 12 m} vi@ EpAyi. tA, pAwLi pU viw. pAwA smymA NH. ariAvuk mwieyiy Ek iEl? 13 aimri tLirik . mirilkew sQrBYmRiyk. qeR iEy, qeR surI, N nm EpAkAM! 14 mlyiel ecAy pAReiel hkLi oLipA qeR mAwA Ev, nie {AenA kEAe. nieR suKdmAy zbHdemA {A Eke. nI q suriyANH!
8 6

mgItM 2:6-4:5

i, qeR ayew vIiEl nyic@. qeR a qe svic mRiyi aven qiMver {Anven EpAkA nvdicil. av eyzElM puimAErAwH eyzElM puimAEr, kAlmAti mEp qeR sHEnhe tiyNi sHEnhe Li viwkyielH kA@ klmAkewyM EpwmAkewyM Epri qEAw tijH{ ec@EmA?
5

av yvtikELAw pRy 15 miriEAM nzii iRu Aer {Ayi piwiw. {ew miriEAH pUly. 16 qeR iy qERM {A av ERmANH. 17 pk avsAnzVAsemwEA}uM ni}luk oAwi akluEA}uM liliki wyilUew qeR iy kwEpA. qeR iyEn, mwU. p pvt iel mAkiwAvienEyA klmAi EyEyA EpAelyAk! av pRy rAiyi {A kiwyi qeR i yen tiru. {AnvnAyi tiru eviluM keAnAyil! 2 {A w NH ngri prM! etvukLiluM vizAllLiluM qeR iyen {A EtwM. {A av nAyi etrueviluM keAnAyil! 3 ngri kvA nw BwA qe kumi. qeR iyen ni kuEvA? q {AnvErAw EcAdic@. 4 qeR iyen {A keiy EA kAvAewyw niH {A mARiyEty_. {Anven twu ni

avM vDuvuM DArALM keAM mmiyi niM vv rANH? qriy mM irivuM sgvsHtM pw pukEmG EpAel avew pii epAwipwlmy. 7 zElAEmAeR pl kAluM. yi A EylieR krAy aRup BwA atinH akwi ni. 8 rAiyew tpkweyM EnriwA tARAyi avew pAzVLi vA iiw. averl AM prizIlnM siic EpArALikLANH. 9 zElAEmArAjAvH elbAEnAni ni ekAuv twiekAH, tniAeyA pl niic@. 10 evi}kM sVcAM yi atiERtH. riiwmAke kriuv EclyA epAtiM. eyzElM pui mA sHEnhpUvM iEcmANH Ecl. 11 sIEyA puimAEr, v! zElAEmA rAjAvien v kAluM. av atYDi kmAyi nM pU, aveR vivAh dini aveR a aven aNiyi c kirIwM kAluM!
6

av avELAwH qeR iEy, nI suri te! atI vsuri. mwpwii nieR kk NAvuk EpAelyANH . gielyAdupv t ec viEl n] M ecyHtiRu ipMEpAel, nIeA }utANH nieR mEnAhrmAy kA . 2 Lik}ie epAwieRy evtANH nieR drAji. avey lAM reptANH. avyHeAiM o ieyEpAluM nxHweiil. 3 o ecm p@luEpAlEl nieR aDrM. nieR vAyH mEnAhrmA. mw pwii nieR eciwM ru mAtLnArAtikEpAelyANH. 4 dAvIdieR EgApurMEpAel nieR k}uH nIu EnriytANH. EgApurM atieR Biiyi yirM pwck ekAH, zrAy pwyALikew pwc kekAH alrivAnAyi niic tANH. 5 liliecwikiwyi mly r EwmAkiwAeLEAelyANH nieR sHtn.

mgItM 4:6-5:15
6

652
m@tH {A Ek. qeR AN iEy, qeR sHEnhEm, qeR N AEv, qeR kLmvEL, qniAyi RAluM! muikLA qeR zir H tiiri. nizyiel pukm i qeR tlmwi nniri. 3 {AeneR ai a}ic@ mAi. ni, vIumtNiyA {AnA#hiil . ciyAe qeR pAdLi vIuM ecLi purLA {AnA#hiil. 4 qAeleR iy vAti}uti lUew eeknIi. qeR M avnAyi pritpic@. 5 m pur eeklEmAew qeR iy vAti RA {Aen}uE@. qeR virlukLi niH iu vI}u mrH vAtiiwiyil m. 6 {AeneR iynAyi R. pE qeR iy piiriu epAyHL u! av vi@EpAyEA {A tA u mric@; {AnvnAyi etruevi luM qniven keAnAyil; {An ven viLic@- qAlv viLiEkil. 7 kvA nw ngrkAvA qe kumi. avere tli. aver e mRiewi. EkAyiel kAvA qeR mwpwM kv. 8 eyzElMpuimAEr, nieLeR i yen kAkyAeNi, Em prvzt yA {A vivzyAyirievH av EnAw pREyNEm q niELAw {An Epi. eyzElM puimAew mRupwi 9 surI, nieR iy m@ iyAri niH qen vYtYsHtnAM? nieR iy m@ iyAErA emcmAENA? ekAeAeyAENA enA vAgH dAnM nI {ELAwAvzYewtH? avew mRupwi qeR iy ptinAyirew m EYyM eR etLiu niRM pUH viL i niM. 11 aveR zirH tniMEpAelyA NH. kriAyEwEpAel kRuiH tANH aveR mwi. 12 aveR kk aviwiel AvukEpAelyM pALiel ari AvuEpAelyM rAkimiiy rMEpA elymANH. 13 aveR kviwM sugvY EAvuM primLipEyAgi pU L@M EpAelyANH. mIREyAlu v lilivuEpAelyANH aveR u k. 14 rBritmAy suvd$uEpAel yANH aveR kr. nIlM ptic, mi, neAeA EdhmANv ERtH. 15 knkAliluRic ev sHtMBEpAelyANH aveR kAlu k. elbAEnAniel ativizixHwmAy
10

ni}luk oAwiykluErvuM pk QAzVAsM vliErvuM mmlkLi ElM mlkLiElM {A EpAM. 7 qeR iEy, nI sklM suriyA NH. nieR EdhieluM o kLmil! 8 elbAEnAni ni mNvAI, qni eAM v! elbAEnAniniH qEA ewAM EpA. amAnA mlEmniM eznI mwiyiniM ehEAniniM siM hew hkLiniM puilik ew kLiniM nI EpAk! 9 qeR iEy, qeR mNvAI, nI qe vikArtrLitnA! oerA kw ERA qeR XdyM nI kvkLu. nieR k}uABrNiel oerA r A qeR Xdye nI aphric@. 10 qeR mNvAI, qeR iEy, nieR sHEnhM q surmANEA! nieR sHEnhM vIiEnA emcmA NH. sugvYEAM emcmANH nieR primLM. 11 qeR vDU, nieR aDriniH mDuvURu. nieR nAvieR awiyi M EtM pAluM o}u. nieR vOew gM primLEA XdY mANH. 12 qeR iEy, qeR mNvAI, nI pUiyiwe dYAnMEpAel yM pUi yiwe jlAzyM EpAelyM awcii ri jlDArEpAelyM NH. 13 nieR kAluk mAtLnArkL@M tr vizixHwknikLuM niReAdYAn mANH; 14 eemlAiyM nAIM mvuM sug QRluM lvuM awu sug ANH; iv]vuM mrM akiluM tiu o dYAnmANH nieR kAluk. 15 elbAEnA mlnirkLi nieA}u jlieR o}uEpAelyM o dYAn jlDArEpAelymA nI. av pRy 16 vwkAE N! etkAE v! vH qeR dYAni vIziyAluM. atieR nRumNM priyAluM. qeR iy teR pUEAi Evzic H atiel EmAhnPl Bie. av pRy qeR ANsKI, qeR mNvAI, {AeneR pUEAiEl Evzic@ k}iu. mrM sugvYM {AnitA ivciri. qeR EtM EtnwyM {A Bic@k}iu. qeR vIuM pAluM {A k k}iu. OIk iyAErAwH iye @kAEr, ti! sHEnhM ekAu lhriyilA!
2

wi!

av pRy {ARuEA}uM qeR XdyM N iri. qeR iy vAti

653
EdvdAEpAel nIuyANH aveR niH! 16 aet, eyzElMpuimAEr, qeR iynANH vuM aBikAmY. qlAi EnyMkA mDurM kinitANH av eR vAyH. atAeNeR iy, qeR iytm. eyzElM puimA avELAwH sumKI, nieR iy qu EpAyi? v}iEyyA nieR iy EpAytH? {ELAw pRy, avnAy etrcili { nie shAyiAM.
2 13

mgItM 5:16-8:1

eyzElM puimA viLi ElMkArI, mwiv, mwiv! mw iv! { nieeyA kANe. mhnyIM n]mAwM ElMkAriey ni eLinANH aALic@ EnAtH? av avew sQ rYe vA} H rAjmArI, pAdkLi nieR pAdM q mEnAhrM. o klAkAr oiy BrNM EpAel vLevA tANH nieR Q. 2 v]emAeA pAnpAmANH nieR nABi; atielAriluM vIH o}iyAtiri e. lili atiri EgAtu n EpAelyA nieR drM. 3 EpwmAeR riwAEpAelyA nieR sHtn. 4 nieR kNHWemA dEgApurM. ehzH EbAniel bAH RbIM kvAwinriki el LEpAelyA nieR k k. dEziEl mi}in@ ni elbAEnA EgApurM EpAlA nieR nAsik. 5 nieR zirH kEmlEpAelyM tlmwi p@EpAelymANH . nieR nIeA}u tlmwi o rAjAvienEA luM piwiwM! 6 suBgyM zAlInyM suriyM XdyhAriNiymAy yvtiyA nI! 7 nI QnEpAel yrmvLANH. mriel p}lM EpAelyA nieR mlk. 8 mri kyRi atieR cilkLi piwivA qniixHwmH. nieR mARi wM mirilk EpAelyM nieR nizVAsieR gM iLiER EpAelymAke. 9 nieR vAyH vuM nl vIu EpA el, qeR sHEnhi Ener o}u, RuveR iEl emel olici Ru, vIuEpAelyAke. av avEnAw sMsAri {A qeR iytAeN mA ml avene #hikyM ec@. 11 v, iyA, nm pAwLiEliR i #AmLi rApAAM. 12 nmH, atirAvielyNH miri EAiElEpAyi mirik emAiEA eyM pU viw EvAeyM mAt LnArk pUviEAeyM EnAAM. aviewvcH {AeneR sHEnhM nin tM. 13 new vAtiRH dtAyiyewyM qlArM surpuxHpewyM sug myiEl! aet, smAy pl kArYM, p}yM putiyM, {A nin Ayi oiyiri iyA! nI, qeR ayew mly, qeR usEhAdrnAyi qi, nie puRvc@ kAemi, o emH ereAuM pRyiAet qni nie MbiAmAyi, q
10

avew mRupwi qeR iy, aveR pUAviElH sugvYwiElH RiEA yi. dYAni EmyHAM liliU EzKriAM av EpAyi. 3 {AeneR iyM qeR iy qnimANH. lilii wyi EmyivnANH av. av avELAwH qeR iEy, nI tiAEpAel su riyM eyzElMEpAel symANH. dmLAy pNEpAel ByAn kvumANH. 5 qe EnAtH ! nieR kk qe vlAet Ejii! giel yAdHpvtecviEl n]M ecyHtiR u ipM EpAel nIH o}utA NH nieR kA. 6 Lik}ie epAwieR a evtANH nieR dnir. aveylAM rep@. avyielAiM o i enEAluM nxHweiil. 7 mwpwii nieR eciwM ru kxNM mAtLnArAEpAelyANH. 8 aRup rAjH{imAM qp evA imAM qm tNikM AyiriAM, 9 qA qniAyi ov mAM, qeR mAwAvH. qeR kLmv. av ew ayew ecli avLANH. a yew oAmnyANv. aveLiH t Nik vA}Hi. EtA}imAM rAjH{imAM EpAluM aveL vA}Hi.
4

knYkmA aveL vA} H rANA knYk? BAtM EpAlv viLu. cEnAewAM mEnAhri. sU rYenEAel EzABityM kAziel eesnYeLEAel ByrtVvuM vLA Nv.
10

av pRy {A bdAM pvnLiElH Ri ec; tA}HvArew Pl kANA; mirivik emAiEAey kANA; mAtLnArk pUviEA qRiyA. 12 rAjv]ieR EtkLiele, {An RiytimE te, qeR mnM ti xHWic@.
11

mgItM 8:2-14

654
pux aveL vivAhM ecA v EA, avEvi {e ecA p@M. 9 av o mtilAyievi, evi Auk av @M yAmAyi . aveLA vAtilAyievi av@M EdvdAlkekAu epA tiyAmAyi. sEhAdrAH av rM n 10 {AenA EkAyANH. qeR sHtn qeR EgApurvuM. aveR kk Li sMt]pHtiyM smADAnvuM viLu {A ku. av pRy bAhAEmAni, zElAEmAenA mi riEAAyi. miriAwew mtlyHAyi av puxAer niEyA gic@. oAErAM yirM evinANy ieR mlYm miri ekAuv. 12 zElAEmAEn, yirM evinANy M nin sUiAM. Ru evi nANy, miri ekAuv oAErA M ekAw. qA qeR sVM miriAw {A tIcyAyM sUi yHM!
11

{AnAzi! 2qeR ayew vIi ElH, aveLe pWiici aRyH kEH {A nie nyiM. qeR mAtLnArkiniM pi}iew, sugvYM Ec vIH nin {A tM. av eyzElM puimAErAwH aveR vlkrM qe puNM. w krM qeR tlyHwiyilu mAM. 4 {A tARAtimEp sH E n he tiyNi viwielH qni vAtrNEmeyH eyzElM puimAEr niELAw {A yAci.
3

eyzElM puimA teR iyen cArieAH, mmi yi niv vLArANH?


5

av avEnAwH nieR a nie sMvhic, nie svic, imrEcAi nie {A Ni. 6 XdyimIEt nI Driciri m EpAel, kri nI aNiiri mEmAtirM EpAel, nieR XdyEAwH a awH, qe nI sUiiEl. sHEnhM mrNienAM zmANH. vikA rAEvzM kl R eyEpAel blvANH . atieR epArik o jVAlyAyM pi IwH o ekAwMtIyAyM vL! 7 LyinH sHEnhe ekwA nAvil. ndikH sHEnhe }HA M k}iyil. teR svsVvuM sHEnh inAyi n puxen jn niiEmA? avew sEhAdrA pRy {eA u epH av ew mARiwM veryM vLiil. o
8

av avELAw pRy nI dYAnilirie, nieR sVri nAyi suX kAMxEyAew kAi ri. {AM wi a Eke!
13

av pRy qeR iyA, EvgmAve. klmA iEyEAelEyA ecRu EpwmAniEnEA elEyA sugvYmlnirkLiEl pAyk!
14

655

eyzAvH
1
EmAsieR punAy eyzAvieR dznmANitH. eydyHM eyzElmi M sMBviAEpA kArY eedvM eyzAvi kAieAw. IyAvH, EyATAM, hAsH, eyhisHkIyAvH qi v eydyiel rAjAArAyi kAl ANH eyzAvH ArYeLAe dzi ctH. teR jnientier eedv ieR vYvhArM 2 sVEm, miEy, yEhAvyH ecvi ekAwk! yEhAv pRy, qeR meL {A yi. qeR meL {A EpAivLi. pE qeR m qnietirAyi. 3 p atieR yjmAnen aRiy. k}ut teR yjmAn te EpA@ wM aRiy. pE yi AEyjnt qe aRiyil. qeR jnM mnilA il. 4 yi AEyrAxH\M aprAD ekA u niRiri. av mEtAy amitBArM EpAelyANH avew pAp . dxHwwMbLi ni cI ikeLEAelyANv. av yEhAv ey vi@. yi AEylieR vinAy ven (eedvM) av apmAnic@. av aven vi@EpAkukyM apriciten EAel epmARukyM ecyHt. 5 eedvM pRy, {Aeni nieL wM ziiNM? nieL {A zi ic@, pE ni mAemAmA yil. nI qnietier klApM ieA Eyiri. EA qlAtlyM qlA XdyvuM ErAgArmAyiri. 6 ni L@ew kAlwimt zirSver zrIri eR qlA BAgM mRivukL@M R vwL@M niRiri. ni sVM vweL iil. niL@ew mRivu k v] iyAkEyA mwieukEyA ecyHtiil. 7 niL@ew nAwH nziie@. ni L@ew ngr agH n iyA nzii eiri. z@ niL@ew mi eek ywiyiri. eesnYA nzii e rAjYMEpAel nieR EdzM nzii eiri. 8 sIEyAnieR pui (ey zElM) miriEAi Epie nYmAy o wArMEpAelyANiEA. evrii Epie p} eyA vIwEpAelyuM z@ EtAli c o ngrMEpAelymANH tH. 9 stYmAeNiluM aview vsiA s vznAy yEhAv ciler avdic@. esAEdAM, egAEmArA ngr EpAel n pUmAyM nziieil. stYmAy <x eedvM #hi 10 esAEdAmiel EntAEL, yEhAvy ew sEzi kAEtAAluM! egAEmA rAyiel jnEm eedvieR pEdz ecviEyAAluM! 11eedvM pRy , nieLinANH Q blikeLlAM qni tekAEyiritH? wkL@ ewyM kALeA}uieRyM AwkL@ ewyM blik qni Ev lBic@ k}iu. 12ni qe kANA v EA qeR m qlAieRyM Emwi nw. en ecA rA niELAw pRtH? 13 nixH P lmAy blik qniini aitH. nieLni n DUp bli {A evRu. amAvAsi, zb H, mAEGAxEvLk qien pl EA}Ayi ni nw vik {A evRu. visELnLi ni nw tik {A evRu . 14niL@ew timAs EyAgeLyM sBkeLyM {A pUmnAel evRu . Q EyAg qni mhABArM EpAelyAyiI. BAr tAi {A INitnAyiri. 15 nieLEAw AivA eekk L@yM pE {An ikyil. ni wt wt AiMpE nieL {A ecvieA_kyil. qekAeA niL@ew eekk rM purtANH. 16 nieL IkriA sVyM iv k. niL@ew dxHv]ik av sAniik. tik kANA qni ixHwmil. et@ ec@tvsAnii k! 17nk ecA pWik. anYErAw nIti pAlik. anYer Evdnii ver ziik. anATikeLyM viD vkeLyM shAyik. 18 yEhAv pRy, v, nmietA e cc ecAM. niL@ew pAp v vOM EpAel viri. qAl k}ukiLH ni m uEpAel evL@AM. niL@ew pAp vtA. qA niH kiLiEpAel evL@AnAM. 19 {A pRy kArY icA, niH Q EdzniH opAw n k lBiM. 20qA viA AA tiA, nieLnietirA. z@ nieL nziikyM ec@M. yEhAv Enri@ pRtANietAe.

eyzAvH 1:21-2:15

656
aEAH irmAyi jnvAhmAM. 3 aEnkMEp aEA@ EpAM. av pR yM, v! nm yEhAvyew pvti El kyRAM. yAEAbieR eedvi eR lyiEl nm kyRiEA kAM. aEA eedvM jIvitiel teR mAM ne pWiiM. n aven piwkyM ec@M. eedvi ni pEdzyEhAvyew sEzM-eyzElmiel sIEyApvtilArMBikyM ElAkM m}uvM Riecl@kyM ec@M. 4a EA eedvM qlA rAxH\M o nYAyADipnAyiriM. plewyM t av avsAniiM. yM ec A yDmpEyAgitH av ni M. av vAL@kekAH klkL@A M. ecwik evA pkr NLAM. mxY m@ mxYmAy @mluk avsAniiM. nieyA riluM av yprizIlnM Etwk yil. 5 yAEAbieR wMbEm, nI yEhAv ey asriNM. 6{Ani niEAw pRyetekAeA, nI nieR jne Epiciri. nieR jnM ki} mxYew etAy zy ekAu niRyHeiri. nieR jnM ePlisHtYerEAel BAvipRyA mi . nieR jnM viEdzAzyeL pUmAyM sVIkriciri. 7 nieR nAwH m@ lLini eviyM sVvuM ekAu niRyHeiri. aview vLer vLer niDikL@H. nieR EdzM tirkeLeAu niRyHeiri . anvDiynvDi EtkL@view. 8 mxY rADi DArALM timkL@ H nieR nAi. mxY vi#h eL AkyM avey rADikyM ec@. 9mxY wt vxLAyiri . mxY vuM tA}Hiri. eedv Em, tIcyAyM aH avErAw epARu il, aEl? eedvieR z@ ByM ecH ecLiyilM pARk pii luM oLik. yEhAvey nI BykyM aveR mhAziyi niH oLikyM ec@k! 11 ahArik ahri niM. ahArik nANic@ nil nmsH kriM. smyH yEhAv mAM y iriM. 12 yEhAv o vizixHwdinM sUNM ecyHtiri. divsM yEhAv ah ArikeLyM epAcAeryM ziiM. anrM av mANimArlAtAewk yM ec@M. 13elbAEnAniel yrm EdvdAEpAelyANA ahArik. bAzAniel mhAy oAmrEpA elyANv. pE eedvM aver zii M. 14tpvtL@M ykL@M EpAelyANH ahArik. 15 ah Arik tEgApurL@M zmAy
10

eyzElM eedvEAw H vizVstt pulil 21 eedvM pRy, eyzElmien EnA k. qi vizVsikyM agmi kyM ecyHtvLAyi av. qANH aveL o EvzYeyEAel iI tH? avLiEA qe piwil. eyzElmi nIti niRyNM. eyzElM kA eedEvcH C yH e A jIviNM. qAliEA ekAlyALikLANiview vsitH. 22 n eviEpAelyA. qA niL@ew evi nixHEyAjnmAyiri . niL@ew vIH (n) evvumAyi lH nivIrYmAyiri. 23niL@ew BrNADipA niExDikL@M kAM dxHwAmAyi cAilumANH. ni L@ew BrNADipAerl A vM tik ecA eekli vAu. jne viA BrNADipAerlAM pNM vA u. anATikeL riA av miil. viDvkL@ew vzYLEnV xiAM av tARAil. 24 etlAM ekAH, yjmAn, svz nAy yEhAv, yi AEylieR tAp vA pRy, qeR z@EL, nieL {A ziiM. niLinieyni zHn L@Akyil . 25evi mAA mxY ArjlM pEyAgi. a en niL@ew et@keL {A lAtAM. niLiel vilek kArY niLi niM {AenwM. 26rMBi A yiEpAlu nYAyADipAer {A niAyi tiriek ekAuvM. p}y kAle pEdxHwAeLEAlAM ni L@ew pEdxHwA. aEA ni nl M vizVsHtvumAy ngrM q viLi ewM. 27 eedvM nlvM En viv mA. atinAlv sIEyAnienyM avniEl mwieyiyveryM r ewM. 28qA yEhAvey agmi AvrAy qlA vALikL@M pApik L@M nziiewM. 29 ni rADnyHAyi etrew oAmreLyM vizixHw dYAneL yM ecAli BAviyi mxY liM. 30 aen sMBviet ekAe A, ni Nu lkL@ oA mr EpAelyAM. vivru nzi pUEAEpAelyAM niL@ew jnM. 31 blvAA Nivr iuk EpAelyAM. avew v]ik tI kiA mtiyAy tIeAriEpAelyA M. blvAAM avew v]ikL@M kiriyA wuM. tIyNyHA M k}iykymil. EmAsieR punAy eyzAvH ey deyyM eyzElmienyM Ric@ Q sEzM ku. 2 aYdinLi, yEhAvyew ly miri pvtM qlA pvtL@ewyM mkLilAM. atH qlA keLAL@M yewM. qlA rAxH\LiniM

657
EkAkL@M EpAelyA. pE eedvM aver ziiM. 16tzIziel vliy kluk EpAelyANH ahArik. (DAn vsH t ekAu niRv yANH Q kluk.) pE eedvM ahArikeL ziiM. 17 smyM mxY ahri niM. EA ahArikLAyiri v nil nmsHkriM. smyH yEhAv mAEm q}uE@ ni. 18sv vi#hL@M nziM. 19mxY pARk piiluM nile vilukiwyi luM oLiM. yEhAveyyM aveR mhA zieyyM mxY ByewM. miey viRiA yEhAv q}uEEA}A N sMBvik. 20 smyM jnM rADn nwA niic t Ay tL@ew sV-evi vi#h vliecRiyM. vvAlukL@M epcA}ikL@M vsi nile vi lukLiEl mxY vi#h vli ecRiyM. 21 qiH av pARkLiel viluk Li oLiM. yEhAveyyM aveR mhA zieyyM ByiANv en ec@ tH. miey viRiA yEhAv q}u E@ niEA}ANi sMBvik. yi AEy eedve yiNM nieL ritinH m@vri yi niNM. av evRuM mxYrANH-mxY mri. atinA, av eedveEAel blrAeN ni kttH. {A niELAw pRy ArY mnilAk. eydyM eyzElmM yietlAM yjmAnnuM svz mAy yEhAv qwekAuEpAM. m}uv BNvuM m}uv evvuM eedvM ekAuEpAM. 2 m}uv vIrAer yM gtHBBwAeryM eedvM qwM. m}uv nYAyADipAeryM vAcker yM mAyAjAlAeryM mAeryM eed vM ekAuEpAM. 3eesniknAykAer yM sAEntAeLyM av ekAu EpAM. mAyAjAlM kANiAM BAvipR yAM mi smrAy pEdxHwA eLyM jH { AnikeLyM eedvM ekAu EpAM. 4 eedvM pRy, ekAc@ik ni L@ew EntAArAkA {A wyAM. 5 oAErA vYiyM mH oAErA vYiM qtirALikLAM. yvA Aymver drikyil. sADArNA mANi mAer drikyil. 6 smyM ov teR te wMb ie sEhAdrArielAven piwi wM. ayA sEhAdrEnAw pRyM, ni neA EmliyH, atinA nI { L@ew EntAvAM. Q vinAzkAlM m}uv nI {L@ew EntAvAyiriM. 7 pE sEhAdr q}uE@ pRyM, qni nie shAyiAnAvil. qni H qeR vstiyi vzYi B
22

eyzAvH 2:16-3:21

NEmA vOEmA l. ninee ni L@ew EntAvAA k}iyil. 8 eyzElM vINtinAluM et@ ecyHti ritinAluM a sMBviM. eydA vI}ukyM eedve piwtH av sAniikyM ecyHtiri. av pRyM vimAy kArY yEhAvyH qtirA. yEhAv yew tApmA kk etl A M vYmAyi kA. 9 t et@ ecyHtvrAeNH mxY ew mKte evLivA. t L@ew pApi av ahrikyM ec@. esAEdAMkAerEAelyANv. t pApM ec@tH eriluM kA e EtA EpAlumil avH. av sVyM vLer EdAx vivci ri. 10 nlvH nyAemH avErAw pRyk. tL@ew sdH v] ikH av sAniewM. 11qA dxHwA H dritM. avH vLer EdAxL@A M. t ecyHtiri skl tik M av ziiewM. 12qeR jne ik EtAliM. aver OIk Bri M. qeR jnEm, niL@ew v}ikAik nieL etAy v}iyilUew nyi. EnrAymAiniM av nieL tiri. teR jneiy eedv ieR tImAnM 13 mxYer viDiA yEhAv q}uE @niM. 14mAM EntAL@M ecyHt kArYL@ew Epri yEhAv aveti ery teR viDi KYApiM. yEhAv pRy, miriEAH ni kic@kLiri. driew vsHt ni kvew. ati EA}uM niL@ew vIwkLiluH. 15qeR jne EvdniiA nievkA zmAtH? driew mK ecLiyi El tiyiwA nievkAz mANH. qeR yjmAn, svznAy yEhAvyANietAe pRtH. 16 yEhAv pRy, sIEyAniel OI k vliy ahArikLAyiri. av tL@ew tlk yiiwicH, t anYerA ExHWrAeN nwic@ekA u nw. av kekAH z]MgArEc xHwk kANi. mAml, tL@ew kALk kilui av n]M vyH kyM ec@. 17 sIEyAniel OIkL@ew tlyi qeR yjmAn mRivukL@AM. yEhA v avew mwik m}uvM ekA}iu EpAkAniwyAM. 18 smyM yEhAv av ahri tiniwyA qlAM qwmA@M+ mEnAhrmAy kALk, sUrYcAerEAel kANew mAl k, 19kvLy, eekvLk, mwpw , 20EmAyM, ekAlusuk, ar ck, sugElpnik, mvAd kiwk, 21mEmAtir, nAsikAvL

eyzAvH 3:22-5:10

658
sUrYeR tApiniM sMriM. qlArM LyLi niM m}yi niM sMri orByAnmAyiri M vrNM. yi AEy eedvieR vi dYAnM ni {AeneR suXinAyi o gAnM lpiAM. teR miriEA iEnAwH av sHEnheecAliy tANH gAnM. vLer PlpuxH w mAeyA vyli qeR cAtieA miriEAA yi. 2 qeR cAti kiLc@ nilemAi. mikc mirivi avnview n@. vy li nwvi avenA EgApurM nii c@. nl miri aview vLemv tIxic@. pE cI miriEy avi ewyAyiZ. 3 atinA eedvM pRu+ eyzElM nivAsikEL, eydAEr, qeiyM qeR miriEAieniyM vicA rik. 4 qeR miriEAinH tilDikM q ecA qni k}iyM? qniA etAe {A ecyHt. nl miri vLrA {AnA#hic@. pE, cI mi riEy AyiZ. aeten sMBvi c@? 5 ni, qeR mirivylukELAw {Aen ec@emH {A pRyAM+ vy lien sMric@ ni mw k pRic@ {A tI kiM. kti {A epALiciwkyM kl@keL L@k cvii nwmARAkyM ec@M. 6 qeR miriEAien {A trizA M. ecwikeL M pricriyil. vy li M pNieywyil. kLkL@M m ecwikL@M aview vLM. aview ep etH EmGELAw {A kliM. 7 svznAy yEhAvyew miri EAH yi AEyrAjYmA. miri vi-yEhAv sHEnhi ecwi-ey dArnA. yEhAv nIti kAMi. pE avi ew ekAlpAtkM mAM. yEhAv nYAyM kAMic@, pE pIfitew vilAp mAM. 8 ni vLer aw jIvi. meA iM wmilAtAM ver ni vIwk L@A. qA yEhAv nieL ziikyM ni oyH jIviAni wyAkyM ec@M. m}uv EdzeyM kjnt niLAyiriM! 9 svz nAy yEhAv qEAwien pRykyM {Anven vikyM ecyHt, aview DArALM vIwkL@iEA. pE vIw keLlAM {A tkem stYM ec@ . mEnAhrmAy vliy vIwkLANiEA L@tH. pE vIwk nYmAewM. 10 smyM pH miriEAi niH Rc@ miriEy lBikyZ. nir vDi cA vi vitc A luM Rc @ viLEv lBi.

y, 22EnAy, eekyilA wk, EvxHwik, mwiIlk, 23kA wik, linvO, tlAvuk, nIL EvxHwik qiv. 24 OIkH EA mDurgm sugElpnmH. pE smyM av ew sugElpnM a}ukiytAM. EA}v ar ek@. qAlEA av DriA evRuM kyRuk mAEm A. EALvH mEnAhrmAy mwi yH. pE smyM avew tl emAywiewM. av mwiyilAtAyi IM. EALvH vilwiy vO L@H. qA smyM, avH d+KAc rNieR vOEL A. EAL vew mKLi sQrYlkL@Ayi riM. pE smyH avH meAr wyALmAM. etAli epAiytieR awyALmAyiriM atH. 25 smyM niL@ew puxA vAL@ kekAu vDiewM. niL@ew vIr A yi mriM. 26ngr kvAw w sELnlLi vilAp vuM d+KvuM niRyM. kAM ekAA M qlAM piwic@ pRic@ekAuEpAy nihAyyAy o OIeyEAelyiri M eyzElM. av nili kryM. smyM }u OIk o puxen piwiwM. OIk pRyM, { BiA aM sVyM AAM. DriA vO sVymAAM. nI { eL vivAhM k}icA mAEm { et lAM sVyM A. { nieR nAmM Ayirie. dyvAyi, {ew apmAnM lAtAiyAluM. 2 smyM yEhAvyew ecwi (ey dA) vLer mEnAhrvuM mhtVmA mAM. nil vLveyecAli, yi A EyliliEA}uM vsiv vLer ah riM. 3sIEyAniluM eyzElmiluM aEA}uM vsi jneLlAM sm yM vi jntyAyi viLiewM. o EtYk pikyi Ep qlAvM; w jIviA avAdM lBicvew pikyilu qlAvM; sMBvi M. 4 sIEyAkArikL@ew rM yEhAv k}u kiLyM. eyzElminiM m}uv rvuM yEhAv k}ukiLyM. nYAyi eR Avien pEyAgic H eedvM nItiEyAew viDiM. qriy agHni yew AvupEyAgicH av qlAM primAM. 5 smyM, tA teR jnEAewAmA eNH eedvM etLiyiM. pk eedvM o pukEmGM s]xwiM. rAiyi eedvM H jVli agHniey s]xwiM. Q etLi H vuk qlA ekiwM sIEyAp vtiel jntyew qlA sELnL@ ewyM mkLilu kAz tYe wM. qlA vYiM sMrNmAyi orAv rNmAyiriM. 6 vrNM orBy AnmAyiriM. vrNM jne

659
ni atirAviel q}uEH wi A mdYM EtwiEA. rAi vLer eevMver ni vIu wicH m rAyiri. 12vIuM vINyM ecyM oAw}luM m@ sMgIEtApkrNL@mAyi ni vi w. yEhAv ecyHti rietAM ni kAmil . yEhAvyew kr anvDi kArYL@ Aiyiri. niLetAM EnA EpAlumil. atinA nitH vLer EdAxM ec@M. yEhAv pRy, qeR jnM twvu kArAyi ekAuEpAkewM. qekA eA, av yTAi qe aRiyil. yi AEy nivAsikLi cil EA DAnEntALA. tL@ew suKjIviti sxHwrAN v. qA DAnEntAeAe vizM dAhvumAM. 14anrM av mrikyM mrNieR wmAy ziEyA LinH wt eL ki@kyM ec@M. mrN}i avL@ew vAy anmAyi piL kyM qlAvM pAtALiEl pti kyM ec@M. 15 av vinItrAewM. mANi mA tlnicH nil EnAM. 16svz nAy yEhAv nItiEyAew nYAyviDi nwkyM av mhAnAeNH qlAv M aRiykyM ec@M. vieedvM zri yAy ec@kyM mxY aven d rikyM ec@M. 17yi AEyjntey eedvM avew EdzniM oAwik yM avew EdzM nYmAvukyM ec@M. Awuk avixH w miwE EpAM. ori DnikEwtAyi mi yilUew iik Emu nwM. 18 aver EnAk! vik kyRu ekA u ekivliEAel av tL@ew aprADvuM pApvuM ekivli. 19a v pRy, eedvM Evgi aveR ptik nwAieyi! aEA nm H q sMBviemRiyA k}iym ElA. yEhAvyew ptik wen Av ikmAeyi! aEA, aveR ptieye nmRiyA k}iyM. 20 nkeLAe tikLAeNM tik eLAe nkLAeNM av pRy. kAzM AeNM @kAzmAeN M av k. kyHpu mDurmAeNM mDurM kyHpAeNM av k. 21t vLer smArAeNH av k . t vLer buimAArAeNH av k. 22vIuwi kArY i vLer sirANv. mdY ilti nipuNArANv. 23 eekli kiiyA av vALiyHH r nM. pE nItimAA nYAyM kiAnv avdikymil. 24av EdAxL@AM. vyHEAluM kriyilyM qriyEAel avew pigAmik pUmAyM nziiewM. EvjIi c@ EpAEAel avew pigAmik nziiewM. pUvH tIyielriH cArM
13 11

eyzAvH 5:11-6:4

kAi pREpAEAel avew pi gAmik nziiewM. svznAy yEhAvyew pEdz LsriA av visticiri . yi AEylieR vinAyveR 25 sEze av evRu. atinA yEhAv teR jntEyAw vLer EkApi ciri. yEhAv teR eek yi aver ziiM. pvt EpAluM ByewM. m]tEdh etvi a}u nk EpAel kiwM. pE eedvM aEA}uM pitnAyiriM. mxYer ziiA aveR eek aEA}uM y niM. AEylien ziiA eedvM eesnYe ekAuvM 26 atA! vidrmAy o EdzH rAxH\ Ayi eedvM orwyALM n. eedvM o ekAwiyykyM jn e Lmwic@ viLikyM ec@. z@ vidrilueA EdzniM v . eevkAet av rAjY EvziM. vLer EvgilANv nIutH. 27z@ oriluM INikEyA vI}ukEyA ec @il. av oriluM RM ukEyA RukEyA ec@il. avew arc qEA}uM mRikiyiri. ecvARH oriluM epA@il. 28z@vieR au k mc E yRiytH . avew vil @ k qEA}uM lc@ ni. pwtirk L@ew kAluk pAREpAel Rcv. av ew EtkL@ew pii epAwiyew EmG L@y. 29 z@vieR EAzM siMhgnM EpAel. yvsiMhieR gnM EpAel. z@ ryew, tnietier yM ec@vew, En mrL@kyM aver piwic@ ekAuEpAvukyM ec@. m xY tRi rewA mi. pE M aver riAnil. 30atinA siMhM tirmAlkEpAel alRu. piwi wev nil EnA. @ mAM kA. Q kn EmGLi sv kAzvuM A. eyzAvien vAcknAkA eedvM viLi IyArAjAvH aric vxM {Aen eR yEhAvey ku. av vLer y atH-tkrmAeyA siMhAsn ilirikyAyi. aveR nIL AyM lyM niRc@. 2sARAPH dtA yEhAvyH iluMni. oAErA sARA PH dtM Ru ciRk vItmAyi . dtA ru ciRk tL@ew mKM mRyHAM ru ciRk pAd mwAM reM pRtiM pEyAgi c@. 3oAErA dtM meA dten viLi Ayi. dtA pRu, pri , pri, pri, svz nAy yEhAv pri. aveR EtjH miey m}uv niRyH. dtAew zbHdM vLer cilAyi. 4avew yi

eyzAvH 6:5-7:14

660
Elmientier yMecA aEA@ EpAyi. pE ngre EtAliA av k}iil. 2 dAvIdieR wMbinH o sEzM nke@. sEzM tAyi, arAmi eRyM qyImieRyM (yi AEy) eesnYM omiciri. eesnYvuM omic@, twiciri. EkEA hAsurAjAvuM jn L@M vLer By. kAi ly kA@mr EpAel av By viRc@. 3 anrM yEhAv eyzAviEnAw pR u, nIyM nieR pu ezyA yA buM ecH hAsiEnAw sMsAriNM. mkLile LiEl evemA}u iwE eclNM. alkAreR vy liEl EpA v}iyilANtH. 4 hAsiEnAw pRyk, jA#tyAyi rik, zAnAyirik. ersIenyM ermlYAvieR puenyM ByewAtiri k. qri ru kuk EpAelyAN v. mH av tIeAikLAyi. qAliv evRuM pukyA. ersI M arAmM ermlYAvieR puM EkApA lrANH. 5av ninetier FAElA cn nwiyiri. av pRu+ 6nm ecH eydyHetier yM ecAM. eydey nmiwyi p vyH AM. tAebylieR puen nmH eydy ew putiy rAjAvAAM. 7 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, avew pti vijyikyil. a en sMBvikyil. ersI dmsHksi el rAjAvAyirie a sMBvikyil. qyIM EAe}A rAxH\mA. 8q A vrAEpA aRupu vx ii qyIM o rAjYmAyi w tH twyewM. 9zmrYA qyImieR tlAnmAyiriEA}uM ermlYAvieR pu zmrYyew BrNADipnAyiri EA}uM avew pti vijyikyil. nI Q sEzM vizVsiAtiA jnM nie vizVsikyil. AEv- eedvM nEAewAmA 10 anrM yEhAv hAsiEnAw w pRu; 11yEhAv pRu, etlAM zriyAeN etLiyiA o awyALM EcAdik. ninH xHwm awyALM EcAdiAM. ziEyA EpAel orgADtyi niEA kAzEALM yri niEA awyALM vrAM. 12 qA hAsH pRu, {A etLi vinAyi orwyALM EcAdikyil. yEhA vey {A prIikyil. 13aEA eyzAvu pRu, dAvIdieR wM bEm, EyAew Ekk! nI jni eR m prIi-nin DAn vuml. atinA nIyiEA qeR eedv ieR mey prIi. 14qA qeR yjmAnnAy eedvM o awyALM kANiM+ atA o knYk. av gBvtiyA . aveLA pu jEmkyM

zbHdM vAtili @m cwien viRic@. anrM lyi puk niR yA wi. 5 {A vLer ByvnAyi. {A pR u, oA, l! {A nziie@. {A eedvEAw sMsAriA mAM nil nl. eedvEAw sMsAri ni lXdymviwyill {A jIvi M. qi@M {A rAjAvien, svz nAy yEhAvey kiri. 6 yAgpIWi agH n iyAyi. sARAPH dtArielAv o ekAwilup EyAgic H krin puRew. dt krinluM eekyiEli qeRywE pRv. 7 sARAPH dt w kriekAH qeR vAyi sHpzic@. anrM dt pR u, tA Q kriekAH nieR ukLi sHpzicEtAew nI ecyHt et@k niiniM EpAyiri. nieR pAp wc@kLyeiri . 8 anrM {AeneR yEhAvyew sVrM Ek@. yEhAv EcAdic@, qniH er ayyHAnAvuM? nmEvi EpAM? atinA {A pRu, tA {AniviwH. qe aycAluM! 9 aEA yEhAv pRu, ec jn EAwH en pRyk+ ic@Ek , pE mnilAil. ic@EnA . pE pWiil! 10jne z y}ilAk. mxYer av kA M EkmAy kArY mnilA A k}iyAvrAk. nI aen ec yHtieli av t EkM kAM mnilAiEyAM. aEA av qiEl tiriekvkyM suK ewewkyM ecyHEtAM! 11 aEA {A EcAdic@, yjmAnEn qkAlM {Anien ecNM? yEhAv mRupwi pRu, ngr nzi iewveryM mxY aviwM vi@EpAMveryM ec@k. vIwk Li orAEpAluM avEzxiAtiriM ver ec@k. EdzM nziieH nYmAyi EpiewMver aen ec@k. 12 yEhAv jne vLer drEH oAwi M. rAjYH nYmAy opAw lmA M. 13pE pielA jne aview tA avdiM. nziieEwv rAyieviluM av yEhAvyi El tiriekvM. av o oAmrM EpAelyAyiriM. eviyiAluM o i niM. Q i vLer vizixHwmAy viA. H arAmmAy znM EyATAmieR punAyi hAsH. IyAvieR punAyi EyATAM. ersInAyi arAmiel rAjAvH. ermlYA vieR punAy EphH yi AEyliel rAjAvuM. hAsH, eydyiel rAjAvA yi kAlH ersIM EphM eyz

661
ec@M. av avnH AEv q EpriwM. 15 AEv evyM EtM BiM. n ecEeteneyM tiey nirAkriEeteneyM pWi trilAyiriM av jIvik. 16 qA iH ntikeLi pWi A AymAE te qyImM arAmM nYmAM. niLiEA ru rAjAAeryM By. 17qA ni yEhAvey yA ByEtH . qekAeA yEhAv niH eR dritL@AM. drit niM niL@ew pitA Aew wMbM vM. eedvM qec@M? eedvM aUriel rAjAvien eAH nietier yM eciM. 18 smyM yEhAv pRvey viLiM. (pRv EA QjipHtiel avik rikilANH.) yEhAv EtnIcey viLi kyM ec@M. (EtnIc EA aUri lANH.) Q z@ niL@ew rAjYE vM. 19Q z@ mmiyiel avik w pARk niR gLi luM mwkLiluM RvkLiluM twi M. 20eydey ziiA yEhAv aUrien pEyAgiM. aU vAwk yHew QriEpAel pEyAgi ewM. yEhAv eydyew tlyiel yM kAlukLielyM ErAm vwic@k LyM EpAelyAyirimtH. yEhAv ey dyew tAwi vwic@kLyEAelyAyiri mtH. 21 aH orAH o piwAvienyM rH NAiikeLyM mAEm pul A k}iy. 22ayAH ev tiA pAEl lBikyZ. rAjY qlAvM evyM EtM BiM. 23Q EdzH yirM miriecwikL@ EtAL@H. oAErA miriecwiM yirM evinA Ny vilyH. qA Q vylu k m}uv kLkL@M mwkL@M ekAuniRyM. 24EdzM kAwAyi mARukyM EvyH lM mAmAyiIkyM ec@M. 25jnM o kAliview aVAni cH BNpdA xi ecyHti. qAliH mxY aviEw EpAkukyi l. EdzM m}uv kLkL@M m_M niRyM. wkL@M kkAlikL@M mAEm aviEw EpA. aU w vM yEhAv qEAw pRu, vlieyA eLwH ArY q}u+ mEh -zAlA hAzH-bsitANitH. (tAm siyAet ekAyM EmAxNvuM sMBvi M. qANitinM.) 2 vizVsHtsAikLAyi pEyAgiA vu ciler {A sMGwiic@. (puErA hitnAy QriyAvH, eyeberKYAvieR punAy esKrYAvH qivrAyi av.) {A Q vAk q}utH av nirIic@. 3 anrM {A vA ckiey Apic@. av gBM Drik

eyzAvH 7:15-8:16

yM o pu jEmkyM ecyHt. aEA yEhAv qEAw pRu, i H mEh-zAlA hAzH-bsH q Epri wk. 4qekAeA, i a, a qeAe pRyA wuMmE eedvM dmsHksiluM zmrYyilum sv sM DnvuM qwekAu EpAk yM aetlAM aUriel rAjAvi n kyM ec@M. 5 yEhAv vIuM qEAw sMsAric@. 6 qeR yjmAn pRu, zIElAhiel emeleyA}u twAkiel evM sVI kriA v visti. v ersIniluM ermlYAvieR puniluM (EphH) sxHwrANH. 7 qA {A, yEhAv, aUriel rAjAvienyM ayA L@ew m}uv zieyyM nietier ekAuvM. yIsH ndiyini vlieyA jlvAhMEpAel av vM. evM yH krkviyM EpAelyAyiri mtH. 8 evM ndiyiniM etRicH eydyiEleA}uM. evM eydy ew kNHWEALM ykyM atien tA u miLykyM ec@M. AEvEl, Q LyM nieR rAjY e m}uvM vi}uuMver prM. teR dAsAer yEhAv sMri 9 rAxH \ EL, yi tARAk! ni EtAliewM. vidr rAxH\EL ik! EpArinH ouk! ni prAj yewM. 10 EpArAinAyi ptikLiwk! ni L@ew ptik epALiyM. niL@ew ees nY kln nk! niL@ew kln k nixHPlmAM. qekAeA, eedvM {ELAewAmA! eyzAvi tAIk yEhAv teR mhAziyA qEAw sMsAric@. Q jnteyEA elyAketH yEhAv qni mRi yi nki. yEhAv pRu, 12oAErA M pRytH m@v tetier FAElAcn nweANH . nI aetAM vizVsitH. av Byew tien BykymtH. aArYeL By ewtH! 13 nI ByeEw ov svznAy yEhAvyA. nI driEvM By eEwvM avnA. 14yEhAvey nI drikyM aven prien kkyM ecyHtA av nineA aByAnmAyiriM. qA nI av en driil . atinA eedvM ni tivI}u o pAREpAelyA . av yi AEyliel ru wMb L@M wRivI}AniwyA pARyA. eyzElmiel m}uv jnteyyM piwi wA ekNiyA yEhAv. 15(aEn kM Ep pARyi tivI tkM. av ekNiyi piwiewM.) 16 eyzAvu pRu, o krARuAi mvyHk. qeR pEdz BAvi
11

eyzAvH 8:17-9:15

662
ec@M. viLevw smye hAdM EpAelyANtH . yvijyi ni Enwiy vsHt pvyH smy e hAdM EpAelyANtH. 4 qekA eA, mhABArM nI qwmA@M. m xYew puRniM BArEmRiy kM nI qw mAuM. nieR jne ziiA z@ pEyAgic vliy d$H nI qw mA@M. midYAen nI EtAlic kAlE EpAelyAyirimitH. 5 yi mEA@ EpAy m}uv ecrikL@M nziiewM. rR pur m}uv vOL@M nziie wM. av tIyielRiyewM. 6 vizixHwzi piREA aen sMBviM. eedvM nmeA puen tM. avnAyiriM jne nyi mtl. atH-tmi, znAy eedvM, nitYmAyi jIvi pitAvH, smADAnieR rAjmAr qeAeyAyiriM aveR nAmM. 7 ziyM smADAnvuM aveR rAjY AyiriM. dAvIdieR wMbi ni Q rAjAvinAyi a vL ekAEyiriM. Q rAjAvH nyM nIti yM ekAH qeEM rAjYM BriM. svznAy yEhAvyH teR jn EAw zmAy sHEnhmAtH. gAFsHEnhM ekAANH av en eyAe ec@tH. yi AEylien eedvM ziiM qeR yEhAv yAEAbieR jni entirAyi o kln nki. yi AEyli entiery kln asriewM. 9 aEA qyImiel sklM, zmrY yiel EntA EpAluM, eedvmANver ziicetRiyM. avriEA vLer ahArikL@M epA c AmANH . 10av pRy+ Q xHwikk nil vIENAM, pE nAM av vIuM niiuM. n z mAy kl@kekAH niiewM. Q ecRuv] mRiyH ewM. pE {Lview putiy mr nwM. putiy mrLAke, vluM zvumAyiriM. 11 atinA, yi AEylientier yM ecAver yEhAv keM. ersI nieR z@eL yEhAv avetier ekAuvM. 12ki}niM arAmYeryM pwiARuniH ePlisHtYeryM yEhA v ekAuvM. z@ tL@ew eesnYe pEyAgicH yi AEylien EtAliM. qA eedvM aEA}uM yi AEyliEnAw EkApiciriM. yEhAv aEA}uM jne ziiA tARAyiri M. 13 eedvM jne ziiemiluM av pApM ec@ nikyil. av avniEl mwiec l kyil . svznAy yEhAvey av pi wkyil. 14atinA yEhAv yi AEy lieR tlyM vAluM mRiM. zAKyM lyew tuemAe av o divsM ekAH mRic@mAuM. 15(mAerM mA
8

Ayi sUik. qeR BA EnAi nie aen ec@k. 17krA tA + {eL shAyiA {A yEhA vey kA niM. yAEAbieR wM beecAli yEhAv li. av aver EnAAwi mwi. pE {A yEhAvyH Ayi kAiri. av {eL riM. 18 qeR ikL@M {AM yi AEy jntyH awyALL@M etLivukL@mA . {eL svznAy yEhAvsIEyApvti jIvi yEhAv -ayctANH. 19 cil pRy, BAvivAckErAwM evLicAwAErAwM qA ecE et EcAdik. (Q BAvi vAckM evLicAwAM piRupiRukyM pi keLEAel zbHdmAkyM ec@. t F vsHttkLRiyAemH L@ keLeAu ktiAnANtH . ) pE, {A niELAw pRyeteA, jnM tL@ew eedvEAw shAymEp iNemANH! BAvipRyvM evLi cAwAM mricvErAw q ecN emH EcAdi. jIviciriv mri cvErAwH qeiluM vzYewet inANH? 20 pEdzL@M krARuM ni asri NM. Q klnk asricieli ni etAy klnkLsriAniwyA EyAM. (mvAdikL@M BAvivAckA M puRewvi klnkLANH etA yv. klnk vilekvyANH; av ey akricekAH ni oM Enw kyil.) 21 nI etAy klnk piwA EdzH dritL@M piNiymAM. jn vizvrAM. aEA av EkApixHWrAvukyM tL@ew rAjAvien yM avew eedveyM dxic@ pRy kyM ec@M. anrM av shAyi nAyi eedviEn tlyyM. 22 av ilum tL@ew Edz EnA kyAeNi dritL@M nirAzew @M-sVrAjYniM puRA evew d+KM-mAEm kANA A. i wiyvH sVyM rewAmAvil. o pudinM v p}ykAlH, esbUlUeRyM nPHtA liyewyM EdzM aDAnmAyie H jnM kti. qA sminw EdzeyM EyAAndiyew mRukrey yM eydrlAv vsi glIl eyyM piIewAri eedvM mhAM. 2 av i vsic@. pE av o mhAkAzM kAM. nrkMEpAel oriwANv vsict. qA mh H Ay kAzM avEm tiLuM. 3 eedvEm, nI rAjYe vLM. m xYer nI sEAxiiM. jnM avew h A dM niEAw kwiikyM

663
NimAermANH tleytinM. N k pRy vAck qANH vAlin M.) 16 jne nyiv etAy mA ilUewyANver nyitH. aver piwvrAke, nziiewkyM ec@M. 17svM dxHwArANH. atinA yEhAv yvALi sxHwnl. yEhA v avew viDvkELAwM ikELAwM kN kA@kymil. qekAeA, sklM dxH w rANH . eedvvimAy kArY mxY ec@. av N pRy. atinA eedvM avErAw EkApic@ekAEyiriM. av aver ziic@ekAEyiriM. 18 ecRieyArgH n i EpAelyA ti. agHni dYM kLkeLyM mwkeL yM qric@ kLy. pie atH Li wH kAiel epAkeL kriyH. avsAnM aetA mhAgHniyAyiI kyM qlAienyM pukyAi mA@kyM ec@. 19 svznAy yEhAv EkApiciri , atinA EdzM m}uvM agHnii ryAM. sklM agHniyi qri ewM. teR sEhAdrenEAluM ri A M niykyil. 20vlvzH jnM qEA kwic@pRi. pE av EA}uM vizM. wvzM av qEA tiM. pE aekAuM niRy kyil. anrM oAErAM tiriH sVM zrIrM tiM. 21(mne qyImi entier yM ec@M, qyIM mneyH etieryM yM ec@M qANitin M. pie, av ruM eydyHetier tiriykyM ec@M.) yEhAv EA}uM yi AEylientier EkApixHWnANH. teR jne zii A yEhAv EA}uM snANH. dxHwniymeL}u niymniA tAeL EnAk. mxY jIvitM dhmA niymLANvA tH. 2pAvELAw nIti kAAvrAN v. pAvL@ew avkAz av kv ew. viDvkeLyM anATeryM ekAywiA avrvdi. 3 niymniAtAEL, ni ecyHtiri tieR vizdIkrNM ni nEk ivM. aEA nieL ec@M? vid rmAeyA rAjY niA niL@ew vinAzM vrik. aEA shAyinAyi ni qEAEAwM? niL@ew pNvuM semAM nieL rikyil. 4 o twvukArenEAel ni nm sH k riEivM. mrNmwvenEA el ni nilMptiM. qA a nieL shAyiyil! eedvM aEA}uM EkApiM. aEA}uM nieL ziiA eedvM snAyiriM. 5 eedvM pRyM, aUrien {AenA vwiEpAel pEyAgiM. EkApA, yi AEylien ziiA {A aU rien pEyAgiM. 6tik ec@v etier yM ecA aUrien {A

eyzAvH 9:16-10:16

10

ayyHM. {AnvErAw EkApiciri. atinA avetier yM ecA {A aUriEnAw kliM. aU aver EtAlikyM avew DnM aphri kyM ec@M. yi AEy aUrinH et vi nwEA kAlinwiyiew ecLiEpAelyAM. 7 qA {Anver pEyAgiemH aU mnilAkyil. av qni eArAyDmAeNH aU kil . m@ver nziiNemE avZ. anvDi rAxH\eL nziiNem mAEm aU ElAciZ. 8aU avEnAw te pRy, qeR EntA eLl A M rAjAAerEAelyA! 9 kAEnA ngrM kemIzHngrM EpAel yA. aAdHngrM hmAH ngrM EpA elymA. zmrYAngrM dmsHksHngrM EpAelyA. 10 dxHw rAxH\eL {A EtAlikyM EA avey niy ikyM ec@. av rADi vi#h eyzElmieRyM zmrYy ewyM vi#heLA ExHWmA. 11 zmrYeyyM avL@ew vi#heLyM {A prAjyewi. eyzElmienyM avL@ew jnM Aiy vi#heLyM {A prAjyewM. 12 eyzElmiEnAwM sInAyipv t EAwM ecAEzic m}uv qeR yjmAn pUIkriM. anrM yEhA v aUrien ziiM. aUrieR rAjA vH vLer ahAriyA. aveR ah ArM aveneAH anvDi tik ecic@. atinA eedvM aven zii M. 13 aUrieR rAjAvu pRy, {A vLer jH { AniyA. qeR sVM jH{AnM ekAuM ziekAuM pl mhA kArYL@M {A ecyHti@H. aEnkM rAxH\eL {A EtAliciri. av ew DnM {Anphrici@H. avew jn e {A awimkLAiyi@mH. atiz nA {A. 14qeR sVM eekk ekAH aveweylAM DnM pii niM m eekyiewEAel {A kvew. pi plEA}uM myM wM vi@EpAkARuH. wukAA mAkil. ciRkwiAEnA bhLmAi twyAEnA o piymil. atinA m xY m qw. aEtEpAel miyiel skl mxYeryM qwtiniM qe twyAM mAyiil. aUrieR ziey eedvM niyi 15 EkAwAli, atieneAu ev@v enA ExHWml. aRvA aekA RvenA ExH W ml . qA tA eedveA wt DAniyM zmAeNH aU k. vwiey wH ereyiluM tl@venA vwi ztvuM ExHWmAEpAelyANitH. 16 tA mhAenH aU k. pE svznAy yEhAv aUrientier

eyzAvH 10:17-11:7

664
aUeesnYM yi AEy lien mi 28 avzixH w wH (aAH ) eesnYM EvziM. emtiLilUew (miE#A) eesnYM nwEpAM. eesnYM tL@ew BNM klvRyi (mImAzH) sUiM. 29kwi (mAbRAhH ) lUew eesnYM ndi RuekkwM. av Egb yi RuM. RAmA ByewM. ezQlieR giebyyilu jnM oAwiEAM. 30 bTH-glIEm, kryk. lEyEz i k! anAETAE mRupwi nk! 31mdHEm nAyiel jnM oAwiEAvukyANH. egbImi el jnM oLicirikyANH. 32Q divsM eesnYM EnAbi niM. eyzEl miel pvtmAy sInAyipvtien tier yM ecA eesnYM tAeRw M. 33 kAluM! new yjmAnnAy svz nAy yEhAv mhAv]e (aU) ariiw@M. teR mhAziyAlANH yEhAvyen ec@k. mhAAM mA NimAmAyv vI}HewM-av a DAnikLAM. 34yEhAv teR EkAwAli ekAH kAwH eviyiwM. elbAEnAniel mhAv] (mANimA) vI}ukyM ec@M. smADAnieR rAjAvH v yiAyiyew iyiniM o ekAc@mrM (zi) vLrA wuM. yiAyiyew EvkLi niAyiriM zAK vLk. 2 yEhAvyew AvH ziviluAyiriM. jH{AnM, DAr NAzi, mAniEzM, zi qiv Avu n. yEhAvey aRiyA M driAM AvH zivien shA yikyM ec@M. 3Q zi yEhAvey drikyM atH zivien sEAxi ikyM ec@M. kArY kAtinsric H Q zi nYAyviDi nwkyil. Ek tinsric@M av viDikyil. 4,5pA veL av nItiEyAewyM vizVAsY tEyAewyM viDiM. Edze dri Ayi kArY ec@ti tImA neLwEA av nItimAnAyiri M. jnM ziiewNemH av tI mAnicA, av kln nkyM jnM ziiewkyM ec@M. vDivAnA Nv viDieti, av kli EA dxHwA vDiewM. nyM nItiyM Q zivi kEM. at vnH o ar DriEAelyAyiriM. 6 smyM ecAyH iik L@mAyi smADAni vsiM. kwvk AwkL@mAyi smADAnEAew kiw M. kikL@M siMhL@M kALkL@M smADAnEAew omic@k}iyM. o ekA c@i avey nyiM. 7pL@M krwi kL@M smADAnEAew omic@ vsiM. avyew ueLlAM prsHprM p viAet omic@ kiwM. siMh peLEAel kcitiM. pAuk

o mhAErAge ayyHM. ErAgi BArM RyEAel aUrinHH teR s M ziyM nxHwmAM. anrM aU rieR EtjH nziiewM. qlAM nzi Mver k agHniEpAelyAyiri mtH. 17yi AEylieR kAzM (eedvM) tIjVAlEpAelyAyiriM. prinAy v o tInALM EpAelyAyiriM. dYM kLkeLyM mecwikeLyM nzii jVAlEpAelyAyirimv. 18anrM jVAl vLkyM vreLyM miri EAkeLyM kric@kLykyM ec@ . avsAnM, ql A M-mxYEpAluM nziiew. eedvM aUrien nzi iEA}uM aenyAyiriM. vi viR EpAelyAyiriM aU. 19 vni tAM mr mAM avEz xiM. pE, o iEpAluM av qiIAM. 20 smyM, yi AEyli jIvEnAew avEzxivM yAEAbieR wM binivM teL mi ven yitH wkyil. yEhAv ey, yi AEylieR vien yi NemH av pWiM. 21yAEAbieR wMbi avEzxiv vIuM znAy eedve piwM. 22 nieR jnM vLeryH. smiel mNrikeLEAelyANv. qA yEhAvyiEl tiriek vrA cil mAEm avEzxi. av eedviEl mwuM. pE dYM nieR rAjYM nziiewM. tA Edze tkem H eedvM KYApiciri. anrM niReA}u ndiEpAel EdzE n o}ukyM ec@M. 23qeR yjmA n, svznAy yEhAv Q Edze tIcyAyM nziiM. 24 qeR yjmAn, sv z nAy yEhAv pRy, sIEyAvAsikLAy qeR jnEm, aUrien ByEtil! mH QjipHtH nieL awicEpAel av nieL awiM. nie Evdnii A aU vwi pEyAgiEAel yirimtH. 25pE, ecRieyA kAl iEzxM qeR EkApM avsAniM. aU nieL Ev ziic t i {A sMt]pHtnAM. 26 anrM sv z nAy yEhAv aUrien cAvARuekAwiM. mH yEhAv rAEv pARyi vcH midYAen EtAlic@. yEhAv aUrien mi EA}uM aen teyAyiriM. mH yEhAv QjipHtien ziic@-kwli mIEt vwi ykyM teR jne QjipHtiniM nyikyM ecyHt. yEhAv teR jne aUrini riEA}uM aenyAyiriM. 27 aU niH drit ekAu vM-niL@ew mli ekivyH kM EpAely BArLAyiriM atH. pE kM niL@ew piwliyi niM qwmAewM. niL@ew k i(eedvM)nA d$H tkewM.

11

665
EpAluM mxYer pvikyil. 8 mK eR aLyHriek o iEpAluM kLi A k}iyM. vixAieR mALi El eekyiwA o iEpAluM k}iyM. 9 etlAM sUciitH aview smA DAnM pulemANH-M meArAeL p vikyil. qeR vipvti luv oM nziiAnA#hik yil. qekAeA, jnM stYmAyM yEhAvey aRiyM. smi evM niRiriEAel avri aven iy aRivu niRyM. 10 smyM yiAyiyew wMb i nieA vizixHwvYiyAM. ayA o ptAk EpAelyAyiriM. qlA rAxH\L@M aviluM ow NemH ptAk sUciiM. t ecEeteAeeyH rAxH \ avEnAw EcAdiM. av Ayiri lM EtjH ekAu niRyHewM. 11 smyM qeR yjmAn (eedvM) avEzxi teR jne vIuM qiiwic @ ekAuEpAM. eedvM rAM tvNyAyirim ec@tH . (aU, vwQjipHt, etQjipHt, H H qEtYApY, lAM, bAbiElA, hmAH qiviwLiluM ElAkeAwm vidrrAxH\LiluM avEzxi eed vieR jntyANv.) 12 Q ptAk eedvM qlA jni m awyALmAyi yM. yi AEyli elyM eydyielyM jnM avew rAjYniM re@. jnM miyiel skl vidrEdzLiluM citRie@. qA eedvM aver omic@ EcM. 13 smyM qyIM (yi AEy) ey dEyAwH asUyewkyil. eydyHH o z@vuM avEzxikyil. ey dA qyIminH }L@Akyil . 14 pE eydyM qyImM ePlisHtY er miM. ekAc@m]geiwiA tA}H pR pikeLEAelyAyi riM ru rAxH\L@M. avrivM omic H ki}vew DnM m}uvM kvewM. EdAM, EmAvAbH, aEA qiviwLilu jne qyImM eydyM niyiM. 15 yEhAv EkApAlnAvukyM Qji pHtielkw viBjikyM ecyHt. aEt EpAel yEhAv yIsHndiu mkLi teR eekvIM. av ndiey awi kyM ndi }u ekAc@pu}kLAvukyM ec@M. avyHH }mAyirikyilecri DricH mxYH ndikwAM k}iyM. 16avEzxi eedvieR jninH aU viwA o v}i keM. eedvM QjipHtiniM mxYer EmAci ic kAlE EpAelyANtH. eedvienA sttigItM H smyM nI pRyM+ yEhAEv nie {A sH t ti! nI qEAw EkApiciri. qAliEA

eyzAvH 11:8-13:8

qEAw EkApiEt! nieR sHEnhM qEAw kAiyAluM. 2 eedvM qe ri. {Anven yi. {A Byiil. av qe ri. yEhAvyAy yAhH qeR kH. avene ri . aveni {A sHtti gIt pAwkyM ec@. 3 ryew RvukLiniM ni ev emwk. aEA niH sEAx mAM. 4 aEA ni pRyM, yEhAv vA}H ewe! aveR nAme rADik! av ecyHt kArYeLieylAM qlA vErAwM pRyk! 5 yEhAveyi sH t tik pAwk! qekAeA av mhAy kArY ecyHtiri! eedveiy Q vA m}uv ElAkiluM cri ik. m}v jntyM ArY aRi ye. 6 sIEyAkAEr, ArYeLi viLi c@ pRyk! yi AEylieR pri zmAeyA rItiyi niELAewAm H. atinA sxHwrAyirik!

13

12

bAbiElANi eedv ieR sEzM EmAsieR punAy eyzAvinHH eedvM bAbiElANieniy d+KsEzM kANic@. 2eedvM pRu+ trizAy mlyew mkLi o ekAwi yk. aver viLik. nieR eek k vIk. mANimA kvAwLi lUew EvziA avErAw pRyk! 3 eedvM pRu+ aver {A jniniwyiniM Evtiric@ k}iu. {A te av kln nkyM ec@M. {A EkApA lnA. mxYer ziiA qeR mikcver {A sMGwiic@. sxHw rAy avri {A aBimAni! 4 pvtLi vlieyA zbHdM. zbH d M ik! aEnkew rvM EpAel! pl rAjYA oic@w. s vznAy yEhAv teR eesnYe smAhrikyANH. 5 yEhAvyM Q eesnYvuM o vidrEd zniM vrikyANH. cvALim R niANH avew vrvH. teR EkApM kwiiA yEhAv Q ees nYe yDmAM. rAjYe m}uvM Q eesnYM nziiM. 6 yEhAvyew vizixHwdinM awiri . atinA krykyM sVyM d+Ki kyM ec@k. z@ niL@ew s m}uvM kvew smyM v. svznAy eedvM a sMBviiM. 7 jninH eeDrYM nxHwewM. ByM jne dblrAM. 8 qlAvM ByewM. av ew ByM svEvdn EpAlu o Evd nyAyi avew vyRien bADiM. av ew mK tI EpAel mM. Byi

eyzAvH 13:9-14:9

666
el mhM mEnAhrvumAy vstikLi kA@nAyHL@M ecAyHL@M vsiM. bAbiElA lAtAewM. bAbiElA NieR avsAnM awiri. bA biElANieR vinAzM EveRArilAk e q vyHA qniAvil. yi AEy mwivM BAviyi yEhAv yAEAbiEnA w teR sHEnhM vIuM kwi iM. av vIuM yi AEyjntey etrewM. smyM yEhAv av H avew EdzM nM. aEA vijAtI y eydErAw EcM. jntyM oi c@EckyM owMb(yAEAbieR wMbM)mAyiIkyM ec@M. 2 rAxH \ yi AEyjntey yi AEyEd zE nyiM. m@ rAjYLi ni OIpuxA yi AEylieR awimk LAM. mH av yi AEylukAer t L@ew awimkLAiyi. qA EA yi AEylukA rAxH\eL prAjyewkyM avEm BrNM nwkyM ec@M. 3 niL@ew kWinAVA ne qw mA@kyM yEhAv nieL zVsiikyM ec@M. mkAlH ni awimkLAyi. mxY ni eL kWinAVAnM ecA nibic@. qA yEhAv niew kWinAVA ne avsAniiM. bAbiElA rAjAvien iy o gAnM 4 smyM ni bAbiElANiel rAjAvieniy Q gAnM pAwA w uM+ {eL BricEA rAjAvH <rnAyi . qAliEA aEhieR BrNM avsAniie@. 5 dxH w BrNADikArikL@ew ecEA yEhAv tk. avew aDikArM yEhAv qw. 6 bAbiElArAjAvH EkApEAew jn eL mi. ayA oriluM mnM niiyil. dxHwnAy BrANADikAri jne EkApA Bric @ . jneL pIfiitH ayA oriluM nii yil. 7 qAliEA rAxH\M m}uvM vim ilANH. rAjYM zAmA. jnLi EA EGAxiA wu. 8 nI o dxH w nAy rAjAvAyi. EA nI nziieiri. eep mrEpAluM hAdi. elbAEnA niel EdvdAL@M hAdi. mr pRy, rAjAvH {eL mAi. qAliEA rAjAvu vINiri, ayAeLAriluM q}uE@ niky mil. 9 nI v mlM ziEyA q pAtALM Lki vzAyiri. miyiel m}uv EntAL@ewyM AeL ziEyA N k yANH. ziEyA, rAjAAer av ew siMhAsnLiniM q}uEli

eR Q mKM ayAeweylAM mK kH mxY aMviwM. bAbiElANientier eedv ieR nYAyviDi 9 tA, yEhAvyew vizixHwdinM vr vAyi! aetA ByrdinmAyiriM. eed vM vLer EkApikyM av rAjYe nziikyM ec@M. pApM ec@v ereyAe eedvM nziiM. 10kAzM L@M. sUrYcAM nL@M tiL ukyil. 11 eedvM pRy, ElAki {A EdAx vivyHM. dxHwer av ew pApH {A ziiM. ahA rikL@ew ahArM lAtAA {A w yAM. anYErAw niyt kA@vew gvH {A avsAniiM. 12Rc@Ep mAEm avEzxi. sVeEAel virLmAyiriM avew qM. av tnieAL@M vilEyRiyvrAk yM ec@M. 13qeR EkApMekAH kAz e {A viRiM. mi atieR A nniM mAewkyM ec@M. svznAy yEhAv teR EkApM kwii divsM aeneyAe sMBviM. 14aEA bAbiElAkA mRiEv mAnienEAel oAwiEAkM. wy nilA AwkeLEAel av oAwi EAM. oAErAM avnveR rAjY EM jnL@ewywEM tiriEA wieyM. 15pE bAbiElAkAer z@ oAwiM. z@ oven piwiwi yA aven vAL@ekAu evieAl@M. 16 avew vIwkLiluetlAM aphri ewM. avew BArYmA blA/MgM ec ewM. avew u L@k EnAi niE tl@ekAH ekAlewM. 17 eedvM pRy, tA, EmdYyew ees nY bAbiElANien miA {A wyAM. eviyM sVvuM tiPlmAyi nkiyA EpAluM EmdYyew eesnY mNM nikyil. 18Bw A bAbiElANiel yvAeL mi c@ ekAl@M. ziELAwM BwA kN kA@kyil. ikELAw BwA dy kA@k yil. bAbiElA nziiewM- atH esAEdAmM egAEmARyM nziie EpAel yiriM. eedvM Q vinAzi niwyAM. oM avEzxikymil. 19 qlA rAxH\LiluMvcH mEnAhrmA NH bAbiElA. tL@ew ngrei vLer aBimAnBritrANH bAbiElA kA. 20qA bAbiElA mEnAhrmA yi wkyil. BAviyi mxY avi ew w vsikyil . aRbik aview wArmwiil. wyA tL@ew wkeL EmyHA aviEw ekAuvri kyil. 21mmiyini kA@m]gLA yiriM aview jIvi km]g. bAbiElANiel vIwkLi mxY vsiAvil. vIwk niRey m kL@M vliy pikL@mAyiriM. vIwk Li kAAwk kLiM. 22bAbiElANi

14

667
. nieR vrvinAyi av tARAyi riM. 10 Q EntAeLlAM nie prihsiM. av pRyM, EA nI {eLEAel o m]tEdhmANH. EA nI {eL EAel mAM. 11 nieR ah ziEyALiElyyH eiri. nieR vINyi ni sMgItM tApmA nieR Avi eR vrvien KYApi. nieR zrIrM pu}u tiM. nI avyewEm kiwyiEelEpAel kiwM. pu}u nieR zrIre putEpAel epA tiyM. 12 nIeyA BAtnM EpAelyAyi . pE nI kAzniM nilM ptic@. mkAlH, miyiel m}uv rAxH\L@M nieR mi nmic@. qA liEA nI mRiciweiri. 13 nI qEA}uM niEAw te pRu, {A atYutnAy eedveEAel yAM. {A yer kAziEl EpAM. eedvieR n mk Li {AeneR siMhAsnM vyHM. vi pvtmAy sEPANiEm {Ani riM. aview {A EdvAmAyi si M. 14 EmGLiel yAgpIWiEl {A kyRiEAM. {A atYutnAy eedv eEAelyAyiriM. 15 qAl sMBvicil. nI eedvEA ewAM kAziEl EpAyil. agAD gmAy, nrk}iyAy ziEyALiEl nI ekAu vre@. 16 jnM nie Ric@EnAkyM nie i vicArikyM ec@M. nI evRu emA m]tEdhmAyi av kAM. pie av pRy, yALAENA miyiel rAjYH mhABItiyAiytH? 17 yALAENA ngreL tkH m miyAiytH? yALAENA yi m xYer twvukArAkyM sVtrAAti rikyM ecyHttH? 18 miyiel qlA rAjAAM tAp EAew mric @ . ql A rAjAAM sVM klRkL@H. qA, dxHwnAy rAjAEv, nI sVM klRyini puRAeiri. mr iniM mRie zAKEpAelyA nI. zAK mRiecRiye@. yi mri c@vINvenEAel, nin EmElwi BwA nwEpAyi. EA nI mric etAvenyM EpAelyA. nI zv cyi epAtiyeiri. 20 mEnkM rAjAA mric i ri. aveAe sVM klRkL@mH. pE nI avErAw Eckyil. qekAe A nI nieR sVM rAjYe nzii c@. sVM jne nI vDic@. nieR m nI ecyHtkArM w nzii il. av twyewM. 21 aveR meL vDiAenAuk, pitAAew aprADMmUlM aver vDi
19

eyzAvH 14:10-31

k. aveR m nieyAriluM Edz ieR niyNM ewyil. ni eyArilumv tL@ew ngr ekAH ElAkM niRyHkyil. 22 svznAy yEhAv pRu, {A enNI@niH avetier yM ec @M. KYAtngrmAy bAbiElA {A tkM. m}uv bAbiElAkAeryM {A nziiM. avew meLyM ekA c@meLyM avew meLyM {A nzi iM. yEhAv sVyM pRtANitH. 23 yEhAv pRu, bAbiElANi {A mAM vM. lM m]g EviytAM. mxYl. lM cAyiriM. vinAzieR lu ekAH bAbiElANien {A eRi yM. svznAy yEhAv pRtA NitH. aUrienyM eedvM ziiM svznAy yEhAv o vAgHdAnM ecyHt. yEhAv pRu, etlAM {A ciiEAelte sMBviemH {AnitA vAgHdAnM ec@. {A sU NM ecyHtEpAel a sMBviM. 25 qeR rAjYH aUriel rAjAvien {A vDiM. qeR pvti rAjAvieREm wi {A nwEpAM. rAjAvH qeR jne awimkLAi. av avew k}ui kM vc@. eydyew k}uiniH kM qw mAewM. mwH mAewM. 26atA {A qeR jntyHAyi ElAci tH. qlA rAxH\eLyM ziiA {AeneR eek (zi) pEyAgik yM ec@M. 27 yEhAv o ptiyiwEA M a twyAnAvil. mxYer ziiA yEhAv teR krmyEA o M a twyA k}ikyil.
24

H ePlistY eedv ieR sEzM 28 hAsHrAjAvu mric vxM nkiy tANH Q d+KsEzM. 29 ePlisHtYrAjYEm, nie pIfiici rAjAvH mrictinA nI atIvs xHw. qA nI a sEAxitH. aveR BrNM avsAnic @ ev vsHttyANH. pE rAjAvieR mk v BrNM nwM. o sM eRwi apkwkAriyAy se svi EAelyANtH. vLer EvgtyM vixvu m pAienEAelyAyiriM ninH Q putiy rAjAv.H 30qA qeR pAvM jnM suritrAyi BiM. av ew ik suritrAyiriM. qeR pAve jninH suritmAyi kiw vA k}iyM. qA nieR wMbe {A piNii@ ekAl@M. nieR avEz xi jnM m}uv mriM. 31 ngrkvAwinH arikiluvEr, nilviLi! ngriluvEr, nilvi Li! ePlisH t YnivAsikEL, ni

eyzAvH 14:32-16:12

668
yH NM. 2EmAvAbiel OIk a EAndi mRic @ kwA mi. shAyM Etwi av oriwniM meAri wE oAw. mreAiniM w tk vINEA nilMptic pi ueLEAelyANv. 3 av pRy, {eL shAyi! {eL ecNem pRAluM! mYA sUrYniniM tN {eL riEAel {eL z@LiniM ricAluM. {eL oLiicuvyH! z@ kAieAwEt. 4 EmAvAbukA vIiniM oAwic@ viwevrAyi. atinA av ni L@ew Edz vsie. z@Li niM aver oLiicik. ekAywi avsAniM. z@ prAjyewM. anY er pIfiiv EdzniM r ewM. 5 anrM putiy rAjAvH vM. dAvIdi eR wMbi nimAyiriM Q rAjAvH . av vizVsH t nAyiriM. av sHEnhsM dyAluvumAyiri M. Q rAjAvH nItiEyAew viDinwM. zriyM n niRmAy kArY av ec@M. 6 EmAvAbukA vLer ahArvuM epA cvumvrAeNH { Eki@H. av DAxHwYvuM epAcvumvrA . avew epAcmAke evRuM epAvAkL@mA. 7 ahmlM EmAvAburAjYM m}u vM avBiM. m}v EmAvAbukAM nilviLiM. mkAl tAyi tiric@ kiNemH jnM #hi M-av vLer vYsniM. kI-hErez iluAiy aiywk av # hiM. 8 ehzHEbniel vylukL@M zibHm yiel miriEAkL@M oM vLrA tAtinA av vYsniM. viEdz BrNADipA mirivik mRic@kL yM. z@eesnYM yEs ngrM veryM mmiyiElM pr. smMver av vYApic@. EmAvAbieni o EzAkgAnM yEs, zibHmA nivAsikELAewAM {A nilviLiM, qekAeA mirik nziie@. ehzHEbni elyM qlyAelyielyM jnEAewA M {A nilviLiM, kArNM, aview viLevwil. Evn}vuM ahAdArv vuM Ayiriil. 10 kEli hAdEmA sMgItEmA A yiriil. viLevw smye hAdM {AnvsAniiM. vIuAA pAk mAy miriyeiluM atH pA}AyiEA M. 11 atinA, EmAvAEb, nieRic H {A EKdi. kI-hErezienecA li {A vLer vYsniM. Q ngr eLecAli {A vLer vLer d+Ki. 12 EmAvAbukA tL@ew rADnA lLiEl EpAM. av AiA
9

ByewM. niL@ew eeDrYM EkAlr EpAel M. vwEA@ EnAk! atA o DULiEmGM! aUrinieA Esn v! EsnyiluverlAM k A! 32 eesnYM avew rAjYE dt Aer ayyHM. dtA avew jnEAwH qAyiriM pRyk? av KYApiM. ePlisHtY EtAliee iluM sIEyAnien yEhAv zmAi. aveR pAvM jnt suryH Ayi aEA@ EpAkukyM ecyHt. EmAvAbi eedvsEzM EmAvAbi o d+KsEzmA NitH. o rAi eesnY EmAvA bilu rieR s m}uvM kv . rAiyi ngrM tke@. o rAi eesnYM EmAvAbilu kIRi eRyM s m}uvM kvew. rAi ngrM nziie@. 2 rAjwMbvuM dIEbAniel jnvuM rADnAlyiEl kryA EpA. EmAvAbukA enEbAyHM EmedbyHM Evi kry. d+KsUckmAyi av tlyM tAwiyM vwic@. 3 EmAvAbielviewyM, vIwkL@ew mk LiluM etviluM jnM kRu vOL Niu kry. 4 ehzHEbA, qelyAel ngrLilu v vLer ci kry. vLer dery yhsHngri EpAluM av ew nilviLi EkAM. BwA EpAluM Byiri. BwA ByM ekAu viRyH kyNH. 5 EmAvAbiEnAw vYsnMekAH qeR XdyM kry. jnM suryHA yi prM pAy. der EsAvAriElA Nv oAwtH. qgAHezLIzIyyiEl v oAw. lUhIiEl mlAt yiEl kyREv mxY krykyANH. EhAErAnyImiEl v}iEy nwEv jn ci krykyANH. 6 qA ni%IMjlAzyM mmiEpAel vriri. qlA ecwikL@M Ni. pcH alvumil. 7 atinA jnM tetlAM ti eRui EmAvAbu viw. aetlAM epRu ieywH av EpApAaviyiel atii kw. 8 EmAvAbielviewyM vilAp Ek AM. vidrilu qg y IMngri jnM nilviLikyANH. Eb-liMngr iluM jnM nilviLi. 9 dIEmAniel jlAzyLi rM niR iri. yEhAvyAy {A dIEmAnH wt dritL@AkyM ec@M. EmAvAbi vsi Rc@Ep z@ LiniM rep@. pE aver tiA {A siMheL ayyHM. nieR jnt Edze rAjAvinH o kA}Hc ekAwyyHNM. Eslyi nieArAi iey mmiyilUew sIEyApuiyew pv t iEly

15

16

669
miM. qAelA sMBviet H av kAkyM AiA EpAlu mAkA INitrAkyM ecyHt. 13 EmAvAbieniy ArY yEhAv plvM pRu, 14EA yEhAv pRykyM ec@, m vx ii (liAr kAlM niyi EAel) averlAvM, av ahri vsHtvkkL@M nxHwewM. cil mAM avEzxiM, qAlv aDikm Avil. arAmi eedvsEzM dmsH k sieniy o EzAk sEzmANitH. dmsHksinH en eyAe sMBviemH yEhAv pRy+ dmsH k sH EAe}A ngrmA. pE a tkewM. nziie ekiw mAM aview avEzxiM. 2 aErAEvriel ngr jnnYmAM. nYngrLi ip sVt vihArM ec@M. avey zlYewA nAmAyiriil. 3 qyI(yi AEy)mieR EkAeki y ngr tkewM. dmsHksiel BrNM avsAniM. yi AEyli sMB vi te arAmiM sMBviM. mANimAerlAM qwewM. etAe sMBviem pRtH svznAy yEhAvyA. 4 aEA yAEAbi(yi AEy)eR s nxHwmAM. yAEAbH ErAgiyM emliuNiyvmAyvenEAelyM M. 5 rPAyIMtA}Hvryi DAnYviLevw EpAelyAyiriM smyM. vyli vL ecwik pNiA EzKri. anrM av DAnYlk mRiecw . pie DAnYM EzKri. 6 jnM olIvH viLevw nwEAel ymAyiriM smyM. av olIvu mriniM olIvuk pRic i w. pE RcH olIvuk mri avEz xiNM. vuM yrilu ekAi nAlH olIvuk avEzxi. ngrL@ew kArYvuM aen te. s vznAy yEhAvyANi pRtH. 7 smyM mxY, teL s]xHwicv nAy eedve EnAM. yi AEylieR vinAyven av kAM. 8 tL@ Aiy mhAkArYLi av vizVsi il . vYAjeedvAyi tL@A iy vizixHw dYAnLiElEA yAg pIWLiElEA av tiriykyil. 9 smyM m}uv dngrL@M nY mAM. yi AEyjnt vtimH Edziel pvtL@M kAwkL@M q enyiEvA aEpAel pN L@M yiIM. mH yi AEyjnt v kArNM aviwe mxYerl A M dErH oAwiEAyi. BAviyi rAjYM vIuM nYmAyiIM. 10en sMBviA kArNM ni nieL ri eedv e mR qtANH. eedvmA ni

eyzAvH 16:13-18:5

17

L@ew aByAnem ni oAici il. vidrlLiniM ni vLer nl tAM mirivik ekAuv. niH vik nwAM. pE av vLkyil. 11o dinM ni ecwi nwkyM avey vLA mikyM ec@M. piE te ecwi vLrA w uM. pE, viLevwsmyH ni p} pRiA ecl@M. aEA qlAM kriu nitAyi ni kAM. o ErAgM ecwikeL ekAl@M. 12 aEnkmEnkM jne ik. kw liruEpAel ci av nil viLi. rvM ik. kwi rk lyHEAel. 13 jn tirk EpAelyAyiri kyM ec@M. eedvM aver zAsiM. av oAwiEAvukyM ec@M. kAi pR EpA ptiEpAelyAyiriM av. ekAwAi owiu vI}u kL k EpAelyAyirimv. kAwi EA av dEr pR EpAM. 14 rAi jnM By viRyHM. BAt i mE oM avEzxiAetyAM. aen new z@H oM kiuk yil. av new EdzEvM. pE aview omAyirikyil. H qEtYApYy eedvsEzM qEtYApYyiel ndikL@ew tIr EdzE EnAk. aviwmAek kIw niRiri; avyew mL ni EkAM. 2 EdzM {ANv ikLi L@keL smi mRukryi ElyyH. EvgtyA dtA yrm k rAyvew awE EpA! (qlA yiwvum jn dIGkAyM z mAyver By. av zmAeyA rAxH\mANH. av m@ rAxH\eL EtAli . ndik ekAu viBjitmANH rAjYM.) 3 av cil EdAx sMBvi emH jni mRiyi nk. rAjYinH aen sMBvitH ElAk iel skl jnL@M kAM. pvt i yiyiri ptAkEpAel vYmAyi jnM ArYM kAM. Q dIG kAy sMBvitieni skl ElAkM EkM. ykAhLM EpAel vYmAyi av EkM. 4 yEhAv pRu, qniAyi tARA eiwH {AAyiriM. etAe sMBvitH {A zAnAyi nirIi M. 5mEnAhrmAeyA EvnAl mYA i jnM vimikyAyiriM. (evL@AkAle miikLl A et m}yilA wpiwic viLevw kAlAyiriM atH.) aEA BIkrmAy cil sMBviM. pUAli EzxmA yirimtH. pumirik pU kAyH M. qA viLevwi mH z@ vrikyM Q ecwik nziikyM ec@M. z@ mirivik pRic@ dEr

18

eyzAvH 18:6-19:23

670
eNH av avkAzew. qAl v sVyM kEpAel jH{Anik Ll. 12 QjipHEt, nieR jH{AnikeLview? svznAy yEhAv QjipHtinAyi sUNM ecyHtiri kArY jH{AnikLRiyNM. sMBviA EpA kArY av ni pRu trNM. 13 EsAvAniel EntA vifHFikLA yiri. EnAPiel EntA vYAj vizVsiciri. atinA EntA QjipHtien etAy v}iyi nyi c@. 14yEhAv EntAeL zy}i lAi. av alu tiriykyM Qji pHtien etAy v}iEy nyikyM ec @. av ec@etlAM etA. mdYpic@ nilkiwL@verEAel yANv. 15avH ecAnA yAetA mil. (Q EntA ecwikL@ew tl kL@M vAlukL@mA. av pnEyA {ANEyA .) 16 smyH , QjipH t kA By OIkeLEAelyAyiriM. svz nAy yEhAvey av ByewM. yEhA v jne ziiA eekyykyM av ByewkyM ec@M. 17skl Qji pHtkAM ByeEw lmAyiriM eydEdzM. eydey Ep Ek oAErA QjipHtkArM ByewM. s vznAy yEhAv QjipHtinH BIkr drit sMBviiemtinAlANtH. 18 smyH, QjipHtkAH knABAx (eydBAx) sMsAri au ngr L@AyiriM. Q ngrLielAH vinAzngrM q viLiewM. svznAy yEhAvyew BrAyi eAAem jnM vAgHdAnM ec@M. 19a EA QjipHtieR mYBAgH yEhA vyH Ayi o yAgpIWmAyiriM. yEhAvEyAw drvinH QjipHtieR atiiyi o sHmArkmAyiriM. 20 svznAy yEhAvyew zmAy v] ikeA sAYmAyirimtH . jnM shAyinAyi yEhAvEyAw nil viLiEA av shAymyyHM. rikyM tiErADikyM ec@ oven yEhAv ayyHM. aver p vivriniM av jne riM. 21aEA QjipHtkA stYmA yM yEhAvey aRiyM. QjipHtiel jnM eedve sHEnhiM. jnM eedv e EsvikyM nirvDi blikL ikyM ec@M. av yEhAvyH vAgHdAn ec@M. av vAgHdAn pAlikyM ec@M. 22 QjipH t kAer yEhAv ziiM. anrM yEhAv aver suKewk yM (mik) av yEhAvyiEl mwivrikyM ec@M. yEhAv avew Ank vikyM aver suK ewkyM ec@M. 23 aH QjipHtiniM aUriElH o DAn mAmAyiriM. aEA aUkA QjipHtiElM QjipHtkA

eRiyM. 6 mirivik pikM kA@m]gM k}iA aview kiwM. pik EvnAlH mirivik ekAu k}iyM. eeztYkAlH kA@m] g av tiM. 7 smyM, svznAy yEhAv yH o vizixHw v}ipAw ekAuvre wM. dIGkAyM blvAAmAyvrAyi riM kA}Hck ekAu vrik. (qlA yiwm jninH vErAw BymANH. av atizrANH. av m@ rAjYeL EtAli. ndik ekAu BAgie o EdzilANv.) v}ipAwk yEhA vyew sviDmAy sIEyApvti El ekAuvrewM.

19

Qjipti eedvsEzM H QjipH t ienRic @ d+Ks EzM+ tA! EvgtyAeA EmG i yEhAv v. yEhAv QjipHti El EvzikyM QjipHtiel sk lvYAjeedvLM By viRyHkyM ec@M. QjipHtH DIrty rAjYmAyi . pE eeDrYM arEpAel kiEAM. 2 eedvM pRy, QjipHtkAereA H {A avetier te yM eciM. mxY sVM sEhAdrA etier EpArAwM. ayAr ayA rentirAM. ngr ngretier yAM. rAxH\ rAxH\etirAM. 3 QjipH t kA zy}ilAM. teL ecNemH jnM tL@ew vYAjeedvELAwM jH{AnikELAwM EcA diM. tL@ew evLicAwAErAwM jAl vidYAErAwM EcAdiM. qA avew pEdz vYmAM. 4 yjmAnM svzmAy yEhAv pRy, QjipHtien {A (eedvM) <rnAeyA yjmAnen liM. z nAy o BrNADip jniEm BrNM nwM. 5eenndi NivrL@M. sm iel jlM v@M. 6 qlA ndikL@M d pUritmAM. QjipHtiel EtAwk vrH evemlAM nxHwewM. jlssYeL lAM cILiyM. 7 ndItIr m}uv ssYL@M NiEAM. ndiyew vuM vItiy BAg ssY EpAluM NuM. 8 ndiyiniM mIpiwi ql A vM vYsnic@ nilviLiM. BNi nAyi av yi eenndi vi vrL@M. 9vOL@Av vLer vL er vYsniM. evi EvNmElA av vOM enA. qA ndi vivrL@EA Q ecwik vLkyil. 10 aNk ek@ EjAliyiEleiri v pNiyilAet nirAzrAM. 11 EsAvAngriel EntAA vifHFikLA. PREvAeR jH{Anik LAy pEdxHwA etAy pEdzM n . t jH{AnikLAeNH EntA pRy. t p}y rAjwMbArA

671
aUriElM EpAM. QjipHtH aUri EnAw EcH rADn nwM. 24aH yi AEyluM aUM QjipHtM omic@ EcH Edze niyiM. tH Edz ienAr#hmAyiriM. 25svz nAy yEhAv Q rAjYeL a#hiM. av pRyM, QjipHEt, ni qeR jntyA. aUEr, {A nie s]xwi H c@. yi AEyEl {AnA nieR wm. nieLlAM ag]hIt!

eyzAvH 19:24-21:15

22

H QjiptienyM qEtYApY eyyM aU EtAliM sEA, aUrieR rAjAvA yi. azH E dAdH n grientier yM ecA aEhM tAen ayc@. tA ngrM piwiecw. 2aH EmAsieR punAy eyzAvilUew yEhAv sMsAric@. yEhAv pRu, ecH nieR aryi niH vYsn ieR vOM riu kLyk. kAlu kLi ni ecriM a}ic@ mA@k. eyzAvH yEhAvey asric @ . vOEmA ecriEA wAet eyzAvH nw. 3 anrM yEhAv pRu, eyzAvH m vxM vOELA ecriEA Dri Aet iRi. tH QjipH t iM qEtYApYyHM orwyALmANH. 4aUrieR rAjAvH QjipHtienyM qEtYApYeyyM EtAliM. aU twvukAer piwiwi avew rAjYniM ekAuEpAM. v]AM ecRuAM vOmilAetyM ecil A etyM nyiewM. av pUngH n rAyiriM. QjipH t kA litrAM. 5 shAyinAyi qEtYApY yiEl EnA jnM nirAzrAyi IM. QjipHtieR mhtVi atH-tew jnM litrAM. 6 smtIr vsiv pRyM, av {eL shAyiem { vizVsic@. aUrAjAvi niM av {eL riem kti { aEAEAwiec. qA aver EnA k. rAjY piwicweiri . pie {eLen repwA nANH? bAbiElANi eedvsEzM smtIriel mmieyRic@ d+KsEzM+ mmiyini cil v. eneg viniwi kA@EpAel. o Byr Edz niANtieR vrvH. 2 sMBviA EpA atiByrmAy cil {A kA. vk nine tier tiriy {A kA. jnM nieR sV kv {A kA. lAEm, ecH avErAw EpArAwk! EmdY Ey, nieR eesnYe ngri i luM vinYsicH atien EtAlik! ngriel m}uv dxHwteyyM {An vsAniiM. 3 Byrtk kH {A

vLer Byiri. ByM ekAH qnie eR vyRuEvdni. Evdn sv Evdn EpAelyANH. Ek kArY qe vLer Byew. kA kArY qe ByM ekAu viRi. 4 {A vYAlcinANH. ByM mlM {A viRyHkyM ec@. qeR sxHw sAyAM ByieR rAiyAyiIi ri. 5 ql A M zriey mxY k. av pRykyANH, EmzeyAk! ti kyM wikyM ec@k! aEt sm yM BwA pRykyANH, pARAvukAer niEyAgik! -AEr q}uEk, qiH prick mik! 6 qeR yjmAn qEAw pRu, ecH, Q ngri kAv niA orAeL kupiwik. kAetl A M av aRiyiNM. 7pARAvukAr tir wyALikeLyM k}utkeLyM aeli okeLyM niryAyi kA av vLer sUHmtEyAew iNM. 8 anrM o divsM pARAvukAr m Riyiu t, siMhM! pARAvukAr en pRykyAyi, qeR yjmAnEn, ql A divsvuM {A kAvEgApur i kAv nikyAyi. qlA rAiyiluM {A pARAvu nikyAyi ! pE... 9tA! av v! kAlA L@kL@ewyM tirwyALikL@ewyM nir k te {A kA. aEA o dt pRu, bAbiElA EtAlie@. bAbi ElA nilMpticiri. m}uv vYAj eedvL@ewyM vi#h nile RiuwyHeiri. 10 eyzAvu pRu, qeR jnEm, yi AEylieR eedvmAy svz nAy yEhAvyini EketlAM {A niELAw pRiri. emtiLi DAnYM epAwiewEAel ni tk ewM. qEdAmi eedvsEzM dmeyiy d+KsEzM. EsyI ri (qEdAM) niH qe ErA viLic@. av pRu, pARAvukArA, rAiyini q avEzxi? rAiyini q EnrM nIu niM! 12 pARAvukAr mRupwi pRu, BA tM vrikyAyi. pE pie rAi vIuM vM. nineeiluM EcAdiAe i aEA v EcAdik.
11

21

aRbYy eedvsEzM H aRbYeyRic@ d+KsEzM. EddA nini o yAAsMGM aRbY mmiyiel cil mrL@ew kIe} rAi k}ic@ i. 14 av dAhi cil yAik evM ekAw. cil yAik EtmA A BNM ekAw. 15 av ekAlA v vAyHlyi niM repEAwivrikyAyi.
13

eyzAvH 21:16-22:22

672
i ni vizVsikyil. vLer pH veylAM s]xHwic oven (eed vM) ni kAkyil. 12 atinA, qeR yjmAnM svz mAy yEhAv, tL@ew m]trAy sHEn hiterEyA vilpiAM vYsni AM jnEAwAvzYewM. jnM tl m$nM ec@kyM vYsnieR vOM DrikyM ec@M. 13 qA EnA! jnM EA s xHwrANH. av hAdikyANH. av pRy+ kALeyyM wienyM ekAl@k. nmA EGAxiAM. BikyM vIu wi kyM ec@k. tikyM wikyM ec @k, qeA nAeL n mriM. 14 svznAy yEhAv ArY qEAw pRykyM {AeneR ecvi ekAH EkkyM ecyHt+ et@k ecyHt aprADiyA ni. Q ap rADM epARuewM mE ni mri em {A vAgHdAnM ec@. qeR yjmAnM svzmAy yEhAvyA Ni pRtH. ezbeny eedvsEzM H H qeR yjmAnM svzmAy yEhAv qEAwien pRu+ ezbHn q dAseRywE EpAvuk. ekA ArM vicArikArnANyA. 16 dAs EnAw nIyiview qewkyANH ? q EcAdik? nieR wMbAer ereyiluM view sMsH k ric i @ EA? nIeyinANivieweyA kl R eyAtH? qM EcAdik. eyzAvu pRu, yAeL EnAk! ayA tmAeyAriwH teR klR pNiykyANH. teR klR pNiyA pAR rkyANyA. 17-18 mxYA, yEhAv nie triNmA M. yEhAv nie o ekAc@ pi i ii meA rAxH\ieR eekkLiEleRiu ekAwM. nI avi ewiw mriM. yEhAv pRu, nI nieR EtkeL ecAli aBimAni. qA vidr EdzH nieR BrNADikAriH atiluM nl EtkL@AM. aview nieR Et keL M ikEpAlumil. 19viw e nieR pdviyiniM nie {A puRAM. nieR pdviyiniM nie nieR putiy EntAvH nIM ec@M. 20a {A qeR dAsM hi IyAvieR pumAy qlYAImien viLiM. 21nieR EmlieywH {A aven aNiyiM. nieR aMzvwi q wH {A av nM. nieR EjAli {A av nM. dAs eyz ElMkAM eydyew wMbAM o pitAvienEAelyAyiriM. 22 dAvIdieR BvnieR tAEA {A aveR k}uilNiyiM. av o vAti RA vAti R te kiwM. M atwyHA ApHt
15

qA tARAy aukLiniM r epEAwkyAyi av. o BIkry iniM oAwiyklukyAyi av. 16 aetAe sMBviemH qeR yj mAnnAy yEhAv qEAwLiyi. yEhAv pRu, o vxi, (li AreR kAlgNnysricH) EkdAri eR skl tApvuM asHtmiM. 17 smyM, EkdAriel mhAArAy BwAri cil, vilALik, jIvEnAew avEz xiM. yi AEylieR eedvmA yEhAv qEAwH rY pRu. eyzElmi eedvsEzM dznieR tA}Hvreyiy d+KsEzM+ nie pi? nieLinA sVM vI@Emryi mRiri tH? 2 mH Q ngrM vLer tirpiwiecA ngrmAyi. vLer zbHdAymAnmAy, sEAxi ngrM. qAliEA kArY mARiyiri. nieR jnM ekAle@ekAiri. pE vAL@ ekAl. mxY mric@ vINtH yi ll. 3 nieR EntAeLl A M omic H oAwi EAyi. pE averlAM piwie@, vil@kLilAet. EntAeLlAM vLer dEr H oAwiEAyi. pE averlAM piwi eiri. 4 atinA {A pRy, qe EnA tH! {A krye! eyzElmieR nzI krNeecAli qe zVsiiE til. 5 yEhAv o EtYkdivsM etre wiri. divsM klApL@M zy}vumAM. dznieR tA}Hvryi mxY mxYeREm nw EpAM. ngrmtiluk tkewM. tA}Hvryiluv pvtngriluv ErAw EAziAkuM. 6 lAmiel tirwyALik tL@ew vnA}ikL@ emwH yi EpAM. kIRini v prick mi zbHdmAM. 7ees nY nieR EtYktA}Hvryi s iM. tA}Hvr Etk ekAuniRyM. ngrkvAw tirwyALik kA v niM. 8 smyM eydA vn miri sUiciri yDL@ pEyAgiA #hiM. eydey sMri EkA z@ nilM prizAM. 9 -11dAvIdieR ngri eR EkAk epAA wukyM ni piLH kAkyM ec@M. atinA, nI vIwkeLkyM vIwk L@ew kl@kL@pEyAgicH EkAk ek@ kyM ec@M. p}y aviyini evM sMBriA rBiikiwyi ni lemAM. aen ni jlM sMBriM. sVyM sMriA ni en ec@M. qA etlAM s]xHwic eedv

22

673
nAyirikyil. av o vAtilwcA atH awu teyiriM. M a RAnAvil. teR pitAvieR Bvn iel bmAnitmAy kEsrEpAelyA yiriM dAs. 23zmAeyA plk yiElwic@ kyiy o Ni EpAel {Anven blewM. 24aveR pitAvieR vstiyiel mhtVmAM DAnvumAy qlAM aveREm uM. AypUiyAyvM ikL@mwM sk lM aven yiM. av aveR Em iiw ecRiy pAL@M evM niRyH vliy ikL@M EpA elyAyiriM. 25 smyH, EA vLer blm plkyi tRyHe Ni (ezbHnA) db l mAvukyM tkkyM ec@M. Ni tRyi vI}ukyM atiEluA yietlAM tkkyM ec@M. aEA, Q sEzilUew {A pRetlAM sMBvikyM ec@M. (yEhAv aLiy tinA aetlAM sMBviM.)
9

eyzAvH 22:23-24:2

23

elbAEnA eedvsEzM eewRieniy d+KsEzM+ tzIzini klukEL, vYs nik! niL@ew RmK tk eiri. (Q klukLiluvErAw kiIMEdz ni tiric@vrvi pRye vAyANitH.) 2 smtIr vsivEr, nizbHd rAk, vYsnik. sIEdAeR vYApA ri yi eew. smtIr ngrM kcvwAer smM kwi ay yHkyM av nie st ekAu niRyHkyM ecyHt. 3 av DAnYM Etwi sm yA nwi. eewRukA een ndItIr vL DAnY ekAu v. DAnYM av m@ rAxH\ vikyM ecyHt, 4 sIEdAEn, nI vLer nANM ekwNM. qekAeA EA smvuM smieR EkAyM pRy+ qni ikLil. {A svEvdn aBviciil. {A u j Emkiyiil. ikeLEyA epi keLEyA {A vLiyiil. 5 QjipH t H eewRieniy vA EkM. Q vA QjipHtien vYsnM ekAu EvdniiM. 6 klukEL ni tzIziEl mw NM. smtIrvAsikEL, ni vYs niNM. 7 mH eewngre ni sV dic@. rMBM mt te ngrM vLkyA yi. ngrA jIviA vidrEdz LiEl EpAyi. 8 eewngrM nirvDi EntAeL s]xHwi c@. ngriel vYApArik rAjmA rAerEAelyA. kcvwA qlA yiwM driew. pie rA eewRientier ptik sUNM ec yHttH?

svznAy yEhAv te. aver aDAnikLANemH av ni yic@. 10 tzIzini klukEL, ni sVrAjYE mwuk. o ecRundiey EpAel smM Ruek kwk. M nieLyiEA twykyil. 11 yEhAv smiEm teR eek nivi. eewRientier yM ecA rAxH\eL sMGwiikyA yEhA v. eewRienyM avL@ew EkAeyyM tk A yEhAv knAEnAw kli . 12 yEhAv pRy, sIEdAeR knYkA puiEy, nI nziiewM. nIyini hAdikyil. pE eewRukA pRy , eessH {eL shAyiM! qA eessiEl kw kwA nieA vimlM ki@kyil. 13 atinA eewRukA pRy, bAbi ElAkA {eL shAyiM! pE kdyew EdzE EnAk! bAbi ElA eA rAxH \ Emyl . aU bAbiElANien mikyM ati @M yEgApur ek@kyM ec yHt. mEnAhrmAy vIwkLi niH BwA qlAM kv ekAuEpAyi. bAbiElA Nien aU kA@m]gL@ew lmAi mAi. av bAbiElANien avzixHw L@ew wmAi. 14 atinA tzIziel klukEL, vY snik. niL@ew aByAnM (eew) nziiewM. 15 mxY eewRien q}up ekAlE mRM. (atAytH o rAjAvieR BrN kAlEALM.) q}upvxEzxM eew EvzYyew gAnM EpAel yi IM. 16 oA! pux mR OIEy, nieR vINyemwH ngrilUew nwk. ni eR gAnM mEnAhrmAyi vAyik. ew ew nieR gAnM pAwk. aEA L@ k nie oAEAM. 17 q}up vxEzxM eewRieR kArYM yEhAv pun+priEzADiM. av aveA tImAnM aRiyikyM ec@M. eewRi vIuM vYApArM lBiM. miyiel m}uv rAxH\M eew o EvzYeyEAelyAyiriM. 18pE sAdi pNM m}uvM sUiA eewRinAvukyil . eewRieR vYApAr i ni lABM yEhAvyH Ayi sAdiewM. lABM eew yEhAv ey Esviv nM. aen yEhAvyew dAsA vyRuniRuyM ver BiM. mEnAhrvO av DrikyM ec@M. yi AEylien eedvM ziiM tA! yEhAv Q Edze nzii M. EdzetlAM pUmAyM yEhAv wc@nIM. jne aview niM pRyyHM. 2 smyH sADArNAM puErA hitM aen te yiriM. awi

24

eyzAvH 24:3-25:5

674
Q EdzvAsikH {A apkwM dzi. avAyi ByM, dVAr, ekNik qiv {A kA. 18 apAyeiEH jnM ByM. cil oAwiEAM. av }ikLi vI ekNiyilkewM. avri cil }ik Lini puR kyRuM. pE av meA ekNiyi piwiewM. mkLilA kAze LyvAtiluk RewM, LyjlM vhiA wuM. miyew awiRk viRyHM. 19 kL@AM. mi piLkyM ec@M. 20 ElAkieR pAp BArict. ati H nA mi BArinwiyilAyiEAM. mi p}kiy vIwEpAel luuM. wiy enEAel mi nilM ptiM. mi w rA k}iykyil. 21 aEA yEhAv sVIy eesnY eL sVivc@M miyiel rAjA Aer miyi vc@M viDiM. 22 anvDiEp omic@ EcewM. avri cil o }iyi pUiyiwe iri. avri cil twvRyilA eiri. pE avsAnM, vLer EnriEzxM, av viDiewM. 23 eyzElmiel sIEyApvti yEhAv rAjAvienEAel BriM. av eR EtjH mA kAM. sUrYcA erA B aveR EtjiAyiri M. a nimiM c apmAnitnAvu kyM sUrY nANM ekwkyM ec@M. eedvienA sttigItM H yEhAEv, nIeyeR eedvmA. nie {A drikyM nieR nAme vA}HkyM ec@. nI atHt vici@H. vLer pH nI pR kArY pUmAyM zriyA . nI pRiEpAel te qlAM sMBviciri. 2 ngre nI nziiciri. z mAy EkAkLA sMrie ngrmA yi atH. qA EA atH evRu emA pARM mAM. viEdzekAAr tkeiri. aetAM oriluM punniiewkyil. 3 zmAy rAxH\Liel jn nie driM. zmAy ngrLini v nie ByewM. 4 yEhAEv, vzYL@ pAvH nIeyArByAnmA. pl zHn aver EtAliAnArMBi. pE nI aver sMri. yEhAEv, mxYer LyiniM winiM ri vIwEpAelyA nI. drit BIkrmAy ekAwA@M EpmAriyM EpAelyA. m} Biiyi awicH tAE}eA}u. pE vIi vsivH apAymA il. 5 z@ EAzikyM zbHdmA kyM ec@. BIkrz@ EpAviLi nw . pE, eedvEm, nI a twyM. mmiyi EvnAlH ecwik vAwi
17

mkL@M yjmAnAM aenteyAyi riM. awimeL@M avew yjmAn ikL@M akArM te yiriM. vAuvM vilnAM aente yiriM. kwM vAuvM kwM ekAw vM aen te. plizAM kwM vAuvM akArM te. 3 Edz verlAM aviewniM puRAewM. s m}uv kvc ecewM. yEhAv kliciritinA aetAe sMBviM. 4rAjYM nYvuM vYsni mAM. ElAkM nYvuM dblvumAM. Edze mhA- dublrAyiIM. 5 EdzvAsik Edze v]iEkwAi yiri. eten sMBvic@? mxY eedvvcnetier et@ecyH t . eedvieR niymeL mxY as ricil. vLerAlMmH av eedvvu mAyi o krARuAi. qA eedvvumA yAiy krA av lMGic@. 6Q Edz vsiv et@ ecyHt ap rADikLANH. atinA Edze tk emH eedvM vAgHdAnM ecyHt. mxY ziiewM. cil mAM avEzxiM. 7 mirivik nzikyANH. putiy vi cIymANH. mH mxY sxHw rAyi. qAliH av d+KitrA . 8av hAdM kwiiil. h A dzbH d eLl A M nilc i ri. eckLiniM vINkLi nim ahAd gAn avsAniciri. 9 vIu wiEA mxY hAdgA n pAwARil. vIu wivnH EA kyHpu EtAi. 10 pU zy}M qtH Q ngr i piy EprA. ngrM nzii eiri. mxYH vIwkLi Ev zivAnAil. vAtiluk awyH eiri. 11mxY ckLi vIu EcAdic@ ekAEyiri. pE qlA ahAdvuM nxHwmAyiri. sEAxM deryAeiri. 12ngrinAyi vinAzM mAM avEzxi. kvAw EpAluM tkeiri. 13 viLevwsmyM, mxY olIvu mr LiniM olIvH tl@. pE, RcH olIvu mAM mri avEzxiM. rAxH\ iwyi Q EdzM qenEyA a enyAyirimitH. 14 avEzxiv EAziA w uM. smieR zbHdEA c ilAyirimtH. yEhAvyew mhimyi av lsiM. 15 mxY pRyM, ki}vEr, yEhA vey vA}H k! vidrEdzvAsikEL, yi AEylieR eedvmA yEhAv yew nAmM vA}Hk. 16 miyiel skllLiniM eed ve vA}HtH n EkM. Q gAn nl eedve vA}HM. pE {A pRy+ mti! qni Evkii! {A kAetl A M BIkrsMgtik. rAjYEAhik jnientier tiriyk yM aver EvdniikyM ec@.

25

675
nil vI}u. aEtEpAel z@vien nI EtAlikyM aver mili}yHk yM ec@. twiy EmG Evnc< wien twy. aEtEpAel BIkrz@vi eR EAzeL nI twyM. dAsAAy eedvieR viH 6 aH svznAy yEhAv Q pv ti sklmAyi o vi ouM. vii vuMmikc BNvuM vI uM AyiriM. LM mAMsvuM Ayi riM. 7 qAliEA ql A jntkeLyM rAxH\eLyM mw o mRyAyiri . mrNM qANH Q mRyew EprH. 8 qA mrNM qeEyHmAyi tk ewM. qeR yjmAnnAy yEhAv qlA mKniM knI wc@ mA@k yM ec@M. mH aveR jnM m}uv d+KitrAyi. pE eedvM miyiel m}v vYsnvuM qwmA@M. etAe sMBviemH yEhAv pRiri tinA etlAM sMBvikte ec@M. 9 aH jnM pRyM, tA new eedvM! n kAiriv. ne rinA Nv viritH. new yEhAv yHAyi kAirikyAyi nAM. ati nA, yEhAv ne riEA nAM hAdic@ mtimRM. 10 yEhAvyew zi Q pvti luH. EmAvAbH prAjyewkyM ec@M. yEhAv z@vieREmwi nwM. cv Runyi eevEA cviiemtiew EAel yirimtH. 11 nIArEREpAel yEhAv teR eekk viwM. anrM m xY aBimAnietAe yEhAv smA hriM. avAiy skl surv sHtL@M yEhAv smAhriM. aetlAM av qRiukLyM. 12 mxYew y EkAkL@M aBy AnL@M yEhAv tkM. aetlAM yEhAv nil epAwiyielRiyM. H eedvienA sttigItM aH, jnM eydyi Q gAnM pAwM+ yEhAv nmH r n. nmeA zmAy ngrmAyiri. atinH zmAy EkAkL@M tiErADL@mH. 2 kvAw RkyM a nimiM nItimAA EvzikyM ece! eed vieR nl vcnLsrivrA Nv. 3 yEhAEv, nie yivM nie vizVsivM nI yTA smADAnM n. 4 atinA qlAyHEA}uM yEhAvyi vizVsik. qekAeA av ni, yEhAvyA yAhi nin nitYmAy aByAnmAyiri! 5 pE ahri ngre yEhAv tkM. aview vsiver av ziikyM ec@M. tngre

eyzAvH 25:6-26:19

yEhAv nileRiyM. atH epAwiyi ptiM. 6 driM vinItmAyv avzixHw LilUew nwM. 7 vizVsHttyANH nItimAAew mAM. EnM stYvumAy mAM nItimAA pi w. eedvEm, nI mAM sugmmA kyM ec@. 8 qA, yEhAEv, { nieR nItiAyi kAiri. {L@ew AvH nieyM nieR nAmeyM oAAnA#hi. 9 rAiyi niEAewAmAyiriA qeR mnAzi. oAErA pudini eRyM pulriyi niEAewAmAyiri A qeR AvH ekAti. nieR nItiyew mAM miyiEl vEA mxY zriyAy jIvitrIti pWiM. 10 nI dymAM kAiyA dxHw n ecA pWiyil. n niR ElAk vsicAluM dxHw tiEy ec@ky Z. yEhAvyew mhim av oriluM kANAniwyil. 11 qA yEhAEv aver ziiA tARA. tIcyAyM avri kAM, El? yEhAEv, nieR jnEAw nin zmAy sH E nhM dxH w Au kANic@ekAwAluM. tIcyAyM dxHw A liM. nieR z@ tIcyA yM sVM agHniyi (ti) qriyM. 12 yEhAEv, { ecA mic qlA kArYL@M nI niREviyiri. atinA { smADAnM tAluM. eedvM teR jni pujIv nM 13 yEhAEv, nIyA {L@ew eed vM. qA mH { m@ yjmAnAer piw. { mu yjmAnAEwtA yi. qAliEA mxY o nAmM mAM, nieR nAmM, oAie qH { LAzi! 14 mric yjmAnA jIvikyil. Et mrNiniM q}uE yil. aver nziiA nI niyi c@. {eLeAH averi oAii etlAM nI nziic@. 15 nI sHEnhi rAxH\e nI shA yic@. rAxH\e anY EtAlitH nI twu. 16 yEhAEv, dritLiepwEA m xY nie asHmri. nIyver ziiEA av zAmAyi Ai . 17 yEhAEv, { niEAewAmlA EA { svi OIeyEA elyA. svEvdnEyAew av kry. 18 aEtEpAel, { EvdnyH. { jmL@tH evRuM kAinH. ElAk i putiy mxYer nil. Edz i { r ekAuvil. 19 pE yEhAv pRy, nieR jnM mriciri, pE av punjIvi

26

eyzAvH 26:20-28:4

676
yAEAbieR aprADM qen yA epARuewk? aveR pAp LilAtAkviDM qAyiriM sMBvi k? ArYeLAeyA sMBvik+ yAgpIWieR pARl@k epAwiyA yiIM; vYAjeedvL@ew timkL@M yAgpIWL@M nziiewM. 10 aH, mhAngrM nYmAM. aetA mmiEpAelyAyiIM. mxYerlAv M dErEAwiEAM. ngrM RA eyA puEmwEpAelyAyiIM. ekAc@ kAliiwAvuk aview pul@ tiM. mirivikLiniM kAlik l tiM. 11vik NuM. zAKk aw vI}uM. OIk kuk viR kAM. mxY mnilAA visti. atinA avew xHwAvAy eedvM aver zVsiikyil . avew xHwAvH avErAw kNkA@kyil. 12 aH yEhAv teR jne anYri niM Evtiric@ wuM. av y IsHndItIr niArMBiM. yIsH ndi mt QjipHtiel ndi very teR jne av smAhriM. ni yi AEylukA oAErA rAyi omic@ EcewM. 13qeR jn ilDikvuM aUri nxHwmAyiri. qeR jni cil QjipHtiElH oAwiEAyi. pE aH, o mhAkAhLM m}uM. averlAM eyzElmiEl mw ivrikyM ec@M. vipvt i av yEhAvyH mi nmsHk riM. vw yi AEyli tAIk zmrYey EnAk! qyImiel wiyA ngreEyAH ahri. ngrM suxHwmAeyA tA}HvryA vlyM eceH o i mkLi itiec@. tL@ew ngrM mEnAhrmAeyA puxkirIwemH zmrY A k. pE av vIu wi . Q mEnAhrkirIwmAke, vAwi EA ecwiymA. 2 tA qeR yjmAnnH zM DIr mAy o vYiyH. ayA li}M epA}ic i EpAelyM m} EpAelyM rAxH \ iEl kwvM. ekAwA@ EpAel av rAjYE EvziM. rAjYeAwM LymA zmAy ndiEpAel yiriM av. kirIwM (zmrYA) av nileRiyM. 3 qyImiel wiyA mEnAhrmAy kirIweEyAhri. pE ngrM cviiemtiewM. 4 suxHwmAeyA tA}HvryA eH ngrM o iE itiec@. mEnAhr puxkirIwM vAw ecwi mAmA. Evnliel dY ai}M EpAelyAyiriM ngrM. ai }M kAv epeH a pRic@ti .
9

M. qeR jnieR m]tEdh mrN iniM yie}uEM. mric@ mwivEr, q}uE@ sEAxik! nieL mwmH pudinieR kAzi citRivI}u muEpAel yA. mi tilu mricver Ep i putiy kAlieR vrvien a Ri. nYAyviDi+ tiPlEmA ziEyA qeR jnEm, niL@ew mRikLiEl EpAvuk. vAtiluk pU@k. Rc@kAlM niL@ew mRikLi oLicirik. eedv ieR EkApM avsAniMver oLici rik. 21 Q ElAkiel mxYer avew pApH zi viDiA yEhAv teR AnM vi@vM. mi vDiev ew rM kANiM. mricver mi ni eyAriluM mwivyHil. aH , yEhAv sUzAliyAy livYATA q se viDi M. ukiw smAy livYA TAen ziiA av teR mhtV mA, kwvuM ziym vAL@pEyA giM. BImAkArjIviey yEhAv sm i vDiM. 2 aH mxY smAy miriEA ieni pAwM. 3 EtAien yEhAvyA {A pripAliM. EvsmyH {A EtA i evemA}iM. pkluM rAiyM {A ati kAvniM. EtA inH M tEmliyil. 4 {A EkApixHWnl. pE ymA vukyM eriluM mwieR Bii ek@kyM ecyHtA {A atiEl ecH atH qric@kLyM. 5 qAlAeriluM suryHAyi qi El vrikyM qEAw smADAnmA A #hikyM ecyHtA, av vEAe, qEAw smADAnM Apic@ ekAe. 6 mxY qeRywE vM. nl EvkL@ o ecwiEpAel zmAyi nilniA av yAEAbien shA yiM. yi AEylien av puxi ecwiyAM. aEA ecwikLiniM p}eLEpAel aviwmAek yi AEy lieR ikeLeAu niRyM.
20

27

28

H yi AEylien eedvM dEryyM 7 teR jne yEhAv qenyA ziik? mH z@ jne mRi Evlic@. aEpAelte yEhAv av eryM hriEmA? mH vLeryDikM Ep ekAl e @. yEhAv aEtkArYM te ecyHtH aver vDiEmA? 8 aveL vLer dEryc H yEhAv yi AEylumAy tM otIi lAM. av yi AEyliEnAw vLer pxmAyi sMsAriM. wpiwic m miyiel kA@EpAel aveR vAk qriyM.

677
aH svznAy yEhAv mEnA hr kirIwmAyiIM. avEzxi teR jntyH av mhtVmA puxHpkirIwmAyiIM. 6teR jne Bri nYAyADipAH yEhAv jH{A nM nM. ngrkvAwLi yMec@ vH av k nM. 7pE EntAAriEA wiyArAyiri . puErAhitAM vAckemA e vIuM mdYvuM wiciri. av kAliwRivI}u. dzn kAEA vAck mdYpic i ri. mdYpic @ ekAH nYAyADipA nYAyviDi nw . 8 qlA EmzkL@M CiekAH mwe iri. oriwM v]iy o l vumil. teR jne shAyiA eedvM #hi 9 mxYer o pAWM pWiiA mi kyA yEhAv. teR vcn mxY mnilAieAwA mikyA NH yEhAv. qA mxY ekAc @ ueLEAelyANH. aw kAlH mlwiyi nike, ueL EAelyANH. 10atinA yEhAv u ELAewEpAel mxYErAw sMsAri + sA lsAvH sA lsAvH KAvH lKAvH KAvH lKAvH jyi zAmH jyi zAmH. apricitmAy Q BAxNrItiyM m@ BAxkL@M jnEAw sMsAriA av pEyAgiM. 12 mH eedvM avErAw sMsAric@. av en pRykyM ecyHt, tA o vimlM. etA smADAnpr mAy lmA. INit viewv vimie. smADAnieR wmA . pE jnM eedvi ecviEyAi l . 13atinA eedvieR vAk o viEdzBAxyEwEpAelyAyi. sA lsAvH sA lsAvH KAvH lKAvH KAvH lKAvH jyi zAmH jyi zAmH. mxY avew xHwMEpAel v ic@. atinAlv piEA@ vI}ukyM prAjitrAvukyM ecyHt. av piwi ewukyM ecyH. eedvieR nYAyviDiyi niH M rewil 14 eyzElmiel EntAEL, ni yEhAvyew sEzM iNM. qA liEA ni aven viA A il. 15ni pRy, { mrN vumAyi o krARuAiyiri. nrk }iyAy ziEyAL@mAyi {eA w wiyH. atinA { ziie
11 5

eyzAvH 28:5-25

wkyil. zi {eL oM ecAet kw EpAM. { {L@ew t M NkM pii mRiriM. 16 aArY mlM qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, sIEyAniel nilH {AenA pAR-mllH- wM. atH vLer vilpiwic o klAyiriM. Q DAn e pARyi qlAM pNiyewM. pARyi yi M nirAzrAvu kyil. 17 Bii EneryAeN kANiA jnM k pEyAgi. atuEpA el, zriyAyeteu kANiA {A nItiyM nyM pEyAgiM. ni dxHwA niL@ew Nk LiluM sULiluM mRiriA mi . pE ni ziiewM. ni L@ew oLisEt tkA ekAwA EA LyEmA vEAelyAyirimtH. 18 mrNvumAy niL@ew krA mAyH ewM. ziEyAL@mAy wwi nieL shAyikyil. eriluM vH nieL ziiM. nieL av cviiemti ecLi EpAelyAM. 19ayA vH nieL qw ekAuEpAM. niL@ew zi BIkr mAyiriM. aeti EkEAe ni By wuM. BAtie v zi rAiyi vLer eevMver wM. 20 aEA niH Q kT mnilA M+ orA nILmilA o kiwyi kiwRA mic@. putyHAM mAM vItiyilAeA putANyAH kii ytH. kiwyM putM ayAH pEyA gnYmAyEpAelyAyiriM niL@ew krARuk. 21 epRAsiMpvti ecyHt EpA el yEhAv EpArAwM. giebEyA tA}Hv ryi vc@AyEpAel yEhAv EkA piM. anrM av teR xHwM v iM. cil vicikArY yEhAv ec@M. qA av teR kM pU IkriM. orpriciteR EjAliyANv ERtH. 22ni ni aArYetier EpArAwtH. aen ecyHtA ni @m ky mRuM. {A Ek vAk mARukyil. mi yew BrNADipnAy, sv z nAy yEhAvyini v vAkLANv. aetlAM eceirikyM ec@M. nItiEyAew yEhAv zii {A niELAw pRy sEzM ic@Ekk. 24kxk teR vy qEA}uM }uekAiriEmA? l! av enEA}uM mi pNieywEmA? l! 25 kxk nilemAi ati vi vityH. pltrM vik pl rIti yilANv nwtH . ayA ct vitRu. kw vityH. EgAtH nirniryAyi nw. yvieR vi k atieR AnM atikLi ecRu EgAtuM nw.
23

eyzAvH 28:26-29:21
26

678
atH-tsHtbHDrAvuk! vIu wi Aet mEdArAvuk. kAkyM sHt bHDrAvukyM ec@k! mdYM k}iAet te ni mRiu vI}uM. 10 yEhAv nieL RM. yEhAv ni L@ew kk awyHM. (vAckArA niL@ew kk.) yEhAv ni L@ew zirS mwM. (vAckArA ni L@ew zirSk.) 11 ArYeLAe sMBviem {A niELAw pRy, pE nieLe mnilAil. awc@ mvc pusHt kiel vAk EpAelyANH qeR vAk. vAyiAnRiyAvu orAH pusHtkM ekAwH vAyiA vzY ewAM. pE ayA pRyM, qniH Q pusHtkM vAyiAnAkuil, tH awc@vciri. qnii RAnA il . 12aeli, vAyiAnRiu wA ovnH pusHtkM nkiyiH vAyi A vzYewAM. ayA pRyM, vA yiA aRiyA ekAH qniH Q pusHtkM vAyiA k}ikyil. 13 qeR yjmAn pRy, v qe sH E nhi q pRy. av sVM vAyini vAk ekAH qe sHtti. pE av ew Xdy qiniM vLer ak elyANH. averEAw kA@ drvA ke, mn+pAWmAiy evRuM mxYkln yM. 14atinA {A ver zvuM atH-krvumAy v]ikekAH sHt bHDrAM. avew jH{AnikH viEv kM nxHwewM. avew jH{AnikH mnilAA k}iykyil. 15 av yEhAvyi niH qlAM oLii A mi. yEhAv oM mnilA ielH av k. av i tik ec@. av sVyM pRy, M {eL kANAnAvil. {LA rAeNH M aRiykymil. 16 niLAek }iyiri. kLi mM zvnuM smem ni k. Ae vsHt Aiyven EnAi nIyl qe AiytH! q pRE Aem ni k. tH o klM atieR niitAvien EnAi nin mnilAkyil q pRyEAel yANH. nlkAlM vrvAyi tA stYM+ ecRieyA kAli EzxM elbAEnAnH kE pv t M EpAel PlpuxHwmAy mAkuM. k EpvtmAke, wtiiy vnM EpA elyM. 18bDir pusHtkiel vA k EkM. a ilUewyM mw milUewyM kAM. 19drier yEhAv sxHwrAM. yi AEylieR vi ni dri hAdiM. 20 dxH w M niyM l A tAEA}A Ni sMBvik. ti ec@tinA# hiv lAtAEA}ANi sMBvi k. 21(nItimAAeri av N pR
17 9

new eedvM nieL o pAWM pWi iA pEyAgi. teR jne ziiEA eedvM nItimAenA Ni sUciitH. 27ct emti A kxk emtilkyM pl@ kL@M pEyAgiEA? l . kw emtiA av emtivi pEyAgi EA? l. o ekAc@ vwiekAu tliyANH Q mNik Evtiriecw tH. 28 amAv teR eekk ekAu mAvu }yH. pE, avLtH qEA}uM ec@il. yEhAv teR jn e ziiM akArM te. vi cM kAi av aver EpwiiM. pE aver pUmAyM epAwic@ kL yil. aEnkM tirk aver cvii emtiA av avdiil. 29svz nAy yEhAvyini pAWmANitH. visHmykrmAy pEdzM av n. av stYi jH{AniyANH. eyzElmiEnAw eedv ieR sEnhM H eedvM pRy, arIEylien EnA k! arIEy dAvIdH tAvLmwic lM. avL@ew EGAx vxM EtARuM wi. 2arIEylien {A ziiciri. ngrM d+KvuM nil viLiyM niRiri. pE aveL EA}uM qeR arIEy teyAyi. 3 arIEyEl, nin@M {A eesnY eL vinYsiciri. ninetier {A yEgApurL@yi. 4nI prAj yewkyM nil vliciwewkyM ecyHti. EA nieR zbHdM nil niH o EtieR zbHdMEpAel {A Ek. nieR vAk ecLi yi nieA zAsVrM EpAel y . 5 ecRiy epAwiEpAel aview DArALM apricitH. kAi pREpA ptiEpAel DArALM <rAmH. 6 s vznAy yEhAv nie kM, wi, vliy zbHd qivekAu zii c@. qlAM qric@kLykyM tkkyM ecyHt }liA@M ekAwAuM agHniy emAeyH. 7nirvDi nirvDi rAxH\ arIEylientier yM ecyHt. atH rAiyiel BIkrsVpH n M EpAel yi. eesnY arIEylien vl yM ec@kyM ziikyM ecyHtiri . 8pE eesnYM etA sVpHnM EpAelyAyiriM. avH # hi ki@kyil. vizv B NM sVpHnM kAEAelyAyirimtH. NH q}uEEA}uM ayA vizAM. dAhiv evM sVpHnM kAEAelyANtH. Ne}u EEA}uM ayA dAhiM. sIEyAnientier yM ec@ qlA rAjYeL sMbic@M stYmANH. rAxH\H avrA#hietAM ki@kyil.

29

679
y. mxYer EkAwtiyi wAnv mi. nixH k Ler nziiA av mi.) 22 atinA aAhAmien sVtnA iy yEhAv yAEAbieR wMb EAw sMsAri. yEhAv pRy, ni yAEAbH apmAniewkEyA likEyA l. 23av teR m}uv meLyM kAkyM qeR nAmM vi em pRykyM ec@M. Q ikeL {A qeR eekkekAu s]xHwic@. yAEAbieR vi (eedvM) vizi xHw qv pRykyM ec@M. ik yi AEylieR eedve d riM. 24vri aDikM EpM DArNA ziyil. atinAlv et@k ecyHt. v mnilAil, pE av t L@ew pAWM pWiM. AEy eedveyANH H H yiEt, Qjiptienyl yEhAv pRu, Q stikeL EnAk. avere asrii l. av ptikLAElAci, pE qeR shAyM Etwil. av mu rAxH \ L@mAyi krARukL@A. qA qeR AvinH krARuk ELAw tAlrYmil. v wt wt pAp ecyH t @kyANH . 2 av shAyinAyi QjipHtiEl EpA . qA aen ec@tAENA zri eyH av qEAw EcAdiil. PR EvA teL riemH av tI i. QjipHtH teL riem v k. 3 qA {A pRy, QjipHti oLiciritH ni NM ecil. nieL sMriA QjipHti k}iy kyil . 4niL@ew EntA EsAvA niElM AnAptimA hAEnsiElM EpAyiri. 5pE av nirAzrAM. aver shAyiA k}ivilA o rAjYeyANv yitH. lyM apmAnvuM mAEm QjipHt v. yi

eyzAvH 29:22-30:19

etA pusHtkiluM q}utivyHk. avsAnnAL@kAyi et}utivyH k. tH vidrBAvi EviytANH+ mAtApitAeL asriA AA ikeLEAelyANiv. 9 av NyArANH . yEhAv yew vcn pWiA AA vM. 10av vAckAErAw pR u+ { ecE kArYLi sVpHnM dziE! {ELAw stYM pRytH! iymAy pRH {eL sEAxiik! {Ayi nl mAM kAk! 11yTAi sMB viA EpAv kANAtirik! {L@ew v}iyiniM mARuk! yi AEylieR vieni { ELAw pRyAtirik! qv vA ckErAw pRu. eydyew r eedv ini mAM 12 yi AEylieR vi (eedvM) pR y, yEhAvyew Q sEzM vi A ni Aiyil. ni yM ec@tiluM NpRytiluM yi AnANA#hM. 13ni ArYLA aprADikLANH. atinA ni vi lukvIN Bii EpAelyA. Bii mRiuvI tkM. 14ni mRi u vI kxNM kxNmA mBr Ni EpAelyAyiIM. kxNLA ke, pEyAgnYvuM. awiniM kn EkArAEnA evM ekAuvrAEnA atieR kxN pkrikyil. 15 qeR yjmAnnuM yi AEylieR vimAy yEhAv pRy, qeR ywE vA ni rewM. qi vizVsievi ni k zi vM. pE ni zA rAyiriNM. pE a ecA ni xHwe wil! 16ni pRy, {H oAwi EAkA tirk EvNM! a zri yANH, ni tirR kyRi EpAM. pE z@ nieL piwM. z@vinH niL@ew tirkeLA EvgtyA M. 17z@LielAv y BIx Niyi niLi yirM Ep oAwiEA M. au z@L@A BIxNiyi nieLl A vM oAwiEAM. niL@ew eesnYiERtAyi ek avEzxi k i mkLiel ekAwimrM mAmAyi riM. 18 yEhAv teR kN nii kANi AnA#hi. yEhAv kAirik yANH. q}uEH nieL zVsiiA avnA#hi. yEhAvyA eedvM nItimAnA. yEhAvyew shAyM #hiverlAM ag]hIt (sxHw). 19 yEhAvyew jnM sIEyApv t i, eyzElmi vsiM. niLini krci wkyil. niL@ew nilviLi yEhAv EkkyM nieL zVsi

30

eydy eedvsEzM H enegviel m] g eLiy d+K sEzM+ apkwkrmAeyA lmANH enegvH. aviwM siMheLyM aNlikeLyM pRMpAukeLyM ekAu niRiri . pE cil enegvilUew kw EpA- QjipHtiEl EpAvukyAN v. av tL@ew niDi m}uv k}ut RM tL@ew B$ArM m}uv ok@ RM vc@ekiyiri. shAyiA k}ivil A eA rAjYeyANH av yietANH tinM. 7Qji pHtH vilek rAxH\mA. QjipHti eR shAyM nirkmANH. atinA {A QjipH t ien oM ecA vYALi q viLi. 8 ni ql A vM kANviDi etA PlkiE q}uti vyHk.
6

eyzAvH 30:20-31:4

680
elyAyiriM aAle rAik. yEhAvyew pv t iEl nw EA ni sEAxi. yi AEy lieR pARyA yEhAvey rADi A EpAEA pul A } EkH ni sEAxi. 30 yEhAv teR mhAy zbHdM skl eryM EkiM. teR zmAy kr EkApEAew tA}H vtH yEhA v skleryM kANiM. qlAM qric@ kLy mhAgHni EpAelyAyiriM kr. niRey m}yM li}vum ekAwA@ EpAelyAyiriM yEhAv yew zi. 31yEhAvyew zbHdM Ek EA aU ByewM. yEhAv aU rien vwiekAH awiM. 32eckLiluM kirLiluM awic H sMgItmA EAel yEhAv aUrien awiM. teR mhAkrM ekAH yEhAv aUrien EtAliM. 33 EtAEPH vLer Enrete tA RAiyi@H. rAjAvinAyi a tARAyi ri. vLer }iluM vItiyiluM aetAeiri. aview vli eyA viRkiArvuM agHniymH. yEhAvyew nizVAsM qriy gk }EpAelvH atien kiM. yi AEy eedvieR ziey yiNM shAyinAyi QjipH t iEl EpAver EnAk. mxY ti rkeL vzYew. tirk teL shAyiemH av k. nirvDi EtkL@M QjipHtiel tirwyALikL@M teL sMriem jnM k. eesnYM vLer vlutAyekAH t suritrAeNH av vicAri . yi AEylieR vinAyven (eedvM) av yiil. mxY yEhAvEyAw shAyM aBYiil. 2 qA yEhAv jH{AniyA. av etier drit vitRuM yEhA vyA. yEhAvyew klney mAA mxY k}iyil. yEhAv q}uE kyM dxHwetier (eydA) EpArAw kyM ec@M. aver shAyiA mi (QjipH t H ) vErAwM yEhAv EpArAwM. 3 QjipHtkA evRuM mxY mAM-eed vml. QjipHtiel tirk evRuM m]g LANH-Avl. yEhAv teR krmy kyM shAyi (QjipHtH) prAjye wkyM ec@M. shAyM lBiEv (eydA) vI}uM. averlAvM omic@ nziiewM. 4 yEhAv qEAwLiecyH+ siMh EmA siMhiEyA o m]ge ryAyi piwiwiyA siMhM c m]gieR EmniH alRu. aEA siMh e oM Epwiikyil. mxY vH siMhieR Ener zbHdmAiyAluM siMhM Byewkyil. mxY ocvcA luM siMhM oAwiEAkukyil.

ikyM ec@M. yEhAv nieL vi kyM shAyikyM ec@M. teR jne eedvM shAyiM mH qeR yjmAn (eedvM) ni H vYsnvuM kxHwAwM nki-ni eLM k}i avuM evvuM EpAel yANtH. pE eedvmA nie pWii v, av niiniH niyM mRirikymil . ni vien sVM kk ekAukAM. 21aEA niLini et@ ec@kyM etAy mA iEl EpAvukyM ecyHtA, ni pii en o zbHdM EkAM, tA zriyAy mAM. ni Q mA ilUew EvNM EpAvA! 22 eviyM sVvuM ekAu epAti vi#h niH. vYAj eedv nieL amAiyiri . pE vYAjeedveL Esvi tH ni avsAniiM. Edv Aer ni mlinAvzixHwLAyi qRi ukLyM. 23 a yEhAv niAyi m}ey ayyHM. ni nil vi vit yHkyM nilM niAyi BNM vL kyM ec@M. ni vLer nl viLvu ki@M. vylukLi niL@ew m]g Ev BNM ki@M. niL@ew wkH vliy vylukL@AyiriM. 24 niL@ew kkAlikM k}utkM yETxHwM BNM ki@M. vLeryDikM B NmAyiriM. m]gH BNM ekAw vA ni EkArikL@M }ikL@M pEyAgiEivM. 25qlA pvti nuM iM evM niR avikL@A yiriM. aEnkMEp ekAlewkyM EgApur tkewkyM ecyH t ti EzxmAyiriM sMBvik. 26 aH ckAzM sUrYkAzM EpA el tiLuM. sUrYkAzinH EA}u tienA }iri tItyAM. o divse sUrYkAzM o m}uv }HcyielEAel yiriM. yEhAv teR jntyew mRivuk vc@ek@k yM teR mnA mRiEvver suK ewkyM ec@EA}ANien sMB vik. 27 tA, derniM yEhAvyew nAmM v. twic pukEmGL@ agHni EpAelyANveR EADM. yEhAvyew vAy EkApM ekAu niRyHeiri. aveR nAvAke, qriy agHniEpA elyM. 28yEhAvyew nizVAsM (A vH) k}uEALM y o mhAndi EpA elyANH. rAxH\H yEhAv nYAy viDi nwM. atH vinAzieR ari yilUew av aver ariEAel yAyiriM. yEhAv aver niyiM. atH m] g EpAel o kwi A av m xYew vAyiliw EpAelyAyiriM. 29 aH ni sEAxgAn pAwM. ni o avDidivsM rMBiEA
20

31

681
aEtEpAel svznAy yEhAv sIEyA pv t iEliRivM. yEhAv i pwev@M. 5 pik tL@ew wimkLi vmi@ pR EAel svznAy yEhAv eyz Elmien tiErADiM. yEhAv aveL riM. yEhAv eyzElmilUew kw EpAkukyM aveL rikyM ec@M. 6 yi AEylieR stikEL, ni eedvientier tiriu. ni eedv iEl mwivrNM. 7aEA mxY niL@Aiy sV-evi vi#h L@ew rADn niM. vi#hL@ AiyEAe ni stYmAyM pApM ecyHt. 8 aU o vAL@ekAu EtAlie wem stYmA. qA vA o mxYERtAyirikyil . aU nziiewM. pE vinAzM o mxYeR vALi niAyiriil v tH. aU eedvieR vALiniM oAwiEAM. pE ecRuA awimk LAyi piwiewM. 9avew aBy AnM tkewM. avew EntA EtAliewkyM ptAk nxHwewk yM ec@M. yEhAvyANietlAM pRtH. yEhAv yew agHni$M (yAg pIWM) sIEyAni ElA. yEhAvyew awH (yAg pIWM) eyzElmi .

eyzAvH 31:5-33:1

. pAveLi av N pRy . driH av nIti niExDi. 8 pE o nl EntAvH nk ecA nAElAci. nk ayAeL o nl EntAvAkyM ec@. dritkAlM vrvAyi ni OIkLi cilriEA zA rANH. niiEA surittVM EtA . pE niniH qeR vA k EkNM. 10OIkEL, nii EA surittVEbADmH. pE o vxM k}iH ni }ilAM. qekAeA awvxM ni miriyew viLevwnwkyil . pRiA miriEy Ayiriyil. 11 OIkEL, niLiEA zArANH. pE, ni ByNM! OIkEL, ni LiEA suritrAeN EtA. pE ni vixmiNM! niL@ew nl vO a}ic@kLH vYsnieR vO Drik. vO ni L@ew aryi ivyHk. 12 vO vYsnM niRyH e niL@ew mARiwiEm Drik. niL@ew vyluk nYmAyiri tinA kryk. ori niRey miri ti miriEAk EA nYmAyiri. 13qeR jnieR miAyi nilviLik. aview m_k L@M kLkL@M mAEm vL qtinA kr yk. ngriM ori hAdM niR u nii vstikmAyi vilpi k. 14 mxY tlAnngrM vi@EpAM. ekAArvuM EgApurL@M nYmAM. m xY vIwkLi vsikyil-av h kLi vsiM. kA@k}utkL@M wkL@M ngri vsiM-m]gLview EmyA EpAM. 15-16 mkLiniM eedvM teR AvH nm tver wM. EA miyi nEy l. aetA mmiEpA elyANH. pE mmi BAviyi kE EdzM EpAel yiIM-nItipUvk mAy nYAyviDi aview vsiM. k E o pc AwEpAelyAM -n aview vsiM. 17 n smADAnvuM suryM qeEmAyi ekAu vM. 18 qeR jnM smADAnieR mEnAhr l vsiM. av suryew wAri vsiM. av zAvuM smA DAnprvumAy lLi vsiM. 19 pE etAe sMBviti mH vnM vI}NM. ngrM prAjyewNM. 20 niLi cil qlA avikL@ewyM kryi vik nw. kAlikeLyM k}utkeLyM ni aview Emu nw A viw. ni vLer sxHwrAyi rikyM ec@M.
9

EntA nItiyM nYAy vumvrAkNM {A pRy kArY vik! n v rItiyi EvNM rAjA vu BrNM nwEtH. mxYer nyi EA EntA nYAymAy tImAneL 2 aen sMBviNemi wNM. rAjAvH kAiluM m}yiluM o aBy AnM EpAelyAyiriNM. vr mi yi jlvAhM EpAelymAyiriNM. atH xHNmiyi vlieyA pARyew t ni}luEpAelyAyiriNM 3m xY shAyinAyi rAjAvien Etwk yM aveR vAk EyAew Ek kyM ec@M. 4EA zy} i k}iyvH mnilAA k}i yM. EA vYmAyi sMsAriA k}iyAvH vYmAyM EvgiluM sMsAriA k}iyM. 5dxHwA mhAA er viLiewkyil. FAElAcn Aer jnM driyil. dxHwArAyv dxHwt sMsAri. 6 dxHw dxHwr pRy. av eR XdyM ti ecA ElAcik yM ec@. EBAx et@ ecAnA#hi . dxHw yEhAvey dxic@ pRy . vizven BNM k}iyHAM dAhiven evM wiAM dxHw avdiil. 7 dxHw tiey o pkrNmA. pAvevriniM qlAM tieywA av ElAci

32

33

ti wt tiyA tA, nI ymAkyM jn i niH qlAM aphrikyM

eyzAvH 33:2-34:3

682
nilAeriluM avEzxiEmA? nitYmA eyriy Q agHniriek jIvi A k}iyM? 15 pNiEvi anYer pIfii A tARAkA nlvM vizVsHtmA yv agHniey atijIviM. eek li vAAvrANv. anYer vDi A ptik av tiLy. ti ecA ptikeL av EnA kwiyil . 16av tAnLi suritrAyi vsiM. tmAy pAR EAkLi av sMritrAyiriM. avH qlAyHEA}uM BNvuM ev vuM AyiriM. 17 nieR kk rAjAvien (eedvM) aveR m}uv mEnAhritEyAewyM kAM. mhAy EdzM ni kAM. 18-19 mH niAyi driteL i ni ciiM. ni kM, viEdzikeLview? { mni lAkA BAxyANv sMsArict. prEd H zLini EdYAgAM A emview? {L@ew tiErAD EgApur eLiy cArAerview? averl A M EpAyiri! eyzElmien eedvM sMriM sIEyAen EnAk, {L@ew mtpr mAy EGAxL@ew ngrM. eyzEl mien EnAk-mEnAhrmAy vimlM. nIewA wArM EpAelyA eyz ElM. aveL Ric@ ni ik oriluM pRiecwil. avL@ew ky Ruk oriluM epAiil. 21-23q ekAeA, znAy yEhAv aview yH. avikL@M vItiEyRiy ndikL@ m lmANtH. pE aview ndi kLi z@L@ew nQkkELA ziy klukELA l. nQkkLi EjAli ec@ vEr, kyRukekAH ni ni AM. pAmre blewA ni Avil. pAy nivAM niA vil. qekAeA yEhAvyA n@ew nYAyADip. yEhAv new niymL@A. yEhAvyA new rAjAvH. av ne ri. atinA yEhAv nm vLer DnM nM. mwEpAluM yi vLer DnM EnwM. 24aview vsi M {A ErAgiyANH q pRykyil. pAp epARuevrANH aview vsiv.
20

ec@. avrAke niiniH ori luM oM aphrimil. nI mxY etier tiriy. avrAke oriluM ninetirAmil. atinA nI EmAx NM niEA m@v niiniM EmAxHwic@ wuM. nI jnientier tiriy niEA anY nin etier tiriu wuM. aEA mxY pRyM, 2 yEhAEv, {ELAw kN kAE NEm. { nieR shAyM tIic@. yEhAEv, qM BAti { zi tAluM. dritilkewEA {eL ricAluM. 3 nieR zmAy sVrM jneL Bye w. av niiniM oAwiEAku kyM ec@. nieR mAhAYM rAjY eL pAlAynM eci. 4 ni yi sADn kv ew. av niLiniM qw ewM. aEnkmEnkMEp vH niL@ew sH aphriM. tH eviLik vH niL@ew viLvuk m}uv ti kAlE EpAelyAyiriM. 5 yEhAv vLer mhtVmAvnA. vLer y oriwH av vsi. sIEyAni yEhAv nItiyM nYAyvuM niRyH. 6 eyzElEm, nI smA-eedv jH{AnvuM viEvkvuM ekAH smA . nI rekAu smANH. nI yEhAvey dri. a nie s vumA. aen nI wev ninRiyA sADi. 7 pE ik! puRH dtA nil viLikyANH. smADAnM ekAuv dtA vlAet nilviLikyANH. 8pA tk tke@. nir kLilUew M nwil. mxY tL@ew krARuk lMGic i ri. sAik n etLivuk vizVsiA av A il. oM anYer vkvyHil. 9 EdzM ErAgMpiwic@ mrikyANH. elbA EnA mrikyANH. zAErA tA}HvryA ke, vrunYvumA. bAzAM kEluM ori mEnAhrmAy ecwik ekAu niRi. pE EA ecwik vLil. 10 yEhAv pRy, ni {Aen}uE@ niH qeR mAhAYM kANiM. ni mnxY {A DAniyAM. 11ni nixHPlmAy kArY ecyHtiri. av Nl@M vyHEAluM EpAelyA . av vilekvyA! niL@ew AvH agHniEpAel nieL qriyi c@kLyM. 12ql@k cArmAM ver m xY kieyriyM. av mwEpA elyM Niy epAEpAelyM kM. 13 vidrEdzLiluvEr, qeR v] ikeLi Ek. qeR aw vEr, qeR zieyi aRiy. 14 sIEyAniel pApik By. et@ ecyHtv By viRyH. av pR y, vinAzkrmAy Q agHniyi

eedvM teR z@eL ziiM rAxH\EL, aw vH ik! nieLlAM vLer aw i NM. miyM atiElu sklmxY M ArY EyAew EkNM. 2 skl rAxH\ELAwM avew eesnY ELAwM yEhAv EkApiciri. av ereylAM yEhAv nziiM. averlAM vDiewA av wyAM. 3avew m]tEdh puReRiyewM. avyi niH dgMvmiM. pvtLi r

34

683
emA}uM. 4kAzM o EpAel iywyHewM. n kriH mi riviyewEyA aimrieREyA l kEpAel tAE}A@vI}uM. kAze neLAAek kiEAM. 5 yEhA v pRy, qeR vA kAzH rM ekAu mwEA etAe sMB viM. tA! yEhAvyew vA qEdAmilUew sMhric@ kwEpAM. yEhAv aver aprADikLAyi viDiciri. mrNmA Nvew zi. 6 yEhAvyew vA AwkL@ewyM EkAlAwkL@ewyM rM ekAuepAtiyeiri. NAwi eR v]yiel ekA}uH ati puriyi ri. qekAeA ebA yiluM qEdAmiluM ekAl@ti o smyM yEhAv niyic i ri. 7atinA NAwkL@M kAliikL@M ErAgYm kALkL@M ekAlewM. EdzmAek avyew rM ekAu niRyHewM. mH av yew ekA}uuekAH mwewM. 8 aArYeLAe sMBviM, qe A ziyH o smyM yEhAv etrewiri. sIEyAniEnAw mxY ecyHt etAykArYHpkrM ecEtieR o vxM yEhAv etr ewiri. 9qEdAmieR ndik tiLyH kIluEpAelyAyiriM. qEdA mieR nilM qriy gkMEpAel yM. 10 agHni rAiyM pkluM qriyM. agHniey M twykyil. qEdAmi niM qeEM puk yM. EdzM qeEmAyi nziiewM. M ni atiEl srikyil. 11pik L@M ecRiym]gL@M EdzM eekywM. mkL@M kwAkL@M aview vsi M. EdzM nYmAy mmi q viLiewM. 12sVtAM EntAL@M lAtAM. av BriA aview oM avEzxikyil. 13 mwkL@M kAepAkL@M avi we mEnAhr BvnLiellAM niRyM. vIwkLi kA@nAyHL@M mkL@M vsiM. kA@m]g aview w@M. aview vL pul@kiwyi vliy pik jIviM. 14kA@pUckL@M k}ut likL@M aview omic@ vLM. kAAw k NkeL viLiM. nizAjIvik vimlM EtwieytH aviewyA yiriM. 15pAuk aview mALL@A M. av aview myiwM. mk viri H pAiu l Li niH }uvM. zvMtInii k, ep @kAer kANA ecl@ EpAel aview owM. 16 yEhAvyew EnAk. atiel }utiyiri vAyik. oEpAluM lAtirikyil. m]g oEc emH Li q}utiyi@H. tA avey omic@ EcemH eedvM aLi. ati nA eedvieR AvH avey omi iM. 17avEyAew ecNem eedvM niyic@. pie eedvM av

eyzAvH 34:4-36:1

yHAeyAriwM kei. o vr vrcH avyHAy lM av kAieAw . atinA lM m]gH qeEmAyi sVmAM. qEM avyview vsiM. eedvM teR jne zVsiiM mmi ti hAdiM. sxHw mA mmi o pUvuEpAel vL M. 2 viw pUeL niRcH mmi ati eR ahAdM aRiyiM. mmi hAdM ekAH n]M vyHEpAel EtAi M. elbAEnAniel kAwEpAelyM k E EpAelyM zAErA tA}HvrEpA elyM mmi mEnAhrmAyiriM. skl jntyM yEhAvyew mhim kAem tinA aen sMBviM. new eedvieR mEnAhArit jnM kAM. 3 INic eekkeL vIuM zmAk. INic m@keL vIuM zmAk. 4 mxY Epwic@ }iyiri. av ErAw pRyk, zmAyirik! Bye wtH! tA niL@ew eedvM vH ni L@ew z@eL ziiM. av vrikyM niH niL@ew tiPlM nkyM ec@M. yEhAv nieL riM. 5 a EA a kA}Hc tiric@ki@M. av ew kk RewM. eckiwH Ekvi tiriekki@M. avew kAk RewM. 6mw mAkeLEAel n]M vyHM. Qmk sVM zbHdi hAd gAn pAwM. mmiyi jl DArkeLA}ukA wuEA aen sMBviM. vr miyi avik o}u M. 7EA mxY evMEpAel EtA evRuM mrIcikkLA kAtH. qAlEA yTAjlieR twAk te aviewyAM. vrmi yi kiNRukL@AM. miyiniH jlM vhiM. kA@m]g vANiiwH jlecwik vLyM. 8 aH aview o pAtyAyiriM. vipAt qH v}i viLiewM. v}iyilUew nwA dxHwA a vdiewil . EBAxAM v}iEy EpAkyil. nItimAAEr v}iEy nw. 9 v}iyi yAetArpAyvuM Ayiri il . mxYer pviA aview siMhL@mAyiriil. v}iyi dxHwm]gL@mAyiriil. eedvM ri v EviytANH v}i. 10 eedvM teR jne sVtrAM! av avniEl mwi vrikyM ec @M. sIEyAniEl kw vEA av hAdiM. av nitYmAyi hA diM. sVM ziriel kirIwM EpAelyA yiriM avew hAdM. avri sMt] pHtiyM hAdvuM niRyM. vYsnvuM d+KvuM vLer vLer dErEpAM.

35

aUkA eydey mi hisHkIyAvieR ptinAlAM BrN vxi, aUriel rAjAvAy sEhrIbH eydyew zi d

36

eyzAvH 36:2-20

684
EvA? l! Q rAjYientiEr ecH atien tkk qH yEhAv qEAw pRu,. aEA qlYAImM ezbH n yM EyAvAM EsnAptiEyAw pRu, dy vAyi {ELAwH arAmYBAxyi sMsA ricAluM. {H BAx mnilAM. eydyiel BAxyi {ELAw sMsA ritH. nI {L@ew BAxyi pRA ngrmtililiri {L@ewyAL@k a mnilAM. 12 pE, EsnApti pRu, ni ELAwM niL@ew yjmAnEnAwM mAM sMsAriAnl qeR yjmAn qe ayctH. mtililirivErAwwi sM sAriAnANH av qe ayct!H av H Ev BNEmA evEmA A yirikyil; av sVM mlvuM m vuM nieLEAelte BiM. 13 anrM EsnApti eydBAxyi Re EAzic@, 14aUriel mhArA jAvieR Q sEzM Ekk+ hisHkIyAvH nieL vifHFikLA A w nktH! qeR ziyi niM nieL riA avnAvuk yil ! 15yEhAvyi yik! av ne riM. aUrAjAvH Q ngre EtAliA yEhAv avdiil. qH av pRy vizVsitH . 16hisHkIyAvieR vAk vitH. aUrieR rAjAvien vik. aUrieR rAjAvu pRy, nmeA krARu AAM. ni ngrMviH qeRyw E vrNM. aEA qlAvM sVtrAyi vIiEl EpAkAM. qlAvM sVM miriviyi niM p}M tiA sVAtYmA yiriM. sVM aimrLi niM ai}M tiAM qlAv M sVAtYmAM. qlAvM sVM kiNiniM evM wi yHAM. 17{A vH nieLEyAErA eryM niL@ew sVM EpAel eyA rAjYE ekAuEpAMver nii ecAM. putiy rAjY H niH DArALM nl DAnYvuM putiy vIuM avuM miriEA kL@M AyiriM. 18 hisHkIyAvH ni drit L@AA wekAwtH. av pR y, yEhAv ne riM. pE {A niELAw EcAdi, mEetiluM o rAjYe avew eedvM aUrieR rAjAviniM rici@EA? l! 19hmAieRyM aAdieRyM EdvAerview? av EtAlie@! esPvyImi eR EdvAerview? av EtAli e@. av zmrYey qeR zi yiniM riEcA? l! 20anYEdz Liel etiluM eedvM tL@ew
11

eLlAM miA puRe@. sEhrIbH ngreL EtAl i c @ . 2 sEhrIbH vlieyA eesnYEAewAM teR EsnAnAyken eyzElmi hisHkI yArAjAvieRywEyc@. EsnApti yM eesnYvuM lAKIziniM eyz ElmiEl EpAyi. av alkAreR vyliEl mAilu ttwAk irikiel evAiriki ni. 3 eyzElminiM mEp EsnAp tiymAyi sMsAriA EpAyi. hiI yAvieR punAy qlYAIM, sAPi eR punAy EyAvAhH, ezbHnA qi vrAyi av. ekAArM vicArikA rnAyi qlYAIM. EyAvAhH ErKk sUivM ezbHnA ekAArM kArY ArmAyi. 4 EsnApti avErAw pRu, aU rieR mhArAjAvH en pRyevH hisHkIyAviEnAw pRyk+ nie q shAyiemti lA nI yitH? 5 nI zi yiluM ytLiluM yi evi atH nixHEyAjnmA. av pA}HvAkLlAet oml. qni etier klApM A rilANH nI yDikM yietANH qni EcAdivAtH ? 6 Qji pHt shAyiemAENA nI k tH? QjipHtH o epAiy vwiEpA elyA. atiE nI Qi niA a nie priElik yM aen nieR eekyi o dVArM vI}ukyM ec@M. ayA shA yiem kti QjipHtielrAjA vAy PREvAen M yiA nAvil. 7 qA, {L@ew eedvmA yEhAv {eL riemH { vizVsi qH nI pREAM. pE mxY yEhAvey rADi ci yAgpIWL@M tAn L@M hisHkIyAvH tkevH qni RiyAM. eydyielyM eyzElmi elyM jnEAw hisHkIyAvH en pRykyM ecyHt. ni ey zElmilu Q oerA yAgpIW iEl rADn nwAvU. 8 niyM ninH qeR yjmAn EnAw yM ecAnANA#hemi, aUrAjAvH Q krARuAM. y inyyHA rAyirM tirwyA LikeL oAemi ayM tir keL {A nin trAM qH {A vAgHdAnM ec. 9pE aEA}uM ninH qeR yjmAneR vuM tA}H o BwenEAluM EtAliA k}iyil! pie nIeyinANH Qji pHtieR rTeLyM tirwyALi keLyM yitH! 10 ni, yEhAvyew shAymilA etyANH {A Q rAjYe nzii A viriet nI k

685
rAjYe qiniM ric i @ EA? l! yEhAvyH eyzElmi en qiniM riA k}iy EmA? l! qA eyzElmiel jnM vLer zArAyi. hisHkIyArAjAvH av H o kln nkiyitinA EsnA ptiEyAwH av oerAvAM riyAwi yil. hisHkIyAvu pRu, avEnAwH oM pRytH. 22 anrM ekAArM vicArikArM hiIyAvieR pumAy qlYAImM rAjkIy kArYdziyAy ezbHnyM ErK k sUivM sAPieR pu mAy EyAvAM hisHkIyAvieR aw E EpAyi. vYsnM kANiA av ew vO kIRiyi. aUrieR EsnApti pR kArYeLlAM av hisHkIyAviEnAw pRu. H hiskIyAvH eedvEAw shAyM EcAdi hisHkIyArAjAvH aetlAM ic@ Ek@. anrM aEhM teR mn sHtApM kwiiA vO vli c@kIRi. pie, d+KieR vOL@M Dric H yEhAvyew lyiEl 2 ekAArM vicArikArnAy EpAyi. qlYAImienyM rAjkIy kArYdzi yAy ezbHneyyM puErAhitri m AeryM hisHkIyArAjAvH EmAsieR puM vAckmAy eyzAvieR ywEyc@. t d+KitM mnsHtA pevmAeN kANitAyi av Drici vO. 3 av eyzAviEnAw pRu, H d+KieRyM kxHwtyewyM divsmA eNH hisHkIyArAjAvH kliciri. tH atIvvYsnkrmAeyA dinmAyiri M. jniARAy inH ayew vyi niM puRE vrA ErAgYmilA tiri divsM EpAeleyAAyiri mitH. 4 EsnAptiyew yjmAn, aU rielrAjAvH, jIvi eedve dxic@ pRyA ayAeL ayciri. nieR eedvmA yEhAv aArYeLlAM EkEAM. z@ et@kArenH yEhAv etLiyiEcAM! atinA EA}uM jIvi vAyi Aik. 5- 6 hisHkIyAvieR EdYAgA ey zAvieR awE EpAyi. eyzA vH avErAw pRu, niL@ew yjmAn nAy hisHkIyAvinH Q sEzM nk+ yEhAv pRy, EsnAptikLi niM ni Ek kArYELAH Bye Ewtil! aUriel rAjAvieR dt A qnietier pR ti kl vAk vizVsitH. 7 tA, aUri entier {AenArAAvien ayyHM. teR rAjYiAkA EpA vip ieni aUrieR rAjAvinH orpk wieR vivrNM lBiM. atinA ayA sVrAjYE mwiEAM.
21

eyzAvH 36:21-37:19

aH {Anven o vAL@ekAH aveR rAjYvcH vDiM. aUrieR eesnYM eyzElM viw 8- 9 aUrieR rAjAvinH o vmAnM kii. ati en pRi, qEtYApYyiel rAjAvAy tihAA ninetier yi v. ati nA aUrieR rAjAvH lAKIziniM libHnyiEl EpAyi. Ek EsnA pti aUrieR rAjAvH yM ec@k yAyi libHnyiEl EpAyi. ayA hisHkIyArAjAvi dtAer ayc@. ayA pRu, 10hisHkIyArAjAvi EnAwH, eydyiel rAjAviEnAw en pRyk+ nI yi eedvM nie vifHFiyAAniwyAtH. eyz ElM aUrAjAvinA EtAlie wA eedvM avdikyil. q pRytH. 11 aUrieR rAjAA m@ rAjY ELAw ecyHti@ kArYeLi nI EkiriM! av aver pUmAyM tk! ni rewEmA? l! 12 avew EdvA aver riEcA? l! qeR pUvik aver m}uv nziic@. EgAsAenyM hArAenyM EresPienyM etlAri vsi EdkAeryM av nziic@. 13 hmAiel rAjAevview? aAdi el rAjAvH? esPvyIM ngriel rAjAvH? EhnyielyM vyielyM rAjAvH? averlAM lAtAyi! av erlAM nziie@! H hiskIyAvH eedvEAw Ai 14 dtAriniM kk vAi hisHkIyAvH vAyic@. anrM hisHkI yAvH yEhAvyew lyiEl EpAyi. hisH k IyAvH kk RH yEhAvyew sviDi vc@. 15hisH kIyAvH yEhAvEyAw AiA wi. svznAy yEhAEv, yi A EylieR eedvEm, ekbumAlAKmA Em nI rAjAvAyi ri. mi yiel skl rAxH\eLyM Bri nI mAmANH eedvM. sVeyM mieyyM s]xHwicvEn! 17yEhAEv, dyvAyi qeR vAk EkAluM. yEhAEv, nieR kk RH Q sEzM EnAiyAluM. jIvi eed vmA aey apmAniA s EhrIbH ayc sEzM EkAluM! 18 a stYmA yEhAEv! aU rieR rAjAA rAxH\eL m}u vM tk! 19aUrieR rAjA A rAxH \ L@ew EdvAer agHniiryAi. pE av yTA EdvArAyiil. av twiyi
16

37

eyzAvH 37:20-38
luM kliluM mxY ekAiyA iy evRuM timk mAmAyi. atinAlANH aUrieR rAjAA H aver nziiA sADictH. 20 qA nIyA yEhAveyM nIyA keedvemM m@ rAxH\LRiyM. atinA aUrieR rAjAviniM {eL dyvAyi ricAluM. aEA, nIyANH yEhA v qM nIyANH keedvemM m@ rAxH\ aRiyM.

686
iytH qEAe}eniRiyAM. qEAw nI EkApicetEAe}M qniRiyAM. 29 aet, nI qEAw EkApic i . nieR ahArM kl aDiEp {A Ek@. atinA nin {A m kyRiwM. nieR vAyi {A kwiA NiwM. pie, nie {A tiricH nI v v}iEyte tiric@ekAu EpAM. H hiskIyAvi yEhA vyew sEzM 30 anrM yEhAv hisHkIyAviEnAw pRu, Q vAk zriyAeNtinH nin {A o awyALM nM. nin vi nwA k}iiil. atinA eAlM, k}i ekAle viLvini M kAwEpAel kiLi ecwikLi niM nin DAnYM lBiM. pE m ekAlii nI n DAnYM m}uvM tiM. viL nI ekA@kyM sm]mAyi hArmAvukyM ec@M. mirivi k nH nI atieR p}M tiM. 31 eydyew wMbi reH avEzxivM jIvEnAew avEzxi vM vLrA wuM. av }i El EvErAwicH mimkLi PlmA ecwikeLEAelyAyiriM. 32q ekAeA, tAM cil jIvEnAew avEzxiM. av eyzElminiM puR EpAM. avEzxiv sIEyA pvtiniM vM. sv znAy yEhAvyew zmAy sHEn hM ec@M. 33 atinA aUrAjAvieni yEhA v en pRy+ av Q ngriEl vril. Q ngri Env oruEpAluM ay yH il . teR kvc av Q ngriEl ekAuvril. Q ngrdu e miA av ecLiekAH ukyil. 34 v v}iEyte av mwuM. Q ngriElH av vrikyil. yEhAv yANi pRytH! 35 Q ngre {A kA riM. qniM qeR dAsnAy dAvIdiM Evi {Ani ec@M. 36 rAiyi yEhAvyew dt R iecH olieypAyirM aUBwAer vDic@. jnM BAti NeNIEA t iluM m]t Edh citRiiwtA ktH . 37 atinA aUrieR rAjAvAy sEh rIbH nInEvyiEl mwi aview tAm sic@. 38 onA, sEhrIbH teR eedvmAy niE Aien aveR lyi rA DikyAyi. aEA aveR ru puArAy aAEelM zEresruM o vAL@ekAH aven vDic@. anrM puA arArAiEl pAlAynM ecyHt. atinA sEhrIbieR pu nAy shEA aUrieR putiy rAjAvAyi.

H hiskIyAvi eedvieR rM 21 anrM EmAsieR punAy ey zAvH, hisHkIyAvinH Q sEzmyc@. eyzAvu pRu, yi AEylieR eed vmAy yEhAv pRy, aUrieR rAjAvAy sEhrIbieR sEze i nIeyEAw Aic @ . {A nie viciri. 22sEhrIbien iy yEhAvyew sEzM tA + aUriel rAjAEv, sIEyAni(eyz ElM)eR knYkApui nie mANi yAyi kil. eyzElMpui nie prihsi. 23 pE, eryA nI prihsik yM EpikyM ecyHttH? e tieryA nI sMsArictH? yi AEy lieR prientirAyi nI! av enA ExHWenH nI sVyM nwic@! 24 qeR yjmAnnAy yEhAvey ap mAniA nI EdYAgAer ayc@. nI pRu, {A atiznA! qni vLer vLer EtkL@H. qeR ziyA elbAEnAen {A EtAlic@. elbAEnAeR ekAwmwikLi {A kyRi. elbAEnAniel m}uv mrL@M (eesnYM) {A mRic@. pvtL@ew atYutiyiluM vnieR aBAg mAyi {A. 25 putiy lLi {A kiNRuk }ikyM evM wikyM ecyHt. QjipHtiel ndik {A vikyM rAjYilUew nwkyM ecyHt. 26 atA nI pRtH. pE {A pR nI EkiiEl? {A (eedvM) vLer pH ElAcici. purAtnkAlte {AntAElAcic@. EA {AntH yTAYmAkyM ecyHt. zmAy ngreL wic@ nir i knkLAimAA nie {An vdic@. 27 ngrLiel jnH ziyilAyi . av ByvM zy}mA yvmAyi. vyliel ecwikL@M pul@M EpAel av mRiyHewARAyi . vIwieR Emryi kiLiH epAi vLrAet kriuEpA pul@keLEAelyANv. 28 nieR yeLieyAe qni RiyAM. nI vimicetEAe}eniRi yAM nI yiniRiytH qEAe}e niRiyAM. nI yiniM tiriec

687
H hiskIyAvieR ErAgAv aH hisHkIyAvH ErAgiyAkyM tAH mrNEAwwkyM ec yHt. EmAsieR punAy eyzA vAck aEhe kANAnAyi EpAyi. eyzAvH rAjAviEnAw pRu, a EyAw ArY pRyA yEhAv qe liciri+ nI tAmsiyAet mriM. atinA nI mriEA q ecNemH nieR wMbAMgELAw pRyk. nI vIuM suKewkyil. 2 lyieR En mriEl mKM tiricH hisHkIyAvH AiA wi. aEhM pRu+ 3yEhAEv, pU mnEAew nie {A Esvici evH oAicAluM. nieR xHwiyi ny mAM {A ecyHt. anrM hisHkIyAvH vlAet kru. 4 eyzAvinHH yEhAvyiniM Q sEzM lBic@+ 5 hisHkIyAvieR aw ecH nieR pUviknAy dAvIdi eR eedvmA yEhAv avEnAw pRytAyi pRyk, {A nieR A n EkkyM nieR knIkA kyM ecyHt. nin {A ptinu vxE wi yS nIiM. 6 ni eyM Q ngreyM {A aUrieR rAjAvieR eekyiniM riM. Q ngre {A sMriM. qA hisHkIyAvH eyzAviEnAw EcAdic@, {A suKewemtinH yEhAv qH awyALmA ntH? qni yEhA vyew lyiEl EpAkA k}iy emtinH qA etLivH? 7 tA pRy kArY av nwi lAemtinH yEhAvyini aw yALM tANH+ 8 tA, hAsieR pwvu kLiel ni}lukeL {A ppwvH piR EkAAM. sUrYeR ni} p pwi piEA@ EpAyiri. aEA eyz AvH hisHkIyAviEnAw pRu, ai Ayk epAwic H }uAi atH nieR mRivi pur@k. aEA nin suKewM. 9 teR ErAgM mARiyEA hisHkIyAvH ayc kH tANH+ 10 vAkYM ver {A jIviem {A sVyM pRu. pE ziEyALieR kvAwilUew {A kwEpAEk sm ymAyi. ni {AeneR kAlM m}uv aview eclv}iM. 11 atinA {A pRu, jIvv ew ElAki vcH {Anini yEhAv yAy yAhien kAkyil . miyi vsi mxYer {A ni kAk yil. 12 qeR vsti, qeR wyeR wA rM, vlic@ niliH qi niH qw e@. tRiyiniM i mRiecw NiEpAel qeR jIvitM avsAn i qi. qeR *hsVjIvitM aH EvgM avsAniic@! 13 rAi m}uvM {AenA siMhe EAel nilviLic@. pE siMhM ql@

eyzAvH 38:1-39:2

38

k kwic@ epAiEAel qeR tI k tke@. qeR *hsVjIvitM nI EvgM avsAniic@! 14 mAwiRAvienEAel {A kru. o pieyEAel {A kru. qeR kk INitmAyi. pE {A w M sViEl EnAi. qeR yj mAnEn, {A vLer d+KitnAyiri. qe shAyiem vAgH d AnM ecyHtAluM. 15 qnie pRyA k}iyM? q sMBviemH qeR yjmAn qEAw pRu. qeR yjmAn a nwilA kyM ec@M. qnieeR mni Q }L@Ayiri. atinAli EA {AeneR jIviti m}uvM vinyvAnAyiriM. 16 qeR yjmAnEn, Q dritkAlM p EyAgicH qeR Avien punIvi i. qeR Avien zvuM ErA gYmmAkA shAyicAluM. suKe wA qe shAyicAluM! vIuM jIvi A qe shAyicAluM! 17 tA! qeR drit EpAyiri! EA qni smADAnmAyiri . qe nI vLer sHEnhi. {A klRyi cIuEpAkA nI wyA yil. qeR pApeLlAM nI epARui ri. qeR pAp nI derey Riu. 18 mric v nie vA}H iAwil . ziEyALiluv nie vA}H iAw il. nI riem mric@EpAyv kil. av nile o }iyi El EpA. pieyv miuEt yil. 19 qeEAel jIviciri m xYrANH nie vA}HtH. nI yi AvuvenH pitAvH teR mELAw pRyNM. 20 atinA {A pRy+ yEhAv qe ric@. atinA { jIvit kAlM m}uv yEhAvyew lyi gAn pAwiyiriM. bAbiElANini dtA aH bldAeR punAy emErA dH bldA yi bAbiElA NieR rAjAvH. emErAdH hisHkIyArA jAvinH kkL@M sAnL@M ayc@. hisHkIyAvH ErAgM bADic@ kiwilANH qRitinAlANH aEhM en ecyHttH. 2tH hisHkIyAvien vLer sEAxiic@. atinA aEhM teR niDirkLilu vilpiwic sklM dtAer kANic@. evi, sVM, sugvYjH{n, vilEyRiy sug eetl qiveyAe aEhM aver kANic@. yipEyAgici vAL@kL@M prickL@M hisHkIyAvH aver kANic@. tA sAdicetlAM aEhM aver kANic@. teR ekAAr iluM rAjYilumetl A M hisH k I yAvH av kANic@ekAw.

39

eyzAvH 39:3-40:18
3

688
yEhAvyini o kAH puli wi. pulH nzikyM kA@ pUvH nilMptikyM ec@. aet, qlA mxYM pul@EpAelyANH. 8 pulH nzikyM kA@pUvH vI}ukyM ec@. pE new eedvieR vAH nitYmAyiw. r+ eedvieR suvA sIEyAEn, nin pRyAenA nl vA. otpv t iE kyRi niH vA viLic@pRyk! eyz ElEm, nin pRyAenA nl vA. ByewAet Re pRyk! eydyiel sklngrELAwM Q vA pRyk+ tA, niL@ew eedvM! 10 qeR yjmAnnAy yEhAv zi EyAew v. svmxYeryM BriA av teR k}ivupEyAgiM. teR jntyH yEhAv sAn ekAu vM. av li av ekAuvM. 11 wy wkeLeyEpAel yEhAv teR jne nyiM. teR krM (zi) pEyAgic H yEhAv teR wkeL smAhriM. AwkeL yEhAv teR eekkLielwM. atieR a mA avEnAewAM nwM.
9 7

anrM vAcknAy eyzAvH hi sHkIyArAjAvieR awecH aEh EAw EcAdic@. verAN@ pRy tH? v qview ni vvrANH? hisHkIyAvu pRu, v dery o rAjYniM qe kAvAnAyi vvrANH ! bAbiElANi niANH v vtH. 4 atinA eyzAvH aEhEAw EcAdic@, ayew ekAAri av ereAeyANH ktH? hisHkIyAvu pRu, av qeR ekAArilu etlAM ku. qeR s m}uv {A aver kANic@. 5 aEA eyzAvH hisHkIyAviEnAw en pRu, svznAy yEhA vyini vAk Ekk. 6 nieR ekAAriluM nieR pU vik sAdicmAy sklM bAbi ElANiEl kwieAuEpAvA smymwiri. oM avEzxi kyil ! sv z nAy yEhAvyA 7 N it@ pRtH. bAbiElANukA nieR sVM meL piwic@ekAuEpA M. nieR m bAbiElANiel rAjA vieR ekAAri x$ArAyi v iM. 8 hisHkIyAvH eyzAviEnAw pRu, yEhAvyew Q sEzM nltA. ({A rAjAvAyiriEA yTA smADAnvuM surittVvuM AM qH hisHkIyAvH sVyM ktiytinA lANH aEhM en pRtH.) AEylieR zi avsAniM niL@ew eedvM pRy, qeR jne zVsiik, zVsi ik! 2 eyzElmiEnAw kANYEAew sMsArik! eyzElmiEnAw pRyk, nieR <xA kAlM avsAnic @ . nieR pAp nI AyiM ecyHt k}iu eyzElmieR pAp H yEhAv aveL rutvN ziic@ k}iu. 3 ik! tA ov EAzi ! mmiyi yEhAvyH v}ieyA vi! new eedvinAyi mmiyi el v}i nirAk! 4 svtA}HvrkL@M niRyHk. qlA p v t L@M kL@M wic @ nirk. vL v}ik EneryAk. p nil misewk. 5 aEA yEhAvyew EtjH tY mAM. svjnvuM omic@ yEhAvyew EtjH kAM. aet, yEhAv sVyM pRtANietlAM! 6 o zbHdM pRu, sMsArivi! atinA ayA pRu, {Aen pR yNM? zbHdM pRu, mxY qe EyHM jIviyHil; averlAM pul@ EpAelyANH. avew n o kA@pU EpAelyANH. yi

40

] H eedvM ElAke sxwic@; avntien Bri 12 teR eeklM ekAH sme rL? teR eekypEyAgicH kA zmLtArH? miyiel m m}uvM o pAM ekALtArH? pvtL@M kL@M aLvuEkAluekALtArH ? a yEhAvyA! 13 qecNemH yEhAvyew AviEnAw M pRil. av ecyHtkArY qenyA ecE etH M yEhAvEyAw pRil. 14 yEhAv eweyiluM shAyM EtwiEyA? yEhAvey eriluM nIti nYAyM pWiiEcA? yEhAvyH er iluM aRivu pkekAwEA? yEhA vey eriluM viEvkiyAkA pWii EcA? l! yEhAvyH etlAM aRiyA mAyi. 15 ElAkiel skl rAxH\L@M etAi yiel oi evMEpAel. yEhAv skl vidrEdzeLyM omiecAA siliA av ekAc@ mkk EpA elyAyiriM. 16elbAEnAniel mreL l A M yEhAvyH viRki tikyil . elbAEnAniel svm]gL@M o bli ekAlA tikyil. 17 eedvvumAyi lnM ecyHtA ElAk iel rAxH\eLlAM niArM. eedvvu mAyi lnM ecyHtA rAxH\ nir k. eedvM qeneyH mxY mni kANAnAvil 18 eedve qeilumAyi tArtmYe wAEmA? l! eedvieR ciM vr yHAEmA? l!

689
pE cil pARyiluM twiyiluM ekA iyA timkeL eedvem viLi. o pNiAr o timy A. aEA meAv atien sVM epAtiykyM eviclk AiyiwkyM ec@M. 20 atieR pIWmAyi viAeA twi yM etrewiri. pie ayA o pNiAren ke. ayA mRiuvI}AeA eedve s]xHwi . 21 tIcyAyM ni stYmRiii El? tIcyAyM ni EkiiEl? tIc yAyM pute niEAw pRiiEl? miey s] x H w ic t Aer tIc y AyM niRiyAM! 22 yEhAvyA stYeedvM! av miyew v]iEliri. av mAyi tArtmYewEA mxY pu cAwik EpAlA. kAze av evRuemA NixNMEpAel nivi. kAze av o wArM EpAel viric@. BrNADipAer av mANimArlA tA. ElAkiel nYAyADipAer av pUmAyM vilekvrA. 24 BrNADipA ecwik EpAel yA; av miyi nwe@, pE sVM Evk }iliRMmH eed vM ecwikLi QkyM ecwik N iriu EpAvukyM ecyHt. kAH avey kciieneyEpAel pR iLykyM ec@. 25 vinAyv (eedvM) pRy+ qe mAerilumAyi tArtmYM ecA nAkuEmA? l! M qni smnl. 26 kAzE EnAk. rANH neL s]xHwictH? kAze eesnYeL s]xwic@? oAErA n H ieRyM EprH RiyAM? stYeed vM blvAM zimAmA. ati nA Q nLielAM nxH w mA yil. 27 yAEAbieR jnEm, stYmA ! yi AEyEl, nIyi vizVsiNM! {A jIvirIti yEhAvyRiy il. eedvM qe kupiwikEyA ziikEyA l q nIeyi pRu. 28 yEhAvyAy eedvM vLer viEvki yAeNH tIcyAyM nI Eki@H. tAn Riyetl A M pWiA mxYnAvil . yEhAv oriluM INitnAkuil . avnH vimieR vzYmil. mi yiel skl vidrleLyM yEhA v s]xHwic@. yEhAv nitYnAyi jIvi . 29 dbler zrAA av shA yi. ziyilAver zrAA av wyA. 30 yvA tLkyM vimM vzY mAvukyM ec@. ekAc@ ikEpA luM }uvI}u.
23 19 31

eyzAvH 40:19-41:9

qA yEhAvyi yiv putiy vluk mLc@ zrA k}u kAerEAel . av dblrA kAet oAw. av INitrAkAet nw . tYik xwAvA yEhAv H yEhAv pRy, vidrrAxH \ EL, zArAvuk. qiH qeRy wE vrik! rAxH\EL, eeDrYM sMB rik. qeRywv sMsArik. nmeAmic@wkyM rA zriey niyikymAvAM. 2 Q EcAdY r qni trik+ ki}niM vven rA NiytH? n avEnAewAM nw. teR vAL@pEyAgicH av rAxH\eL EtAlikyM av tviwuepAwiyAk yM ec@. teR vil @ pEyAgic H av rAjAAer EtAlikyM kAi R kciuEpAel av pR EpAvukyM ec@. 3 av eesnYeL revi luM avnH oriluM mRiEvil . meAriluM EpAkA lLiElH av EpA. 4 rANietAe sMBviictH? rA Ni ecyHttH? rANH m}uv jne yM rMBMmtEl viLictH? {A, yEhA v NH etlAM ecyHttH! yEhAvyA {AnA dY. rMBi mEte {AniviewyAyi. qlAM nziEA}uM {AniviewyAyi rikyM ec@M. 5 vidrEdzEL, EnAi Byewk! mi yiel vidrEdzEL By viRyHk! view vH qe vik! av vrikyM ecyHt. 6 pNiA prsHprM shAyi. zrAyiriA av prsHprM shA yi. 7 o pNiAr timyA vA twi mRi. av sVM pNi yven shAyi. meA ElAhM ik ekAwic@ ptM v . pieyv awkli awiven EA/Ahii. Q avsAne pNiAr pRy, Q pNi ekAAM. ElAhM LkivrikEyyil . pie ayA tim mRiu vI}Aet o pIW i tRc@ vyH. pie aetAri luM Lmil!

41

H yEhAvy mAEm ne riAnA 8 yEhAv pRy+ yi AEyEl nIeyeR dAsnA. yAEAEb, {A nie etrew. nI aAhAmieR wMbini vnA. aAhAmien {A sHEnhi kyM ecyHt. 9 nIeyA vidrrAxH\ ilAyi. pE {A nie qi iwiciri. vidrEdzniM nie {A viLic@. {A pRu, nI eyeR dAsnA. {A nie etr

eyzAvH 41:10-42:3

690
niL@ew etLivuk qe kANik. aEA nmH zriyAyEtet ni yiAM. 22niL@ew timk {L@ew mivH qA sMBviet pRyNM. rMBielA sMBvictH? BAviyiel sMBviM? {ELAw pR yk! { atIvEyAew EkAM. aEA awtAyi q sMBviem { mnilAM. 23BAvieyi aRiyA {eLeAe EnANem pRyk. aEA ni yTAEdv ArAeN { vizVsiM. qe iluM ec@k! nlEtA cIEyA qe iluM ec@k! aEA ni jIvici riev { aRiyM. { nieL piwkyM ec@M. 24 EnA, vYAjeedvEL, ni o ml! niH oM ecA k}iyil. evRue (eedvxH w iyi) ovEn nieL rADi. tAnANH keedvemH yEhAv etLiyi 25 vwH oven {ANi. sUrY di ki}niM av v. qeR nAme av rADi. w L@Av nn kLimiE nw. aEtEpAel Q vizixH w rAjAAEm nw. 26 sMBviMmE eti rA {ELAw pRtH? n aven eed vem viLiNM. niL@ew timkLi orAeLiluM ArY {ELAw pR EA? l! timkLi o@M { ELAw yAetAM pRil. timk o vAM pRil. ni pRytH av EkAmAkil. 27 sIEyAEnAwH eti dYmAyi pR tH yEhAvyAy {AnA. Q sEzvumAyi o dten {A eyzEl miElyc@+ EnA, nieR jnM tiriek v! 28 {A vYAjeedveL EnAi. av rilAM qeiluM pRyAM mAM jH{A niyAyiil. {AnvErAw EcAdY EcAdic@. avrAke oerA vAEpAluM pRtumil! 29 EdvAerl A M oml ! avH oM ecAnAvil! timkLAke, pUmAyM vilekv! yEhAvyew vizixwdAs H qeR dAsen EnAk! {Anv en piNyH . {A etr ewvnANv. avni {A atIv sMItmANH. qeR Avu {Anvni niRc@. rAxH\eL av nYAyviDi nwM. 2 av etvukLi Re sMsAri kyil. av nilviLikEyA EA zikEyA l. 3 av mAnYnAyiriM. av o {A NEpAluM owikyil. o kriiriEpA

ew. nie {A tirisHkrici@ mil. 10 vixmiE, {A niEAewAmH. ByeEwtil, {A nieR eedvmA . {A nie znAM. {A nie shAyiM. qeR nl vlkrM ekAH nie {A tAuM. 11 tA, cil niEAw EkApiciri . pE av litrAM. nieR z@ nxHwewkyM atYrA kyM ec@M. 12 nI ninetirAyver EtwM. pE ninver keAnAvil . nine tier yM ecyHtv pUmAyM a tYmAM. 13 {A nieR eedvmA yEhAvyA . {A nieR vlkrM #hiciri . {A niEAw pRykyM ec@ + ByeEw! {A nie shAyiM. 14 amlYmAy eydEy, ByeEwti l! qeR iye yi AEy jnEm, ByeEw! stYmAyM {A nie shAyiM. yEhAv sVyM pRtA NietlAM. yi AEylieR vinAy v (eedvM), nie riv pR tANietlAM+ 15 tA, {A nie putieyA emtip lkyAiyiri. pkrNinH mcEyRiy aEnkM pl@kL@H. kemti cH DAnYM EvtiriecwA kxk pEyAgi. nI pvtEm cviinwH avey epAwiM. keL nI k EpAelyAM. 16 nIyvey vAyvielRiyM. kAH av ey pRiLykyM citRikyM ec @M. aEA nI yEhAvyi niM. yi AEylieR vinAyvni (eed vM) nI vLer aBimAniM. 17 driM pAvevM evM tiry , pE aveAM keAnA il. avH dAhi. avew nAvu vivriri. avew Ank ELAwH yi AEylieR eedvmA yEhA vyAy {A tikriM. aver {A eekviwkEyA mriAniwyAkEyA l. 18 Niy kLilUew {A ndikeL o}uM. tA}HvrkLilUew {A avik eLA}uM. mmiey {A evM niR twAkmAM. vr miyi Rvuk L@AM. 19 mmiyi mr vLM. EdvdAm rL@M aExYAmrL@M olIvumrL@M eessH mrL@M puyM eepM aview vLM. 20 etlAM kH jnM, yEhAvyew zi yANi ecyHtetH aRiyM. etlAM yi AEylieR vinAyvnANH (eed vM) ecyHtetH mxY kH mnilA A wuM vYAjeedveL yEhAv evl@vLi 21 yAEAbieR rAjAvAy yEhAv pR y, v, nieR vAdLvtriik.

42

691
luM av ekwkyil. av nIti EyAew viDikyM stYM kekyM ec@M. 4av INitnAyiIkEyA ElAki nIti eekvM mE tk ewkEyA l. vidrEdzLiluv aveR pEdzLi yikyM ec@M. H ElAkieR xwAvuM BrNA DipM yEhAvyA 5 stYeedvmA yEhAv pRtA NitH. (yEhAv kAze s]xHwic@. miEm av kAze nivi. miyilu svtienyM av s]xHwi kyM ecyHt. miyiel skl mxY M jIveR zVAsM n. miyi nw oAErA vYiM yEhAv A vu n.) 6 n vivA yEhAvyA {A niEAw pRu. {A nieR krM #hiM. nie {A sMrik yM ec@M. qni mxYmAeyA krA RuetinH nI sAYmAyiriM. sv mxYM nIeyA kAzmAyiriM. 7 nI aAew k RkyM av kA}Hc lBikyM ec@M. aEnkM Ep twvRyiluH; nI aver EmAci iM. aEnkMEp i vsi; nIyver twvRyiniM puRE nyiM. 8 {AnA yEhAv, yEhAv qA qeR EprH. qeR mhtVM {A meArA nkil. qERtAyiriE sHEtAeLAM kvewA {A timkeL (vYAjeedv) avdi yil. 9 rMBi, cil sMBviem {A pRu. aetAe sMBvikyM ecyHt! EA a sMBviti mE, BAviyiel sMBviem {A pRy. eedvienA sEtAM H yEhAvyH o putiy gAnM pAwk. vidrrAjYnivAsikEL, smiel nAvikEr, smiel jIvikEL, vidr EdzvAsikEL, yEhAvey vA}Hk! 11 mmikEL ngrEL, EkdAriel #Am EL, yEhAvey vA}Hk. eezlAni vAsikEL, hAdgAnM pAwk! ni L@ew pv t ieR enRukyini pAwk. 12 yEhAvyH EtjH nk. vidrEd zvAsikEL, aven vA}Hk! 13 yEhAv znAeyA BwenEAel puRE EpAM. ysenEA elyAyiriM av. av vLer EkA pitnAM. av zbH d mAkyM nilviLikyM ec@M. teR z@eL EtAlikyM ec@M.
10

eyzAvH 42:4-25

oM pRyAtirikyM ecyHt. qA liEA {A svi OIey EAel Re nilviLiM. {A atik WinmAyM ciluM nizVsiM. 15 kL@M pvtL@M {A nzii M. aview vL svssYL@M {A NM. ndikeL {A vr miyA M. jlAzyeL {A NM. 16 pie aer {A averAriluM aRiyA rItiyi nyiM. aer {A av muEpAyiEyilA l LiEl nyiM. avH {A ien kAzmAM. p nile {A misewM. {A vAgHdM ecyHt kArY nwilAM. qeR jn e {A eekviwkymil. 17 pE, cil qe piw ni i. avH sVM epAti timk L@H. av timkELAw pRy, nieLeR EdvArA. av t L@ew vYAjeedveL yi. pE av nirAzitrAM. yi AEy eedve viA Aiyil 18 bDirAEr, qe vik! a AEr, qe EnAiAk. 19 svElAkiluM vcH qeR dAsnA yiriM vuM a! ElAkiEl {Anyc dtnANH vuM bDir. {AnAmAyi krARuAiEyA-yEhAv yew dAs- av vuM anA. 20 tAen ecNemH qeR dAs kA. pE av qe asri il. avnH sVM ecvikekAu EkAM, pE avene EkA Ail. 21 teR dAs nl v nAyiriA yEhAvyA#hi. teR atH-tkr mAy pEdz avnA drie wA yEhAvyA#hi. 22 qA mxYer EnAk. m@ v aver EtAlikyM avew vsHt vkk aphrikyM ecyHtiri. yvAeLlAM Byiri. av twvR kLi pUiyiweiri. mxY av ew pNM m}uv kviri. av er riA mil. anY avew DnM kv. a tiriek ekAwH! q@ pRyAnAmil. 23 niLilAeriluM eedvieR vAk iEcA? l! pE nI av eR vAk ic @ EkkyM Ay kArYei ciikyM ec NM. 24yAEAbieRyM yi AEylieR yM sH aphriA rANver avdictH? yEhAvyANH en ec A aver avdict!H n yEhAv yHetier pApM ecyHt. atinA n ew sH aphriA yEhAv aver avdic@. yi AEylukA yEhAvyA #hic rItiyi jIvicil. yi AEy jnt aveR vcn vic i l . 25 atinA yEhAv avErAw EkApic@.

eedvM vLer mAzIlnA vLerAlE {AenAM pR iil. {A sVyM niyikyM


14

eyzAvH 43:1-23

692
{A etrewiritH. {AnA stYeedvM. qnimH eedvmA yiil. qniEzxvuM eedvmAki l. 11{A sVyM yEhAvyA. meA rknil t AM-knAyv {AnA . 12niEAw sMsAricv {AnA. nie {A ric@. niEAw {A ArY pRu. niEAwewyA yiv etiluM apricitnl . nIyA qeR sAi, {A eedv vuM. (yEhAv sVyM pRtANietA e.) 13{AenEA}uM eedvmAyi. {AeneiluM ecyHtA a mAi mRi A M k}iyil. qeR ziyi niM mxYer riAM M k}i yil. 14 yEhAv, yi AEylieR vinAy v, nie ri. yEhAv pRy, ninAyi {A bAbiElANiEl eesnYe ayyHM. aEnkMEp piwi ewM. av, kdAyA sVM k lukLi ekAu EpAkewM. (kdAy A klukeLecAli vLer ah rivrANH . ) 15nieR vinAy yEhAv {AnA. yi AEylien {A s]xHwic@. {A nieR rAjAvA . eedvM teR jne vIuM riM 16 yEhAv smilUew pAt nii M. tirywi eviluM teR jn inAyi av pAtyAM. yEhAv pRy, 17sVM rTL@M tirkL@M eesnYL@mpEyAgicH qEAw yM ec@v prAjyewewM. av piIewAriluM q}uEkyil . av nziiewM. em}utirinALM aNyMEpAel av twyewM. 18ati nA rMBiluAy kArY a sHmritH. vLer meAkAl sMB vicetAieniyM ciitH. 19q ekAeA, {A putiy kArY ec@M! ni nI o ecwiEpAel vLM. stYmAeNH nin tIcyAym RiyAM. mmiyi {A stYmAyM o mAM niiM. vrmiyi tIc yAyM {A ndik s]xwiM. 20vnYm]g H EpAluM qEAw niyvrAM. vliy m]gL@M pikL@M qe d riM. mmiyi evemA}uEA av qe driM. vr miyi {A ndikeLA}uEA avere mh tVewM. {A etrew qeR jni jlM nkA EviyANH {A evM ekAwtH. 21{A s]xwic m H xYrANiv. av gIt pAwi qe sHtiyHkyM ec@M. 22 yAEAEb, nI qEAw Ai c il . qekAeA yi AEyEl, nin {A mwAyiIiri. 23 nieR AwkeL nIeyni bli yAyi ekAuvil. nIeye mhtVe wiyil. nIeyni blik ekAuv il. qni blik nkA nie

yEhAv avetier zmAy y L@Ai. yi AEylukA @M agHni EpAelyAyi atH. pE qA sMBvietH avrRiyil. av qriyEAelyAyi atH. pE sMB vitieni mnilAAM av Ail. eedvM sdA teR jnEAewAM yAEAEb, yEhAv nie s]xHwi c@! yi AEyEl, yEhAv nie s]xwic@! EA yEhAv en pRy H kyM ec@, ByeEw! {A nie ric@. nin {A Epri@. nI qER tA. 2dritL@AEA {A niEAewAmH. ndik mRic@kw EA ninH apkwmAkil; tIyi lUew nwEA nin epAEl il; tInAL nin priElik yil. 3 qekAeA, yEhAvyAy {A nieR eedvmA. yi AEyli eR vinAy {A nieR rknA . nin vilyAyi {A Qji pHtien nki. qEtYApYeyyM esb eyyM nie qERtAA {A pkrM nki. 4 nI qni vLer DAnmANH, atinA nie {A mhtVewM. {A nie sHEnhi, nin pkrM {A qlA jneLyM rAxH\eLyM nkyM ec@M.

43

teR ikeL eedvM Bvni ekAuvM 5 atinA ByeEwtil ! {A niEAewAmH! nieR meL {A omic@i nieRywEl ekAu vM. ki}niM pwiARu niM {An ver sMBriM. 6vwiEnAw {A pRyM+ qeR jne qni trik! etiEnAw {A pRyM+ qeR jne twvRyili wtH! qeR puAeryM puimAeryM vidrEdzLiniM ekAu vrik! 7 qERtAyver-qeR nAmM ver qeRywEl ekAu vrik! aver {A qniEvi s]xHwic@. aver {A s]xHwic@. av qERmA ElAki eedvieR sAYM yi AEylA 8 eedvM pRy, keiluM a rAyver ekAuvrik. ecviyeiluM eckiwArAyver ekAuvrik. 9sv jntyM rAxH\L@M aview omic@ ewNM. rMBi qAyi q pRyA avew vYAjeedvLielA inH #hM AEyAM. av tL@ew sAikeL ekAuvre. sAi stYM pRye. atH avew En etLiyiM. 10 yEhAv pRy, ni qeR sAikLA. {A etrewu dAsnA nI. qi vizVsiA mxYer srAtinA nie {A etrewtH. av {AnA q nI mnilAAnANH nie

693
{A nibic@mil. INitrA ver DUp kiA {A nie nibicil. 24atinA nI nieR pNM qe driA sADn vApEyAgic i l . pE qe nieR awimeyEAelyAA nI mi c@. nieR tik qe mwiMver nI pApM ecyHt. 25 {A, {AnA nieR pAp wc@kLyv. qee Itie wAnA {Ani ec@tH. nieR pAp {A oriluM oAikyil. 26 pE, nIeye (nieR EneLi) oAiiNM. nmeAwi qA zriey niyiAM. nieR v]i k vivricH a nYAyem etLiyi NM. 27nieR dYpitAvu pApM ecyHt. nieR niymjH{ qnietier v ic@. 28nieR viBrNADipAer {A virl A tAM. yAEAbien pUmAyM {A qERtAM. yi A Eyli EdAx sMBviM. yEhAvyANH keedvM yAEAEb, nIeyeR dAsnA . qe vik! yi AEyEl, nie {A etrew. {A pR y kArY Ek! 2{AnA yEhAv, nie s]xHwic {AnA. nI yiriEetEA, nie atAi s]xHwic {AnA. nI nieR a yew vyilAyiEA mt nie {A shAyic @ . qeR dAsnAy yAEAEb, ByeEwtil. eyEn, nie {A etrew. 3 dAhiv {A evM o}ic@ ekAwM. vr lLi {A a vikeLA}uM. nieR mL@ewEm {Aen eR Avien pkM-nieR pigA mikew Em qeR a#hM. nieR wMbi mkLi o jl vAhM EpAelyAyiriM atH . 4ElAk iel m@ jntkiwyi av vLM. jlvAhriki vL mr EpAelyAyiriM av. 5 ov pRyM, {A yEhAvyEw tANH. meA yAEAbH q Epp EyAgiM. EveRA {A yEhA vyEwtH qH oiwM. nieyA yi AEy q EpM pEyAgiM. 6 yEhAvyA yi AEylieR rAjA vH. svznAy yEhAv yi AEy lien ri. yEhAv pRy, {A nA keedvM. m@ eedvmil. di yM avuM {AnA. 7qeEAel meA eedvmil. aenyei eedvmiEA sMsArie. eedvM vH av qeEAelyAeNti etLivuk tre. Q purAtnjntey {A s]xHwic mtluAy kArY eedvM qEAw@ pRyNM. BAvi aRi yAemtieR etLivinAyi eedvM o awyALM tre. 8ByeEwtil! vYs niEmil ! q sMBviem

eyzAvH 43:24-44:17

{A niEAw pRi@H. nIeyeR sAYmA. EveR eedvmil- {AnA k. EveRA pARymil- {AnA NH kenH qniRiyAM. vYAjeedv nixPl H cil timkL@A (vYAjeedv ). pE av nixHPlLANH. m xY timkeL sHEnhi. pE timk nixHEyAjnLA. av timkL@ew sAikLA-pE av kANA k}ikyil. avH omRi kyil- tL@ew v]ikLA t nANM ekwevM avrRiyil. 10 rANH Q vYAjeedveL Ai ytH? Q nixHEyAjnLAy timk Ai? 11pNiArANH EdvAer AiytH! pNiArAke mxY rANH- EdvArl. averlAM owi ArY cc ecyH t iei, aEA av nANMekwkyM Bye wkyM ec@mAyi. 12 pNiAr teR pkrN ekAH kri mkLi vcH u p}ui. ElAhM ikekAiwicH ayA timyA. sVM k eekkLANyAL@pEyAgitH . pE vizEA av zi nxHwew. evM wiilAeyi av I NitmA. 13 meA pNiAr luM nArAyvuM ekAH twiyi vryiw. atH qview mRiNemH ayA kAieAwu. pie ayA LikekAH twiyi nieA tim ekAieyw. mM pEyAgicH av timey aL. aen ayA twiey tYM o mxY enEAel iI. Q mxY pmAke atieR vstiyilirik ylAet oM ecyyil. 14 ov EdvdAEvA eesEA oA mrELA mRi. ( mr ayA vLiyvyl - av sVM kA vni vLvyANH. o eep mrM nA m} atien vLM.) 15anrM ayA mre viRkAyi pEyAgi . ayA mre ekAc@ viRk LAi kIRu. viR ayA pAcki M tI kAyAM pEyAgi. Rc@ viRpEyAgicH tIkicH ayA aM w. pE viRkini te ayA o eedve AkyM rA DikyM ec@! eedvM mxY AiytANH- pE mxY ti myew mi nmsHkri! 16twiyi pti ayA ki. tIyi ayA Rci EvvikyM vyRu niRey tikyM ec@. tI kAytinH ayA viR ki. ayA pR y, ekAAM! EAeLni w kii yiri, tIyew evLici qni kAvAM k}iy. 17pE Rc@ twi micmH. atinAlyA aekAH o timyAi atien eedvem viLi
9

44

eyzAvH 44:18-45:6

694
. 26yEhAv mxYH sEzM nkA teR dAsAer ayyH. sE zM av yATAYmAkyM ec@. mxYer ecNemH aver aRiyi A yEhAv dtAer ayyH. av ew sEz yEhAv niREv@kyM ec@M. ] H eydey pun+sxwiA eedvM EkAerzien etrewu yEhAv eyzElmiEnAw pRy, mxY vIuM nii vsiM! ey dyiel ngrELAw yEhAv pRy, nI punniiewM! nziie ngrELAw yEhAv pRy, nieL {A vIuM ngrLAM! 27 agADtkELAw yEhAv pRy, vruEpAvuk! nieR RvukeLyM {A viM! 28 yEhAv EkAerziEnAw pRy, nIeyeR wynA. qeR xHwM nI niREv@M. eyzElmiEnAw nI pRyM, nI punniiewM! lyEAw nI pRyM, nieR awiR pun nii ewM! yi AEylien sVtmAA eedvM EkAerzien etrew teR etrewe rAjAvAy EkAerzieni yEhAv pR kArY tANH+ EkAerzieR vlkrM {A #hi M. rAjAAew aDikArM kvtinH {Anven shAyiM. ngrkvAw EkAerzien twykyil. {A ngrkvA w RkyM EkAerzH ak kw kyM ec@M. 2 EkAerEz, nieR eesnYM mERuM. {A nin mE EpAvukyM ec@M. pvteL {A wic@nirM. evlM ekAu ngrkvAw {A tkM. kvAwieR usAk {A owiM. 3 i sAdie sH {A nin nM. oLiic@vc sH {A nin tM. {AnA yEhAv q nI aRiytinANH en ec@ tH. yi AEylieR eedvM {AnA , nie {A EpecAli viLik yM ec@! 4 qeR dAsnAy yAEAbiEvi yA {A etAe ec@tH. qeR etrewe jntyAy yi AEylu kAEviyANH {Ani ec@tH. EkAerEz, nie {A Ep ecAli viLi . ninee aRiyil. pE nie {A Ep ecAliviLi. 5 {AnA yEhAv! keedvM {AnA . meA eedvvumil. nie vO Driic t H {AnA. qi@M nIeye aRiyil. 6 {AnANH k eedvemH jnM mni lAAnANH {Ani ec@tH. {AnANH yEhAv qM meA eedvvumielM

. eedvi mi nmsHkri kyM atien rADikyM ec@. ayA Aiy eedvEAwH ayA Ai, nIyAeNeR eedvM, qe ricAluM! 18 teLA ec@etH av aRiyil. av mnilAil! av ew kk mweiritinA kANAnAkA EpAel. avew Xdy (mnSk) mnilAA mi Etyil. 19av ArYeLi ElA ciciEyil. mxY mnilAil, atinAlv en sVyM ciiciE yil, pti twi {A tIkic@. knlu kLi {A avuM mAMsvuM @. pie {A mAMsM ti. pie avEz xic twi {A Q BIkr sADne AAM pEyAgic@. {AenA twi ey rADi! 20 tAenA ec@etH ayA aRiyil. ayAL@ew mnS kli. atinAltH ayAeL etAy mAi lUew nyiciri. ayAH sVyM riAnAil. tA etA ec@ etH ayA kANA k}iyil . {A piwiciri tim o vYAj eedvmANH qyA pRyil. stYeedvmA yEhAv yi A Eylien shAyi 21 yAEAEb, ArY oAik! yi AEyEl, nIeyeR dAsnAeNEA ik. {A nie s]xHwic@. nIey eR dAsnA. yi AEyEl, atinA nIeye mRtH. 22 nieR pAp vliy EmG EpAelyAyi. pE, pAp {A wc@kLu. nieR pAp, ElAlvAyvi EmGM atYmA EAel EpAyiri. nie {A ri kyM sMrikyM ecyHt, ati nA nIeyiEl mwi vrik! 23 yEhAv mhdHk ecyHttinA kAz sEAxi. mi, ati eR agADtEpAluM, sEAxi! pvt eedvi niEyAew pAw . vnv] m}uvM hAdi! qekAeA yEhAv yAEAbi en ric@. yEhAv yi AEyli mhA kArY ecyHt. 24 nI qAyiriEvA aen yEhAv nie s]xHwic@. nI ayew vyilAyiriEAe yEhAv ecyHt. yEhAv pRy, yEhAv yAy {A qlAM s]xwic@! kAzeL H {A sVyM vinYsic@! miey {A qni mi nivi. 25 vYAjvAck N pRy. pE avew Nk vYAjmAeN yEhAv etLiyi. mAyAjAlAer yEhAv vifH F ikLA. jH { AnikeLEAluM yEhAv }. t vLer aRivu vrAeN av Dri. pE yEhAv aver mAerEAelyA

45

695
ki}niM pwiARuveryv aRi yNM. 7 kAze {A s]xHwic@. ien yM {A s]xHwic@. smADAnM {AA . dritM {AA. {AnA yEhAv-etlAM {A ec@kyM ec@. 8 kAziel EmG miyi m} EpAel n epie! mi piLH r vLre! nyM ati vLre! yEhA vyA {A aven s]xHwic@.
16

eyzAvH 45:7-25

teR sxwikeL eedvM ] H niyi 9 mxYer EnAk! av teL s] x H w ic v mAyi ti. av qEAw ti kAk! epAiy mklieR kxN EpAelyAN v. mklmAvA mym kLim pEyAgi. nIeyA ec@ mxYA? q kLim EcAdi mil. s]xHwikH xHwAvien EcAdYM ecA ziyil. mxY Q kLim EpAelyA. 10pitAvH teR i k jIv n. qinANH ae ni jIv nkiytH? qH i EcAdiA k}iykyil. qinAeN e svict? qH ikH sVM H aey EcAdYM ecAnAvil. 11 eedvmAy yEhAvyA yi AEy lieR vi. av yi AEylien s]xHwic@. yEhAv pRy, qeR mEL, nieLEAwH awyALM EcAdic@. {A ecyHt kArY kANi A nieLEAwAvzYe@. 12 atinAlitA! miey {A s]xHwic@. atiel skl mxYeryM {A s]xwi H c@. {AeneR sVM eekkL@pEyAgicH kAze s] x H w ic @ . kAziel sveesnYiM {A kln nki. 13 EkAerzinH {AnveR zi nkiy tinA av nlkArY ec@M. av eR EjAli {A anAyAsmAkyM ec@M. EkAerzH qeR ngrM punni iM. qeR jne av sVtrA kyM ec@M. qeR jne EkAerzH qni vikyil. etAe ec@ tinH {Anv liekAwkyM Ev. mxY sVtrAewM. avew sVA tYM qni sQjnYmAyiriM. sv zkHtnAy yEhAv pRtANietAe. 14 yEhAv pRy, QjipHtM qEtYA pYyM DnikmANH. pE yi AEyEl, DnemAe nin ki@M. Esbyiel yrM wiyv niERtAM. k}ui clymAyi av nin piAel nwM. av nieR mi nmsHkri M. av niEAw AikyM ec@M. yi AEyEl, eedvM niEAewA mA. m@ eedvvumviewyil. 15 eedvEm, mxY kANA k}i yA eedvAmA nI. yi AEylieR rknA nI.

aEnkMEp vYAjeedveL A . pE av nirAzrAM. aver lAvM nANM ek@EpAM. 17 pE yi AEy yEhAvyA ri ewM. r nitYmAyi wM. yi A Ey oriEAluM nANM ekwew kyil. 18 yEhAv eedvmA. kAzeyM mieyyM av s]xwic@. miey yEhA H v atieR An tixHWic@. tA s]xHwicEA mi nYmAyirietH yEhAv #hic@. tAmsiA Evi yANv atien s] x H w ic t H ! {AnA yEhAv. meA eedvmil. 19 {A rhsYi sMsAric i l . {A sVtmAyi sMsAric@. qeR vAk {A ElAkieR i oLi ic@ vyHil. qe nYl Li EtwNemH {A yAEAbieR jnELAw pRil. {A yEhAvyA , {A stYM pRykyM ec@. stYmAy kArY {A pRy. tAnANH keedvemH yEhAv etLiyi 20 ni anYrAxH\LiniM r epiri. atinA o EcH qeR mi vrik. (v vYAjeedv L@ew timkeLw. Q nixHEyA jn EdvAErAwH v Ai. pE t qA ec@etH av aRiyil. 21vErAwH qiEl vrA pRyk. av tL@ew vYvhArM avtriicH cc ece.) vLerAlM mu nw kArYeLi niELAwArA pRtH? vLer vLer mu mtE ArY niELAw pRuekAitArANH? yEhAvyAy {AnA ArY pRtH. k eedvM {AnA. qeEAel meA eedvmEA? meA nl eedvmEA? mxYer ri meA eedvmEA? l! meA eedvmil! 22vidrEdzvAsi kEL, niLiniyM vYAjeedveL pi wtH nik. ni qe ag mic H rEnwk. {A eedvmA. meA eedvmil . {A mAmA eedvM. 23 {A qeR ziyA Q vAgHdAnM ec@. {A vAgHdAnM ec@EA vAgHdAnM stYmA. {A vAgHdA nM ecyHtv sMBviM! qlAvM qni mi nmsHkrikyM ec@M. qlAv M qe agmiAemH stYM ec@k yM ec@M. 24jnM pRyM, nyM zi yM yEhAvyi niE vrikyZ. cil yEhAvyi EkApixH W rANH . pE yEhAvyew sAik vrik yM yEhAv ecyHtiri kArYeL i sMsArikyM ec@M. aen, EkApi av litrAM. 25yi A EylukAer n ecA yEhAv shA yiM. jnM tL@ew eedvi aBimAni kyM ec@M.

eyzAvH 46:1-47:9

696
e ec@emH {A niELAw pRy , {An ec@kyM ec@M. aven {A s]xHwic@. aven {A ekAuv rikyM ec@M! 12 ni vliy ke ni Li cil k-pE nl kArY eLAM ni ec@mil. qe vi k! 13{A nl kArY ec@M! eev kAet {A qeR jne riM. sIEyAniM qeR atH - tkrmAy yi AEyliM {A r ekAuvM. bAbiElANi eedvsEzM ecLiyi vINH avieweyi rik! kdyew knYkApuI, nilirik! nIyiEA BrNADip yl! nI m]dlyuM ElAlvtiymAeNH jnM kkyil. 2 ni nI atYVAnM ecNM. tirikel w DAnYM epAwicH nI mAvuANM. nieR mwpwM mA@kyM Emli a}ic@ kLykyM ec@k. nI nieR rAjYM vi@EpAkNM. mxYH nieR kAluk kANAnAvuM viDM nieR pAvAw y kyM ndik kwkyM ec@k, 3 puxA nieR rhsYBAg kAkyM nie eelMgikmAyi pEyA gikyM ec@M. nieR cI v]i kH nieeAu {A pkrM vIiM. nie shAyiA oM vriky mil. 4 qeR jnM pRy, eedvM {eL ri. aveR nAmM+ sv z nAy yEhAv, yi AEylieR vi nAyv qA. 5 atinA bAbiElAEN aview zAmAyirik. kdyew puI, i El EpAvuk. qeA nI ni aDikM kAlM rAjYL@ew RANi yi riil. 6 qeR jnEAw {A EkApici. av qERtA. pE {A EkApi ci. atinA aver {A mANi kLlAtAi. aver {A nin t. nI aver ziikyM ecyHt. pE nI avErAw kANYM kANicEt l. v]ereAu EpAluM nI nAyi pNi eywic@. 7 nI pRu, {A qeEM jIvi M. {AenEA}uM RANiyAyiriM. nI avErAw ecyH t tikeL nIeyA ikwi ecyHtil. q sMBvi emH nI ciicil. 8 atinA mEnAhrI ik! suriteyH nin EtAkyM mA NiyAy kvYi {AnA. qe EAel DAnvYiyAyi mil . {AenAriluM viDvyAkil. qnie EA}uM ikL@AyiriM q nI sVyM pRykyM ec@. 9 Q ru kArY epAwnEv nin sMBviM. dYM nin nieR i k nxHwewM. pie nin nieR BAvH nxHwewM. aet, stYmAyM

vYAjeedv EyAjnmilAv EbluM enEbAyM qeR mi nmsHkriM. vYAjeedv evRuM timk. mxY timkeL m]gL@ew puR kyieAu EpA -mE vliy BAr mAmANv. vYAjeedv mxYer INiik mAEm ec@Z. 2 vYAjeedveL lAM nmsHkriM-aveylAM nilMpti M. vYAjeedvH repwAnA vil-aveylAM twvukAerEAel ekA uEpAkewM. 3 yAEAbieR wMbEm, qe vi k! EA}uM jIviciri yi AEy lukAEr, ik! {A nieL m kyAyi. amAew vyilAyi EAmt {A nieL mi. 4 ni jnicEA nieL {A m . vyAEA}uM nieL {A m M. niL@ew tlmwi nryHM. qi AluM nieL {A mM. qekA eA, nieL {A s]xHwic@. ni eL {A wM mkyM ri kyM ec@M. 5 qe mAerilumAyi tArtmYM ecAnAEmA? l! qni smAnnAyi mil. qeiyetlAM mnilA A ninAvil. qeEAel meA mil. 6 cil sVvuM eviyM sm] mAyH. avew pNsiyiniM sVM vI}u. av tL@ew evi lAsi . twiyi vYAjeedv e ekAiyAAnv klAkAr pNM ekAw. pie, av nmsHkri kyM vYAjeedveL rADik yM ec@M. 7av tL@ew vYAjeedv eL mliEli nw. vYAjeed vM nixHPlmA- mxYH avey mEi v! timey mxY nil Ri; avyH cliA k}iy il. vYAjeedvM oriluM atieR AnniM mARuil. mxY ati eR EnH EAziM; pE atH mRupwi pRyil. vYAjeedvM o timmAM. mxYer avew drit LiniM riA atinAvil. 8 ni pApM ecyHtiri. et i ni vIuM ciiNM. ArY oAikyM zrAkyM ec@ k. 9 pu sMBvic kArY oAik. {A eedvmA qH oAik. Ev eRA eedvmil. vYAjeedv qe EAelyl. 10 avsAni qeAe sMBvi emH rMBiEl {A niELAw pR u. ERAlM mH, aver sMBvi A kArY {A niELAw pRi . {AeneiluM sUNM ecyH tA a sMBvi. {AnA#hi {A ec@. 11ki}niM o ven {A viLikyM ec@. ayA o k}ukenEAelyAyiriM. av o vidrrAjYniM vrikyM {A ni yic kArY ec@kyM ec@M. etA

46

47

697
nini sMBviM. nieR jAlvidY kELA ecwividYkELA nie riil. 10 nI tik ec@, pE aEA}uM suritey nin EtA. qeR tik M kAil. q nI sVyM k. nieR jH { AnvuM aRivuM nie riemH nI k. k vYi {AnA. qeEAel mANi yAyi mil q nI sVyM k. 11 pE nin duritL@AM. aet EA sMBviem ninRikyil . pE drieR vrvAyi. drit twyiwA nineAM ecAnA vil. qA sMBvicet EpAluM aRiyAviDi nI Evgi nzi iewM! 12 jIvitiluwnILM jAlvidYkL@M ecwividYkL@M pWiA nI atYVA nM ecyHt. atinA nieR jAlvidY yM ecwividYyemAe pEyAgiA wuk! jAlvidYk nie shAyi EcAM. ninAereyiluM EpwiiA k}iEAM. 13 ninH vLeryDikM pEdxHwAH. av t pEdz nin mwEA? qi nieR nnirIker ay yHk. mAsArMBM pRyAnv k}iyM. atinA nin driteLEA A emH avH niEAw pRyAnAEy AM. 14 pE av teLe riA EpAluM k}iyAvrAyiriM. av eev EAEpAel kM. aMwA EpAluM kn avEzxiAEpAel av Evgi kM. kAyAenArlM tI EpA luM avEzxiil. 15 nI qiEvieyAe kWinAVA nM ecyHEtA atienAe aen sMB viM. nieR jIvitiluwnILM nIy mAyi vYApArM nwiyv nie vi@ EpAM. oAErAM avnveR v}iEy EpAM. nie riA M avEzxi kymil. eedvM teR ElAke Bri yEhAv pRy, yAEAbieR wMbEm, qe vik! ni sVyM yi AEy q viLi. ni eydyew wMbArANH . ni yEhAvyew nAmi vAgHdAn ec@. yi AEylieR eedv e ni vA}H. pE aen ec@EA ni vizVsHtErA A tyvErA al. 2 aet, av vingriel pQr ArA. yi AEylieR eedve av yi. sv z nAy yEhAv qA aveR nAmM. 3 sMBvi kArY {A pE vcictANH. aArYeLieylAM {A niELAw pRu. epe {A aetlAM sMBviikyM ecyHt@. 4 ni kWinXdyerRiyAem ekAANH {AnetAe ecyHttH. {A

eyzAvH 47:10-48:14

pReteiluM vizVsiA ni Aiyil. ni vLyA uEpA elyuM evlM EpAelyM kWinXdyrA yi. 5 atinA q sMBviemH vLer ute {A niEAw pRi. av sMBviti vLer mute ArY {A vcici. nL@ Aiy EdvAri ecyHt q ni pRyA k}iyAtAAnANH {Ani ecyHttH. new vi#h, new timk, etAe sMBviic@ q ni pRyAtiriAnA {Ani ecyHttH.

48

yi AEylukAer Ikri A eedvM zii 6 sMBvicetlAM ni EkkyM kAkyM ecyHt. atinA vA ni m@vErAw pRyNM. EA niiniyM aRiyA putiy kArY eLi {A pRyAM. 7 etAM puAy kArYLl. etA e EA nw kArYLANH. Eti mH ni ArYeLi Ekiriyil. {itRiyAvutA NElA q pRyA niAvil. 8 pE aEA}uM nieLe vicil! nieLAM pWic@mil! {A pRetA M ecvieAA ni Aiyil. ni qnietirAemH rMBM mt E qniRiyAmAyi. jnicEA mt ni qnietier klApM kAi yi. 9 pE {A mAzIlnAyiriM. {A qniAyi ec@M. EkApAlnAyi nieL nziiAtinH mxY qe vA}H M. qeR kAiriinH ni eLe vA}HM. 10 EnA, nieL {A rAM. m xY eviey agH n iyi *Ikri . pE dritLilUewyAyiriM {A nieL Ikrik. 11 {AnitH qniAyi sVyM ec@MqniAyi! {A mANiylAEpA el nieLe prigNiil! cil vYAj eedv qeR EtjSM sHttiyM eekywA {A avdiyil! 12 yAEAEb, qe vik! yi A EyEl, qeR jnmAkA nie {A viLic@. atinA qe vik! rM BM {AnA! avsAnvuM {AnA! 13 qeR sVM eekkekAH {A miey s]xwic@. qeR vlkrM kA H ze s] x H w ic @ . {Anver viLi kyAeNi, averAic H qeR mi vM. 14 nieLlAvM view vH qe vik! etAe sMBviemH et iluM vYAjeedvM pREA? l! bAbi ElAkAErAwM kdyErAwM yEhAv #hitH av etrewv ec@M.

eyzAvH 48:15-49:10
15

698
{A atH - t vikyM ec@M. 4 {A pRu, {A evRuEt kWinA VAnM ecyH t . EyAjnmetAM {A ecyHtil. qeR zi m}uv pEyAgic@, pE {A yTAi elAM ec@il. atinA qeeA H qecNemH yEhAv niyi e. qeR tiPlM eedvM niyi NM. 5 yEhAv qe ayew vyi s]xHwic@. atinA {AnveR dAsnA yiriM. yAEAbienyM yi AEyli enyM {A avniEl tiriek ekAu vrikyM EvNM. yEhAv qe mhtV ewM. qeR eedviniM qni zi lBiM. yEhAv qEAw pR u, 6 qeR dAsnA nI qni Evi yAEAbieR EgAeL ykyM yi AEylieR avzixHwer pUvi tiyilAkyM ec@M. yAEAbieR EgA qiEl mwivM. pE nin meA EjAliyH; atH tien AL@M DAnmANH! nie {A qlA rAxH \ M kAzmAM. miyiel skljniM nI qeR ryew mA mAyiriM. 7 yEhAv, yi AEylieR vinAy v, yi AEylieR rk pRy, qeR dAs vinItnA. av BrNADipAer Esvi. pE jnM aven evRu. pE, rAjAA aven kAkyM aven driA nikyM ec@M. vliy EntAA aveR mi nmsHkriM. yi AEy lieR vinA yEhAv #hi tinA aen sMBviM. yEhAv yi yiAM. nie etrew v avnA.

yEhAv pRy, aven {A viLi emH {A niELAw pRtANH. aven {A ekAuvrikyM ec@M! aven {A vijyiiM. 16 view vH qe vik! bAbi ElA o rAxH \ mAyi rMBic E A {AnviewyAyi. {A pRtH L@k mnilAtinH rMBMmt E {A vYmAyi sMsArici. anrM eyzAvu pRu, EA, qeR yjmAnnAy yEhAv qeyM aveR AvienyM niELAwi pR yAnyyH. 17yi AEylieR vi M rkmAy yEhAv pRy, nieR eedvmA yEhAv {AnA . shAykrmAy kArY ecA nie {A pWii. nI EpAEk v}iEy nie {A nyi. 18 nIeye asriciei, smA DAnM niiEl niReA}u ndi EpAel vmAyi. smiel tirmA lk EpAel nin pieyM pieyM nkL@AmAyi. 19 nIeye asriciei, nin eApAw ikL@AmAyi. av mNrikEpAelyAyiEen. nIeye asriciei nI nzi iewmAyiil. nI qEAewAM wmAyi. 20 qeR jnEm, bAbiElA vi@EpA vuk! qeR jnEm, kdyri niM oAwiEAvuk! Q vA hAdEAew jnEAw pRyk! miyiel vidrEdz LielAe Q vA prk! mxY ErAw pRyk, teR dAsnAy yAEA bien yEhAv ric@! 21 yEhAv teR jne mmiyilUew nyic@. pE av dAhmAyil! qekAeA av teR jni nAyi pARyiniM evM vhii c@! av pARpiLkyM atiniM evM vhikyM ecyHt! 22 pE, yEhAv yMwi pRu, dxHwAH smADAnmAyiriyil!

eedvM teR vizixw dAsen H viLi vidr EdzvAsikEL, qe vi k! sklnivAsikL@M i k! {A jniM mE, yEhAv aven EsviA qe viLic@. ayew gB ilAyiriee yEhAv qeR EpviLic@. 2 yEhAv avEvi sMsAriA qe pEyAgi. mcEyRiy vAL@ EpAel av qe pEyAgi. pE, av teR eekyi oLiicH qe sMrikyM ec@. auEpAel avene pEyAgi. pE teR vnA}iyi qe oLii kyM ec@. 3 yEhAv qEAw pRu, yi AEy El, nIeyeR dAsnA. niEAewAM

49

ryew divsM yEhAv pRy, {AeneR kN kA@ o vizixHwdinM vM. a {A nieR Ank mRupwi nM. {A nie ri o viEzxdin mAM. a {A nie riM. nie sMriM. qni mxYmAyi o krARuetinH nI sAYmAyiri kyM ec@M. rAjYM EA nziie eiluM nIytH wm tiriek nM. 9 twvukAErAw twvRyiniM puR v qH nI pRyM. i k}iyv ErAw iniM puR v q nI pRyM. av yAec@EA Bi M. emAkLiEAluM avH B NM lBiM. 10 avH vizikyil. dAhiky mil. sUrYtApEmA kAEA aver bADi kyil. qeA eedvM aver zV siikyM nyikyM ec@. jl vAhrikilUew eedvM aver nyiM.
8

699
qeR jninAyi {AenA pAt eyAM. pvt wic@ nire wM, tA}H pAtk yewM. 12 tA! vidrEdzLi niH L@k qeRywE v. vwniM pwiARuniM L@k qeRywE v. QjipHtiel asVAniniM L@k qeRywE v. 13 sVEL, miEy hAdi! pv tEL, hAdArvM m}! qeA yEhAv teR jne zVsii. teR drijnEAw yEhAv n kA@. sIEyA Epiev pE EA sIEyA pRy, yEhAv qe Epic@. qeR yjmA n qe mR. 15 pE {A pRy, o OI teR ien mRAnAvuEmA? l! tA svic iey OIyH mRAnAvu EmA? l! OIyH teR meL mRA k}iyil. qniH (yEhAv) nieyM mR AnAvil. 16 EnAk, nieR EprH {AeneR eek yi q]}tiyiri. niei {A qEA}uM oA! 17 nieR ik nieRywE mw ivM. nie EtAlicv nie oyH vi@EpAM.
14 11

eyzAvH 49:11-50:5

ekAuvM. av nieR ikeL sVM mliEl@kyM eekyielwk yM ec@M. 23 nieR ikH rAjAA ArAM. rAjpuimA aver pripAli M. rAjAAM rAjpuimAM nin mi nmsHkriM. nieR pAdiel ecLiyi av MbiM. aEA {AnA yEhAv q nI aRiyM. aEA, qi yiv nirA znAvukyielH nI aRiyM. 24 znAy pwyALi yi Enwiy DnM ninH avni niewA k}i yil. znAy Bw kAv niEA twvukAr rewA k}iyil. 25 qA yEhAv pRy, twvukA rewM. eriluM vH twvukAer znAy BwniniM riM. et en sMBviM? nieR y {A ec@M. nieR ikeL {A riM. 26 jnM nie mRiEvlic@. pE avereAH {A avew te zrIrM tIiM. avew sVM rM av wi vIAM. aEA yEhAvyA NH nie ricetH qlAvM aRiyM. yAEAbieR znAyv nie ri c@evH qlAmxYM aRiyM. sVM pAp mlM yi A Ey ziie@ yEhAv pRy, yi AEyjn Em, niL@ew ayAy eyzEl mien {A Epic@evH ni pR y, qA ati niympem view? qeR ikEL, {AnAeiluM kwM vIAEA? kwM vIA {A ni eL vi@EvA? l! ni ecyHt pAp LAlANH ni vietH. niL@ew tikLAlANH niL@ew a (eyz ElM) pRyyHetH. 2 {A Bvni vEA aview mAyiil. {A opAw viLi c @ . pE M viLiEkil . {A nieL riAnALel ni k EvA? niL@ew dritLi nielAM nieL riA zi qniH. EnA, kwliEnAw {A vruEpAkA klicA a vru EpAM! m/Y evmilAet cAkyM cILiykyM ec@M. 3 qniH kAze tAAM. d+K ieR vOM EpAel kAze @ekAu mwA qni k}iyM. eedvieR dAs stYmAyM eedve yi 4 qeR yjmAnnAy yEhAv qni pWiiA k}ivu t. atinA {AniEA Q d+Kiter pWii. qlA BAtiluM avene N kyM vidYAieyEAel qe pWii kyM ec@. 5 qeR yjmAnnAy yEhAv qe pWiA shAyikyM {Anventier tiriyAtirikyM ec

yi AEylieR jnM tiriekv mkLiEl EnAk! nin iluM EnAk! nieR ikeLl A M omic H nieRywE v. yEhAv pRy , qeR jIvnAeN vAgHdAnM ec@ + nieR ik nI k}uilNiy BrNM EpAelyAyiriM. mNvAiH k}uABrNM EpAelyAyiriM nieR ik. 19 nI EA tkewkyM EtAli ewkyM ecyHtiri. nieR EdzM pEyAgnYmA. pE ecRieyA kAliEzxM nieR nAi DArALM mxYAM. nie nziicv der, deryAyiriM. 20 nin nxHwe ikeLEyAH nI d+Kici, pE ik aviwM tIer ecRiytANH! { vsiA vizAlmAy lM t. q niEAw pRyM. 21 aEA nI sVyM pRyM, rAeN niI ikeLeylAM ttH? ekAA mElA. {A d+KityM kAkiymAyi . {A prAjityM qeR jni nikevL@mAyi. pie rANH Q ikeL qni ttH? EnA, {A oevLAyi. Q ieLlAM qview ni v? 22 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, {A rAxH\L@ew EnH qeR eek vIM. qeR ptAk {A qlAvM kAN viDi yM. aEAL v nieR ikeL nieRywE
18

50

eyzAvH 50:6-51:13

700
ervLer h A diM. aviewyv tL@ew hAdM kwiiM. tjH{t eyyM vijyeyMpi av gAn pAwkyM ec@M. 4 qeR jnEm, qe vik! qeR tImAn mxY jIvitieR EnrAy v}i kANic@ ekAw kAz mANH. 5 qeR nItiEbADM {Awen kANi c@ekAwM. eevkAet nieL {A riM. {AeneR ziypEyAgi kyM sklrAxH\eLyM viDikyM ec@M. skl vidrEdzL@M qniAyi kAiri. qeR zi aver ri tinANv kAiritH. 6 mkLi sViEl EnAk! tAe} ni @m miey EnAk! kAzM pukEmG EpAel mRyM. mi vilek vO EpAelyAM. miyi el mxY mriM, pE qeR r nitYmAyi wM. qeR n oriluM avsAniyil. 7 neye mnilAv qe ecvieA_k. qeR vcn a sriv {A pEdzi kArY EkNM. dxHwAer ByeEw til. av niELAw pRy dxic kArYeLyM ByeEwtil. 8 qekAeA, av p}kiy vOMEpAelyAyiriM. av citlu tiM. av kiLi EpAelyAyiriM. pu}u av tiM. pE qeR n nitYmAyi wM. qeR r qM qeM wM. eedvieR sVM zi aveR jne riM 9 yEhAvyew krEm, N! q}uE ! zmA! nI pu ecyHtEpAel, purAtnkAlM mt ninEpAel nieR zi EyAgi. rhbien EtAlic zi nIyA. vYALiey nI EtAlic@. 10 sme nI vic@! agADtkLiel evM nI vic@! smieR atYgA DBAgeL nIeyA pAtyAi. nieR jnM pAt mRikwkyM rie wkyM ecyHt. 11 yEhAv teR jne riM. av hAdEAew sIEyAniEl mwuM. av vLer vLer sxHwrAyiriM. avew tlkLi nitYmAy kirIwM EpAelyAyiriM avew h A dM. av sEAxMekAu pAwAvuM. sweLlAM mAu EpAM. 12 yEhAv pRy, nieL zVsi iv {AnA. pie nieL i mxYer Byew. jIvikyM mrikyM ec@ evRuM mxYrAN v. pulienEAel mri evRuM m xY. 13 yEhAv nieL s] x H w ic @ . teR ziyA av miey s]xwic@. teR H ziyA av kAze miEm

@. {AnveR mAM evwiykyil. 6 qe awivA {Anver avdi M. qeR tAwiErAm pi}uetwA {Anver avdiM. avere p vikEyA qeR mKE kEyA ec@EA {AeneR mKM oLiik yil. 7 qeR yjmAnnAy yEhAv qe shAyiM. atinA avew vA k qe mRiEvlikyil. {A z nAM. {A nirAzitnAvukyiel H qniRiyAM. 8 yEhAv qEAewAmA. {A nixHkLenH av etLiyi. ati nA {AenArprADiyAeN etLiyi A M k}iyil. {A et@kAren etLiyiA eriluM #hi evi ayA qeRyw vrikyM nmeA vicArN nwkyM ecAM. 9 pE EnA, qeR yjmAnnAy yEhA v qe ri. atinA qe dxHwnAyi ciIkriA M k}ik yil. averlAvM vilek p}y vO EpAelyAyiIM. av citlri M. 10 yEhAvey driv, aveR dAsM ecviekAwM. q sMBvi emRiyAet dAs pUmAyM eed vi yic @ jIvi. av stYmAyM yEhAvyew nAmi vizV si, dAs teR eedvi vizVsikyM ec@. 11 EnA, ni EtAiyEpAel jIvi. ni sVM agHniyM dIp ziKyM etLiyi. atinA ni L@ew rItiyie jIvik. pE ni ziiewM! ni sVM agHniyiluM dIpiluM vI nziM. {An sMBviiM. AEy aAhAmi enEAelyAkNM ni cil nlvrAyi jIvi A vixmi. shAyinAyi ni yEhAvey smIpi. {A pRy ik. nieR pitAvAy aAhAmien EnAk. nie mRiec w pARyANv. 2aAhAM nieR pitAvA, nI aven EnANM. nI sARAEyyM-nin jM t OI-EnA NM. {A viLicEA aAhAM o yHAyi. pie, {Anven a# hic@. av o mhAwMbM yiI kyM ecyHt. avniniH opAewA pAw Ep v. 3 aEtEpAel yEhAv sIEyAnienyM avL@ew skl vijnleLyM zVsiiM. yEhAvyH aveLecA liyM avL@ew jneecAliyM vYs nM EtAkyM avAyi avenA mhAy kArYM ec@kyM ec@M. yEhA v mmiey mA@M. mmi ed EtAM EpAel o EtAmAM. EdzM nYmAyi , pE atH yEhAvyew pUEAM EpAelyAyiIM. aviewyv vL yi

51

701
viwkyM ecyHt! pE ni av enyM aveR zieyyM mR. ati nA qEA}uM nieL pvi EkA pixHWer ni Byew. nieL nzi iA avrAElAcic@. pE avri EAe}view? averlAM EpAyiri! 14 twvRyiluv eevkAet sVt rAewM. av twvRyi vc@ mri kEyA cILiykEyA l . avH vzYi BNM lBiM. 15 yEhAvyA {AnA ni L@ew eedvM. {A sme LkyM tirkeLyAkyM ec@. (svz nAy yEhAv qA aveR EprH.) 16 qeR dAsA, nI pREy vAk {A nin nkAM. pie {A nie qeR eekk ekAu epAtiu sMr iM. putiy sVvuM miyM s]xHwi A nie {ApEyAgiM. yi A EyliEnAw ni qeR jnmA. q pRyA nie {ApEyAgiM. yi AEylien eedvM ziic@ N! N! eyzElEm, q}uE ! yEhAv nii vLer EkApici ru. atinA ni ziieiri . Q zi nin wiyHA o EkA vixM EpAelyAyi. nI a wikyM ecyHt. 18 eyrUzElmi DArALM mxYAyi . pE avrilAM avL@ew EntA LAyil. av vLiy ikLilAM aveL nyiA mAgdzikL@mAyil. 19 ru vItM dritLANH eyzElmi vtH. EmAxNvuM hArniyNvuM; ekAwM piNiyM yvuM. ni yAtnyBvicEA shAyi A mAyiil . M ni ELAw kN kAiyil. 20niL@ew jnM INitrAyi. av nil vIkiw . oAErA v}imiluM av kiwAyi . av vlyi kwiy m]geL EAelyAyi. niyM zi shi A vA zi av yEhAv yew EkApA kii. tAnvH niyM zi nemH eedvM pREA av wt dblrAyi. 21 pAvM eyzElEm, qe vik. vIu wiAet te nI o wiyen EAel INityAyiri. vix EAyA nI dblyAyiri. 22 nieR eedvvuM yjmAnmAy yEhAv teR jninAyi yMec@M. av niEAw pRy, EnA, {A Q vixEA nii niewmA@ . qeR EkApe {A nii niew mAu. niyM nIeyeR EkApM ekAu ziiewkyil . 23 ni, nie pIfiiver zii A {AeneR EkApM pEyAgiM. av nie ekAl A mic @ . av niEAw pRu, {L@ew mi nm sHkrik, { nieREmwi nw
17

eyzAvH 51:14-52:11

e! av nieeAH avew mi nmsHkriic@. anrM av nieR puRwi ecLiyielEpAel nwkyM ecyHt. ni av nw EpAkA v}iEpAelyAyi. yi AEy riewM N! N sIEyAEn! nieR mhtVmA wyAwkLNiH o uk! nieR zi Drik! viey zElEm, q}uEk! eedve pip Aem stiA jnM niyM nii El Evziyil. av nilM ml. 2 epAwitiLyk! niL@ew visHmy krmAy vO Drik! sIEyAeR puiyAy eyzElEm, nIeyA twvukA riyAyi. qAliEA nieR k}u i ekiyiri clyiniM sVyM EmAcik! 3 yEhAv pRy, ni pNi nAyi vieil. atinA nieL EmAciiA {A pNmpEyAgi yil. 4 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR jnM tAmsiAnAyi QjipHti El EpAvukyM anrM awimkLAvu kyM ecyHt. piIwH aU aver awi mkLAi. 5EAe} sMBvic@ev EnAk! meA rAxH\M qeR jntey piwiwiyiri. qeR jninH rAxH\M vil nkiyil. Q rAjYM qeR jne BrikyM aver prihsi kyM ec@. averEA}uM qe dxi c@ pRy. 6 yEhAv pRy, sMBviciri , atinA qeR jnM qei pWiM. {AnAerH qeR jnM aRiyM. qeR jnM qeR EprRiyM. {AnANH avErAw sMsArietH av aRi ykyM ec@M. 7 o dt sdHvAymAyi iEl vtH atH-krmAeyA zYmANH. smADAnM! n rieiri! niL@ew eedvM rAjAvA! qH o dt KYApi Ekk visHmy krmANH. 8 ngrkAvA EAzic@ wu . averl A emAic H h A di! qekAeA yEhAv sIEyAniEl mwutH averlAvM kA. 9 eyzElEm, nziie nieR mi r vIuM hAdi vyAyiIM. nieLlAvM omicH hAdiM. q ekAeA yEhAv eyzElmiEnAw kN kA@M. yEhAv teR jne ri M. 10 yEhAv teR vizi skl rAxH\EAwM kANiM. eedvM teR jne rieteneyH skl vidrrAxH\L@M kAM. 11 ni bAbiElA viwNM! lM viwk! puErAhitAEr, rADn yHpEyAgic sADn ni m

52

eyzAvH 52:12-54:4

702
tiExDicil. av oM pRilbliEvi nyiew wienEA elyM ErAmMev@EA o zbH d vu mAA AwienEAelymAyi av. sVyM tiErADiA av oriluM teR vAyH piLil. 8mxY aven piwic@ ekAuEpAvukyM av EnAw nIti kAAtirikyM ecyHt. jIvi mxYew EdzniM av oAwietinA aveR BAvi wMbei M oM pRyAnA vil. qeR jnieR pApieR vilyHAyi av ziie@. 9 av mrNi DnikAErAewAM yi. dxHwAErAewAM sMsHkri e@. av o et@M ecyHtil-oriluM N pRil- qi@M avnH en eyAe sMBvic@. 10 aven triNmAA yEhAv ni yic @ . av yAtnyBviNem yEhAv niyic@. aen dAs mri EvnAyi sVyM smic@. pE av vLer vLer kAlE o pu tiy jIvitM nyiM. av teR jn e kAM. tA ecNemH yEhAv yA#hietlAM av pUIkri M. 11 mAnsikmAyi av vLer yAtnkL BviemiluM sMBvi nk av kAM. tA pWi kArYLi av t]pHtnAM. qeR nl dAs DArALM Eper aprADikLlAtAM; av ew aprAD av qwkLyM. 12 ArNA qeR jniwyi {A av tiPlM nM. zA tieReylAM opH avAyi riM. avnAyi {Ani ec@M. q ekAeA av mxYAyi teR jIvitM nkyM mrikyM ecyHt. avenA vALiyAyievH jnM pRu. pE, aEnkmEnkM Epew pAp av drIkric@ qtA prmAM. EA}v pApM ecyHtv Evi vAdikyM ec@. teR jne eedvM mwi ekAuv OIEy, sEAxvtiyA! nI vYyA. pE, nI vuM sEAxiNM! yEhAv pRy, o yH k}iy OIyH BAviEnA ewAM k}iy OIeyA ikL@ AM. 2 nieR wArM vlutAk. nieR vAtiluk mle Rk. nieR Bv ne viksii nitH . nieR wArM vizAlvuM zvumAk. 3 qekAeA nI vLer vLM. nieR mH nirvDi rAxH \ Li niM mxYer lBiM. nieR m nziie ngrLi vIuM wi EyRuM. 4 ByeEwtil! nI nirAzewkyil. mxY nie dxic@ sMsArikyil.

. atinA ni sVyM Ikri k. mlA oienyM sHpzi tH. 12 ni bAbiElA viwM. pE av tiwi nieL oAwiyil. ni oAwic@viwewkyil. ni nw iRuM, yEhAv niELAewAM nw kyM ec@M. yEhAv ni mE AyiriM. yi AEylieR eedvM ni piiluM AyiriM. eedvieR, yAtny Bvi dAs 13 qeR dAsen EnAk. av vLer vijyiyM DAniymAyiriM. BAviyi jnM aven mhtVew kyM drikyM ec@M. 14 pE, qeR dAsen kEA DArALMEp e{@kyAyi. av o mxYenH av tiricRiyAnAkA BIkrmAy nilyi av pIf nEmi. 15pE, wt Ep visHm yiM. rAjAA aven atH-tEA ew EnAM. pE orrvuM av ri yAwkyil. qeR dAseniy kT av Ekil - sMBvic t H av ku. av kTEkil, pE mnilAi. { viLic@ pR kArY stYi vizVsictArH? yEhA vyew zi stYi sVIkrictArH? 2 av yEhAvyHmi o ecwi EpAel vL. vr miyi vL eet EpAelyAyi av. avnH EtYkteyAmil A yi. av EtYk EtjeAmAyiil. av en EnAiyA nmvEnAwH xHwM EtA tri o EtYktyM av Ayiil. 3mxY aven prih sic @ . @kA aven vi@EpAyi. av vLer Evdni o mxYnA yi. av ErAg nAyi aRi u. mxY aven o iA mrYAd EpAluM kANicil. nAM aven o ikEpAlumAyil. 4 pE av new ErAge e w avERtAi. av new Evdn kEL@. pE nAM ktiytH eedvM aven ziikyAeNAyi. av enEA ecyHttinA eedvM aven awievA nAM ktiytH. 5 pE new et@k Evdn av a BvikyAyi. new pApH av e{e@. new kwM-ziav nkiyiri. aveR Evdn mlM nAM sQKYmvrAyiri. 6 pE avni ecyHttiEzxvuM nAM der AwienEAel alu. n eLlAM new v}iEyEpAyi. yEhAv neL new aprADiniM EmAci ikyM new aprADeLlAM av eREm vyHkyM ecyHtti Ezx mA nLi ecyHttH. 7 av EvdniiewkyM zii ewkyM ecyHt. pE av oriluM

53

54

703
nI apmAniewkyil. ecRumAyi EA nin nANEw EtAiyi . qAliEA nANEw nI mRM. nin BAvien nxH w e EA EtAiy apmAnM nI oAik yil. 5 qekAeA, nieR BAvH nie s]xHwicvnA(eedvM). sv znAy yEhAv qA aveR EprH. yi AEylieR sMrk avnA . yi AEylieR vi avnA . sklmiyewyM eedvM qH av viLiewkyM ec@M! 6 nI BAvH Epic@EpAy o OI eyEAelyAyi. nin vLer vYsnmAyi. pE yEhAv nie avERtAvA viLic@. nI yQvn i vivAhM k}iH BAvH Epi c@ EpAyveLEAelyAyi qA tERtAyirivA eedvM nie viLic@. 7 eedvM pRy, {A nie Ep ic@. pE atH RecAkAlE mAM. vIuM nie {A qeRew @M. niEAw {A mhAkANYM kA@ kyM ec@M. 8 {A niEAw vLer EkApAlnA kyM Rc@kAlE niiniH oLicirikyM ecyHt. pE, nie {A qeEM kANYM ekAu smADAniiM. nieR rknAy yEhAvyANi pRtH. eedvM qEA}uM teR jne sEnhi H 9 eedvM pRy, oAik, EnAh yew kAlH {A LyM ekAH ElAk e ziic@. pE nieyAriluM LyMekAu tA ElAke nzii ielH EnAhEyAw {A o vAgHdAnM ecyH. aEtEpAel {A nieyAri luM niEAw EkApikyielM, zAsi kyielM niEAw vAgHdAnM ec@ . 10 yEhAv pRy, pvt a tYmAEyAM, k epAwiyAEyAM, pE qeR kANYM oriluM nie eekevwiyil. {A nIymAyi smADAnM AkyM aetAriluM avsAniA tirikyM ec@M. yEhAv niEAw kN kA@. avnANH etAe pR M. 11 pAvM ngrEm! ninetier z@ ekAwA@EpAel v. M nie zVsiicil. pE nie {A pun niiM. nieR BiikL@ew kl@k L@RiA {A mEnAhrmAy Aym pEyAgiM. awiRyiwA {A nIl l@k pEyAgiM. 12 nieR Biiyew mkBAgM {A prAgMekAu AM. kvAwLi {A tiLu r ptiM. nin ilum mtiluk rekAuA M.
13

eyzAvH 54:5-55:5

nieR m eedve piwkyM av aver pWiikyM ec@M. nieR mH yTA smADAnM lBi M. 14 nI nyewEm ApiewM. aen nI <rtyiniM Byi niM surityAyiriM. nin Epwi A omAyiriil. nie mRiEv iA oM vril. 15 qeR eesnYLielAEpAluM ninetier yM ec@kyil. nie etiluM eesnYM miA mi cA nI aver EtAliM. 16 EnA, ekAlen {A s]xHwic@. av tI kiA knli Q. pie av u p}uicH xHwm pkrNM A. aEt EpAel, qlAM tk vinAzkenyM {A s]xHwi c@. 17 ninetier yM ecA mxY yDmAM. pE yD nie EtAlikyil. cil nine tier sMsAriM. qA ninetier sMsAriverlAM etAeN etLi yiewM. yEhAv pRy, yEhAvyew dAs AH q ki@M? qiniM v nl kArY av ki@M! eedvM stYmAyM tptiEy ] H BNM n dAhivEr, v evM wi k! pNmieli vixmitH. v, niRyMver tikyM wikyM ec@k! ni pNM vzYmil niR yMver tikyM wikyM ec@k. BNiM vIiM vilEy l! 2 yTA BNml A ti Evi qi pNM mwNM? yTAi nieL t]ptiewA pNi qi H ecNM? vLer EyAew qe vi k, ni nl BNM k}ikyM ec@M. ni sVM mnien t]ptmA H BNM k}iM. 3 {A pRy kArY EyAew EkA nieR AvH jIviM. qeR awE vrik. {A niL@mAyi nitYmAeyA krARuAAM. atH dAvId mAyi {AAiyEpAel o krARA yiriM. dAvIdien {A sH E nhi emM qeM avEnAw vizVsHtnA yiriemM avEnAw {A vAgHdAnM ecyHt. niH krA vizVsi kyM ecAM. 4 dAvIdien {A qlA rAxH\m qeR ziyew sAYmAi. dAvIdH DArALM rAjYL@ew BrNADipM EsnA nAykmAemH {AnvEnAw vAgHdA nM ecyHt. 5 niRiyA lLi rAjY L@H. pE ni rAxH\eL viLi M. rAxH\H nie aRikyil, pE av nieRywEl oAwM. niL@ew eedvmA yEhAv #hi

55

eyzAvH 55:6-56:12

704
EcM. yEhAv {eL aveR jn EAewAM Eckyil. qH av pRytH. {AenA Niy mrxN mANH-qniH ikL@Avil qeA npuMskM pRytH. 4- 5 Q npuMsk aen pRyA pAwil. kArNM yEhAv pRy, npuM skLi cil zbieR niym asri. qeR xHwM av etr ew. av stYmAyM qeR krA piw. atinA qeR l yi avAyi {AenA sHmArk zil ApiM. avew nAmM qeR ngri oAiewM! aet, npuMskH {A puAM pui mAM ntienA nl cil nM. nitYmAeyA nAmM {Anv nM. qeR jntyi niM av mRic@ mAewkyil. 6 eydrlA cil sVyM yEhAv EyAw EcM. t yEhAvey Esvi kyM aveR nAme sHEnhi kyM ecEtinANv en ec@ tH . yEhAvyew dAsArAtinH av sVyM avEnAw EcM. av zb ien o/vdinmAyi kkyM qeR krARien av viwAet asri kyM ec@M. 7 yEhAv pRy, jne {Aen eR vipvtiEl ekAuvM. qeR AnAlyi aver {A hAdiiM. avernii v}i pAwkL@M blikL@M qe sMt]pHtnA M. qekAeA qeR lyM skl rAxH\M o AnAlyM q viLiewM. 8qeR yjmAnnAy yEhAv pRytANietAe. yi AEylukA avew rAjYni M puRAe@. (ElAkieR vivi DBAgLi vAsM nwtinH . ) pE yEhAv vIuM aver omic@ EcM. av pRy, vIuM {An ver omic@ EcM.

tinA sMBviM. yi AEy lieR vi nieL driti nA sMBviM. 6 atinA smymDikM eevMmE ni yEhAvey tiryNM. av awEA, EAe, ni aven viLiNM. 7 dxHwA dxic jIvitM avsAnii NM. dxic cik av avsAni iNM. av vIuM yEhAvyewy wE vrNM. aEA yEhAv aver zVsiikyM ec@M. new eedvM mitinA av yEhAvyewy wE vrNM. mxY eedve mnilAAnAvil 8 yEhAv pRy, niL@ew cik qEREpAelyl. niew v}ik qEREpAelyl. 9 sVM miEyA yeryA. aEtEpAel, qeR mA niL@ew mAeLA yer . qeR cik niL@ew cikeLA yer ymA. yEhAv sVyM pRtANi etlAM. 10 m}yM muM kAzniM vI}u . tRyi vINH tRey nnyHMver atH kAzE tiriekEpAil. aEA nilM ecwikeL mLic@ vL . ecwik kxknAyi viA . Q vipEyAgicH mxY Bi A amA. 11 aEtEpAel, qeR vAyiniM EpA vAk kArY sMBvii Aet mwivril . qeR vAk {AnA#hi kArY niREv@M. {A ec@vAnyc kArY ec@ ti qeR vAk vijyi. 12 ni hAdEAew vAsi niH puRE EpAkukyM smADAn EAew nyiewkyM ec@M. pvt L@M kL@M hAdEAew n]M vyH A wuM. vylukLiel mr eek ekA@M. 13 epAk niiwH yrm ees sH m r vLM. kLk niiwH ekA}uumr vLM. etlAM yEhA vey sinAM. yEhAv zen ti etLivukLANietlAM. Q etLivH oriluM nziiewkymil. skl rAx\L@M yEhA H vey agmiM yEhAv ArY pRu, qlAvErAwM nIti pAlik. zri yAy kArY ec@k! qekAe A, eevkAet qeR r niiEl vM. qeR n eevkAet skl ElAk eLyM kANiM. 2 zb ieniy eedvieR niymM asriv ag] h It. dxHwt ecAv sEAxvA. 3ey drlA cil sVyM yEhAvEyAw

56

teR <xy yEhAv H qlAveryM Ni 9 kA@m]gEL, v Bik! 10 kAvA (vAck) qlAM a. teLA ec@etH avrRiy il . ryH A nAyH eLEAelyA Nv. av nil kiwRu. oA, av RAnixHwew. 11 av viz nAyHeLEAelyA . av oriluM sMt]ptrl. teL H A ec@etH wyARiyil. alu tiriu EpAy, tL@ew AwkeLEAelyANv. av atYA#hikLA. sVyM t]pHtrAk mAmANvew vzYM. 12 av v pRy+ {A Rc@ vIu wiM. {AnlM mdYM k}iM. aEtkArYM {A nAeLyM ec@M. ati lDikvuM {A wiM.

705

eyzAvH 57:1-58:1

57

AEy eedve piwil nItimAAerlAM ceAwi, M a ic@EpAlumil. nlv o mic@ Eceiri. pE jn L@ew dxHwtkLiniM o}ivAew ti EviyANH nItimAA qwe etH oM mnilAil. 2 pE smADAnM vrikyM mxY sVM kili vimikyM ec@M. eedvM #hiutsric H av jIviM. 3 mvAdiniyew puAEr view vrik. niL@ew pitAvH vYBicArpApM ecyHtiri. niL@ew ayM vYBi criciri. view vrik! 4 ni dxHwM NyAmAy ik LA. nieLe prihsi. ni qeR En mKM tiri. qeR En ni nAnI@. 5 oAErA pcmrieR kI}iluM vYAj eedveL rADikyA niL@ew xHwM. oAErA aviEyArM ni i keL ekAl@. pAREdzLi aver bliekAwkyM ec@. 6 ndikLiel mi pARkeL rADi A niLixHwew. rADnyH ni avewEm vIeA}i. ni avyH bliyi. pE niH pARk mAM ki@. aet e sEAxiiemH ni k EvA? l! aete sEAxiiil. qlA kM tpvtM mIEt ni niL@ew kiw o. 7 ni tlLiEl EpAyi blikLi. 8 pie ni kiwkLiEl EpA kukyM EdvAer sHEnhicH qnie tier pApM ec@kyM ec@. EdvAer nI sH E nhi. avew ngHnEdheL kH ni sVdi . ni qeR ewyAyi. pE avErAw EcrA nieLe viu EpAyi. qe oAiitinH nieL shAyici sADn ni oLi i. vAtilukM kiLAluk M pii sADn nieLALi i. pie, ni vYAjeedv L@mAyi krARukL@A. 9 EmAelieR mi sVyM surA rAkA ni eetlL@M ElpnL@M pEyAgi. ni vidrEdzLi El dtAer ayc@. nieL nrk}iyAy ziEyALiEl ekAuvri kyM ec@M. AEy eedve yi NM, vi#heLyl 10 etAe ecA ni kWinAVA nM ecyHetiluM oriluM INicil. etlAM sVdik v}i ni putiy zi Enwi. 11 ni qe oAic i l . ni qe gQnic@EpAlumil! pie, er iyAyi ni vYsnictH? er yi

yi

yAyi ni BytH? qinA ni N pRtH? EnA, vLer AlM {A zAnAyiriyAyinIeye drikyM ecyHtil. 12 niL@ew sdHv]ikeLyM ni ec@ mtprmAy skl kArYeLyM pi qni pRyAnAvuM. pE a nixHPlmA! 13 shAyM EvEA ni ni iluM iyiri vYAjeedv ELAw nilviLi. av nieL shAyie! pE {A pRy, kAH avereylAM awic@ pRM. o nizVA sM avey deryk@M. pE qilA yivnH qeR vAgHdmi lBiM. avnH qeR vipvtM lBiM. yEhAv teR jne riM qeR jni pAteyAM viDM tw nIM ec@k. 15 eedvM atYutnA. eedvM nitY mAyi vsi. eedvieR nAmM vi M. eedvM pRy+ tvuM vivu mAy o l {A vsi. pE d+KitM vinItmAyvErAewAvuM {A vsi. Xdyi vinItrAy vH {A pujIv nM. Avi vYsnivH {A pujIv nM. 16 {AenM yM ecyHtekAEyiri il. {A qEA}uM EkApikymil. {A EkApM wA mxYeR A vH- {AnvH nkiy jIv- qeR mi mric@ vIENAM. 17 v tik ecyHt. aete EkA pAlnAkyM ecyH t . atinA {A yi AEylien ziic@. EkApi xHWnAyiekAH {AnvniniM ak. yi AEy qeyM vi@. xHw miwEv EpAyi. 18 yi AEy qviEw EpAeyH {A ku. atinA {Anven nyiM. {Anven suKewM (miM). aven {A zVsiikyM av suKM EtAi vAk pRykyM ec@M. pie avM aveR jnt yHM vYsnM aBvmAkEy l. 19 aver {A o putiy vA pWii M. smADAnM. qniwvM vL erykelyvM {A smADAnM nM. aver {A suKewM (mi M)! yEhAv sVyM pRtANietA e. 20 pE dxHwA EkApiclRu kw EpAelyA. avH awuvAEnA zArAvAEnA k}iyil. av EkApi ciri. smeEAel av ecLi yiL. qeR eedvM pRy, dxHw smADAn mAvukyil.
14

58

eedve pip@vA jn dEbADiiewNM H ni k}iy c i viLic@ vuk! sVyM nitH!

eyzAvH 58:2-59:1

706
shAyitiniM o}iiritH, avM nieLEAelyANH. 8 ni aen ecyHtA niL@ew kAzM dykAzeEAel tiLA wuM. aEA niL@ew mRivuk suKewM. niL@ew n (eedvM) ni mE nwkyM yEhAvyew EtjH nieL agmikyM ec@M. 9 aEA ni yEhAvey viLik yM yEhAv viLiEkkyM ec@M. ni yEhAvey Re viLikyM {AniviwH qv mRupwi pRy kyM ec@M. eedvieR jnM zri viNM jnH dritvuM BArL@mA ni niNM. kyHERiy vA kL@pEyAgiM oAErA kArYA yi jneL ewM ni ni NM. 10vizvErAw kN EtA kyM avH hArM nkyM EvNM. dritLBviver avew v zYLi ni t] p H t iewNM. aEA niL@ew kAzM iluM tiL uM. niH yAetA d+KvuM Ayiri kymil . mYAsUrYenEAel ni tiLuM. 11 yEhAv qEA}uM nieL nyiM. vr EdzLi yEhAv niL@ew Avien sMt]pHtmAM. av ni L@ew aik blM nM. ni DArALM jlm o pUEAEpAelyA M. nieLEA}uM jlm RvEpAel yAyiriM. 12 vLer vLer vxLAyi niL@ew ngr nziie@ekAiri. qA putiy ngr niie wkyM ngrL@ew awiRk vLer vLer vx nilnikyM ec@M. Evliek@ v q nI viLiewM. pAtkL@M vIwkL@M pNiyv qM nI viLiewM. 13 zb ieniy eedvieR niymientier pApM ecAtiA aen sMBviM. vidini ni sVyM sEAxiiA miA tiA aen sMBviM. zbien ni h A ddinem viLiNM. yEhAvyew vizixHwdine mhtVe wNM. melA divsLiluM ec@ v]ik ecAet viEzxdine ni mhtVewNM. 14 aEA ni yEhAvyi n M AM. av nieL mi mk Lilu atYutlLiEl ekAu EpAkukyM ec@M. niL@ew pitAvAy yAEAbietlAM yEhAv niH nM. yEhAv sVyM pRtANietAe! dxwA mAnsArewNM H EnA, yEhAvyew zi nie riA mtiyAytA. nI s hAyM EtwEA av nie EkA

kAhLM EpAel Re EAzik! jn ecyH t i et@keLi av ErAw pRyk. yAEAbieR wMb EAwH avew pApei pRyk! 2 aEA av qlAdivsvuM qe rADiA vM. qeR mAM av pWiAnA#hikyM ec@M. av zri yAyi jIvi o rAxH\mAyiIM. eedvieR nl klnkL@sri tiniM av piARukyil. teL nItiEyAew viDiNemH averEAwA vzYewM. eedvieR nYAyviDi Ayi av aveRywE EpAkA nA#hiM. 3 EA av pRy, niEAw d rvu kAA { Bi nii. nIeyekAu {eL EnAil ? niEAw drvu kANiA { sVM zrIre pIfii. nIey ekAu {eL iEtyil? qA yEhAv pRy, pvA sdivsLi ni sVM sEAx i Ev ec@. ni ni L@ew dAsAer pIfii-niL@ew sVM zrIreyl. 4ni viz , pE hAriEviyl. ti AM EpArwiAm vizANH, a inl. niL@ew dxHwkr ekAH mxYer wiA vizANtH. ni BNM Eve vyH tH qni Eviyl. ni sVM zbHdMekAH qe vA}Hil. 5Q viEzxdivs Li ni BNM k}iAet sVM zrIre pIfiiNem {A # hievH ni kEvA? m xY vYsnitAyi kANNem {AnA#hitAyi ni k EvA? vAwiri pU EpAel m xY tl niNemM vYsnieR vOM DriNemM {AnA#hie M ni kEvA? mxY d+KM kANiA cAriliri kANA {AnA#hiev ni k EvA? viEzxdivsLi nirAhArmiri niLtA ktH. yEhAv yew #hM aenyAeNAENA ni ktH? 6 viEzxdivsei qni s lemeH {A pRyAM-mxYer sVt mAA divsM. o divsM ni mxYew BAreLwmANem {AnA#hi. dritmBviver onA ni sVtrANem {AnA#hi. avew mliniM BAr nieLwmAu onA vr Nem {AnA#hi. 7niL@ew B NM vizvmAyi pvyH N emM {AnA#hi. BvnmilA dri er ni keNem {AnA# hi. aver ni niL@ew Bvn iEl ekAuvrNem {AnA#hi . vOmilAven kAEA niL@ew vOM av nk! aver

59

707
nAM. 2pE nieR pAp nie eedviniM ak@. yEhAv nii niklutinH nieR pAp LA kArNM. 3 nieR eekk a}upurtA; avyi rM epAtiiri. nieR virlukeL aprADM epAtiiri. nI sVM vAyekAH Nk pRy. nieR nAvH tik sMsAri. 4 M anYeri stYM pRyil. m xY prsHprM EkAwtikyukyM vYv hAri vijyM EnwA kM pRy kyM ec@. av prsHprM Nk pRy. av niRey dritLANH , av dxHwtyH jEmkyM ec@ 5 . vixsM myiwEpAel av tiyA. atielA m tiA ni mriM. atielA m epAicA o vixsM puR cAwM. mxY pRy Nk q@kAlivl EpAelyANH. 6 Q vl vOmAA ekA il. vlekAH ngHnt mRyHAnA vil. cil ti ec@kyM anYer pIfi iA sVM eekkL@pEyAgikyM ec@. 7tiyiElH oAwiEAtinH av sVM kAlukL@pEyAgi. et eAM ecAver vDiAnv tiw ew. avew mni dxHwci kLANH. klApmAkyM EmAxHwi kymANvew jIvitM. 8smADAni eR mAM avRiyil. av nIti mAArl . vmAy jIvitmANvEwtH . averEAel jIvivAke ori luM smADAnvuM kiil. AEylieR pAp dritmA 9 qlA nItiyM nyM EpAyi. nm wH @mAM. atinA nAM evLici nAyi kAiriNM. n tIkAzM tIi, pE nH @mAM. 10 n kil A verEAelyANH . aerEAel nAM Biiyew En nw. rAiyiel EpAel n atilwic@ vI}u. pkevLici EAluM nm kANAnAil. cyH nAM cverEAel vI}u. 11 neLlAM vLer d+KitrA. Avu keLyM krwikeLyM EpAel Etu. mxY nItimAArA o kAlM n tIi. pE niyM nIti A yiil. riewM kA nAmiri , pE r vidrilA. 12 qekAeA new eedvi entier nAM opAw pAp ecyHtiri . new pAp new etien kANi. etlAM ec@ti nAM aprADikLAeNH nmRiyAM. 13 n pApM ec@kyM yEhAvyHe tier tiriykyM ecyHt. n av ni niklukyM aven eekviwk yM ecyH t . n ti sUNM ecyHt. eedvvimAy kArY n yi

eyzAvH 59:2-60:5

ElAcic @ . Q kArYeLi nAM ElAcikyM mni sUNM ec@kyM ecyHt. 14 nIti ninik. nYAyM vidrmA yiri. stYM v}iyi vINiri. ney ngriEl Evziiil. 15 stYM EpAyiri. n ecA miv kvc ece@. yEhAv EnAiyEA o nyM kANAnAyil. yEhAvyH atixHwmAyil. 16 tA EnAiyEA jni Evi q}uE@ni sMsAriA eryM kANAti yEhAv atH-te@. ati nA yEhAv sVM ziyM sVM nyM pEyAgikyM jne ri kyM ecyHt. 17yEhAv yi tA eRw. yEhAv nyew mAc Dric@; ryew zirOM aNiu, ziyew vOM Dric@. zmAy sHEnhieR EmliyM. 18 yEhAvyew EkApM aveR z@ Li vptiM. aen av av t zi nM. teR z@ELAw yEhAv EkApiciri. atinAlv skl vidrEdzAeryM ziiM. a hmAy zi yEhAv av nM. 19 aEA pwiARuv yEhAv yew nAme BykyM drikyM ec@M. ki}v aveR Etjien BykyM drikyM ec@M. yEhA v, avni ni ekAwAH Evgi elA}u ndiEpAel epe vM. 20 anrM o rk sIEyAni El vM. pApM ecyHeviluM eedvi El mwiv yAEAbieR jntyi ElH av vM. 21 yEhAv pRy, avmAyi {AenA krARuAM. nieR vAyi {Aniw qeR AvuM qeR vA kM oriluM nie vi@EpAkil. atH niL@ew mELAwM mL@ew mELAw emAM yiriM. EA}uM qEA}uM av niEAewAmAyiriM. eedvM v! eyzElEm, qeR kAzEm, q}uE! nieR kAzM (eed vM) vrvAyi! yEhAvyew EtjH nii tiLuM. 2 iEA miey epAtiykyM jn ilAkukyM ec@. pE yEhAv nieREm tiLukyM av eR EtjH nieREm tYmAkukyM ec@M. 3 rAxH\ nieR kAz(eedvM)i El vM. rAjAA nieR tiLu kAziEl vM. 4 nin @M EnAk! tA, mxY nin @M wkyM nieRywE vrikyM ec@. vidrLini v nieR mLANv. nieR epmL@M avErAewAM v. 5 BAviyi sMBviM. a nI nieR jne kAkyM niL@ew mK

60

eyzAvH 60:6-61:3

708
nieyAriluM nYmAewil. nie {A qeEM mhAM. nI qe EM sEAxiM. 16 nin EvetlAM rAxH\ tM. ayew mlA wi ien EAel. pE, rAjAAriniM nI s wiM. aEA, nie ri tH yEhAvyA {AnAeN nI aRiyM. yAEAbieR mhAeedvM nie rievH nI aRiyM. 17 niniEA ecAtH. nin {A sVM ekAuvM. niniEA AtH. nin {A evi ekA uvM. nieR mrien {A ecAi mA@M. nieR pARkeL {A umAM. nieR ziey {A smADAnmAM. mxY nieyiEA pIfii. pE av ninAyi nk ec@M. 18 nieR rAjYH niEmli ame i Ekkyil. mxYrinieyAri luM nieR rAjYe mikEyA kv c nwkEyA l. nieR BiikeL nI r q viLiM. nieR kvAw eL nI sHtti qM viLiM. 19 sUrY ni aDikkAlM pk nieR kAzmAyiriil . ceR kAzM rAiyi ninDikkAlM kAzmAyiri il. qekAeA, yEhAv nin nitYkAzmAyiriM. nieR eedvM nieR EtjAyiriM. 20 nieR sUrY nieyAriluM asHtmikyil. nieR c ni eyAriluM L@kyil . qeA yEhAv nieR nitYkAzmAyiriM. nieR vYsnkAlM asH t mikyM ec@M. 21 nieR jnM m}uvM nlvrAM. av H qeEmAyi mi lBiM. {An ver s]xwic@. {AeneR sVM kr H ekAuAiy atH-tssYmANv. 22 vuM ecRiy wMbM vuM vliy EgAmAM. vuM ecRiy wMbM z mAy rAxH\mAM. smymAEA, yEhA vyA {A EvgM vM. etl A M {A sMBviiM. yEhAvyew sVAtYsEzM yEhAvyew dAs pRy, qeR yjmAnnAy yEhAv av eR Avien qi niRc@. pAv evErAw sdVA pRytiM d+Kiter zVsiiAM eedvM qe etrewtANH. bikELAwH av sVtrAeNM twvukErAw t sVtrAeiri qM pRyA eedvM ayctAeNe. 2 yEhAv teR kANYM qEA kANiem KYA piA eedvM qe ayc@. dxHwAer tA zii smyM KYApiA eedvM qe ayc@. d+Kiter sAVni iA eedvM qe ayc@. 3sIEyA niel d+Kitewyw E eedvM qe ayc@. aver {A EGAxAyi tARAM. avew tlyiel cArM

hAdM ekAu tiLukyM ec@M. dYM nI ByewM. pE pie nI /AhBritnAM! smRm m}uv sM nieR mi miu wM. rAxH\L@ew sH nin eek vM. 6 midYAnielyM PyImielyM ok nieR EdzM kwEpAM. Ezb yi ni okL@ew nI nirk vM. av sVvuM DUpvuM ekAuvM. jnM yEhAvyH sHtti pAwM. 7 jnM EkdArini m}uv A wkeLyM EzKricH nin tM. enbA EyAiniM av nieR NAw keL ekAuvM. m]geL nI qeR yAgpIWiliM. avey {A sVI krikyM ec@M. qeR mhtVmA lye {A atimEnAhrvuM atHtkrvumAM. 8 jneL EnAk! av, kAz wi Evgi EpA EmG EpAel nieRywE tiwi v. iEl pR mAwAvukeL EAelyANv. 9 vidr Edz qniAyi kAiri . vliy crkluk yAyH tARAyiri. vidrEdzniM nieR meL ekAuvrA kluk oiyiri. yi AEylieR vi M nieR eedvvumAy yEhAvey driA av eviyM sVvuM ekAuvM. yEhAv ninAyi atHt vi. 10 anYEdzLiel ik nieR mti luk vIuM pNiyM. avew rAjA A nie EsviM. EkApicEA {A nie Evdniic@. pE EA, qni niEAw dy EtA. ati nA nie {AnAzVsiiM. 11 nieR kvAweLEA}uM Riri M. pkElA rAiEyA atH awciwk yil. rAxH\L@M rAjAAM tL@ew DnM ninAyi ekAuvM. 12 nie EsviA jntyM rAjYvuM nziiewM. 13 elbAEnAnieR mhtVmAv m}u vM nin nkewM. eepM pu yM eessuM jnM nin ekAuvM. qeR vile wt EmAwi piwiiA Q mr pEyAgie wM. qeR siMhAsni miel pIW mANviwM, tien {A vLer mhtVe wkyM ec@M. 14 mH jnM nie pIfiic@. av nin mi nmsHkriM. mH jnM nie evRu. av nieR kA vI}uM. av nie yEhAvyew ngrM, qM yi AEylieR vieR sI EyA qM viLiM. putiy yi AEy smADA nieR lM 15 nIyinieyAriluM oyH Ae wil. nIeyAriluM evRuewil. nIyi

61

709
{AenwM. av {AenA kirIwM nkyM ec@M. avew d+KM {Aen wH hAdieR eetlM av n M. avew vYsnM {AenwH EGA xieR vO av nM. avH nl mr qM yEhAvyew atH - tecwi qM EpriwA eedvM qe ayc@. 4 smyM nziieiri p}y ngr punniiewM. rMBi ElEpAel ngr pumEyAew niiewM. aEnkmEnkM vx mu nziie ngr punni iewM. 5 aEA niL@ew z@ niL@ew yw vH niL@ew wkeL pripA liM. niL@ew z@L@ew ik niL@ew vylukLiluM EtALiluM pNieywM. 6 yEhAvyew puErAhit A qM new eedvieR dAs A qM ni viLiewM. miyi el skl rAjYLinim sH nin lBiM. a eekvzmAti ni aBimAnikyM ec@M. 7 mH m@v nieL apmAni kyM nieL dxic@ pRykyM ecyHt. mAerAL@M ni apmAnitrAyi. atinA niL@ew EdzH mAerAL@M ri ni lBiM. nitYmAyi nil ni sEAxM ni lBiM. 8 etAe qekAu sMBviM? q ekAeA {A yEhAvyA. {A nItiey sHEnhikyM ec@. EmAxNvuM et@kL@M {A evRu. atinA mxYH ahi li {A nM. qeR jnvumAyi {A nitYmAy o krARuAM. 9 qlA rAjY Lilum sklM qeR jne aRiyM. qeR rAjYe ikeL qlAvM aRi yM. aver kA M av yEhA vyew ag]hIter kAM. eedvieR dAs r ekAuv 10 yEhAv qe vLer vLer sEA xii. qeR M m}uvM qeR yEhAvyi h A di. ryew vO yEhAveye Drii. puxeR vivAhvOM EpAel mEnA hrmANtH . nyew Emli yEhAv qe aNiyi. OIyew vivAh vOM EpAel surmAytH. 11 mi ecwikeL vL. mxY dYAni viiwkyM dYAnM avey vLkyM ec@. aEtEpAel yEhAv ney vLM. skl rAxH\ miwyi av sHtti vLM. putiy eyzElM n niR ngrM sIEyAnien {A sHEnhi, atinA {A avEvi sMsAric@ekAEyiriM. eyzElmi en {A sHEnhi. atinA {A sMsArM niil. n o tIkAzM

eyzAvH 61:4-62:11

EpAel tiLuMver {A sMsAriM. r orgHninALMEpAel qriu tiL uMver {A sMsAriM. 2 skl rAxH\L@M nieR nkAM. skl rAjAAM nieR mhtVM kAM. aEA nineA putiy EpAM. yEhAv ninH putiy Ep nM. 3 yEhAv nii vLer aBimAniM. nI yEhAvyew eekyiel mEnAhrmAy kirIwM EpAelyAM. 4 nIyinieyAriluM eedvM Epic v q viLiewil. nieR EdzM nieyAriluM eedvM nziic lM q viLiewkyil. eedvM sHEnhi v q nI viLiewM. nieR EdzM eedvieR vDu q viLie wM. qekAeA yEhAv nie sHEnhi. nieR EdzM avERtA kyM ec@M. 5 ov oveL sHEnhicA av aveL vivAhM k}i, av av eR BArYymA. aEtEpAel, nieR EdzM nieR mL@EwtAM. ov teR putiy BArYyi h A di. aEt EpAel, nieR eedvM nii vLer hAdiM. eedvM teR vAgdAnM pAliM H eyzElEm, nieR mtilukH {A pARAviw (vAckA). pARAvukA nibHdrAyiriyil. rAi yiluM pkluM av Aic@ekAE yiriM. pARAvukAEr, ni yEhAv EyAw Aic@ekAEyiriNM. av eR vAgH d AnM niLven oAii c@ekAEyiriNM. oriluM An nitH. 7 eyzElmien yEhAv miyiel jnM m}uv vA}H ngrmAM ver ni yEhAvEyAw AiNM. 8 yEhAv o vAgH d AnM ecyH t . yEhAv teR te ziey sAY mAi. vAgHdAnM pAliA yEhAv teR zi pEyAgiM. yEhAv pR u, niL@ew BNM {Anini vIuM niL@ew z@ ekAwiel vA gHdAnM ec@. niL@Aiy vIH nieyAriluM niL@ew z@eLwi elH {AR t. 9 BNM sAdiv a tiM. av yEhAvey vA}HkyM ec@M. miri pRiv atieR vIu wiM. qeR vinAi aetlAM sMBviiM. 10 kvAwLilUew kw vrik! jni nAyi v}ieyAk! pAteyAk! v}i yiel kl@keLlAM epRuiLyk! jn eArwyALmAyi ekAwiyyk! 11 i, yEhAv skl vidrEdz ELAwM sMsAri+ sIEyAkAErAw pRyk+ EnA, niL@ew rk vrik yAyi. av ni tiPlM ekAuv. av sAnM tEA ewAM ekAuv.
6

62

eyzAvH 62:12-64:1
12

710
pE vLeru sMBvic kArY yEhAvyiEA}uM oAi. EmAezey yM teR jneyM av oAi. jneL kwlilUew ekAuvvnA yEhAv. teR ipe (jnM) nyi A yEhAv teR wyAer (vA ck) ayc@. pE, yEhAvyiEA qview? teR Avien EmAezyi niEpicv qview? 12 EmAzey yEhAv teR vlkrM ekAu nyic @ . EmAezey nyiA yEhAv teR mhAziypEyAgic@. jn kw mRic@kwA yEhAv kwlien rAyi p. Q mhAkA rY ecyH t ekAH yEhAv teR nAmM viutmAi. 13 yEhAv teR jne agAD sm ilUew nyic@. mmiyilUew tir nwEAel jnM vI}Aet nw. 14 vyli nwEA p vI}ARil. aEtEpAel kwlilUew nwEA m xYM vINil . yEhAvyew AvH aver o vimlE nyic@. jnM qlAyHEA}uM suritrAyi. yEhAEv, nI jne nyic v}i atA NH . nI mxYer nyikyM nieR nAme visHmykrmAkyM ecyHt. teR jniEvi eedvEAw An 15 yEhAEv, sViniM tAE} EnAiyAluM. EA sMBviu kArY kAluM! sViel nieR mh M vivumAy vstiyiniM tAe} { eL EnAiyAluM. {ELAw nieR zmAy sHEnhemview? nieR ieR ini v nieR z mAy v] ikeLview? qEAw nieR kANYemview? qEAw nieR sHEnhkANYM nI qview oLii ciri? 16EnA! nI {L@ew pitA vA! aAhAM {eL aRiyil. yi AEy (yAEAbH) {eL tiricRi yil. yEhAEv, nI {L@ew pitAvA . {eL qlAyHEA}uM rici nIyA! 17 yEhAEv, nIeyA {eL nii niM timAutH? nie piwk ey {H vixmkrmAet ekAH? yEhAEv, {LiEl mwi vAluM. { nieR EsvkA. {L@ewywEvH {eL shA yicAluM! {L@ew wMb niER tA. 18 nieR vijnM avew EdzH Rc@kAlEm tAmsic@Z. aEA { L@ew z@ nieR vi lye cviiemtic@. 19 av nieR nAmi viLiew il. av nieR nAmM Driil. {L@M averEAelyAyi. nI kAzM vlic@kIRukyM tAE} vrikyM ec@EA qlAM mARuM. pvt nieR mi M.
11

vijnM, yEhAvyew ri ev qeAe aveR jnM viLi ewM. eedvM #hi ngrM eedv sAiYm ngrM qeAe eyz ElmM viLiewM. eedvM teR jne viDi qEdAminiM v v rA NH? av ebA yiniM v . aveR vOLi kwMvkR puriri. vOLi av tApiyAyiri. av nivH teR mhAziEyAew nw. av pRy, nieL riA zi qniH. {A stYM pRykyM ec@. 2 nieR vO v wiri etH? vIuAA miri pi}i yvEREpAluH av! 3 av mRupwi pRy, {A sVyM mirici nw. M qe shA yicil. {A EkApikyM miri cvi iemtikyM ecyH t . sH qeR vOLiEl etRic@. aen qeR vO a}uAyi. 4 mxYer ziiA {AenA smyM etrew. EA qeR jne rikyM sMrikyM ecE smymAyiri. 5 {A iluM EnAi, pE qe M shAyicil. M qe N yHAti {AntH-te@. atinA {A qeR jne riA qeR sVM zi pEyAgic@. qeR te EkApM qe Nc@. 6 EkApicEA {A jni Em nw. *BAmAyi {Anver ziic@. avew rM {A nileA}ic@. yEhAv teR jnEAw dyAvAnAyi 7 yEhAvyew kANYe {A oA iM. yEhAvey sHttiAM {A oAiM. yi AEylieR wMbinH yEhAv pl nkL@M nki. yEhAv {ELAw vLer kANYvAnAyi. av {ELAw kN kAi. 8 yEhAv pRu, tH qeR jnmA . vrAeNeR yTA ik. atinA yEhAv aver ric@. 9 mxYH DArALM dritL@Ayi . pE yEhAv avetirAyi il. yEhAv aver sHEnhikyM avnH avErAw shtApM EtAkyM ecyHt. atinA yEhAv aver ri c@. teR vizixHwdten av aver riAnyc@. av aver epRuiey w ekAuEpAyi. aver av qE M pripAlikyM ec@M. 10 qA jnM yEhAvyHetier tiri u. aveR priAAvien av vYsniic@. atinA yEhAv av ew z@vAyi. yEhAv avetier yM ecyHt.

63

64

711
pv t epAAwk qriy EAel tIyi qriyM. tIyew mkLi evemEpAel pvt tiLyHM. aEA nieR z@ niei pWi M. aH nieAEA sklrAxH\ L@M By viRyHM. 3 pE, stYi nIyen ecN em {LA#hiil. pvt nieR mi kNM. 4 nieR jnt, oriluM stYmAyi nie vicil. nI pRtH av ori luM Ekil. nieEAelA eedve M oriluM kiil. meA eedv mil-nI mAmA eedvM. jnM mEyA ew nieR shAyi kAiA nI avAyi mhAy kArY ec@M. 5 nI n ec@tilBimAnivErA ewAmA. nI vzYe jIvit mAgi av jIvic@ekAH nie oi. pE, EnA, pH { ninetier pApM ecyHt. atinA nI {ELAw EkApic@. ni {eL en rewM? 6 {eLlAM pApieR ecLi pur v. {L@ew sdHv]ik EpAluM ml. av rRpur vO EpAel. { p}u lk EpAel yANH. {L@ew pAp kAH q EpAel {eL ekAuEpAyi. 7 M nieR nAmM viLiil. nie agmiti { /Ahitrl, atinA nI {eL tiykiyiri . { {L@ew pApi o}uki EAyiritinA nieR mi { nihAyrANH. 8 pE yEhAEv, nI {L@ew pitAvA . { kLimEpAel. nI z vM. nieR eekk {eL s]xwic@. H 9 yEhAEv, {ELAw EkApM wr Et! {L@ew pAp qeM oA iEt! dyvAyi {eL EnAiyA luM! { nieR jnmA. 10 nieR vingr nYmA. ngrLiEA mmi EpAelyA . sIEyA o mmiyA! ey zElM tke@! 11 {L@ew pUvik {L@ew vi lyi nie rADic@. {L@ew lyM vLer mhAyi, qA EA atH tI kiEAyiri! {Ayi nl vsHeLAe nziieiri. 12 etAe {eL sHEnhiti niM ak@EmA? nI oM pRyAti riEmA? qeEM nI {eL zii EmA? qlAvM eedvei pWiM yEhAv pRy, qeRywH pEdzinAyi viilAver {A shAyic@. qe aEnVxiA v qe kei. qeR nAmM Dri A o rAxH\EAw {A sMsAric@.
2

eyzAvH 64:2-65:12

{A pRu, {AniviewyH! {Ani viewyH! 2 qnietier tiriver sVIkri A {A oini. av qeRy w v {A kAirikyA yi. pE av nltlAeA v}i Ey jIvitM w. mni EtAiy EpAel av vic@. 3av qe zlYewieAH qeR mi ni . av blikL@M v}ipAwkL@M t L@ew vizixHw dYAnLi ai. 4 av klRkiwyiliri. av mric v ew sEzvuM kAiri. av zvzrIreAM jIvikEpA luM ec@. av piyiRci Bi . avew kiyM m_M a}ukiy mAMsM purH v]iEkwAyiri. 5 pE av muvErAw pRykyA NH , qeRywE vrtH ! {A nieL IkriM ver qe etAw tH. aenyv qeR ki puk EpAelyANH. avew agHni qEA}uM qriu ekAEyiri. yi AEy ziiewNM tA owEw o vilcIH. ni L@ew pAp nieL aprADiyAi eyAN pRytH. vilywyHMver {A awiyiriyil. nieL zii c@ekAH {AntH awyHM. 7 niL@ew pApL@M niL@ew pitA Aew pApL@M o te. yEhAv pRy, pvtLi DUp ki Ev niL@ew pitAA Q pAp ecyHt. kLi avere nANM ekwi. aver {A dYM ziikyM ecyHt. ahi zi {Anv nki.
6

65

AEylien eedvM pU mAyM nziikyil 8 yEhAv pRy, miriyi putiy vIuAEA mxY a pi}i ew. pE av miri m}uv nziiil. miri vIuM pEyA giAemtinAlANv aen ec@ tH. qeR dAsAErAwM {A a te ec@M. aver {A pUmAyM nziiyil . 9 yAEAbieR (yi A Ey) wMbiniM ciler {A avEzxiiM. eydAri cil qeR pvtielM. qeR dAs A aview vsiM. aview vsiE ver {A etrewM. 10anrM zAErA tA}Hvr wkH EmciR mAM. EKA tA}Hvr kAlikH vim sEtmAM. etlAM qeR jninHqe etryv EviyANH. 11 pE ni yEhAvey vi@. ati nA ni ziiewM. qeR vi pvte ni mR. ni BAgY e rADiA wi. vYAjeedvmAy viDiey ni rADi. 12qA {A niL@ew BAvi niyi.

yi

eyzAvH 65:13-66:5

712
ewe jnM tL@AetlAM sVdiM. 23 OIkLinieyAriluM jniEA e zi mriAnAyi sviil. OIkLinieyAriluM svsmye Bykyil . qeRjntyM avew ikL@emlAM yEhAvyA a#hi ewM. 24 EcAdiMmE aveA Ev et {AnRiyM. av EcAdic@ tI Ete aver {A shAyiM. 25 ecAyHL@M i ikL@M omic@ BiM. siMh k kAlikELAewA M vyHEA BiM. qeR vi pvti sM eryM Epwii kEyA kwikEyA ecil. yEhAvyA NiArYeLlAM pRtH. sklrAx\eLyM eedvM viDiM H yEhAv pRytitANH, kAzM qeR siMhAsnvuM mi qeR pAdpIWvumA. pie, qnieA g]hM pNiyAem ni kEvA? l! ni k}iyil! qnieA vim lM tvA nin k}iyEmA? l! ni k}iyil. 2 {A sVyM s] x H w ic t ANietl A M. {A s]xHwicekAANH viewy etlAM AyiritH. yEhAv sVyM pRtANietAe. qEAw pRyk, {A pripAliA jnM q ec@? pAveL {A pripAli. d+Ki ter {A pripAli. qeR vAk Lsriver {A pripAli. 3 cil kALkeL bliyAyi ai . pE av mxYer mikyM ec@. av ecriyAwien ekA bliyi. pE av nAyH L@ew k}uH owikyM ec@! aver ni DAnYbliyi. pE, av erni piyew rvuM smi! av DUpM ki, pE av tL@ew vilek vi#heLyM sHEn hi. av avew v}i-qERtletrew. av tL@ew BIkr vi#heL sHEnhi. 4 atinA {A avewte t L@pEyAgiA niyic @ ! atAytH , avErvuM By kArYekAH aver {A ziiM. aver {A viLic@, pE av icil. av ErAw {A sMsAric@, pE av Ekil. atinA avErAwM {A aEt kArYM te ec@M. tiey {A pRkArY av ecyHt. {AnixHw ewA kArY ecA av etr ew. 5 yEhAvyew kl n kLsri vEr, yEhAv pRy kArY ni iNM. niL@ew sEhAdrA nieL evRu. ni qeR v}iEy vtinA av nietirAyi. av pRu, yEhAv driew EA { niL@ewywE vM.

ni vAL@ekAH vDiewNem {A niyic@. nieLlAM vDie wM. qekAeA {A nieL viLi c@, ni viLiEkil! {A niELAw sMsAric@. ni icil. tiey {A pR kArY ni ecyHt. {AnixH w ewA kArY ecA ni niyic@. 13 atinA qeR yjmAnnAy yEhA v ArY pRu. qeR dAsA BNM k}iM, pE ni dxHwA piNi kiwM. qeR dAsA wiM, pE ni dxH w A dAhiM. qeR dAsA hAdiM, pE dxHw ArAy ni apmAnitrAM. 14 qeR dAsA hAdic@lsiM, pE ni dxHwA d+Kic@kryM. niL@ew aAvH tkkyM ni vLer vYsnikyM ec@M. 15 niL@ew Epk qeR dAsAH zApM EpAlyAyiriM. qeR yjmAn nAy yEhAv nieL vDiM. teR dAsAer av putiy Epri@ viLik yM ec@M. 16 mxYriEA miyiniH a#hM Etw. pE BAviyilv vizVsHt eedvieR a#hM EtwM. mxYri EA miyew zieyti vAgHdAnM ec@. pE BAviyilv vizVsHt eedvi yiM. qekAe A pe drit mRewM. qeR jnM oriluM drit oAi kyil.

66

putieyA kAlM v {A putieyA sVvuM puti eyA miyM s]xwiM. mxY tkAlM H oAikyil. aArYeLAM av oAikyil. 18 qeR jnM sEAxiM. av qeEM hAdiM. {A s]xwi H tienecAli. hAdM niReA ey zElM {AAM. aver {A hA divrAkyM ec@M. 19 aEA {A eyzElmi sEA xiM. qeR jntyi {A sEA xiM. ngri nieyAriluM krciElA vYsnEmA Akil. 20 ngrilAM yeAet mri il. oAErA iyM dIGnA jIviM. oAErA v]M vLerAlM jIviM. Ru vySyAL@M ecRuArnAyiriM. RuvxM jIviAv zpiev en jnM kM. 21 ngri orAeLA vIwpNi tA ayALview vsiM. miriEA Av atiel miri tiM. 22 nieyAriluM orA vIw pNiyk yM meArA ati tAmsikyM ecil. nieyAriluM orA EtAmA kyM meArA atiel p}M tikyM ecil. qeR etrewe jnM mrL@ewykAlM jIviM. qeR etr
17

713
aEA { niLi sxHwrAyi IM. dxHwA ziiewM. ziyM putieyA rAx\vuM H i! ngriniM ly iniM vlieyA zbHdM Ek. yEhAv teR z@eL nzii tieR zbHdmANtH. ahi zi yEhAv av nkyANH. 7-8 sv EvdnyH mH OI sviil. tA jEm iey kAM mH OI yH svEvdn aBviEH. aEtEpAel putieyA ElAkM o div sM ekAu wutH M onAL@M kiil. odivsM ekAu piRvieyw o rAxH\eRic@M M onAL@M Ekiumil. nAwH svEvdn EpAelAH dYM aBviNM. svEvdnyH EzxM EdzM avL@ew inH-o putiy rAxH\M-jEmM. 9 aEpAel putiyetA ien jniiAet {A EvdnyA il. yEhAv pRy, ni {A svEvdnyAiyA puti eyA rAxH\M lBitiniM nieL {A twykyil q {A vAgHdAnM ec@. niL@ew eedvM pRtA NitH. 10 eyzElEm, hAdik! eyzEl mien sHEnhivEr, hAdik! ey zElmi vYsnkrmAy cil sMB vic@, atinA niLi cil d+Kit rA. qAliEA ni hAdi NM. 11 qekAeA, kANYM avL@ew mlkLini v pAlu pAel ni aBviM. pA nieL yTA i t]pHtiewM! ni pA wi kyM eyzElmieR mhim stYi sVdikyM ec@M. 12 yEhAv pRy, EnA, ni {A smADAnM nM. Q smADAnM ndIvAhMEpAel ninH lBiM. mi yiel skl rAxH\L@ewyM sH niiEl o}ukieyM. sH jl vAhM EpAel vM. ni ekAc@ ueLEAelyAyiriM. ni pA (DnM) wiM. nieL {A qw H qeR eekkLi piwicH mwiyili i lALiM. 13 a ieneyEpAel {A nieL zVsiiM. {A zVsi iEA ni eyzElmilAyiri kyM ec@M. 14 ni stYmAyM aBviv ni kAM. ni sVtrAkyM pul@EpAel vLkyM ec@M. yEhAv yew dAsA aveR zi kAM, pE yEhAvyew z@ aveR EkApM kAM. 15 EnA, yEhAv tIymAyi v. yEhAvyew eesnY epAwipwl mAyi v. jntey yEhAv teR EkApM ekAu ziiM. EkApi
6

eyzAvH 66:6-24

c i riEv jne ziiA yEhAv tInALL@pEyAgiM. 16yEhA v jnL@ew nYAyviDi nwM. anrM yEhAv aver tIekAuM teR vAL@ ekAuM nziiM. aEnkM Eper av nziiM. 17 sVyM IkricH tL@ew vizixHw dYAni rADn nwA av sVyM LikyANH . av avew viziExHwAdYAniEl prsHprM pi wkyANH. aviewyv tL@ew vi#h eL rADi. pE, yEhAv av ereylAM nziiM. av pi, qli k qivyew mAMsvuM m@ v]iek vsHtL@M ti. pE averlA vM omic@ nziiewM. (yEhAv sVyM pRtANietlAM.) 18 dxHwcikL@M dxHv]ikL@m vrANv. atinA {A aver zii A v. sklrAxH\eLyM jn eLyM {A smAhriM. qlAvM o mic@vrikyM qeR zi kAkyM ec@M. 19cil {AenArwyALmiwMaver {A riM. rie av ri ciler {A tzIzH, libiy, lUdH (vil A LikL@ew EdzM), bA, #IsH , skl vidrEdz qiviwLiEl yyHM. av oriluM qeR pEdz Ekiil. av oriluM qeR EtjuM kiil. atinA ri e jn qeR Etjieni m@ rAxH\ELAw pRyM. 20av niL@ew skl sEhAdrIsEhAdrAeryM skl rAjYLiniM ekAuvrikyM ec @M. niL@ew sEhAdrIsEhAdrAer qeR vipvtmAy eyzElmiEl av ekAuvM. tir, k}ut, okM, EtrH , vi qivyiElRiyAyiriM avew vrvH. yEhAvyew lyi El mAy tLikyi yi AEylu kA ekAuv sAn EpAel yAyiriM niL@ew sEhAdrIsEhA drA. 21avri ciler {A puErA hitArAyM ElvYrAyM etrewM. yEhAv sVyM pRtANietAe. putiy sVLuM putiy miyM {A putieyA ElAke s]xHwi M- putiy sVvuM putiy miyM nitYmAyirikyM ec@M. aEtEpAel niL@ew EpkL@M niL@ew ikL@M qEA}uM qEAewAmAyirikyM ec@M. 23qlA rADnAdivsLiluM qlAvM qe rADiA vM; qlA zbdinvuM mAsiel dYdivs vuM av vM. 24 av qeR vingrilAyi riM. ngri puREEpAyA avH, qnietier pApM ecyHtv ew zv kANA k}iyM. avey ori luM nziA pu}u ari AM. zrIreL avsAniA agHni qric@kLyM.
22

714

yiermYAvH
1
yiermYAvieR sEzLANitH. hi IyAvH q EprAy orAL@ew mknA yi yiermYAvH. anAETAu ngr i vsici o puErAhitwMb ie LAyi yiermYAvH. eb nYAmIEgAAew Edzi yi ngrM. 2EyAzIyAvH eydAEdzi eR rAjAvAyi kAlH yEhAv yiermYAviEnAw sMsAriA wi. EmA q EprAy orAew punAyi EyAzIyAvH. EyAzIyAvieR pti mAM BrNvxilAyi yEhAv yiermYAviEnAw sMsAriA wi ytH. 3 eyEhAyAIM eydyew rAjAvA yi kAlM yEhAv yiermYAvi EnAw sMsAric@ ekAi. EyAzIyA vieR punAyi eyEhAyAIM. rAjAevnilyi siedIyAvH eyd BricH ptienA vxvuM au mAsvuM yEA}uM yEhAv yiermYAviEnAw sMsAric@ekAi. siedIyAvuM EyAzIyAvieR punAyi. sied IyAvieR ptienAAM BrNvxi el aAM mAsmANH eyzElM nivAsi k vAsikLAetH. eedvM yiermYAvien viLi yiermYAvinH yEhAvyew sEzM lBic@. yEhAvyi niAyi Q sEzM+ 5 nieR ayew gBi nie s]xHwiMmE qni nie aRiyAmAyi. nI piRM mE nie {A o vizixHw dQtY i etrew. rAxH\ vA cknAyiriAnA nie {A etr ewtH. 6 aEA yiermYAvu pRu, pE, svznAy yEhAEv, qen sM sAriNemeniRiyil. {A evRu emA bAlnANH. 7 pE yEhAv qEAw pRu, {AenA bAlnANH q pRytH. {AnyyHiweAe nI EpAkNM. {A pRyA pRyetlAM nI pR yNM. 8 eryM ByewtH. {A niEAewA mH . nie {A sMrikyM ec@M. yEhAvyi ni sEzmA NitH. 9 aEA yEhAv teR krM nIi qeR vAyi sH p zic @ . yEhAv qEAw pRu, yiermYAEv, qeR vAk {A nieR vAyi niRyHkyANH.
4

{A nie rAxH\L@ewyM rAjYL@ewyM mtlArnAiyiri . nI pNiykyM epALikyM ec@M. nI nziikyM tiyiwkyM ec@M. nI niikyM nwkyM ec@M. ru dzn qni yEhAvyew sEzM lBic@. yEhAvyiniAyi Q sEzM+ yiermYAEv, nIeyA kAtH? {A yEhAvyH mRupwi nki, bdAMmrieR kuekAu o vwi {A kA. 12 yEhAv qEAw pRu, nI nA yi kiri. qekAeA nin qeR sEzM sPlmAEA q R vA {A EnAieA iri. 13 yEhAvyew sEzM qiEl vIuM v. yEhAvyew sEzM tA yi+ yiermYAEv, nIey kA? {A yEhAvEyAw mRupwi pRu, tiLyH evm o klM {A kA. atu vwniM ecriyk yANH. 14 yEhAv qEAw pRu, BIkrmAy ciltH vwniM vM. Q rAjY vsi sklM a sMBviM. 15 RecA kAlM ekAH vw rAjY Li vsi skleryM {A viLi M. yEhAvyANH ArY pRtH. rAjYLiel rAjAA vH eyz ElmieR kvAwriki tL@ew siMhAsneLAM. eyzElmieR ngrmtiluk av miM. eyd yiel skl ngrM av miM. 16 qeR jnientier {A nYAy viDi KYApikyM ec@M. av ti k ecyHttinAluM qnietirAyiI iritinAluM {Ani ec@M. qeR jnM qe viuEpAyi. av anYeedv bliyNM nwi. sVM eekk ekAuAiy vi#h eL av rADic@. 17 yiermYAEv, nineEpAel nI tAeRw. q}uEuniH jnEAw sMsArik. {A pRyA li kArY qlAM pRyk. jne Bye wtH. nI jne ByeA, nI aver ByewA tkArNM {A nin tM. 18 {A nie o zngrM EpA elyM usHpM EpAelyM evl Bii EpAelymAM. eydyiel oAErAM, rAjAAM EntA
11

10

715
M puErAhitM sADArNmxYM Ener niA nin k}iyM. 19 averl A M ninetier EpArAwM. pE, av nie EtAl i kyil . qekAeA, {A niEAewA mH, nie {A rikyM ec@M. yEhAvyi ni sEzmANitH. eydA vizVstyAyiil H yEhAvyew sEzM yiermYAvi lBic@. Q sEzM yEhAvyi niA yi. 2 yiermYAEv, ecH eyzElM kAErAw sMsAri k. avErAw pRyk+ a nieLA yvrAxH\mAyi. nieLEAw vizVsHtrAyi. nvv DuvienEAel nieLe piw. oriluM k] xipEyAgiA miyi lUew, mmiyilUew, nieLe ag mic@. 3 yEhAvyHeA visAnmA yi yi AEylukA. yEhAv sMBri E dYPlmAyi av. aver EvdniiA micv vALikeL viDieu. dxH w EdAx Ayi. yEhAvyi niAyi Q sEzM. 4 yAEAbieR wMbEm, yEhAv yew sEzM Ekk. yi AEyEgA EL, aLiec@tH Ekk. 5 yEhAv pRytienyANH+ ni L@ew pUvikErAw {A nIti kAiyi el ni kEvA? atinAlA ENA av qi niktH? niL@ew pUvik vilek vi#heL rADi kyM sVyM vilekvrAyiIkyM ecyHt. 6yEhAv {eL QjipHti niM ekAuv. yEhAv {eL m miyilUew nyic@. vrM pAR niR mAy lwi av {eL nyi c@. M apkwkrvumAy l wi yEhAv {eL nyic@. aviwM jnnYmA. mxY atiel yA ec@wiyil. pE yEhAv { eL atiEl nyic @ . yEhAvyiEA qviewyA? qH niL@ew pUvi k pRyil. 7 yEhAv pRy, aEnkM nk niR o nl miyiEl {A ni eL ekAuv. niH aview vL p}vuM viLkL@M Biti Ev iyANtH. pE ni qeR miey a}uH i. ni {A nl lM t. pE niLtien cI yAi. 8 yEhAv qview? q puErAhit EcAdicil. qeR niymmRiyvH qe aRiyNemA#hmil. yi AEy jntyew EntA qnietier tiri u. vAck vYAjeedvmAy bAli eR Epri vcn nwi. vil ek vi#heL av rADic@. 9 yEhAv pRy, atinAliEA nieL {A vIuM ewM. ni L@ew EprikELyM {A ewM.
10

yiermYAvH 1:19-2:20

kiIMdVIpukLiEl kw kw EpAvuk. EkdAEdzE ciler ayyH k. EyAew EnAk. eriluM qeiluM en ecyHtiuEA q kAk. 11 putiy EdvAer rADiA et iluM rAxH\ tL@ew p}y EdvA ew rADn niiyiuEA? l! av ew EdvA yTAEdvArlte! pE, qeR jnM tL@ew mhtVmA eedve rADi nikyM vilek vi#heL rADiA w ukyM ecyHt. 12 kAzEL, sMBvic kArYELA e{uk! mhAByM ekAu viRyHk! yEhAvyi ni sEzmAyi tH. 13 qeR jnM ru tik ecyHtiri . av jIvjlieR RvyAy qiniM aklukyM sVM ev eAik }ikyM ecyH. (av anYeedv L@ew piREk EpAyi.) pE avew etAik epAiyvyA. avyi evM niyil. 14 yi AEyjnt awimkLAyiri EA? awimyAyi piRvenEAelyA EyA av? yi AEylukAew sH jnM qi kv? 15 siMhik yi AEyli Enl Ru. siMh mrL@. siMh yi AEy Edze nziiciri. yi AEyngr tI kieiri . avyi M avEzxiciil. 16 emMPisiniM thHpEnsi ni mv nieR ci tkiri. 17 Q dritM niL@ew etieR PlmA ! niL@ew eedvmA yEhAv nieL zriyAy v}iEy nyikyAyi . pE ni avni nik EpAyi. 18 eydAEr, eti ElAcik. tH QjipHtiEl EpAkA shAyi EcA? eenndiyiel evM wiA a shAyiEcA? l! aUriEl EpA kA a shAyiEcA? yIsH ndi yiel evM wiA a shAyiEcA? l! 19 ni tik ecyHt. tikLA ke, ni zik EnwirikEy Z. ni dritmAM. dritM nieL o pAWM pWiikyM ec@M. eti ElAcik! niL@ew eedv iniklutH q EdAxmAeNH aEA ni mnilAM. qe By kyM drikyM ecAtiri etA! qeR yjmAnnAy, sv znAy yEhAvyini sEzmA NitH. 20eydA vLerH nI nieR kM qRiu kLu. nie niyi A {ApEyAgici ky nI epA ic@. nI qEAw pRu, {A nie Esviil! qlA kLiluM qlA pc mriwyilum EvzYeyEAelyA yi nI.

yiermYAvH 2:21-3:4
21

716
kwkrvumAy EdzmAyiEA? qeR jnM pRy, { EtAiyEpAel nwA sVAtYmH . yEhAEv, { niiEl mwivril! qinA Nv aArY pRytH? 32 yvti teR BrN mRil. vDu teR vOew arc mR il. pE qeR jnM aEnkMtvN qe mR. 33 eyEd, vYAjeedvLAy kAmk piAel EpAEketeney stY i ninRiyAM. tiecA nI stY i pWiciri. 34 niL@ew eekkLi rmH! pAv e nixH Lew rM! niL@ew vIi atimic@ kyRiytinl ni Lver piwic t H . o kArNvumil A et yA niLver ekAtH. 35 pE nI EA}uM pRy, {A nixHkLnANH. eedvM qEAw EkApi ciil. atinA N pR aprA DinH {AM nieREm nYAyviDi nwM. qekAeA, {A o etuM ecyHtiil q nI pRu. 36 nI mAnsArewk qL@mANH . aU nie nirAzewi atinA nI aU viH shAyM Etwi QjipHti El EpAyi. qA QjipHtM nie nirAzewM. 37 aen tYikmAyi nI QjipHtM viwM. nieR mKM nI nANM ekAu mR c@vyHM. rAxH\eL nI vizVsic@. pE yEhAv rAxH\eL nirsic@, atinA av nie riAnAvil. ov BArYyumAyu vivAhbM mRiyH kyM av ayAeL viH meAven vivAhM k}ikyM ecyH tA ayA vIuM avL@ew aw E vvAnAEmA? l! ayA av L@ew awE tiriekvA EdzM ecLipurtAM. eyEd, nI vYAjeed vLAy aEnkM kAmkA o EvzY eyEAel epmARi. EA, nI qeR ywE tiriek vrAmA#hi! yEhAvyini sEzmAyi tH. 2 eydEy emAkLiEl EnA k. nI vYAjeedvLAy kAmkAmAyi Ev}Hc nwA o lemiluM avi ewyEA? arbY mmiyi kAi riEAel nI v}iEyArH kAmkAer Aii. Edze nI a}u pur tAi! qeneyEA? nI aEnkM tik ec@kyM qEAwH avizVsHt nAyirikyM ecyHt. 3 nI pApM ecyHt, atinA m} ep yHtil. vskAlm}yumAyiil. qAluM nI liA Ail . nieR mKBAvM nANMekwA AA EA}e EvzYyEwEpAel yi. sVM v]ikLi liA nI A iyil. 4 qiuM nIeye pitAvH q viLi . nI pRu, {A iyAyi

eydEy, nie {AenA vizixHw mirivi EpAel nu. nI nl vimA yi. pie nIeyen dxic p}m A miriyAyi? 22 kArMekAuM EsAekAuemAe nI nieR eek k}ukiyAluM nieR ap rADM qni kANAM. eedvmA yEhA vyini sEzmAyi tH. 23 {A aprADiyl , bAvi#h eL {A rADiciil qeAe nineEAwH qen pRyA k}iyM eydA? tA}Hvryi vc@ nI ecyHt vikeLi ElAcik. nI ecyHtiuetelAemH ElAcik. lYmilAet aviewyM viewyM oAwi nw epeAkeEAelyA nI. 24 mmiyi jIvi kAuk}utey EAelyA nI. NEcEA epk }ut kAu mN. av mdAwH ekAu puLyEA tiriek ekAuvrA M k}iyil. NEcrAlH aveL #hi tH k}utyHM aveL lBiM. aveL kek vLer qL@ mANH. 25 eydEy, vi#h piAel y oAM nik! anYeedv Ay dAhM mtiyAk. pE nI pR y, a ekAeA kArYmil! qni niAnAvil! anYeedveL {A xHwew. qniver rADiNM 26 jnM piwiwEA k apmAnit nA. aEtEpAel, yi AEylukA apmAnit. rAjAAM EntAL@M ap mAnit. puErAhitM vAckM apmA nit. 27 av mrxNL@mAyi sMsAri ! av pRy, nIeyeR pitAvA . av o pAREyAw sMsAri. av pRy, nIeyni jmLi. averlAvM apmAnitrAM. aver e EnAil. av qni puRM tiri u. qA eydA }i cAwEA qe viLi, v { eL ricAluM. 28 vi#h vH nie rie! nI ninAyi Aiy timkeL view? nI dritLi vI}uEA vi#h v nie ri {eLA kANe. eydA, ninH ng rL@ewy vi#h! 29 nI qienEAw ti? ni eLlAvM qnietirAyiri. yEhA vyini sEzmAyi tH. 30 eydAEr, nieL {A ziic@, pE PlmAyil . ziieiuM ni tiriekvil. nieL smIpic vAcker ni vAL@ekAu evi eA. ni apkwkAriyAy siMh eLEAelyAyi. vAcker ni vDikyM ecyHt. 31 Q tlmRyievEr, yEhAvyew sEzi ecvi ekAwk! yi A EylukAH {A mmiEpAelyAyi EA? av {A M ap

717
EA mt nIeyeR suXAyi . 5 eedvinH qEA}uM qEAw EkAp mAkyil. eedvieR EkApM nitY mAyiriil. qM nI pRu. ey dEy, nI aeneyAe pReiluM ninAvu tiyM nI ecyHt. dxic ru sEhAdrimA+ yi AEyluM eydyM 6 EyAzIyArAjAvieR BrNkAlH yEhAv qEAw sMsAric@. yEhAv pRu+ yiermYAEv, yi AEylieR ti kl v]ik nI kiEl? av qEAewmAM avizVsHtyA eN nI ku. qlA k mk LiluM pcmrc@viluM av vi#h emA vYBicric@. 7 {A sVyM pR u, Q tikeLl A M ecyH t k}iy EA yi AEy qeRywE tiri ek vM. pE av qeRywE tiriek vil. yi AEylieR avizV sH t yAy sEhAdri eydA av ecyHtete kAkyM ecyHt. 8yi AEy avizVsH t yAyi. {An veL qi dEryc@ qH av RiykyM ecAM. av vYBicArpApM ecyHttinAlA {AnvL@mAyi bM EvepwiyetH yi AEylinH aRi ykyM ecAM. pE atH avL@ew avizVsHtyAy sEhAdriey Byew iyil. eydA Byil. eydA puR iRi EvzYeyEAel epmARukyM ecyHt. 9tAenA EvzYeyEAelyA epmARuettH eydA ktiyEt yil. aen av rAjYe a}u purtAi. kliluM twiyiluM niic vi#heL rADic @ ekAANv vYBicArpApM ecyHttH. 10yi AEyli eR avizVsHtsEhAdriyAy eydA pUmnEAew qeRywE vi l . qeRywEl mwiveH av evRuet nwikmAmAyi. yEhAvyi ni sEzmAyi tH. 11 yEhAv qEAw pRu, yi A Ey qEAw vizVsH t yAyiil . pE avH avizVsHt eydEy A nYAyIkrNmAyi. 12yier mYAEv, vwEAu EnAi Q sEzM pRyk+ yi AEylieR avizVsH t jnEm, tiric@ vrik. yEhAvyi niAyi Q sEzM. niEAw nIrsew {AnvsAniiM. {A kN niR vnA. yEhAvyiniAyi Q sEzM. niEAw {AenAlvuM EkApi kyil. 13 pE nI nieR pApM tiricRiyNM. nI nieR eedvmA yEhAvyHe tier tiriu. atA nieR pApM. anYEdzAew vi#heL nI rADi c@. oAErA pcmri viluM nI vi#heL rADic@. nIeye a

yiermYAvH 3:5-23

sricil. yEhAvyi niAyi Q sEzM. 14ni avizVsHt. pE qiEl mwivrik! yEhAvyi ni sEzmAyi atH. {A nieR yjmAnnA. oAErA ngriniM orAeL vItvuM oAErA wMbiniM ru Eper vItvuM qwH {A nieL sIEyAniEl ekAuvM. 15pie ni {A putiy wyAer nk@M. wyA qEAw vizVsH t rAyiriM. av nie aRivuM DArNAziyM ekAu nyiM. 16 smyH niLnvDiEp nAiluAM. yEhAvyi ni sEzmAyi tH. aH , yEhAvyew sAYepkM eekvzmAyi din {A oA i qH M vIuM pRykyil. viepkei averAriluM vIuM ciikEy l. av atH asHmrikEyA viukLykEyA ec il. meA viepkM avA kymil. 17 smyM, eyzElM, yEhAv yew siMhAsnM q viLiewM. sklrAxH\L@M yEhAvyew nAme drivA eyzElMngri vM. avrini tL@ew tiniR kWinX dytVM piwril. 18 divsLi ey dwMbM yi AEywMbEAw EcM. av vw EdzniM omi c@Ec vM. avew pUvik {A nkiy EdzEH av vM. 19 yEhAvyAy {A qEAw te pRu, nieL qeR sVM meL EAel ktA {AnA#hi. s xHwmAeyA EdzM ni trA {AnA #hi. mEetA rAxH \ eAL@M mEnAhrmAy EdzM. nieLe pitAEv q viLiem {A kti. ni eLEA}uM qe piwem {A kti. 20 pE nI BAviEnAw vizVAsM pulA BArYeyEAel yi. yi AEy wMbEm, nI qEAwH avi zVsHtmAyi! yEhAvyi ni tAyi Q sEzM. 21 emAkLi nin nilviLiEk AM. yi AEyjnt nilviLikyM kANYinAyi AikymANH . av vLer dxHwrAyi. tL@ew eedvmA yEhAvey av mR. 22 yEhAv yM wi pRu, yi A EylukAEr, nieLEAwH avizVsHtrA yi. pE qiEl mwivrik! mwivrik. ni qEAw avizV sH t rAyiritinH niELAw {A epARukyM ecAM. jnM pRyNM, aet, { niiEl vM. nI { L@ew eedvmA yEhAvyA. 23 kLi vi#heL rADi EBAxmAyi. pvtLiel stHAr etAyi. tIcyAyM, yi AEylieR r new eedvmA yEhAvyiniM v.

yiermYAvH 3:24-4:20
24

718
atinA cAvOLNiH R e nilviLik! qekAeA, yEhAv nEAw EkApiciri. 9 yEhAv pRy, sMBvi smyH rAjAviM aEhieR EdYA gAM eeDrYM nxHwewM. puErA hitA ByewM. vAck e{uM. 10 aEA {A, yiermYAvu, pRu, qeR yjmAnnAy yEhAEv, eyzEl mielyM eydyielyM jneL nI kbLiic iri. nI avErAw pR u, ni smADAnmAM. qA liEA vAmn av Ener nIL@k yANH! 11 smyM eydyielyM eyzEl mielyM jnH o sEzM nk ewM+ emAkLiniH o wkA wiM. tH mmiyiniM qeR jn L@ew En v. ptirini DYAnM EvtiriA kxk pEyAgi mmAtenEAelyl tH. 12 ziwiy kAANtH, atH qi ni vrikyM ec@. ni {A eydAetiery qeR viDi KYApiM. 13 tA! zu EmGMEpAel y. rT ekAwAuEpAel kANew. aveR tirk k}ukAerA Evg EmRiyv. a { vLer dritmA yiriM! { nziiewM! 14 eyzElMkAEr, niL@ew Xdyi niM ti k}ukiLyk. riew tinAyi niL@ew XdyM Ikrik. dxHwvicAr wrAtirik. 15 ik! dAeR EdzniM o dt sMsAritieR zbHdM. q yImieR mlEdz nieArA dvA ekAuv. 16 Q rAjYe tRiyik. eyzElM kAiwyi Q vA prk. o vidrEdzniM zu v. eydyiel ngr Ener zu yviLi m}. 17 mxY vyli kAv niEA el zu eyzElmien vLiri. eyEd, nI qnietier tiriu! ati nA ninetier zu v! yEhAv yi niANH Q sEzM. 18 nieR jIvitrItiyM nieR v] ikL@M ninH Q drit vi. nieR tiyANH nieR jIvite kWinmAiytH . nieR dxH w jIvitM nieR Xdyi }ilu mRivi eR EvdnyLvAi. yiermYAvieR nilviLi oA, qeR d+KvuM vYAltyM qeR vyRien pIfii. Evdn ekAH {A vLy. qeR XdyM i viu. qni zAnAyiri AnAil. qekAH? qeA {A kAhLMviLi Ekiri. eesnY e yi NikyA kAhLM! 20 dr nirniryAyi v! rAjYM
19 8

new pitAAetlAM vYAj eedvmAy bA tiiri. n i kLAyiEA mt sMBvici . BIkr vYAjeedvM new pitA Aew AwkeLyM kAlikeLyM puAeryM puimAeryM ti. 25 n apmAnM ekAu nil kiw e. new apmAnM o putEpAel ne mwe. n new eedvmA yEhAvyHetier pApM ecyHtiri. nL@M new pitAAM pApM ecyH tiri. iAlM mtte nAM new eedvmA yEhAvey as riciil. yEhAvyini sEzmAyi tH. yi AEyEl, nin tiriek vrNemei qiEl mwi vrik. nieR vi#h vliecRiyk. qiniM akH alu nwtH. 2 nI aen ecyHtA ninH qeR nAmi vAgHdAnM ecA aht lBi M+ yEhAv jIviEpAel q nin pRyA k}iyM. vAk stYsvuM vizVsH t vuM zriyAy rItiyiluM pEyAgiA nin k}iyM. nI aen ecyHtA, rAxH\ yEhA vyA a#hievyAM. yEhAv ecyHtiri kArYLi av zM siM. 3 tANH yEhAv eydAErAwM ey zElMkAErAwM pRytH+ nieR vylu k }umRieiil. vyluk }u mRik! m_kiwyi vi pAktH! 4 yEhAvyew jntyAyiIk. mnM tiriyk! eydAEr, eyzElMkAEr, ni mnM tiriieli {A vLer EkApAlnAM. qeR EkApM agHni EpAel Evgi vYApiM. qeR EkApM nieL qric@kL ykyM ec@M. agHni aNyHvA M k}iy kymil. qekAi sMBviM? ni L@ew dxHv]ik ekAH.

vwni drM eydyiel jninH Q sEzM nk@k+ eyzElMngri vsi skl ErAwM pRyk, rAjYwnILM kAhLM m} k. ci en viLic@ vuk, omic@ vrik! sMrNinAyi nmH zvuM EkAekiymAy ngrLiEl rewAM. 6 sIEyAni EnH awyALeAwi y k. niL@ew jIvnAyi oAwk! kA nitH ! {A vwniM drM ekAuvtinA ec@k. BIkr vinAzM {A ekAu v. 7 o siMhM aveR hyiniM puR viri. rAxH\L@ew vinA zk nIAnArMBiciri. niL@ew EdzM nziiA av sVvsti vii ri. niL@ew pN nzii ewM. avyi vsiA M avEz xiil.
5

719
m}uvM nziieu! qeR wAr epe tkeu! qeR tirI lk kIRieyRiyeu! 21 yEhAEv, qnA {A yeA wik kANNM? qnA {A ykA hLM EkNM? 22 eedvM pRu, qeR jnM vifHFi k. av qe aRiyil. av etAwiik. av mnilAil. ti ec@ti smrANv, pE n ecEeteneyH avRiy kymil. drM vrvAyi {A miey EnAi. mi nYmAyi . miyi omAyiil. {A kAzEEnAi. atieR kAzM nxHwei. 24 {A pvteL EnAi. av viR yHkyAyi. keLlAM tkvI }ukyAyi. 25 {A EnAi, pE eryM kil. kAziel pRvkeLlAM pRki . 26 {A EnAkyM nl mi mmiyA kyM ecyHt. Edze ngreLlAM nziieu. yEhAvyAN sMBvi ictH. yEhAvyM aveR mhAEkAp vumANi sMBviictH. 27 yEhAvyANH ArY pRytH+ rAjYM m}uvM tkewM. (pE {A pUNmAyM miey tkil.) 28 atinA EdzvAsik mric v Ayi vilpiM. kAzM tAyi IM. {A pRu k}iiri, atH {A mAukyil. {AenA niyi ciuH, tImAnM {A mAukymil. 29 eydA tirwyALikL@ewyM vil A LikL@ewyM zbH d M EkkyM oAwiEAvukyM ec@M! cil hkLi oLiM, cil epAkLi oLiM. cil pARkLiEl vliu kyRuM. eyd yiel ngreLlAM nYmAM. M av yi vsiyil. 30 eydA nI nziieiri. ni nIyiEA qA ec@k? qi nA nI nl v vOLNiy tH? qinA nI sVABrNLNi ytH? qinA nI ki mxiey }utH? nI sVyM suriyA, pE a evRuEt smyM kLylANH. nieR kAmk nie evRu. av nie ekAlA mikyANH. 31 OIyew svsmyE EpAel o nilviLi {A Ek. kwiU svi vL@ew nilviLiEpAlutH. sIEyApuiyew nilviLiyANtH. oA {A tL vI}ARAyi! qniuM ekAlpAtkik! qH eekkL@yi av Ai.
23

yiermYAvH 4:21-5:10

ArYeLi ciik. ngriel epAviml etryk. n niR oven, vizVsHtmAy kArY ec@, stYM Etw oven, ke AnAEmA q EnAk. o nlven keA ninAyA {A eyzEl miEnAw miAM! 2 mxY Nyii en pRy, yEhAv jIviEA el. pE AmAyl pRci. yEhAEv, niEAw vizVsHtt pul veryA nin EvetH qniRiyAM. eydAer nI wiec iluM aveA EvdnyM EtAiyil. nIyver nziieciluM pAWM pWiA nv Aiyil. av vLer kWinXd yrAyi. tL@ew cIv] ikLi vYsniA av vistic@. 4 pE {A (yiermYAvH) sVyM pR u, av evRuM pAvLANH, bui hIn. yEhAvyew v}i av pWici il. tL@ew eedvieR pEdz av aRiyil. 5 atinA {A eydyiel EntA L@ewywE EpAM. {AnvErAw sMsAriM. yEhAvyew mAM tIc yAyM EntARiyAM. tL@ew eedv ieR niymM avRiyAemH qni RH. pE EntAeLlAM yEhAvey UxitiniH piiriyvA EyAjiciri. 6 av eedvientirAyi. atinA kAinieA siMhM vH aver miM. mmiyi nieA ecAyH aver vDiM. ngrriek o pu ili oLiciri. ngriniM puR v oAErAeryM pui li kwic@kIRuM. eydA vIuM vIuM pApM ecyHttinA aen sMB viM. av plvM yEhAvyini kH alu tiriu. 7 eedvM pRu, eydEy, {A niEAw epARuEtinH mtiyAy kAr NM kANik. nieR ik qe Epiciri. av vi#hELAw vAgHdAnM ecyHt. vi#hLAke yTA eedvL@ml! nieR ik {A EvetlAM nki. qiuM aver EAwH avizVsHtt kAi! aDiksmy vuM av EvzYkELAewA eclv}ic@. 8 niRey tIyM tiH NEcrA oi ni tirkeLEAelyANv. ay AreR BArYey viLi tirey EAelyANv. 9 eneyAe ec@tinH eyd Aer {A ziiENA? yEhAvyi nitANH Q sEzM. aet! aen jIvi o rAxH\e {A zii Nem ninRiyAM. ahi zi {A av nkyM ec@M. 10 eydyew mirivikL@ew nirk rikilUew EpAvuk. vik mRici wk. (pE av pUmAyM nzii tH.) avyew zAKkeLlAM mRik.
3

H eydAew dxwt yEhAv pRy, eyzElmiel et vukLilUew nwk. iluM EnAi

yiermYAvH 5:11-6:1

720
tIcyAyM ni qe Byew . yEhAvyinitAyi Q sEzM. qnimi ni By viRyHNM. kwlukH tIrMekAH ati riv {AnA. eve qeE M atieR Ante nilniA nA {Anen ecyHttH. tirmAlk tIrH wiEcAM. pE av ati en tkil. tirk alRi vem iluM avyH tIrinRM EpAkA k}ikyil. 23 pE eydA kWinXdyrA. qnietier tiriyA v}ikLAElAci kyANH averEA}uM. av qi niklukyM qe viuEpAvukyM ecyHt. 24 eydAEr, new eedvmA yEhAvey nm BykyM dri kyM ecAM. av nm zrtHAl m}yM vskAl m}yM zriyAy smy te nk@. zriyAy smy te nm viLevwAnAevH av RA qH oriluM t ELAw te pRyil. 25 eydAEr, ni etu ecyHti ri. atinA m}yM viLevwM Ayil. niL@ew pApM yEhAvyew a#h aBvitiniM nieL twiri. 26 qeR jniniwyi dxHwAH. pikeL piwiA vlviricverEA elyANH dxHwA. av tL@ew ekNikeLAi. pE pik pk rM av mxYer piwi. 27 i niRey pikeLEpAel Q dxHwAew vIwk niRey NkLANH. avew Nk aver DnikM z mAiyiri. 28 t ecyHt tikekAH av vLekA}uiri. av ec@ tikeArvsAnvumil. anATi kAyi av vAdikyil. anA Ter av shAyikyil. pAvH av nItiEyAewy viDi nkyil. 29 eneyAe ec@tinA ey dAer {A ziiENA? yEhAvyi nitAyi Q sEzM. EpA elA rAxH\e {A ziiNem ninRiyAM. ahi zi {Anv nkNM. 30 yEhAv pRy, eydyew Edz H BIkrvuM e{imAy o kArYM sMBviciri. 31 vAck N pRy. puErAhit av niEyAgie kArY ec@k yil. qeR jnM tH Q tri xHw ew! pE zi vEA ni eL ec@M? zu eyzElmien vLy ebnYAmIkAEr, niL@ew jIv Evi oAwk! eyzElM ngri niM oAwiEAvuk! etEAvAngri ykAhLM m}k! EbH-hEerM ng
22

qekAeA, zAKk yEhAv yEwtl. 11 yi AEywMbvuM eydAwM bvuM qlAriluM qEAwH avizV sH t rAyi. yEhAvyi ni sEzmAyi tH. 12 av yEhAveyi N pRu. av pRu, yEhAv nELAwH oM ecil. nmeA }vuM vrikyil. ne o eesnYM mitH nAM oriluM kAkyil. nAM oriluM pi Ni kiwyil. 13 vYAjvAckA evRuM nYAH mAM. eedvieR vcnM avrilil. av drit sMBviM. 14 sv z nAy eedvmAy yEhAv ArY pRu+ {Anver zii etv pRu. atinA yiermYAEv, {A nin t vcn agHniEpA elyM av viR EpAelymAyiriM. agHni aver pUmAyM nzii M! 15 yi AEywMbEm, Q sEzM yEhAvyi niA, vidrEdz nieA eesnYe {A nieL miA ekAu vM. aetA zmAy rAxH\mA. aetA purAtnrAxH\mA . niRiyA o BAxyANH rAxH\A sMsAritH. av pRy tH ni mnilAAnAkil. 16 avew vnA}ik R klRk EpAel. avew BwA atiz. 17 ni EzKric viLvuk m}uvM BwA tiM. niL@ew BNM m}uv M av tiM. niL@ew puAeryM puimAeryM av tiM (nziiM). niL@ew ipeLyM kAli eyM av tiM. niL@ew miri kL@M aiAyHkL@M av tiM. ni L@ew zid av vAL@k ekA H tkM. ni yi zi d av nziiM! 18 yEhAvyinitANH Q sE zM, pE eyEd, BIkrdin v EA {A pUmAyM nieL nzii il. eydA niELAw EcAdiM, yi ermYAEv, new eedvmA yEhAv qinA nEAw Q EdAx ecyHttH? avH Q r nk+ ni eydA yEhAvey viuEpA yiri. sVM EdzvcH viEdz vi#heL ni Uxic@. aen eyAe ecyHttinA niH niL@ EwtlA EdzLi viEdzikeL U xiEivM. 20 yEhAv pRu, yAEAbieR wMbEAwH Q sEzM pRyk. ey dyew rAjYH Q sEzM pRyk+ 21 Q sEzM Ekk+ buiyilA vifHFikEL, kkL@eiluM ni kAil ! ecviyeiluM Ek il!
19

721
ri apAyeAwi yk! vw niM drM vtinA etAe ec@k. 2 sIEyAnieR puI, nIeyA mEnAh rmAy Emci puEmwEpAelyA. 3 wyA eyzElmiEl vrikyM avew ipe ekAuvrikyM ec@. av av uM wArmwi . oAErA wyM teR sVM i pe pripAli. 4 eyzElmientier yi tA eRwk. q}uEk! nmH ngr e cyHH miAM! pE EA e tAmsikyANH. sAyAiel ni}luk nIuwi. 5 atinA q}uEk! rAiyi nm H ngre miAM! eyzElmi um zid nm tkAM. 6 sv z nAy yEhAv pRyti tANH: eyzElmi um mr mRiyHk. atientier mi o p ErADvuM uk. ngri mnM mA mAtH. atH ziiewkyM EvNM! 7 kiN atieR evM pumEyAew sUi. aEtEpAel eyzElM atieR dxHwtyM pumEyAew sUi . ekAEyyM klApEyMpi ngrielEA}uM Ek. eyzEl mi {AenEA}uM EvdnyM ErAgvuM kA. 8 eyzElEm Q mRiyi ik. nI icieli nin {A puRM tiriyM. nieR Edze {AenA nY mmiyAM. aview tAmsiA M k}iyil. 9 svznAy yEhAv pRytitA NH + avew EdzH avEzxi yi AEylukAer omic@uk. miri viyiel avsAn miri} Ez KriEAel nI aver omic@Ec k. miri pRivenEAel qlA vikL@M priEzADik. 10 ErAwANH {A sMsAriEtH ? eryA {A tAI ecEtH? rAeNni ecvitrik? yi AEylu kA ecvi epAiyiritinA tA ItH oM Ekil. yEhAvyew pEd z avixHwmil. aveR sEzM av EkE. 11 pE {A yEhAvyew EkApM niR vnA. a vhicH {A INi tnAyiri! yEhAvyew EkApM etvi kLi ikEm o}i k. sELiciri ecRuAew Em yEhAvyew EkApM o}ik. BA vuM BArYyM piwiewM. v] m}uvM piwiewM. 12 avew vIwk anY nke wM. avew vylukL@M BArYmAM anY nkewM. {AeneR eekyy kyM eydAer ziikyM ec@M. yEhAvyiniAyi Q sEzM. 13 yi AEylukA wt wt pNM EvNM. vuM amANimA mt

yiermYAvH 6:2-24

mANimA ver aen te. vAck A mt puErAhitAver sklM N pRy. 14 qeR jni vlAet mRiEvi ri. vAckM puErAhitM mRi vuk vc@ ekNM. pE mRivukeL ekAc@ EpARlAyi mAEm av k Z. av pRy, ekAAM, qlAM ekAAM! pE at nl! 15 puErAhitAM vAckM avew v]ikLi liNM. pE av ouM litrl te. sVM pApLi nANiA aRivH avil. atinA lv mEAErAeryM EpAel zii ewM. jne {A ziiEA av nileRiyewM. yEhAvyANH Q kArY pRtH. 16 yEhAv en pRy+ kvlk LiniekAu EnAk. p}yv}i qvi ewey EcAdik. nlv}i qviewey EcAdik. v}iEy nwk. a en ecyHtA ni ni vimM keM. qA nl v}iEy { nwyil q ni pRu! 17 nieL nirIiA {A nirI ker etrew. avErAw {A pR u. ykAhLinAyi ecviEyA k. pE av pRu, { ecvi EyAil! 18 atinA rAxH\EL, ni ic@ Ekk! rAjYLiluvEr ekAw! 19 miyiel mxYEr, Ekk. eydA {A dritM ekAuvrA EpA. kArNM, av ElAcic ti kL@M qeR sEz avgNicM te. av qeR niymLsriA vistic@. 20 yEhAv pRy, nieLekAH qni DUp ezbyini ekAu v? qekAH vidrEdzni mDuri kriu ekAuv? ni L@ew EhAmyAg qe sEAxii yil. niL@ew blik qe s xHwnAil. atinA yEhAv pRytitANH: eydyiel jn {A zHn nM. mxYer vI}H kl@k EpAelyAM av. pitAAM pu AM avyHEm ti vI}uM. suX L@M ayAM mriM. 22 yEhAv pRytitANH + vw nieA eesnYM v. miyiel vidr EdzniM o mhArAjYM v. 23 BwA vil@kL@M L@M Dri. av UrArA. av kNEy l. av atizArANH. tir R EpAkEv av smM alRuEAel ocyA. sIEyA puI, eesnYM nie miAnA vtH. 24 eesnYeiy vAk { Ekiri. {L@ew } Li piwieEpAel. ByA ni
21

yiermYAvH 6:25-7:19

722
pE ni NkeL vizVsi kyANH. NkLAve vilekvyM. 9 EmAxH w ikyM ekAl @ kyM ec@EmA ni? vYBicArpApM ni ec@ EmA? anYer v]TA p}iEmA? ni bA q vYAjeedve rADi kyM niRiyA anYeedvL@ew piRek EpAvukyM ec@EmA? 10aen eyAe ecyHtA, qeR nAmilRiy ew Q lyi qeR mi niA k}iyem ni k EA? Q BIkrtY ecyHtekAH niH qeR mi niH { surit q pRyA k}iyem nI kEvA? 11Q lyM qeR Epri viLiew! Q lyM ni H kAew oLisEtM qtilu pri omEl? {A nieL nirIic@ ekAirikyAyi. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 12 eydAEr, niLiEA zIElA pNiEl EpAk. {A dYmAyi qeR nAminH o BvnmAiy lE EpAk. yi AEylukAM tik ecyHt. Q tik mlM lEAw {A qecyH t evH aviewec kAk. 13ni yi AEy lukA Q tikeLAe ec@kyAyi . yEhAvyi nitAyi Q sEzM! aen ni Q tikeL lAM ecyHttinA niELAw {A pl vM sMsAric @ . qA nieLe viA Aiyil . {A nieL viLic@, pE ni viLiEkil. 14ati nA eyzElmi qeR nAmi aRi yew lyM {A tkM. zIElA vien nziic EpAel lyM {A tkM. qeR EprilRiyew eyzElmiel lyM ni vizV si oANH. niM niL@ew pUvikmAyi lM {A nki. 15 qyImiel niL@ew sEhAdrAer m}uv {AenRiEpAel nieLyM {A qini dEreRiyM. 16 yiermYAEv, nineEpAel Q eydAEvi AitH. av Evi yAcikEyA Aik EyA atH. aver shAyiA qEAw yAcitH. avAy niew A n {A ecvieA_kyil. 17eyd yiel pNLi av ec@et eH nI kAeeniRiyAM. eyzElMngriel etvukLi av erA ec@etH nin kANAM. 18 eydA ec@eteA+ i k twi EzKri. pitAA ati en viRkAyi pEyAgi. OIk sViel rAjH{iAyi mAvu }cH amA. eydA anY eed veL rADiA pAnIyyAg o}i . qe EkApiiAnANH avri ec@tH . 19pE eydA stY i mRiEvitH qeyl . yEhAvyi ni sEzmANitH .
8

hAyrA {. zi jni OI eyEAelyA {. 25 vylukLiElH RiEAktH. pAt kLilUew EpAktH. qekAeA zu vAELiyiri. ql A yiwvuM apkwvuM H. 26 qeR jnEm, cA DrikyM cAr i L@kyM ec@k. mricvAyi Re kryk. k pu nxHwe EpAel kryk. vinAzk vLerEvgM nmetirAyi vtinA en ec@k. 27 yiermYAEv, yEhAvyAy {A nie ElAhew mAuEnAArnAyi s]xwic@. nI qeR jne prIik H yM aver en jIvievH nirI ikyM ec@M. 28 averlAM qnietirAyi. av kWi nXdymANH. av mxYer dxic@ pRy. kIluM uM piwic oAwM uM EpAelyANv. averlAM dxHw AmANH. 29eviey IkriA mi c pNi ArenEAelyANv. l Qti tI ziEyAew L@. pE, tIyi niM QyEm vZ! evLLi Ikri AnAvAet pNiA smyM pA}Ai. aEtEpAel qeR jniniM ti akeil. 30 qeR jnM tirsHkrie evi q viLiewM. yEhAv aver sVI kriA ekAH av aen viLi ewM. yiermYAvieR lysMgM yiermYAvi yEhAvyew sE zM+ 2yEhAvyew vstiyew kvAw i nik. kvAwi Q sEzM sMgik. eydyiel m}uv jnEm, yEhAv yini Q sEzM vik. Q kvAwLilUew yEhAvey rADiA vvEr, nieLlAvM Ekk. 3 yi AEylukAew eedvmA yEhA v. svznAy yEhAv pRytH tA+ mnM tiriykyM nl kArY ec@kyM ec@k. aen ec yHtA Q l vsiA nieL {A avdiAM. 4cil pRy N kLi yitH. av pRy, yEhAvyew lymA, yEhAv yew lyM, yEhAvyew lyM! 5 ni mnM tiriykyM nk ec@ kyM ecyHtA nieL {A view jIviA avdiAM. ni prsHprM nIti pulNM. 6 apricitErAw ni nIti pulNM. viDvkELAwM anATErAwM nAyi epmARNM. nixHk Ler vDitH! anYeedveL pi wrtH! qekAeA av ni L@ew jIvitM tkM. 7 nieLe a sricA nieL Q l vsi A {A avdiAM. Q lM ni L@ew pUvikH eekvzM vyHA q EmAyi {A nkiytANH.

723
av avereyA mRiEvi tH , av avEmte ap mAnM v. 20 atinA yEhAvyien pRy+ Q lEAw {AeneR EkApM k wiiM. mxYeryM m]geLyM {A ziiM. vyliel mreLyM nil vL viLkeLyM {A ziiM. qeR EkApM o mhAgHni EpAelyA yiriM. atien twyA mAvil. blikeLA yEhAv a H srNey xwew 21 svznAy yEhAv, yi AEyli eR eedvM ArY pRy+ ecH niixHwm EhAmyAgL@M bli kL@M k}ik. blikL@ew mAMsM sVyM tik. 22niL@ew pUviker {A QjipHtiniM ekAuv. av ErAw {A sMsAric@. pE EhAmyAg eLiEyA blikeLiEyA yAetA klnyM {Anv nkiyil. 23av {A Q kl n Ey nkiyZ+ qe asrik. {A niL@ew eedvvuM ni qeR jntymAyi riM. {A klicetlAM ec@k. ni H nyAM. 24 pE niL@ew pUvik qe vicil. av qni ecvi til. av kWinXdyM xHwm ec@ vmAyi. av nlvrAyil. av wt wt ti ecyH t . av mEAl piEAANH EpAytH. 25ni L@ew pUvik QjipHtvitiEzxM ver qeR dAsAer {A ni L@ewywEyyHkyM ecyHti. qeR dAsA vAckrAyi. av er {A vIuM vIuM niL@ew aw Eyc@. 26pE niL@ew pUvik qe ecvieAEtyil. avere icEtyil. av vLer kWinXdyrA kyM avew pitAAerA dxi c tik ec@kyM ecyHt. 27 yiermYAEv, nI ArY ey dyiel jnELAw pRy. pE av nie ecvieANemil! nI aver viLiM, pE av viLiEkNem il. 28atinA nI avErAwH ArY pRyNM+ tANH tL@ew eedvmA yEhAvey asriA rAjYM. Q jn eedvieR pEdz ori luM viil. yTA pEdz v aRiyil. kzAieR tA}vr H yiermYAEv, nieR tlmwi mRicH derLyk. emAieR mkLiEl EpAyi kryk. qekAeA mxY ew Q tlmRey yEhAv nirsiciri . yEhAv avew En puRM tiriiri. EkApA avnver ziikyM ec@M. 30eydA ti k ec@ {A kiutinA ec@k. yEhAvyini sE
29

yiermYAvH 7:20-8:4

zmANitH. av tL@ew vi#heL Apiciri! vi#heL {A evRukyM ec@! qeR nAmi viLiew lyilANH av vi#hM Apic t H . qeR Bvne av ecLipurtAi! 31eydA ebhiEAM tA}Hvryi EtAeP iel tl niiciri. aview av sVM puAeryM pui mAeryM vDikyM aver bliyi kyM ecyHt. {AenAriluM kliA tANitH. rieleiluM ori luM qeR mni kwiil! 32atinA {A ni mRiyi n. divs vrikyAyi, yEhAvyew sEzmANitH, Q le jnM etA ePH qEA ebhiEAM tA}Hvrey EA oriluM viLiA kAlM vM. avrtien kzAieR tA}H v rey viLiM. avriti Q Ep nkA kArNM av mricver EtAePi niyM sMsHkriA aview wmilA tAMver sMsH k riM. 33mricvew Edh mi mkLi kiwkyM kAziel pik BNmAk yM ec@M. avew zrIr kAum]g tiM. pikeLEyA m]geLEyA oAwiA M avEzxikyil. 34ey dyiel pNLielyM eyzEl miel etvukLielyM hHLAdimi k {A lAtAM. eydyiElA eyzElmiElA vDuvieREyA vreR EyA zbHd Ekkyil. nAwH o nYmmiyAyiIM. yEhAvyi nitANH Q sE zM+ aH eydyiel rAjAA ewyM BrNADikArikL@ewyM aik avew zvwIrLi niewe wM. puErAhitAewyM vAckew yM aik avew zvwIri niM jnM qwM. eyzElMjntyew aik zvwIrLiniM av qwM. 2 aik av sUrYnM cnM nM tAe} nil nir ivyHM. eyzElMkA sUrYenyM cenyM neLyM sHEnhic@. av sUrYcneL <xi kyM piwkyM pEdz Etw kyM avey rADiA nmsHkri kyM ecyHt. pE M aik epRuieywkyM vIuM sMsHkri kyM ecil. atinA aik visnM EpAel nil nirkiw M. 3 eydAer {A avew vIwk LiniM nAiniM oAwic@ viwM. jnM viEdzE ekAuEpAkewM. y i vDiewA dxHwrAy ey dAri cil t ekAleie i qAziM. yEhAvyiniLL tAyi Q sEzM. pApvuM ziyM yiermYAEv, eydAErAwH pR yk+ yEhAv en pRy+ vI}u
4

yiermYAvH 8:5-9:3

724
EpAluM NieA}iyM. {A nkiy etAeyM {AenwM. 14 neLinANiview ri te? v, nm zngrLiEl oAwiEAkAM. new eedvmA yEhA v ne mriA viwkyAeNi nm view mriAM. n yEhAvyHetier pApM ecyHtiri. atinA eedvM n wiA vix jlM t. 15 smADAnM ki@em n tIi c@, pE o nyM eekvil. suK ew smyM n tIic@. pE BIti mAmANH ne kAnitH. 16 dAEgAAew EdzniM z@ vieR tirkL@ew kit n Ek@. avyew LwieyAcyi nilM viR yH. nAwM atilu sklM nzii AnANH av viritH. ngrvuM ati vsi skleryM nziiA nANH av viritH. 17 eydAEr, nieL miA {A vixseL ayyH. seL niyiA k}ikyil. s nieL kwiM. yEhAvyi nitANH Q sEzM. 18 eedvEm, {A vLer d+KiluM yAt nyilumANH. 19 qeR jne ik. Q rAjY eviewyM mxY shAyinAyi nilviLikyANH . av pRy, yEhAvyiEA}uM sIEyAniluEA? sIEyAnieR rAjAvH EA}uM aviewy EA? pE eedvM pRy, eyd A tL@ew vilek viEdz vi#h eL rADic@. aete vLer EkApA lnAi! averin ecyHt? 20 jnM en pRykyM ec@, viLevwkAlM k}iu. Evn k}i u, qi@M n reil. 21 qeR jni mRiEviri. atinA qniM mRiEviri. sMsAriAnAvAviDM d+KitnANH {A. 22 gielyAdi tIcyAyM cil mk L@H. gielyAdi tIcyAyM o eevdY H. qi@emAeNeR jnieR mRivuk EBdmAkAtH? qeR tlyi jlM niRykyM k k kIDAryAkyM ecyHtie i nziie qeR jninAyi rAiyM pkluM {A krEen. 2 mmiyi qnieAriwmAyie i, o v}iylmAyiei, qnieeR jne vi@EpAkA k}i Een. qni vriniM ak EpAkA k}iEen. qekAeA averlAM eedvEAwH avizVsHtrA . averlAM aventirAyiri. 3 av tL@ew nAH vil@EpAel p EyAgi; Nk avew vAyi niM zrEpAel pR. stYml; Nk Q nAi ziEyAew vLi ri. av o pApiniM meA iEl EpA. avH qe aRik

v vIuem}uEem ni RiyAM. etAy v}iEy EpAv i iriH tiric@v. 5 eydA etAy v}iEy EpAyi (jIvic@). pE eyzElMkA pie yM etAy v}iEy EpAetekAH? av tL@ewte NkeL vizVsi . av tiriek vrA Ail. 6 {Anver EyAew Ekiri. pE zriyAyeteH av pRyi l. mxY avew pApLi pA piil. t ecyHtiri tik eLi av ElAciil . av ElAciAet kArY ec@. y iElEAwiEA tirkeLEAel yANv. 7 kAziel pRvkEpAluM kArY ecA zriyAy smyM aRiyAM. ekAkM AvukM putieyA iEl pREetEAe}RiyAM. pE yEhAvyew cH C eyeH qeR jninRiyil. 8 yEhAvyew pEdz { H! atinA { jH{AnikLA! q ni pRuekAEyiri. pE a stYml. qekAeA, zAOimA tL@ew Epn ekAu N pRiri. 9 eedvieR pEdz ecvieA A jH{Anik vistic@. av jH{AnikLlte. jH{Anik ekNi yilAeiri. av e{i viR yHkyM apmAnitrAvukyM ecyHtiri . 10 atinA avew BArYmAer {A anY nM. avew vyluk {A putiy wm nM. yi A EylukAelAM wt wt pNM EvNemANH. tIer aDAnikL@M vuM mANikL@mwM qlAvM wt wt pNM EvNM. vAckA mt puErAhitAver qlAvM N pR y. 11 qeR jni vlAet mRiEviri . vAckM puErAhitAM mRivuk vc@ekNM. pE mRivu keL av ecRiy EpARlukLAyi mAM k. av pRy, o }vumil, qlAM BMgiyAyiri! pE nl tAyiriil. 12 av ec@ tikeLEyAH av liNM. pE av li ilte. tL@ew pApH av apmAnitrAkNM qtH av mnilA il. atinA melAvErAwemAM av ziiewM. {A jneL ziiEA av nileRiyewM. yEhAvyANH aArY pRtH. 13 avew PlvuM viLkL@M {Aen wM. aen av viLvil A et yAM. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. miriviyi o miri yM kAkyil. aimri oerA ai}vuM Ayiriil . lk

725
yil. yEhAvyANH Q kArY pR tH. 4 niL@ew ayAer nirIik! niL@ew sVM sEhAdrAri yitH ! qekAeA, oAErA sEhAdrM vknA. oAErA ay ArM niL@ew pii niM sMsA ri. 5 oAErAM teR ayArEnAw N pRy. M stYM pRyil. eydA tL@ew nAvukeL N pR yA pWiiciri. tiric@vrA k}i yA INiMver av pApM ecyHt. 6 EdAx oi piREk oAyi v. NkL@M oi piREk oAyi v. jnM qe aRiyA vistic@. yEhA vyANi pRtH. 7 atinA svznAy yEhAv pR y: pNiAr tIyiliH ElAhi eR mA@ EnA. eydAer {A aen prIiM. qni meA mA mil. qeR jnM pApM ecyHtiri! 8 auk EpAlu nAk eydH. avew vAyk N pRy. oAErAM ayArEnAwM mDurmAyi sMsAri. pE av ayAren miA FAElAcn yM nw. 9 eydAer, qni ziiNM. yEhAvyini sEzmANitH arAer qni ziiEiv emH niRiyAM. avrhi zi {A av nkNM. 10 pvtAyi {A (yiermYAvH) ci nilviLiM. nYmAy vylu kAyi {AenA zHmzAngAnM pAwM. qekAeA, jIvv qwe @. miEA aview sriil. kAlikL@ew zbHdmiEA aview Ek AnAvil. pik pREpAyiri . m]gL@M EpAyiri. 11 yEhAvyAy {A eyzElM ngr e o a}uArmAM. atH Runri kL@ew vstiyAyiIM. eydAEdz e ngreL {A tkM. aen M aview vsiAetyAM. 12 etAe mnilAA t jH{Anm vEA? yEhAvyA pWiie erilumEA? yEhAvyew sEzM vizdIkriA eiluM k}iyEmA? EdzM qinA nziietH? qinANviwM M EpAkA nYm miEpAelyAiytH? 13 Q EcAdY yEhAv mRupwi nki. av pRu, qeA ey dA qeR pEdzLi nik. av {AeneR pEdz nki. pE averAriluM qe ecvieA _kEyA qeR pEdzLsrik EyA ecyHtil. 14 eydA avew v}iyi jIvi c@. av kWinXdyrAyi. vYAjeed vmAy bAlien av agmic@.

yiermYAvH 9:4-24

vYAjeedveL agmiAnANH pUvi k aver pWiictH. 15 atinA, yi AEylieR eedvmA , svznAy yEhAv pRy, eydAer {A wen ziiM. 16 eydAer {A anYrAjYi wyi citRiM. av apricitrAjY Li vsiM. avErA avew pitA AErA rAxH \ eLi oriluM Ekiil. {A vAAer ayyHM. av eydAer vDiM. jntey lnAzM ec@Mver vAA aver ekAl@M. 17 svznAy yEhAv pRyet eA+ ni aArYeLi cii k! zvsMsHkArEvLyi vAwkyH kry OIkeL viLik. pNi smkLAyver EvNM vA. 18 jnM pRyu, OIk EvgM vH {Evi nilviLie. aEA {L@ew kkLi kI niR yM. {L@ew kkLi jlvAhM niRykyM ec@M. 19 c ilu nilviLiyew zbH d M sIEyAniniM Ek: { arAi nziie@! { arAi apmAnitrAyi! { {L@ew EdzM vi@ EpAkNM. qe A, {L@ew vstik tkei ri. {L@ew vIwk evRuM pAR LAeiri. 20 eydyiel OIkEL, ni yEhAv yew sEzM Ekk. yEhAvyew vAyini vAk vik. yEhAv pRy, niL@ew puimAer ci kryA pWiik. oAErA OI yM Q zHmzAngItM pAwA pWiNM+ 21 mrNM viri. {L@ew jnAl kLilUew mrNM kyRiyiri. { L@ew ekAArLiEl mrNM viri . etvi kLi {L@ew ik iwyiEl mrNM kwviri. epAlLi wiyiri ecRu AiwyiEl mrNM kwviri . 22 yiermYAEv, ArY pRyk+ yEhAv pRy, m]tEdh vyluk Li cANkM EpAel miuwM. kx k ekAyHetw DAnYEpAel av ew zv nil kiwM. pE av smAhriA mAyirik yil. 23 yEhAv pRy+ jH{Anik sVM jH{AneecAli ahritH. zimA A sVM zieyecAli ahri tH. Dnik teR pNeecAli ah ritH. 24 eiluM ahriNeme i av ArYLi ahrie+ av qe aRiyA pWic@evh rie. {A yEhAvyA qM {A kANYvAM nItiymAeN M Q miyi {A nIti nw evM tni mnilAevH av

yiermYAvH 9:25-10:22

726
av. eedvM EkApiEA mi viR yH. viEdzikAke aveR EkApe shiAmAvil. 11 yEhAv pRy, avErAwH Q sE zM pRyk+ vYAjeedv sVEmA miEyA Aiyiil. av nzii ewkyM miyiniM sVi niM atYmAkyM ec@M. 12 eedvmANH teR ziypEyAgi kyM miey s]xHwikyM ecyHttH. eedvM teR jH{AnM pEyAgikyM ElAke s]xHwikyM ecyHt. teR DArNAziekAH eedvM kAze miEm nivi. 13 eedvM wim}e A, kA zniM av vliy jlvAhe yM s] x H w i. miyiell A yiwvuM av kAzH EmGL@y. m} EyAewAM av milien ayyH. teR nilvRkLiniM av kAien ekAv. 14 mxY q buinY! ekAlA teyAiy vi#hLA nANMekwew. vi#h epALiyl A et oml . av viEvk nY. 15 vi#h vilekM jIvni lAvymANH. nYAyviDiyew kAlH vi#h tk ewM. 16 pE yAEAbieR eedvM vi# h EpAelyl. eedvM qlAM s]xHwi c@. teR jntyAvA eedvM etr ew wMbmANH yi AEy. s vznAy yEhAv qA eedv ieR EprH. vinAzieR vrvAyi nietlAemwH puRewA tARAkuk. ni eydA ngr i piwiewkyM z@Ltien vL ykyM ecyHtiri. 18 yEhAv pRy+ EA eyd Aer {A Q rAjYniM puRA M. av {A EvdnyM dritvuM nM. av o pAWM pWitinAyi {Anien ec@M. 19 oA, qniH (yiermYAvH) vlAet mRi Eviri. qni priEiri. a suKewkymil. qi@M {A qEAw pRu, tAeNeR asuKM. a {AnBviEc pU. 20 qeR wArM nziie@. wAr ieR kyRuk epAiyiri. qeR m qe vi@EpAyi. av EpAyiri. qeR wArM RiA M avEzxicil. qnieArByA nmAA M avEzxiil. 21 wyA (EntA) buihIn. av yEhAvey keA mi il. av jH{AnikLlAtinA i p (mxY) citRewkyM nxHw ewkyM ecyHt. 22 ik! o vliy zbHdM! zbHdM vwniM v. atH eydyiel
17

zMsie. aArY {A xHwe w. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 25 zrIri mAM pricHECdnM nw iyver {A zii kAlM v. 26 QjipHtH, eydA, qEdAM, aEA, EmAvAbH qI rAjYLiluveryM mmiyi vsiveryMpiyA {A pRytH. rAjYLiluverA M zrIri priECdnM nwiyvrl. pE yi AEywMbi ni v Xdyi priECdnM nwiy vrl. yEhAvyinitA Q sEzM yEhAvyM vi#hL@M yi AEywMbEm, yEhAvey, av nieLi pRytien, vik! 2 yEhAv pRytitANH+ viEdzIyerEAel jIvitH. kAz iel EtYk awyALeL ByewtH. mu rAxH\ kAz kA Q awyALeL Byew. qA ni avey ByewtH. 3 anYew cAr vilektA. qekAeA, avew EdvA avAiy evRuM timk mAM. avew vi#h kAiel twi evi eywH LiekAu pewiy evRuM timk. 4 Rc @ eviyM sVvuMekAH av vi#heL mEnAhrmA. pie av ikyM NiympEyA gicH avey vI}Aet Ri. 5 anYrAjYL@ew vi#h ev riEAiel EkAl EpAelyANH. vi#h sMsAriAnAvil. nw AnAkAtinA mxY aver qw ekAu EpAkyM EvNM. atinA vi#heL ByeEwtil. av nieL mRiEvl i AnAvil . avH nieL shAyiAmAvil! 6 yEhAEv, nieEAel ovnil! nI VlnA! nieR nAmM mhM z vumA! 7 eedvEm, sklM nie driNM. skl rAxH\L@ewyM rAjAvA nI. avew drvu nI ahi. m@ rAxH\Li DArALM jH{AnikL@H. pE avrAM nieEAel jH{Aniyl. 8 anYrAxH \ Liel ql A mxYM viEvknYM vifH F ikL@mANH . av ew pEdz vilek dAzilLi niM v. 9 tzIzungriel eviyM QPA sungriel sVvuM ekAH av tL@ew vi#hL@A. mryAzAri mAM ekAlAmANH vi#hL@A tH. av vi#hLi nIlyM QtyM ekAu Nik puti. jH{Anik EdvAer A. 10 pE yEhAvyANH k stYeedvM. stYmAyM jIvi k eedvM avnA . nitYmAyi Bri rAjAvA

10

727
ngreL nziiM. eydA o nYm miyAyiIM. atH RunrikeA tAvLmAyiIM. 23 yEhAEv, qen jIviNemH stYi jnRiyielH qni RiyAM. zriyAy jIvitrItiEyetH stY i mxYRiyil. 24 yEhAEv, {eL tiiyAluM! pE nIti kAENEm! EkApA {eL ziiEt! 25 au EkApiciriei, anYrA xH \ eL ziic A luM. av nie aRiykEyA drikEyA ec@il. av nie rADiil. rAxH\ yAEAbieR wMbe nzi ic@. yi AEylien av pUmAyM nziic@. yi AEylieR mAt]mi av nziic@. krA lMGieiri yiermYAvi lBic sEzmANitH. yEhAvyiniM vtANH Q sEzM+ 2yiermYAEv, Q krARieR vAkeL vik. eydAErAwH et ieylAM pRyk. eyzElmi jIvi vErAwH ArY pRyk. 3yi A EylieR eedvmA yEhAv pRy titANH. Q krA asriAvnH dritL@AM. 4niL@ew pUvik mAyi {AAiy krARieniyANH {A pRytH. aver QjipHtini M puREekAuv kAlANH avmAyi {A Q krARuAiytH. pl dritL@ewyM lmAyi Qji pHt-H A EpA w aw H EpAelyAyi atH. qe as rikyM {A kli m}uvM nw AkyM ec@k. ni aen ec yHtA nieLeR jnmAvukyM {A niL@ew eedvmAkyM ec@M. 5 niL@ew pUvikmAyi {AA iy krA pAlitinA {Ani en ecyHttH. avH vLer vLRu -pAluM EtemA}u-lM {A vA gHdAnM ecyHt. niLi tAmsitH rAjYANH. {A mRupwi pRu, yEhAEv, Em. 6 yEhAv qEAw pRu, yiermYA Ev, eydyiel pNLiluM eyzEl miel etvukLiluM Q sEzM sMgi k. tA sEzM+ Q krARiel vA k ik. qiH niym a srikyM ec@k. 7niL@ew pUvi ker QjipH t EdzniM puR ekAuvrEv {AnvErAw tAI ec yHti. EdivsM ver {Anver vIuM vIuM tAI ecyHt. qe asriA {AnvErAw pRu. 8 pE niL@ew pUvik qe vi cil. av kWinXdyrAyi. sVM dxHw XdyieR xHwienA v ikyM ecyHt. asriAti A av EdAxL@AemANH

yiermYAvH 10:23-11:18

11

krARi pRytH. atinA {AnvH EdAxeLlAM vi! krA asri A {AnvErAw klic@. pE avr ecyHtil. 9 yEhAv qEAw pRu, yiermYA Ev, eydAM eyzElmi vsi vM FAElAcn nwi. 10pUvik ew aEt pApM te avM ec@. qeR sEzM viA avew pU v i k vistic @ . av anYeedv eL piwkyM rADikyM ecyHt. pUvikmAyi {AAiy krA yi AEywMbvuM eydA wMbvuM lMGic@. 11 atinA yEhAv pRy+ ey dAH {A eevkAet cil dritL@ AM. avH rewA k}ikyil! av mnsHtApewM. shAyinAyi averEAw nilviLic@. pE {An ver iil. 12eydApNLilu vM eyzElmiel etvukLiluvM shAyinAyi tL@ew vi#h ELAw AiM. av vi#hH DUp kiM. qA ByAnk smyH eydAer shAyiA vi#h k}iykyil. 13 eydAEr, ni eydyiel pNL@ewy nirvDi vi#hL@H. evRueEw EdvnAy bAlien rA DiA ni nirvDi blipIWL@ Ai. eyzElmiel etvukL@ewy qM. 14 yiermYAEv, Q eydAAyi AitH. avAyi yAcitH. avAyi AnkL@viwtH. {A a ecvieA_kyil. av yAtn aBvic@ wuM. aEALv shAy inAyi qe viLikyM ec@M. pE {A aver viil. 15 qekAAeNR eydey sHEnhit qeR lyilAyiri tH? aview vrA aveArvkAzvu mil. av pltikL@M ecyHtiri. eydA, EtYkblikL@M m]gblikL@M vinAziniM riem nI k EA? qni blik aicA ziyiniM rewAem nI k EvA? 16 yEhAv nineA Epri@. av nie viLic@, kANA surmAy pc olIvumrEm, pE o ekAwAi yEhAv mre agHniiryAM, atieR zAKk qriykyM ec@M. 17 svznAy yEhAv nie n@. drM ninAemH av pRy kyM ecyHt. qekAeA, yi A Ey wMbvuM eydAwMbvuM ti k ecyHtiri. av bAli bli k aic@. aete EkApiik yM ecyHt. H yiermYAvientier dxwptik anAETAkA qnietier FA ElAcnk nwtH yEhAv qni
18

yiermYAvH 11:19-12:15

728
m/rieten? sritmAeyAriw H nI tLA, apkwkrmAeyAriwH nI qec@M? EyAAndiryiel mwkLi nI q ec@M? 6 v nieR sVM sEhAdrArANH. nieR sVM wMbiel aMg ninetier FAElAcn nw. nieR sVM wMbA ninetier EAzi. sHEnhiterEAel ni EAw sMsAriEA EpAluM aver vizVsitH. yEhAv teR jnmAy ey dey tirskri H 7 {A qeR lyM Epiciri . qeR sVM sVien {A eek viiri. {A sHEnhi oveL (eydA) avL@ew z@ nkiyi ri. 8 qeR sVM jnt o kA@siMhe EAel qnietier tiriiri. av qeR EnH gic@. atinA {Anvri nik. 9 qeR sVM jnt, k}ukArA vLy e, mric@ekAiri o m]geEA elyAyiri. pik av @M pR. v, kA@m]gEL, vH qeiluM Bi. 10 aEnkM wyA qeR miriEA k nziic@. wyA qeR vyliel ecwik cviiemticiri . qeR mEnAhrmAy vy wy A nYmmiyAi. 11 qeR vylien averA mmi yAi. a vruNi. o mxYM aview vsiil. rAjYM m}uvM o nYmmi. vylien pripAliA M avEzxicil. 12 nYmiyi ql A mc k M ekAywiA BwA v. Edze ziiA yEhAv eesnYeL p EyAgic@. orniM meyMvery v ziie@. oM suritrA yiil. 13 mxY EgAtu vityHM. pE av mE ekA. av ql@mRiey pNieywuM. pE o PlvuM ki@k yil. sVM viLvienecAli av li M. yEhAvyew EkApmANtiniwyAi ytH. AEylieR ayA yEhAvyew vAgdAnM H 14 yEhAv pRyeteA+ yi A EyEdzi @M vsivAyi {Aen ec@emH niEAw pRyAM. av vLer dxHwArANH. yi AEylukA nkiy Edze av nziiciri . dxHwAer {A avew Edz niM pRiecwH EdzniM puR AM. eydAeryM {A avErA ewAM pRiecwM. 15pE aver av ew EdzniM pRiecwtiEzxM avErAewni shtApM EtAM. pie yi

kAi. av ec@kyAyi kArY yEhAv qe kANic@. aen av qnietirAeN {AnRiu. 19 jnM qnietirAeNH yEhAvey ni kANic@tMmE bli kA ni AwienEAelyAyi {A. av qnietirAeN {A aRi iil. averei en pR u+ mrvuM atieR Pl"M nm nziiAM! nmven ekAlAM! aEA mxY aven mRM. 20pE yEhA Ev, nIeyA nItimAnAy nYAyADip. mxYew XdyL@M mnSkL@M qen prIiNem ninRiyAM. qeR vAd {A niEAw pRyM. ahi zi nI av nkA {AniwyAM. 21 anAETAkA yiermYAvien vDi A ElAcikyAyi. av yiermYAviEnAw pRu, yEhAvyew nAmi vcnM nwtH. aeli { nie ekAl@M. anAETA kAew kArYi yEhAv o tImAn emw. 22svznAy yEhAv pR u, Q anAETAkAer {A wen ziiM. avew yvA yi mriM. avew puAM puimAM pi Nikiw mriM. 23anAETAH ngr i M avEzxikyil. oM avEzxikyil. {Anver ziiM. av {A cil EdAxL@AM. yiermYAvH eedvEAw prAtiew yEhAEv, {A niEAw ti EA nIyANH qEA}uM zri! pE zriyAyi kANewA ciltieni niEAw EcAdiA qniA#hmH. dxHwAerekAu vijyi? nin eA@M vizVsiA k}iyAve ekAANH suKkrmAy jIvitM? 2 dxHwjneL nI viewyiiri . zmAy EvkL@ ecwik EpAel yANv. av vL kAyH. av ew vAyekAH nI avH awv M iyevmAeNH av pRy . pE, XdyMekAH av nii niM vLerykelyANH. 3 pE, yEhAEv, qeR XdyM nI aRiy. nI qe kAkyM prIi kyM ecyHtAluM. dxHwAer aRvu zAlyiEl wkeLEAel vlici }c A luM. aRvieR divsEAyi aver etrewAluM. 4 viwM qnALien vru kiwM? pul@k qnA Niriu kiw M? m]gL@M pikL@emlAM ciri . dxHwAew mAtAM tH. qi @M dxHwA pRykyANH, { e sMBviem kAvAMmAM kAlemAM yiermYAvH jIviyil. yiermYAvi eedv ieR mRupwi 5 yiermYAEv, mxYmAy oA yi tL nI tirketier

12

729
{A oAErA wMbeyM avnveR vsHtvkkLiElM EdzEM tiriek ekAuvM. 16av tL@ew pAWM nAyi pWiNemAeNeR #hM. mH av qeR jne bAlieR nAmi tijH{ ecA pWiic@. ni av nAyie tL@ew pAWM pWiNM. qeR jntyew v}i av nAyi pWikyM qeR nAmM pEyA gikyM yEhAv jIviEpAel qv pRykyM ecyHtA aver vijyikLAkAM qeR jniwyi vsiAM {A avdiM. 17qA etiluemA rAxH\M qeR sEz i ecviEyAAtiA a {A pUmAyM nziiM. kri ecwi EpAel {An pRiecwM. yEhAv yi ni sEzmAyi tH. arcyew awyALM yEhAv qEAw pRtH tAyi + yiermYAEv, ecH linekA u o arc vAuk. qitH ar yi Drik. arc nnyAniwyA tH. 2 atinA {AenA lin arc vAi, yEhAv qEAwAvzYe EpA elte. a {AeneR aryi @ kyM ecyHt. 3pie yEhAvyew sE zM rAmM qni lBic@. 4 sEzM tAyi+ yiermYAEv, nI vAi Dri ciri arcymAyi AiEl EpAvuk. arc pARviwvukLi oLic@ vyHk. 5 atinA {A AiEl EpAvu kyM arc yEhAv pREpAel te oLic@ vyHkyM ecyHt. 6aEn kM divsEzxM yEhAv qEAw pRu, yiermYAEv, ni AiEl EpAvuk. aview oLic@vyHA pR arc kewk. 7 atinA {A AiEl EpAvu kyM arc }iecwkyM ecyHt. aetALiic@ vc pARiLiniwyi niM {AntH qw. pE EA qni DriA k}iyil. at mAM nzici. atH oiM ekAAet yAyi. 8 aEA qni yEhAvyini sEzM lBic@. 9yEhAv pRtH tA yi+ arc nzicH oiM ekAA tAyiri. aEpAel eydyi elyM eyzElmielyM ahArikeL {A nziiM. 10eydyiel ahA rikL@M dxHwAmAy aver {A nzi iM. qeR sEz ecvieA vA av visti. av kWin XdyrANH. mAvuml, avH EtAi yEt av ec@kyZ. av anYeed veL vizVsikyM rADikyM ec@. eydA Q arc EpAelyAyiIM. av nziiew kyM oiM ekAAetyAyiIkyM ec@M. 11ov arc teR aryi

yiermYAvH 12:16-13:20

mRuiek@. aEtEpAel, m}uv yi AEywMbeyM m}uv ey dAwMbeyM qni @M ekiyiri . yEhAvyi nitANH Q sEzM. v qeR jnmAkviDM {Ani ecyHt. aEA qeR jnM qni kIiyM sHtiyM drvuM ekAuvM. pE qeR jnM qe ecvieAe vrikyil. eydy tAIk H yiermYAEv, eydAErAw pRyk+ yi AEylieR eedvmA yEhAv pRytH tA+ skl vIus ikLiluM vIu niRyHk. jnM nie prihsic@ekAu pRyM, tIc yAyM, qlA vIusiyiluM vIu niRyHNem {RiyAM. 13 aEA nI avErAw pRyM, yEhAv pRytitANH+ Q Edz vsi skleryM {A o wiyenEAel nihAyrAM. dAvIdieR siMhAs niliri rAjAAeriyA {AnI pRytH. puErAhit, vAc k, eyzElM nivAsik, qiver ieyAeyA {A pRytH. 14ey dA oiEm oAyi mRiuvI}u tinH {AniwyAM. pitAAM pu AM oiEm oAyi mRiu vI}uM. yEhAvyini sEzmANitH. q nivErAw shtApEmA dyEyA EtA kyil, eydAer lAyHm ec@ tiniM qe twyA {A shtA pe avdiyil. 15 ic @ ecvieA_k. yEhAv niELAw sMsAriciri. ahAri kLAktH. 16 niL@ew eedvmA yEhAvey drik. aven vA}Hk. aelil v @ ekAuvM. ni kLi vI}uH, aview evLici nAyi #hic@ tIic@ k}iyAniw yAH , aven vA}H k. pE yEhAv ri@ ekAuvM. kAze av kw AimA@M. 17 ni yEhAvey vicieli niL@ew ahArM qe vYsniiM. {AeneR mKM epAi vlAet nilvi LiM. qeR kk a@kN ekAu niRyM. qekAeA yEhA vyew ipM piwic@ ekAuEpA kewM. 18rAjAviEnAwM aveR pi EyAwM en pRyk, nieR siMhA sniniM Rivrik. nieR mEnAhr mwM nieR tlyiniM vI Niri. 19 enegvummiyiel ngrL@ew kvAw awc@pUeiri; M a RAmAvil. sveyd AM vAsikLAyi piwieiri . av twvukArAyi ekAuEpAke iri. 20 eyzElEm, EnA! z@ vwniM vrikyANH! qviewyA nieR i
12

13

yiermYAvH 13:21-14:13

730
tmA teR nvjAtzivien EpA luM vyli vii@EpA. pclH lAtinAlANvLi ec@tH. 6 kA@k}utk emAkLi ni . RunrikeLEAel av kAieR mNM piwi. pE avyew kk H hArM keAnAil. qe A tiA aview o ecwiymil. eedvshAyi An aetlAM {L@ew etAeN { RiyAM. {L@ew pApmlM { yAtn Enriw. yEhAEv, nieR nlnAmiEvi {eL riA qeiluM ecyHtAluM. plAvzYM { nie vi@EpAey { s ti. { ninetier pApM ec yHtiri. 8 eedvEm, nI yi AEylieR tI yA! dritkAlLi nI yi AEy lien ric @ . qAliEA nI Q EdzH orpricitenEAel kANew . rAi tiyi@ EpA yAiken EAel nI kANew. 9 ksHmikmAyi mieiri ovenEAel nI kANew. er eyiluM rewA k}iyA Bwen EAel nIyiEA kANew. pE, yEhAEv, nI {ELAewAmH. { nieR nAmi viLiev. ati nA, shAyiAet {eL eekviw Et!
7 5

pM? nl ipe eedvmA nin ttH. nI avey pripAliE iyi. 21 ipieR kN EbADii vA yEhAv EcAdicA nI q pRyM? eedvei jneL pWii EvnAyi nI. nieR EntA aver nyiEvrAyi. pE av tL@ew EjAli ecyHtil! ati nA ninH wt EvdnyM dritL@ mAM. svic@ekAiri OI eyEAelyAM nI. 22 nI sVyM EcAdiNM, Q EdAx qnieekAuAyi? nieR nir vDi pAp mlmAN sMBvictH. nieR pApmlM nieR wu kIRi EAyi. nieR pAdk aphrie wkyM ecyHt. nie apmAniti nANH avri ecyHttH. 23 kRunH teR niRM mAA k}iyil. puiliH teR puik mAAM k}iyil. eyzElEm, aEtEpAel nin M mnSmARi n ecA k}iykyil. nI qEA}uM tik ec@. 24 nieL {A vstikLiniM oAwiM. ni nAlupAwM oAwM. mA i pR ptiEpAelyAM ni. 25 tA ni sMBvik. qeR ptikLi niL@ew BAgmitANH . yEhAvyini sEzmAyi tH. qekAi sMBviM? qe A, nieLe mR. ni vYAj eedvLi vizVsic@. 26 eyzElEm, nieR w {A nieR mKiEm yM. sklM nie kAM, nI apmAnitnAvukyM ec@M. 27 nI ecyH t ekAwMrtk {A ku. nI ciriM kAmkAmAyi vYBicriM {A ku. EvzYey eAelyAkA nieR ptikeLi {AnRiu. nie {A kLiluM vylukLiluM ku. eyzElEm, nin kxHwM. qnA nIyien ek pAp ecyHekAiriM. vrcyM vYAjvAckAM vrc e yi yiermYAvi yEhAvyew sEzmANitH+ 2 eydrAjYM mrNmwvAyi vilpi. eydyiel ngrLilu v wt db l rAyieAi. av nilkiw. eyzElMkA shAyinH eedvEAw vilpi. 3 jnEntA evinAyi B] t Yer ayc@. B]tYA jlsMBrNikeL smIpi eciluM o@M jlM kiiyil. nYmAy BrNikL@mAyi B] t YA tiric @ v. aen av litM vixmAyi. apmAnM ekAH av tlmwi. 4 viLkAyi M nilemAil. miyi m} ep@il. xiA nirAz. atinAlv apmAnMekAH tl mR yH.

14

eydy eedvsEzM H eydAeri yEhAv pRyti tANH+ eydA stYi qe vi@ EpAkAnA#hi. qe Epic@ EpAtiniM av sVyM piiri yil. atinAliEA yEhAv aver sVIkrikyil. EA yEhAv av ec@ tik asHmriM. yEhAv aver avew pAp ziiM. 11 aEA yEhAv qEAw pRu, yiermYAEv, eydA nvrNEm ey AiAtirik. 12eydA pvsiAM qEAw AiAM wiEyAM. pE avew An {A ecvieA_kyil. averni EhAmyAgL@M DAnYblikL@M aicA EpAluM aver {A sVIkrikyil. eydAer {A yi nziiM. avew BNM {A qwekAu EpAkyM eydA piNikiwk yM ec@M. mArkErAgekAuM {An ver nziiM. 13 pE yEhAvEyAw {A pRu, yEhAEv, qeR yjmAnEn, vAck A jnELAw vYtYsHtmAy ciltA pRytH. eydAErAwH av pRu, z@vieR vALinH ni ryAkil. oriluM ni piNiiryAkil . yEhAv Q Edz ni smADAnM nM.
10

731
aEA yEhAv qEAw pRu, yiermYAEv, vAck qeR nAm i N pRykyANH. vAcker {Anyctl. avErAw {A oriluM kliciil. avErAw {A oriluM sM sAriciil. vAck vYAjdzn L@M vilek jAlvidYkL@M sVM s lL@mANH sMgitH. 15atinA qeR nAmi sMgi vA ckeri qni pRyAtH tANH. vAcker {A ayctl. vA ck pRu, vAELiy z@ ori luM Q rAjYe miil. Q EdzH oriluM piNi Ayiriil. vA ckA piNiekAu mriM. z@vi eR vA aver vDikyM ec@M. 16 vAckew vAk Ek jnM etvielRiyewkyM ec@M. av piNiyAluM z@vieR vALinAluM mr NmwyM. averEyA avew BArYmAer EyA puAerEyA puimAerEyA sMsHkriA mAyirikymil. aver {A ziiM. 17 yiermYAEv Q sEzM eydA ErAw pRyk+ qeR kkLi a@ niRiri. rAiyiluM pkluM {A niAet kryM. qeR knYkApui Ayi {A nilviLiM. qeR jni nAyi {A nilviLiM. qekAe A, ErA aver awic@ epAiciri . av vlAet priEiri. 18 rAjYE kwEA vALiniryA yver {A kA. ngriEl kw EA piNiekAu ErAg {A vLeryDikM kA. puErAhit AM vAckAM viEdzE kw eiri. 19 jn pRy, yEhAEv, eydA rAxH\e nI pUmAyM tirsHkric@ EvA? yEhAEv, sIEyAen nI evRu EvA? yEhAEv EBdewAnAk nI {eL mRiEvliciri. nIeyinA N ecyHttH? { smADAnM kAMi kyAyi, pE o nyM vil. suKewlieR o kAle { tIikyAyi. pE BIkrt mAM v. 20 yEhAEv, { dxHwArAeN {RiyAM. {L@ew pUvik ti ecyHet {RiyAM. aet, { ninetirAyi pApM ecyHt. 21 yEhAEv, nieR nAmieR n yHAyi, {eL tiykEt. nieR mhnIy siMhAsniniM nieR mhtVe ekAuEpAkEt. {ELA ewAm nieR krA oAik. krA lMGiEt. 22 viEdzIyvi#hH m} ekAu vrA ziyil. m}cARlien ay yHA zi kAzinil. nIyA {L@ew k tI. nIyANietlAM s]xHwicv. yEhAv qEAw pRu, yiermYA Ev, EmAezyM zmEvluM eydA
14

yiermYAvH 14:14-15:9

15

Ayi AiAAyii@M qni ivErAwH alivu EtAiyil. eyd Aer qiniM deryk@k. av ErAw EpAkA pRyk. 2 av niEAw {eLview EpAkNM? q EcAdiEc AM. avErAw nI en pRyk+ yEhAv pRytH tANH+ ciler {A mriAnAyi etre wiri. av mriM. ciler vAL@ ekAu vDiewA {A etrew iri. av vALA ekAlewM. ciler piNiekAu mriA {A etrewiri. av piNi ekAu mriM. cil piwiewAM viEdzrAjYEH oAwiewAM {A etrewiri. av viEdz rAjYH twvukArAyiriM. 3 avetier {A nAlutrM vinA zker ayyHM. -yEhAvyini sEzmANitH- ekAlAnAyi {A z@ vien vAL@ekAwH ayyHM. avew m] t Edh vlic @ ekAu EpAkA {A nAyHeL ayyHM. avew zv tiAM nziiAmAyi {A kAziel pRvkeLyM kA@m]geL yM ayyHM. 4 eydAer {A miyiel skl jnM BItiyew dAhrNmAM. ey dAErAw {Anien ec@tH ey zElmilu mneyew v]ik ml mANH. hisHkIyArAjAvieR punANH mne. eydyiel rAjAvAyi mne. 5 eyzElMngrEm, niEAwH M shtApM EtAil . ninAyi M vYsnikEyA krykEyA l. nine enye EcAdiAEpAluM M v}ivi@EpAkukyil! 6 eyzElEm, nI qe eekevwiu. yEhAvyini sEzmANitH . vIuM vIuM nI qe vi@EpAyi! atinA nie {A ziikyM nzi ikyM ec@M. nieR zinwA Aet {A mw. 7 eydAer {A vImRM ekAH EvtiriM. EdzieR ngrkvAw Li aver {A citRiM. qeR jnM mAnsAreil . atinA aver {A nziiM. avew ikeL {A ekAuEpAM. 8 aEnkM OIkH tL@ew BA Aer nxHwewM. smiel mN rikeLA viDvkL@AM. csmyH {AenA vinAzken ekAuvM. ey dyiel ecRuAew amAer vinAz k miM. eydyiel jnL@ ewEm {A EvdnyM ByvuM ekAu vM. {A vLerEvgM sMBviiM. 9 z@ jne vAL@kekAH mi kyM vDikyM ec@M. eydyi avEzxiver av vDiM. ov H }upuAAyiEAM. pE averlAM mriM. kru krH zVAsM kiA INiMver av vilpi

yiermYAvH 15:10-16:8

732
aEA yEhAv pRu, yiermYA Ev, nI mAnsAreH qiEl tiri c@vA, nie {A ziikyil. nI mAnsAre@ tiriekvA nin ee EsviAM. vilek vAk sMsAriAet vily vAk sM sAricA ninH qniAyi sMsAriA nAvuM. yiermYAEv, eydA mAnsA reH nieRywE vrNM. pE nI averEAelyAyiIrtH. 20 nie {A blvAM. nIeyA evlBiiEpAeleyH av kM. eydA ninetier EpArAwM. pE av nie EtAlikyil. qekA eA, {A niEAewAmH. nie {A shAyikyM rikyM ec@M. yEhAvyini sEzmA yi atH. 21 dxHwAriniM {A nie riM. av nie Byew. pE avriniM nie {A ri M. drieR dinM yEhAvyew sEzM qiEl v+ 2 yiermYAEv, nI vivAhitnA ktH. ninIlH puAErA pui mAErA AyiritH. 3 Q l piR puAeryM puimAeryMpi yEhAv ArY pRy. ikL@ew mAtApitAeL RicH yEhAv pRytH te+ 4 o BIkrmrNi av owuM. av Ayi M vilpikyil . aver M sMsHkrikyil. avew m]tEd hM cANkMEpAel nil kiwM. z@ vieR vAL@ekAH av mriM. ael i piNiekAu mriM. avew m]t Edh kAziel pRvkM mi yiel kA@m]gM BNmAyiIM. 5 atinA yEhAv pRy+ yier mYAEv, mxY mrNsdYy vIiEl kyRiEAktH. aview EpAyi mric vAyi vilpikEyA nieR vYsnM kwiikEyA ectH. aArY ecAtirik. qekAeA qeR a#h {A tiriek qw iri. eydyiel Q jnEAw {A kN kA@kyil. qnivErAw shtApM EtAkyil. yEhAvyi ni sEzmAyi tH. 6 eydyi mANimAM sADArN AM mrNmwyM. M aver sMsHkri kEyA avAyi vilpikEyA ecil. avAyi d+KM kwiiA M sVM mwi mRikEyA tl m$ nM ec@kEyA l. 7 mricvAyi vil pivH M BNM ekAuvrik yil. aEnA aEyA mricver M zVsiiil. mricvAyi vilpi ver zVsiiA M pAnIyM nkil. 8 yiermYAEv, sdY vew vIi El kyRiecltH. vIiEl kyRu
19

M. av mnS tk }vLAM. avL@ew tiLu pk d+KA L@M. yiermYAvH vIuM eedvEAwH vlAtiew 10 aE, nIeyni jEmkiyti {A (yiermYAvH) vYsni. m}uv EdzeyM ewkyM vimzi kyM ecEvnA {A. {A oM kwM vAiyiil. pE qlAvM qe zpi. 11 yEhAEv, stYmAyM {A nie nAyi Esvic@. dritkAlLi {A zeneR z@eLi niEAw A ic@. yiermYAviLL eedvieR mRupwi 12 yiermYAEv, oriukxNM awic@ tkA M sAYml. vwni ieniyA {A pRy tH . o evlxNeyM citRi A M sAYml. 13 eydAH aEnkM niDikL@H. seAe {A anY nM. anYH av vAEivril. s {A av nM. qekAe A eydyHH anvDi pApL@H. eydyiel qlABAgM jnM pApM ecyHt. 14 eydAEr, nieL {A z@ L@ew awimkLAM. nieArilumRi yA EdzH ni awimkLAyiriM. {A vLer EkApic i ri. qeR EkApM tIHNAgHniEpAel, nIytiel riyewM. 15 yEhAEv, nIeye mnilA. qe oAikyM pripAlikyM ecyHtAluM. mxYere Evdnii. avH ahmAy zi nkiyAluM. nI avErAw m kANi. avErAw mAzIlnAyiriEA qe nzii AtiriENEm. qeRic @ M {A ninAyi shi EvdneyRic@M ciiENEm. 16 nieR sEzM qni v. nieR vAk {A BikyM ecyH t . nieR sEzM qe sEAxiic@. nieR nAmi viLiewti {AnAhAdic@. svznAy yEhAv eyA nieR nAmM. 17 sVyM ciric A h A dic i ri EAewAM {A oriluM iil. nieR sVADInM mlM {A tniey . qni ilum tikL@ewEnH nIeyi EkApM niRc@. 18 qi@M qnieE Evdniev mnilAil. qeR mRivH N AeteM EBdmAkAeteM qni mnilAil. yEhAEv, jl DAr EpAelyAyi nI vr jlDAr EpAelyAyirievH qniBv ew. jlvAhM nilc Rv EpAel yA nI.

16

733
kyM tiAM wiAmAyi rik yM ectH. 9 yi AEylieR eedvmA , svznAy yEhAv ArY pRy+ omicH hAdiv ew zbHdM {A eevkAet avsAni iM. vivAhsAri mxY A hAdzbHd {A avsA niiM. nieR jIvitkAlte sMBviM. ArY {A epe te ec@M. 10 yiermYAEv, eydAErAw nI A rY pRyM. jnM niEAw EcAdiM, yEhAv qinANH Q ByrkArY {ELAw pRtH? { qetA ecyHtiritH? {L@ew eedvmA yEhAvyHetier {eL pAp mA ecyHtiritH? 11avErAw nI en pRyNM+ niL@ew pUvikA qe agmitiniM vYticli ctinAlANH Q Byrtk ni sMBvitH. yEhAvyi nitA NH Q sEzM- av qeR mAM viwkyM anYeedveL EsvikyM ecyHt. anYeedveL av rA Dic@. niL@ew pUvikA qe viw kyM qeR niymLsriAtiri kyM ecyHt. 12pE ni niL@ew pUvikerA EmAze pApM ecyHt. ni vLeryDikM kWinXdyArA . ni ni EtAiyEpAel vikyM ec@. ni qe asriil. ni ni EtA mAM ec@. 13atinA ni eL {A Q rAjYniM puRAM. nieL {AenA viEdzrAjYEH oAwi M. niELA niL@ew pUvikErA ori luM aRiiilA o EdzE ni EpAM. EdzH ni niLA#hiEAel vYAjeedveL rADiAM. {A nieL shAyik EyA qeiluM lYM kANik EyA l. 14 yEhAv jIviEpAel stYmA yM yi AEylukAer QjipHtiniM EmAciic v yEhAv ovnA qH jnM stYM ecARuH. pE, smyM vrikyAyi. yEhAvyi nitANH Q sEzM- L@k eneyAM pRyAkAlM. 15mxY putAyi cil pRyM. av pRyM, yEhAv jIvi EAel tIcyAyM yEhAv ovnANH yi AEyjneL vwEdzniM puRE ekAuvtH. av aver ayc sklrAjYLiniM av aver EmAciic@. qekAANH L@ k en pRyk? qeA av ew pUvik {A nkiy EdzE {Anver tiriek ekAuvM. 16 eevkAette {A eR mIpiw Aer Q lE vM.-yEhA vyini sEzmA tH- mIpiwA eydyiel mxYer piwiM. a sMBvicti EzxM aEn kM EvAer view vrA {A Ni

yiermYAvH 16:9-17:4

M. EvA eydAer qlA pv tLiluM kLiluM pARiLk LiluM EvyAwM. 17av ec@etlAM {A kA. eydAH tL@ew v]ik qiniM mRc@ piwiA nAvil. avew pApM qiniM mR yHeiil. 18eydA ecyHt ti kH {A tiPlM nM-oAErA pAp iM {AnvH rizi nM. qeR Edze av a}u purtA iytinAlA {AnietAe ec@k. tL@ew ByAnk vi#h ekAH av ereR Edze a}uAi. vi#h eL {A evRu. pE av t L@ew vi#h ekAH qeR rAjYe niRciri. eedvEAw o An yEhAEv, nIyAeNeR ziyM ryM. dritkAlH nI aByAnM. ElAkieR nAnABAgLiniM jnM nieRywE vM. av pRyM, {L@ew pitAA vYAjeedv L@Ayi. vilek vi#heL av rADic@. pE vi#h av ereyA@ shAyic@mil. 20 mxYH tAyi yTAEdv Aer s]xHwiAnAEmA? l! avH vi#hL@AAM, pE vi#h yTAEdvArl. 21 yEhAv pRy, atinA vi#h mAver {A pWiiM. EA e qeR ziyM kM {An ver pWiiM. {A eedvmAeNH av aRiyM. {AnA yEhAveyH av aRiyM.
19

17

Xdyi Ric aprADM eydyiel jnL@ew pAp av mAyHc@kLyAnAkA ori wH q}utivyHei. uEpn ekAH kli q}utiyirikyANH pAp. a v*jMptic EpnekA ANH kli avew pAp evi q}utiyiritH. klH avew Xdy mA. pAp avew yAgpIW Liel ekAukLiEl ekAiey}uti yi@H. 2 vYAjeedvAyi smie yAgpIW avew ik oAi . aEzryH smieiri twik av oAi. k LilM pcmrwiyilmAyiEA }u vsHteL av oAi. 3 R rAjYe pv t Liel vsHt av oAi. eydyi el jn DArALM niDikL@H. aet lAM {A anY ekAwM. niL@ew rAjYe qlA tlL@M mxY tkM. ni lLi rADn nwi. aetA pApmAyitAM. 4 {A t EdzM ni nxHwewM. niL@ew z@ nieL niH apricitmAy EdzH avew awimk

yiermYAvH 17:5-25

734
eydA qEAw EcAdY EcA dic@ekAEyiri. av EcAdi , yiermYAEv, yEhAvyini sEzei qANu pRyAtH? sEzM qEA stYmAyiIM? 16 yEhAEv, {A niiniM oAwi EAyil. {A nie agmic@. nI #hi wynAyiI {A. BIkrdinM vrA {AnA#hiil. yEhAEv, {A pR kArY nin RiyAM. aetl A M sMBvi nI kA. 17 yEhAEv, qe nziiEt. drit kAlLi {A nie yi. 18 mxY qe pIfiikyANH. jne apmAni. pE, qe nirAz nAEt. av Byewe. pE qe ByewEt. BIkrdrieR dinM qeR z@ vENEm. aver tkAluM. aver vIuM tkAluM. zbdine vimAyi k 19 yEhAv Q sMgtik qEAw pR u+ yiermYAEv, nI ecH eydyiel rAjAA vrikyM EpAkyM ec@ jnL@ew kvAwi nik. jn ELAwH qeR sEzM pRyk. pie eyzElmiel qlA kvAwiElM EpAkukyM aEt kArY ec@kyM EvNM. 20 jnELAw pRyk+ yEhAvyew sEzM ik. eydyiel rAjA AEr, Ekk. skleydAEm, Ekk. Q kvAwLilUew eyzElmi El kwv skljnEL, qe ik! 21yEhAv ArY pRy + zbdivsM ni BArM mAti riA ik. divsM eyzEl mieR kvAwLilUew BArM ekAuvrik ymtH. 22zbdivsM niL@ew vIw kLiniH o BArvuM ekAuvrtH. divsM o EjAliyM ectH. zb divse ni o vidinmAi INM. Et kln {A niL@ew pUvikAM nkiyi. 23pE avere asricil. averni ecvi til. niL@ew pUvik vLer kWinXdyrAyi. {Anver ziic@. pE aekAeA emcvumAyil. avere ecvieAEtyil. 24pE ni qe asriti A luLAyiriNM.-yEhAvyi ni sEzmANitH- zbi ni eyz Elmiel kvAwLilUew BArM ekAuvr tH. zbdivse o vidin mANM. o EjAliyM ecAet EvNM divse niLenyAvA. 25 Q kln niLsricA dAvIdi eR siMhAsniliri rAjAA zbi eyzElmieR kvAwMkw vM. rAjAA rTLiluM tir RM kyRivM. eydyielyM eyz ElmielyM EntA rAjAAErA ewAmAyiriM. eyzElmi qeE
15

LAA {A avdiM. qekAe A, {A vLer EkApic i ri. qeR EkApM agH n iEpAelyANH . ni qeEmAyi qriu EpAku kyM ec@M. mxYrilu yvuM eedvilu yvuM 5 yEhAv ArY pRy. anY mxYer mAM yiv vLery DikM kxHwewM. anYmxYew k i yivH dritL@A M. qekAeA, yEhAvey vizV sitH av avsAniiciri. 6 dxH w A vijnmAy mmiyiel epAEpAelyA; Nivr EmAzmAy miwH epA vL. eedvi nkA k}iy nl kArY eLi mwRiyil. 7 qA yEhAvyi yiv ag]hIt. qekAeA, yEhA v vizVsnIyenH av ayA kAieAwM. 8 jlinriek n mrM EpAel znA yirimyA. mrinH evM piwiec wA vliy EvkL@H. mrinH Evnlieni Bymil. atieR lkeL EA}uM pcyAyiriM. m}yilA kAl H aetA@M vYAlewil. mrM qEA}uM PlL@lAdii. 9 oveR mnH vLer kQzlM niR tANH! mninH vliy ErAgL@AkAM M stYil mnilAmil. 10 pE, {A yEhAvyA. qni mxYeR XdyiEl EnAA k}i yM. oveR mnH qni prIiA nAvuM. oAErAM qAyiriN emeni niyiAM. oAErAM aveR v]ieA tiPlM n kA qniAkuM. 11 pi cilEA tAniwA mH aw yiEAM. pNiEvi vn nw v pieyEAelyANH. jIvi tkAlM pti piiwEA pN emlAM ayA nxHwewM. jIviti eR avsAnM, ayAeLA dxHwnAyi e vYmAewM. 12 rMBM mtEl new lyM eedv ienA EtjA siMhAsnmAyi . a vLer mKYmAeyA lmAyi . 13 yEhAEv, nIyA yi AEylieR tI. nie viuEpAv nANM ekwM. yEhAEv, nI jIvjlieR Rv EpAelyA. yEhAvey piw tini piARuvnH *hsVjIvit mAyiriM. yiermYAvieR mAme prAti yEhAEv, nIeye suKewi yA a pUsuKewlAyiriM. nIeye ricA atH yTAryA yiriM. yEhAEv, nie {A vA}H !
14

735
M jnvAsmAkyM ec@M! 26ey dyiel pNLiniH jnM eyz Elmi tAmsiA vM. @m ekAc@ #AmLiniM jnM eyzElmiElH o tIAwni vM. ebnYAmI EgAA vsi EdzniM jnM vM. pwiAR mlywivAriniM mlEdz niM jnM vM. enegvi niM jn vM. jneLlAM EhAm yAgL@M blikL@M DAnYblikL@M DUp L@M tjH{tAblikL@M ekAuvM. v}ipAwkL@M blikL@M av yEhAv yew lyiEl ekAu vM. 27 pE nieLe vikEyA asrikEyA ecyHtieli ni EdAx sMBviM. zbdivsM ni eyzElmiEl BAr ekAu vA ni divse vimA kyAyiriil. atinA {A twyA nAvA agH n iyAM. agH n i eyzElmiel kvAwLilArMBikyM ekAArMver kic@ kLtiEzxM mAM awukyM ec@M. zvM kLimM yiermYAvi yEhAvyiniM lBic sEzM tA+ 2yiermYA Ev, zveR vstiyiEl EpAvuk. nin {A zveR vstiyi vcH qeR sEzM nM. 3 aen, {A zveR vstiyiEl EpAyi. zv cinwiH kLimi pNiykyAyi. 4ayA kLimekAH o wmAkyAyi . pE winH qEA o EdAxm Ayi. atinA zv kLim ekAH meA wmAi. teR eekk ekAu pewi ayA teR xHw insricu wmAi. 5 anrM yEhAvyew sEzM qni lBic@+ 6 yi AEy wMbEm, qni H (eedvM) etEpAel nieR kArYi luM ecAnAkuM. zveR eekyiel kLimEpAelyA ni. {A z vM! 7 etiluemA rAxH\eiEyA sA*mAjYeiEyA {A sMsAri o kAlM vrAM. rAxH \ e {A pRiecwem pREAM. aeli rAjYe {A vliciwkyM rAxH\eEyA rAjDAnieyEyA nzii kyM ec@em {A pREAM. 8 pE, rAjYv mAnsArm AEyAM. rAjYA tik ec@ niiEyAM. aEA {AeneR mnSmA@M. rAjYi drM vit yH A ptik piREk {A EpAkyil. o rAxH\ei {A sM sAri meA smyM vEAM. 9 rAxH\e {A pNiyemM nwemM {A pREAM. 10pE rAxH\M tik ec@M qe asriA tiriM {A kAM. aEA, rAxH\inAy qeR nl ptik {A pun+priEzADiM.
11

yiermYAvH 17:26-18:20

18

atinA yiermYAEv, eydA ErAwM eyzElmi vsivErAwM pRyk, yEhAv pRytH tANH + ni {AniEAe dritL@ AM. nietier {A sUN ec@kyANH. ni ec@ ti k avsAniik. oAErAM mAn sArewukyM nk ecyHt wu kyM ec@k! 12pE eydA mRu pwi pRyM, prIic@ EnAekAH vliy NemAmil. { { EtAiy EpAel viM. {Li ElAErAM kWinvuM dxHwvumAy Xd yLi EtAiyEpAel viA nA EpAtH. 13 yEhAv pRy kArY ik+ anYrAxH\ELAwH Q EcAdYMEcAdik+ yi AEy ecyHt tik meAv ec@tAyi nieLeiluM Eki@ EA? yi AEy eedvi vizixHw yANH. yi AEy eedvieR mNvAi eyEAelyANH! 14 elbAEnAniel pvtL@ew ekAw mwiyiel mH orilumkiel ni LRiyAM. t, o}u avik vielM aRiyAM. 15 pE qeR jnM qei mRi ri. av vilek vi#hH v}ipAwkLi. qeR jnM t L@ew v]ikiwyi }u vI}u . tL@ew pUvikew p}y pAtk Li }u vI}u. qEAewAM nl pAtyi nwEti pkrM w v}i kLiluM EmAzmAy v}ikLiluM nwA av rixHwew. 16 atinA eydyew rAjYM o nY mmiyAyiIM. v}iEpA LM viLi kyM tllukyM ec@M. rAjYi eR vinAzM kH av e{@M. 17 eydAer {A citRiM. av tL@ew z@LiniM oAwiEAM. sADneL awic@ pR ki}kA ienEAel eydAer {A citRi M. aver {A nziiM. {Anver shAyiA vtH av kANA nAkil. l! {A vi@EpAtH av kAM! yiermYAvieR nAlAme prAti aEA yiermYAvieR z@ pR u, vrik, nmH yiermYAvientier FAElAcn nwAM. puErAhit pWi icniym tIcyAyM pA}Akil. jH{Anikew pEdzM EA}uM nEAewA mH. vAckew vAk EA}uM nEAewAmH . atinA nmven i N pRyAM. atven nziiM. av pRytienAM n ecvi ekAwkymil. 19 yEhAEv, qe vik! qeR vAd ikyM rA zriey viDikyM ecyHtAluM. 20 eydAErAw {A n kANic@. nyH tiekAAENA jnM tiPlM
18

yiermYAvH 18:21-19:15

736
{AenAriluM ElAcici@EpAlumil. 6 EA jn Q le EtAePH qM hiEAMtA}HvreyM viLi. pE {A niH Q mRiyi t. yEhAvyinitANH Q sEzM+ jnM Q le kzAieR tA}Hvr qM viLi kAlM v. 7 Q lH {A eydAewyM eyzElkAewyM ptikeL tkM. Q jne z@ oAwiM, view vcH eydA vALinA ekAlewA {AniwyAM. avew m] t EdheL {A pikM kA@m]gM B NmAkyM ec@M. 8 Q ngre {A pUmAyM nziiM. eyzElmilUew kwEpAv LM viLikyM ati eR En tllukyM ec@M. ngrM nziieirievH kH av e{@M. 9 z@ atieR eesnYe ngri iluM vinYsiM. BN inAyi puR EpAkA eesnYM er yM avdikyil. atinA ngr vAsik piNiyBviA wuM. sVM puAewyM puimAewyM zrIrM tiE avyilAM avew vizH. anrM av prsHprM tiA M wuM, q pRyk. 10 yiermYAEv, aArY nI jn ELAw pRyM. av EnAieAu ni E nI BrNi epAiM. 11aEA en pRyk+ svznAy yEhAv pRy, eydrAjYeyM eyzElM ngreyM o mBrNieyEpAel {A epAiM! Q BrNi vIuM EyAji iAnAvil. eydrAxH\inH aen teyAyiriM! wmilAtA m]tEd h view EtAEPi sMsHkri ewM. 12Q jnM Q liM {A ec@M. Q ngre {A etAPEpAelyAM. yEhAvyi nitANH Q sEzM. 13eyzElmi el vIwk EtAePuEpAel a}u purtH yiIM. rAjekAAr EtAEPEpAel nziiewM. q ekAeA jn vIwkL@ew mc@ kLi vYAjeedveL rADic@. av neL rADikyM avey mh tVewA EhAmblikLikyM ecyH t . av vYAjeedvAyi pAnIyyAgLic@. 14 anrM yiermYAvH yEhAv tEAw sMgiA kl i c EtAePH vi@ EpAyi. yiermYAvH yEhAvyew ly iEl EpAvukyM lyieR m nikyM ecyHt. svjnELA wmAyi yiermYAvu pRu+ 15yi AEy lieR eedvM, svznAy yEhAv pRy+ eyzElmiM atieR i lum #AmM {A nirvDi drit L@AM. eevkAet te {An sMB viiM. qekAeA, jn vLer kWinXdyrA. qe viA M asriAM av visti .

nEktH? al! {A niew mi niH averi nlkArY pRykyM aen niver ziiA k}iyA tAvukyM ecyH t evH oAik. pE averniiEA tiekAu tiPlM t. avere wi ekA lA mikyANH. 21 atinAlvew ikeL AmMekAu piNiiwk. avew z@ vAL@ ekAH aver EtAlie. avew BArY mA vYkLAyirie. eydyiel puxA mrNiniryAke. avew BArYmAer viDvkLAiyAluM. av t ew ikew mrNi vilpie. eydyiel puxA ekAlewe. ecRuA yi ekAle we. 22 avew vstikLi nilviLiyA ke. avetier nI ksHmikmAyi z@vien ekAuvH aver nilviLi ik. qeR z@ qe wA mictinA etlAM sMBvie. av qe wA ekNikeLAi. 23 yEhAEv, qe ekAlA avew pti ninRiyAM. avew epARuEt. avew pAp mAyHc@ kLyEt. qeR z@eL nziicA luM! nI EkApiEA aver zii cAluM! epAiy BrNi yEhAv qEAw pRu+ yier mYAEv, ecH zveR epAiy o mBrNi vAieAu vrik. 2oA@ Ru kvAwi milu eb hiEAMtA}HvryiEl EpAkuk. tAM mAeryM puErAhitAeryM ew ekAuEpAkuk. aviewvc H , {A niEAw pRy kArY avErAw pRyk. 3 niEAewAmvErAwH, ey dyiel rAjAEv, eyzElMkAEr, yEhA vyew sEzM Ekk! yi AEyjn tyew eedvmA, sv z nAy yEhAv pRytH tANH+ Q l inH {AenA Byr dritmAM! eti Ek qlAvM atH-te wkyM ByMekAu niRykyM ec@M. 4 eydyiel jn qi nik tinAlA {A en sMBviik. viwM av anYeedvL@EwtAiyi ri. eydA Q lH anY eedvAyi EhAmblikLiciri . jnM EdvAer pH rADici il. pUvik EdvAer rADi cil. v m@ rAjYLini putiy EdvArA. eydyiel rAjAA Q lM nixHkLrAy ziL@ew rM ekAu niRc@. 5bAEdvnAyi eyd yiel rAjAA tl pNi . aviewyANv EhAmyAg nw tH. av tL@ew puAer bA EdvnH EhAmbliyic. aen ec NemH avErAw {A pRil. ni L@ew puAer bliyiA {A vzYeil. aen o kArYei

19

737

yiermYAvH 20:1-18
9

20

yiermYAvM pzruM H pzH q EprAy o puErAhi tAyi. yEhAvyew ly iel vuM tnAy EdYAgnA yi ayA. E q EprAy orAL@ew punAyi pzH. yier mYAvH lymni sMgitH pzH Ek@. 2atinA ayA yiermYA vAcken mic@. yiermYAvieR eek kAluk ayA mri pUiyiwI kyM ecyHt. lyieR Emle ebnYAmIkvAwilAyi tH . 3 piEH pzH yiermYAvien twi iniM EmAciic@. aEA yiermYA vH ayAELAw pRu, yEhAv pzH q nieR EprH tiLykyM nAnA vzM BIkrt q EpriwkyM ecyH tiri. 4atA nieR nAmM. qe A yEhAv pRy+ nie {A eevkAet ninte o BIkrtyAi IM. eevkAet nie {A nieR m}uv suXM o BItiyAi mA@M. nieR suXeL z@ vAL@ ekAu ekAl@ nI kAM. eyd yiel jneL m}uvM {A bAbi ElANiel rAjAvi nM. eydAer ayA bAbiElArAjYE ekAu EpAM. aveR eesnYM eydAer vAL@ekAu vDikyM ec@M. 5 eyz ElMkA sADn niiA kWinA VAnM ec@kyM DnikrAyiIkyM ec@M. pE {A aetlAM avew z@ nM. eyzElmiel rAjA vinH nirvDi niDikL@H . pE niDikeLlAM {A z@ nM. z@ aetlAemwH der bAbiElA rAjYE EpAM. 6 pzH , nIyM nieR vstiyi vsi sklM dEr ekAuEpAkewkyM ec@M. nI bAbiElANiElH oAwiewkyM aview vsiAniwyAkyM ec@M. nI bAbiElANivcH mriM. viEdzrA jYH nI sMsHkriewM. nI nieR sHEnhitAErAw Nk sMgic@. eneyAM sMBvikyielH nI pRu. pE nieR m}uv suX L@M mrikyM bAbiElANi sMsHk riewkyM ec@M.

cilEA {AenEAw te pR y, yEhAveyi {A mRM. yEhAvyew nAmi {AninieyAM sMsAriil ! pE {An pR EA yEhAvyew sEzM orgH n i EpAel qeRyi qriykyAyi ! atH qeR aikLilAek } i nIRiiwiEAel! yEhAvyew sEze vhiA mic@ {A I Nic@. owvi, qnitH i vhi A k}iyAetyAyi. 10 jn qnietier piRupiRu {A Ek. qlAyiwvuM {A qe Epwii kArY Ek. suX EpAluM qnietiEr sM sAri. mxY cil et@k ecA qe kAirikyANH. av pRy, nmH av ti ecyHet N pRyAM. nmH yiermYAvien w A k}iEAM. aEA nmven ki@M. avsAnM n avniniM EmAcitrAM. aEA nmven piwicH tikArM ecAM. 11 pE yEhAv qEAewAmA. yEhAv znAeyA pwyALieyEA el. atinA qe oAwiv vI}uM. av qe EtAlikyil. av prA jyewM. av nirAzitrAM. jnt nANMekwM. mxY oriluM nAN Ew mRkymil. 12 svznAy yEhAEv, nlver nI prIi. oveR mnieR } LiEl nI EnA. avetier y qeR vAd {A niEAw pRu. atinA nIyvH ahi zi n {A kANe. 13 yEhAvEyAw pAwk! yEhAvey vA}Hk! pAvevew jIv yEhAv ri! av aver dxHwAri niM ri! yiermYAvieR RAme prAti 14 {A piR dinM zpiewe! qeR a qni jM nkiy din e a#hitH! 15 qeR jnnei qeR pitAvi EnAw pRv zpiewe. nin eA puAyiri, ayA pR u. aetArAiyANH! ayAeLeR pitAvien vA aRiyicH sxHw nAi. 16 ayA yEhAv tk ngreL EAelyAke. yEhAvyH ngr ELAwlvuM dy EtAiyil. av BAt i ykAhL Eke. cyHH av yErAdn Eke. 17 qekAeA {Anyew vy i kiwEA ayAeLe ekAil. aEALyAeLe ekAiei qeR ate qeR klRyAEyen. {AenAriluM jnikyilAyi. 18 {AenekAANH vyiniM piREi vtH? {A kAetlAM

yiermYAvieR aAM prAti yEhAEv nIeye wi, stYmAyM {A wewkyM vifHFiyAe wkyM ecyHt. qeA knAy ekAH nI vijyic@. {AenA tmAzyA yiri. jnM qe EnAicirik yM pk m}uvM prihsikyM ec@. 8 sMsAriEAe}Ae {A alRi. klApeyM vinAzeyMpi {Aen EA}uM EAzi. yEhAvyini kiiy sEzei {A jnEAw pRy. pE jnM qe apmAni kyM prihsikyM mAM ec@.
7

yiermYAvH 21:1-22:2

738
wM. eydyew z@eL {A vij yiiM. enbUKdHEnsrieR eesnY inH eydAer vDiNM. atinA eydAM eyzElMkAM vAL@kLA vDiewM. enbUKdHEns o dyyM kANikyil. avErAwH ayAH o@M shtApvuM EtAkyil. 8 eyzElMkAErAwH ArYwi pR yk. yEhAv en pRy+ mrNEmA jIvitEmA etrewA {A nieL avdiemRiyk. 9eyzElmi tu M mriM. ayA vALinAElA piNiekAEA mArkErAgMekAEA mri M. qA eyzElminiM puR kwkyM bAbiElAeesnYi kI}wukyM ec@v jIviM! eesnYM ngre vLiri. ati nA ngriEl BNM ekAu vrA M k}iyil. pE ngrM vi@EpA etAvM teR jIven riM. 10eyzElM ngri drit L@AA {A tImAnic@k}iiri . ngre {A shAyikyil. -yEhAvyinitANH Q sEzMeyzElM ngre {A bAbiElA rAjAvi nM. atien av agHni iryAM. 11 eydyew rAjwMbEAw A rY pRyk+ yEhAvyi ni sEzM vik. 12 dAvIdieR wMbEm, yEhAv A rY pRy+ jneL nI qM nIti EyAew viDiNM. pIfniniryA ver vALikiwyiniM sMri k. nI aen ecyHtieli {A vLer EkApiM. M aNyHAnA kA agHniEpAel yiriM qeR EADM. nI tik ecyHtiritinA en sMBviM. 13 eyzElEm, {A ninetirA. nI pvtieR mkLiliri. Q tA}HvryHEm o RANieyEAel nI ri. ni eyzElMkA pRy , M {eL miAnAvil. {L@ew zngre EtAliAnA mAvil. qA yEhAvyini Q sEzM vik. 14 niH ahmAy zi lBiM. niL@ew vnLi {A tI ekA"M. agHni ni @m sklM nziiM H dxwrAjAAetiery viDi yEhAv pRu+ yiermYAEv, rAjA vieR ekAAriEl EpAvuk. eydyiel rAjAvieRywuE ecH Q sEzM sMgik. 2eyd yiel rAjAEv, yEhAvyi ni sEzM Ekk. nI dAvIdieR siMhA snili BritinA vik. rAjAEv, nIyM nieR EdYAgAM nAyi viNM. eyzElMkvAwLi lUew kwv nieR jn sk lM yEhAvyini sEzM vi

}vuM vYsnvumA. qeR jIvi tM apmAnA avsAniM. siedIyArAjAvieR aBY n eedvM nirsi yEhAvyiniM yiermYAvi lBic sEzmAyi tH. eyd yiel rAjAvAy siedIyAvH pzH qeArAeLyM esPnYAvH q EprAy o puErAhitenyM yiermYAvieR aw EycEA}ANH Q sEzemiytH. mIyAvH qeArAL@ew punAyi pzH. myEsyAvH qeArAL@ew pu nAyi esPnYAvH. pzHM esP nYAvuM o sEzvumAyiAyi yier mYAvieR aweiytH . 2pzHM esPnYAvuM yiermYAviEnAw pRu, yEhAvEyAw {Ayi Ai k. qsMBviemH yEhAvEyAw EcAdik bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdHEns miA vtinA lANH { itRiEytH. yEhAv p eEAel {Ayi mhAy kArY ecyHEtAM. {eL mi tiniM yEhAv enbUKdHEnsrien twykyM pRyyHkyM ecyHEt AM. 3 aEA pzHriM esPnYAviM yiermYAvH mRupwi nki. ayA pR u, siedIyArAjAviEnAw pRyk+ 4 yi AEylieR eedvmA, yEhAv pRyeteA+ ninH nieR eek kLi yEApkrNL@H. yD L@pEyAgic@ nI bAbiElA rAjAvi enyM bAbiElANYAeryM Enriw. pE yDeL {A pEyAg nYmAM. bAbiElANini eesnYM ng ri @m mtili puRH . eesnYM ngri @mH. eevkAet te eesnYe {A eyzElmi iEl ekAuvM. 5eydAEr, {A sVyM nietier pwev@M. qeR zmAy sVM eekekAH ni etier {A yM ec@M. niELAw {A vLer EkApiciri. atinA {A nietier qeR sVM bl vAy krekAH yM ec@M. nietier atikWinmAyi EpArAwi eAH niELAw EADM {A kwi iM. 6 eyzElmi vsiver {A vDiM. mxYeryM m]geLyM {A vDiM. ngri pw mArk ErAgLA av mrNmwyM. 7 aen sMBvictiEzxM yEhAvyini sEzmA tH , eydyiel rAjAvAy siedIyAvien {A bAbi ElArAjAvAy enbUKdHEnsri n M. siedIyAvieR EdYAAeryM {A enbUKdHEnsrien liM. ey zElMkAri cil mArkErAgA mri AtiriM. cil vALiniryAkymil. cil piNiekAu mrikymil . pE {Anver enbUKdHEnsri ekA

21

22

739
NM. 3yEhAv pRy+ nYAyvuM zriy mAy ec@k. EmAxH w ieven EmAxHwAviniM rik. anATer yM viDvkeLyM pvikEyA av ErAw et@ ec@kEyA ectH. nixHk Ler vDitH. 4 Q klnk niL sricA, niH en sMBvi M+ dAvIdieR siMhAsniliri rAjAA eyzElM ngrkvAwilU ew kwv wM. rAjAA tL@ew EdYAgAErAewAM kvAwM kwvM. rAjAA, avew EdYA g, jn verlAM rTLiluM tirRM kyRivM. 5qA ni Q klnkLsricieli yEhAv pRytH tA+ Q rAjekAArM tkewemH yEhAvyA {A stYM ec@- etA pARmAyi IM. 6 eydyiel rAjAvu vsi ekAA rei yEhAv pRytH tA+ gielyAdiel kAwkEpAel tmA ekAArM. elbAEnAniel pv tEpAel tmA ekAArM. pE {Antien o mmiyAM. Q ekAArM jnvAsmilA o nYngrM EpAelyAM. 7 ekAArM tkA {A eL ay yHM. vsti tkA yDM avAyiriM. nieR zvuM mEnAhrvumAy EdvdA r av mRiciwM. av reL tIyiel RiyM. 8 aEnkM rAxH\A Q ngrilUew kwEpAM. av prsHprM EcAdiM, qinANH yEhAv eyzElmiEnAwH Q ekAwM<rt ecyHttH? eyzElM a mhAy o ngrmAyi. 9 EcAdY i rM tAyiriM+ eydyi el jnM tL@ew eedvmA yEhAvy mAyAiyi krARiniM mARiyti nAlANH eedvM eyzElmien nzii ctH. av anYeedveL rADik yM <xikyM ecyHt

yiermYAvH 22:3-21

eyEhAvAhAsurAjAvi entiery viDi 10 mrNmw rAjAvienec A l i kry tH. avnAyi vilpitH. qA vi wM vi@EpAEk rAjAvinAyi vlutAyi kryk. av oriluM tiric@vrilA tinA avnAyi kryk. av ni eyAriluM teR mAt]EdzM kANil. 11 EyAzIyAvieR punAy zlmien (eyEhAvAhAsH)i yEhAv pRytH tA. (teR pitAvAy EyAzIyAvH mric t ienwH zl M eydyew rAjAvAyi.) eyEhAvAhAsH eyzEl miniM dEr EpAyi. avnini ori luM eyzElmiEl tiric@vrikyil. 12 QjipH t kA piwic @ ekAuEpAy lvcH eyEhAvAhAsH mriM. ayA Q EdzM vIuM kAkyil.

eyEhAyAiMrAjAvienti ery viDi 13 eyEhAyAIMrAjAvinH mhAkxH w M. av tiec@tinA av teR ekAArM niiAM. jneL vi tinA avnH mALikmRik pNiyAM. teR jneeAH av liyilAet EvlecikyANH. 14 eyEhAyAIM pRy, {A qni Ayi o vliy ekAArM pNiyM. ati vliy mALikmRikL@mAyiriM. atinA av vliy jnAlkL@mAyi vsti pNi. av EdvdAwi ekAH pALik pticH, atiE v cAyM pUzi. 15 eyEhAyAIEm, nieR vstiyi niRey EdvdAmrmtH nie mhArAjA vAil. nieR pitAvAy EyAzIyAvH BNpAnIyekAu t] p H t ie@. zriyM nYAyvuM EyAzIyAvH vi c@. atinA ayAelAM zriyAyi Bvic@. 16 pAveLyM vzYAeryM EyAzI yAvH shAyic@. atinA ayAe lAM nltAyi Bvic@. eyEhAyAIEm, eedve aRiyk qAelAN M? EnrAyi jIvik, nItimAnAyiri k. pAveLyM vzYAeryM shAyik qANitinM. yEhAv yinitAyi Q sEzM. 17 eyEhAyAIM, nieR sVM lABM mAEm nieR kk EtwZ. nin Ayi wt EnwkeyEt nI cii Z. nixHkLer vDiA nI # hi. anYew vsHtLphriA nI #hi. 18 atinA, EyAzIyAvieR punAy eyEhAyAIMrAjAviEnAwH yEhAv pRy+ eydyiel jnM eyEhAyA IminAyi nilviLiyil. oA qeR sEhAdrA, eyEhAyAImieni {A vLer vYsni! oA qeR sEhAdrI, eyEhAyAImieni {A vLer vYs ni! qH av prsHprM pRyk yil. eydyiel jnM eyEhAyAImi nAyi krykyil, oA yjmAnEn, {A vLer d+KitnANH ! oA rAjAEv {A vLer d+KitnANH! qH av aven i pRykyil. 19 eyEhAyAImien eyzElMkA o k}utey qEpAel }iciwM. aveR zvM av evRuet vlici}c@ekAu EpAM. aveR zvM av eyzElmi eR kvAw evLiyiEl eRiyk yM ec@M. 20 eydEy, elbAEnApv t i El kyRi nilviLik. nieR zbHdM bAzAniel pv t Li Eke. abArIMpv t Li nilviLik. qekAeA nieR sH E nhit A qlAM nziiewM. 21 eydEy, nin surittVM EtAi. pE {A nie tAI ecyHt! {A nie tAI ecyHet

yiermYAvH 22:22-23:10

740
wyA (EntA) qeR jn ieR kArYi rvAdikLA. yi AEylieR eedvmA yEhAv wyAErAwH kArM pRy+ ni wyA (EntA) qeR w keL nAlupAEwM oAwic i ri. ni aver blmAyi oAwiciri. ni aver pripAlic i mil . pE nieL {A eekkArYM ec@Mni ecyHt tikH nieL {A ziiM.-yEhAvyini sEz mA tH- 3 qeR wkeL (jnt) {A anYrAxH\LiElyc@. pE qeR wkLi avEzxivey {A smAhriM. aver {A avew puEmiEl (rAjYM) tiriek ekAu vrikyM ec@M. qeR wk sVM puEmiEl tiriek vEA avH nirvDi ikL@Ayi av qi vLM. 4qeR wkEm {A puti y wyAer vyHM. wyA qeR wkeL pripAlikyM ec@M. qeR wk By nilviLiil . qeR wkLielAM nxHwewky mil. yEhAvyinitAyi Q sEzM. nItimAnAy mL yEhAvyini sEzmAyi tH, {A nelA muL kiLii kAlM v. viEvkEAew rAjYM Bri o rAjAvAyiriM av. nYAyvuM zriymAytH av Edz ec@M. 6 nl mLyew kAlH eydA riewM. yi AEy surittV i vsikyM ec@M. tAyiriM aveR nAmM+ yEhAv new nyA . 7 atinA smyM vrvAyi. yEhAv yini sEzmA tH. p}y vAgHdAnei jnM pRyA kAlM vr vAyi, yEhAv jIviEAel niymA yM yi AEyjntey QjipH t i niM puRE ekAuvtH yEhAv yA. qtANH p}y tijH { . 8 qA jnM putiy cil pRyM, av pRyM, yEhAv jIviEAel niymAyM vwEdzniM jn e EmAciic v yEhAvyA. tA ayci sklrAjYLiniM av aver EmAciic@. anrM yi AEyjnt avewte Edz vsikyM ec@M.
5 2

iluM nI Ekil. ecRukAlM mt te nI enyANH jIviciritH. eydEy, ecRukAlM mt te nIeye asrici@mil. 22 eydEy, {A t zi o ekAw A@EpAelvM. a nieR wyAer m}uv pRiLykyM ec@M. cil viEdz rAjY nie shAyiEcem nI kti. qA rAxH\L@M EtAl i ewM. aEA nI yTA mAyM nirAznAM. nieR skl dxH v]ikLiluM nI apmAnityAM. 23 rAjAEv, pvtieR atYut Lilu, EdvdAekAuAiy sVM vstiyi nI vsi. twiekAu v elbAEnAnie nI vsi EAelyANtH. nieR vliy vsti yi, pvti suritenH nI k . pE zi vEA nI zriM {ruM. svi OIeyEAel nin EvdnyAM. eyEhAyAKIrAjAvienti ery viDi 24 {A jIviEAel niymAyM, yEhAvyinitA Q sEzM, eydyew rAjAvuM eyEhAyAImi eR pumAy eyEhAyAKI, niEAw {Anien ec@M. qeR vleek yiel awyALEmAtirmAyi nIey iluM EA nie {A pRiecwM. 25 nie {A bAbiElArAjAvAy en bUKdH E nsriM bAbiElAkAM nM. ni ByewvrANv. av nie ekAlNM. 26nieyM nieR aEyyM niLielArAL@M jnic@ vI}A meA rAjYE {A qRiyM. nIyM nieR ayM rAjY mriM. 27 eyEhAyAKI, nin nieR EdzE mwivrNem EtAM- pE nI oriluM tiric@ vrAnvdiewil. 28 ErA vliecRi o epAiy klM EpAelyANH ekAnYAvH (eyEhAyAKI). M EvA o klM EpAelyAN v. eyEhAyAKIM aveR ikL@M qekAH vliec R iyewM? q ekAH averA viEdzrAjYEeRiy ewM? 29 EdzEm, EdzEm, eydAEdzEm! yEhA vyew sEzM vik! 30 yEhAv pRy, eyEhAyAKIen Ric @ Q kArYM q}utivyH k+ av mLilAvnA. teR jIvi tkAlH eyEhAyAKI vijyM Enwil. aveR mLilAM dAvIdieR siMhA snilirikymil. aveR ik LilAM eydA Brikyil.

23

eydAew wyAH mhA kxHwM. wyA wkeL nzi ikyANH . qeR puEminiM av wkeL nAlupAEwM oAwi kyANH. yEhAvyini sEzmA yi atH.

vYAjvAcketi ery viDi 9 vAckeA sEzM+ {A vLer d+KitnA- qeR XdyMtk. qeR aikeLlAM viRyH. yier mYAev {A yEhAvyAluM aveR vivAkLAluM o wiyenEAel yAyiri. 10 vYBicArpApM ec@vereAu niRirikyANH eydA EdzM. pl

741
triluM avizVsHtrANv. yEhAv Edze zpikyM atH vLer vrL@ kyM ecyHt. EmciRLi ecwik vruNu. vyluk mmiEpAel yAyiri. vAck dxHwArA. vAck tL@ew sVADInvuM ziyM etAyrItiyilupEyAgi. 11 vAckM puErAhitA EpAluM dxHwrA. qeR sVM lyi av ti ec@tH {A ki. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 12 av {A sEz n niM. atver i nwEA elyAyiriM. vAckAM puErAhitM a et v}iyilUew EpAEAelyAyiriM. av i vI}ukyM ec@M. av {A drM nM. vAckeryM puErA hitAeryM {A ziiM. yEhAv yi nitAyi Q sEzM. zmrYyiel vAck ti ec@ tH {A ku. vYAjeedvmAy bAlieR nAmi av vci {A ku. vAck yi AEyjntey yEhAvyi niki. 14 eydyiel vAckA Q ti k eyzElmi ec@tH {A ki ri. Q vAckA vYBicArpApM ec@. av Nk ecviekAw - vYAj pEdz asrik yM ecyHt. dxHwAer eAH tik eciA av EA/Ahii. atinA jnM pApM ec@tvsAni icil. av esAEdAMkAerEAelyA . eyzElM EAeLni egAEmARA EpAelyA. 15 atinA sv z nAy yEhAv vAckAeri pRytH tA+ vAcker {A ziiM. vix m BNvuM jlvuM k}iEAelyA yiriM zi. vAck orAIyErAgM a}ic@ vi@. ErAgM rAjYAkmAnM pw. atinA vAckAer {A ziiM. eyzElmiel vAck riniANH ErAgM vtH. 16 svznAy yEhAv kArM pR y+ vAckA niELAw pR y kArY ecvi ekAwtH . av nieL viA mikyANH. vAckA vcneLi sM sAri. pE avH qiniM dznM lBiyil. avew dzn avewte mniniM v. 17 mxYri cil yEhAvyini yTA sEzM evRu. atinA vAck aveA vYtYsH t sEzM n. av pRy, ni smADAnmAyiriM. avri cil vLer kWinXdyrA. av EtAiyEpAel mAM vi. atinA vAck pRy, ni eA EdAxvuM sMBviil!
13 18

yiermYAvH 23:11-30

pE Q vAckrilAM sVIy sByi q}uE@ niiil. avri lAM yEhAvyew sEzM kAkEyA EkkEyA ecyHtiil. avrilAM yEhAvyew sEzinH kArYmAy ekAwiil. 19 ni, yEhAvyi ni zi EpmAri EpAel veM. yEhAvyew EkApM }lieAwA@ EpAelyAyiri M. atH dxHwAew tlyi tk wic@ v ptiM. 20 teR ptik pUmAM ver yEhAvyew EkApM zmikyil. divsM k}iyEA ni vYmA yM mnilAM. 21 {A vAckAer aycil. pE av tL@ew sEzM pRyA oAwi. {A avErAw sMsAricil. pE av qeR nAmi sMgic@. 22 av qeR sVIysByi q}u E@ niiei, av qeR sE zM eydAErAw pREen. tik ec@tiniM av jne tw Een. dxHwtk ec@tiniM av jne twEen. 23 {A eedvmA, {AenEA}uM awmANH! yEhAvyi nitANH Q sEzM. {A vLer deryl! 24 o vYi cilEA qiniM oLiciEAM. qA aven kAk qnieL@mANH. qekAeA, mi yiluM sViluM {A qlAyiwvu mH! yEhAvyANiArY pRtH. qeR nAmi Nk sMgi vAckH. av pRy, qni eA sVpHnM kiiyiri! qnieA sVpHnM kiiyiri! av aArY pRytu {A Ek@. 26etkAlM wM? vAckA Nk cii . qiv Nk jne 27 pWii. eydAereAH qeR nAmM visHmriiAnANH vAc k mitH. Q vYAjsVpHneLi prsH p rM pRu ekAANv ec@tH. qeR jneeAH qe visHmriiAnANvew mM. avew pUvikA qe mREpAel. av ew pUvikA qe mRkyM vYAj eedvmAy bAlien rADikyM ec yHt. 28vyHEAeltH EgAtl! aEt EpAel vAckew sVpH n qi ni sEzLl. ovnH Q sVpH n eLi pRyNeme i av pRuekAe. pE qeR sEzM EkvnH stYs mAyi qeR sEzM pRyAniwyAke. 29 qeR sEzM orgHniEpAelyANHyEhAvyinitA Q sEzMpARepAi ik EpAelyANtH. 30 atinA {A vYAjvAcke tirA.-yEhAvyi nitA Q sEzM-Q vAck qeR vA k prsHprM EmAxHwic@ekAirikyA
25

yiermYAvH 23:31-24:9

742
nieyM ngreyM {A derey RiyM. 40nie qeEM {AenA apmAnitnAiIkyM ec@M. nieR apmAnM nI oriluM mRk yil. nl ai}L@M cI ai}L@M yEhAv qe ArY kANi c @ + yEhAvyew lyi mi ru w ai} vciri {A ku. bAbiElArAjAvAy enbUKdHEns, eyeKAnYAvien twvu kArnAyi piwicti EzxmANH {A Q dznM ktH. eyEhAyAIMrAjAvi eR punAyi eyeKAnYAvH. ey eKAnYAvuM ayAL@ew DAn EdYAg AM eyzElminiM ekAuEpAk e@. bAbiElANiElANv ekAu EpAketH. eydyiel m}uv mr NiAeryM ekAlAeryM enbUKdHEn s ekAuEpAyi.) 2 o wyi nl ai}LAyi. ai}Ali eR dYM p}u p}eLEAelyAyi av. qA mE wyi cI p}LAyi. av tiAEpAluM ekA A cIvyAyi. 3 yEhAv qEAw pRu, yiermYA Ev, nIeyA kAtH? {A mRu pwi pRu, {A ai} kA . nl ai} vLer nlvyA . cI ai} vLer cI vymA. av tiA k}iyA cItA. 4 aEA yEhAvyini sEzM qni kii. 5yi AEylieR eedvmA yEhAv pRu+ eydyiel jn avew rAjYniM ekAuEpA keiri. avew z@ aver bAbiElANiEl ekAuv. av Q nl ai} EpAelyAyiriM. avErAw {A kANYM kA@kyM ec@M. 6aver {A sMriM. aver {A eydAEdzE tiriek ekAu vM. aver {A tkiwkyil-av er {A ekiyyM. aver {A pRiecwkyil- av vLtinAyi aver {A nwM. 7aver {A qe aRiyAnA#hivrAM. {A yEhA vyAeNH av aRiyM. av qeR jnvuM {A avew eedvvumAM. {A nien ec@eteA, bAbiElA Niel twvukA pUmnEAew qiEl tiriyM. 8 qA, eydyielrAjAvAy sied IyAvH, tiA ekAA cIai }M EpAelyAyiriM. siedIyAvuM aveR EtAEdYAgAM eyz Elmi avEzxivM QjipHti vsi eydAM cIai } EpAelyAyiriM. 9 aver {A ziiM. Q zi miyiel sklmxYeryM e{iM. eydAer jnM prihsiM. av

NH.* 31{A Q vYAjvAcketirA . yEhAvyini sEzmA tH- av sVM vAkL@pEyA gikyM atH qi nitAeN nwikyM ec@. 32vYAjsVpHn sMgi puErAhitA {Aenti rA. yEhAvyi nitA Q sEzM-av qeR jne N kL@M vYAjpEzL@MekAH v}ieti . jne pWiiA vAc ker {A ayciil. qniAyi qe iluM ecA avErAw {AenAriluM kliciil. avH eydyiel jn eL shAyiA k}ikyilte. yEhA vyinitA Q sEzM. yEhAvyini d+KsEzM eydAErA o vAckEnA puErAhitEnA niEAw EcAdiEcAM, yiermYAEv, yEhAvyew KYApnM qANH? nI avErAwien mRupwi pR yNM, ni yEhAvyH o mhABAr mA. Q mhABAre {A nile RiykyM ec@M. yEhAvyi ni tANH Q sEzM. 34 o vAckEnA puErAhitEnA aeli jnLielAvEnA pRE AM, yEhAvyini o KYApn mANitH... ayA N pRu. atinA ayAeLyM ayAL@ew m}uv wMb eyM {A ziiM. 35tAyiriM nI oAErAErAwM pRyk+ yEhAvey A mRupwi nkiytH? aTvA yEhA veyA pRtH? 36pE yEhAv yew KYApnM (mhABArM) q vcnM nI vIuemAriluM pEyAgiil . yEhAvyew sEzM oM o BAr mAyiritH qtinAlANtH . pE new eedvieR vcnM nI mAi. avnA jIvi eedvM. svz nAy yEhAv! 37 eedvieR vcneLi nin pWiNemi yEhAv nine mRu pwi t? qH o vAckEnAw EcAdi k. aeli yEhAv q pRu? q EcAdik. 38pE, qAyi yEhAvyew KYApnM? q EcAdi tH. Q vAk nI pEyAgicA, yEhAv niEAwikArM pRyM+ qeR sEze nI yEhAvyi ni KYApnM q viLitAyi. Q vAkL@pEyAgietH niEAw {A pRu. 39pE qeR sEz e nIeyA mhABArem viLic@. ati nA nie {AenA mhABArM EpAel qwkyM qiniM qRiu kL ykyM ec@M. eyzElMngrM nieR pUv i kA {A nki, qA
33

24

Q ... EmAxwic@ekAirikyANH tL@ew H vAiluM v]iyiluM yTA vAkA erEAel nwi vYAjvAckeri yAvAM av pRytH. aen yTA vAckenyM vYAjvAckenyM tiric RiyA k}iyA jne av vi.

743
eri jnM tmAzk pRyM. {Anver citRic qlA lLiluM mxY av er zpiM. 10av etier {AenA vALH, piNi, ErAgM qiv ayyHM. averlAM ekAlewver aver {A miM. pie av, {Anv M avew pUvikmAyi nkiy Edz vsikyil. yiermYAvieR sMg ieR sM#hM m}uv eydAeryM sMbi cH yiermYAvi lBic sEzM tA . eydArAjAev nilyi ey EhAyAImieR nAlAM BrNvxmANH Q sEzM vtH. EyAzIyAvieR pu nAyi eyEhAyAIM. aEhieR nAlAM BrNvxemtH enbUKdHEns bAbiElANi rAjAvAytieR oAM vxmAyi. 2 yiermYAvAck m}u v eydAM eyzElMkA mAyi nkiy sEzM tA+ 3 k}i pim vxmAyi ni {A yEhAvyini sEzM werwer nkiyi. EmAsieR punAy EyAzIyAvH eydyiel rAjA vAytieR ptimAM vxM mt {A enA vAcknAyi. amt ver yEhAvyini sEz {A ni t. pE ni ic i il . 4 yEhAv pieyM pieyM teR dAsArAy vAcker niiwyiElyc i . qA ni av pRytH o@M ici il. 5 vAck pRu, mAnsAre wk! tik ec@tvsAnii k! ni mARiyA yEhAv vLer pH niM niL@ew pUvikM qeEmAyi nkiy EdzE mwiEAkAM. 6anYeedveL piwr tH. aver EsvikEyA rADik EyA ectH. mxYkrLA A eiri vi#heL rADitH. atH qni niELAw EkApmA kEy ec. aen ec@ nieL sVyM mRiEvli. 7 pE nieLe icil. yEhA vyini sEzmA tH. m xYkrLA Ae vi#heL niLArADic@. aete EkApixHWnA kyM ecyHt. a mAM nieL mRi Evli. 8 atinA svznAy yEhAv pR y, qeR sEzH ni ecviEyAiil. 9 atinA {A wte vw m}uv EgAeL yM vM. yEhAvyi ni sE zmA tH- bAbiElANiel rAjA vAy enbUKdHEnsrien {A wen vM. av qeR dAsnA. av er {A eydAEdziM eydA emtirAyi ekAuvM. ni i lum sklrAxH\emtier {An

yiermYAvH 24:10-25:19

25

ver ekAuvM. rAjYeL m}uv {A nziiM. EdzeL qeE M {AenA nYmmi EpAelyAM. mxY rAxH\eL kAkyM av qmAM nziieiri q ti LM viLikyM ec@M. 10 l Liel h A dDVniyM sEAxvuM {A avsAniiM. aview vDUvr Aew hAdzbHdM niymAyiri kyil. mxY EgAtuepAwi zbHdM {AnvsAniiM. viLieR kAzM {A ekwM. 11 m}uv EdzvuM o nYmmiyAM. m xY m}uv q}up vxE bAbi ElArAjAvieR awimkLAM. 12 pE q}upekAlM k}iyEA bAbiElArAjAvien {A ziiM. bAbiElArAxH\e {A ziiM. -yEhAvyi nitANH Q sEzMbAbiElAkAew Edze avew pAp mlM {A ziiM. Edz e qeEM {AenA mmiyAi mA@M. 13bAbiElANinH anvDi EdAx sMBviem {A pRi@H. aetlAM sMBviM. viEdzrAxH\ eLi yiermYAvH sMgic@. mRi yikeLlAM Q pusHtki q}ute iri. 14aet, bAbiElAkAH nirvDi rAxH\eLyM zrAy nir vDi rAjAAeryM EsviEivM. avew sklv]ikM EyAjic zi {A av nM.

ElAkrAx\L@ew viDi H yi AEylieR eedvmA yEhA v kArM qEAw pRu+ yier mYAEv, qeR eekyiniM Q vIu EkAvAU. eteR EkApieR vI A. nie {A vYtYsHt rAxH\ LiElyyHkyANH. rAxH\eL eyAe Q EkAyiniM wiik. 16 av Q vIu wiM. av Cdi kyM &AAerEAel epmARukyM ec@M. {A w te ayyH vAL@mlmANH avren ec@k. 17 atinA {A yEhAvyew eek yiniM vIuEkA qwH rAxH\LiEl EpAkukyM aver EkAyiniM wiikyM ec@M. 18 eyzElMkAM eydAM {A Q vIu viLi eydyiel rAjA AeryM jnEntAeLyM EkAyi niM wiic@. av o nYmmiyA tinANH {Anen ecyHttH. L@ k li En LM viLi kyM zpikyM ectri {Anen ecyHt. a sMBvikyM ecyHt- eydA EA aenyA ! 19 QjipHtielrAjAvAy PREvAenyM {A EkAyiniM wiic@. ayA L@ew EdYAgeryM DAn jnEntA eLyM m}uv jnteyyM yEhAv
15

yiermYAvH 25:20-26:3

744
y mxYew gAn EpAel zbHd mAtH. 31 zbHdM miyiel sklmxYriluM q. qieR zbHdmANietAe? skl rAxH\Li nim mxYer yEhAv ziikyANH. mxYeti ery teR vAd yEhAv pRu, av jnieR nYAyviDi nwi. EALv o vAL@ekAH dxHwAer ekAl@kyANH. Q sEzM yEhAvyi nitAyi. 32 sv z nAy yEhAv pRytH enyA+ eevkAet te rAjY LiniM rAjYLiEl dr pwM. miyiel sklvidrEdzLiEl M av ekAwA@EpAel vM! 33 rAjYieR orniM me aM ver m]tEdh qM. mrNev Ayi M nilviLikyil. m]tEd h M qw sMsHkrikyil. av cANkM EpAel nilH avEz xiM. 34 wyAEr, ni wkeL nyi NM. mhAEntAEL, nilviLic@ wuk! ajpAlkEr, EvdnekAu nil kiw L@k. qekAeA, niL@ew kzA smymAyiri. yEhAv ni L@ew wkeL citRiM. epAiy BrNi yew kxN citRuEAel av qlAyiwvuM citRuM. 35 wyAH oLiA oriwvumAyi riil. EntA rewil. 36 wyA EAzi {A Ek . ajpAlk nilviLi {A Ek. avew Emc i R yEhAv tkkyANH. 37 zAmAy EmciR nzii ewkyM mmiEpAel yiIk yM ec@M. yEhAv EkApiciriti nA sMBvic@. 38 h vi@EpA <rsiMheEA elyA yEhAv. yEhAv EkApiciri ! EkApM aver EvdniikyM ec@M. avew rAjYM o nYmmiyA yiriM. lyi yiermYAvieR pAWM eyEhAyAIM eydyiel rAjA vAytieR oAM vxmANH Q sEzM yEhAvyiniM vtH. EyA zIyArAjAvieR punAyi eyEhA yAIM. 2yEhAv pRu, yiermYAEv, yEhAvyew lyieR m ni k. eydyiel m}uv L@kM yEhAvyew lyiEl rADn nwvA vvM Q sEzM n k. pRyA {A klietlAM av ErAw pRyk. qeR sEzieR o BAgvuM eekviwtH. 3av qeR sE zM EkH asriEcAM. arM dxHw jIvitM av avsAniiEcAM. av mAMvA aver ziiA qeR ptik {AM mAuM. av ecyHtiri nirvDi tik mlmANH

yew EkApieR pAnpAi niM {A wiic@. 20 sklaRbikeLyM QsH E dze skl rAjAAeryM {A EkA yiniM wiic@. ePlisHtYEdze sklrAjAAer yM {A EkAyiniM wiic@. asHkElA, gA, qEA, asHEdAdi avEzxi BAgM qI ngrLiel rAjAAerlAmAyi atH. 21 pie {A qEdAM, EmAvAbH , aEA EdzAeryM wiic@. 22 eewRielyM sIEdAnielyM m}uv rAjAAeryM {A EkAyi niM wiic@. vidr rAxH\Liel skl rAjAA eryuM {A EkAyiniM wii c@. 23EddA, EtmA, bUsH qiviw Liel L@keL {A wiic@. tL@ew lyLi mwimRi skleryM {A EkAyiniM wiic@. 24a rAbYyiel sklrAjAAeryM {A EkAyiniM wiic@. rAjA A mmiyi vsi. 25si%i, lAM, EmdYA qiviwLiel skl rAjAAeryM EkAyiniM {A wiic @ . 26awM akelyM vwm sklrAjAAeryM {A EkAyiniM wiic@. av oAErA eryAyiA {A wiictH. mi yilu skl sA%AjYeLyM {A yEhAvyew EkApieR EkAyi niM wiic@. pE, EzzAiel rAjAvH, melA rAxH\L@M wicti EzxM wiM. yiermYAEv, yi AEyjntyew eedvmA, sv z nAy yEhAv kArM pRyevH EdzELAew lAM pRyk, qeR EkApieR pAM wik. tiniM wic@ mrAyi Cik! vI}uk, qNItH. nieL ekAlA {AenA vALyyHtinA q}uEtH. 28 nieR eekyiniM EkA vAA av mwiM. avr wiA vistiM. pE nI avErAw sv znAy yEhAv kArM pRy+ tIcyAyM ni Q EkAyiniM wiM! 29{A EAe qeR nAmi aRiyew eyzElMngr inH sMBviikyANH. ni ziiewkyiel ni k AvuM. qA ni eti. ni ziiewM. miyiel sklmxYer yM ekAl@tinH {AenA vALien viLi . yEhAvyi nitAyi sEzM. 30 yiermYAEv, avH nI Q sEzM nM+ yEhAv yerniM EAzi . av teR vilyi niM viLi! yEhAv teR ajg N(jnM)i Ener alRu! aveR EAz vIinAyi miri pi}i
27

26

745
{A zi sUNM ec@tH. 4 nI avErAw pRyM, yEhAv pRytH tANH+ qeR pEdz {A ni nki. ni qeyM qeR pEdzeLyM asriNM. 5vAc krAy qeR dAsA niELAw pRy kArYeLlAM ni viNM. {A vIuM vIuM vAckAer niL@ew yiwyiElyeciluM niLver ori luM vicil. 6nieLe asriA tiA eyzElmiel qeR ly e {A zIElAviel qeR vi wArM EpAelteyAM. mxY m@ rAxH\eL zpiEA av eyz Elmieni oAM. 7 yEhAvyew lyivcH yier mYAvH eneyAe pRytH puErAhi tAM vAckM skljnvuM Ek@. 8 jnELAw pRyA yEhAv kl i c qlAArYL@M yiermYAvu pRu k}i u. anrM puErAhitM vAckM skljnvuM EcH yiermYAvien piwi wi. av pRu, arM BIkrsMg tik pRtinH nI mriM! 9yEhAv yew nAmi eneyA kArYM pR yA nineen eeDrYM v! zIElA viEltienEAel Q lyM tke wem pRyA nineen eeDrYm Ayi! eyzElM M tAmsiA mmiyAyiIem@ pRyA nine en eeDrYmAyi! skljnL@M yEhAvyew lyivcH yiermYA vien vLu. 10 EA eydyiel BrNADipA kArM sMBvitieni Ek@. atinAlv rAjekAAri niiRi v. av yEhAvyew lyiEl kyRiEAyi. aviewyv putiy kvAwiel EvzndVAri wM piwic@. yEhAvyew lyiEl nyi v}iyANH putiy kvAwM. 11an rM puErAhitAM vAckM BrNA DipAErAwM m@vErAwM sMsAric@. av pRu, yiermYAvH vDiew NM. eyzElmien av dxic@ pR u. av aen pRy ni Ek@. 12 anrM yiermYAvH eydyiel skl BrNADipAErAwM melAvErAw mAyi pRu, av pRu, Q ly eyM ngreyMpi ArY pR yA yEhAv ayctAeNe. ni Eketl A M yEhAvyi niANH . 13 ni mAnsArewNM! ni n ecyHt wNM. ni niL@ew eed vmA yEhAvey asriNM. ni aen ecyHtA yEhAvyM teR mnSmA@M. nieLi av pR EdAxeLAM av ec@kyil. 14 qnieEpAel, {A niL@ew ziyiluH. nlM zriyemH ni ktH qEAwM ec@k. 15qA nieLe ekAl@kyAeNi o kArYM Rvk. o nixHkLen ekAl@

yiermYAvH 26:4-23

tieR pApM niAM. Q ngr eyM ati vsi skleryM ni aprADikL@mAM. yEhAv yTA i qe niL@ewyiwyiEly c @ . ni Ek sEzM stYi yEhAvyi nitA. 16 anrM BrNADipAM skljn L@M sMsAric@. vAckErAwM puErA hitAErAwM av pRu, yiermYAvH vDiewtH. yiermYAvH nELAw pR kArY new eedvmA yEhA vyi nitA. 17 aEA mAri cil q}uE@ niH skljnELAwM sMsAric@. 18a v pRu, vAcknAy mIKAyAvH EmAereziniM vtANH. hisHI yAvH eydyiel rAjAvAyi kAlH mIKAyAvH o vAcknAyi. skl eydAErAwM mIKAyAvu pRu+ svznAy yEhAv pRy+ sI EyA nziiewM. atH }u mRi e vylAM. eyzElM o pARmA M. lypvtM iAwk t}c@vL o emAAM. mIKA3+12 hisHIyAvH yi eydyew rAjAvH. hisHIyAvH mIKAyAvien vDi kymAyil. eydArielAvM te mIKAyAvien vDicil. hisHI yAvH yEhAvey dric@evH ni RiyAM. avnH yEhAvey sxHwnAE Ayi. tA eydEyAw EdAx ec@emH yEhAv pRi. pE hisHIyAvH yEhAvEyAw A ikyM yEhAv teR mnS mA@k yM ecyHt. yEhAv EdAx ec yHtil. n yiermYAvien Evdnii cA n nmte nirvDi dri t vM. drit new te vI}HcyANH. 20 pH yEhAvyew sEzM sMgic meArAL@Ayi. QrIyAvH qAyi ayAL@ew EprH . ezmAvH q EprAy orAL@ew mknAyi ayA. kirYH-eyyArIM ngri nivnA yi QrIyAvH. yiermYAvH ecyHtEpA el QrIyAvH Et kArY Q ngr iM Q EdziemtirAyi pRu. 21 eyEhAyAIMrAjAvuM aEhieR eesniEkAEdYAgAM eydyew EntAL@M QrIyAvH sMgi Ek@. av EkApAlrAyi. eyEhAyA IM rAjAvinH QrIyAvien ekAlNem EtAi. pE, eyEhAyAIminH te ekAl N emA#hmtAyi QrIyAvu Ek@. QrIyAvu By. atinAlyA QjipHtiEl rep@. 22pE ey EhAyAIMrAjAvH aKHEbArieR pu nAy nATA q EprAy orAeLyM m@ cileryM QjipHtiElyc@. 23an rM av QrIyAvien piwicH eyEhA yAIM rAjAvieRyweic@. QrI yAvH vAL@ekAu vDiewNemH ey zEhAyAIM klic@. QrIyAvieR m]t
19

yiermYAvH 26:24-27:17

746
A {A enbUKdHEnser pEyAgi M. 9 atinA vYAjvAcker i tH. BAvivciA jAlvidYypEyA giveryM itH. sVpHn vYAKYAniA tAemu pRy veryM vizVsitH . mric v ErAw sMsAriveryM jAlvidYEyAgi veryM itH. ni bAbi ElArAjAvieR awimkLAkil qH averl A M niELAw pRyM. 10pE av niELAw N pRykyANH. av ew Nk nieL mAt]EdzniM vLerykEl ekAuEpAkAEn wyA . nieL {A niL@ew vIwvi@ EpAkA nibitrAM. meA Edz ni mrikyM ec@M. 11 pE, bAbiElArAjAvieR k i kIe} k}uvyHkyM ayAeL asrikyM ec@ rAxH \ jIviM. aver {A sVM rAjY vsiAnvdikyM bAbiElArA jAvien EsviikyM ec@M.-yEhA vyi nitA Q sEzM- rAxH\Li niv avew sVM nAi vsikyM aview xi ec@ kyM ec@M. 12 Et sEzM te {A eydArA jAvAy siedIyAvi nki. {A pRu, siedIyAEv, nI nieR k}u H bAbiElArAjAvieR ki kI}i vyHkyM aven asri kyM ec@k. bAbiElArAjAvienyM aveR jneyM EsvicA ni jIviM. 13bAbiElArAjAvien Esvi A tARAkAtiA nIyM nieR jntyM z@vieR vA, piNi, mArk ErAgM qivkLA vDiewM. aA rY sMBviemH yEhAv pRu. 14 qA vYAjvAckA pRy+ nieLAriluM bAbiElArAjAvi eR awimkLAkil. vAcker vitH. qekA eA av niELAw NkLA sMgitH. 15 vAcker {Any ctl. yEhAvyi nitANH Q sEzM-av N sMgikyM sEzM qi nitAeN pR ykyM ec@. atinA ni ey dAer {A dErEAwiM. ni mri M. niELAw sMgi vAckM mriM. 16 aEA {A puErAhitAErAwM jnELAwM pRu, yEhAv pRy+ vYAjvAck pRykyANH, bAbi ElAkA yEhAvyew lyi niH nirvDi sADn kv. aet lAM eevkAet tiriek ekAuvrewM. vAcker vitH, qeA av niELAw NyA sMgi tH. 17 vAcker vitH. bAbi ElA rAjAvien Esvik. niL@ew zi sVIkrik, ni jIvikyM ec@M. Q eyzElM ngri vinAzM vA ni kArNmAEktil .

EdhM pAveL sMsHkriiwEe Riu. 24zAPAeR puM ahIAM q Epm o mANiyAyi. ahIAM yiermYAvien piNc@. ati nA yiermYAvH , puErAhitArAluM vAckArAluM vDiewAet ahI AM kA. H enbUKdEnsrien yEhAv BrNADipnA yEhAvyi nieA sEzM yiermYAvi lBic@. siedIyAvH eydyielrAjAvAytieR nAlAM v x*mAyi a lBict. EyAzIyArAjA H vieR punAyi siedIyAvH . 2 yEhAv qEAw pRtH tA+ yiermYAEv, pekAuM ekAuM tAM kL@Ak. avyi ciltH nieR k}uivyHk. 3 pie bAi k qEdAM, EmAvAbH , aEA, eew, sIEdA qiviwLi el rAjAAyc@ekAwk. eyd yielrAjAvAy siedIyAvien kANA eyzElmieliyiri Q rAjAAew dtAvzM sEzL@M ayyHk. 4 Q sEz tL@ew yjmAnAErAw pRyAM dtAer liNM. avErAwH en pRyk, yi AEylieR eedvM, svznAy yEhAv pRy+ 5 Q mieyyM atilu sklmxYeryM s]xwicv {AnA H eNH niL@ew yjmAnAErAw pRyk. miyiel sklm]geLyM s]xHwictH {AnA. qeR mhAziyM z mAy krL@M ekAA {Ani ecyHt tH. Q mi qniixHwm M n kAM. 6EA {A niL@ew rAjYeL lAM bAbiElANielrAjAvAy enbUK dH E nsri nkiyiri. av qeR dAsnA. kA@m]geLeAu EpAluM {A aven asriiM. 7 sklrAxH \ L@M enbUKdH E nsrien yM aveR puenyM pQenyM asriM. pie, bAbiElA prAj yeEw kAlM vM. pl rAxH\L@M mhArAjAAM bAbiElANien t L@ew dAsnAM. 8 qAliEA cil rAxH \ ELA sA*mAjYELA bAbiElArAjAvAy enbUKdHEnsrien EsviAEnA av eR kM tew k}uiElAEnA vis tiM. aenyAyA {A tA yiriM ec@k+ rAjYe {A vA, piNi, mArkErAg qivekAH ziiM.-yEhAvyi nitANH Q sEzM- rAxH\e {A nzi iMver {An ec@M aventier yM ec@vA v rAxH\e nzii
siedIyAvH ... nAlAM vxM eyEhAyAIeR BrNArMBi qANH qAyBAxyi. tH pkiey}utiyEA }uAy pizkAvAM. vc. 3 siedIyAvien iyA pRytH . yier. 28+1 nAlAM vxei pRyH. i. m. 594-593.

27

747
18

yiermYAvH 27:18-28:14

av vAckrAeNi, avH yEhAvyi ni sEzmuei av Aie. yEhAvyew ly i EA}um sADneLi av Aie. rAjekAAri EA}u m sADneLi av Aie. eyzElmi EA}um vsHteL i av Aie. aveyl A M bAbiElANiEl ekAuEpAkewAti riA vAck Aie. 19 eyzElmi EA}uM avEzxi sADneLi svznAy yEhAv pRy. lyi k, evlw, nIAvu pIW, m@ vsHt qiveylAmH. bAbi ElANiel rAjAvAy enbUKdH E ns aetlAM eyzElmi Epic@. 20ey dyiel rAjAvAy eyEhAyAImien twvukArnAyi ekAuEpA smyH enbUKdH E ns aetAM qwi il. eyEhAyAIMrAjAvieR punA yi eyEhAyAKI. eydyiluM eyzElmilum m@ mANimAeryM enbUKdHEns ekAuEpAyi. 21yEhAv yew lyiluM rAjekAAriluM ey zElmiluM avEzxi vsHteL i yi AEyjntyew eedvmAy s vznAy yEhAv en pRy+ sklvsH t L@M bAbiElANi El ekAuEpAkewM. 22{Anvey vIew smyM av bAbiElANi El ekAuEpAkewM. yEhAvyi ni sEzmANitH- anrM {A aetlAM tiriek ekAuvM. sAD n {A tiriek Q lvyH kyM ec@M. vYAjvAcknAy hnnYAvH siedIyAvH eydyiel rAjAvA ytieR nAlAMvxieR aAM mAsM vAcknAy hnnYAvH qEAw sMsAric@. a` qEprAy orAL@ew punAyi hnnYAvH . giebEyA pNArnAyi ayA. qEAw sMsAriEA hnnYAvH yEhAvyew lyilAyi. puErA hitAM m@ jnL@M aviewyA yi. hnnYAvu pRtH tAyi+ 2 svznAy yEhAv, yi AEyli eR eedvM, pRy+ eydAewEm bAbiElArAjAvH vc kM {A tk M. 3 ru vxM k}iyti mE bAbiElArAjAvAy enbUKdHEns yEhAvyew lyini ekAu EpAy sADn {A tiric@ ekAu vM. enbUKdH E ns sADn bAbiElANiEl ekAuEpAyi qA {A sADn view eyzElmiEl ekAuvM. 4eydyi elrAjAvAy eyEhAyAKIenyM {A Q lE tiriek ekAuvM. eyEhAyAImieR punA eyEhA yAKI. enbUKdHEns bAbiElANi ElH oAwic@vi skleydAeryM

28

{A tiriek ekAuvM.-yEhAvyi ni sEzmA tH- aen, bAbiElArAjAvH eydAew m li vci kM {A tkM! 5 anrM yiermYAvAck hnnYA vAck mRupwi nki. av yEhA vyew lyi nikyAyi. puErAhitAM aviewyAyi skl jnM mRupwi EkAmA yi. 6yiermYAvH hnnYAviEnAw pR u, Em! yEhAv stYmAyM a en ec@em {A tIi! nI sMgic sEzM yEhAv yATAY mAe q {A #hi. yEhA vyew lyiluAyi vsH t yEhAv bAbiElANini tiri ek ekAuvemi. vIini r everyM yEhAv viEw tiriek ekAuvievi. 7 pE hnnYAEv, {A pRyet e Ekk. nieLlAvErAwmAyi {A pRyete ik. 8hn nYAEv, nIyM {AM vAckArA ti vLer pute vAckAA yi. pl rAxH\M mhAsA%AjY M yM, vizH, mArkErAg qivyAemH av sMgici . 9 qA nm smADAnmA em sMgic vAck yTA vAcknAENA q priEzADie wNM. aveR vcnM yATAYmA yA av stYmAyM yEhAvyA ayyHevenH mxY ktAM. 10 yiermYAvH teR k}ui o kM DrikyAyi. aEA hnnYAvA ck yiermYAvieR k}uiniM kemw. kM hnnYAvH owic@. 11 anrM hnnYAvH qlAvM Ek viDi Re sMsAric@. av pRu, yEhAv pRy+ Et EpAel {A bAbiElArAjAvAy enbUKdH Ensew kvuM tkM. av kM ElAkiel sklrAxH\L@ewyM Emvc@. pE ru vxM k}iyu te kM {A tkM. hnnYAvH a pRutIEA yiermYAvH lyM vi@EpAyi. 12 anrM yEhAvyini sE zM yiermYAvi lBic@. hnnYAvH yier mYAvieR k}uiniM kM qwH owic t iEzxmAN sMBvic t H . 13y EhAv yiermYAviEnAw pRu, ecH hnnYAviEnAw pRyk, yEhAv pRy tH tA+ nIeyA twikM mRici ri. qA twiki pkrM {AenA ukM AM. 14sv znAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy+ Q rAxH\L@ewey lAMEm {AenA ukM vyHM. av bAbiElArAjAvAy enbUKdH Ensrien EsvitinA {An ec@k. av avnH awimkLAkyM ec@M. kA@m]gEm EpAluM {A enbUKdHEnsri niyNM nM.

yiermYAvH 28:15-29:19
15

748
yEhAv pRytH tA+ bAbiElA q}upekAl AlM zmAyiriM. kAliEzxM {A bAbiElANi vsi ni L@ewywE vM. nieL eyzEl miEl tiriek ekAuvem ecyH t vAgH d AnM {A pAliM. 11 qniH nieLiy cil p tik mlmANH {Ani pRytH.yEhAvyi nitA Q sE zM- qni nieLi nl ptik L@H . nieL mRiewAtl qeR pti. ni tIyM nl BAviymANH {A ptiyiwtH. 12 aEA ni qeR nAmM viLiM. ni qeRywE vrikyM q EAw AikyM ec@M. {A a ikyM ec@M. 13ni qe etryM. pUmnEAew etr A ni qe keM. 14 qe keA {A nieL a vdiM. yEhAvyi nitA Q sEzM-nieL {A twvi ni tiriek ekAuvr@M. nieL {A viewniM oAwic@ vitANH. pE {Anyc sklrAjYLi niM lLiniM nieL {A omic@ @M.-yEhAvyi nitA Q sEzM-nieL {A Q lE tiriek ekAu vrikyM ec@M. 15 pE yEhAv nmH bAbiElA Ni vAcker tiri q ni pREAM. 16pE yEhAv, bAbiElANiEl piwic@ekAuEpA kewA niL@ew bueLi ArY pRy. dAvIdieR siM hAsni EA ri rAjAvi eniyM eyzElMngri EA }uM avEzxi jneLiymANH {A pRytH. 17svznAy y EhAv pRy+ eyzElmi EA }uvetier {A w te vA, vizH, mArkErAg qiv ayH tANH. aver {A tiA ekAA cI ai}M EpAelyA kyM ec@M. 18eyzElmi EA}u ver {A vAL@ekAuM vizekA uM mArkErAg ekAuM oAwiM. av sMBvic kH miyiel mel A rAjYL@M ByewtinANH {Anen ec@tH. av nzii ewM. sMBvic kArY EkH atHtMekAH L@k LM viLic@ EpAM. mxY EdAx sMBvic t inH dAhrNmAyi L@k aver i A@M. qvieweyAe {Anver oAwi EvA avieweyAe mxY aver apmAniM. 19aetlAM {A yATAYmAM. kArNM, eyz ElMkA qeR sEzM ecvieAi l . -yEhAvyi nitANH Q sEzM-qeR sEzM {A vIuM vIuM avyc@. avH qeR
10

aEA yiermYAvAck hnAnYA vAckEnAw pRu, EnA hnnYA Ev! yEhAv nie aycil. qA nI eydAereAu Nk vizV siic@. 16atinA yEhAv pRytH tA, hnnYAEv, eevkAet te {A nie Q ElAk niewM. Q vxM nI mriM. qeA nI jneL yEhAvetier tiriyA pWi ic@. 17 aEtvxM }AMmAsM hnnYAvH mri kyM ecyHt. bAbiElANiel tw vukAeA kH bAbiElANiel eydrAy vA sikH yiermYAvH o kyc@. mA(EntA)M vAckAM bAbiElANi vsi skljn mAyANH kH ayct. vereyA H eyANH enbUKdHEns eyzElmi niM bAbiElANiEl ekAuEpA ytH. 2(eyEhAyAKIrAjAvH, rAjmAtAvH, EdYAgA, eyzElM eydA qi viwLiel EntA, mrNiA, ekA lA qiv eyzElmiEl ekAu EpAketi EzxmANH Q kyyH etH.) 3 qlAseyyM egmrYAvienyM siedIyAvH enbUKdHEns rAjAvi eRywEyc@. eydyiel rAjAvA yi siedIyAvH. zAPAeR pu nAyi qlAsA. egmrYAvH hiIyA vieR puM. yiermYAvH kH bAbiElANiEl ekAuEpAkA av er lic@. ki enyA pRi tH+ 4 svznAy yEhAv, yi AEy jntyew eedvM, tA eyzElmi niM bAbiElANiEl twvukArAyi aycvErAw en pRy+ 5 vsti k pNiykyM avyi tAmsik yM ec@k. Edz vAsmRik. pUEAk n@piwiikyM ni vLiy BNM tikyM ec@k. 6 vivAhM k}ic H puAM puimAM Ake. puA BArYmAer ke k. niL@ew puimAeryM vivAhi trAk. avM aEnkMpuAM puimAmAtinH aen ec@k. aEnkM ikL@mAyi bAbiElANi vL k. qi RvAkAtirik. 7{A nieL aycngrinAyi nl kArY ec@k. ni vsi ngri nAyi yEhAvEyAw Aik. qe A ngri smADAnmei niM smADAnmAM. 8 svz nAy yEhAv, yi AEyjntyew eedvM pRy+ niL@ew vAckA M mAyAjAlAM nieL viAniw yAtH. avew sVpHneL vi tH. 9av Nk sMgikyANH. tL@ew sEzM qinitAeN H av pRykyM ec@. pE {A vAcker ayciil. yEhA vyinitAyi Q sEzM.

29

749
sEzM nkA {A qeR dAsA rAy vAcker pEyAgic@. pE av icil. yEhAvyi ni tA Q sEzM 20vAsikLAy EAEr, nieL {A eyzElmi niM bAbiElANiElH oAwic@ vi@. atinA yEhAvyew sEzM ecvi eA_k. 21 yEsyAvieR pu siedIyA vieRyM EkAlAyAvieRyM pu nAy hAbieniyM svz nAy yEhAv kArM pRy+ Q ruEpM niELAw N sMgi kyANH. avew sEzM qini tAeNv pRiri. pE av N pRykyANH. ru vAckeryM {A bAbiElA Niel rAjAvAy enbUKdHEnsri nM. enbUKdH E ns avriv eryM bAbiElANi twvukArAyi niL@ewmi vc @ vDikyM ec@M. 22anYA EdAxABv eLiy dAhrNinH skl eydwvukAM aver iA@M. twvuk pRyM+ yEhAv nieL siedIyAvienyM hAbienyM EpAel kte. bAbiElArAjAvH avriveryM @ekA! 23yi A EylukAiwyi tik ecyHttH ru vAckArANH. ayA reR BArYymAyi av vYBicAr pApM ecyHt. av N pRykyM Nk yEhAvyAy qeR sE zmAeN@ pRykyM ecyHt. aA rY ecA {A avErAwAvzY eiil. averA ecyHtetH qniRiyAM {AenA sAiyANH. yEhAvyini sEzmA tH. ezmAvi eedv ieR sEzM 24 ezmAviM o sEzM nk. enehlAMwMbArnANH ezmAvH . 25 svznAy yEhAv, yi AEyli eR eedvM pRy+ ezmAEv, eyz Elmiel skl jnM nI kyc@. myEsyAvieR punAy esPnYAvH q puErAhitM nI kkLyc@. sk l puErAhitAM nI kkLyc@. kk nI nieR sVM nAmi lANH , yEhAvyew aDikArill ayctH. 26ezmAEv, esPnYAvi ki nI pRtH tA+ esP nYAEv, eyEhAyAdyew AnH yEhA v nie puErAhitnAiyiri. nI yEhAvyew lyieR mtlAr nAEkvnA. vAckenEAel aBinyi AdArenyM nI biNM. ayAL@ew kAluk vliy twikiwyiliwkyM k}ui uvLymiwkyM EvNM. 27EA yier mYAvH o vAckenEAel nwik yANH. pie nIeyANH aven piwi

yiermYAvH 29:20-30:7

wAtH? 28yiermYAvH bAbiElANilu {H Q sEzmyci+ bAbi ElANilu ni vLerAlEH aviewyAyiriM. atinA aview vIw pNitH vAsmRik. Plv] n@vLi atiniM ki@ tik. 29 puErAhitnAy esPnYAvH kH vAcknAy yiermYAvinH vAyic@ekA w. 30aEA yEhAvyi ni sEzM yiermYAvi lBic@+ 31yier mYAEv, bAbiElANiel skltwvukA M Q sEzmyyHk+ enehlAM wMbArnAy ezmAvieni yEhA v pRytH tA+ ezmAvH ni ELAw sMgic@. pE aven {An yc t l . ezmAvH nieLeAH o N vizVsiikyAyi. 32ezm AvH aen ecyHttinA yEhAv pRytH kArmA+ enehlAmi eR wMbArAy ezmAvien {A wen ziiM. aveR wMbe {A niEzxM nziiM. qeR jni nAyi {A ec@ nkeLAM avnH piwAnAkil.-yEhAvyini s EzmA tH-jneL yEhAvyHe tier tiriyA pWiictinA ezmA vien {A ziiM. tIyew vAgdAn H yiermYAvinH yEhAvyiniM lBic sEzM tA+ 2yi AEy jntyew eedvmA yEhAv pR u+ niEAw {A pR vAk yiermYAEv, nI o pusHtki q}uti vyHk. Q pusHtkM ninAyi q}u k. 3yEhAvyini sEzmANi tH: en ec@k, qeA {A qeR jntyAy yi AEylukAeryM eydAeryM vAsiniM tiriek ekAuvkAlM vM. yEhA vyi nitANH Q sEzM. jne {A avew pUvik {A nkiy Edz {A tiriek ekAu vM. aEA qeR jnt vIuM lieR wmrAM. 4 teR jntyAy yi AEylukAeryM eydAeryM piy sEzM yEhAv pRu. 5 tA yEhAv pR tH+ mxY EpwiekAu kry { Ek! mxY Byiri! aview smADAnmil! 6 Q EcAdYM EcAdikyM prigNi kyM ec@k+ pux sviAnA EmA? tIcyAymil! pieANH z nAy qlA puxM svEvdney w OIeyEAel teR vyRi piwitH? qekAANH oAErA ewyM mKM mricvEREpAel evL@ tAtH? qekAeA puxA vLer Byiri. 7 yAEAbi vLer DAne eAdinmANH. mhAdritieR smy

30

yiermYAvH 30:8-31:4

750
niLi niphric@. pE anY yi avri niphriM. 17 niL@ew ErAgYM {A tiriekeA uvM. niL@ew mRivuk {A suK ewkyM ec@M. yEhAvyini tANH Q sEzM. qekAeA ni jAti&xHwerH anY pRu. sIEyAen M gQniil qv pRu. 18 yEhAv pRy+ yAEAbieR jn miEA twvilANH. pE av tiric@ vM. yAEAbieR BvnELAwH qni dyvumAM. tk ekiwLA mw e o emA mAmANH ngrmi EA. qA ngrM atieR i punniiewM. rAjekAArM yTA An vIuM niiewM. 19 lv vA}HiAwM. avi wemuM ciriyew zbHdM niRyM. avH {A nirvDi ueL nM. yi A EyluM eydyM ecRutAyiriyil . av {A mhtVM ekAuvM. M avewEm niu EnAiyil. 20 yAEAbieRwMbM pe yi AEywMbM EpAelyAM. yi A EylienyM eydeyyM {A zmA kyM aver mRiEvliver {A ziikyM ec@M. 21 avew sVM L@kLielAv aver nyiM. BrNADip qeR jniniM vM. {AnAvzYee i mAEm ovnH qEAww vrA pRRU. atinA EntAviEnAw {A qeRywE vrA pRyM. av qeRywekyM ec@M. 22 ni qeR jnmAyiriM. {A niL@ew eedvvuM. 23 yEhAv vLer EkApici! av jne ziic@. zi ekAwA@EpA el v. dxHwAew EnH aetA }liA@EpAel v. 24 tA ecAnAElAcic kArY pU iyAkAet yEhAvyew EkApM zmi kyil. divsM avsAniEA, ni mnilAM.

mANitH. EpAel meA smyM orilu mAkil. pE yAEAbH riewM. 8 smyH-svznAy yEhAv yi ni sEzmANitH - {A yi AEyjntyewyM eydAew yM k}uiel kM tkM. nieL @ kyRuM {A epAiM. viEdzi k nieyAriluM qeR jne awi mkLAyil. 9yi AEylukAM eyd AM viEdzrAjYeL Esviyil. l! av tL@ew eedvmA yEhAvey EsviM. tL@ew rAjAvAy dAvIdien yM av EsviM. rAjAvien {An vAyi ayyHM. 10 atinA, qeR dAsnAy yAEA Eb, ByeEw! yEhAvyi ni tANH Q sEzM. yi AEyEl, Bye Ew. nie {A vidrEdzniM riM. vidrEdz twvukArA ni. pE nieR pigAmikeL {A riM. aver {A Edz niM tiriek ekAuvM. yAEAbi vIuM smADAnmAM. jnM yAEA bien ni zlYewkyil. qeR jne EpwiiA z@vuAkyil. 11 yi AEylielyM eydyielyM jnEm {A niELAewAmH. yEhAv yini sEzmA tH. nieL {A rikyM ec@M. nieL {A rAxH\LiElyc@. pE rAxH\ eL {A pUmAyM nziiM. stYmA, rAxH\eL {A tk M, pE nieL {A nziiyil. ni\L@ew v]ik ni zii eEwtANH . pE nieL {A nAyi acwmvrAM. 12 yEhAv pRy+ yi AEylukAM eydAmAy ni EBdmAkA o mRivuH. EBdmAkA priH ni H. 13 niL@ew vw <xiA orA L@mil. ni EBdmAkil. 14 ni nirvDirAxH\L@mAyi sQ XdilAyi. pE rAxH\ ni eL gQniEtyil. niL@ew suX nieL mRiri. z@vien eyEpAel nieL {A mRiEvlic@. nieL {A vlAet ziic@. ni L@ew mhAprADM mlmA {An ecyHt tH. niL@ew nirvDi pAp mlmANH {An ecyHttH. 15 yi AEyEl, eydEy qinA ni sVM mRivieni nilviLi tH? niL@ew mRivuk EvdnAkr mANH. ati zmnvumil. niL@ew mhA prADM mlM yEhAvyAy {A A rY niELAw ecyHt. niL@ew nir vDi pAp mlM {Ani ecyHt. 16 rAxH \ nieL nziic @ , pE EA av nziieiri . yi AEyEl, eydEy, niL@ew z@ twvukArAewM. av ni L@ew sADnLphric@. pE anY aver ekAywiM. av yi

putiy yi AEy yEhAv ArY pRu, aH {A, skl yi AEyEgA L@ewyM eedvmAyiriM. av qeR jntymAyiriM. 2 yEhAv pRy+ z@vieR vALi ni rev mmiyi zVAsM keM. yi AEy aview vimM Etwi EpAM. 3 vidrniM yEhAv teR jnt yH tYnAM. yEhAv pRy, nitYmAyi w sHEnhMekAH {A nieL sH E nhi. aekAANH niELAw {A wM kN kAiytH. 4 yi AEyEl, qeR vDuEv, nie {A vIuM niiM. nI vIuemA rAjYmAM. nI nieR tMbu vIuM qw

31

751
kyM h A dm sklErAwemAM n]M vyHkyM ec@M. 5 yi AEyliel kxkEr, ni mi riEAkLi vIuM xiyiRM. zm rYAngri @m kLi ni miriEAk vLM. miriEAiel p} xiA BiM. 6 kAvA Q sEzM viLic@ pR y smymAM. v, nmH new eedvmA yEhAvey rADiA sIEyAniEl EpAkAM! qyImiel ipuR kAvAEpAluM sEzM viLic@ vuM. 7 yEhAv pRy+ h A dikyM yAEAbinAyi pAwkyM ec@k! rAxH\Li mhAy yi AEylinAyi viLic@vuk! ni vA}HiAwkyM viLic @ vukyM ec@k. yEhAv teR jntey ric@! yi AEylieR rAxH\iniH jIvEnAew Epi ever av riciri! 8 oAik, vw rAjYniM yi AEylien {A ekAuvM. mi yiel vidrlLiniM yi AEy lukAer {A omic@@M. jnLi cil aM tLvmAyiriM. OI kLi cil gBiNikL@M sviARAy vmAyiriM. pE nirvDiEp mwi vM. 9 av kruekAH mwivM. pE {Anver nyikyM zVsii kyM ec@M. avirkLilUew aver {A nyiM. av vI}Atiri viDM nl pAtyilUew aver {A nyi M. nieL {A akArM nyiM. qeA {A yi AEylieR pitA vA. qyIM qeR dYjAt mA. 10 rAxH\EL, yEhAvyi ni Q sEzM vik! kwryilu vid rlLi Q sEzemik+ yi AEylukAer eedvM citRic@. pE eedvM aver omic@ tiriekekAu vM. teR ipe (jnt) av wyenEAel EnAkyM ec@M. 11 yAEAbien yEhAv tiriek ekAuvM. averA zAri niH yEhAv aver rikyM ec@M. 12 yi AEylukA sIEyAeR enRuk yielkyM hAdMekAH EAzi kyM ec@M. yEhAv n nk Lilu h A dMekAH avew mKM tiLukyM ec@M. yEhAv avH DAnYM, puvIH, olIev, ii, p qiv nM. niRey ev m odYAnM EpAelyAyiriM av. yi AEylukA pie vliy drit L@Ayi riyil. 13 aEA yi AEyyvtik hA dic@ n]M ec@M. yvAL@M v]AM n]i EckyM. avew vYsn e {A hAdmAi mA@kyM ec@M.

yiermYAvH 31:5-23

yi AEylukAer {A zVsiik yM avew vYsne {A hAdmA i mA@kyM ec@M. 14 puErAhit {A sm]mAyi B NM nM. {A n nkLi qeR jnieR mnH niRykyM av t]pHtrAvukyM ec@M. yEhAv yi nitAyi Q sEzM. 15 yEhAv pRy+ rAmyi o zbHdM EkM. atH atIv vYsnEAewy ErAdnmAyiriM. RAEh teR u Ayi krykyAyiriM. teR i k mrictinA zVsiiewtH av nirsiM. 16 pE yEhAv pRy+ krci ni H! nieR kkLi kI niRyHtH! nieR v] iH nin tiPlM ki@M! yEhAvyi nitANH Q sEzM. yi AEyjnt z@vieR EdzniM mwivM. 17 yi AEyEl, nin tIyH. yEhAvyi nitA Q sEzM. nieR ik sVM EdzE mwi vM. 18 qyIM kry {A Ekiri . qyIM en pRy {A Ek@+ yEhAEv, nI prmAi qe ziic@! {AeneR pAWM pWi kyM ecyHt. prizIliewA o kiwAvienEAelyA {A. qe zii niENEm, {A nii El mwi vekAAM. prmAmA yM nIyA qeR eedvmA yEhAv. 19 yEhAEv, {A nii nikH alutiriu. pE {AeneR dxHv]ikeLi pWic@. atinA {A mAnsAre@. {A ecRumA yiEA ecyH t mrLi litM apmAnitmAyi. 20 eedvM pRy, qyIM qeR iypuen ninRiyAM. i en {A sHEnhi. aet, {A plEA}uM qyImien vimzici@H, qiluM EA}uM {Anveni cii . {Anven vLer sHEnhi. stY mAyM qniven zVsiiNem H. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 21 yi AEylukAEr, v}iyiel awyAL Rik. vIiEl v}i kANi awyALL@yk. v}i nirIi k. nI vi@EpA v}ik oAi k. yi AEyEl, qeR vDU, vIiEl vrik. nieR pNLiEl mwi vrik. 22 avizVsHtpuI, nIey kAlM al utiriyM? nIeyEA}AyiriM mwi vrik? EdzH yEhAveyeiluM putAyi s]xHwiEA o OI o pux @mAM. 23 sv z nAy yEhAv, yi AEy lieR eedvM pRy+ eydAA yi {A vIuM nk ec@M. twvukA

yiermYAvH 31:24-32:2

752
q ekAeA vuM niAr mt vuM mANiveryv qe aRiyM.-yEhAvyi nitAyi Q sEzM- avew dxHv]ikH {AnvErAw miM. avew pAp {A oAikyil. yEhAv oriluM yi A Ey vi@EpAkyil 35 yEhAv pRy+ yEhAv pk sUrYen kAzii. cenyM neLyM av rAiyi tiL . tirk tIr tl@MviDM yEhAv sme L. sv z nAy yEhAv qA aveR nAmM. 36 yEhAv kArM pRy+ yi A EylieR pigAmik o rAxH\mAyi ritvsAniiil. qni sUrY, c, n, smM qivyew niy NM nxHwewEAE} a sMB vikyZ. 37 yEhAv pRy+ yi AEylieR pigAmikeL {AenAriluM tirsHkri il. mkLilAkAze mxYiL vA k}iykyM tAe} miyiel rhsY m}uv pWikyM ecyHtA mA Em aen sMBvi. aEA mAEm yi AEylieR pigAmikeL {A tiLy. aEA mAEm avew pApH {A aver tiLy. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. putiy eyzElM yEhAvyinitA Q sE zM, eyzElMngrM yEhAvyH Ayi punniiew divs vr vAyi. m}uv ngrvuM punnii ewM-hnEn EgApurM mt ml vAwM ver. 39aLvucrwH mlvAwM mt Ener gAErbuiElM aviewniM gAErbH q lEM vlic@ nI@M. 40 m]tEdhL@M cArvuM vliecRiye w tA}Hvr m}uvM yEhAvyH vi lmAyiriM. tirvAwM ver y kiEAtA}Hvryew tA}HvzM ver y m}uv m@AvukL@M tilue wM. lM m}uvM yEhAvyH vimAyiriM. eyzElMngrM vIu emAriluM tkiwkyM nziie wkymil.
38

rAyi ekAuEpAkever {A tiri ek ekAuvM. aH, eydAEdzM atiel pNLilumv oriwi Q vAk pEyAgiM+ nl BvnEm, vipvtEm, yEhAv nieL a# hie! 24 eydyiel sklpNLilum v smADAnEAew omic@ jIviM. kxkM kAlivumAyi i nw vM smADAnEAew eydyi omi c@ vsiM. 25INitM dblmAy vH {A vimvuM ziyM nM. vYsnM niRvew #h {A pUIkriM. 26 a EktiEzxM {A Ne}u E@ @M EnAi. aetA suKkrmAy RmAyi. 27 {A yi AEy, eydAwMb eL vLtieR din vr vAyi. yEhAvyi nitAku Q sEzM. avew ikeLyM m]geL yM wi vLrA {A shAyiM. o ecwi n@vL EAelyAyirimtH. 28 mkAlLi, yi AEylienyM ey deyyM {A nirIic @ , pE aver, pi}uetwA smyinAyi {A kAitH. {Anver kIRi yi@. {Anver nziic@. av {A anvDi drit nki. qAli EA, aver niivAM zrA vAM {A EnA. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 29 mxY niyM Q p}eAlH p EyAgiyil+ pitAA puLi miri ti. pE mH puLirsM lBic@.* 30 oAErAM avnveR pApA mriM. puLic miri tivnH puLi rsM ki@M. putiy krA yEhAv kArM pRu, yi AEy wMbvuM eydAwMbvumAyi {AenA putiy krARuA kAlM v. 32tH {A avew pUvik mAyAiy krARuEpAelyAyiriil. aver {A eekpiwic H QjipH t i niM puRE ekAuvrEvyANH {A krARuAiytH. {Anvew yjmAnnAyi. pE av wwi lMGic@. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 33 BAviyi {A yi AEyjnty mAyi Q krARuAM-yEhAvyi nitANH Q sEzM- {A qeR pEdz avew mni niRyHM. avew Xdyi {A q}ukyM ec@M. {A avew eedvmAyiriM. av qeR jntyM. 34yEhAvey aRi yA jnH tL@ew ayAeryM bueLyM pWiiEivrikyil .
31

yiermYAvH o vy vAu siedIyAvH eydyiel rAjAvA ytieR pAMvxM* yiermYA vi yEhAvyini lBic sEzM tA. siedIyAvieR pAM BrNvxM enbUKdH E nsrieR pti enAM vxmAyi. 2aEA, bAbi ElArAjAvieReesnYM eyzElM ngre vLykyAyi. yiermYAvH

32

p i t A A . . . l B i c @ mAtApitAAew v]i kL@ew PlM aBvitH ik LANH qM.

s i e d I y A v i e R . . . v x M i. m. 588-587 yi tH. eyzElM enbUKdHEnsri nA nziie vxmAyi tH.

753
pARAvieR mH bnilumAyi . mM eydyielrAjAvieR ekAArmAyi. 3 (eydyiel rAjAvAy siedIyAvH aview yiermYA vien twvilii. yiermYAvu v cic kArY siedIyAvinH xHwe iil . yiermYAvu pRi, yEhAv pRy+ eevkAet te {A eyzElMngrM bAbiElA rAjA vi nM. enbUKdHEns Q ngrM piwiM. 4eydyielrAjAvAy sied IyAvH bAbiElAkAew eesnY iniM rewil. pE av tIcyAyM bAbiElArAjAvi n kewM. siedIyAvH bAbiElArA jAvumAyi mKAmKM sMsArikyM ec@M. siedIyAvH aven sVM kkekAH kAM. 5bAbiElA rAjAvH siedIyAvien bAbiElANi El ekAuEpAM. {A ziiciri kAlM siedIyAvH aview tuM.-yEhAvyi nitA Q sEzM. bAbiElAkAew eesnY EAw yM ecyHtAluM ni vijyi il.) 6 twvukArnAyiriEv yiermYAvu pR u, yEhAvyini sEzM qni v. sEzM tAyi+ 7yier mYAEv, nieR aAvnAy zlmieR punAy hnemEy eevkAet nieR ywE vM. hnemEy niEAw yiermYAEv, anAETAH pNinw qeR vy vAuk. a vAuk, qeA nIeyeR aw buvA. vy vAEtH nieR avkAzvuM rvAdiVvumA NH q pRyM. 8 anrM yEhAv pREpAel te a sMBvic @ . qeR mAl pu hnemEy kAvAew mH qeRywEl v. hnemEy qEAw pRu, yiermYAEv, ebnYAmI EgAAew EdzH anAETAinw qeR vy vAik. a vAi sVmAkeytH nieR av kAzmAytinA nI lM vAuk. aen, atH yEhAvyew sEz mAyieH {AnRiu. 9 anAETAi lu vy qeR mAl pueR eekyiniM {A vAi. ptiEn}u Ez evi {Anv ekAw. 10{A mANM oi@. mANieR o ti mvcH qeR eekvzM kii. qeR v]ikH qni cil sAikeL yM kii. evi {A o Ai vc@ i. 11qiH {A mANieR m vc tiyM mvyHA tiyemw . 12a {A bAien likyM ecyH t . EnrYAvieR punAyi bAH. mhEsyAvieR punAyi EnrYAvH. mvc mANtii kcvw ieR m}uv vYvkL@M Ayi . qeR mAlpu hnemEyluM m@ sAikL@M EnAi niEyANH Q

yiermYAvH 32:3-24

mANM {A bAien lictH. sAikL@M mANi ovci. {A mANM bAi n k anvDi eydAM miriAyi . 13 qlAvM EnAiniE {A bA iEnAw pRu+ 14svznAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy + ru mANL@M -mvcM mvyHAM- qwH o mBrNiyi liwk. mAN vLerAlE nilniviDM aen ec@k. 15 svznAy yEhAv, yi AEyli eR eedvM pRy+ BAviyi, qeR jnM oriwi vIwkL@M vylukL@M miriEAkL@M yi AEylieR Edz vAuM. 16 EnrYAvieR punAy bAinH mANM nkiytiEzxM yEhAv EyAw Aic@. {A pRu+ 17 yEhAvyAy eedvEm, nI nieR mhAziyA kAzeyM miey yM s]xHwic@. nin ecA oM atH-tkrml. 18yEhAEv, nI yir vizVsHtM kANYvAmA. qA pitAAew pApH puAer nI ziiH. mhtVmA , znAy eedvEm, nieR nAmM svznAy yEhAv qA. 19 yEhAEv, nI mhAkArY sU NM ecyHt nwA. mxY ec@ etlAM nI kA. n ec@v nI tiPlM nkyM ti ec@ver ziikyM ec@avH nI ahi zi n. 20 yEhAEv, QjipHtEdzH zmAy atH - ttY nI ecyH t . EpAluM nI zmAy atH-t v ic@. aArY nI yi AEyliluM mxYiweAeyM ecyHt. A rYekAH nI sinAyiri. 21 yEhAEv, nI nieR zmAy atHtv] ik kAieAH nieR yi AEyjntey QjipHtiniM EmAciic@. ArY ecA nI nieR zmAy sVM eek pEyA gic@. nieR zi visHmyAvhmAyi ! 22 yEhAEv, Q mi nI yi AEy jntyH nki. pH Q mi avew pUvikA nem nI vAgH dAnM ecyHti. etA nl lmA NH. nirvDi nk niR nl EdzmA NitH. 23yi AEyjnt Q Edz vH atH sVmAeyw. pE av nie asricil. nieR p Edz av pAlicil. nI klic kArY av ecyHtil. atinA nI yi AEylukAH Q BIkrkArY sMBviic@. 24 EA z@ ngre vLykyM ecyHtiri. eyzElmiel EkA k vliukyRi atien piwicw A av mnk ek@kyANH.

yiermYAvH 32:25-43
tL@ew vAL@k, vizH, mArkErAg qivekAH , bAbiElA eesnYM eyzElMngre EtAl i M. bAbiElANYAeweesnYM ng re mikyANiEA. yEhA Ev, en sMBviem nI pRuEA aen sMBvitH nI kAkyM ec@. 25 yEhAEv, qeR yjmAnEn, EdAxeLlAM sMBvikyANH. qA liEA nI qEAw pRykyANH, yiermYAEv, eviekAwH lM vAuk. vAli ciler sAikLA kyM ec@k. bAbiElANYAew eesnYM ngrM piwiA tARAyiri . {AenieneR pNM pA}A NM?

754
tiA {A mic@. pE av 34 av vi#hL@Aiic i l . pE {A vi#heL evRu. av tL@ew vi#heL qeR nAm i viLiew lyi vc@. rItiyi av qeR lye a}uAi. 35 ebhiEAmi av vYAjeedv mAy bAli Evi tl pNi . tL@ew puAeryM puimAeryM zibli nkAnANv rADnA l AiytH. aremA BIkr tYM ecA {AnvErAw oriluM kli ciil. eydA aremA BIkr k]tYM ec@em {A ciici@ EpAlu mil. 36 ni pRykyANH, bAbiElA rAjAvH eyzElM piwic w M. av vA, piNi, mArkErAg qivey Q ngrM pwivApEyAgiM. qA yi AEyjntyew eedvmA yEhAv pRy+ 37yi AEylukA eryM eydAeryM {A avew EdzniM oAwici. avErAw vL er EkApici. pE {A aver Q lE tiriek ekAuvM. av er vAsikLAyi ayc qlA rAjY LiniM {A aver smAhric@ ekA uvM. aver {A Q lE tiriek ekAuvM. aver {A smADA niluM surittViluM k}iyAnv diM. 38yi AEylukAM eydAM qeR jntyAyiIM. {Anvew eed vvuM yiriM. 39o jntyAyiriA #hM {A av nM. av H oerA #hEm Ayiri- t L@ew jIvitiluwnILM qe rADiA #hM. qe drikyM rA DikymANH stYi avew # hM. aen ec@tH avM avew mM n eekvM. av prmA mAyM aenyA#hiM. avew mL@M aen teyAyiriM. 40 yi AEyjntyM eydAjnty mAyi {AenA krARuAM. Q wwi nitYmAyi wM. Q krARi {AenAri luM jntyiniM tiriykyil. avErAw {A sdA dyAvAnAyiriM. aver {A qe driA # hmvrAM. pie averAriluM qi niklukyil . 41avere sxHwnAM. av n ec@ ti {A sEAxiM. tIc y AyM {Anver Q Edz nwkyM aver vLkyM ec@M. qeR pUmn AluM pUAvinAluM {A a en ec@M. 42 yEhAv pRytienyANH+ yi AEyjntyH M eydAM {A Q mhAdrM ekAuviri. aEtEpAel nlkArYL@M {AnvH ekAuvM. avAyi nk ec@em {A vAgHdAnM ec@. 43ni pRy+ Q EdzM o nYmmiyA

anrM yiermYAvinH yEhAvyi ni sEzM lBic@. 27yiermYAEv, {A yEhAvyA. miyiel oAErA ewyM eedvmA {A. qniH asAYmAyi omielu ninRiyAM yiermYAEv. 28yEhAv w, eyz ElMngrM {A w te bAbiElANY Aew eesnYiM bAbiElArAjA vAy enbUKdHEnsriM nM. ees nYM ngre piwiM. 29bAbiElANYA ew eesnYM EAe eyzEl mien mikyANH. av wen ngr i kwH tI ekAL@M. av ngre agHniiryAM. eyzElMkA vYAj eedvmAy bAlinH m@Avi vcu v}i pAwk k}icH qe EkApixHWnAiy nirvDi vIwk Q ngriluH. av tL@ew m@AvukLilu anYeedvvi #hH blikL@M pAnIyyAgL@M aic@. Bvn bAbiElANYA ew eesnYM kic@ nirM. 30yi A EylukAeryM eyderyM {A nirI ici. av ec@etlAM tiyA . ecRumAyi kAlM mtE av ti ecyH t . yi AEyjnt qe EkApAlnAiyi. sVM eekk ekAu niic vi#heL rADicANv qe EkApiictH. yEhAvyi nitANH Q sEzM. 31 eyzElM niie nA mt ver Q ngrvAsik qe EkA piic@ekAi. Q ngrM qe amAM EkApiic@. atinA qni tien qeR kmini mAA EpAluM EtA. 32yi AEylukAM eydAM ecyHtiri skl tik LAluM {A eyzElmien nziiM. jn, avew rAjAA, avew puErAhitA, vAck, eydA, eyzElMkA qiverl A M qe EkApAlnAiyiri. 33 av shAyinAyi qeRyw E vEriyi. qAlv qeR EnH tL@ew puRM tiric@. aver vIuM vIuM pWiiA {A mic@. pE av qe vicil. aver

26

755
. ati mxYErA m]gELA l. bAbiElAkAew eesnYM Q rAjY e prAjyewi. qA BAviyi, mxY oriwi view lM vAi M. 44mxY tew pNmpEyAgicH vyluk vAiM. av tL@ew krA RukLi oiH mvyHM. krARuk oi wtinH m@ cil sAikLAM. ebnYA mIEgAA vsiiwH jnM vIuM lMvAuM. eyzElmi i lum vyluk av vAiM. ey dyew Edze pNLiluM i EdzM pwiAR i viluM et mEdzM av vyluk vAuM. niL@ewyAL@keL {A tiriek eAuvtinAl sMBviM. yEhAvyinitAyi sEzM.
10

yiermYAvH 32:44-33:21

eedvieR vAgdAnM H yEhAvyini sEzM rAM tvNyM yiermYAvi lBic @ . yiermYAvH aEA}uM kAvAew a Ni bitnAyi. 2yEhAv mi ey s]x H wikyM atien surit mAyi kAkyM ec@. yEhAv qA aveR nAmM. yEhAv pRy, 3 eydEy, qEAw Aik, {A niEAwrM pRyM. niEAw {A DAn rhsY pRyM. ArY nI mu Eki@Avil. 4 yEhAvyA yi AEylieR eedvM. eyzElmiel vstikeLiyM eydyiel rAjekA AreLiyM yEhAv kArM pRy . z@ Bvn tkM. ngrm tilukL@ew mkver z@ ecRuk niiM. z@ vAL@kekAH Q ngr LiluvErAw yM ec@M. 5 eyzElM nivAsik nirvDi ti k ecyHtiri. avErAw {A EkA piciri. {Anvetier tirii ri. atinA {Anview nirvDi Eper vDiM. bAbiElAkAew ees nYM eyzElmientier yM ecA vM. eyzElmiel vIwkLi aEnkm EnkM m]tEdhL@AM. 6 qA, aEA {A ngrvA sikeL suKewM (miM). av {A smADAnvuM suryM nM. 7 eydeyyM yi AEylienyM {A avew EdzE vAsiniH tiriekekAuvM. aver {A p}y EpAel zmAM. 8av qnietier pApM ecyH- qA pApM {A k}ukiLyM. av qnietier yM ecyHt-pE avErAw {A miM. 9 anrM eyzElM atH-tkrmAy o lmAM. mxY ahAdiM. anYrA jYA atien vA}H kyM ec@M. aview sMBvi nkeLi av EkEA}ANen sMBvik. ey zElmiEnAw {A ec@ nkeLi av EkM.

33

ni pRy, {L@ew rAjYM o nYmmiyA. aview mxY ErA m]gELA vsiil. eyzEl miel etvukLiluM eydyiel pN LiluM EA zAtyANH. qA w te aviwM zbHdmKritmAM. 11 aview hAdieRyM sEAxi eRyM zbHd niRyM. vDUvrAew hAdzbHdM aview niRyM. jn yEhAvyew lyiEl v}ipAw kL@mAyi vtieR zbH d mAM. av pRyM, svznAy yEhAv vA}H ewe! yEhAv nl v nA! yEhAvyew kANYM nitYmAyi w ! {A vIuM eydEyAw nk ec@emtinA jnM en pRyM, tH rMBiEl EpAelyAyiriM. yEhAv ArY pRu. 12 sv z nAy yEhAv pRy, viwM EA nYmANH. view m xYErA m]gELA vsiil. pE ey dyiel pNLiellAM mxYA M. aview wyAM avew i pi vimiA puEmwkL@mA M. 13ipM mE nwEA wy A avey q. mxY rAjYem AwM wkeL qM.-iEdz M pwiAR mlywivAriluM en egviluM melA eydpNLiluM. nl zAK yEhAvyi nitA Q sEzM+ yi AEylukAM eydA M {AenA vizixHwvAgHdAnM ecyHt. {A vAgHdAnM ecyHt kArY Av ikmA kAlM vrvAyi. 15aEA dAvIdieR wMbiniM {AenA nl zAKey vLM. rAjYi nlM zriymAyv nl zAK ec@M. 16Q zAKyew kAlH eydyiel jn riewM. jn eyzElmi sur itrAyi jIviM. {L@ew eedvM nl vnA* qANH zAKyew nAmM. 17 yEhAv pRy, dAvIdieRwM bi nieArA qlAyHEA}uM siM hAsnilirikyM yi AEyrAxH \e BrikyM ec@M. 18Elviyew wMbiniM qEA}uM puErAhit AmAyiriM. puErAhitA qEA}uM qeR mi nikyM qni EhAmyAgL@M DAnYblikL@M aikyM ec@M. 19 yEhAvyi ni Q sEzM yiermYAvi lBic@. 20yEhAv pRy, rAiyM pklumAyi qnieA krARu H. av qeEM wemH {A stici@H. krA mAA niA vil. krA ni mA k}iA 21 dAvIdM ElviymAy qeR krARuM ni mAAnAvuM. aEA dAvIdi eR pigAmik rAjAAErA Elvi yew pigAmik puErAhitAErA
14

{ L @ e w . . . n l v n A yEhAvyANH new nIti.

yiermYAvH 33:22-34:16

756
ArAyi nieR pUvikH dr vAyi citAgHni ekAL@i. aEtEpAel nie driAM jnM citAgHni ekAL@ M. av ninAyi vilpiM. av vYsnEAew pRyM, oA, yjmAnEn! {A sVyM niEAwH Q vAgHdAnM ec@ . yEhAvyi nitAyi Q sEzM. 6 atinA yiermYAEv, yEhAvyew sEzM eyzElmivcH siedIyA vi nki. 7 bAbiElArAjAvieR eesnYM eyzElmientier yM ec@ EA}Ayi atH . bAbiElAees nYM, piwicwewAti eydyiel ngrELAwM epAkyAyi. lAI zH, aesA qivyAyi ngr . eydyi tiErADiei ngr av mAmAyi. jn tL@ew krA lMGi skl qAy awimkM sVAt *YM ntinH siedIyArAjAvH skl eyzElMkAmAyi o krA A iyi. siedIyAvH krA A iyti EzxM yEhAvyi ni o sEzM yiermYAvi lBic@. 9oAErA M teR qAy awimkeL EmAcii Eiyi. qAyrAy skl, ep awimkL@M EmAcitrAEkiyi. eydAEgAilAM meArAeL awim yAyi vyHtAyi. 10atinA sk l eydAEntAL@M jnL@M Q krA sVIkric @ . ql A vM tL@ew ep awimkeL sVtrANM. M eryM awimyAtH. qlAvM atM gIkrikyM sklawimkL@M EmAcit rAkyM ecyHt. 11pE atiEzxM awimk AyivH mnMmAmA yi. atinAlv t sVtrAiy ver piwicH vIuM awimkLAi. 12 aEA yiermYAvinH yEhAvyew sEzM lBic@+ 13yiermYAEv, yi AEy jntyew eedvmA yEhAv pRy tH tA+ niL@ew pUviker {A QjipHtiel awiminiM EmAciic@. a ecyHtEA {A av mAyi o krARuAi. 14niL@ew pU v ikErAw {A pRu+ oAErA }u ekAlM k}iyEA}uM oAErAM t L@ew qAy awimkeL sVtmANM. o qAyAr sVyM awimyAyi ni viA Ruvxe Esvn iEzxM ayAeL sVtnANM. qA niL@ew pUvik qe i kEyA {A pRytH ecvieA_ kEyA ecyH t il . 15Rc @ kAlMmH ni zriyAy ecA niL@ew mn S mAi ni oAErAM awimkLA yi qAyer sVtrAi. qeR nAmi viLiew lyivcH qeR mi ni o krARuEpAlum Aiyi. 16qAliEA ni mn SmAiyiri. qeR nAme dri iel ni kANic i ri.
8

yiriil. 22qA {A qeR dAs nAy dAvIdiM Elviyew EgAAM nirvDi pigAmikeL nkyM ec@M. kAze qm nL@ ewyyAyiriM av. kwRe mNrikL@ewyyM AyiriM av. M aetAnAvil. 23 yiermYAvinH yEhAvyini Q sEzM lBic @ + 24yiermYAEv, jn eLlAM qpRyev nI Eki EvA? av pRykyANH, yi AEy, eydA qI wMbLiniH yEhA v akEpAyi. yEhAv aver etr ewkyM pie tirsHkrikyM ecyHt. o jntyAyi wrA avri xHwewA nilyi qeR jntey av evRu. 25 yEhAv pRy, rAvuM pklumA y qeR krA wieli, kA ziM mimAyi {A niymL@A ieli, {A jntey vi@EpA EyAM. 26pie {A yAEAbieR pigAmikLiniM akEAM. pie, aAhAmieRyM yisH h AieRyM yAEAbieRyM pigAmikew BrNA DipArAkA dAvIdieR pigAmikeL {A avdiec vrikyil . pE dAvIdH qeR dAsnA. avErAw {A kANYM kA@kyM ec@M. jn {A pieyM nkL@Ak yM ec@M. eydyiel rAjAvAy sied IyAvinH o tAItH yEhAvyini sEzM yier mYAvi lBic@. bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdHEns eyzElmiM ati@m pNemtier pw evieAiriEvyANH Q sEzM lBictH. enbUKdHEnsriEnAewAM aE hieR m}uv eesnYvuM aEh ieR sA%AjYikI}ilu skl rAjYL@ew eesnYvumAyi. 2 tAyi sEzM+ yi AEyjn tyew eedvmAyEhAv pRy+ yiermYAEv, eydyielrAjAvAy sied IyAvieR awE EpAyi avnH Q sEzM nk+ siedIyAEv, yEhAv pRytH tA+ eyzElM ngrM {A wen bAbiElArAjAvi nkyM ayALi kic@kLykyM ec@M. 3siedIyAEv, bAbiElANiel rAjAviniM nI rewil. nI tIc yAyM piwiewkyM av nk ewkyM ec@M. bAbiElArAjA vien nI sVM kkekAu kAM. av niEAw mKAmKM sMsAri kyM nI bAbiElANiEl EpAvukyM ec@M. 4eydyiel rAjAvAy sied IyAEv, pE yEhAvyew vAgHdAnM ecvieA_k. niei yEhAv pR ytH tANH+ nI o vALinA vDi ewkyil. 5smADAnprmAy rItiyi nI mriM. jn ninmu rAjA

34

757
qenyA niLi ecyH t tH ? ni sVtrAiy awimeyyM epawimeyyM niLi oAErAM tiriecw. niLver vIuM bl mAyi awimkLAiyiri. 17 atinA yEhAv pRytitA + ni qe asriciil. ni niL@ew qAy shjIvik sVAtYM nkiyiil. q ekAeA, ni {A sVAtYM nM q krA pAlicil. tA yEhAvyew sEzM. vAL@kekAuM mArkErAgekAuM piNiekAuM vDiewA sVAtYM {A ni KYApi! nieLRicu Ek EAe miyiel sklrAjY L@M ByckitmA tri ni L@ew av {A BIkrmAM. 18qeR krARien lMGikyM qeR mAek ecyHt vAgHdAn pAliAtirik yM ec@ver {A eekmAM ec@M. v o piey qeR mivcH ru kxNLAkyM kxN iwyi nwkyM ecyHt. 19qeR mi vcH krARuAiyEA p iyew ru kxNiwyilUew nw v verAeyANH + eydyielyM eyzElmielyM EntA, EkAwtiyi el mK EdYAgA, puErAhit, pie EdzvAsik, 20atinA {Anver avew z@M aver ekAlAnA#hi sklmAyi n M. avew zrIr kAziel pR vkM miyiel kA@m]gM B NmAyiIM. 21eydyielrAjAvAy siedIyAvienyM aveR EntAeL yM {A avew z@M aver ekAlAnA#hivM nM. bAbi ElAkAewEsn eyzElM vi@EpA eyiluM eydyiel rAjAvAy sied IyAvienyM aveRyAL@keLyM {A bAbiElArAjAvi nM. 22 pE, bAbiElAeesnYe tiri ek eyzElmiEl ekAuvrA {A kliM. yEhAvyi ni sEzmi tA+ {A kliM. eesnYM ey zElmientier yM ec@M. av ati en piwicwkyM tIkic@ nzii kyM ec@M. eydyew Edze ngr L@M {A nziiM. ngr nY mmiyAyiIM. M aview vsi kyil. EmAdAhrNmAy ErKA bieR wMbM eyEhAyAIM eydyiel rAjA vAyi kAlH yiermYAvi yEhAvyi ni sEzM lBic@. EyAzIyArAjAvieR punAyi ey EhAyAIM. yEhAvyi ni sE zM tAyi+ 2 yiermYAEv, ErKAbi eR wMbiEl EpAvuk. yEhAv yew lyiel pAzVmRikLi oi El vrA avErAwAvzYewk. av

yiermYAvH 34:17-35:13

35

wiA vIu nk. 3atinA {A yysnYAvien EtwiEAyi. hb sinYAvH qeArAL@ew punAy yier mYAvieR punAyi yysnYAvH, yysnYAvieR qlA sEhAdrAeryM puAeryM {A kumi. ErKAbY wMbe m}uvM qniH o mic@kii. 4 pie, {A ErKAbYwMbe m}uv M yEhAvyew lyiEl ekAu v.-hAnAeR puAew mRieyRi yew mRiyiEl { EpAyigHdlYA qeArAL@ew punAyi hAnA. hAnA o eedvpuxnAyi . atH eydyiel rAjmAri vsi tieR aw mRiyAyi. atH zl mieR punAy myEsyAvieR mRi mkLilAyi. lyiel dVArpAlknAyi myEsyAvH. 5an rM {A vIuniRc tAM pA ErKAbieR wMbimi vc @ . Rc @ vIuwik. q {AnvErAw pRykyM ecyHt. 6 qA ErKAbYwMbM mRupwi pR u+ { oriluM vIu wi yil. { oriluM wiil. qeA {L@ew pUvik ErKA bieR pu EyAnAdAbH {eA kln nkiyi@H+ niL@M niL@ew pigAmikL@M oriluM vIu witH. 7 mAvuml , nieLAriluM vIwk pNiykEyA vik pAkEyA mi riEA vc@ piwiikEyA atH. nieLAriluM arM kArY ec tH . ni wArLiEl vsiAvU. aen ecyHtA ni mARimARiec l@ lLi vLerAlM jIviM. 8 atinA { ErKAbukA {L@ew pUviknAy EyAnAdAbieR kln a sri. {eLAriluM vIu wi il. {L@ew BArYmAErA puAErA puimAErA oriluM vIu wiil. 9 {eLAriluM tAmsiA vIwkL@ Ail. { oriluM miriEA kELA vylukELA sVmAil . { oriluM xiec@mil . 10 { wArLi vsikyM { L@ew pUviknAy EyAnAdAbH {ELAw kl i c i ritH asrikyM ec yH t . 11qA bAbiElANiel rAjA vAy enbUKdHEns eydArAjYM micEA { eyzElmiEl EpA vukyAyi. { prsHprM pRu, v, bAbiElAkAew eesnYi niM arAmYeesnYiniM re wtinAyi nmH eyzElmiEl EpAkAM. aen { eyzElmi ti. 12 aEA yEhAvyini sE zM yiermYAvi lBic@+ 13svznAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy + yiermYAEv, eydAErAwM eyz ElMkAErAwM ecH Q sEzM pRyk+ ni o pAWM pWikyM qeR sEzM asrikyM ecNM.

yiermYAvH 35:14-36:12

758
evH eydyew wMbM EkEAM. av ti ec@tH avsAnii kyM ecyHEtAM. avren ecyHtA, av ecyHtiri sklpApL@M {A epARuM. 4 atinA bAH q EpyAeL yiermYAvu viLic@. EnrYAvieR punA yi bAH. yEhAv tni nki yi sEzM yiermYAvH ayAELAw pRu. yiermYAvu pRuekAi EA bAH o Li sEz q}utivc@. 5anrM yiermYAvH bAiEnAw pRu, qniH yEhAv yew lyiEl EpAvAnAvil. qniH aviEw EpAkA avAdmil. 6 atinA tA yEhAvyew ly iEl EpAkNemAeNeRyA#hM. pvAsdini aviEw EpAvukyM LilutH jne vAyic@ Eki kyM ec@k. {A pRuekAi EA nI L@kLi q}utieyw yEhAvyew sEzM jnELAw pR yk. t vsic@ekAiri pN LiniH eyzElmiEl v skl eydAmAyi sEz vAyi k. 7opE av yEhAvEyAw shAyM aBYiEc AM. opE oAErAM tik ec@ nii EyAM. tAnvErAw vLer EkAiciri evH yEhAv KYApiciri. 8 atinA, vAcknAy yiermYAvH v zYeetl A M EnrYAvieR punAy bAH asric@. Liel}utiyi yEhAvyew sEzM bAH Re vA yic@, yEhAvyew lyivcANH ayA a vAyictH. 9 eyEhAyAImieR aAM BrNvx ieR otAMmAsM o pvAsM KYA pie@. eyzElM ngrLi vsi sklmxYM eydyiel pN LiniM eyzElmiElvvM yEhAvyH mi pvsiNemH. 10 aH, yiermYAvieR vAkL@ sE zM bAH vAyic@. vAyiEA bAH mkLiel mH egmrYAvieR mRiyilAyi. mRi lyieR putiy kvAwiel EvzndVAri nwAyi. zAPAeR punAyi egmrYAvH. lyiel pke}ukA rnAyi ayA. 11 bAH LiniM vAyic yEhA vyew sEzM m}uvM mIKAyAvH q EprAy orA Ek@. zAPAeR punAy egmrYAvieR punAyi mIKAyAvH. 12 yEhAvyini sEz Ek ywen mIKAyAvH rAjekAArilu kArYdziyew mRiyiEl EpAyi. rAj ekAAri sklrAjkIyEdYAg AM riAyi. tAyi EdYAgAew Epk+ kArYdzi yAy qlIzAmA, ezmAvieR punAy edlAyAvH, aKHEbArieR punAy q nATA, zAPAeR punAy egmrYAvH, hnnYAvieR punAy siedIyAvH

yEhAvyi nitA Q sEzM. 14 ErKAbieR punAy EyAnAdAbH teR puAErAw vIu wiet M kln asriewNemM kli c@. ver EyAnAdAbieR pigAmi k tL@ew pUvikeR kln as ric@. av vIu wimil. pE {AnA yEhAv. {A eydA rAy niH vIuM vIuM sEz nki, pE ni asric i l . 15 ni yi AEylukAewyM eyd AewyM awE {A qeR dAs ArAy vAcker ayc@. aver {A vIuM vIuM niL@ewywEyc@. vAck niELAw pRu, ni oAErA yi AEylukArM eydArM tik ec@ niNM. ni nlvrAyriNM. anYeedvL@ew B rAktH. aver rADikEyA Esvi kEyA atH. ni qe asrik yAeNi, {A niM niL@ew pUvikM nkiy Edz ni vsiM. pE ni qeR sEz e ecvieAil. 16EyAnAdAbieR pigAmik {L@ew pUvik nki y klnk asric@. pE, eyd A qe asricEtyil. 17 atinA svznAy eedvmA yEhAv, yi AEylieR eedvM pR y+ eydyHM eyzElmiM an vDi dritL@Aem {A pRu. eevkAette {AnietlAM nwAM. {A jntEyAw sMsAric@. pE avr EkA Aiyil. {Anver viLic@, pE averEAw mRupwi pR il. 18 anrM yiermYAvH , ErKAbYyew wMbEAw pRu+ svznAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy , ni niL@ew pUviknAy EyA nAdAbieR klnkLsric@. EyAnAdA bieR pEdzeLlAM niLsric@. av kl i c e tl A M ni ecyH t . 19 atinA svznAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy+ ErKAbi eR punAy EyAnAdAbieR o pi gAmi qM qeR EsvknAyAM. yiermYAvieR eyEhA yAIMrAjAvH ki yEhAvyini sEzM yier mYAvi lBic@. atH EyAzIyAvi eR punAy eyEhAyAImieR nAlAM BrNvxilAyi. eydyiel rAjAvAyi eyEhAyAIM. tAyi yEhAvyew sEzM+ 2yiermYAEv, o eLwH {A niEAw pRi @ sEzeLlAM atiel}uti vyH k. yi AEy eydArAxH\eLiyM melA rAxH\eLiyM {A niEAw sMsArici@H. EyAzIyAvH rAjAvAyi mt ver {A niEAw sMsArici@ qlA vAkL@M q}uk. 3 {AnvErAwH q ecAnAElAci

36

759
qivM melA EdYAgAM avi ewyAyi. 13bAH LiniM vAyic@ Ek m}uvM mIKAyAvH av ErAw pRu. 14 anrM EdYAgA eydi q EprAy orAeL bAieRywE yc@. ezelmYAvieR punAy nT nYAvieR punAyi eydi. zi yew punAyi ezelmYAvH. eydi bAiEnAw pRu, nI vAyic L@emwH qeReyAM vrik. EnrYAvieR punAy bAH eL wkyM eydiEyAewAM EdYAg AewywE EpAvukyM ecyHt. 15 aEA EdYAg bAiEnAw pRu, H {eL vAyic@ Ekik. atinA bAH aver vAyi c @ Ekic @ . 16 rAjkIyEdYAg A Liel sEz m}uvM Ek@. aEA av ByewkyM prsHprM EnAkyM ecyHt. av bAiEnAw pRu, Liel Q sEzei n eyEhAyAIM rAjAviEnAw pR yNM. 17aEA EdYAgA bAi EnAw EcAdic@, bAE, {ELAw pR y, Q Liel}utiyiri sEzM nineviw kii? yiermYAvH niEAw pR kArY nI q}utieywiEl? 18 aet, bAH mRupwi pRu, yiermYAvu pRu, aetlAM {A mxi ekAH Li q}utivyH kyM ecyHt. 19 rAjkIy EdYAgA bAiEnAw pRu, nIyM yiermYAvM EpAyi oLi NM. nieLviewyAeNALietH ErAwM pRykymtH. 20 anrM rAjkIy EdYAgA pk e}ukArnAy qlIzAmyew mRiyi El EpAvukyM aview vyH kyM ecyH. av eyEhAyAIM rAjA vieRywE EpAyi aEhEAw Lieni qlAM pRu. 21 atinA eyEhAyAIM rAjAvH ekAuvrA eydiey ayc@, qlIzA myew mRiyiniM qwekA uv. anrM eydirAjAvienyM aEhi @mAyi skl dAsAeryM vAyic@Eki c@. 22otAM mAsilANi sMBvict. H atinA eyEhAyAIMrAjAvH mu kAlvstiyilAyi. rAjAvimi el awi tI qriyAyi. 23 eydi Li q}utiyiri vAyiA wi. pE ayA rEA mEA K$ vAyic@ k}iEA E}H eyEhAyAIMrAjAvH tiRi cH o kiekAH K$ kIRi awiliu. avsAnM m}uvM tIyili@. 24eyEhAyAIMrAjAvuM aEh ieR dAsAM Liel sEzM m}u v Eki@M Byeil. et@ ec@ti lu pritApM kANiA av t L@ew vO vlic@ kIRiyil.
25

yiermYAvH 36:13-32

kic@kLyetH eyEhA yAIMrAjAviEnAw pRyvA nA TA, edlAyAvH, ezmAvH qiv mi c@. pE rAjAvH av pRy vi cil. 26pke}ukArnAy bAien yM yiermYAvAckenyM piwiwA eyEhAyAIMrAjAvH ciler ayc @ . rAjAvieR punAy eyrhH e mEy, a IEylieR punAy esrAyAvH , abH E dlieR punAy ezelmYAvH qivrAyi av. pE, yEhAv aver oLiictinA avH bAi enyM yiermYAvienyM kupiwiAnA yil. 27 yEhAvyini sEzM yiermYA vi lBic@. yEhAvyi ni sE zM m}uvnwu eyEhAyAIM rAjAvH kicti EzxmANH aA ytH. atH yiermYAvH bAiEnAw pRy kyM bAH Li q}utivyHkyM ecyHt sEzmAyi. yiermYAvinH yEhAvyini lBic sEzM tAyi +28yiermYAEv, meA wieyw k. eyEhAyAIMrAjAvH kic@ kL dYe LiluAyi sEzM m}uvM Q Liel}uk. 29yiermYA Ev, eydyew rAjAvAy eyEhAyAI miEnAw M wi pRyk, yEhAv pR ytH tA+ eyEhAyAIM, nI kic @ . nI pRu, bAbi ElArAjAvH tIcyAyM vrikyM Q Edze nziiemM yiermYAev}uti ytH qekAeEA? Q Edz m xYeryM m] g eLyM bAbiElArA jAvu nziiemH avenekAA pRtH? 30eydyiel rAjAvAy eyEhAyAImieni atinA yEhAv pRytH tANH+ eyEhAyAImieR pigAmik dAvIdieR siMhAsni lirikyil. eyEhAyAIM mriEA aveR zrIrM sMsHkriewkyil. pE a vliyecRiyewM. pkli eR wiluM rAiyew EkAc@ ti luM aveR zrIrM kiwM. 31eyEhAyA ImienyM meLyM yEhAvyA {A ziiM. aveR EdYAgA eryM {A ziiM. av dxHwArAy ekAANH {Anien ec@tH. av M eyzElmiluM eydyiluM vsi skljnM mArkdr vem {A stYM ecyHti, {A stYM ecyHtiEpAel te skl dritL@M {AnvewEm v M. qeA av qe ecvieA il. 32 anrM yiermYAvH meA wi qwkyM EnrYAvieR puM pk e}ukArmAy bAi nkyM ecyHt. yiermYAvu pRuekAiriE bAH, eyEhAyAIMrAjAvH kic@ kL dYe Liel sklsEz vuM Liel}uti. dYe LiEl ti szmAy mEnkM vAkwi rAme Li q}utiEc.

yiermYAvH 37:1-20

760
QjipH t iel PREvAeR eesnY EAwH @mAnAyi bAbiElANiel eesnYM eyzElM viEA 12yiermYA vinH eyzElminiM ebnYAmIeR EdzE EpAkNmAyi. teR wM bsV vItM vyHti sMbi AnANH ayA aEA@ EpAyitH. 13 qA yiermYAvH eyzElmiel eb nYAmIkvAwieliyEA kAv Aew aDikAri ayAeL bic@. yirI yAvH qAyi. ayAL@ew EprH. ezel mYAvieR punAyi yirIyAvH. hn nYAvieR punAyi ezelmYAvH. atinA aDikAriyAy yirIyAvH yier mYAvien bicH pRu, yiermYAEv, nI bAbiElANieR BAgM EcrA { eL vi@ EpAvukyANH. 14 yiermYAvH yirIyAviEnAw pRu, atH zriyl . {A bAbiElAkA ErAw EcrAnl EpAtH. qA yier mYAvien viA yirIyAvH Ai yil. yirIyAvH yiermYAvien bi kyM rAjkIy EdYAgAew mi El ekAuEpAvukyM ecyHt. 15 EdYAgA yiermYAviEnAw vlAet EkApici. yiermYAvien awiA av rvi@. pieyv yiermYA vien Rlilwc@. EyAnATA qeA rAL@ew vstiyilAyi twvR. eyd yiel rAjAvieR pke}ukArnA yi EyAnATA. ayAL@ew vsti twvRyAi mAei. 16av yier mYAvien EyAnATAeR vIwi kI}ilu twvRyili@. atH miyiel }iyilA yi. yiermYAvH aview vLerAlM k}iu. anrM siedIyArAjAvH yiermYA vien rAjekAAri Lycu vi. siedIyAvH yiermYAviEnAw sVkArY sMBAxNM nwi. aEhM yiermYAvi EnAw EcAdic@, yEhAvyiniH qe iluM sEzmEA? yiermYAvH mRupwi pRu, aet, yEhAvyinieA sEzmH , nI bAbiElArAjAvi nkewM. 18 anrM yiermYAvH siedIyArAjAvi EnAw pRu, {AenetA ecyHt tH? ninM nieR EdYAgM nieR jntyH emtier {Aen etA ecyH t iritH ? nIeyinAeNe kArAg] h ilwc t H ? 19siedIyArAjA Ev, EA ayew vAckerview? av niEAwH o vYAjsEzM pRu. av pRu, bAbiElANiel rAjAvH aeyEyA Q eydAEdzeEyA miil. 20qAliEA, qeR yj mAnnAy eydArAjAEv, qe vicA luM. dyvAyi qe qeR aBYn nwA avdi. tAeNni EcAdi vAtH + qe pke}ukA rnAy EyAnATAeR vstiyiEl tiri cyyHtH. qe tiricycA {An viewvc@ mriM.
17 11

yiermYAvH twvilAe@ enbUKdHEnsrAyi bAbiElA Niel rAjAvH. aEhM eyEhAyA ImieR punAy eyEhAyAKIeR AnH siedIyAvien eydyew rAjAvAyi niymic@. EyAzIyArAjAvi eR punAyi siedIyAvH . 2 qA yiermYAvAckEnAwH yEhAv sMgiA pR sEzeLAM siedIyAvu icil. siedIyAvi eR dAsAM eydyiel jnL@M yEhAvyew sEz ecvi ekAw mil.

37

siedIyArAjAvH eyK qeArA eLyM puErAhitnAy esPnYAvienyM o sEzvumAyi yiermYAvAckeR ywEyc@. ezelmYAvieR punA yi eyK. myEsyAvieR pu nAyi puErAhitnAy esPnYAvH. av yiermYAvi ekAuv sEzM tAyi+ yiermYAEv, new eedvmA yEhAvEyAw nmEvi Ai k. 4 ( smyH yiermYAvH twvilAe iil . atinA ayAH xH w M EpAel qviewEAkAm sVAtYm Ayi. 5aH PREvAeReesnYM QjipHtiniM eydyiEl nIi yi. bAbiElAeesnYM eyzElM ngre EtAl i AnAyi atien vL u. aEA QjipHeesnYM t ewywE vtAyi avrRiu. atinA bAbiElANieleesnYM Qji pHtEsnymAyi @mA eyzElM vi@.) 6 yEhAvyini sEzM yiermYA vAck lBic @ + 7yi AEyjnt yew eedvmA yEhAv pRytH tA+ eyKEl, esPnYAEv, eydyiel rAjAvAy siedIyAvH qEAw EcAdY EcAdiA nieL ayctAeNH qniRiyAM. siedIyA rAjAviEnAw en pRyk+ PREvA eR eesnYM bAbiElANiel Esne tier nieL shAyiA view vi ri. pE PREvAeREsn Qji pHtiEl tiriekEAM. 8atiEzxM bAbiElANinieesnYM viEw tiric @ vM. av eyzElmien miM. anrM bAbiElA eesnYM eyzElmien piwiecwk yM tI kikyM ec@M. 9 yEhAv pRytH tA+ eyzElmkAEr, sVyM vitrAktH . bAbiElA eesnYM tIcyAyM ne vi@EpAM q sVyM pRytH. avren ecuk yil. 10eyzElmkAEr, nieL mi bAbiElAkAer ni EtAliAnAyAEpAluM avH priE cileriluM avew wAri av EzxiM. av mRiEv Rc@ EprAeN iEpAluM wAriniM puR kw H eyzElmien kic@kLyM.

761
atinA yiermYAvien aNi EtYkkAvli sUiA rAjAvH rvi@. yiermYAvinH etviel pl hArwkLini aM ekAwN emM rAjAvu klic@. ngriel aM m}uv tIMver yiermYAvinH aM n ke@. aen lymH yiermYAvH EtYk kAvli k}iu. yiermYAvH eveAiyi EleRiyew yiermYAvu sMgitH rAj kIy EdYAgAri cil Ek@. mAeR punAy ezPtYAvH, pzHri eR punAy egdlYAvH, mIyA vi eR punAy pzH, ezelmYAvieR punAy yK qivrAyi av. yiermYAvH qlAvErAwmAyi Q sEzM pRu, 2yEhAv pRytH tA+ eyzElmi tuv qlAvM vALi nAElA piNiyAElA mArkErAgLAElA mriM. qA bAbiElAeesnY i kI}wuv jIviM. av sVM jIv riM. 3 yEhAv yM wi pRy+ Q eyzElMngrM tIc yAyM bAbiElArAjAvieR eesnY i nkewM. av Q ngrM piwi cwM. 4 aEA yiermYAvH jnELAw pRy Eki rAjkIyBwA siedI yArAjAvieR awEEpAyi. av rAjAviEnAw pRu, yiermYAvH mri NM. ngri EA}um eesniker av ni/Ahewi. teR vcn ekAH yiermYAvH skleryM ni /AhewkyANH. nmnyA kNemH yiermYAvH #hiil . eyzElMkAer nziiAnANveR #hM. 5 atinA siedIyArAjAvH EdYA AErAw pRu, yiermYAvH ni L@ew niyNilANH. nieL twyA eneiluM ecA qni v. 6 atinA EdYAgA yiermYA vien qwH rAjAvieR punAyi mIyAvieR eveAiyiEli@. rAjAvieR pARAvukA nii ly mAyi eveAi. yiermYA vien evi mtinH av kyRu kL@pEyAgic@. etAiyi ecLiylAet o@M evmAyiil. yiermYAvH ecLiyi mukyM ecyHt. 7 EdYAgA yiermYAvien eveAiyiEli kArYM ebdH Emel q EprAy orA Ek@. qEtYA pYArnAyi ebdH-Emel rAjekA Aiel o x$nAyi. siedIyA rAjAvH ebnYAmIkvAwi rik yAyi. atinA ebdH-EmelrAj ekAAri niiRi rAjAviEnAw sMsAriA kvAwiEl 8 -9 EpAyi. ebdH - Emel pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, EdYAgA <rmAyA epmARiytH.
21

yiermYAvH 37:21-38:18

38

yiermYAvAckEnAwH av UrmAyi epmARi. av aven eveAiyi elRiH cAkA i@ EpAyi. 10an rM siedIyArAjAvH qEtYApYAr nAy ebdH-Emeli kln nki. tAyi kln+ ebdH-EmelE, rAj ekAAriniM mEper niEA ewAM @k. yiermYAvien mriti muecH eveAiyiniM ri k. 11 atinA ebdH-Emel L@keL ewi. pE ayALAdYM EpAytH rAj ekAAriel klvRyiElAyi. ayA piiyM kIRiymAy tAM Nik aview niew. pie ayA kIRNikL@M kyRukL@M eveAiyi kiw yiermYAvinH qRiuekAw. 12qEtYApYArnAy ebdH-Emel yiermYAviEnAw pRu, Q p}NiyM kIRiyNiyM nieR krwiyi vyHk. { nie vliecwEA nieR ke sMriM. aEA ky nie mRiEv liil. atinA yiermYAvH ebdHEmel pREpAel ecyHt. 13av yiermYAvien eveAiyiniM vlic @ kyi. yiermYAvH lymH pARAvi kI}i k}iu. siedIyAvH yiermYAviEnAw wt EcAdY EcAdi 14 anrM siedIyArAjAvH yiermYA vAcken ekAuvrA ciler ay c@. yEhAvyew lyiel mUAM kvAwiEl yiermYAvH ekAuvr e@. aEA rAjAvu pRu, yier mYAEv, {A niEAw cil EcAdiA EpA. qi nieAM oLic @ vyHtH. qlAM vizVsHttEyAew pRy NM. 15 yiermYAvH siedIyAviEnAw pR u, {A ayHH orM tA aH qe o pE vDiM. ayH {AenApEdzM trikyAeNiElA, aH atH ikymil. 16 qA siedIyArAjAvH yiermYA vi rhsYmAyi vAgHdAnM nki. sied IyAvu pRu, yEhAv nmH jIv n. yiermYAEv, jIvi yEhAv yAeN nie {A vDikyil. nie ekAl A nA#hi EdYAgA nie {A nkymil. 17 aEA yiermYAvH siedIyArAjA viEnAw pRu, svznAy yEhA v yi AEylieR eedvmA. yEhA v pRy, bAbiElArAjAvieR Bw A nI kI}wukyAeNi nieR jIv rewkyM eyzElM ki ewAetymiriM. nIyuM nieR wMb vuM jIviM. 18qA nI kI}wA visticA eyzElM bAbiElA eesnYinu nkewM. eyzElM av kiM, nI avrini re wkyil.

yiermYAvH 38:19-39:10
19

762
eyzElmieR vI}c H eyzElM piwietH enyA + siedIyAvH eydyiel rAjAvAytieR optAM vxieR pAMmAsM bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdHEns teR m}uv eesnYvu mAyi eyzElmientier v. av ngre EtAliAnAyi vLu. 2sied IyAvieR ptienAAM BrNvxi eR nAlAM mAsiel optAM divsM eyzElmieR EkA epALie@. 3 aEA bAbiElArAjAvieR skl rAjkIy EdYAgAM eyzElMngr iEl kyRi. av akE kwH mYkvAwi . EdYAg Aew Epk tA+ sMgA vi zYyiel aDikAriyAy En- zEr es, q vLer tnAy EdYAg, meA tEdYAgnAy enEbAs esKIM, mu viviD DAnEdYAg A. 4 siedIyArAjAvH bAbiElANi ni EdYAgAer ku. ati nA aEhvuM omAyi BwAM oAwiEAyi. av rAiyi eyzElM vi@. av rAjAvieR EtAilUew Ri ru Biikmiwyilu kvAw ilUew EpAyi. pie av mmiyi El EpAyi. 5 bAbiElAeesnYM siedIyAvienyM avEnAewAm BwAeryM oAwic @ . eyrIEhAsmtl ivcH BwA siedIyAviEnA ewAM piwie@. av siedIyA vien piwiwi bAbiElArAjAvAy enbUKdH E nsrieR mielic @ . enbUKdHEns hmAuEdze ribAp NilAyi. siedIyAviEnAwH q ecNemH aEhM niyic@. 6 ribApNivc@ te siedIyA vH EnAiniE ayAL@ew puAer enbUKdHEns vDic@. siedIyAvH EnAiniEe eydyiel skl rAjkIy EdYAgAeryM enbUKdHEn s vDic @ . 7 pie enbUKdHEns siedIyAvieR kk rew. siedIyAvien evlc lyiH bAbiElANiEl ekAu EpAyi. 8 rAjekAAriM eyzElMkAew vstikM bAbiElA eesnYM tI vc@. eyzElmieR EkAk av wi c i wkyM ecyH t . 9bAbiElArAjA vieR EtYk kAvAew nAyk nAyi enbUs- adA qEArAL@A yi. ayA eyzElmi avEz xiciver piwiwi twvukArAi. ayALver bAbiElANiEl ekAu EpAyi. Enrete tni kI}wiy eyzElMkAeryM enbUs-adA tw vukArAi. mel A eyzElMkAeryM ayA twvukArAi bAbiElANiEl ekAuEpAyi. 10pE eydyiel pAvLi ciler EtYk Esnyew nAyknAy enbUs-adA aviewyi @EpAyi. av omilAvrAyi.

qA siedIyArAjAvH yiermYAvi EnAw pRu, pE, bAbiElAees nYieR pM Ec k}i eyd Aer {A Byew. BwA qe av nemM eydA qEAw <rmAyi epmARukyM qe mRiEvlikyM ec@em {A By ew. 20 pE yiermYAvH mRupwi pRu, Bw A aey eydA nk yil. siedIyArAjAEv, {A pRy EAel ecyHtekAH yEhAvey a srik. aEA ayH kArY nAvukyM jIv repwkyM ec@M. 21qA aH bAbiElA eesnYi kI}wAtiA qA AvukeyH yEhAveyni kANic@ ti@H. yEhAv qEAw pRiri tH tA+ 22eydyiel rAjAvi eR ekAAri avEzxi skl OIkL@M puR ekAuvrewM. bAbiElArAjAvieR DAnEdYAg Aew miElAyiriM av ekA uvrewk. av nie prihsicH en pRyM+ nieR sKYkik nie ctik yM etAy eciikyM ecyHt. nI aver vizVsic@. nieR kAluk ecLiyilAu EpAyEA av nie oyHAi EpAvukyM ecyHt. 23nieR skl BArYmAM mL@M puR ekAuv rewM. av bAbiElA eesnYi nkewM. nI EpAluM bAbiElA eesnYiniM rewil. nI bA biElArAjAvinA piwiewM. ey zElM kiewkyM ec@M. 24 aEA siedIyAvH yiermYAvi EnAw pRu, {A niEAw sMsA rikyAyievH ErAwM pRytH. aen ecyHtA nI mriEcM. 25{A niEAw sMsAric@evH EdYAg A keiEyAM. aEA av nieRywE v@ pRyM, yiermYA Ev, nI siedIyArAjAviEnAwH qA sMsAricet@ pRyk. siedIyArA jAvH niEAew pRuevM pRyk. {ELAw vizVsHtmAyi qlAM pRyk. aeli { nie ekAl@M. 26av niEAwien pRA nI avErAw pRyk, EyAnATAeR vstiyiel }i yiel aRyiElee tiricyyHEt q {A rAjAviEnAw Q vAk ekAH yAcikyAyi. aEA@ tiriek EpAEkivA qni mriE i vM. 27 rAjkIy EdYAgA vH yier mYAvien EcAdYM ec@key sMBvi c@. rAjAvu pRElicetlAM ayA avErAw pRu. aEA EdYAg A yiermYAvien vi@ EpAyi. rAjA vuM yiermYAvuM qA sMsAricetH M Ekil. 28atinA eyzElM piwi ewuver yiermYAvH lym pARAvi kI}i k}iu.

39

763
atinA aH enbUs-adA ey dyiel pAvH miriEA kL@M vylukL@M nki. 11 qA enbUKdH E ns, yiermYA vien bicH enbUs-adAnH cil kl n k nki. enbUKdH E nsew Esnyew nAyknAyi enbUsadA. tAyi rvuk+ 12yier mYAvien kekyM ayAeL pripA likyM ec@k. aven priEli tH. av EcAdi etM ekAwk. 13 atinA rAjAvieR EtYkEsn yew nAyknAy enbUs-adA, bA biElA eesnYiel DAnEdYAg nAy enbUzsHbA, otEdYAg nAy EnA-zErs qivM m@ bAbiElA eesniEkAEdYAgAM yiermYAvien EtwiEAyi. 14av yier mYAvien eydyiel kAvli kiwEv lym kei. eesniEkA EdYAgA yiermYAvien egdlYA vien lic@. ahIAmieR punAyi egdlYAvH. zAPAeR punAyi ahIAM. yiermYAvien tiriek vIiEl ekAuvrA kln egdlYA viAyi. atinA yiermYAvH tiriek ekAuvre@. teR jn iwyi ayA vsikyM ecyHt. H ebd-EmelinH yEhA vyini sEzM 15 kAvA lymH yiermYAvi en nirIic@ ekAiriEv yEhAv yi nieA sEzM av lBic@. tAyi sEzM+ 16yiermYAEv, qEtYApYArnAy ebdH-EmeliEnA w Q sEzM ec pRyk+ svz nAy yEhAv, yi AEyjntyew eedvM pRy+ wte eyzElM ngreiy qeR sEzM nwA M. drLilUewyANH qeR sEzM yATAYmAvuk, alAet nl kArYLi lUewyl . ql A M yATAYmAtH ni sVM kk ekAu kAM. 17 pE ebdH-EmelE, a nie {A riM. yEhAvyew sE zmA. nI ByewvH nI nk ewkyil . 18ebdH-EmelE, nie {A riM. nI vALinA ekAlewk yil. qA nI repwkyM jIvi kyM ec@M. nI qe yiciti nA aen sMBviM. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. yiermYAvH sVtnAew rAmAngri yiermYAvH sVt nAeti EzxM yiermYAvi yEhAvyi nieA sEzM lBic@. bAbiElArAjAvieR EtYk pARA vukAew nAyknAy enbUs-adA, yiermYAvien rAmyivc@ ku. yier mYAvH clkLi bitnAyi. ayA eyzElminiM eydyi nim skl twvukAErAwemAmAyi

yiermYAvH 39:11-40:9

. twvukA bAbiElANiEl ekAuEpAkewARAyirikyAyi. 2 pwnAyknAy enbUs-adA yier mYAvien kEA ayAELAw sMsAri c@. ayA pRu, yiermYAEv, nieR eedvmA yEhAv Q drM Q l E vem KYApic i . 3 tA ec@emH pR EpAeleyA e yEhAvyiEA ecyH t iri. ni eydA yEhAvyHetier pApM ecyHttinAlANH Q drM A ytH. ni yEhAvey asricil. 4 qA yiermYAEv, nie {AniEA sVtnAM. nieR eekkLiel cl {Aenw. qEAewAM bAbiElA NiEl vrA ninA#hmei nie {A nAyi EnAAM. eli qEAewAM nI vEr. EnA, rAjYM m}vM ninAyi Riri. nini xHwm qviewyM EpAkAM. 5aeli, zAPAeR punAy ahIAmieR pu nAy egdlYAvieRywE tiriek EpAkuk. bAbiElArAjAvH egdlYA vien eydyielpNEm aDikAriyAyi etrewiri. nI ecH egdlYAviEnAewAM jni wyi vsik. aeli ninixHw m qviEwM EpAkAM. anrM enbUs-adA yiermYA vinH Rc@ BNvuM o sAnvuM nki viyc @ . 6 atinA yiermYAvH misHpyilu ahIAmieR punAy egdlYAvieR awE EpAyi. yier mYAvH egdlYAviEnAewAM, eydyi Epievewyiwyi vsic@. egdlYAvieR *hsVkAlBrNM eydAeesnYiel cil BwAM ztADipAM avew pwyALikL@M ey zElM nziieEA R rAjY Ayi. EdzH avEzxic vew mtlArnAyi bAbiElArA jAvH egdlYAvien niEyAgictAyi BwArRiu. aview Epiev drirAy OIpuxAM ikL@M twvu kArAyi bAbiElANiEl ekAuEpA kewAvmAyi. 8atinA pwyALik misHpyi egdlYAvieRy wE v. enTnYAvieR pu yizH m AEy, EkArhieR puArAy EyAhAnAM EyAnATAM temi eR punAy esrAyAvH, enEAPAtY ArnAy qPAyiyew puAM myKA TYew punAy eysnYAvuM avErA ewAM Ayi. 9 BwAeryM avErAewAmAyi veryM wt surittVEbADm vrAtinH zAPAeR punAy ahIAmieR pu egdlYAvH av ErAwH o tijH{eyw. egdlYAvu pRtH tAyi+ BwAEr, bAbi ElAkAer Esviti ByE til. view tAmsmRicH bAbiElA rAjAvien Esvik. aen ecyHtA
7

40

yiermYAvH 40:10-41:14

764
ahIAmieR punAy egdlYAvien vAL@ekAu vDic@. eydyiel BrNA DikAriyAyi bAbiElANielrAjAvH etrew LAyi egdlYAvH . 3 egdlYAviEnAewAM misH p ApNi luAyi eydAeryM yizH m A Ey vDic@. 4- 5 egdlYAvH vDietieR piEH qpEp misHpyiEl v. av DAnYblikL@M DUpL@M yEhAvyew lyiEl ekAuvrikyAyi. qpEpM tL@ew tAwi vwici . vO kIRiyi. sVyM mRi Evl i kyM ecyH t i. ezEKM, zIElA, zmrY qivwLi niANv vtH. egdlYAvH vDiei kArYM vrilAM aRiiil. 6 yizHmAEy misH p A viH qp EperyM kANA EpAyi. aver kANA EpAk Ev av kru. yizHmAEy q p EperyM ku pRu. ahIA mieR punAy egdlYAvien kANA qEAewAM vrik. 7 8 av ngriel iy wen yizHmAEyluM aveRyA kLuM qp EperyM ekAH }m eveAiyielRiyA wi! pE avri pEp yizHmAEyliEnAw pR u, {eL vDitH! { o vyli ciltH oLic@ vciri. EgA tuM yvvM EtM qyM {H. aetlAM { ni trAM! ati nA yizH m AEy m@vErAewAM aver ekAil . 9(yizHmAEy ev eAi niRyM ver zv atiEle Riu. etAiyAke vLer vlumA yi! sA qeA eydArAjAvA yi a niicitH. ykAl M ngri evM ki@tinANH sA rAjAvH etAi niict. yi AEy H liel rAjAvAy byzyiniM teR ngre ritinANH sA ecyHttH.) 10 misHpApNi Ayi melA veryM yizHmAEy piwiwi aEAnY ew rAjYiEl mRic@kwA wi. (rAjAvieR puimAM aview avEz xici skljnL@M atiluewM. bAbiElArAjAvieR EtYkpARAvu kAew aDipnAyi enbUsadA aver nirIiA egdlYAvi en etrewi.) 11 yizHmAEy ecyHt qlA dxHwtY eLiyM kAErhieR pu EyAhA nAM skl eesniEkAEdYAgAM aRiu. 12atinA EyAhAnAM ees niEkAEdYAgAM tL@ewyAL@keL yMi enTnYAvieR punAy yizHmA EylumAyi yi EpAyi. gieb EyApNiel vlieyA jlAzy inriki vcH av yizHmAEylien piwic@. 13yizHmAEy twvukArAyi piwi civ EyAhAnAenyM eesniEkA EdYAgAeryM ku. av vLer sEAxvAArAyiI. 14aEA

nielAM nlEt v. 10{A te misHpyi vsiM. view v kd yAErAw {A niEvi sMsA riM. ni EjAli qni vi@ trik. miriyM Evn}vuM eetlvuM ni ekANM. ni ekA@etlAM niL@ew BrNikLi niRyHk. ni niyNEmew pNLi vsi k. 11 bAbiElArAjAvH cil eydA er EdzH Epic@evH EmAvAbH, aEA, qEdAM pie melA rAjYLi lum skl eydAM Ek@. zAPA eR punAy ahIAmieR punAy egdlYAvien avew BrNEmicM av Ek@. 12 eydA a Ek EA eydEdzE tiric@ v. t citRiiwkyAyi skl rAjYLiniM av misHpyi egd lYAvieRywE mwiv. aen av tiric@vrikyM DArALM miriyM Evn}L@M EzKrikyM ecyHt. 13 kAErhieR punAy EyAhAnAM R rAjY eydyew mel A eesniEkAEdYAgAM egdlYAvi eR awE v. egdlYAvH misHpA pNilAyi 14EyAhAnAM ayA ELAewAm EdYAgAM egd lYAviEnAw pRu, aEAnYew rAjA vAy bAlIsH nie ekAlAnA#hi evH ninRiyAEmA? enTnYAvieR punAy yizHmAEylien atinH ayA ayyH kyM ecyH t iri. pE ahIAmieR punAy egdlYAvH av er vizVsicil. 15 anrM kAErhieR punAy EyAhAnA misHpyivcH egdlYAvu mAyi rhsYsMBAxNM nwi. EyAhA nA egdlYAviEnAw pRu, {A ecH enTnYAvieR punAy yizHmA Eylien vDiE? Eti M omRiyil. yizHmAEy aey vDi A nLvditH. atH ayH @m eydAer vIuM plrAjY LiEl citRiAniwyAM. eydyi avEzxiv nziemANtin M. 16 qA ahIAmieR punAy egd lYAvH kAErhieR punAy EyAhAnA EnAw pRu, yizHmAEylien ekAEl . yizHmAEylieni ni pRy etAe NyANH. }AM mAsi qlIzAmyew pu nAy enTAnYAvieR punAy yizHmAEy ahIAmieR punAy eg dlYAvieR awv. teR pH L@keLyM iyAyi yizHmAEy vtH. av misHpApNiEl v. rAjwMbAMgmAyi yizH m AEy. ayA eydyiel rAjAvieR EdYA gArielArALAyi. yizHmAEyluM aveRyAL@kL@M egdlYAviEnAewAM Qk}ic@. 2omiciH Q k}iEv yizHAmEyluM p @kAM q}uEH

41

765
yizHmAEylinA misHpApNi tw vukArAyi piwiei averlAM kAErhieR punAy EyAhAnAeR ywE ec. 15pE yizHmAEyluM aveR q@ shAyikL@M EyAhAnA niniM rep@. av aEAnY ewywE oAwiEAyi. 16 aen kAErhieR puM av eR eesniEkAEdYAgAM twvu kAer ric@. yizHmAEy egdlYAvien vDicEzxmANH aver misHpyiniM piwict. avEzxi civri BwAM H OIkL@M ikM EkAwtiyEdYAg AmAyi. EyAhAnA aver giebEyApNini tiric @ ekAuv. QjiptiEl rew H EyAhAnAM m@ eesniEkAEdYAg AM kdyer Byei. bAbi ElArAjAvH egdlYAvien eydyew aDikAriyAyi etrewi. pE yizHmAEy egdlYAvien vDic@. kdy EkApiemH EyAhAnA By ei. atinAlv QjipHtiEl oAwiEAkA niyic@. QjipHtiEl v}iyi av EgH kiMhAmi ti. EbEehM pNinwAyi EgH kiMhAM. av EgH kiMhAmilAyirie, EyAhAnAM EhAzAvieR pu eysAnYAvH q EprAy orAL@M yiermYAvAcken kANA EpAyi. skl eesniEkAEdYAgAM EyAhA nAEnAwM eysAnYAviEnAwemAM EpAyi. vuM aDAni mt vuM mANiver sklM yiermYAvieRyw E EpAyi. 2 averlAvM avEnAw pRu, yiermYAEv, dyvAyi { EcAdiete ik. eydA wMbiniH avEzxi qlAv mAyi nieR eedvmA yEhAv EyAw Aik. yiermYAEv, { Li aDikM EperAM avEzxii el ni kANAM. ori { Li vLerEAyi. 3 yiermYAEv, { qviewEAkNemM qec NemM nieR eedvmA yEhAv pRytinAyi Aik. 4 aEA yiermYAvAck mRupwi nki, nieLEAw ecAnAvzYe weteH qni mnilA. nieLEAwAvzYe EpAel {A niL@ew eedvmA yEhAvEyAw AiM. yEhAv pRyetl A M {A niELAw pRyM. oM {A ni LiniM mRc@ vyHil. 5 aEA}v yiermYAviEnAw pRu, nieR eedvmA yEhAv {ELA wAvzYewetAe { ecAti A yEhAv {etier stYvuM vizVsHt mAeyA sAiyAyiriM. nieR eedvmA yEhAv {eL ecNem pRyA nie ayyH
17-18

yiermYAvH 41:15-42:17

42

emH {RiyAM. 6{ sEzM xHwewEA lEyA qtH zHnmA il. yEhAvyiniH o sEz inAyi { nie ayyH . av pRyetM { asri M. aEA {H nkL@AM. aet, { {L@ew eedvmA yEhAvey asriM. 7 p divsL@ew avsAni yEhAvyiniLL sEzM yiermYA vi lBic@. 8 aEA yiermYAvH kAEr hieR pu EyAhAnAenyM avEnA ewAmAyi eesniEkAEdYAg AeryM viLic@i. amANi mt vuM mANivery m@ skleryM yiermYAvH viLic@i. 9yiermYAvH av ErAw pRu, yi AEyjntyew eed vmA yEhAv pRytH tA. nieLe aveRywEyc @ . ni EcAdiAtH {A yEhAv EyAw EcAdic@. yEhAv pRytH tA + 10ni eydyi tiyA nieL {A zmAM- {A nieL nziikyil. nieL {A nwM, pRi ecwyil. niELAw {A ecyHt <r tkLA {A vYsnitinAlANi en ec@tH. 11EA ni bAbi ElArAjAvien Byew. qA aven ByeEwtil . bAbiElA rAjAvien ByeEwtil . tA yEhAvyew sEzM. qekAe A, {A niELAewAmH. {A nieL riM. {A nieL rep wM. avnH nieL qiiwiAnA vil. 12{A niELAw kANYvAnAyi riM. bAbiElArAjAvuM niELAw dyEyAew epmARuM. nieL av sVEdzE tiriekekAuvrikyM ec@M. 13qA ni pREAM, { eydyi tukyil qH. niLen pRykyAeNi ni niL@ew eedvmA yEhAvey a sriAtirikyAM. 14niLienyM pREAM, l, { QjipHtiEl EpAyi tAmsiM. QjipHtiel yM ni {eL zlYewkyil. y kAhL { Ekkyil. Qji pHti { vizkymil. 15a enyA pRyeti eydyi avEzxivEr, yEhAvyew Q sEzM vik. svznAyyEhA v, yi AEyjntyew eedvM pRy tH tA+ ni QjipHti vsi A EpAkA niyicA ArY sMBviM+ 16ni yieR vALi en Byew, pE a nieL aview prAjyewM. ni vizi eni vYAlrANH. pE QjipHti ni viz vlyM. niLview mri M. 17QjipHtiEpAyi vsiAEzi oAErAM vALinAElA viz inAElA mArkErAgLAElA mriM. QjipHtiEl EpA orAEpAluM avEzxikyil. {AnvAyi

yiermYAvH 42:18-44:1

766
ErAwH eydyie tA klici . 5 qA yEhAvey asri ti pkrM EyAhAnAM eesniEkA EdYAgAM zixH w jne m}uvM eydyi niM QjipHtiElekA uEpAyi. mH z@ aver m@ rAjY LiEl ekAuEpAyi. pE av eydyiEl mwivi. 6 EA EyAhAnAM skleesniEkA EdYAgAM sklOpuxAer yM ikeLyM QjipHtiEl nyic@. rAjAvieR puimArM avriluAyi . (enbUs-adA egdlYAvien avew mtlArAiyi. bAbi ElArAjAvieR EtYk pARAvukA ew nAyknAyi enbUs-adA) yiermYAvAckenyM EnrYAvieR punAy bAienyM EyAhAnA ekAuEpAyi. 7 av yEhAvey ecvi eAil. aen averlAvM Qji pHtiEl EpAyi. av thHpEnsH p NiEl EpAyi. 8 thHpEnsupNi yiermYAvinH yEhAvyini sEzM lBic@. 9 yi ermYAEv, Rc@ vliykl@k EzKri k. av thHpEnsilu PREvAeR oQEdYAgikBvnieR mi mM xHwikyM ekAuLL nwAtyi }i ciwk. eydA EnAiniE EvNM ec@vA. 10aEA nie EnAi eAiri eydErAw pRyk+ sv z nAy yEhAv, yi AEyli eR eedvM pRy+ bAbiElArAjA vAy enbUKdHEnsrien {Aniview v M. aveneR dAsnA. aveR siMhAsnM {Aniview }iciiri kl @ k mIEtyAM. ayA teR EmlAH Q kl @ kEm viriM. 11 av view vrikyM QjipHtien mikyM ec@M. mriA viDi evH av mrNM ekAuvM. twvu kArAyi piwieEwvH av twvu ekAuvM. vAL@ekAu vDieEw vH av vA ekAuvM. 12QjipH tiel vYAjeedvL@ew ly enbUKdHEns tI ekAL@M. av lyeL kikyM vi#h eL ekAuEpAkyM ec@M. iwy teR vOiel EpkeL epRui v]iyA. aEtEpAel enbUKdHEn s QjipHtien v]iyAM. pie av suritnAyi QjipHt viwM. 13 QjipHtiel sUrYEdveR lyi lu sHmArkzilkeL enbUKdHEns nziiM. QjipH t ielvYAjeedv L@ew ly av kic@ kLyk yM ec@M. Qjiptilu eydAH H yEhAvyew sEzM yiermYAvi yEhAvyi nieA sEzM lBic @ . Qji pHti vsi skleydAM EviytAyi sEzM. migH

ekAuv mArksMgtikLiniM av repwkymil. 18 svznAy yEhAv, yi AEy jntyew eedvM, pRy+ qeR EkApM {A eyzElmientier kANi c @ . eyzElmi vsic v er {A ziic@. aEtEpAel qeR EkApM {A QjipHtiEl EpA oAErA ErAwM kA@M. anY sMBvi EdAx dAhrNmAyi mxY nieL iA@M. ni o zApvcnM EpAelyAyiIM. mxY nieLEyA liM, av nieL prih siM. niLinieyAriluM eydA kAkymil. 19 avEzxi eydAEr, yEhA v niELAw pRu+ QjipHtiEl EpAktH. {AniEAe ni mRiyi n. 20ni niL@ew mrNiniwyA et@kLA ec@ tH. nieLe niL@ew eedvmA yEhAvyew awEyc @ . nieL EAw pRu, {L@ew eedvmA yEhAvEyAw {Ayi Ai k. yEhAv ecA pRyetlAM {ELAw pRyk. { yEhAvey asriM. 21atinAliH yEhAvy ew sEzM {A niELAwu pRiri . qA niL@ew eedvmA yEhAvey niLsricil. niELAw pRyA yEhAv qe ayc kArYeL lAM ni ecyHtil. 22atinAliEA nii mnilAtAyi R v k+ ni QjipHtiEpAyi vsi AnA#hi. qAlietAe ni view sMBviM. ni vAL@ekA EA vizekAEA mArkErAg ekAEA mriM. aen yiermYAvH avew eedv mA yEhAvyew sEzM jn ELAw pRytH avsAniic@. jn ELAw pRyA yEhAv te lic etlAM yiermYAvu pRu. 2 EhAzAvieR punAy asrYAvM kAErhieR punAy EyAhAnAM m@ cilM, ahArikL@M kWin XdymAyi . av yiermYAviEnAw EkApic@. av yiermYAviEnAw pRu, yier mYAEv, nI N pRykyANH! {L@ew eedvmA yEhAv nie ni QjipHtiEl EpAktH q pRyA ayc i il . 3yiermYAEv, EnrYAvieR punAy bAH nie {etirA kA EriikyAeNH { k . {eL bAbiElAkA nkA nANAvnA#hM. av {eL vDi AenAMviDM av nie pEyAgi kyANH. aeli {eL twvukA rAyi piwicH bAbiElANiEl ekAu EpAkA shAyitri av nieeAu ecikyANH. 4 atinA EyAhAnAM eesniEkA EdYAgAM skl jnL@M yEhAv yew kln asricil. yEhAv av

43

44

767
EdA, thH p EnsH , emMPisH pN LiluM etQjipH t iluM vsi eydAEviytAyi sEzM. sEzM tAyi+ 2 svz nAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy, eyzElM ngriM eyd yiel sklpNM {A ekAu v BIkrAnBv ni ku. pNLiH nYmAy kAr LANH. 3 aview vsivew dxHv] ik mlmANen sMBvictH. av anYeedv blikLic@- aet e EkApixHWnAkyM ecyHt! ni L@M niL@ew pUvikM mH Edv Aer rADiciil. 4avewyiwyiEl {A vIuM vIuM qeR vAc ker ayc@. vAck qeR dAs ArAyi. vAck qeR sE zM sMgikyM avErAw pRykyM ecyH t , Q BIkrtY ectH . ni vi#AhArADn nwtH {A evRu. 5pE av vAck ecviekAwil. vAcker av icil. av tik ec@ ni iyil. anYeedv blikLi tH av niiyil . 6 atinA {A avErAwH qeR EkApM kANic@. eydyiel pNeLyM eyzEl miel etvukeLyM {A ziic @ . qeR EkApM eyzElmienyM eyd yiel pNeLyM H evRuM k ArLAi. 7 atinA sv nAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy+ vi#h eL rADi wekAH ni eLi sVyM mRiEvli? ni puxAeryM sHIkeLyM ikeLyM zieLyM eydAwMbiniM EvepwkyANH. atinA eydA wMbi avEzxiver wAet ni viuEpAk. 8vi#hL@Ai nieLinH qe EkApixHWnA? niLiEA QjipH t ivsi. EA ni QjipHti vYAjeedv blikLic@ekAH qe EkA pixHWnAkyANH. ni nieL e nziiM. niL@ew sVM vI}HcyAyiriM. anYEdzAew w yi ni nieLe zAp#rA iIM. miyiel melA rAjYAM nieL niiM. 9niL@ew pUvik ecyHt dxHwtkeL ni mREA? ey dyiel rAjAAM rAjH{imAM ecyHt tik ni mREA? eydyiluM eyzElmiel etvukLiluM niL@M niL@ew BArYmAM ecyHt tikeL mR EA? 10veryAyi@M eydA vinyAnVitrAyil. av qEAw orAd rvuM kANicil. av qeR pEdz eL piwmil. {A niM pUvikM nkiy niymL@M av asricil. 11 atinA sv z nAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy+ ni

yiermYAvH 44:2-19

{A vliy an vA EpA. eydyew wMbe m}u vM {A tkM. 12eydyiniM avEzxi cilAyi. av view QjipH t iEl v. pE eydAwuMbiel avEzxi verwi {A nziiM. av vAL@ kLA vDiewkEyA vizekAu mrikEyA ec@M. av anYrAjYA ew wyi dxic@ pRy o vsH vAyiriM. ave sMBviev ti anYrAxH\ e{M. av o zApvAAyiIM. eydyiel jn eL anYrAxH\ niiM. 13Qji pHti vsiA puRe aver {A ziiM. vAL@k, piNi, mArkErAg , veyAe aver ziiA {ApEyAgiM. eyzElMngre ziicEpAel {A aver zii M. 14QjipHti tAmsiA EpAy eydyew EzxivrAM qeR ziyiniM repwil. eydyi El tiric@vtinH avrilAMte avEzxikyil. eydyiEl mw i vH aview vsiAnANvA #hM. pE, rew Rc@ cilerA }iek orAEpAluM eydyiEl mwi EAkukyil. 15 QjipH t i vsic i eydA OIkLi plM anYeedv blikLikyAyi. avew BAA tRii@M aver vili yil. aview omic@Ec o vliy sMGM eydAAyi. av et QjipHtivsici eyd ArAyi. anYeedv bliy ikyAyi OIkL@ew BA A yiermYAviEnAw pRu, 16nI { ELAw pR yEhAvyew sEzM { ecvieAil. 17sViel rAjH{i blikLiAem { vAgHdAnM ecyHtiri. { vAgH dAnMecyHt kArYeLlAM { nwi lAM. aveL rADiA { bli kLikyM pAnIyyAg o}i kyM ec@M. mu {L ecyHt. {L@ew pUvikM rAjAAM EdYAg AM mH ecyHt. {eLlA vM aetAe eydyiel pN LiluM eyzElmiel etvukLiluM ecyHt. sViel rAjH{iey rADi ci kAlH { DArALM hA rmAyi. { vijyikLAyi. {eA EdAxvuM sMBviciil. 18 qA piIwH { sViel rAjH{i blikLi nii. av pAnIyyAgmiM { nii. aveL rADiti kArY niiymt { H zHnL@AkA wi. {L@ ewyAA vAL@ekAuM piNiekAuM ekAle@. 19 anrM OIk sMsAric@. av yiermYAviEnAw pRu, { ec@

yiermYAvH 44:20-46:2

768
c@ekAiriM. 28vALinA vDie@ ekAiriE cil eydA rewM. av QjipHtiniM eydyiEl tiriek vM. qA repw tA M eydAAyiriM. aEA QjipHti vsiAv eydyew zixHwBAgM, ew vAk stYmA emRiyM. qeR vAEA avew vAEA stYmAvukeyH avrRiyM. 29ni {A etLivu nM -yEhAv yew sEzmA tH- nieL Qji pHti vc@ {A ziiM qANtH. aEA nieL {A Evdniiem qeR tijH{ stYmAemH niymA yM niLRiyM. 30{A pRytH aEt kArM pAliemti etLivAyi rimitH. yEhAv pRytH tA+ EhAA PREvAnANH QjipH t iel rAjAvH. aveR z@H aven vDi NM. EhAAPREvAen {AnveR z@ nM. siedIyAvH yi eydyiel rAjAvH. enbUKdHEn s siedIyAvieR z@vuM. siedI yAvien {A aveR z@vi nki. aEtEpAel PREvAenyM {A av eR z@ nM. bAienA sEzM EyAzIyAvieR punAyi eyEhAyAIM. eyEhAyAIM ey dyiel rAjAvAytieR nAlAM vxM yiermYAvAck EnrYAvieR pu nAy bAiEnAwH ArY pRu. bAH aetlAM o Li q}utivc@. 2 yiermYAvu pRtH tA+ yi A EylieR eedvmA yEhAv niEAw pRytH tA+ 3bAH, nI pR i+ qni dritM. yEhAveyniH EvdnEyAewAM d+KvuM nkiyiri . {A vLer INitnA. qeR yAtnkekAH {A tLiri. qni vimM keAnAil . 4 yEhAv pRu, yiermYAEv, bAi EnAwH pRyk+ yEhAv pRytH tA+ {A niictien {A tk M. {A ntien {A pi}uetwM. eydyielviewyM {Ani ec@M. 5 bAH, ninAyi mhAkArYLA nI #hitH. pE av #hitH. kArNM, skljnM {A anM vkyANH. yEhAv ArY pR u, ninH aEnkM lLi EpAEk ivM. pE, nI EpAiweAe nie {A jIvEnAew riM.

eteH {L@ew BAARi yAmAyi. sViel rAjH { i blikL@AtinH {H BA Aew amtiyAyi. av pAnIy yAgmiA avAdvuM {Ayi. aveLEAel EtAi aL@M {L@Aiyi eM {L@ew BAARiyA mAyi. 20 anrM yiermYAvH OIkELAwM puxAErAwM sMsAric@. aArYL EA pRvErAwANv sMsArictH. 21 yiermYAvH avErAw pRu, eyd yiel pNLiluM eyzElmiel et vukLiluM ni blikLic@evH yEhAv oAic@. niM niew pU vikM niew rAjAAM niew EdYAgAM qlA sADArNjn M ecyHttH yEhAv asHmri kyM av aeti ciikyM ecyHt. 22pie yEhAvyH nieL shiA vAtAyi. niL@ew dxHv] ik yEhAv evRu. atinAlv niL@ew rAjYe o nYmmiyAi. M aviewyiEA tAmsmil . rAjYe anY nii. 23ni anYeedv blikLictinAlA NH Q EdAxeLAe ni sMBvi tH. ni yEhAvyHetier pApM ecyHt. ni aven asricil. aveR pEdzELA niv t niymELA niLsricil. krARiel niL@ew BAgM ni pAlicil. 24 aEA yiermYAvH qlA pux AErAwM OIkELAwM sMsAric@. yier mYAvu pRu, EA QjipHti tAm si skleydAmAyEAEr, yEhAvyi ni sEzM i+ 25 svznAy yEhAv, yi AEy jnL@ew eedvMpRy, puxAEr, OIkEL, ni ec@em stYM ecyHt ni nivic@. ni pRu, { ecyH t vAgH d An { niREv@M. sViel rAjH{iH blikL@M pAnIyyAgL@M ai em { vAgH d AnM ecyH t i. atinA a niREv@k. niL@ew En ck nwAk. niL@ew vAgHdAn pAlik. 26pE QjipHtivsi skl eydAEr, yEhAvyew sE zM ik+ qeR mhAnAmi {A Q stYM ec@+ QjipHti jIvi eydArielArAEpAluM ni qeR nAmi vAgHdAnM ec@kyil. av jIvi yEhAvyAeN stYM q vIuM pRykyil. 27 eydAer {A nirIic@ ekAirikyANH. pE aver pripA liAnl {Anver nirIitH . aver mRiEvliAnANH {A aver nIrIitH . QjipH t i k}iy eydA vizekAu mrikyM vAL@ekAu vDiewkyM ec@M. averlAM nziiewMver av mri

45

rAx\eLiy sEz H yiermYAvAcknH Q sEz lBic@. viviDrAxH\eLiy tAyi Q sEz.

46
2

Qjiptieni H QjipHtrAxH\eiy sEz mANitH. PREvA-enEKAyew eesnY eiy sEzmANitH . Qji pHtiel rAjAvAyi enEKA. ke

769
mIzH pNivcH ayAL@ew eesnYM prAjye@. yIsH n diryilANH kemIzH. eyEhAyAIM eydyew rAjAvAytieR nAlAMvxM bAbiElA NielrAjAvAy enbUKdHEns ke mIzi vcH PREvA-enEKAyew ees nYe prAjyewi. EyAzIyArAjA vieR punAyi eyEhAyAIM. QjipH t i yEhAvyew sEzM tA+ 3 niL@ew vluM ecRumAy kvc eLwH ouk. yinAyi puR ewk. 4 tirkeL tARAk. BwAEr, ni L@ew tirkL@ew puR kyRuk. ni L@ew ylLiEl EpAvuk. zir O Drik. mc @k. mAck Drik. 5 {AenA kAtH. eesnYM pri&miciri. BwA oAwiEA. avew DIrBwA prAjitrAyi. av tiwi oAwiEA. av tiri uEnAil. @M apkwM. yEhAv yANietAe pRtH. 6 EvgM wiyvnH oAwi rewAnA il. zrAy BwAH rewAnA il. averlAvM }uvI}uM. y Isundiryi vwANien sMB vik. 7 eenndiEpAel rA vtH ? zvuM EvgtyAmAy ndi EpAel rA vtH? 8 eenndiEpAel epAi vv QjipHtA. zvuM cwlvumAy ndiEpAel vtH QjipHtA. Qji pHt pRy, {A vH miey mwM. ngreLyM atiel jneyM {A nziiM. 9 tirAEr, yiElirc @ ky Ruk. EtrALikEL, EvgiElAwik. DIr BwAEr eeDrYmAyi mERuk. ziElyM pUtiElyM BwAEr, priceywk. lUdYyiel BwAEr vil@k EyAgi k. 10 pE aH, new yjmAnnAy s vznAy yEhAv vijyiM. aH avrhi zi av av nM. yEhAvyew z@ kiE zi ki@M. t]pHtiyAMver vA vDi M. rdAhM tIMver vA vDiM. {L@ew yjmAnM sv zmAy yEhAvyH bliyH Ayi o yAgM nwtinA aen sMBviM. vw H yIsH ndiryi QjipHtEsn yew bliyANtH. 11 QjipHEt, gielyAdiElEpAyi m sAdi. nI pl mkL@A emiluM aetAM NkrmAkil. nin suKewkyil. 12 nieR krci rAxH\ EkM. nieR nilviLik mieyAwM Ek M. o DIrEyAAvH meA DIrEyAA vumAyi iyiwiM. vemAic @ nilMptikyM ec@M.
13

yiermYAvH 46:3-25

yEhAv yiermYAvAckEnAw pR sEzmANitH. enbUKdHEns Q jipHtien miA vtieni yANtH. 14 Q sEzM QjipHti KYApi k. migHEdAngri pRyk. emMPi siluM thH p EnsiluM pRyk. y i tARAk. qeA @m v vALinA vDiew. 15 QjipHEt, nieR vIrBwA vDi ewM. yEhAv tiyiwemtinA av q}uE@ niAM ApHtrAyi riil. 16 BwA vIuM vIuM }u vi}uM. av oiEm oAyi vI}uM. av pRyM, q}uEk, nmH n ewyAAewywE EpAkAM. nm new mAt] r AjYE EpAkAM. z@ ne EtAlikyANH. n oAwiEA kNM. 17 tL@ew mAt]rAjYH BwA pR yM, QjipHtielrAjAvAy PREvA o bhLAr. aveR tApkAlM k}i u. 18 rAjAvieR sEzmANitH. svz nAy yEhAvyA rAjAvH. {A jIvi EpAel niymAyM {A vAgH dAnM ec@, znAeyA EntAvu vM. tAEbApvtM EpAelyM kwlin w kEpvtM EpAelyM t nAkM av. 19 QjipHtkAEr, sADn ekie Ruk. vAsinAyi tARAk. qekAeA emMPisH o nzic trimiyAM. ngr nzii ewkyM M aview vsiAtiri kyM ec@M. 20 QjipHtH suriyAeyA pvien EAel. pE aveL zlYewA o tirecH vwniM v. 21 QjipHtEsnyiel liwyALik ekA}u kiwAeLEAel. averlAM tiriEAwiLyM. av mNe zmAyi ecRukyil. avew vinA zieR smyM vrvAyi. av eev kAet ziiewM. 22 cIieAu rewA mi pAienEAelyA QjipHtH. z@ awekAEyiri. QjipHtees nYM repwAM mi. z@ EkAwA likekAH QjipHtien miM. mrM ev@kAerEAelyANv. 23 yEhAv en pRy. QjipHti eR vn(eesnYM)e av LA M. vni anvDi mr(BwA) L@H. pE averlAM mRiciwewM. ev@iLikeLEAel nirvDi z@ Bw AH. qA k}iyA BwAH. 24 QjipH t H apmAnityAM. vw ni z@ aveL EtAliM. 25 sv z nAy yEhAv, yi AEy lieR eedvM pRy+ wte {A EtEbsieR EdvnA EmAen ziiM. PREvAenyM QjipHtienyM

yiermYAvH 46:26-48:11

770
jnEm, nieLkAlM sVyM mRiew M? 6 yEhAvyew vAEL, nI awiyiil. nIeykAlM wEpArAwM? nI nieR RyiEl mwuk! niH! nilmAvuk! 7 pE yEhAvyew vALinH qen vimiAnAvuM? yEhAv atienA kln nki. asHkElAngreyM smtIreyM miA yEhAv ati kln nki. EmAvAbieni o sEzM EmAvAbieniy sEzmANi tH. svznAy yEhAv, yi A Eyjntyew eedvM pRy+ enEbApvti kxHwM. enEbA pvtM nziiewM. kirYyIMp NM vinItmAewM. a piwiewM. zi d vinItmAewM. av awic@wyHewM. 2 EmAvAbH vIuM sH t tiewil . ehzHEbAkA EmAvAbieR EtAvi ptiyiwM. av pRyM, v, nmH rAxH \ i virAmmiwAM. mdH E mEn, nIyM nibHdmAewM. vA nie oAwiM. 3 EhAErAnyImiel nilviLiEkk. kw zy}ieRyM vinAz ieRyM nilviLiyANtH. 4 EmAvAbH nziiewM. avew zi shAyi Ek}uM. 5 EmAvAbieRjnt lUhItiEl v}iEy kyRuM. EpAEA BIkrmAyi nilviLikyANv. EhAErAnyImiEl v}iyi EvdnyewyM yAtny ewyM nilviLik EkAM. 6 oAwiEAvuk! niL@ew jIvMekA EAwk! mmiyilUew pRv a tAwiEpAel pAyk. 7 ni sVymAiy vsHtLiluM sVM siluM yi. ati nA ni piwiewM. ekEmAzHEdv twvilAewM. aveR puErAhit AM EdYAgAM avEnAewAM piwiewM. 8 qlA pNemtier pwevA vinAzk vM. o pNMEpAluM r ewil. tA}Hvr nziiewM. tsm tlM nziiewM. en sMBvi em pR yEhAvyAkyA a sMBviM. 9 EmAvAbiel vylukmIet vitRuk. rAjYM o trimiyAM. EmAvA bieR pN nYmAM. o mxY M aview vsiil. 10 yEhAv pRy EpAel ov ecAtiA, aver ekAl u vA av sVM vAL@pEyAgiAtiA, avnH anL@AM. 11 EmAvAbH dritLRiiil. zriyA kA vc vIuEpAelyA EmAvAbH. EmAvAbH oriluM o BrNiyiniM meAiEl eA}ieiil. avenAri luM twvukArnAeiil. atinA

avL@ew EdvAeryM {A ziiM. QjipHtiel rAjAAer {A zii M. PREvAeR itrAy jneLyM {A ziiM. 26averlAM avew z@LA prAjitrAkA {AniwyAM - z@H aver vDiNM. aver {A bAbiElArAjAvAy enbUKdH EnsriM aveR dAsAmAyi nM. vLer mH QjipHtH smADAni vsic @ . Q }eAe EzxM QjipH vIuM smADAni k}iyM. yEhAv pRtANH ArY.

48

vwyi AEylienA sEzM yAEAEb, qeR dAsA, ByeEw til. yi AEyEl, pri&mitH. ni eL {A vidrlLiniM riM. niL@ew ikeL av twvu kArAyiri rAjYLiniM {A riM. yAEAbi vIuM smADAn vuM surymAM. M aven By ewkymil. 28 yEhAv kArM pRy, yAEA Eb, qeR dAsA, ByeEwtil. {A niEAewAmH. nie {A viviD lLiElyyH. pE nie {A pUmAyM nziiyil. pE rAxH\eL {A pUmAyM nzi iM. nI ecyHt tikL@ew Epri nI ziiewM. atinA qeR zi yiniM repwA nie {An vdiil. nie {A acwM pAlii M, pE nItipUvM.
27

H ePlistYeriy sEzM yiermYAvAck yEhAvyi ni lBic sEzM tA. ePlisH t Yeriy sEzmANitH . PREvA gAsAngre mi ti mANH Q sEzM vtH. 2 yEhAv pRy+ tA, z@BwA vwH omic@ wu. lM iAy ndiEpAel av vM. LyMEpAel av rAjYe m}uv mwM. pNeL yM ati vsiveryM av mwM. rAjY vsiverAe shA yinAyi nilviLiM. 3 oAw tirkL@ew zbHdvuM rTzbHd M cL@ew zbHdvuM av EkM. ueL sMriA mAtA pitAAvil . av shAyiA k}iyA dblrAyiriM. 4 ePlisHtYer m}uv nziiA smymAyiri. eewRienyM sIEdA eR shAyikL@ew zixH w BAgeyM nziiE smyM viri. eev kAet te yEhAv ePlisHtYer vDi M. IudVIpiel zixHwjntey av nziiM. 5 gyiel jnM d+KitrAvukyM tl vwikyM ec@M. asH k ElAjnt nibHdrAewM. tA}Hvryiel zixHw

47

771
avnH p}yci te. aveR gvuM mARiyiil. 12 yEhAv kArM pRy. nie nieR BrNikLiniH o}iA {A wen eLviwM. pie av BrNi nYmAkyM awic@wyHkyM ec@M. 13 aEA EmAvAbukA tL@ew vYAj eedvmAy ekEmAzienecAli liM. yi AEyjnt EbETli vYAjeed ve vizVsic@. vYAjeedvM teL shAyiielti av li kyM ecyHt. EmAvAbH aenyAyi IM. 14 { nl BwArANH. { y vIrArANH q pRyA niA vil. 15 z@ EmvAbien miM. z@ pNLi kyRukyM nziikyM ec@M. avL@ew mikc yvA kzA ecewM. rAjAvini sEzmA yi tH . sv z nAyyEhAv qA rAjAvieR EprH. 16 EmAvAbieR aYM aw. EmAvA bH wte nziiewM. 17 EmAvAbi @M vsinieL lAM rAjYiEvi vilpiNM. EmAvAbH q zsHtemH ni RiyAM. atinA avAyi vilpik. avnAyi Q d+KgAnM pAwk+ BrNA DipeR aDikArM tkiri. EmAvAbieR ziyM EtjM EpAyiri . 18 dIEbAnivAsikEL, niL@ew mh tVAnLiniH Rivrik. nil e epAwiyilirik. qekAe A, vinAzkeR vrvAyi. niL@ew zngreL av nziikyM ec@M. 19 aErEv nivAsikEL, v}iyriki ni nirIik. oAwiEAven kAk. oAwiEAveL EnAk. q Ayi qvErAw EcAdik. 20 EmAvAbH nziiewkyM ap mAnitmAvukyM ec@M. EmAvAbH kru ekAEyiriM. EmAvAbH tkew emH aEAndiryi KYApi k. 21 tsmtliluv ziie iri. nYAyviDi EhAElA, yhHsA, EmPAupNLieliyiri. 22 nYAyviDi dIEbA, enEbA, EbH dibAyIMpNLieliyiri. 23 kirYyIM, EbH - gAm, EbH e m EyApNLi nYAyviDi qiyi ri. 24 ekrIEyAH , ebA ApNLi nYAyviDi qiyiri. EmAvAbiel smIplvuM vidrvumAy skl pN LiluM nYAyviDi qiyiri. 25 EmAvAbieR zi mRic@ kLye iri. EmAvAbieR kr owii ri. yEhAv pRtANH ArY .
26

yiermYAvH 48:12-38

tA yEhAveyA DAniey EmAvAbH kti. atinA wiyen EAel }RuMver EmAvAbien zii k. av vI}ukyM teR Cili L@kyM ec@M. mxY EmAvAbien prihsiM. 27 EmAvAEb, nI yi AEylien prih sic@. yi AEy EmAxHwAELAewAM piwie@EvA? yi AEylieni pR yEAe}Ae nI avenA ExHWen mi tllui. 28 EmAvAbukAEr, niL@ew pN viwk. ecH pARkiwyi vsik+ hAmK w@ AvienEA elyAk. 29 EmAvAbieR ahArei { Ekiri. av vliy ah AriyAyi. tA mANiyAeNH av kti. avenEA}uM zMs nwkyAyi. av vLeryDikM ahAriyAyi. 30 yEhAv pRy, EmAvAbien mAM EkApmAkAemeniRiyAM. av zMs nw. pE av eR epAc NyA. avnH av pRyEAel ecAnAvil. 31 atinA {A EmAvAbinAyi vil pi. EmAvAbiel oAErAmAyi {A vilpi. kIEhersiel L@ kAyi {A vilpi. 32 yEsriel jnienAM yEsri nAyi {A vilpi. sibHmA, mH nieR zAKk kwver nIu. yEs pNMver a nIu. pE vinAzk nieR miri}vuM qwiri. 33 EmAvAbiel miriEAkLi niM /AhvuM hAdvuM EpAyiri . mirickLi ni vIeA }uH {A twiri. vIinAyi miriemtivew gAnvuM n]vuM l. /AhzbHdeLAM aviewyil. 34 ehzHEbAM qliyA pNLilu vM vilpikyANH. avew vilA pM der yhsHpNi EpAluM Ek@. EhAErAnyIM, qgH ezlIzIyApN EpAel dery EsAvApN iniH avew vilApM Ek@. ni%I miel evM EpAluM vru. 35EmAvAbH tlLi EhAmyAgLi {A twyM. av tL@ew Edv AH blikLi {A twyM. yEhAv ArY pRu. 36 EmAvAbienecAli {A vLer vY sni. qeR XdyM zvsMsHAr gAnM pAw pulA}lieR d+KsVrM EpAel vilpi. kIEhersiel jnAyi {A vYsni. av ew pNvuM sM kvewei ri. 37sklM tl emAywiciri . sklewyM tAwi mRieiri . sklewyM eekk mRiu EcAr v. qlAvM vYsnieR vOM tL@ew aryi iyiri. 38 EmAvAbiellAyiwvuM- qlA vIwieR

yiermYAvH 48:39-49:13

772
mwiy emAmAM avEzxiM. av yH ilum pN ki ewM. av yi AEylukAer avew EdzniM oAwic @ . pE, pIwH yi AEy aver oAwiM. yEhAv pR tANitH. 3 ehzHEbAjnEm, vilpik! q ekAeA hAyipNM tkeiri . aEAniel rbyilu OIkEL, vilpik! niL@ew vYsnieR vOM DricH vilpik! ngriEl aByinAyi oAwk. qekAe A z@ vrvAyi. miEAM Edven av ekAuEpA. miEAmieR puErAhitAeryM EdYAgeryM av ekAu EpAM. 4 ni sVM ziyi tHmzMs nw. pE niH sVM zi nxH w ewkyANH . pNM riem ni vizVsi. M nieL a miA ElAcik EpAlumiel ni k. 5 qA svznAy yEhAv kArM pRy+ qlAvzniM {A ni BIti vM. ni oAwi EAM. nieL omic@ ekAuvrA M k}iykymil. 6 aEAnY twvukArAyi piwie wM. pE aEAnYer {A tiriek ekAuv kAlM vM. yEhAvyi ni sEzmAyi tH. qEdAmienieyA sEzM qEdAmieniyANH Q sEzM. s vznAy yEhAv pRy+ EtmAni niyM viEvkmiEl? qEdAmiel jH{Ani kH nl pEdzM nkA k}ivi El? av tL@ew jH{AnM nxHwmA yiriEA? 8 eddAni vsivEr, oAwiEAkuk! oLik! qeA, teR dxH v] ikH zAvien {A ziiM. 9 pNiA miriviyiniM p}M pRi. qA Rc@ miri av ecwiyi ni. kA rAiyi vAluM av m}uvM ekAuEpA il. 10 qA zAviniM qlAM {Aen wM. aveR oLisEtemlAM {A kupiwiM. qiniM oLiA av k}ikyil. aveR ikM bu L@M ayAemlAM mriM. 11 qeR jnEm, nieR anATer oA vixmitH . avew jIven {A kAM! nieR BArYmAM qe yiAM! 12 yEhAv enyA pRytH , ziieEwAv zi aBvi . qA qEdAEm, nI ziie wA ahnANH- atinA stYmAyM nI ziiewM. ninhmAy zi yiniM nI rewil. nI zii ewM. 13yEhAv pRy, qeR sV M ziyA {A vAgHdAnM ec@+
7

yM m@AviluM sklepAl LiluM mxY, mricvEvi vilpi kyANH. EmAvAvien {AenA nYBr NiepAel wcti aview vYsnmA yiri. yEhAv pRtANiA rY. 39 EmAvAbH awic@wyHeiri. jn krykyANH. EmAvAbH kI}wi yiri. EA EmAvAbH litmAyi ri. mxY EmAvAbien aphsi - qA sMBvic kArY av ri ByM niRyHM. 40 yEhAv pRy, tA! o pH kAzniM EmAvAbiEm ciR viric@ekAH QLiyi@ v. 41 EmAvAbieR pN piwie wM. zmAy oLisEt EtAlie wM. aH EmAvAbieR BwA, svi OIeyEAel pri&ArAM. 42 EmAvAburAxH\M tkewM. q ekAeA, t yEhAveyA ExHWemH av kti. 43 yEhAv ArY pRy. EmAvA bukAEr, niAyi ByM, agADg , ekNik qiv kAiri. 44 mxY ByH oAwiEAvukyM agA DgLi vI}ukyM ec@M. giniM kyRA miv ekNiyi vI}ukyM ec@M. EmAvAbi {A ziyew vxM ekAuvM. yEhAv pRtANiArY. 45 znAy z@viniM jnM oAwiy kiri. ehzHEbA pNiel rAEkiElH av oAwi. pE aview surittVM lAyi. ehzH EbAni tI piwic@. agHni sIEhA eRpNiluM rMBic@. EmAvAbiel EntAAer nziikyANH. ahArikeL a nzii. 46 EmAvAEb, nin kxHwM! ekEmAzY jnt nziie@ekAiri. ni L@ew puAM puimAM twvukArAyi piwic@ ekAuEpAkew. 47 EmAvAbujnt twvukArAyi piwi ewM. pE, vMdinLi EmAvAbi eR jne {A tiriek ekAuvM. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. EmAvAbieR viDi view avsAni . aEAeni o sEzM aEAnYeriy sEzmA tH. yEhAv pRyu+ aEA nYjnEm, yi AEyjntyH mLiel ni kEvA? pitAA mri EA EdzM ewA ikLiel ni kEvA? atinAlAyiriAM miEAM gAdieR EdzM eekywiytH, aEl? 2 yEhAv pRy, aEAniel rb yi jnM yieR zbHdM Ek kAlM vM. aEAniel rbA nzii ewM. nziie ekiw ekAu

49

773
ebA A ngrM nziiewemH {A vAgHdAnM ec@. ngrM avzi xHwL@ew o pARArmAyiIM. m@ ngreL zpiti o pADi yAyi L@k ngre pEyAgiM. mxY ngre apmAniM. ebA yH @m sklpNL@M qe EM nAzAvzixH w LAyiIkyM ec@M. 14 yEhAvyini Q sEzM {A Ek@. Q sEzvuM ekAwH o dten av rAxH \ LiElyyH k yM ecyHt+ niL@ew eesnYe o mic@ @k! yinAyi tAeRwk! qEdAMrAxH\ientier nIuk! 15 qEdAM, nie {A amANiyAM. sklM nie evRuM. 16 qEdAM, anYrAxH\eL nI Epwii c@. aen nI mANiey sVyM kti. nieR ahArM nie vici ri. nI kLi yer, vliy pARkLAluM kLAluM sMritnAyi vsiM. qA piwieRy yri nI vIwAiyAluM, {A nie piwiwkyM aviewniM tAE} ekAuvrikyM ec@M. yEhAv pR tANiArY. 17 qEdAM nziiewM. nziie ngr kH mxY e{@M. nzii e ngreL kH atH-tEAew m xY LmwiM. 18 esAEdAmM egAEmArAyM @m p NL@MEpAel qEdAM nziiewM. M aview vsiyil. yEhAv pR tANH ArY. 19 cilEA EyAAndiryil epAAiniM o siMhM vE AM. siMhM, mxY wmAwkeL viw vyliEl EpAEyAM. {A siMheEAelyANH. {A qEdAmi El EpAM. jne {A Byew kyM ec@M. aver {A oAwic@ viwM. avew yvAAM qe twyAnAvil . M qeEAelyl . M qe evl@viLikymil. av ew wyArilAM qni Ener ni yil. 20 atinA qEdAMjntyHH qtirAy yEhAvyew pti qAeN i k. EtmAkAetier yEhAv q ecA niyiciriev i k. EdAmiel ipi niM nieR ikeL z@ vlici}c@ekAu EpAM. qEdAmieR puEmwk av ew v]imlM nYmAM. 21 qEdAmieR vI}Hcyew zbHdi mi luuM. ecwver avew nil viLiEkM. 22 ryH mIEt pR k}ukenEA elyAyiriM yEhAv. ebA yHEm ciR viriyH k}ukenEAelyANH yEhAv. aH qEdAmieR BwA vlA et pri&miM. av svEvdnyB vi OIeyEAel krykyAM.
23

yiermYAvH 49:14-33

dmsksieni o sEzM H dmsHksungreiytANH Q sEzM+ hmAH, aAdpN Byiri . dvA EktieR BymANv H . av ni/AhitrAyiri. av vYAlM BItitmAyiri. 24 dmsHksungrM dblmAyiri. L@k oAwiEAkAnA#hi. av ri ByM niRiri. Q@EnAvB vi OIeyEAel av EvdnyM yAtnyM aBvi. 25 dmsHksH o sxHwngrM. mxY nngre vi@ EpAyiil. 26 atinA yvA ngriel epAlLi mric@vI}uM. avL@ew BwAerlAvM smyM vDiewM. svznAy yEhAv pRtANiA rY. 27dmsHksiel mtiluk {A tI ekAL@M. eb-hddiel zid eL tI pUmAyM dhiiM. EkdrienyM hAEsArienyM piy sEzM 28 EkdAEgAeyM hAEsAriel Br NADipAeryM piy sEzmANi tH. bAbiElANielrAjAvAy enbUK dHEns aver EtAlic@. yEhAv pRy, ecH EkdAEgA e mik. ki}ieRjntey nzi ik. 29 avew wArM kAlivuM kv ewewM. avew wArvuM av ew sM mekAu EpAk ewM. okeL z@ ekAuEpAM. L@k avErAwH en EAziM. { iluM BIkr sMBv nw . 30 EvgM oAwiEAvuk! hAEsArukAEr, oLiA nelAriwM Etwk. yEhAvyi nitANH Q sEzM, enbUKdHEn s nietier FAElAcn nw . av nieL EtAliA sm mAy o ptiyiw. 31 surittVM aBvi o rAxH\ mH. rAxH\inH surittVM aB vew. atinH sVyM riA Evli EyA kvAwELA l. atieRywH M vsiil. yEhAv pRy, rAjYe mik! 32 z@ avew okeLyM vliy kAlieLyM EmAxHwiM. av t L@ew tAwiyew ml* mRi. ekAAM, aver {A miyew vidrEkAkLi ElH oAwiM. qlAyiwniM avH mArkdritL@M {A vM. yEhAv yinitAyi Q sEzM. 33 hAEsAEdzM kA@nAyH mAM vsi lmAyiIM. M aview vsikyil. oM l tAm sikyil. atH qEM o tri nilmAyiIM.
t L @ e w t A w i y e w m l eyd aRbi keLEAel tL@ewtAwi mRiARil.

yiermYAvH 49:34-50:16
34

774
oriluM mRewAeA wwi nm AAM. 6 nxHwe ecriyAwkeLEAelyA yi qeR jnM. avew wyA aver etAy v}iEy nyic@. pvt LiluM kLiluM EntA aver }lu mARAi. tL@ew vimsEtM av mR. 7 aver kverlAM aver pvic@. z@ {eLA et@M ecyHtil. q pRykyM ecyHt. av yEhAv yHetier pApM ecyHt. yEhAvyA yi avew yTA vimlM. avew pitAA yic eedvM yEhAvyA. 8 bAbiElANiniH oAwiEAvuk. bAbiElAkAew EdzM viwk. i pe nyi wkeL EpAelyA k. 9 vwniM nirvDi rAxH\eL {A omic@ ekAuvM. Q rAxH\sMG bAbiElANientier yienAuM. bAbiElA vwnivew aDI ntyilAM. av bAbiElANi En nirvDi aukeL@M. evRuMeek EyAew yiniM mwivrA Bw AerEAelyAyiriM auk. 10 kdyew skl sM z@ qw M. BwA avAvzYmetlAM qwM. yEhAvyANi pRtH. 11 bAbiElAEN, nI lsicAni . qeR EdzM nIeywiri. Emci Reiy pieyEAel nI @M n]M vyH. tirkL@ew hA dzbHdMEpAelyANH nieR ciri. 12 pE nieR a vLer liM. nin jEmkiy OI lityAM. bAbiElA qlA rAxH\L@ewyM w yi aDAnmAM. av o nYm miyAM. 13 yEhAv teR EkApM kwiiM. atinA mview vsiyil. bAbi ElA pUmAyM nYmAM. bAbi ElANilUew kwEpAverAe By ewM. nziieet EmAzmAyA eN kAEA av tL@ew tl luM. 14 bAbiElANientier yi tAeRwk. vilALikEL, bAbiElA Ni EnH ae@k. niL@ew au keLAM evRuet vyH tH . bAbi ElA yEhAvyHetier pApM ecyHti ri. 15 bAbiElANi @m eesni kEr, vijyArvM m}k! bAbiElA kI}wiyiri! avL@ew mtilukL@M EgApurL@M tkeiri! yEhA v avH ttAy zi n. bAbiElANinH avLhi zi rAxH\ nkNM. anYrAxH\ELAwH av ecyHttH avELAw ec@k. 16 bAbiElAkA avew vi vityHAnvditH. aver viLevw AnvditH . bAbiElABwA

lAmieni o sEzM siedIyAvH eydyiel rAjAvA yitieR dYkAlH yiermYA vAcknH yEhAvyini Q sE zM lBic@. lAM rAjYeiy sE zmANitH. 35 sv z nAy yEhAv pRy, lAmieR vilH {A eevkAet owiM. vilANH lAmieR zmAy yDM. 36 lAmientier {A nAlu kA@keL ekAuvM. kAzieR, nAlumlk Li niAvuM {Anvey ekAuvrik. lAmiel jneL Q nAlu kA@kLwi , miyiel ql A yiwLiElM {AnyyHM. lAmieR twvukA qlA rAxH\LiElM ekAuEpAkewM. 37 z@ EnAi niE lAmien {A kxNLAM. aver ekAlAnA# hivew mivc H lAmien {A tkM. lAminH {A BIkrdri t ekAuvM. qeR EkApM qey H aver {A kANiM. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. lA mien oAwiA {AenA vALien ay yHM. avereylAM {A ekAtIM ver vA aver oAwiM. 38 qniA niyNemH lAmi {A kANic@ ekAwM. avL@ew rAjA vienyM EdYAgAeryM {A nzi ikyM ec@M. yEhAvyini tAyi Q sEzM. 39 qA BAviyi, lAmi {A n vM. yEhAvyi nitAyi Q sEzM. bAbiElANieni o sEzM bAbiElArAxH\eyM aview e jneyMpi yEhAv pR sEzM tA. yiermYAvilUew yANH yEhAv pRtH. 2 skl rAxH\ELAwM KYApi k! o ekAwi ykyM sEzM KYApikyM ec@k! sEzM m}u vM pRyk, bAbiElArAjYM piwi ewM. EbEdv nANEwielRiye wM. EmErAdAEdv vLer ByewM bAbiElANiel vi#h nANEwi elRiyewM. avL@ew vi#h BIti ekAu niRyHewM. 3 vw nieA rAxH \ M bAbiElA Nien miM. rAxH\M bAbiElA Nien o nYmmi EpAelyAM. o M aview vsiyil. mxYM m]g L@M aviewniM oAwiEAM. 4 yEhAv pRy, aH yi AEy jntyM eydAM oAM. av o mic @ kruekAEyiriM. omic @ te av tL@ew eedvmA yEhA vey EtwkyM ec@M. 5 sIEyAniEl v}i av EtwM. dizyiElv EpAkA wuM. L@ k pRyM, v nm yEhAvEyAw EcrAM. nitYmAeyAwwi nmAAM.

50

775
nirvDiEper twvukArAyi tL@ew ngriEl ekAuv. EA z@ BwA viri. atinA twvukA vIiEl mwukyANH. twvukA sVrAjYE tiriEAwkyANH. 17 rAjYemAwM citRiy ipM EpA elyANH yi AEy. siMh oAwic@ vi wkeLEAelyANH yi AEy. aU rAjAvAyi dYM mic siMhM. atieR ql@k tk av sAn siMhM bAbiElArAjAvAy enbUKdHEnsM. 18 atinA sv z nAy yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy+ bAbi ElA rAjAvienyM aveR jneyM {A eevkAet ziiM. aUriel rAjAvien ziicEpAelte av en {A ziiM. 19 yi AEylien {A sVM vyluk LiEl tiriek ekAuvM. kE pvtiluM bAzAeR EdzM vL BNM avtiM. av niRey BiM. qyImielyM gielyAdiel yM kLi av BiM. 20 yEhAv pRy, aH jnM yi A EylieR aprADM kupiwiA kWi nAVAnM ec@M. pE orprADvuM kANA av k}iyil. eydyew pAp kupiwiAM jnM miM, pE o pApvuM kupiwiAnAvil. qekAeA, yi AEyliniM eydyiniM tAM zixHwBAge {A ri. avew pApeLlAM avErAw {A epARukyM ec@. 21 yEhAv pRy, emRATyIMrAjY e mik! epEAdi vsi ver mik! aver mik! av erekAH pUmAyM nziik! {A klicetlAM ec@k! 22 yArvM rAjYeAwM EkAM. BIkrmAy vinAzieR zbHdmANitH. 23 miyew m}uvM ik qH bAbi ElA viLie@. qAliEA ik awic@wyHeiri. rAxH\ Li vuM nziietA bAbi ElA. 24 bAbiElA, ninAyi {AenA ekNieyAiyi. atRiyM mE nI ati wi. nI yEhAvyHetier yM ecyHt. atinA nI kupiwi ewkyM ecyHt. 25 svznAy yEhAvyAy eedvM teR klvRmRi Riri. teR EkApieR yD av puRe wiri. ecA EjAliytinA lANv yD puRewtH. kdyew EdzH av EjAli ecA H. 26 vidrniM bAbiElANientier vrik. av DAnYM sUiciri kl vRk tk Rk. bAbiElA Nien pUmAyM nziik. oen yM jIvEnAew viwtH. avL@ew m]tEdh vliy DAnYArM EpAel @k.
27

yiermYAvH 50:17-37

bAbiElANiel kALikeLeylAM vDik. av aRuewe. av prAjitrAkA kAlM viri, atinAlv mhAkxHwM. av zii ewA smymAyiri. 28 mxY bAbElANiniM oAwi EAvukyANH. av rAjYniM rewkyANH. av sIEyAniEl vrikyANH. yEhAv ec@ kArYeL i av qlAvErAwM pRykyANH. yEhAv bAbiElANinH athi zi neH av jnELAw pR y. yEhAvyewlyM bAbiElA tk. atinA yEhAvyiEA bAbiElA tk. 29 aeyH kAer viLic @ vk. bAbiElANien miA avErAw pRyk. ngre vLyA avErAw pR yk. ovenyM rewAnvditH. av ecyHtiri tik t tiPlM ekAwk. av m@ rAjY ELAw ecyHttH avELAw ec@k. bAbi ElA yEhAvey driil. yi A EylieR viEnAw bAbiElA p xmAyi. atinA bAbiElANien ziik. 30 bAbiElANieR ecRuA et vukLi ekAlewM. avL@ew BwAer lAM a mriM. yEhAv pRytANH ArY. 31 bAbiElA, nI vLer ahAri. {A ninH qtimANH. new yjmAn nAy, svznAy yEhAv ArY pRy, {A ninetirA, nI ziieEw smyM viri. 32 ahAriyAy bAbiElA tk vI}uM. M q}uEA aveL shA yiil. avL@ew pNLi {A tI ekAL@M. agH n i av i lum sklienyM nziiM. 33 sv z nAy yEhAv pRy+ yi AEylieRyM eydyewyM jn awikmkLA. z@ aver piwi c@, z@ yi AEylien viwkymil. 34 pE eedvM jne tiriek ekAuvM. svznAy eedvmAy yEhAv qA aveR EprH. av avEvi zmAyi tiErADiM. Edzi vimM ntinH av aver tiErADiM. qA bAbi ElANi vsivH o vimvu mAyiriil. 35 yEhAv pRy, vAEL, bAbi ElAvAsikeL vDik. vAEL, rAjA vieR EdYAgAeryM bAbiElA Niel jH{AnikeLyM vDik. 36 vAEL, bAbiElANiel puErAhiter vDik. puErAhit EBAxAerEA elyAyiriM. vAEL, bAbiElANiel BwAer vDik. BwA ByM niR vrA. 37 vAEL, bAbiElANiel tirkeL ekAl@kyM Etk tkkyM ec @k. anYrAjYLi ni vAwkEA

yiermYAvH 50:38-51:11

776
lumv bAbiElANieR vinAze i EkM. yEhAv pRy, {AenA z mAy kAwiiM. bAbiElANiM elbH e kAyiyiel EntAem tier {A atwiiM. 2 bAbiElANien pAieA}iA {A L@keL ayyHM. av bAbi ElANien trMtiriM. av bAbiElA NiniH svM ekAuEpAM. ees nY ngre vlyM ec@kyM w H v vinAzmAvukyM ec@M. 3 bAbiElA BwA tL@ew vil@ kELA aukELA pEyAgiil. Bw A tL@ew yD DrikEpA lumil . bAbiElANiel yvAeL ecAli vYsnitH. avL@ew eesnY e pUmAyM nziik. 4 bAbiElA BwA kdyEdz ekAl e wM. bAbiElANiel etvu kLi avH mArkmAyi mRiEvM. 5 svznAy yEhAv yi AEyli enyM eydeyyM o viDvey EAel kyAyi viwkyil. eedvM av er eekviwkyil. l! av, yi A EylieR vien vi@EpAtieR aprADmvrA. av aven vi@, pE, av aver eekviil. 6 bAbiElANiniM oAwiEAvuk. niL@ew jIvitM riA oAwiEA vuk! bAbiElANieR pApLA vDi ewA niekAwtH! bAbiElA kAew dxH v] ikH H yEhAv aver zii smymAyiri. ahi zi bAbiElANi ki@M. 7 yEhAvyew eekyiel sVEA EpAelyAyi bAbiElA. m}uv ElAkeyM bAbiElA wiyA rAi. rAxH \ bAbiElANieR vIu wicH AdikeLEAel ep mARi. 8 qA bAbiElA epe vI wyM. avAyi vilpik! avL@ew EvdnyH mekAuvrik! av suKeEAM! 9 n bAbiElANien suKew A mic@. pE aveL suKew AnAvil. atinA nmveL eek eyA}iyAM, nmH new rAjYEH EpAkAM. sVnAy eedvM bAbi ElANieR zi niyiM. bAbiElA NinH q sMBviemH av ni yiM. 10 yEhAv nEAw tikArM ecyHti ri. v, nm sIEyAni aEti pRyAM. new eedvmA yEhAv ecyH t iri kArYeLi nm pRyAM. 11 auk mc@k! prickeLw k! EmdYyiel rAjAAer yEhAv Li. bAbiElANien nziiti nANH av aver LiyitH . bAbiElAjntyH H avrhi zi yEhAv nM. bAbiElANi

rALikeL ekAl@k. av OIkeLEA el ByewM. vAEL, bAbiElANiel niDikeL nziik. niDik qw ewM. 38 vAEL, bAbiElANiel jlAzyeL mik. jlAzy vivrL@M. bAbiElANinH nirvDi vi#hL@H. bAbiElAkA EBAxAerANH vi#h kANitH. atinA av EdAx sMBviM. 39 bAbiElANi nieyAriluM jnM niRykyil. kA@nAyHL@M oki kL@M m@ mjIvikL@M aview vsiM. pE o mxYM aviewyiniyM vsi yil. 40esAEdAmienyM egAEmAreyyM ati @mpNeLyM m}uv eedvM tk. pNLiliEA M jIviil. aEtEpAel bAbi ElANiluM M jIviyil. niyAM oriluM aview tAmsiA EpAky mil. 41 tA, cil vwniM v. z mAeyA rAxH\i niANvew vrvH. ElAkieR nAnABAgniM nir vDi rAjAA omic@ v. 42 avew eesnYi vil@kL@M L@mH. BwA <rArA. av kNyil. BwA tirR kyRi v, atieR zbHdM kwliru EpAel ciluM. av ys rAyi sVMAnLi ni. bAbiElAngrEm, av nie miA tARAyi ni. 43 bAbiElArAjAvH eesnYeL i Ek@. ayA vlAet pri&mic@. eekk anA k}iyA tri av By. ayAL@ew vyRien Q@ EnAvBviveLEAel ByM mRie wi. 44 yEhAv pRy, cilEA o siMhM EyAAndiryiel epAA iniM vEAM. siMhM jn m]geL EmyH vyliEl ecl@ kyM m]g oAwiEAvukyM ecyH EtAM. {A siMheEAelyAyi riM. bAbiElANien {AntieR Edz niM oAwiM. tinAyi {AnAer etrewNM? qeEAel mil. qe evl @ viLiAM mAvil . atinA {Ani ec@M. qe oAwi A oriwyM vrikyil. bAbiElA kAer {A oAwic@viwM. 45 bAbiElANiEnAw ecA yEhAv qAsUNM ecyH t iriev ik. bAbiElAkAErAwH yEhAv q ecAnA niyic i ri et kAk. bAbiElANieR i pieR kiwAvukeL z@ vlici }c@ ekAuEpAem {A tijH{ ec@ . t ecyH t v] ik mlM bAbiElA nYmAy puEmwAvukyM ec@M. 46 bAbiElA vI}uM, vI}Hc miey viRikyM ec@M. sklrAxH\Li

51

777
ni eesnYM eyzElmi yEhAv yew lyM nziic @ . atinA yEhAv av kiE zi nM. 12 bAbiElANieR mtili EnH o ekAwi yk. wt kAvAer ekAuvrik. pARAvukAer yTAA n nik. o rhsYmNi enAuk. yEhAv tA sUNM ecyHtEpAel viM. bAbiElA jntyHetier tA ec@em@ pR i@tH av viM. 13 bAbiElAEN, nI evi vLer yw vsi. nin vLer niDi sH. pE o rAxH\em nil yilu nieR aYM viri. nI nziewA smymAyiri. 14 svznAy yEhAv teR nAm i Q vAgHdAnM ecyHt+ bAbiElA EN, nie {A nirvDi z@BwAer eAu niRyHM. av o sMGMev@ iLikeLEAelyAyiriM. av nin etier yM jyiM. pie av nieREm niH vijyArvM m}M. 15 yEhAv teR mhAziypEyAgi kyM Q miey s] x H w ikyM ecyHt. av teR jH{Ane Q ElAks]xHwiAyi pEyAgic@. teR DArNAziey av kAzevitA niApEyAgic@. 16 av wim}EA kAziel jlM alRu. miey epAtiH av EmGeL ayc@. m}EyAewAM av milien ayyH. teR klvRk Linimv kAien ekAuv. 17 qA mxYrmAM EBAxArA . eedvM ecyH t irieteH av mnilAil. zilik vYAj eedvL@ew timkL@A. ti mk evRuM vYAjeedv mAM. zili q EBAxenH a etLiyi. timk jIvnil. 18 vi#h vilekv. mxY Aiy vi#h evRuM vi&mM mAM. avew nYAyviDidinM vM. vi#h nziiewkyM ec@M. 19 qA yAEAbieR oAhriyAy v vilek timkeLEAelyl. mxY eedve s]xwiil. eedvM H teR jne s]xHwic@. eedvM qlAM s]xHwic@. aveR nAmM svznAy yEhAv qA. yEhAv pRy, bAbiElAEN, nI qeR ikyA. rAxH\eL awi A {A nie pEyAgic@. rAjDAni keL tkA {A nie pEyAgic@. 21 tirEyyM tirArenyM wi A {A nie pEyAgic@. Etrien yM EtrALieyyM awic@wyHA {A nie pEyAgic@. 22 puxAeryM OIkeLyM awic@ wyHA {A nie pEyAgic@. v] AeryM yvAeLyM awic@wyHA {A nie pEyAgic@. yvAA
20

yiermYAvH 51:12-32

eryM yvtikeLyM awic @ wyH A {A nie pEyAgic@. 23 wyAeryM ipeyM awi c@wyHA {A nie pEyAgic@. xiAeryM peLyM awic @ w yHA {A nie pEyAgic@. BrNA DipAeryM EdYAgAeryM awic@ wyHA {A nie pEyAgic@. 24 pE, bAbiElANinH {A pkrM tM. av sIEyAniEnAw ecyHt tik H skl bAbiElAkAeryM {A ziiM. eydA, nieR mivcH {Anver ziiM. yEhAv pRtA NH Q kArY. 25 yEhAv pRy, bAbiElAEN, nI vinAzkpvtmA. {A nineti mANH. bAbiElAEN, nI rAjYe m}u v nziic@. {A ninetimANH, ninetier {AeneR eeknivM. ekAwmwikLiniH nie {Ai yiwM. nie {A kieyri pvt mAM. 26 ekiwieR awiRyHAyi M bAbiElANiniH o kl@ EpAluM qwyil. mlli piy vliy kl@ keLAM jnM kAkyil. qeA nieR ngrM qEM tk pARkL@ew o ArM mAmAyiriM. yEhAv pR tANH Q kArY. 27 EdzH yptAk yk. skl rAxH \ LiluM kAhLM m}k. rAxH \ eL bAbiElANientier yienA k! aRARAH, mii, asHeknAsu rAjYeL bAbiElANiEnAw yM ecA viLik. avetier pw nyiA o EsnAnAyken etre wk. ev@iLieEAel nirvDi tirkeL ayyHk. 28 rAxH\eL avetier yi enAk. EmdYyiel rAjAAer tA RAk. avew BrNADipAeryM DAn EdYAgAeryM m}uv tA RAk. av Bri skl rAjYeL yM bAbiElANientier yinA eyAk. 29 EdzM EvdnyA qEpAel viRc@ _M. yEhAv bAbiElANiEnAw ecAEzictH ec@EA av viR yHM. bAbiElANien o nYmmi yAkyAyi yEhAvyew pti. M aview vsikyil. 30 bAbiElANieR BwA EpArAmv sAniic@. av tL@ew EkAkLi tu. avew zi EpAyiri. av pri&mic OIkeL EpAelyAyi ri. bAbiElANiel vIwk k kyANH. avL@ew kvAwL@ew sAk owiiri. 31 o dt meAv piAel. dt dten piw. av bAbiElA Niel rAjAviEnAw aveR m}uv ngrvuM kI}we@evH KYApiM. 32 kwkwvuk kI}weiri. cnil tI piwic i ri.

yiermYAvH 51:33-55

778
bAbiElA vr mmiyAyiIM. M vsiA o EdzmAyiIM atH. mxY bAbiElANilUew srik EpAlumil. 44 vYAjeedvmA bAlien bAbi ElANi {A ziiM. av vi}u iy mxYer {A CiiM. bAbi ElANieR @mti vI}uM. anYrAxH\ bAbiElANiEl vrvu ni M. 45 qeR jnEm, bAbiElAngri ni puR kwk. niL@ew jIv riA oAwk. yEhAvyew mhAEkA piniM oAwiEAvuk. 46 qeR jnEm, ByewtH. kiMvdi k prEM, pE ByewtH. Q vxM o kiMvdi v. aw vxM EveRAH. rAjYH BIkryM nweH vAyAEyAM. BrNADipA m@ BrNADipAetier EpArAwev vAyAEyAM. 47 bAbiElANiel vYAjeedveL {A zii kAlM tIcyAyM vM. m}uv bAbiElAEdzvuM apmAnit mAM. ngriel etvukLi nir vDi zv kiwM. 48 sVvuM miyM atilu sklM bAbiElANieni hAdEAew viLiM. vw niemA eesnYM vH bAbiElANientier yM ecyHt tinAlANv EAzitH. yEhAv yANH ArY pRtH. 49 yi AEyjntey bAbiElA vDic@. miyiel qlA lnim ver bAbiElA ekA. atinA bAbiElA vI}NM! 50 ni vAL@kLiniM rep@. ni tiwi bAbiElA viwNM. kA nitH! nieLA vidrEdz ANH . pE nieLviewyAyAluM yEhAvey oAik. eyzElmien yM oAik. { eydA lit. yEhAv yew lyiel vilLiEl viEdzik kwiritinA { apmAnitrAyiri. 52 yEhAv pRy, bAbiElANiel vi#heL {A zii kAlM v . aEA rAjYeAwM mRiEvv kryM. 53 bAbiElA kAzMme vLE AM. av teR EkAk zmAiEy AM. pE ngrientier EpArA wA {A L@keL ayyHM. av aveL nziikyM ec@M. yEhAv yANiArY pRtH. 54 bAbiElANi mxY nilviLi nm EkAM. bAbiElAEdz jn sADn tk zbHdM n Ek. 55 yEhAv eevkAet bAbiElANien tkM. ngriel vliy zbHd av twyM. z@ smeEAel
51

bAbiElANieR BwA m}uv Byi ri. 33 svznAy yEhAv, yi AEy jntyew eedvM pRy+ bAbiElA o emtiLM EpAel. viLevwkAlH DAnYvuM ptiM EvtiriA aview jnM kywi. bAbiElANien awi A smyM awirikyM ec@. 34 sIEyAjnt pRyM, bAbiElA rAjAvAy enbUKdHEn ne mu tk. mH enbUKdHEn ne mRi Evlic@. pH av new L@keL ekAuEpAyi. n o nYBrNiEpA elyAyiI. nmAyi nl etlAM av ekAuEpAyi. vyRu niR yMver qlAM ti o rAspi eyEAelyAyiri av. av nm nletlAM qwkyM ne qRiukLykyM ecyHt. 35 ne mRiEvl i A bAbiElA BIkrtY ecyH t . EALetl A M bAbiElANinH sMBvie q {AnA zi. sIEyAni vsivrANH aArY pRtH+ bAbiElAkA new L@keL ekAtieR aprAD mvrANH. EA}v sVM v]iH ziiewkyANH . eyzElMngrM ArY pRyM. 36 atinA yEhAv pRy+ eydA, nie {A tiErADiM. bAbiElA ziiee {A R vM. bAbiElANieR kwlien {A vi kyM RvkeL vrtAkyM ec@M. 37 bAbiElA ekiwAvzixHwL@ew o ArmAyiIM. bAbiElA kA@ nAyHL@ew vAs AnmAM. jn kAre EnAi aMviwM. bAbiElANieni ciiEA tl luM. bAbiElA jnrhitmAy oriw mAyiIM. 38 bAbiElAkA gi siMh ik. siMhikeLEAel av mr L@. 39 av zrAy siMheLEAel epmARu. av {AenA vi nM. aver {A wiic@ mrAM. av ciric @ l s iM. pie av qeEmAyi RuM. oriluM av Nkyil. yEhAv pRtANiArY . 40 bAbiElA ekAl ewA kA ni AwkeLyM NAwkeL yM EkAlAwkeLyM EpAelyANH. aver {A aRvu zAlyiEl nyiM. 41 Ezz EtAliewM. miyiel vuM mikcM ahrimAy rAjYM vAsikLAewM. anYrAxH\A bA biElANien EnAkyM kA kA}Hc aver BItrAkyM ec@M. 42 smM bAbiElANiEm kyRuM. atieR alRu tirk aveL mwM. 43 bAbiElANieR ngr nzii ewkyM nYmAewkyM ec@M.

779
alRieAu vM. @m jneLlAM alc EkM. 56 eesnYM vH bAbiElANien nzi iM. bAbiElANieR BwA piwi ewM. avew vil@k owiewM. qekAeA, yEhAv mxYer avew dxHv]ik zii. yEhAv avH avrhi zi n. 57 bAbiElANieR jH { AnikeLyM DAn EdYAgeryM {A wic@ mrAM. BrNADipAeryM EdYAg AeryM BwAeryM {A wiyArA M. pie av qeEmAyi R uM. av oriluM q}uEyil. rAjAvANH ArY pRtH. svz nAy yEhAv qANveR EprH. 58 sv z nAy yEhAv pRy+ bAbiElANieR Gnm zmAy mti tkewM. avL@ew tkvA w kiewM. bAbiElAkA atYVAnM ec@emiluM a EyAj newkyil. ngre riA micH av vLer INiM. pE av agHni nALH nmAkEy Z. yiermYAvH bAbiElANi H sEzmyy 59 EdYAgnAy esrAyAvinH yier mYAvH nkiy sEzM tA+ EnrYA vieR punAyi esrAyAvH. mhH EsyAvieR punAyi EnrYAvH . esrAyAvH eydyiel rAjAvAy sied IyAviEnAewAH bAbiElANiEl EpAyi. siedIyAvH eydyiel rAjA vAytieR nAlAMvxmAN sMBvi ctH. aEALANH yiermYAvH, EdYAg nAy esrAyAvi sEzM nkiytH. 60 bAbiElANi sMBviA EpA aneLi yiermYAvH o Li q}utiyi. bAbiElANieni A rYeLlAM av q}utiyi. 61 yiermYAvH esrAyAviEnAw pRu, esrAyAEv, bAbiElANiEl EpAvu k. nie viA k}iyveAe yAyi Q sEzM vAyic@evRv k. 62qi@ pRyk, yEhAEv, bAbiElANien, Q le, tk em nI pRi. tiel o mxY M m]gvuM jIviciriA viDmA nI nziik. viwM qEmAyi o nYAvzixHwmAyiriM. 63 vAyi c@k}iH o klH atiEnAw ek@k. qiH yIsundiyiEleRi yk. 64qi@ pRyk, EtEpAel bAbiElA muM. bAbiElA pie epAil . {Aniview sMBvii anL@ew PlmAyiANH bAbi ElA muk. yiermYAvieR vAk view avsAni. H eyzElmieR vI}c eydyiel rAjAvAyEA sied IyAvinH peA vyAyi

yiermYAvH 51:56-52:12

52

. siedIyAvH yi AEyli pti enAvxM Bric@. yiermYAvieR pui yAy hmUtlAyi siedIyAvieR a. libHnyi nitAyi hmU tlieR wMbM. 2 eyEhAyAIMrAjA vienEAel siedIyAvuM tik ec yHt. siedIyAvH tik ec@tH yEhAv xHweil. 3yEhAv EkApic tinA eyzElmiM eydyHM vLer anL@Ayi. avsAnM yEhAv eyzElMkAeryM eydAeryM teR miniM qRiukLu. siedIyAvH bAbiElANiel rAjAvi entier klApM i. 4atinA siedI yAvieR otAMBrNvxiel pAM mAsiel pAM divsM bAbi ElArAjAvAy enbUKdHEns eyz Elmientier nIi. bAbiElAees nYM eyrUzElmi evLiyi pALymwic@. pie EkAkmkLi kyRA av ecRukL@Ai. 5 siedIyAvieR ptienAAM BrNvxMver eyzElM ngrM bAbiElA eesnYieR p ErADilAyi. 6 vxM nAlAM mAsieR otAMdivsM ngriel piNi vLer mAyi. ngrvAsik BNemAM avEzxiciil. 7 aH bAbiElAeesnYM eyzElmi El kyRi. eyzElMBwA oAwiL u. rAiyi av ngrM vi@. ru mtilukmiwyilu kvAwilUewyA Nv EpAytH. rAjAvieR pUEAinri kilAyi kvAwM. bAbiElA eesnYM ngrMvLieiluM ey zElM BwA owiEAyi. mBimiyiElA Nv oAwiEAytH. 8 pE bAbiElAeesnYM siedI yArAjAvien oAwic@. eyrIEhA smtl ivcH av aven piwic@. siedI yAvieR BwAerlAM oAwiEAyi. 9bA biElA eesnYM siedIyArAjAvien piwicwi. av aven ribAngri l bAbiElArAjAvieRywE ekAuEpAyi. hmAieREdzAyi ribA. aviewvcH bAbiElA rAjAvH siedIyArAjAvieR viDi KYApic@. 10aview ribA ngri vcH bAbiElArAjAvH siedIyAvi eR puAer vDic@. puA vDi ewtH siedIyAvien blmAyi kANic@. eydyiel rAjAvieR EdYA geryM bAbiElArAjAvH vDic@. 11 pie bAbiElANielrAjAvH siedI yAvieR kk rew. ayA avnH oA@ clkL@mi@. pie ayA siedIyAvien bAbiElANiEl ekAu EpAyi. bAbiElANi ayA siedIyAvien twvRyili@. mrNM ver siedIyAvH twvRyi k}iu. 12 bAbiElArAjAvieR EtYk pARAvukAew nAyknAy enbUsadA eyzElmiEl v. enbUKdH Ens rAjAvAytieR peAtAMv xieR aAM mAsiel pAMdiv

yiermYAvH 52:13-34

780
wi twvukArAei. 25EpArALik L@ew mtly EdYAgenyM rAjA vieR EtYkEsnyew aDip piwi ci. rAjAvieR pEdxHwALi }u EperwiyM av twvukArAiyi . av aEA}uM eyzElmi A yi. jneL eesnYiElew mtlyAyi pke}u kArenyM av ekAuEpAyi. ngri luAyi aRupsADArNAeryM av ekAuEpAyi. 26 27EsnADipnAy enbUs-adA EdYAgAeryM ekAuEpAyi. ayA aver bAbi ElArAjAvieRywE ekAuv . bAbiElArAjAvH ribAngr iluAyi. hmAieR EdzAyi ribA. EdYAgAereylAM vDiA rib A ngri rAjAvu klic@. aenyANH eydA tL@ew rAjYniM ekAuEpAketH. 28en bUKdHEns twvukArAyi ekAuEpAy vew qM tANH+ bAbiElArAjAev nilyi en bUKdHEnsrieR }AMvxM* 3,023 Ep eydyiniM ekAuEpAk e@. 29bAbiElArAjAev nil yi enbUKdHEnsrieR ptienAM vxM 832 Ep eyzElminiH ekA u EpAke@. enbUKdHEnsrieR pimAM BrNvxM enbUs-adA 745 Eper twvukArAyi ekAuEpAyi. rAjAvieR EtYk pARAvukAew aDipnAyi enbUs-adA. ek 4600 Ep twvu kArAyi ekAu EpAke@. eyEhAyAKI sVtnAew eydyiel rAjAvAy eyEhAyA KI mE}uvxM bAbiElANi twvRyilAyi. twvieR mE}AM vxM, bAbiElArAjAvAy qvIemErAd eyEhAyAKIEnAw dykAi. vxM ayA eyEhAyAKIen sVt nAi. qvi-emErAd bAbiElA rAjAvAy vxM teyAyi atH. pAM mAsieR pAMdiv sM qvI-emErAdkH eyEhAyAKIen tw vRyiniM viyc@. 32qvI-emErAd eyEhAyAKIEnAw kNEyAew sMsA ric@. tEAewAM bAbiElANilu m@ rAjAAerA y bmtinki av eyEhAyAKIen dric @ . 33a en eyEhAyAKI teR twvuvO mAi. teR jIvitieR zixHw kAlM aEhM rAjAvieR EmzyiniM Bic@. 34qlA divsvuM bAbiElA rAjAvH eyEhAyAKInH eclvi nki. eyEhAyAKI mriMver w.
31 30

smAyi tH. enbUs-adA bAbi ElANiel o DAnEntAvAyi. 13 enbUs-adA yEhAvyew lyM kic@. rAjekArvuM eyzElmiel sklvstikL@M av kic@. eyz Elmiel qlA DAn ekiwL@M av kic@. 14m}uv bAbiElAeesnY vuM eyzElmieR @mtiluk tk . rAjAvieR EtYkEsnAnAyk eR kI}ilAyi eesnYM. 15nAyk nAy enbUs-adA, aEA}uM eyz Elmi avEzxicver twvukArAi. Enre bAbiElArAjAvi kI}wi yiveryM ayA ekAuEpAyi. eyzElmi avEzxici sm rAy pNiAeryM ayA ekAu EpAyi. 16pE, cil drier enbUs -adA aview vii@EpAyi. aver miriEAkLiluM vylukLiluM pNiyAnANv vitH. 17 bAbiElAeesnYM lyieR oA@k tk. yEhAvyew l yiluAyi oA@ nilkL@M oA@etA iyM av tk. oAewlAM av bAbiElANiEl ekAuEpAyi. 18bA biElAeesnYM eyzElminiM vyM ekAuEpAyi. kl, EkAri k, kikk, tLikk, sugvsHt L@ew tAl lyi <xyH pEyAgi skl oA@pkrNL@M. 19 rAjAvieR EtYkEsnyew nAyk etl A emw+ ecv, tIlz , vliy tLikk, kl, viLkA luk, t, niEvdYEAk qi v. sViElA eviyiElA Aiy sklM av ekAuEpAyi. 20ru k, kw, atinwiyilu pH oA@kALk qivyM pIWL@M vLer BArmvyAyi. zElAEmArAjAvH yEhAvyew lyiEl Aiy tAyi av. sADnL@Aiy oAwH AvutiluM BArmvyAyi. 21 oAErA oA@NiM meAwi epAmAyi. peAwi LvuM. k epAyAyi. Ni eR BiiH miu knM 22oAErA Ni eRyM mkLilu oA@ mwinH qwi yilDikM yrM. atH o vlNiyAluM @M oA@mAtL nArkLAluM alMk]tmA yi. m@ kM mAtLnArkL@ Ayi. atH dYe EpAelyA yi. 23kL@ew vzLi etA ARH mAtLnArkL@Ayi. ql A M EcH k ilum vlNi k mkLi Ru mAtL nArkL@A yi. 24 rAjAvieR EtYk pARAvukArew aDip esrAyAvienyM esPnYAvi enyM twvukArAiyi. esrAyAvH mhApuErAhitM esPnYAvH etAw mhApuErAhitM. m dVArpAlkAM

enbUKdEnsrieR }AM vxM i. m. 598 H eR mYM mt i. m. 597 eR mYM ver.

781

vilAp
1
eyzElM avL@ew nAz ei vilpi eyzElM ori jnnibiFmAeyA ngrmAyi. qAliEA ngrM vijnmAyiri. eyzElM ElAki el mhAngrLielAAyi. H av o viDveyEAelyAyiri, ori av ngrL@ewyiwyi o rAjmAriyAyi. qA H av o awimyAeiri. 2 rAiyi av kWinmAyi kry, knI avL@ew kviL@kLiluH. av eL zVsiiA mil. anvDi rAxH\ avELAw sQXdilANH . qAliEA M aveL zVsii il. suXeLlAvM av puRMtiriiri; av avL@ew zuLAyiri. 3 piNiyM yAtnyM awimvuM a BvictiEzxM eydA twviEl ekA uEpAkeu. rAxH \ L@ew wyi av vsi. qiluM eesVrM qA eNH av aRiymil. aveL Ev yAwiyverl A M wiy tA}H v ryi aveL piwiwi. 4 sIEyAniEl v}ik Ek}ukyA NH. kArNM, /vinH M vil ElA. avL@ew vAtilukeLlAM vijnmA NH; avL@ew puErAhit enwvIiw kyANH. avL@ew knYkmA buimilA NH, sIEyA tIvYsnilumANH. 5 avL@ew zu jyiciri. zu suKmAyi vimikyM ec@. avL@ew anvDi pAp nimiM yEhAv aveL ziic@. zuvieR mE nw twvukAerEAel av L@ew eept dEr EpAyiriyANH. 6 sIEyApuiyew* sQrYM m}uv aveL viuEpAyi. avL@ew -LA ve EmciliniwM kiAekAH Ev AreR mi ziekunw mA keLEAelyAyi. 7 avL@ew mhAyAtny@ewyM Ekzi eRyM, jn alutiritieR yM nAL@kLi, EpAykAlH avL@EwtA yi qlA amlYvsHteLyM ey zElM oA. avL@ew jn zu vieR ki vIEpAyEA aveL shAyiA mAyiil, av L@ew zu aveL EnAkyM av L@ew EtAviyi prihsic@ cirik yM ecyHt. 8 eyzElM o mhApApM ecyHtiri . aekAH av ayAyiI
sIEyA pui eyzElmieR meA EprH.

. aveL mAniciverlAM H aveL evRu, kArNM av av L@ew ngHnt kiri. av sVyM {rukyM tiriu EpAvukyM ec@. 9 avL@ew mAlinYM avL@ew pAvAw yi Ayi. teR BAvieyi eyzElM oriluM ciicil. kw nANEwi av ecvINEA, aveL zVsiiA M Ay mil. av kru, yEhAEv zu qe awiewiy mlM Ay qeR dritM kAENNEm. avL@ew qlA amlYvsHtM Evi avL@ew zu eeknIi. avL@ew vilyi Evzi biM bArADkrAy viEdzrAxH\eL av stYmAyM ku. niL@ew sByi av EvzitH, yEhAvyew kln yA niErADievrANv. 11 aiEvi tiruekAH, av L@ew jnLyM {rukyANH. jIv piwic@ niA hAriEvi av avew vilpiwic qlA vsHt L@M ekAwk}iu. av pRy, yEhAEv, {A q evRuevLAyi EAyi q kRiyk. 12 kwEpAvEr, qni sMBvi ctH ni sMBviAtiriEey {A Ai. yEhAv #mAyi EkApicEA av qe aBvi ic qeR Q EvdnEpAel o Evdn EveR EA? 13 mkLini yEhAv qeR ai kLiEl tI ayyHkyM atH qi El ptiikyM ecyHt. qe w tiEvi av o vl viri kyM qe mwieAuvrikyM ecyHt. qe av trizAiyiri ; divsM m}uv ErAgmvLAiyi ri. 14 qeR pApekAH av o kM Aiyi. av yEhAv sVM eekekAH iiNyHkyAyi . yEhAvyew kM qeR k}ui kyiyiuH; atH qeR zi EcAi Ly. qni mRu niA k}i yAvew ziH qeR yEhAv qe viuekAwiri. 15 qeR akAyi blvA Aer m}uv qeR yEhAv tiL iri. qeR yvAeL e{ric@ kLytinAyi qnietier yEhAv L@keL viLic@iyiri. eydA
10

vilAp 1:16-2:11

782
niri. aveL yEhAv tR veryH tA}Hi. rAjYeyM atieR BrNADip AeryM av amAi. 3 yi AEylieR ql A ekAukL@M EkApieR wi yEhAv tkk Lu. zu vEA yi AEyli niM teR vlMeek av mAiL u. @mtien ukLy o tIjVAlEpAel av yAEAbien u kLu. zuvienEAel av teR vlkrM pEyAgic@. 4 o zuevEpAel av teR vl ee pEyAgic@. sIEyA puiyew wAriluAyi vizixHwrAy sk leryM yEhAv teR qriy EAD A ekAkLu. 5 yEhAv o zuevEAel yi; av yi AEylien #sic@. avL@ew EkAkeL av #sic@. avL@ew ekAA reL av tk; eydApui yew d+KvuM vilApvuM luM av epikyM ecyHt. 6 yEhAv teR tAAlik lye o EtAeeyEpAel pRiecw; teR sB w leyM av tk. yEhAv sByM EtYk vim dinL@M * sIEyAni mREpAkAniw yAi; EkApMekAu mtimREA av rAjAvienyM puErAhitenyM pucHCic@. 7 yEhAv teR yAgpIWM viu. teR lyM av nirAkric@. avL@ew EkA mtiluk av zuvien lic@. sBA divsielEpAel av yEhA yew lyinkH ahsic@. 8 sIEyApuiyew mti nzii tinH yEhAv tM emnu. nzii EtH qver qH av kNAi; vi}uA i av niyi cil. nziitH av niiyil. atieR mtilien av vinAzA kryikyM vYsniikyM ecyHt; omicH av ruM dblmAyi. 9 avL@ew vAtiluk mi pUu EpAyi; avL@ew ut}uk av epAic@. avL@ew rAjAvuM -L@M rAxH\L@ew wyi citRiEAyi; p EdzeLAM av lBicil. yEhAv yini dznM avL@ew vAck EpAluM Ayil. 10 sIEyApuiyew mA tRyi mkrAyi ri. av tL@ew tl yi epAwivAriyiw; av cAw . eyzElmiel knYkmA tREyALM tl niyH. 11 qeR jnieR vinAzM nimiM kI ekAeeR kk mi. qeR kr kI}HEm mRiy. qeR XdyM pRicH nilH qRiEpAel.
eydApui eydArAxH\ieR meA nAmM EtYk vimdin aTvA zb k. zniyA}HcEyA jn EjAli ecEA viEzxdinELA kAmitH.

knYkyew vIuci qeR yEhAv emticiri. 16 etlAMekAANH {A krytH; qeR kviL@kLilUew knIerA}uk yANH . kArNM zVsiiEv qiniH akelyANH. zi tiric@ tErv qiniH akelyANH . zu aver awiewiLti nA qeR eept drirAyi I. 17 zVAskrAM avilAtinA sIEyA avL@ew eekk niv. aven vLyNemH yAEAbieR zu ELAw yEhAv kliciri. eyz ElM avew wyi o mlinvsHt vAyirikyANH. 18 eyzElM pRy, qe ziic ti yEhAv nItimAnANH. kArNM av eR klnk {A Diric@vElA. mi yilu skljnL@M EkEN, qeR Evdn kANEN. qeR mNvAL AM mNvAimAM twvukArAyi EpAyi ri. 19 qeR kmitAeL {A Re viLi c@, qiluM av qe ctic@. jIv piwic @ niAEvi avnveR hArM EtwieAiriE qeR puErA hitM mAM ngri jIv evwi iuH. 20 yEhAEv, {A pIfiiew kAENNEm, qeR w kwykyANH. {A vLer kWinXdynAvukyM a srNEw kAukyM ecyH t tinA qeR XdyM i kI}HEm mRiiri . puRH u ekAleu; vIinkH mrNmAyi. 21 {A {rukyAyieH av Eku; qniH zVAsk lElA. qeR dritei qeR qlA zuL@M Ek iuH. nI qEAw ecyHtti av hAdi. nI vem pR divsM avewEm vENEm, avM qeEAel EkNEm. 22 qeR dxHwt qey kAluM. aEA qeR pAp EhvAyi nI qEAw UrmAyi epmARiyEpA elte avErAwM epmARuk. av ec@ qlA pApL@M nI aRiiri NEm. pRyA kArNM qeR vilAp nirvDiyANH, qeR XdyM ErAgArvumANH. yEhAv eyzElM nziic@ EkApMekAu yEhAv sIEyA puiEyAw qen avjH{EyAew epmARiLu. yi AEylieR Etj ien yEhAv kAzniH tAE}AH miyiEleRiiri. unA EA, yi AEy teR pAdpIWmAyi evH oriluM kkyil. 2 yEhAv sklM nziic@kLu, yAEAbieR oerAngrEAwuM av kN kANicil. eydApuiyew* EkAk teR EADi av wic@

783
ngriel etvukLi ikL@M zi L@M vAwi}y. 12 ngrctVrLi mRiEvuvINven EAel av vAwi}EA amA ew eekkLikiwH swMekAH av lcEA, tL@ew amA ErAw av EcAdic @ , avuM vIuM qview? 13 sIEyApuI, nie qiEnAwA {A pmiEtH ? nie qiEnA wA {A tArtmYewEtH? iy e sIEyA knYkApuI, nie q enyANH {A zVsiiEtH ? nieR vinAzM kwEpAel vlutAy ekAANH {A pRytH; nie suKewM? 14 anYvuM privip v vumAy dznELAewyANH nieR vAck niEAw vcictH. nieR pAp etier av EbADnM nwiyi ei ninetiery nwpwi ni lAk sADYmAyi. atipkrM av niEAw vcictH epAyM kxkvumAy evLipAwkLANH. 15 etvilUew kwEpAv nieR Ener eekekAu. eyzElM pui yew Ener av LM kyM tlyA ukyM ec@. av EcAdi, sQ rYieR rc @ vuM miyiel atizyvuM q EkviEk ngrM teEyA? 16 nieR m}uv zuL@M ninetier vAepALi. av LM kyM pliRukyM ec@, n aver vi}uiLu. oAEhA, tANH n kAidivsM; atH vrikyM n atien kAkyM ecyH t iri, qH av pRy. 17 tA EzictH yEhAv ecyHtiri ; teR BIxNi av nwiyiri . vLer pH tA klicitH av viciri. qlAM av tk; ouM dy kAiymil. nie ti hAdiA av nieR zuvi nH wekAwiri. nieR tiEyA gikeL av zrAi.* 18 sIEyApuiyew mtiEl, yEhAv EyAw Xdyii viLic@ kryvi. pkluM rAvuM nieR knI aN epAi o}uke. nitH; nieR kI erA}u nitH. 19 rAiyi q}uEH Aik. rAiyew oAErA yAmiluM nilviLi k. yEhAyew miecH dy yAci vi. etvukL@ew aH vizekA u myivIN nieR eept Evi aveR mi eek k. 20 yEhAEv, ri nI ecyHtiri tH ErAwAeN kAkyM i kyM ecENEm. avew sAn eL, av tAElAlic ueL, OI k tiENEmA? yEhAyew lyi
n i e R . . . zrAi nieR z@L@ew ekAukeL av yiyiri qM.

vilAp 2:12-3:16

nkH puErAhitrM vAckrM ekAl eEwNEmA? 21 yvAL@M v] AM etvukLi nil kiw. qeR knYkmAM vizixH w yvAL@M yi vI EpAyi. yEhAEv EkApM v divsM nI aver ekA; kNyilAet nI aver ekAkLu. 22 yEhAv EkApicA M rew kEyA jIvikEyA ecil q kANi AEvi, o/vinH L@keL viLi EpAel L@keL viLicH av ErAw vmiH qe ByewA nI hVAnM ecyHt. {A tAElAlikyM vLkyM ecyH t ueL qeR zu mwic@kLu. dritieR epA yEhAyew EkApiniM v vliy dritM kv {AnA. 2 evLicill i yEhAv qe nyikyM v}inwkyM ecyHt. 3 vIuM vIuM divsM m}uvM yEhAv qnietier mAM eek tiric@. 4 qeR mAMsvuM etAliyM av jIiiciri; qeR aik av tkkLu. 5yEhAv qnie tier yi EkAk pNiykyM piNiyM lsYvuM ekAH qe epAtiykyM ec@. 6 zAzVtmAyi mricverey EpAel qe av wLi pAic@. 7 puREpAkA k}iyAvM yEhA v qniuM o mtieki. qe av kn picLclyiliu. 8 riEN q {A viLic@kry EA}uM yEhAv qeR An tiL y. 9 {A EpAkA Ezic v}ik av evukl @ eki mic i ri. qeR pAtkeL av vLvuM tirivuM tAi yiri. 10 yEhAv qeREm cAwivI}A oLi iri o krwieyEAelyM miA ptiyiri o siMheEA elymANH. 11 av qeR v}iyi qe pi wkyM qe mAiIRukyM kAki yAkyM ecyHt. 12 av vil@ lyHkyM qe M prizIliA pEyAgikyM ecyHt. 13 aveR vnA}iyiel aO av qeR v]kLiEl pAyiciri . 14 qeR skl L@kL@M qe kLi yAi cirikyM divsM m}uv qe kLiyAi pAwkyM ec@. 15 yEhAv kyH vsHt qi niRyHkyM kyHpunIekAH qe pUritmAkyM ecyHt. 16 yEhAv qni cvyHA cr l @ t; qeR pl @ k epAwiu EpAyi; qe av epAwiyiliH cvii Ec@.

vilAp 3:17-62
17

784
new ecyHtikeL nmH sUHm mAyi priEzADiAM; qi nmH yEhAvyiEl mwiEAkAM. 41 new XdyvuM new eekkLuM sVnAy eedviEl yAM. 42 { pApM ec@kyM kWinXdy rAvukyM ecyHtiri. nI (yEhAv) {ELAw epARuiil. 43 nI {eL EkApi putyHkyM EvyAwkyM ecyHtiri. nI { eL nixHkNM ekAiri. 44 o AnyM niiEleAti riA o EmGMekAu nI niee putciri. 45 anYrAxH\L@ew wyi nI {eL nixHEyAjnvsHvuM cvRuM EpAel iLu. {L@ew sklzuL@M {L@ew Ener vApiL. 47 EpwiyM vI}HcyuM nAzvuM tkcyM { aBviciuH. 48 qeR jnieR vinAzM kArNM qeR kiniH nIc A luk o}u . 49 nivArNmilAet, EtArAet, qeR k knI epA}i. 50 yEhAv sVini tAE}Au EnAi qA sMBvietH kAM ver wM. 51 qeR ngriel epik sMBviciri kH qeR kk knIekAH niRiri. 52 o kArNvumilAet qeR zu LAyiIv zriM o piey qEpAel qe EvyAwi. 53 av o }iyi qe jIvEnAew qRiykyM qeREm kelRiykyM ecyHt. 54 evM qeR tlyHmIet o}uki; {A pRu, {A avsAnic i ri . 55 yEhAEv atYgADmAy }iyi niH {A nieR nAme viLicEp i. nieR ecvi qiniM tiri kyM shAyinAy qeR viLi EkAtirikyM ecEt. 57 {A nie viLicEpiEA aw vrikyM, ByeEwA qH qEAw pRykyM ecENEm. 58 yEhAEv, qe tiErADikyM rikyM EvNEm. 59 yEhAEv, qeR dritM kAENNEm; nYAyAlyi qni nItitErNEm. 60 avew skltikArL@M qni etiery sklElAcnkL@M kAENNEm! 61 yEhAEv, avew prihAsvuM qnietiery sklElAcnkL@M nI EkENEm! 62 qeR zuL@ew sMsArvuM mRum RuluM sdAEnrvuM qnietieryANH.
56 46 40

smADAni Eviy skl tYAzyM {A eekviiri, qeR nlkAlM {A mREpAyiri. 18 yEhAvyilu qeR tI nzic@EpAyi q {A sVyM pR u. 19 qeR dritvuM azAiyM {A wic kyHpunIM kAEkALvuM oA. 20 qeR qlA dritL@M tIcyAyM {A oA; aekAH {A vixAd vAnANH. 21 qiluM ArYei cii EA qni tYAzyA. {A ciitH tANH+ 22 yEhAyew sHEnhv]ik av sAniARil; aveR kANYL@M av sAniARil. 23 av oAErA pulriyiluM putANH; yEhAyew vizVsHtt apArM te. 24 qeR AvH pRy, yEhAv yAeNeR eedvM. aekAH {A avni yiM. aven kAirivM aven EtwvM, yEhAv nlvne. 26 yEhAvyilu ryHAyi aw EAew tYAzitH ov nH. 27 bAlYi acwM pWitH pu x nH. 28 yEhAv aveREm kM ev EA av tnic@M awEAewyM rie. 29 av epAwiEyALM teR mKM tA}H e. aEA aveR jIvnH tYAz AEyAM. 30 te awivnH av kvi kANic@ ekAwe. avni aen ni niRye. 31 {A pRy kArNM yEhAv oven qeEmAyi Epiil. 32 {A pRy kArNM driti lAieyi av kNyM kANiM; aveR sHEnhv]ik ayH kNytANH. 33 {A pRy kArNM jneL EvdniiAEnA dritilAAEnA yEhAvyHu tAlrYmil. 34 miyi twvilAyiri skl EpM teR kAI}i e{riewN emH yEhAv #hiil. 35 vicArNyi k}iyvEnAw m xY anIti kAu kANA yEhAv #hiil. 36 ov EkAwtiyi nYAyM vLecAwi tH yEhAv xHwewil. 37 yEhAv kliAet ovM qe iluM pRyAM a sMBviiAM k}i yil. 38 asxHwvuM sxHwvumAy kArY ruM sMBvitH atYutnAy eedvieR kl neyHAlEyA? 39 EA}uM jIvEnAew rikyAeN i ov teR pApeL (avyH ziey)i mRumRuetinH?
25

785
EnA; av riEA}AyAluM ni EA}AyAluM avew prihAsA inH {AnA vixyM. 64 yEhAEv, av ecyHtti ti PlM av tiric@ekAwENEm. 65 kWinmAyXdyM av nEkNEm! nieR zApM avewEm ENEm! 66 aver EkApEAew EvyAwkyM yEhAyew kAzi kIe}evcH nzi ikyM ecENEm. eyzElM mNieR BIkrtk sVM qen kRutAyi? nl tM qen mARiEAyi? qlA et vukL@ewyM aRutikLi r cv RuEpAel ecAriiri. 2 tMEpAel vile sIEyAeR s puA qen o sADArN zv Aiy vilR mpA EpA el EA qew. 3 kAunAyH EpAluM teR ueL mlyARuH . Ruc i EpAluM teR ueL mlwiiARuH. qA mmiyiel okikeLEAelyAN v. qeR jnieR pui UryANH. 4 mly ieR nAvH dAh i aveR aAEAw pu. pic nw ik aM EcAdi. qA av Ev ekAwA av H mil. 5 vizixHwBNM k}icvriEA et vukLi piNi kiw mri. vuM vilwiy vO DriM qH RAyiv ngriel eA ikLiniH kiiy Dri. 6 aekAH , eyzElmieR pApM esAEdAmieR pApEA vlutANH. M aveL (esAEdAmien) miA et te enAwiyiwekAH av nzii eu. cil eydA vizixHwmAy rItiyi eedvi smiev. 7 avL@ew (eyzElmieR) EtYkmA yrItiyi eedvi smie jn himeAL@M nilrAyi. pAlienA evmyvM yi . avew aik pvi}eA blmM zrIr nIlM EpAel kWinvumAyi. 8 EA av lRrieyA kRu iri. aver etvukLi tiric Riyil . avew etAli avew aikLi imRukiyiri. o mreEAel aNiEAyiri. 9 piNiekAu mricverA NM yi mric v ANH . niliel aBvM kiAet EpAyvErA NM vAL@ekAH mRiEvve. 10 atIv vA/lYm OIkEpAluM sVM eekkekAH tL@ew meL pAkM ecyHt. eyzElmien tk EA av titH atAyi. 11 yEhAv teR EkApM m}uvM d ziic@; av teR EkApieR wH puRE ecAriu. sIEyAni
63

vilAp 3:63-5:1

av o tI ekAL@kyM a sIEyA nieR awiRver ukLykyM ecyHt. 12 eyzElM kvAwLilUew zu kwAnAvuemH miyilu rAjA A vizVsiA k}iil. 13 avL@ew vAckew pApL@M puErAhitew amL@M kArNM nirp rADikL@ew rM avL@ew i av vic kArNM 14 rM ekAH amAy etvukLi lUew jn arAyi alu. M etAwAEpAluM mwivM avew vOLi rM puri. 15 mARuvi! mARuvi! {eL etAw tH! jnM viLic@pRu. jn alyA wi. anYrAxH\A pRu+ av nEAewAM vsiA {LA #hiil. 16 yEhAv sVyM aver citRic@kL u. av aver sMrimil. puErAhitErAw drvu kAAetyAyi. v]AErAw dyyM kAiyiil. 17 { shAyiEvi w viwAet EnAi {L@ew kk yi c@EpAyi. EnAiytH evRuetymAyi. {eL riA o rAxH\iEvi { vIuM vIuM nirINEgApu ri ni tIEyAew EnAi. pE {L@ew kAiriH viPlmAyi. o rAxH\iM {eL riAnAyil. 18 {L@ew nAvlkLi {eL v}i nwAtiriA av {L@ew piAel ptuinw. {L@ew aYM awEpAyi, {L@ew kAlM tiki ri, kArNM {L@ew aYM qi yiri. 19 {eL EvyAwiyv kAziel k}ukAErA EvgM wiyvrAyi. av mlkLi {eL tImAyi Ev yAwi; mmiyi {Ayi ptiyi . 20 {L@ew jIvzVAse, yEhAv yew aBixinAyven av ekNi yi vI}Hiyi. rAxH\L@ew w yi av {eL riM qH av eni { pRi. atH av te yi. 21 QsuEdzAriyAy qEdAM puiEy, pAwvi, mdivi, ziyew pAn pAM nieR awvM. nI mpiwi kyM niee ngHnyAkyM ec@M. 22 sIEyApuI, nieR pAp zi pUiyAyiri. yEhAv ni yM nie vAsiEl ayyHil. EdAM puI, nieR pAp av evLiewEA yEhAv nie ziiM. yEhAvEyAw o An yEhAEv, { sMBvicetA eNH oAENEm; {L@ew ap mAnM ekAwH kAENNEm.

vilAp 5:2-22
2

786
avew rvsricH -eL ieA; mAErAw EvvM d rvu kAiymil. 13 yvA arkl@ tiri. ecRu A tL@ew kWinEvl kArNM Evc@ EpA. 14 mA ngrkvAwLiniH ak el EpAyiri; yvA tL@ew sMgItvuM niiyiri. 15 {L@ew sEAxM avsAnic @ ; {L@ew n]M vilApmAyi mARi. 16 kirIwM {L@ew tlyiniH vI EpAyi; {ELAw pritpivi; kAr NM { pApM ecyHtiri. 17 etlAMekAH { mnS tk vrANH; etlAMekAH { zy vrANH. 18 sIEyAH vijnmAyi, aview RuA iiriy. 19 yEhAEv, nI qeM vA}uvn lEyA; nieR siMhAsnM tlmRtlm RyAyi nilnivElA. 20 nI {eL avgNic@ekAEyiri etH? nI dIGickAlM { eL keA}iyetH? 21 yEhAEv, { mwivtinAyi niiEl {eL tiriecwENEm; { muAyi nilyiEl {eL puENEm. 22 opE nI {eL niExM evwi irikyAvuM; nI {ELAw ati yAyi EkApiciriyAvuM.
12

pUvikriniH { pArrY mAyi kiiy nilM apricitM { L@ew vIwk anYjnM ekAwi ri. { anATrAyiri; {L@ew amA viDvkeLEAel yiri. 4 { wi evinH { vil ekAwEiviri. {L@ew mriM vil ekAwEiviri. 5 mrNieR vvErM { Ev yAweu; { tL EpAyi, { vimvumil. 6 vzYi BNM kiA Qji pHtM airYymAyi { o krARu Ai. pApM ecyHttH {L@ew pUvik A. av mric@ EpAyi. qA { avew pAp zi aBvikyANH. 8 dAsA {eL Bri. avew piwiyiniH rewA {Avu il. 9 mmiyiel vipkArNM {L@ew hArM ekAuvvA { jIv pNyew. 10 epAi vRuti kArNM {L@ew etAli LeyEAel wAyiri. 11 sIEyAniel OIkeLyM eydyi el knYkmAeryM av (zu eesni k) blAArM ecyHt.
7 3

787

eyehsEk H
1
mKM bUsiyew mk eyehsHEk q puErAhitnA {A. bAbiElA Niel ekbAndiyew kryi {A vAsiyAyiEA kAzM R ewkyM eedvieR dzn {A kAkyM ecyH . atH mtAmAH nAlAMmAsM (lAyH) aAMtIyti yi . eyEhAyAKIrAjAvH vAsilAy tieR aAmAilAyi eyehsH EklinH yEhAvyew aLAwAytH. aviewvcH yEhAvyew zi aveR Em v.
1-3

yEhAvyew rTM-eedvieR siMhAsnM 4 vwniH o vliy ekAwA@ v tH eyehsHEk q {A ku. atH QkAEAw wiy o vliy EmGmAyi. atiniH tI L@ Ayi. ati@M kAzM mi Ayi. atH tIyi tiLu kAciy ElAhM EpAelyi. 5EmGieR i mxYerEAely nAlu m]g L@Ayi. 6 pE oAErA m] g iM nAlu mKL@M nAlu ciRkL@M Ayi . 7 avyew kAluk EneryM pAdM p viEEpAelyM yi. miiy picLEpAel av tiLi. 8avyew ciR k kIe} mxYeR eekkL@Ayi . ek nAlum]gL@M avyHEAErA iM nAlumKL@M nAlu ciRkL@M Ayi. ciRk aEnYAnYM etA i. m]g nIuEA qEA@M tiriil. EnAiyiwEte av sric@. 10 oAErA m]giM nAlu mKL@Ayi . mvzH av oAErAiM mxY mKvuM vlvzH siMhmKvuM w vzH kALmKvuM pivzH k}uk mKvumAyi. 11m]gL@ew ciRk avyH mIet viwiyi. oAErA m]gvuM atieR ru ciRk nIi aw m]geL etAwkyM mE ru ciRkekAH sVM zrIrM mRyHk yM ecyHt. 12oAErA m]gvuM a EnAiyi wE te sric@. tHmAvi EtAiyiwEel A M av ec. qA nIuEA av qEA@M tiri il. 13enyANH m]g kA}Hcyi EtAictH. m]gL@ew wyilu lH Li eAi tInEpAel qEA o

Ayi. tI m]gL@ew wyi clic @ ekAEyi ecRiy tI EpAel yi. tI kAzEAew jVlikyM atiniH mi oLicit RukyM ecyHt! 14m]g miEpAel Evgi piEA@M mEA@M oAwi! 15-16 {A m]geL EnAieAiri EA nil etAnilyi nAluc ic@. oAErA m]gieRyM Ener o cmAyi. qlA cL@M oEr EpAelyi. av nilmAy m rli AiyEpAelyi. o cinkH EveRA cM EpA elyM av EtAic@. 17cH dizyiElM cliAmAyi. pE m]g av clicEA clicil. 18c L@ew pk epAmM ByrvumAyi ! nAlucL@ewyM pkLi k kL@Ayi. 19 c qlAyHEA}uM m]gELAewA M nIi. m]g mkLi vAyviEl EpAeyi cL@M avEyAewAM EpAyi. 20av tHmAvH EpAyiwelAM EpAyi. cL@M avEyAewAM ec. qekAeA m]gieR tHmAvH cLilAyi. 21aekAH m]g nIuEA cL@M nIuM. m]g niEA cL@M niM. m]g vAyviEl EpAEA cL@M ewEpAM. qekAeA m]gL@ ew tHmAvH cLilAyi. 22 m] g L@ew tlkmIet ortH - t vsHt Ayi. atH km}Hivc o EkA EpAelyi. EkA sHPwikM EpAel nilmAyi. 23EkAyew awiyi m]gEAErAiM etAw m]gver q ciRkL@Ayi . sVM zrIre mwieAu ru ciRk o BAgEM ru ciRk mRu BAgEM viriu ni. 24 aEA {A ciRkL@ew zbHdM Ek@. m]g clicEAe}lAM ciR k vliy zbHdmAi. av ieyA }u evMEpAel m}i. svz nAy eedveEAel av m}i. o eesnYMEpAelEyA o MEpAel EyA av m}i. m]g niEA av ciRk tL@ew pAzVLi tA}Hivc@. 25 m]g nikyM ciRk tA}H kyM ecyHtEA avyew tlyH mIety EkAyew mkLiniH EveRA vliy rlAyi. 26EkA yew mkLi siMhAsnM EpAel qEA oAyi. atH nIll@EpAel

eyehsEk 2:27-3:13 H

788
Ayi. 10av qeR mi nivi. ati mBAgM piBAgM q}uAyi. ati qlArM EzAkgAnL@M EzAkkTkL@M tAIkL@M Ayi. eedvM qEAw pRu, mxY puA, nI kA tik. Q tiiH yi AEy wMbEAwH Q kArY ec@ pRyk. 2 aen {A vAy RkyM av qeR vAyi wkyM ecyHt. 3 qiH eedvM pRu, mxYpuA, Q {A nin trikyANH. a vi}uuk! nieR zrIrM niR yHe! aekAH {A ti. atH qeR vAyi EtEpAel mDuric@. 4 aEA eedvM qEAw pRu, m xYpuA, yi AEywMbieR aw ecl@k. qeR vAk avEnAw pRyk. 5{A nie ayyHtH ap ricitBAx sMsAri anYjnL@ew awEll. EveRA BAx nI pWiE til. {A nie ayyHtH yi A EywMbieR awElANH ! 6 {A nie ayyHtH nin mni lAkA kWinBAxk sMsAriv ew plpl EdzLiEll. avErAw sMsAriAnA nie {Anyci etiEpAluM av nie ic@ Ek mAyi. nI pRy mnilAyi eliEpAluM av imAyi. 7 av mhAzAWYAM tlwm vM kWinXdymANH. yi AEy jnM nie EkA vistiM. av {A pRy iA #hmil ! 8 qA nie {A avErALM te zAWYmvnAM. nieR tl avEwti EnALM te kwmtAyiriM! 9 vil piwi o kl@H, v*jMEpAel kw m kl. aEtEpAel, {A nieR tl H avEwtiEnA kwmtAM. nI avErA zAWYmvnAyiriM. a ekAH nI aver Epwikyil. qnie tier qEA}uM tiriy aver nI Epwi kyil. 10 aEA eedvM qEAw pRu, m xYpuA, {A niEAw pRy oAErA vAM nI ic@EkkyM oA kyM EvNM. 11pie, vAsilu nieR jnieR aw ecH new yjmAnnAy yEhAv Q kArY pR y q@ pRyNM. av nie vi kyil. pApM ec@tH niky mil. av icAlumieliluM Q kArY nI avErAw pRyNM. 12 aEA tHmAvH qe qwy kyM {A qeR pii o zbHdM EkkyM ecyH t . atH wim}M EpAel atYucilAyi. at@ pR u, yEhAvyew tApM ag]hI tmANH ! 13pie m]gL@ew ciRk cliA wi. aEnYAnYM etAEA ciRk vLer vliyzbH d mAi.

nIlyAyi. ati mxYenEAel y o pM i! 27aveR aryH EmElA@ BAgH {A EnAi. av ElAhM EpAelyi. av eR @M tI EpAel EtAi! av eR aryH tAE}A@ BAgM {A EnAi. atH agH n iEpAel zYmAyi. av@M tIeAri citRuAyi . 28aveR @M kAzic evLicM EmGiel m}vil@EpAelyi. atH yEhAvyew EtjAyi. a dzi cM {A nil kmi}HvI sAxH wAMgM nmsHkric@. aEA o zbHdM qEAw sMsAri {A Ek@.

zbHdM pRu, mxYpuA, q}uE k. {A nIymAyi sMsAriM. 2 aEA o kA@vH qe q}uE icH kAli nii. qEAw sMsAri c v en {A ic @ Ek@. 3 av qEAw pRu, mxYpuA, yi A EywMbEAw sMsAriA {A nie ayyHkyANH. av pltvN qnietier tiriu. avew pUvi kM qnietier tiriu. av qni etier plvM pApM ecyH t i@H . M qnietier av pApM ecyHt ekAEyiri. 4 pUvikew pu AErAwH sMsAriA {A nie ayyH . pE av mhAzAWYAM k zbuiAmANH. qiluM nI avErAw sMsAriNM. new yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy q nI pRyNM. 5 pE av nie Ek kyil. qnietier pApM ec@tH av nikyil. kArNM, av mhAk lhikLANH - av qEA}uM qnie tier tiriy. qA av i kEyA iAtirikEyA ecyHtAluM avew wyi o vAck jIvi cirieH av aRiytinAyi nI Q kArY pRyNM. 6 mxYpuA, aver nI EpwitH. av pRytienyM nI EpwitH. av ninetier tiriykyM nie EAhiA mikyM ec@em En te. av m_keLEAelyi riM. Etkew ewyANH nI pA etH ninEtAM. qA av pR ytien nI EpwitH. av niExDi kLANH . qAluM aver EpwitH . 7 av icAluM eliluM {A pR y kArY nI avErAw pRyNM. qnietier pApM ec@tH av ni kyil. kArNM av klhikLANH. 8 mxYpuA, {A niEAw pRy kArY nI ic@ EkNM. av erEAel nI qnietier klhitH. nieR vAy RH {A nin t tik. {A pRy vAk icH atH jnEAw pRykyM ec@k. 9 aEA qeR Ener o eek nIL@ tH eyehsHEk q {Aku. atH vAk q}utiy o piwici@

789
avyew mvz cL@M vliy zbH d mAiwi-atH wim}M EpAel c ilAyi. 14tHmAvH qe epAi derekAuEpAyi. {A aviwM vi@EpAyi. {A atIvd+Kit nAyi. qeR AvH lei . qiluM yEhAvyew zi {A qi aBvic @ ! 15ekbAndiyew kryilu Et-bIbi blmAyi pAie yi AEyjnieR aw {A ec. e{ElAewyM miAmilAetyM }udivsM {A avi ew avew ew . 16 }u divsM k}iEA qniH yEhAvyew aLAwAyi. av pR u, 17mxYpuA, {A nie yi A Eyli kAvArnA. {A ni EAw pRyA EpAkArY i kyM yi AEylinH qeR tAI k nkyM EvNM. 18Q dxHw mriM! q {A pRA nI aven tAI ecNM! aveR jIvitrIti mANemM dxHv]ik ec@ niNemM nI avEnAw pRyNM. aven nI tAI ec@iel i av mriM. pApM ecyH t ekAH av mriM. pE aveR mrNinH {A nieyM rvAdiyAM! kArNM nI aveR aw EpAkyM av eR ANen rikyM ecyH t i lElA. 19 jIvitrIti mAAM dxHv]ik ec@ niAM nI oven tAI ec@mAyiriAM. av nie Ek A AieliElA, av mriM. pApM ecyH t ekAH av mriM. qA nI aven tAI ecyH t . aekAH nieR ANen nI ric@. 20 ael i, nl vnAy ov n evwieiriAM. aven vI}HAniw yA qeiluM aveR mi {A evc@eviriAM. av dxHv] ik ecA wukyM aekAH mrikyM ec@M. av pApM ec@ tinAluM nI aven tAI ecAti nAluM av mriM. aveR mrNinH {A nie rvAdiyAM. av ecyHt nlkArY m}uv jnM oA kymil. 21 qA nlven nI tAI ec@ kyM pApM ecetH avEnAwAv zYewkyM av pApM ecAtiri kymAeNiElA? av mrikyil . kArNM nI aven tAI ec@kyM av EkkyM ecyHt. aen nI nieR sVM ANen ric@. 22 yEhAvyew zi qiEl v. av qEAw pRu, q}uEH tA}Hv ryiEl EpAvuk. aviewvcH niEAw {A sMsAriM. 23 aekAH {A q}uEH tA}Hvryi El EpAyi. yEhAvyew EtjH avi ew Ayi.-ekbAndiwvcH {A kiEpAelte yEhAv

eyehsEk 3:14-4:7 H

yew EtjH aviewyM Ayi a ekAH {A kmi}HvI nmsHkric@. 24 pE o tHmAvu vH qe q}u Eic@ nii. av qEAw pR u, nI vIi ec ktkwcH aki rik. 25mxYpuA, L@k kyRumAyi vH nie ekiyiwM. av jnieR wyi EpAkA nie avdiyil. 26 nieR nAH {A nieR aAi piM-nI mknAyiEAM. aen, t ec@tH etAeNH aver pWi ic@ekAwA avH milAtAM. qienEA? av qlAyHEA}uM qni etier tiriykyANH. 27pE niEAw {A sMsAriM. qiH nie sMsA riA {A avdiM. pE, new yjmAnnAy yEhAv Q kArY pR y q nI avErAw niymAyM pRyNM. a EkNemH ov EtAei av Eke. qA elA ati vistikyAeN i av vistic@ekAe. pE av qEA}uM qnietier tiriyk yANH. mxYpuA, nI o xHwik qwH atiE o ngrieR-ey zElM ngrieR-ciM vryH k. 2 pie, ngrM piwicwA o eesnYM qen a vLyEvA aEpAel viuk. ati@M o mmti ek@k. ngrmtivErM o mNpAt Ak. wic@ tkA mrwik ekAuvrikyM ngri @M eesni kAvL ApikyM ec@k. 3 pie o uci qwH ninM ngriM nwvi vyHk. atH nie yM ngreyM Evtiri o u mti EpAelyAyiriM. ngrieR viErADiyANH nI qH aen nI kANi c@ ekAwM. ngre nI vLykyM mikyM ec@M. kArNM tH yi A EyliEviy o xHwAmANH. ey zElmien eedvmAy {A nzii emH etLiyiM. 4 pie nI nieR wvzM criu kiwNM. yi AEyjnieR pAp nieREm sVyM ikyAeN kANi v]ik nI ecNM. qdivsM nI wvzM criu kiw EvA ayMdivsM pApM nI EpRuM. 5yi AEylieR pApM nI 390 divsM EpRNM. aen, o vx inH o divsM q niri nI a EpRNM. 6 a k}iA pie nAl divsM nI nieR vlvzM criukiwM. nAl divsLi o vxinH o divsM q kNi nI eyd yew pApmAyiriM EpRuk. eyd q kAlM ziiewNemH {A niEA w pRy. 7 eedvM wu pRu, eyzEl mientiery mNi En nieR mKM tirik. nI eyzElM ngr

eyehsEk 4:8-5:11 H

790
tAwiyM vwiNM. ErAmM o lAsi liu iyEzxM mAyi BAgiNM. ati mielA ErAmM ngrieR ciM vrc xHwikEmevcH ngr i @ wNM. ngrinkevcH cil mriemH kANi. ni eyA vAeLwH nieR mwiyew mielAH ecRutAyi ariH ngri@M w NM. cil ngri puRevcH mri emH kANiM. pie mielA ErAmM vAyvi qRiyNM- atien kAH drE pAiLye. qeR vA Qri ciler drEdzLiElH i oAwiem H kANiM. 3 pE ati Rcu ErAmM qwH nI nieR aiyi etRu NM. qeR jni Rc@ Eper {A riemH kANiM. 4 ErAm i pieyM RecwH nI tIyiel RiyNM. aview o tI puReH yi AEy BvnM m}uv cAlAemH kANiM. 5 pie qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw pRu, Q xHwik eyzElmieR pmA. eyzElmi en {A anYrAxH\L@ew nwevci ri. avL@ew iluM rAjY H. 6 eyzElmiel jnM qeR klnkELAew ti m/riciri. mE rAxH\e AL@M nIc avrAyi! avew i lum rAjYLiel jnEAL@ EmeR qeR niym aDikvuM lMGi ctH avrANH. qeR klnk EkA av Aiyil. qeR niym a sriA av Aiyil! aekAH qeR yjmAnnAy yEhA v pRy, niELAw {A atiBy rmAy iyk ec@M! kArNM ni oriluM qeR niym asricil. ni oriluM qeR klnk a sricil. ni@M pA jn ELAELeR qeR klnk aDikvuM lMGic niLANH! jn ete sti kArYEpAluM ni ecyHt! 8aekAH qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, EA {A EpAluM nietirANH! m@ jn kA ek {A nieL ziiM. 9 {A meA riluM ecyHtiilA tY ni ELAw ec@M. ByrtY piIewA riluM {A ec@kymil ! kArNM ni a <rtYLA ecyHtiri tH . 10eyzElmiel jnM sVM meL mAtApitAL@M sVM mAtApitA eL mL@M tivAyH viz vrAyiEAM. nieL {A nAnArIti yi ziiM. qi@M jIvEnAew bAiyAvuver {A qlAvzLi ElM citRic@kLyM. 11 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, eyzElEm, qeR jIvevcH {A stYM ec@. {A nie ziiM! nie ziiem {A Nyiw! kArNM qeR vilEAw nI ByrtY ecyHtiri! triuM
7

e miEpAel nwik. nieR Ayee etRuky@kyM eekk ngHnmAkyM ec@k. nieR eek xHwikyHEm yk. etlAM ecyHekAH qeR dtenEAel ngr ientier vcik. 8{A nieR Em kyek@M. nieR mNieR din tIver o vzniH EveRA vzE tiriyA nin k}i vuAkyil. 9 eedvM M pRu, aM A ti nI Rc@ DAnYM sAdiNM. EgAt uM yvvuM amryM pyRuM cAmyM EcA vuM o pAi @ kli arc@ mAvANM. nI o vzM tiriu kiw 390 divsvuM mAvu ekAuAiy aM mAEm tiAvU. 10oAErA divse yM ainH oAErA EkA mAM mAvH qwAEn nie avdi. EnrEAw EnrM aM wyHiew nI tiekA NM. 11o divsM m EkA evM mAM nin wiAM. EnrEAw EnrM wyHiew a nin wiAM. 12N iy mxYmlM ekAuAiy tIyi nI nieR yvM ewNM. jnieR sAiYi tIyi nI nieR amANM. 13pie yEhAv pR u, puRMEdzLi yi AEywM bM amAy aM tiemH kAieAwM. aver yi AEylini M puRM EdzLiEl oAwiM {AnAyiriM 14 aEA eyehsHEk q {A pRu, aEA, qeR yjmAnnAy yEhAEv, {A oriluM amAy B NM k}iciilElA. ErAgM v cm]g ieREyA vnYm]gM ekA m]gieR EyA Rci {A oriluM tiiil. ecRiy Ayi kAlMetAH ver amAy Rci {A tiiil. arM ek Rci oriluM qeR vA yi eciil. 15 aEA eedvM qEAw pRu, zri! aM wA Niy mxYml i pkrM Niy pvicANkM pEyAgiA {A nie avdi AM. 16 pie eedvM qEAw pRu, m xYpuA, eyzElmiel aEzKrM {A nziikyANH. jninH tiA alM aM mAEm AvukyZ. t L@ew BYvitrNeRicH av atY M prvzrAvuM. wiA evvuM alM mAEm avAvU. evM wiEA av atiyAyi EpwiM. 17 kArNM jninH BNvuM evvuM tikykyil. av aEnYAnYM aEyM EpwiM. tL@ew pAp kArNM t yitH av tii kAM. 1-2 mxYpuA, nieR piNiyew kAlM k}iA nI Q kArY ec NM. mcy o vAeLwH urkeR kiekAeEpAel nI nieR mwiyM

791
dyEyA mnsH t ApEmA l A et nie {A ziiM! 12nieR jni mi elAH ngrinkvcH ErAgvuM pi NiyM ekAumriM. mielAH ngr i puRvc H yi mriM. mielAien {A qeR vA~ri nAnAdikLiElH , drEdzLiElH iEyAwiM. 13nieR jni Ener y qeR EkApM aEA mAEm {A aw. qEAwv ecyHt dxHw tYH av ziie@evH {A aRiyM. {AnANH yEhAveyM av ErAwH qni sHEnhM ekAANH {A avErAw sMsAricetM avM aRiyM! 14 eedvM pRu, eyzElEm, nie {A nziiM-nI evRuemA kA rmAyiEAM. nin ilumv nie prihsiM. v}iEpA oAErA M nie prihsiM. 15nini lumv nie prihsiM, pE nI aveA tAItAyirikyM ec@M. {A EkApic i M nie ziicM av kAM. {A atYDikM EkApici. {A nie tAI ec yHt. {A q ec@emH yEhAv yAy {A niEAw pRu! 16ninH piNiyew BIkrnAL@k vemH {A niEAw pRu. nie nzii kArY nin vemH {A niEAw pRu. nieR BNEzKrM qwkLyemM piNiyew nAL@ k vIuM vIuM vemM {A niEAw pRu. 17nieR eepteL ekAl@tinH piNiEyyM <rm]gEL yM ninetier ayyHemH {A niEAw pRu. ngrMm}ue ErAgvuM mrNvuM AvuemH {A niEAw pR u. niEAw yM ecA z@ EyAAeL ekAuvemH {A niEAw pRu! etlAM sMBviem yEhAvyAy {A niEAw pRu. etlAM sMBvikyM ec@M! yEhAvyew aLAwH vIuM qni Ayi. 2av pRu, mxY puA, yi AEylieR mlkLiEl tiri H qniEvi avetirAyi pR yk. 3 mlkELAwH Q kArY pRyk, yi AEylieR mlkEL, qeR yjmAn nAy yEhAvyew Q sEzM Ekk! qeR yjmAnnAy yEhAv k ELAwM mlkELAwM mlyiwkELAwM tA}HvrkELAwM Q kArY pRy. EnA! niELAw yM ecA eedv mAy {A z@vien ekAuvH. niL@ew tleL {A wic@ nirM. 4niL@ew blipIWeL {A awic@epAwiM! niL@ew DUpblipIW tlikewuM! niL@ew zvz rIreL niL@ew mlinvi#hL@ew mi {A qRiykyM ec@M. 5yi A EylukAew zvzrIreL avew mlin vi#hL@ew mi {A wM. niL@ew asHTikeL niL@ew bli

eyehsEk 5:12-6:13 H

pIW @M {A vitRuM. 6ni qvieweylAM pAEvA, aviewey lAM anixHwsMBv AM. avew ngr kArLAyiEAM. av ew tl tkewM. qi enEA? rADnAl ni vIuM pEyAgiewtH. blipI W sklM tkewM. l niEm pEyAgiewtH. vi#heL jnM ni oriluM rADi kyil . DUpblipIW pU mAyM tkewM. ni Aiy sklvsHteLyM {A niExM nzi iM! 7 niL@ew jnM ekAl e wM. aEA {AnANH yEhAv q ni aRiyM! 8 eedvM pRu, qiluM niLi alM ciler {A repwA av diM. av Rc@kAlM anYEdzLi pAM. aver {A citRikyM anYEdzLi blmAyi pAikyM ec@M. 9avEzxiv aEA bi kLAewM. anYEdzLi pAA av nibitrAvuM. qiluM av Ezxiv qe sHmriM. avew XdyM {A piLiri. av ecyHt dxHwtkH av sVyM evRu M. mH av qni puRMtiriykyM qe vi@piriykyM ecyHt. avew mlinvi#hL@ew piAel av oAwi. sVM BAvien Epic H EtA anYpuxeR piAel oAw o OIeyEAelyAyi av. pl BIk rtYL@M av ecyHt. aetecAli av pApikyM ec@M. 10pE {AnANH yEhAv qH avrRiyM. {A pRA pRtH ec@emM avr RiyM! av sMBvic qlAcIArY L@M {AnANH vivcetH avr RiyM. 11 aEA qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw pRu, nI eek ekA@kyM nil cvi@kyM ec@k. yi AEylu kA ecyH t sklBIkrtYem tier nI sMsArik. ErAgvuM piNi yM aver ekAeAwemH av tAI ekAwk. yi av ekAlewemH avErAw pRyk. 12a kelyv ErAgMekAuM view awv vAekAuM mriM. ng ri Ezxiv piNiekAuM mriM. aEA mAEm {A qeR EkApe avriniM pivli. 13 aEA mAEm ni aRiy {AnANH yEhAveyH. niL@ew zvzrIr niL@ew mlinvi#hL@ew miluM avew yAgpIW iluMkA EA ni atRiyM. jf niL@ew oAErA rADnlieR yM awAvuM. y oAErAi eRyM mlyewyM mkLiluM oAErApcm rieRyM t}c oAErAoAmri eRyM viluM AvuM. aviewey lAM ni niL@ew blik aic@.

eyehsEk 6:14-7:23 H

792
riluM tiric@ ecl@kyil. ov jIv EnAew reAluM aveR sViEl H av oriluM tiric@ ecl@kyil. qekAeEA? Q dznM m}uv jnimtANH. aekAH o v jIvEnAew reAluM atH jn e zVsiiyil. 14 jne tAI ec@tinH av kAhLmM. jnM yi tARAvuM. pE av yM ecA EpAvukyil. qekAeA {A qmAM EkA pici@eH m}uv eyM {A kAieAwM. 15z@ vAL@M piwicH ngri puRH. ErAgvuM piNi yM ngrinkH. eriluM evLi yi vyliEl EpAyA aven z@ Bw ekAl@M. eriluM akH ngr i tiyA aven piNiyM ErAg vuM mwiM. 16 qiluM jni cil rewM. rev mlkLiElEAwM. pE avH sEAxmAvil . tL@ew smsHtpApeLyM ecAli av d+Ki M. av krykyM AvukeLEAel RukyM ec@M. 17sVM eekkL@y A k}iyAvM av ayH I NitM d+KitM yiriM. avew kAluk evM EpAelyiriM. 18av vilApvO wkyM Epwiyi putykyM ec@M. oAErA mKM ni apmAnM kAM. d+KM kANi tiEvi av tL@ew tl m$ nM ec@M. 19av tL@ew evi et viEleRiyM. av tL@ew sV e nARu p}NieyEpAel kN AM. qekAeA yEhAv EkApiEA avyHeAiM aver riA Ezxi Akyil. av jne vI}HA o ekNiylAet meA mAyiil. av jninH hArM ekAw yil, avew vyi hArM evc@ ekAwymil. 20 tL@ew BMgiy BrN p EyAgicH av vi#hmAi. ti meyecAli av ahrici. av avew ByrtimkL@Ai. av v]iek sADnL@Ai. aekAH eedvmAy {A avey o nARu p} NiEpAel qRiukLyM. 21avey qwekAuEpAkA {A aprici ter avdiM. apricit avey prihsiM. av jni ciler ekA l@kyM m@ver bikLAi ekAu EpAvukyM ec@M. 22{A avriniH qeR tl tiric@kLyM-{A aver EnAkyil. apricit qeR l ye nziiM-av vi mir ieR niFBAgLi kwH atien amAM. 23 bikEvi wlukL@Ak. qienEA? anYer ekAtinH plM
H vs ... vYsniEtil avA drit mlM vAuvEnA vi vEnA vYApArM nwAnAvil qM.

avyAke niL@ew nARu vYAjvi# hH o nRumNmAyi. 14pE {A avewEm qeR eek y kyM aver ziikyM ec@M! av ew Edze {A trizAM! atH ribA mmiEyA nYmAyiEAM. aEA {AnANH yEhAveyH avrRiyM! aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. 2av pRu, mxY puA, tA qeR yjmAnnAy yEhAv yew o sEzM. tH yi AEyEdz itA. aYM. aYM vrikyAyi. rAjYM m}u v nziiewM. 3 nieR aYM tA vrikyAyi! nieR Ener {A qmAM EkApixHWnAeNH {A kAiM. nI ecyHt dxHwtY H {A nie ziiM. nI ecyHt skl ByrtYM {A nie eAH pi} owiM. 4 niEAw {A triuM kNkA@k yil. niEAewniH shtApM EtAk yil . nI ecyH t dxH w tYANH nie {A ziitH. nI a By rtY ecyH t iri. {AnANH yEhAveyH EA nI aRiyM. 5 qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. oi piRek oAyi atYAhitL@AvuM! 6 aYM vrikyA yi. a epe tevM! 7yi AEy nivAsikEL, niL@ew ziAkAlmitA v. z@ vH. d$ni smyM w vH! mlkLi z@vi eR r wiwi vrikyANH. 8 {A qmAM EkApiciri qH nieL kAirA ni {A eevkiil. ni ELAw qeR m}uv EkApvuM {A ni kAiH. niL@ew dxHw tYH {A nieL ziiM. ni ecyHt sklBIkrtYM {A nieLeAH pi}owiM. 9ni ELAw {A triuM kN kA@kyil. niELAewni shtApM EtAkyil. ni ecyHt dxHwtYANH ni eL {A ziitH. ni ayH ByrmAy tY ecyH t iri. nieL zii yEhAv {AnAeN H EA ni aRiyM. 10 dinemiyiri. emAiu viriyA RAy o ecwieyEAel, d$ni smyM tA qi}iu. zuvieR ahArM epAimLciri. 11dxHwer ziiA amM dxHwtyew o vwi yAyi vLiri. avri M av Ezxiil . avew sm] iEyA s EA avEzxiil. mANimAiwyi luM M avEzxiil. 12 d$ni smyM qiEAyi. divsM view qi}iu. vsHt vAuvH sEAxmAvil. vsHt viv aetiEyA H vYsniEtil. * kArNM Byr d$niniH ovM rewil. 13 sVM sV viv atiEleA

793
ziiewM. ngri qlAyiwM lhLyAM. 24{A anYEdzLi niH dxHwAer ekAuvM. yi AEy liel m}uv vIwkL@M av kERuM. yDikM ahti vrAti niH blvAArAy ni skleryM {A twyM. anYEdzLini jnM niL@ew skl rADnAlyL@M kERuM. 25 ni ByMekAu viRyHM. ni smADAnM aEnVxiM. pE atH o@M ki@kyil . 26oi piRek oAyi ni kdnkTk EkM. aBvA kLlAet meAM ni Ekyil. ni o vAcken aEnVxik yM avEnAwH o dznM EcAdikyM ec@M. pE aen oAkyil. nieL #hiiA puErAhitew p omAkyil. ni trA mAew pluM nl pEdzeLAM Akyil . 27mric@EpAyv Evi niL@ew rAjAvH kryAvuM. EntA A vilApvOM DriM. sADArN A viririM. qekAeA av ecyHt kArYH {A pkrM vI@M. av zi {A niyiM. aver {A ziikyM ec@M. {AnANH yEhAveyH aEA avr RiyM. o divsM eyehsHEk q {A qeR vIi rikyAyi. ey dyiel mA qeR miluM ri Ayi. atH vAsieR RAM ekAlM RAM mAsM (espHtMb) aAM tIyti yi. epeH qeR yjmA nnAy yEhAvyew zi qi v. 2 tI EpAely qEA oH {A ku. atH o mxYzrIrMEpAelyi. ar yH kI}HEpAH av tI EpAel yi . aryH EmEpAH av tIyili ElAhMEpAel jVlic@ tiLuAyi . 3 aEA eekEpAel qEA oH {A ku. eek qeR Ener nIL@k yM qeR tlmwiyi iiwik yM ecyHt. aEA tHmAvH qe vAyviEl ykyM eedvIkdz ni av qe eyzElmiEl ekAuEpAvukyM ecyHt. vwpuR , ake vAti av qe ekAuec. eedve asUyAluvA tim vAtilANH. 4 pE aview yi AEylieR eedvieR EtjH Ayi. tA}Hvryi ekbA ndiyew kryi {A k dznM EpAel teyi EtjH. 5 eedvM qEAw pRu, mxY puA, vwBAgE EnAk! a ekAH {A vwEAu EnAi. aEA EvznkvAwEAw Ec yAgpI WvAtilieR vwvzH eedve EkApAlnAiy tim Ayi. 6 aEA eedvM qEAw pRu, m xYpuA, yi AEyjnM ec@ ati m qeAe qH nI kA

eyehsEk 7:24-8:17 H

EA? av sADnM view, qeR lyiniM qe oAwic @ viwA nAyi Aiyiri! qeRew vri kyAeNi wt vliy atim nI kAM! 7 aen aNieR Evzni av qe ekAuvrikyM {A mti li o L kAkyM ecyHt. 8 eedvM qEAw pRu, mxYpuA, mtili o LyAk. aekAH {A mti li o LyAkyM aview o vAti kAkyM ecyHt. 9 aEA eedvM qEAw pRu, jnM view ecyHt@ ByrmAy ati m akec EnAk. 10aen {A akec EnAi. ni ElAciAEpAluM aRyH pltrM }jL@ewyM m]gL@ewyM timk {A ku. yi AEylukA rADic@ EpA vYAjvi#hLAyi av. sklmtilukLiluM EAw@M j L@ew ekAivc ciL@Ayi! 11 aEA aview zAPAeR mknAy yysnYAvuM yi AEyliel q}up mAM jnieRew rADn nw tH {A ic@. av aview jnieR vuM mie Ayi ! oAErA meRyM ki sVM DupklzmAyi. k DUpi niH vAyviEl puk yAyi . 12aEA eedvM qEAw pRu, mxYpuA, yi AEyliel mA H qec@eH nI kA EA? oAErAM avnveR sVM vYAjeedviEvi o viEzxmRi yH! yEhAvyH ne kANAnAvil. yEhAv Q EdzM vi@EpAyi. qH av sVyM pRy. 13pie eedvM qEAw pRu, nI qeR ew vrikyAeN i av wt vliy atim ec@tH nI kAM! 14 aEA eedvM yEhAvyew ly ieR vwpuR vAtiEl qe ekAuEpAyi. ekAH kr y OIkeL aview {A ku. vYAj eedvmAy tsienecAli av d+Ki trAyi! 15 eedvM qEAw pRu, mxY puA, Q atim nI kAEA? qeRew vrik. aEA tiluM cI yAy atim nI kAM! 16pie av yEhAvyew lyieR ak e aNiElH qe ekAuEpA yi. aview mKm$piM yAgpIW iM wyi pu puxA niuniH rADn nwtH {A ku. pE av vimirinBim KmAyilAet nikyAyi! vi liEner avew piBAgmAyi . av sUrYen rADiA Evi ki}EAu niykyAyi! 17 aEA eedvM pRu, mxYpuA, nI kAEA? qeR lyM ayH niArmAieAH view, Q

eyehsEk 8:18-10:8 H

794
kANitinAyi yi AEyliel Ezxi ver m}uv nI ekAl@kyAENA? 9 eedvM pRu, yi AEylieRyM eydyewyM wMbM o@vLer ekAwi y pAp ecyHtiri! Q EdzH qlAyiwM jnM ekAlewkyANH. Q ngrmAke amMekAH niRumiri . qkAeEA? yEhAv Q rAjYM vi@EpAyiri q jnM pR y. n ec@ kArY yEhAv yH kANAnAvil. qH av sVyM pRyu. 10qe sMbiciwEALM, {A o@M kN kA@kyil. vErAew niH atApM EtAkyil. tH av sVyM vi vctANH-av ahic d$nM ekAwk mAEm {A ec@ Z! 11 aEA cNywM q}ukAreR EpnyM mxiyM piwiciv tiric@ vrikyM en NikyM ec yH, nI klictH {A ecyHtiri. aEA ekbumAlAKmAew tl k mkLilu tAli* Ener {A kkyi. tAlM nIl l@EpAel etLi nIlyAyi. tAl ieR mkLi siMhAsnM EpAel o vsHtvuM Ayi. 2aEA siMhA sni riv cNyw@ Dri cvEnAw pRu, ekbumAlAKmAew kIe} ciwyilu l kyRi nik. ekbumAlAKmAew nw niH o eek niRey tInelw ecH eyzElMngriE qRiyk. mxY qeyM kwnw. 3 av ekbumAlAKmAew Ener nw EA av lyieR etvz l nikyAyi. ake mM EmGMekAu niRu. 4 aEA yEhAvyew EtjH ekbumAlAKmA ri niyH lyieR R wiH mIet ni. aEA lyM EmGM ekAu niRu. mM m}uv yEhAv yew EtjieR jVli kAzM ekA uM niRu. 5ekbumAlAKmAew ciR kLini zbHdM puRe mMver yM EkAmAyi. zbHdM atYu c ilAyi-sv z nAy eedvM sMsAriEA}e wim}u zbHdM EpAel te. 6 eedvM cNywkLivnH o kln ekAwi. ekbumAlAK mAiwyi lu cL@ew nwEpAyi niA M Rc@ knk qwAM eedvM avEnAw klici. aekAH av aviewecH cieR awni. 7 ilu o ekbumAlAK eek nIi ekbumAlAKmAew nw l niH Rc@ knk qwkyM a mxYeR eekkLiEl ecAriy kyM ecyHt. aEtAew mxY lM vi@. 8ekbumAlAKmAH avew ciR
tAlM l. 1+6-7 kAzi mkLilu mwipEyAgic aEt vAH teyANi viewyM

lyi, rM atim ecyHt kLyAemH eydA vicAri. Q EdzM amMekAH niRiri. qe &A piwiiAEvi av nirrM oAErA ec@. o vYAjeed veeyEpAel cen driA av mi vLyM iri EnA! 18 qeR EkApM {A aver kAieAw M! avErAw {A o@M kNkA@k yil! avEvi {A lewk yil! av qEAw alRi viLiMpE {A av ecvi ekAw yil! aEA eedvM ngre ziiA mtly EntAeL Re viLic@. oAErAewyM ki avnveR sVM nzIkrNAyDmAyi. 2a EA Ru puxA vwpuRe EmElvAtili ni nirilUew nw tH {A ku. avri oAErA eRyM ki sVM mArkAyDmAyi . i o EdhH cNyw kL@M aryi q}ukAew EpnyM mxieAtiyM Drici. av ly iel oAwekAu yAgpIWinri ki ec ni. 3 aver yi AEy liel eedvieR EtjH ekbumAlA KmAew mkLi rikyAyi. EA av aviewniH EmElA@y . pie EtjH lyieR vAti ec. Rwi mkLieliy EA av ni. aEA cNywM q}ukAew EpnyM mxieAtiyM Dricven EtjH viLic@. 4 pie yEhAv avEnAw pRu, eyzElMngrilUew EpAvuk. jnM Q ngri ecyHt@ qlA ati meLyMRicH d+KikyM EABi kyM ec@ sklewyM eniyi orwyALM wk. 5-6 aEA eedvM m@ puxAErAw pRy {A Ek@, ni oAmeR piAel EpAkNemH {A vzYe w. eniyi awyALmilA skler yM ni ekAlNM. av mArA yAluM yvAELA yvtikELA yAluM ikELA amAErA yAluM zHnml. eniyi awyALmilA skleryM niL@ew yDMekAH ni ekAl NM. ouM kN kANitH. erRic@M mnsHtApewtH! view qeR ly ievc@ wuk. aekAH av lyieR miluAyi mA rini wi. 7 eedvM avErAw pRu, Q lyM amAk-Q mM zvzrIrekA H niRk! EAe EpAvuk! aekAH av ecH ngrilu ver ekA. 8 av jneL ekAl @ vA EpAy EA {A aview ti. {A nil kmi}HvINH nmsHkric@ekAu nilvi Lic@, aEA qeR yjmAnnAy yEhA Ev, eyzElmiEnAw nieR EkApM

10

795
k kIe} mxYEw EpAlu eek kL@Ayi. 9 c nAelmAyieH a EA {A ic@. oAErA ekbumAlA KyewyM ariek oAErA cmAyi . cLAve o etLi mr l@EpAelyi. 10 c nAluM oErEpAelyi. av cink cm EpAelyM EtAic@. 11cli EA qEA@ EvNemiluM avyH EpAkAmAyi. pE av clic EA ekbumAlAKmA qEA@M tiri il. tl EnAiy diiEl te av sric @ . clic E A av qEA@M tiriil. 12avew Edh niRey kkL@Ayi. avew m lukLiluM eekkLiluM ciRkLiluM c LiluM kkL@Ayi. aet, nAlu cLiluM kkL@Ayi! 13c iwyilu lM q zbH d M pRy {A EktH Q ceL iyAyi. 14-15 oAErA ekbumAlAKyHM nAlu mKL@Ayi. dYEtH ekbi eR mKM. rAmEtH mxYmKM. mA mEtH siMhmKM. nAlAmEtH k}u mKM. ekbAndiyew awevcH qni lBic dzni {A kM teyAyievH aEA qni EbAYmAyi! m]g ekbumAlA KmArAyi! aEA ekbumAlAKmA kAzi Ely. 16cL@M avErAewAM epAi. ekbumAlAKmA avew ciR k yi kAziEl pR EA c avewywniM tiriil. 17ekbumAlAKmA kAz iEl pRei cL@M avEyA ewAM ec. ekbumAlAKmA an Aet niei cL@M ate ecyHt. qekAeEA? m]gieR jIveR AvH avyiluAyi. 18 aEA yEhAvyew EtjH ly ieR Rwiyini epAukyM ekbumAlAKmAew mkLilu l ec nikyM ecyH t . 19 aEA ekbumAlAKmA ciRk yi kAziEl pR. av lyM vi@EpAtH {A ku! c L@M avErAewAM EpAyi. pie yEhA vyew lyieR ki}E vAtili av ni. yi AEylieR eedvi eR EtjH kAzi avew mIet Ayi. 20 aEA ekbAndiwevc @ Ay dzni yi AEylieR eedvieR Etji kIe} k m]g eL {A oA. m]g ekbu mAlAKmArAyieH qni EbAY mAyi. 21{A amAtH oAErA m]g iM nAlu mKL@M nAluciRkL@M avew ciRkwiyi mxYeR eekkEpAlu qEA oM Ayi eANH . 22ekbumAlAKmAew mK

eyehsEk 10:9-11:12 H

ekbAndiwevc@Ay dz niel m]gL@ew nAlumK EpAel te yi. aveylAM av EpAyi eAi diiEl Ener mEA@ EnAi.

11

aEA AvH qe yEhAv yew lyieR ki}E vAti El ekAuEpAyi. Q vAti ki} dizyilANH . atieR Evzni piyu puxAer {A ku. aUrieR mk yysnYAvuM ebnA yAvieR mk epltYAvuM avew iluAyi. epltYAvAyi ieR tlv. 2 aEA eedvM qEAwien pR u, mxYpuA, Q ngriEvi drAElAcnk nwtH vrANH . dxHv]ik ecA v sdA jn EAw pRy. 3 aw kAleAM nAM new vIwk vIuM pNiyil.* klilu mAMsMEpAel nAM Q ngr i suritrANH! q av pRy . 4 av Q k pRykyANH. aekAH qniEvi nI avErAw tIcyAyM sMsAriNM. mxYpuA, EpAyi jnEAw vcik. 5 aEA yEhAvyew AvH qeR Em v. av qEAw pRu, et lAM yEhAv aLiecyttAyi avErAw H pRyNM, yi AEyBvnEm, ni v kArY kN@H. pE ni ElAcieteH qniRiyAM! 6 Q ngri pleryM ni ekAi @H etvuk zvzrIrekAH ni niRci@H. 7EA new yj mAnnAy yEhAv en pRy+ zvzrIrLANH mAMsM. ngrM klvuM. pE av vH nieL sMriu et ni ktiy Q kliniH nieL qwekAuEpAM! 8 niH vALien EpwiyANH. pE {A vALien e nietier vH ! new yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. aekAH a sMBviM! 9 eedvM Mwi pRu, {A nieL Q ngri evLiyiEl ekAuEpAvukyM apriciter li kyM ec@M. {A nieL ziiM! 10 ni vALA mriM. {A nieL view yi AEylieR atiiyi ziiM. nieL ziiv yEhA vyAy {AnAeNH aen niLRiyM. 11 aet, Q lmAyiriM pAcklM. ati Evvu mAMsM niL@M. klM ni sMrNmAyiriil . view yi AEylieR atiiyi nieL {A ziiM. 12{AnANH yEhAv qH aEA niLRiyM. qeR cLANH ni etict!H qeR klnk ni asricil. ni @m rAxH\
awkAleAM ... pNiyil qeA vIwk yi nziil A ekAH av punniieEwivril.

eyehsEk 11:13-12:11 H

796
bAbiElANi mwieAuvrikyM ecyHt. yi AEy viwA nibi trAyvew awEH aete mwi eAuv. aEA eedvIkdzn i {AnietlAM ku. aEA {A kv kAzEykyM qe vi@EpAvukyM ecyH t . 25aEA yEhAv qni kAi sklkArY L@M {A vAsikELAw pRu.

eLEAel jIviA ni ni yic@. 13 eedviEvi {A sMsAric@ tIM ebnAyAvieR mk epl tYAvH mric @ ! {A nil kmi}H kiw nmsHkric@ekAH ci nil viLic @ , aEA, qeR yjmAnnAy yEhAEv, yi AEyli Ezxiver m}uv nI aAew mwic @ kLyA EpA! 14 pE aEA yEhAvyew aL AwH qnAyi. av pRu, 15m xYpuA, nieR sEhAdrEL, yi A EywMbe oAk. av tL@ew rAjYM vi@EpAkA nib itrAyi. pE {A aver tiric@ ekAuvM! qA EA eyzElmi pA v en pRyH, yEhAvyi niH vLer der mARinik. Q EdzM nmH ttANH-tH nEwtANH! 16 aekAH jnEAw Q kArY pRyk+ new yjmAnnAy yEhAv aLiec@, qeR jne vLer der anYrAxH\LiEl nib icyctH {AnAeN Ente. pl rAjYLi {A aver citRici @H. pE av anYrAjYLi k}i y iykAlM avew lyM {AnAyiriM. 17qiluM avew yjmA nnAy yEhAv aver tiric@ ekAuv emH nI avErAw pRyNM. {A nieL pl rAxH\L@ew wyi cit Rici@H. qiluM {A nieL EzK ricH rAxH\LiniH tiric@ekA uvM. yi AEyEdzM {A ni tiric @ tM! 18qeR jnM tiric @ v EA av EA viewy By rvuM v]iekmAy skl vi#h eLyM nziikyM ec@M. 19{A av er omic @ EcH oerAyAeLEAel M. {A avri o putiy A vien vyHM. klieR XdyM qw mAi atieR AnH {A o yTA XdyM vyHM. 20aEA av qeR niymL@M klnkL@M asriM, {A vzYewtH av ec@M. zriM av qeR jnvuM {A avew eed vvuM yiriM. 21 aEA eedvM pRu, pE EA avew Xdy ByrvuM v]iekmAy vi#h sVmA NH. av ecyHt dxHv]ikH av er {A ziikte EvNM. qeR yjmAnnAy yEhAv aArY pR u. 22aEA ekbumAlAKmA av ew ciRk yi sViEl pREpAyi. cL@M avErAewAM EpAyi. yi AEylieR eedvieR EtjH avyH mkLiluAyi. 23y EhAvyew EtjSyH eyzElM vi k. av eyzElmieR ki} 24 iE* ecni. aEA tHmAvH qe vAyviElykyM
eyzElM H olIvH ml

12

aEA yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu, 2m xYpuA, v}ALikLAy klhAew wyilANH nI pAtH- av qEA }uM qnietier tiriy. kANA k eiluM avEvi {A ecyHt kArY kANA av Ail. EkA ecviyeiluM avErAw ec@vA {A pR kArY av Ekil. qekAeEA? av klhikLANH. 3 aekAH mxYpuA, nieR mARAk oiEA~. o vidr rAjYE EpAEpAel kA@k. atH pksmyH jnieR mAek ecNM. opE, av nie kAk yM t vLer zAWYmvrAeNH mn ilAkyM ec@M. 4 jnM kAtiEvi nieR mARA k pkEnr puREewk. eevErM o vidrrAjYEH o biyAyi puRe@EpAEpAel kA@k. 5 jnM kAvElAew EnAinie mtili o LyAi atilUew puR kwk. 6 rAiyi mARA EtALiliu lM viwk. EpAtH qEAe nI kANAtiriA Evi nieR mKM mwk. etlAM nI ec@tH jnM kA ti EviyAvNM. qekAe A {A nie yi AEyg]hi o xHwAmAyi pEyAgiyANH. 7 aekAH eyehsHEk q {A qEAw klicEpAel ecyHt. pk EnrH {A qeR mARAk qw kyM vidrrAjYE puRe@EpA EpAel kA@kyM ecyHt. aH eev ErM qeR eekk pEyAgicH {A mtili o LyAi. rAiyi qeR mARAu EtALili@ekAH {A lMvi@. aen skl jnvuM kAEN tiElAyi {A aen ecyHt. 8 piE rAviel yEhAvyew aL AwH qniAyi. av pRu, 9 m xYpuA, nI ecyHttH qAyi qH yi AEyliel klhA niEAw EcAdic @ EvA? 10avew yjmAnnAy yEhAv pRtANiv qH avErAw pRyk. Q sEzM eyzElmieR En tAvienyM aview pA m}uv yi AEylukAeryM sMbitA NH. 11{A ni m}uv jnim o xHwAmANH. {A kAiy v]i k tIcyAyM ni sMBviM. qH avErAw pRyk. tIc y AyM av o vidrrAjYE twvukArAyi

797
ekAuEpAkewM. 12avew EntAvH mtili o LyAi atilUew rAi yi teR yAABA$vuM EpRi oLic@ rewM. m@v tiricRiyAtiriA Evi av teR mKM mRyHM. qEA ANH tA EpAetH aveR k k kAkyil. 13av rewA mi M. pE eedvmAy {A aven piwi M! av qeR ekNiyi piwie wM. aven {A kdyew EdzmAy bAbiElANiEl ekAuvrikyM ec@M. pE tA qEAANH EpA etH av kANA k}iyil. z@ av eR kk rewH aven w nAM. av aview mrikyM ec@M. 14 rAjAvieR Aer yi AEyli @m puRnAwkLi {A blAA rmAyi pAiM. aveR eesnYe {A kAi citRiM. z@BwA av er tL@ew vAL@keLwH oAwiM. 15 aEA jnM aRiyM {AnANH yEhAv qH. aver rAxH\L@ew w yi citRictH {AnAeNH avrRiyM. aver puRnAwkLiEl riytH {AnAeNH avrRiyM. 16 pE avri alM ciler {A jIviA avdiM. av ErAgvuM piNiyM yvuMekAH mriyil . qnietier t ecyHtiy ati meLi t eceiwLi el jnEAw pREytinAyi aver {A EzxiiM. {AnANH yEhAv qH aEA av aRiykyM ec@M. 17 aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 18mxYpuA, atYDikM EpwictAyi nI aBinyiNM. nieR hArM k}iEA nI viRyH NM. nieR evM wiEA nI Evv lAtiyM ByvuM kANM. 19sADArNjn EAw nI Q kArY pRyNM+ eyz ElmiluM yi AEyliel trBAgLiluM pAvErAw new yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy. ni niL@ew hArM k}iEA atY DikM EvvlAtiewM. ni niL@ew evM wiEA atYDikM ByewM. qekAeA niL@ew Edz skl vsHtL@M nYmAewM. avi ew vsi qlAvewyM UrtmlmA Ni sMBvik. 20niL@ew ngrLi EA oEeR jnM pAH- qA ngr nYmAewM. niL@ew m}uv rAjYvuM nYmAewM! aEA niLRiyM {AnANH yEhAv qH. 21 aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 22mxYpuA, dritM w vrikyil, dzn sMB viAtirikyM ec@M qH yi AEyEdzei jnM pRyetH? Q ecAl H avew yjmAnnAy yEhAv niiemH jnEAw
23

eyehsEk 12:12-13:6 H

pRyk. niEm yi AEylieni av aen pRykyil. pE, av ErAw pRyk+ Q dritM wen vM, dzn eevkAet sMBviM. yi AEyli niEmlA kpwdz n oM Akyil. stYmAyiIrA kArY pRy jAlvidYA ni EmlA aviewyAyiriil. 25q ekAeA yEhAv {AnA. qni @ pRyNem EtAetEA a {A pRykyM a sMBvikyM ec@M! kAlM nIuEpAkA {A av diyil. driteLlAM wen vH, niL@ew yxHkAlte. klhi kEL, {A vlM pRyEA a {A sMBvii. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 26 aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 27mxYpuA, {A nin t dzn qEA vrAniri o kAleiyAeNH yi AEyliel jnM vicAri. vLer vLer ekAl EzxM nwA kArYeLiyANH nI pRyetH av vicAri. 28aekAH nI av ErAwH wi pRyNM, qeR yjmAn nAy yEhAv pRy+ niyM {A eevkiil. qeiluM sMBviemH {A pRA a sMBviciriM! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. aEA yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu., 2m xYpuA, qniEvi nI yi AEyli el vAckErAw sMsAriNM. vAck sMsAritH yTA i qniEviyl. sVM mni ni kArYLANv pRytH- t @ pRyNem kArY. a ekAH nI avErAw tIcyAyM sMsA riNM. avErAwH Q kArY pRyk+ yEhAvyini Q sEzM i c @ Ekk! 3buiek vAckEr, qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, niH aBkArY v BviM. ni niL@ew sVM AeLyANH piwtH. ni yTAi, dz nLi kAtH jnEAw pRyil. 4 yi AEyEl, nieR vAck epA Liu nYmAy ekiwiwyilUew oAw RuAerEAelyiriM. 5tk ngrmtilukriek nI eesni ker niiyil. yi AEywMbi eR ryHAyi nI mtiluk ekiyi il. aekAH nieL ziiA nA yEhAvyH eekvEA ni yM EtAM! 6 kvAck pRu, av dzn keH. av mAyAvidY kA@kyM ciletAe sMBviem@ pRykyM ecyH t -pE a epALiyAyi.
24

13

eyehsEk 13:7-14:3 H

798
eedvM pRu, mxYpuA, nI nieR yi AEyjntyew vAck Aer EnA. av qniEvi sMsA riil. t pREy kArY av pRy. aekAH nI qni Evi avetier sMsAriNM. av ErAwH Q kArY nI pRyNM. 18qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy + OIkEL, ni kxHwAwk AvuM. jninH eekkLi aNiyA ni Niyew vLy . jn inH avew tlkLi aNiyA ni viEzxe EvxHwik A . jnjIvitM niyiA mAik zik vsHte ni pRy. sVyM jIvEnAew riA EvimAM ni mxYer w ! 19{A DAnmel ni jne eAu ciii. o piwi yvi M al M axNM Evi ni aver qnietier tiri. qeR jnEAw ni Nk pRy . avrAke Nk EkA xHw ewkyM ec@. jIviciriEver ni ekAl @ . jIvic i riEA ver ni jIvEnAewyi. 20a ekAH yjmAnM yEhAvymAyv niELAwH Q kArY pRy+ jne wA ni NivLyL@A - qA {A aver EmAciiM. niL@ew eekkLiniH vLy {A pRic@kLykyM jnM niLi niH sVtrAvukyM ec@M. av ekNiyini@ pREpA pRvk eLEAelyiriM! 21 EvxHwik pRic@ cIi qeR jne niL@ewpiwi yiniH {A EmAciiM. av ni L@ew ekNiyiniH rewkyM {AnANH yEhAveyH ni aRiy kyM ec@M. 22 vAckrAy ni N pRy. niL@ew Nk nl mxYer Evdni i-aM, {A EvdniiA tA RAvAti nl mxYer! ni cI mxYer tAukyM EA/Ahii kyM ec@. avew jIvitrIti ti NemH avErAw ni pRyil. avew jIv riA ni mi il ! 23o vYAjdznvuM niEm ni kAkyil . o mAyAjAlvuM ni ni kA@kyil. niL@ew piwi yiniH qeR jne {A EmAcii M. {AnANH yEhAv qH niLRiy kyM ec@M. yi AEyliel mAri cil qeR aw v. {AmAyi sMsAritiEvi av . 2 yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu. 3 mxYpuA, Q pux A niEAw sMsAriA v. nI qEAwH pEdzM EcAdikeytANH av EvtH. pE avew vYAj vi#h EA}uM avErAewAmH. avereAu pApM ecic p
17

yEhAvyANH teL aycetH av pRu. pE atH epALiyAyi. tL@ew Nk yATAYmAM EnAi av EA}uM kAiri. 7 kpwvAckEr, ni k dzn stYmAyiil. ni mAyAvidY kA@kyM ciletAe sMBviem@ pRykyM ecyHt-pE ni kM pRu. aetlAM yEhAvyAN@ pR etH ni pRu. pE {A ni ELAw sMsAriciil! 8 qA EA qeR yjmAnnAy yEhAv stYmAyM sMsAriM! av pRy, ni kM pRu. ni epAyH d zn ku. aekAH EA eedvmAy {A nieti rANH! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 9 yEhAv pRy, kpwdzn kAkyM kM pRy kyM ecyHt vAcker {A ziiM. aver qeR jnieR wyiniH {A nIM. yi AEywMbieR Epvivrikyi avew EpkL@ Akyil. ni oriluM av yi AEy Edz vrikyil . aEA niL RiyM {AnANH yjmAnM yEhAvyM qH! 10 kvAck qeR jnEAw vIuMvIuM epALi pRu. smADAnM AemH vAck pRu. smA DAnM l A etymAyi. jnM mtiluk nAkyM yi tARAvukyM EvNM. pE avrAve epALi mti lukLi EneApALi AyM pUk mAM ec@. 11{A EpmAriyM li }vuM ekAwA@M ayyHemH avErAw pRyk. kAH ziyAyi vIkyM o }liAu vrikyM ec@M. aEA mti nilM epAM. 12mti nilM epAi}iyEA ni mtili pUziy AyM qview? qH jnM vA ckErAw EcAdiM. 13qeR yjmAn nAy yEhAv pRy, {A pitnA yA nietier {A ekAwA@M EpmAriyM ayyHM. {A pitnA yA kAzniH li}M epicH nieL {A niExM nziiM! 14 ni mtili AyM pUzi. pE {A mti m}uv wiciwM. {Antien nilM prizAM. atieR awiR etLiyM. mti niL@ewEm vI}ukyM ni nzikyM ec@M. aEA {AnANH yEhAv q niLRiyM. 15mti liM ati AyM pUziyvem tier {A qeR EkApM kANic@ tI M. qiH {A pRyM, view mtielA mil . ati AyM pUziyvM nzic@. 16 tyM yi AEyliel kpwvA ck sMBviM. smADAnM Aem H av eyzElM-nivAsikELAw pR yeiluM aview smADAnmil. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu.

14

799
av ktivc@. av EA}uM ti mkeL rADi. pie qeRywH av pEdzM Etwi vetinH? av ew EcAdY {A rM ekAwE EA? Ev! 4pE av {A mRupwi ekAwM. aver {A ziiM! nI avErAw Q kArY pRyNM, qeR yjmAnnAy yEhAv pRy+ etiluM o yi AEylukAr qeR pEdzM rAA vAck avnH rM ekAwil. aveR EcAdYinH {A te mRupwi ekAwM. aveR vilek vi#h av EA}uM ew evc @ ekAe, aveneAu pApM ecic vsH av ewev c@ekAe, timkeL av EA }uM rADic@ ekAe; qAEpAluM av {A mRupwi ekAwM. aveR vYAjvi#h m}uvM av eek yi vcAluM avEnAw {A sMsAri M. 5qekAeA qniH avew XdyM sHpziNM. vYAjvi#heL rADiAnAyi qe av vi@EpAey iluM {A aver sHEnhi qH av kAieAwA {AnA#hi . 6 aekAH yi AEywMbEAwH Q kArY pRyk, qeR yjmAn nAy yEhAv pRy+ qiEl mwi vrikyM niL@ew vYAjvi#heL EpikyM ec@k. ByrmAy vYAjeedvLiniH mARiEAvuk. 7 etiluM yi AEylukArEnA yi A Eyli pA prEdziEyA pEdz iEvi qe smIpiyAeNi av {A mRupwi ekAwM. av teR vilek vi#h ki evc@ ekAe, aveneAH pApM ecic vsH av ki evc@ekAe, timkeL av rADic@ekAe; qAEpAluM avnH {A mRupwi ekAw M. mRupwi tAyiriM+ 8 {A mxYentier tiriyM. {A aven nziiM. av m@vH o xHwA mAyiriM. jnM aven EnAi ciriM. qeR jnieR wyiniH {A aven nIM. aEA {AnANH yEhA veyH niLRiyM! 9 teR sVM rM ekAwA mAM EBAxnANH o vAc keni aveR EBAxM qeyH {A av kAieAwM! qeR zi ekAH aven nziicH qeR jnmAy yi AEylieR iniH aven {A nIiLyM. 10aen vi#heL rADivM pEdzM EtwivvM rM ekAw vAckM oEr zi ki@M. 11qienEA? aEA vA ck qeR jne qi niH v}i etiEA niM. qeR jnM sVyM pApecLiyi purL@M ni M. aEA av qeR vizixHwjn vuM {A avew eedvvuM yiriM. qeR yjmAnnAy yEhAv kArY pRu.
12

eyehsEk 14:4-20 H

aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 13mxYpuA, qe vi@EpAvukyM qnietier pApM ec@kyM ec rAxH\ eyM {A ziiM. avew hArM {A mwM. nAiniH mxYeryM m]geLyM o AmkAlM vi {A nIM. 14EnAhyM dAniEyluM EAbuM* aview jIvictAeNiluM Edze {A ziiM. tL@ew nekAH puxAH sVM jIv riA k}i u. qiluM Edze m}uv riA k}iil. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 15 eedvM pRu, Edzwi {A kA@m]geL ayyHkyM av sklj neyM ekAl@kyM ec@M. kA@m]g kArNM Edzwi M sri AetyAvuM. 16EnAhyM dAniEyluM EAbuM aview jIvici@ei, m nl puxAer {A riM. m puxAH tL@ew sVM jIv riA k}iu. pE, qeR jIvvcH {A Nyiw, avH mAewyM sVM puAewyM pui mAewyM EpAluM-jIv riA k}i il! dxHwEdzM nYmAewM! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 17 eedvM pRu, aTvA Edzi entier yM ecA {A o z@ eesnYe ayEcM. av Edz e nYmAM. sklmxYeryM m]g eLyM EdzniH {A nIM. 18EnA hyM dAniEyluM EAbuM aview jIvi eci m nl puxAeryM {A riM. m puxAH tL@ew sVM jIv riA k}i u. pE, qeR jIvnAeN, {A Nyiw, avH mAewyM-sVM puAewyM puimAewyM EpAluMjIv riA k}iil! dxHw EdzM nYmAewM! qeR yjmAn nAy yEhAv Q kArY pRu. 19 eedvM pRu, aTvA Edzi entier {A o ErAge ayyHM. qeR EkApM {A jniE ecA riyM. skl mxYeryM m]geLyM {A Edzni nIM. 20EnAhyM dAniEyluM EAbuM aview jIviec i mH nl puxAeryM {A riM. mH puxAH tL@ew sVM jIv riA k}iyM. pE, qeR jIvevcH {A Nyiw, avH mAewyM-sVM puAew yM puimAewyM EpAluM jIv ri A k}iyil ! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu.
EnAhyM ... EAbuM purAtn kAlH jIvi ci mEp. sNM viEvk iM EpEkv. EnAheyyM EAbi enyMpiy kTk eebbiLiluM dAniEy lieniy kTk rAsHz% q pusHtk iluM H.

eyehsEk 14:21-16:15 H
21

800
k. nI jnictH knAnilAyi. nieR a o aEmArYM a o hitYA riymAyi. 4eyzElEm, nI jnic divsM nieR epAieAwi mRiA orAL@mAyiil. M nie puri k}uki evwiAiyil. M nie Niyi epAtiil . 5 eyzElEm, M niEAw alivuAyiil. M nie sMricil. eyzElEm, nI jnic divsMte, EcAr epAti iEAe, nI evLiRiEl eRiyei. 6 aEA eedvmAy {A a v}i v. EcAryi kAliwi nie {A ku. nI EcAr puru kiwkyA yieiluM jIvik! qH {A pR u. aet, nI EcAr puru kiwkyA yieviluM {A pRu, jIvi k! 7{A nie vyliel ecwiey EAel vLmARAi. vL vL nI o yvtiyAyi+ nI suriyAyi, nieR mARH vLkyM mwi vLkyM ecyH. pE nI aEA}uM vivOyM ngHn ymAyi. 8 nie kw EpAyEA {A nie vIuM }iu EnAi. ninpAktvevM nI Emi pAkmAeyM {A ku. aekAH {A nieREm qeR vOM puti cH * nieR ngHntmRc@. nie EvA em stYM ecyHtH nIymAyi {A krA RuAi*. aen nI qERtAyi. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 9 {A nie evi Liic@. {A nieR EcAr k}ukiL u. {A nieR EdhH eetlM puri. 10 *{A ninH mEnAhrmAy wM m]d vAy EtAlieR ecrikL@M t. {A ninH lin tlcyM pieR rI yvuM t. 11pie {A ninH cil BrN t. nieR eekkLi vL kL@M k}ui mAlyM {A aNiyic@. 12 nin {A mvLyL@M tAM kAvLyL@M tlyi mEnAhrmAeyA kirIwvuM nki. 13eviyM epAM ekA u BrNL@M linM p@M ci lu wM aNi nI suriyA yi. nI vuM miy BNM k}ic@. atIv suriyAyi nI aen o RANiyAyi vilsi! 14rAxH\iwyi nI sQrYMekAu siyAyi. {A nie suriyAyi s]xHwicti nA nieR sQrYM mtAyi! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 15 eedvM pRu, pE nI nieR sQrYe awcAyic@ wi. nI
n i e R . . . p u t i c H eedvM avL@ew sMr NM eweH kANi@. k r A R u A i view aM vivAhsKYM qAeNiluM eedvM yi AEylukAmAyi Aiy sKYeyM tH sUcii. 10mt 13 very vAkY viwArM AA pEyAgic vsHt@eL prAmzi . puR. 25-40 kAk.

15

16

aEA qeR yjmAnnAy yEhAv pRu, aekAH eyzElminH aet EdAxmAyiriem ciik+ ngrientier d$nLi nAli enyM {A ayyHM! z@eesnYe yM AmeyM ErAgeyM kA@m]eL yM ngrientier {A ayyHM. sklmxYeryM m]geLyM ngr iniH {A nIM! 22 EdzniH cil rewM. sVM puAeryM puimAeryM i av shAyinH nieR awvM. yTAi av er dxH w ArAeNH aEA nI kAM. {A eyzElmi viv yH qlA driteLyMpi nI eR zVsikyM ec@M. 23av jIvi rItiyM ec@dxHwtkL@M nI kAM. aver ziiA qniH o nl kArN meH aEA nI aRiykyM ec@M. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. aEA yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu, 2m xYpuA, o miriviyi ni iuk kA@mrLini mRi ec w iukeLA wt nEA? al ! 3miriviyew twi ekAH ninH qeiluM AA p@ EmA? l! twiekAH ninH pA A ik AA p@EmA? l! 4 L@k twi tIyi qRiykEy Z. cil ku rniM ki wukyM nwBAgM tIEy@ kriykyM ec@M. kri kuekAH ninH qeiluM AA p@EmA? 5 k timH twiekAH ninH oM A A pieli niymAyM kiy tiEzxvuM aekAH ninH oM AA pil! 6 aekAH miriv iyini iuk kA@mr Lini iuk EpAel teEy Z. L@k twixN tIyi qRiykEy Z. tIyAve av ey qric@kLy. aEtEpAel eyz ElMnivAsikeL {A tIyi qRiu kLyM! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 7 jne {A ziiM. pE avri cil m}uv kA ikEpAel yiriMav ziiewM, pE av pU mAyM nziiewil . aver {A ziictH ni kAkyM {AnANH yEhAv qRiykyM ec@M! 8vYAjeed veL rADiAEvi qe av evwi kArNM {A EdzM nY mAM. qeR yjmAnnAy yEhAv kArY pRu. aEA yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu. 2 m xYpuA, eyzElmiel jnEAwH av ecyH t iy atimeLi nI en pRyk, 3 qeR yjmAnnAy yEhAv eyElmiEnAwH Q kArY pRy+ nieR criiEl EnA

801
nieR KYAti pEyAgikyM qEAw vizVAsvn kA@kyM ecyHt. v}i EpAy oAErA puxEnAwM nI o EvzY eyEAel epmARi. av sklM nI niee ekAw! 16nieR BMgi y vOeAH nI nieR rA Dnl alric@. lLi nI o EvzYeyEAel epmARi. mu eceiil A EpAelyM ni ecewAniwyilA EpAelymA nI kArY ecyHttH! 17wAet {A nin t BrNL@ew epAM eviyMekAH nI puxAew tim k Ai. avEyAwM nI sMEBAgM ecyHt! 18pie nI nieR mEnAhrmAy wewH timkH wkL@ Ai. {A nint sugvY vuM DUpvuM qwH nI vi#hL@ew mAek evc@. 19{A ninH avuM EtM qyM t. pE nI EBAjnM nieR vi#h ekAw. nieR vYAjeedveL sEAxiiA Evi nI avey sugvsHvAyi pEyA gic@. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 20 eedvM pRu, qniH niiluAy new ueL nI qwkyM ekAH vYAjeedvH bliekAw kyM ecyHt! a nI EvzYeyEAel epmARukyM qe vikyM vYAjeedveL ItiewkyM ec yHtEA kAiy cIrLi cil mAmANH. 21nI qeR puAer kzA ec@kyM tIyiliH vYAjeedv H ekAwkyM ecyHt. 22nI qe Epic@ekAH atim m}u v ecyHt. qAElA, nieR bAlY kAlei nI o@M oAmil. {A nie keEA nI ngH n yAyi EcAryi kAliwikyAyieH nI oAEtyil. 23 skl cIArYM EzxM, hA, eyzElEm, nieR kArYM mhAkxHw mAyiriM! qeR yjmAnnAy yEhAv m}uv pRu. 24qlAiM puRem vYAjeedve rADitiEvi nI tlL@Ai. vYAjeedv eL rADiA l oAErA etvumlyiluM oAErA nirieR tl yHluM nI pNi. 25aen nI nieR sQrYe trMtA}HiLu. v}iEy EpAy oAErA puxenyM vzIkriA nI apEyAgic@. aver nieR kAlu k kANiAEvi nI nieR vsHM yi. pie puxAErAw nI o EvzYeyEAel yi. 26ati EzxM nI nieR ayAM vliy jnEniymvmAy QjipHkA nie smic@. qe nAA Evi nI avErAw plAvzYM rtiyi Ele@. 27aekAH nie {A ziic@! BNi nin vItM {A Rc@. niEAw EtAiyetM ecA nieR eevrikLAy ePlisHtY

eyehsEk 16:16-39 H

ew puimAer {A avdic@. nieR BAs kH av EpAluM e{iy tANElA. 28pie nI rtiEvi aU rYer Apic@. pE nin mtiyA EvALM kiiyil. nI oriluM t]pHtyAyi ilElA. 29aekAH nI knAnYer Apic@, pie bAbiElAkAeryM, qi@M nI t]pHtyAyiil. 30nI a yH dblyANH. nieeAu pApM eciA sklpuxAeryM nI avdic@. nI gvixHWyAy evRuM o EvzYeyEAel epmARi. qeR yjmA nnAy yEhAv kArY pRu. 31 eedvM pRu, qiluM nI tIM o EvzYeyEAel yiil . nI oAErA nirieR tlyHluM nieR Emw kL@M oAErA etvieR mlyiluM nieR tlL@mAi. sklpux AmAyi nI rtiyiEle@. qiluM o EvzY ecARuEpAel nI av ErAw li EcAdicil. 32EvEzY, nieR sVM BAvienAL@M apricitErA w rtiyANH nin pYM. 33miEvzY k@M puxA rti li ekAw ARuH. pE nI nieR pl kAmkA M aEAu pNM ekAw. ilum skl puxAM akvH niEAw rtiyiElewti nI li ekAw. 34nI miEvzYkL@ewyM En viprItmANH. miEvzYkL@M puxA riniH rti li piwuEA nI niEAw rtiyiElewtinH pu xAH aEA@ li ekAw. 35 EvEzY, yEhAvyew Q sEzM ic@ Ekk. 36qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy+ nI nieR pNM eclv}ic@ekAH nieR ngHnzrIrM kANAM nIymAyi rtiyi ElewAM nieR kAmkeryM vYAj eedveLyM avdic. nI nieR ueL ekAl@kyM avew EcAr ecAriyikyM ecyHtiri. tAyi ElA vYAjeedv nieR sAnM. 37aekAH nieR sklkAm keryM {A ivkyANH . nI sHEnhic sklpuxAeryM evRu sklpuxAeryM {A ivi wNiyilA nie kANA aver avdiM.* av pUngH n yAy nie kAM. 38qiH nie {A ziiM. pApiyM ekAlpAtkiyM vYBicAriNiyM ytinH nie {A ziiM. @M asUyAluvumAy o BAvH qenEyA aEpAel {A nie ziiM. 39nie {A nieR zuL@ew piwiyilAM. nieR rAD nAl av tkM. nieR yAg l av tkM. nieR w k av vlic@kIRuM. nieR mEnAhr mAy BrN averwM. nie
wNiyilAet .. avdiM qAyBAx yi Q vAckieR aM mRurAjY E twvukArAyi ekAuEpAvuk qANH.

eyehsEk 16:40-63 H
40

802
atim ecyHt. nI nieR sEhAd rimAerAM qEyA aDikM atim ecyHtiri. niEAw tic@ EnAiyA esAEdAmM zmrYyM nlvr 52 e. aekAH nieR l nI te EpRuk. tArtmYi nI nieR sEhA drimAer nlvrAiyiri. ByrtY ecyHtiri nI aekAH li kte EvNM. 53 eedvM pRu, {A esAEdAmien yM atieR umpNeLyM nziic@. zmrYeyyM atieR @m pNeLyM nYmAi. eyzElEm, nie {A nYmAkyM nieR awim keL tiriekekAuvrikyM ec@M. pE ngreL {A vIuM pNi yM. eyzElEm, nie {A vIuM pNiykyM nieR twvukAer tiriek ekAuvrikyM ec@M. 54nie {A zVsiiM. nI nieR dxHwtk tiri c R iykyM nieR dxH v] ikLi sVyM likyM ec@EA nI nieR sEhAdrimAer zVsiiM. 55 aen nIyM nieR sEhAdrimAM vIuM AewM. esAEdAmM ati @mpNL@M zmrYyM ati @ mpNL@M nIyM nin @m pNL@M vIuM AewM. 56 eedvM pRu, mH , ahric ekAH nI nieR sEhAdriyAy esAEdA mien kLiyAi. pE ni oriluM nI a ec@kyil. 57nI aecyHttH nI ziiewtiM nieR ay A nie pucHCic@ wutiM mAyi. EA}Ave siRiyyew yM ati@myiwL@ewyM ePli sHtYyewyM puimA nie kLiyAk yANH. 58nI ecyHt tikH nI zii ewkte EvNM-niL@ew dw iM evRui v] ikM. yEhAv Q kArY pRu. 59 qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. nI qe ecyHttH q enEyA aEpAel {A nieyM ec@M! nieR vivAhvAgH d AnM nI lMGic@. new krA nI mAnicil. 60 pE nin ecRumAyiEA {A nIymAyi Aiy krA {A oAiM. nIymAyi zAzVtmAeyA krA {A ApiM! 61{A nieR sEhAdrimAer nieR aw ekAu v nieR puimArAM. atH new krARiliel iluM ninEvi {A aec@M. aEA nI kAiy ati m nI sVyM oAkyM liyM ec@M. 62aekAH nIymAyi {A qERtAy krARuAM. {AnANH yEhA v qH aen nI aRiykyM ec@M. 63 qe nI oAEtiElAyi {A niEAw nlvnAyiriM. aEA nI sVyM ecyHtiy cIreLi y l mH oM miA vAet yiEAM. {A nie Ikrik yM niEAw epARukyM ec@EA

av vivOyM ngHnymAM. nie ekAl@tiEvi av orAe ekAuvrikyM nie kelRiykyM ec@M. pie tL@ew vAL@k ekAH av nie ariu LAM. 41 av nieR vIwk kiM. m@ OIkL@ew sAiYi av nie ziiM. nI o EvzYeyEAel jIvi tH {A nilAM. nieR kAm kH nI liekAwtH {A ni lAM. 42atiEzxM {A qeR EkAp vuM asUyyM awM. pie {A zA nAM. vIuM {A EkApiyil. 43et l A M sMBvietienEA? qe A nieR yQvnkAle din nI mR. qlArM tikL@M ecyHtH nIeye EkApAlnAi. atinA tikL@ew Epri qni nie zii EH. pE nI nieR atim eLwAet Q anAzAsYv]ikL@M ecyHtivElA. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH kArY pRtH. 44 nieRic @ pRyvel A M EA pRyA o kArYM wiyAyi. a qenEyA aen mkL@M qH av pRyM. 45nI nieR ayew mk te. nieR BAvienEyA meLEyA nI gQniil. nI nieR sEhAdriey EAel te. ruEpM avrvew B AAeryM meLyM evRuvElA. nI nieR mAtApitAeLEAel te. nieR a o hitYOIyM a o aEmArYM yi. 46nieR EjYxHW i yi zmrYyM avL@ew pui mAM nieR vwBAg pA. nieR aniyi yi esAEdAmM*. av L@ew puimAM nieR etBAgM pA . 47av ecyH t atimeLl A M nIyM ecyHt. pE nI aveyAeL lAM eR vxLAyM wi ecyHt. 48yjmA nM yEhAvyM {AnA. {A yi ErAew ri. yievcH {A stYM ec@. nieR sEhAdriyAy esAEdAmM avL@ew puimAM oriluM nIyM nieR puimAM ecyHtiy cIv]ik ecyHtiil. 49 eedvM pRu, nieR sEhAdri esAEdAmM avL@ew puimAM gvixHW kLAyi. BNvuM smyvuM avH EvtiEleR Ayi. qi@M dri eryM azrNeryM av shAyicil. 50 esAEdAmM avL@ew puimAM kNH ahrikyM qeR mievc H atim ecyHtwukyM ecyHt. aetlAM av ec@ kEA {A aver ziic@. 51 eedvM pRu, zmrYecyHt cI r nI ecyHttieR ptiEyALEm v. nI zmrYeyAL@M vLeraDikM
n i e R . . . e s A E d A M zmrYyielyM esAEdA mielyM L@keLEAel eydyiel jnvuM dxic@ EpAeyH eyehsHEk pRykyA NH. L@k ayH dxHwrAyiekAH eedvM ngreL niExM nziic@.

803
nin l EtAM. pie oriluM nI liEi vrikymil! qeR yj mAnnAy yEhAv kArY pRu. aEA yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu. 2 m xYpuA, yi AEywMbEAwH Q kT pRyk. avErAw atieR aM EcAdik. 3avErAw pRyk+ svznAy yEhAv pRy+ nI ciRkL@ o vliy k}uk elbAEnA niEl v. DArALM puikELAwwi y ciRk k}ukAyi. 4 k}uk vliy EdvdAmrieR tl H owic@. k}uk o vliy EdvdAmr ieR LM ekAeAwikyM a knAniEl ekAuvrikyM ecyH. ekAH av kcvwAew pNi ekAun@. 5 pie k}uk knAnini Rc@ viekAuv. atH av nl mi o nl ndiryi n@. 6 vik vLH o mirivi yAyi. aetA nlviyAyi. Ri yetiluM atH o vliy EdzmAek pw plic@. atinH zAKk vL . ti ecRiy vik eR nILM evc@. 7 aEA vliy ciRkL@M DArALM vlukL@m EveRA k}uk mi rivi ku. mirivi putiy k}ukeR prirNM ekAtic@. ati nA atH atieR EvkL@M zAKkL@M k}ukeR EnH nIi. atieR zAK k a n li puRE vL . putiy k}uk EvNM te nnyHA enH mirivi cHCic@. 8 mirivi ntH DArALM evM ki@ tinwH o nl nilAyi. atinH zAKkL@M PlLuM AAmAyi . atinH o viEzxe mirivi kAmAyi. 9 qeR yjmAnnAy yEhAv en aLiecyHt. ecwi tLiem nI vicAriEA? l! dYe k}u k ecwiey mini pi}uetwM. pi ecwiyew Ev epAic@kL yM. atH miri m}uv tikLyM. aEA putiy lk vAwM. ecwi vlAet INiM. blm eekkELA Q o rAxH\EmA ecwi EvErAew pi}uetwA vril. 10 n lte ecwi vLEmA? l! w ki}kAwikyM ecwi vAwiriu EpAkyM ec@M. nyiw te ecwi kriuEpAM. 11 qniH yEhAvyew aLAw Ayi. av pRu, 12yi AEyEl, jninH Q kT vYAKYAnic@ ekAw k-av qEA}uM qnietier tiri ykyANElA. avErAwH Q kArY pR yk+ dYe k}uk bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdH Ens . av vH eyzElmiel rAjAvienyM m@ EntAAeryM piwic @ ekAu

eyehsEk 17:1-22 H

17

EpAyi. aver av bAbiElANi ekAu v. 13pie rAjwMbilu ovmAyi enbUKdHEns o krA RuAkyM tEAw vizVsHtnAyiri emH aveneAH blAArmAyi vAgHdAnM ecikyM ecyHt. aven enbUKdHEns eydyiel rAjAvAi yEzxM aviewniH ziy pux Aer m}uv piwic@ ekAuEpAvukyM ecyHt, 14aen enbUKdHEnsrien tier tiriyA nieyAriluM ApHti yilA o rAjYmAyi eyd tL EpAyi. putiy rAjAvumAyi enbUKdHEn s Aiy krA pAliA jnM ni biei. 15qiAluM enbU KdHEnsriEnAw m/riA Q putiy rAjAvH mic @ ! av tirkeLyM EyAAeLyM t shAyiNem aEpymAyi QjipHtiEl dtAer ayc@. eydyiel putiyrAjAvH Q mi vijyiem nI vicAri EA? krA lMGiAM d$ni ni rewAM Ev zi Q putiy rAjAviAvuem nI vicAri EA? 16 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR jIvevc H {A tijH { ecAM, Q putiy rAjAvH bAbiElA Nievc H mriM! enbUKdH E ns putiy rAjAvAyi vA}ic v enbUK dHEnsmAyi Aiy krA Diri kyM lMGikyM ecyHt. 17QjipHti el rAjAvH DArALM EyAAeL ayEc AM. qiluM avnH eydyiel rAjA vien riA k}iyil. QjipHtieR mhAzi eydey riil. ngrM piwiecwtiEvi enbUKdHEns rieR eesnYM EcRuekAH nirkL@M mtilukL@M AM. anvDi Ep mriM. 18 pE eydyielrAjAvH rewil. qekAeA av enbUKdHEns riEnAw krA DirikyM lMGi kyM ecyHt. 19qeR yjmAnnAy yEhAv Q oRu t+ qeR jIv nAeN, eydyiel rAjAvien zii emH {A zpTM ec@. kArNM qeR tAIk av Diric @ . { tilu krA av lMGic@. 20 aven {A qeR ekNiyi vI}H M. qiH aven bAbiElANi ekAuvH aviewyiu d$iiM. aven {A ziiM. kArNM av qEAw m/ric@. 21aveR eesnY e {A nziiM. aveR vuM nl EyAAeL {A mwiM. Ezxi ver {A kAi citRikyM ec@M. aEA {AnANH yEhAv qM {AnANH etlAM pRetM {AnA NH yEhAv qH niLRiyM. 22 qeR yjmAnnAy yEhAv en aLiecyHt+ yrm EdvdAmrieR o ekAH {A qwM. mrieR tli niM {AenA ecRiy zAK owiecw

eyehsEk 17:23-18:19 H

804
nl mxYnH opE R nl kArY oEpAluMecA o pue vrAM. av vsHt EmAxH w ikyM mxYer ekAl @ kyM ecyH E tAM. 11av nItimA ec@ EAel viNemil , pE ati viprItmAy ec@. av mlkLi ecH vYAjeedv niEv dic hArieR oAhri piEyAM. dxHwnAy pu teR ayAr eR BArYEyAw vYBicrikey pApM ecyHEtAM. 12av drieryM azrN eryM EAhiec M jne xNM ecyHetM vrAM. kwM ekAwEA av vAiy QwH kwM vI@EA tiri c @ ekAwAtiEAM. dxH w nAy pu vYAjvi#hELAw Aik yM EveRyM atim kA@kyM ecyHEtAM. 13av kwM EcAdic@ v vnH pNM ekAwei ati pliz blmAyi piwic@vAiM. ati nA dxHwnAy pu jIviciri yil . atim ecyH t vnAkyA aven mrNinH @ekAwM. av eR mrNinH rvAdiyM av te. 14 ni, dxHwnAy puM o pu evrAM. Q pu aveR a ecyH t tik kAkyM aen EAel jIviA AAtiriyM nelA jIvitM nyikyM ecyHet vrAM. 15av mlkLiecH vYAjeed v niEvdic hArieR oAhri p@il . yi AEyliel vYAjvi#hELAw Aiil . ayAreR BArYEyAw vYBicrik ey pApM ec@il. 16 spu jne xNM ec@il. kwi vvnH spu QwvAi pNM ekAwkyM kwM vI@EA Qw tiric@ nkyM ec@. av piwi c@pRiil. av vizver tIi kyM wAnilAver wikyM ec@. 17av drier shAyi. kwi vvnH spu kwM ekAw. pE atinH pliz QwA il! av qeR niym a srikyM avyHeA nwkyM ec@. aveR aeR pApH aven mrNinH @ekAwil! spu jIviciriM. 18a jn e EnAvikyM vsHt EmAxHwi kyM qeR jninAyi oriluM oerA nl kArYvuM ecAtirikyM ecyHet vrAM! a aveR sVM pAp kArNM mrikEy Z. pE aeR pApH pu ziie wkyil. 19 aeR pApH pu zii ewAetH? q ni EcAdiEc AM. pu nYAymvM sv]i k ecyHtvM qeR niym EyAew asricvM yi. qtH te kArNM! aekAH av jIvi
10

M. vLeryDikM yrm o mlyew mkLi {Ate a nwM. 23 yi AEyliel yrm o mlyew mkLi {Ate a nwM. ekAH o mrmAyi vLM. atinH zAKkL@M Pl L@M AM. atH mEnAhrmAy o Edv dAvAyiIM. aEnkM pRvk ati eR zAKkLi viriM. atieR zAK kL@ew ni}lukLi aEnkM pRvk pAM. 24 aEA {AnANH y mreL nilMepAiM ecRiy mreL epAMeviM qH m@ mr aRiyM. pcmreL NM N mreL tLiiM {A te. yEhAv {AnA. qeiluM ec@M q {A pRei a ecyHti riM.

18

yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 2 puLiy miri titH aM a yM, pl@ puLicEtA mM qH yi AEyEdzeiy Q p}eAlH ni pRuekAEyiri tinemH? ni pApM ecAemM atinH vMkAlv erilumANH zii ewk qM ni vicAri. 3 pE qeR yjmAnnAy yEhAv pR y, qeR jIvevcH {A stYM ec@, Q p}eAlH EA}uM EnrA eNH yi AEyliel jnM vicAriil! 4 qlAveryM {A oEpAel eekkArYM ec@M. anAyAluM mknAyAluM pApM ecyHtEtvEnA avnAvuM mrik! 5 ov nlveni av jIvici riM! aenyv jnEAw nIti pUv M epmARu. 6 av mlkLi ecH vYAjeedv niEvdic hA rieR oAhri p@il ; yi AEy liel vYAjvi#hELAw Ai il; ayAreR BArYEyAw vYBi crikey pApM ec@kEyA sVM BArYEyAw vkAlH NEck EyA ec@il. 7 av jne xNM ec@il. kwi vvnH nl mxY Qw vAi pNM ekAwkyM kwM vI@EA QwH tiric@nkyM ec@. av oM piwic@pRiil. av vizver tIikyM wA nilAver wikyM ec@. 8 kw i vvnH nl mxY kwM ekAw. pE atinH pliz QwA il. av cti kAA visti kyM qlAvErAwM nItipUvM epmA RukyM ec@. jninH aven vizV siAM. 9 av qeR niym as rikyM qeR nYAyviDikeL pi wkyM ec@. nItimAM vizVsHtM kA mikyM ec@. nlvnAk yA av jIviciriM. qeR yjmA nnAy yEhAvyANH Q kArY pRy tH.

805
c i riM. 20mrNinH @ekAwk pApM ec@venyANH! aeR pAp H puenEyA pueR pApH aenEyA ziiyil . nl v eR nyM dxH w eR dxH w tyM avnv ER mAmAyiriM. 21 o dxH w aveR jIvitrIti mA@kyAeNi av w jIviM; mriyil. av mu ecyHtEpA ql A cIL@M niiEyAM. av qeR ql A niymL@M EyAew asric@ wiEyAM. av nYAyvuM nyM vnAEyAM. 22av teR dxHv]ik avsAniik yAeNi av ecyHt dxHv]i k eedvM oAyil, aveR nEy eedvM oAkyZ! ytinA m xY jIviciriM! 23qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, dxHwAew mrNml {AnA#hitH. pieEyA, jIvici riEtiElH av sVM jIvitrIti mA@tA {A #hitH. 24 ni, o nl mxY nevwi e vrAM. av teR jIvitrIti mAkyM dxHwA ecyHt skl atimL@M ecyH t wieyM vrAM. akArM vicH avnH jIvi AnAEmA? nlv teR jIvit rIti mAi dxHwnAvukyAeNi av ecyHt nlkArYeLAM eedvM oA yil. av tEAw m/ric@ pApM ecyHtwi qE eedvM kky Z. aekAH sVMpApM kArNM av mric@EpAM. 25 eedvM pRu, qeR yjmAnnAy eedvM nItimAnl q ni pRymA yiriM. qA yi AEy g] h Em, ic @ Ekk. {A nItimAnANH . Enekv niLe! 26o nl mxY dxHwnAyi mARuevi aveR cI rH av mriEc tI. 27o dxHw nyM EnM vnAyi mARu evi av sVM jIv riM. av jIviciriM! 28tAen dxHw q tiricRiEvAew av qiEl mwiv. mu ecyHt cIr av nii. aekAH av jIvi ciriM; mriyil! 29 atH nItiyl! qeR yjmAnnAy yEhAv nItimAnl! qH yi AEyli el jnM pRu. eedvM pRu, {A nItimAne! yi AEylukAEr, nItiyi l A v niLA! 30yekAH yi AEywMbEm, avnveR k evEc {A etAvenyM viDi yZ! qeR yjmAnnAy yEhAv en aLiecyt. aekAH qi H El mwivrik! dxHwk ec@ nik! ni pApM ecA vi#heL kArNmAAtirik! 31 ni niic vi#heL m}u v qRiu kLyk. av nieLeA H pApM eciEy Z! niL@ew mnSM AvuM mA@k! yi AEyjn

eyehsEk 18:20-19:13 H

Em, niEm mrNe qinH sVyM ekAuv? 32qniH nieL ekAl Nemil! dyvAyi mwivH jIvici rik! qeR yjmAnnAy yEhAv en aLiecyHt.

19

eedvM qEAw pRu, yi AEy liel -eLRic@ Q EzAk gAnM nI tIcyAyM pAwNM. 2 nieR a siMhL@ew ew kiw o epsiMheEAelyA NH. yvsiMhL@ew ew k}iu wiy avH DArALM uL@Ayi . 3 siMhuLi oien av vL i. av knAy o yvsiMh mAyi vL. av teR rey piwi A pWic@. av o mxYen ekA ti. 4 av gitH jnM Ek@. av aven avew ekNiyi wkyM ecyH t ! av yvsiMhieR vAyH ekAL@kLiH QjipHtiEl ekAu EpAyi. 5 H nAyknAkNemH a siMhM zici. qA zm}u v EA av nxHwe@. a ekAH av teR EveRA ien qwH o siMhmAkA prizIliic@. 6 av mti siMhL@ew ew Ev yH EpAyi. av knAy o yv siMhmAyi. av teR rey piwi A pWic@. av o mxYen ekA ti. 7 av rAjDAnik miyM ngr nziiyM ecyHt. Edz sklM aveR mrc EkEA miAEpAluM Byi. 8 pie av@M pAiv avnAyi o ekNieyAi. avr ven ati wi. 9 av aven clyH i@. av aven bAbiElArAjAvieR aw ekAuEpAkyM twvRyiliwk yM ecyH. niyiEA yi AEyliel pvtLi aveR gnM ni Ekkyil. 10 evinw n o mirivi EpAelyANH nieR a. evM DArALm AyiekAH av t}c@ vLk yM DArALM PlL@AvukyM ecyH. 11 avH vliy ekAuk vL. av R o QvwiEpAelyi. av rAjAvieR ecEAEpAelyi. vi DArALM ekAukELAew EmElAu EmElAH EmG me vL. 12 pE vi EvErAew pi}utH nil eRiye@. w ki} kA@ vIzi atieR Pl Ni. atieR bl m ekAuk owiu. aveyl A M tIyiEleRiye@. 13 EA miriviey mmi yi niri. atH vLer Ni vr o lmANH.

eyehsEk 19:14-20:19 H
14

806
av puRki Epicil. aekAH qeR EkApieR m}uv wM aver aRiyiA Evi aver Qji pHtiliu nziiA eedvmAy {A tImAnic@. 9 pE aver {A nzii c i l . {A vAgH d AnM lMGic @ evH yi AEylukA vsikyAyi rAjY ktAniwyAMviDM {AeneR sEp kLyAnA#hicil. qeR jn e QjipHtiniM EmAciiem {A vAgH d AnM ecyH t iuAyi. atinAlA {Ani ecyHttH. 10yi A Eyle QjipHtini puRewu vic H mmiyiEl {A nyic @ . 11 qiH qeR c {A av ekAw. qeR qlA niymL@M {A aver aRiyic@. niym ov asrievi av jIviM. 12 vimi qlA viEzxdivs eLyMpi {A avErAw pRu. zbunAL@k qniM avM wyi lu o EtYkawyALmAyi. {AnANH yEhAveyM aver {A qni vizixHwrAkyAyi qM av kANic@. 13 pE yi AEylM mrmiyi vcH qnietier tiriu. av qeR niymeA nwil. av qeR c Diric@. av nl cLA tAM-ov c asri evi av jIviciriM. qeR zb nAL@keL av niArmAiLu. nAL@kLi av vLer vLer ri EjAli ecyHt. qeR EkApieR m}u v wM aver aRiyiA Evi {A aver mmiyiliH nziiA tImAnic@. 14pE aver {A nzi icil. yi AEylien QjipHtiniH {A puRE ekAuvtH anYrA xH\ ktANH. qeR sEprH ek@ EpAktElA qH kti anYjn L@ew miliH yi AEylien {A nziicil. 15{A av vAgHdAnM ecyHti EdzEH aver ekAuv ril q mmiyivcH {A meA tijH{eyw. EdzM melA rAjY LiluMvcH PlpuxHwiyM mEnAh rvumAyi! 16 yi AEylukA qeR ceL Aiyil. av qeR niym a sric i l . . av qeR zb keL niArmAiLu. avew XdyM av ew mlinvi#hL@ew piREk EpAyti nAlANH av etlAM ecyHttH. 17pE qniH avErAw atApM EtAk yA aver {A mmiyiliH niExM nziicil. 18avew mELAw {A en pRu, mAtApitAeLEAel niL@M ktH. avew vYAjvi#h ekAH niL@M a}uAktH. av ew niym asritH. avew kl n ku v}tH . 19{AnA yEhAv. {AnA niL@ew eedvM. qeR niym asrik. qeR

20

vliy ekAiniH o tI puReu pwH atieR sklvikL@M Pl "M nziic@ kLu. aekAH bl m Qvwi Ayiil. rAjAvieR ecEAluM Ayiil. tH o EzAkgAnmAyi.* mrNe iy o vilApmAyi atH pAwkyM ecyHti. o divsM yi AEyliel cilm A yEhAvyew aLAwi Evi qeR aw v. atH vAs ieR }AM H aAM mAsM (g sHtH) pAM tIyti yi. mA qeR mi . 2 aEA qniH yEhAvyew aL AwAyi. av pRu, 3mxY puA, yi AEyliel mAErAw sMsArik. avErAw pRyk, qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy . ni puxA vtH qeR pEdzi EvieEyA? qeR jIvnAeN nin {A pEdzM tril. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. mxYpuA, ninH av ew nYAyviDi nwNEmA? 4 nI av ew nYAyviDi nwEmA? nI avErAwH avew pitAA ecyHt atim eLi niymAyM pRyNM. 5nI av ErAw pRyNM, qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy, {A yi AEylien etrew divsM QjipH t ivc H yAEAbieR l EAwH qeR eek yi o vAgHdAnM ecyHt. {A sVyM qe av mnilAic @ . qeR eek yi {A pRu, niL@ew eedvmA yEhAv {AnA. 6 aver {A Qji pH t iniu nyiemM avAyi {A kuvci ri EdzEH aver {A nyiemM {AenA divsM vAgHdAnM ecyH. EdzM PlpuxHwiy M nk niRM* qlA rAjY LiluM vcH vuM mEnAhrvumAyi! 7 yi AEylEAwH tL@ew kk mi Apiciri avew Byrvi#heL vliecRiyA {A pRu. QjipHtini a}u vi# h ekAH sVyM a}uAketH avErAw {A pRu. niL@ew eedv mAy yEhAv {AnA. 8 pE av qnietier tiriykyM {A pR tinH ecvi ekAwAtiriyM ecyHt. tL@ew kmi Apic avew Byrvi#heL av vliec R i il. QjipHtiel mlinvi#heL

tH ... gAnmAyi hAmt, eydyiel rAjAvieR BArYyAy EyAziyA qiv ewyM, rAjAvAkA avdiAet piwic@ ekAuEpAyi vAsiyAe avL@ew ru puAewyM dreRic@ o xH w AkT. vcnM 19:1kAk. etA EzAksHti wiyAyi. EdzM ... niRtH pAluM EtM o}u EdzM qM.

807
klnk pAlik. {A vzYew ec@k. 20qeR zbk ni H mKYmAeN kAieAwk. av qniM niM wyilu o EtY k awyALmAeNH oAk. {AnA yEhAv. {AnA niL@ew eedvM qH zbunAL@k ni kAi rikyM ec@. 21 pE m qnietier tiri u. av qeR niym asri cil. av qeR klnk pAlicil. {A vzYetH av ecyHtil. av nl niymLAtAM. ov av a srievi av jIviciriM. qeR zbunAL@k av niArmA iLu. aekAH qeR EkApi eR m}uvwM aver aRiyiA Evi aver mmiyiliu nziiA {A tImAnic@. 22qiluM {A qe e twu. yi AEylien Qji pHtiniH {A puRewvic@ekAu vtH anYrAxH\ ktANH. qeR sEprH ek@EpAktElA q kti anYjnL@ew miliH yi A Eylien {A nziicil. 23aekAH aver pl rAjYLiluM pl rAxH\ L@ew wyilumAyi citRic@kLyemH jnEAw {A mmiyivc H EveRA stYM ecyHt. 24 yi AEylukA qeR kl n k pAlicil. av qeR niym a sricil. qeR zbnAL@k av niArmAiLu. avew pitAA ew vYAjvi#heL av rADi kyM ecyHt. 25aekAu {A av H nlA niym ekAw.* jIv ryH tkA kl n k ekAw. 26 tL@ew v}ipAwkLA sVyM mlinrA A {A aver vi@. av sVM kwiUlukeL bli ekAwwuk EpAluM ecyHt. atinA jne {A nziiM. aEA avrRiyM {AnANH yEhAv qH. 27ytinA mxYpuA, nI yi AEylEAwH EA en pRyNM, qeR yjmAn nAy yEhAv Q kArY pRy, niL@ew pUvik qe dxic@ pRy kyM qnietier EAhM ElAci kyM ecyHt. 28qi@M av ekAw emH {A vAekAw EdzE aver {A ekAuv. sklk L@M pcmrL@M m}uv av ku. avi eweylAM av tL@ew sVM blik vi#hH aikyM aete EkApixHWnAkyM ecyH. aviw Li av primLDUpvuM pAnIybli kL@M aic@. 29 tlLiEl ecl@etienH yi AEylukAErAw {A EcAdic@. pE bAmAhH q viLi tl M avi eweyH.
aekAH ... ekAw aTvA vi#heL rADi rAxH\L@ew niymL@M kln kL@M ekAw.
30

eyehsEk 20:20-39 H

eedvM pRu, skl cI rL@M yi AEylukA ecyH t . a ekAH yi AEylEAw en pR yk. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy, niL@ew pUvik ecyHt kArY vicH niL@M sVyM a}uAyiri. ni o EvzYeyEAel epmARiLu. ni L@ew pUvik rADic Byr vi#h L@ew ew ni qe viiri. 31 ni ekAw v}ipAwk p}yv te. vYAjeedv v}ipAwAyi ni niL@ew ueL tIyiliw . EA}uM mlinvi#h ekAH ni nieLe a}uA! qeR awvH qeR aLAw EkA nieL {A avdiN emH ni stYmAyM ElAci EA? yjmAnM yEhAvyM {AnA. qeR jIvvcH {A vAgHdAnM ec@ , niL@ew EcAdY mRupwiyM niH aLAwM {A tril! 32m@ rAxH \ eLEAel niM kN em ni pRuekAEyiritH oriluM nwil. m@ rAxH\Liluv erEAel niL@M jIvic@ekAuk. mr xNeLyM klienyM ni Esvi c@ekAirik! qeR yjmAnnAy yEhAv pRy , qeR jIvvcH {A vAgHdAnM ec@, o rAjAvienEAel {A nieL BriM. pE qeR Q eek yi {A nieL ziiM. nietier {A qeR EkApM kANiM! 34{A nieL anYrAxH\ LiniM mAuM. avewwyi citRi iw nieL {A EzKricH mwi eAuvM. qeR ziyi, qeR EkApM kwiic A yiriM {An ec@k! 35{A nieL muecyH t EpAel AilA o mmiyi El nyiM. pE atH anYrAxH\ pA oriwmAyiriM. nAM mK EAwmKM EnAinie {A nieL viDiM. 36niL@ew pUviker Qji pHtinw mmiyivcH {A q en viDic@EvA aEtEpAel nieLyM {A viDiM. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 37 {A nieL vALikeL viDi kyM krARieR bADYtyH nieL likyM ec@M. 38qnietier tiri ykyM qEAw pApM ec@kyM ecyHt skleryM {A avew jEd zniH EvepwkyM nIM ec@ kyM ec@M. pie oriluM av yi AEy Edz vrikyil. aEA {AnANH yEhAv qH niLRiyM. 39 yi AEylEm, qeR yjmAn nAy yEhAv EA en aLiec @. teR vYAjvi#heL e iluM rADiNemei av EpAyi rADie. pE pie ni
33

eyehsEk 20:40-21:12 H

808
yM. a EnrAyM sMBviemH av oriluM vicAriil! aekAH yEhAvyew aLAwH vIuM qniAyi. av pR u, 2mxYpuA, eyzElmiEner EnAi avew vile tier nI sMgik. qniEvi yi AEyEdzientier nI sMgi k. 3 yi AEyEdzEAw pRyk, yEhAv Q kArY pRu, {A ninetirANH! qeR vA {A Ryi niH QM,-nl mxYeryM cImxY eryM {A niini EvepwM! 4 nl mxYeryM cImxYeryM {A niiniH aRumA@M! et mt vwver sklmnxYemtier {A Qriy vA EyAgiM. 5aEA sklmRiyM {AnANH yEhAv qH. {A qeR vA RyiniH Qriyi@ eM sklmRiyM. a k}iyMver qeR vA RyiEl tiric@ EpAk yil. 6 eedvM qEAw pRu, mxYpuA, XdyM tk o d+KitenEAel nI jnieR mAekecH lwik. 7 aEA nI lwietH ? qH jnM niEAw EcAdiM. atinH nI en pRyNM, vrA EpA d+KvA kArNM te. a vEA ByMekAH sklXdyL@M kiEAM. skl eekkL@M }uEpAM. sklAv@M kliEAM. sklkAm@kL@M evM EpAel yiEAM. EnAiEA~, cIvA vH. RtH sMB viM! qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. vA oi}iu yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu, 9 mxYpuA, qni Evi jnEAw sMsArik. Q kArY pRyk. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy: EnAk, o vA, o mcy vA. vA miiymiri. 10 vA mc iytH ekAlA Evi e. atH miiytH wivAEpAel tiLA Evie. qeR mkEn, nie ziivA Evi {A p EyAgic vwiyiniH nI oAwiLu. mrieR vwi ekAu zi nI nirsic@. 11 aekAH vA miiyiriyANH. ni apEyAgiAM. vA aNyHk yM mikyM ecyHti. EA mcy ekAH atH ekAl@veR ki vc@ ekAwAM. 12 mxYpuA, alRukyM nilviLi yM ec@k!! qekAeA vA qeR jniM yi AEyliel skl BrNADikArikemtier EyA giewM! Bye BrNADikArik vA v EnrM qeR jnieR ew AvuM! atinA nieR d+KM
8

H qeR aLAwH ki@em kt! qeR nAmM niyM ni dxii yil ! niL@ew vYAjvi#hH ni v}ipAwk ekAwekAiri kAlEALM tAyAlumil. 40 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qe EsvitinAyi jnM yi AEy liel tpv t Mwi y qeR vipv t i vrNM! yi AEy liel tpvtniryi avere UxiNM. yi AEyjnM m}uv aview avew sVM mi, avew Edz te-qe UxiNM. avi ewvcH {Anver sVIkrikyM av ErAw tikrikyM ec@M. qniH v}ipAwkL@mAyi qAyAluM ni aview vrNM. niL@ew viLvieR dYBAgvuM vizixHwkA}HckL@M skl viv}ipAwkL@M aview, l ekAuvrNM. 41aEA niL@ew bli kL@ew sugeecAli {A sxHw nAyiriM. {A nieL mwieAuv EA a nwM. {A pl rAxH\ L@ew wyi nieL citRic@. pE {A nieL ni citRiiw rAxH \ iwyiniH epRuii qeR vizixHwjnmAM. sklrAxH\ L@M akAM. 42aEA {AnANH yEhAv qH niLRiyM niL@ew pUvik ekAwem {A stYM ecyHt EdzEH- yi AEyEdzE te-nieL mwieAuvEA ni atRiyM. 43nieL a}uAiy niL@ew skl cIv]ikeLyM pi EdzvcH ni oAyM liyM ec@M. 44yi AEywMb Em, ni onvDi cIv]ik ecyHti@H. avyew Epri ni nziieEwmANH. pE qeR sEp sMriti Evi ni zriM ahi zi {A trikyil. aEA niLRiyM {AnANH yEhAv qH . qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 45 aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 46mxYpuA, eydyew etEBAgmAy enegvi EnerEnAi enegvH vnEAw sMgi k. 47enegvH vnEAw pRyk, yEhAvyew aLAwH ic@ Ek k. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu, EnAiEA~, ni L@ew vninH tI ekAL@A {A o i}iu. tI oAErA pcmreyM oAErA NmreyM @ cAlAM. tI aNykyil. atH etetAH vwver m}uv EdzvuM @mwiM. 48 aEA yEhAv teyAy {AnANH tI ekAL@iyetH skl jnvuM kAM. tI aNykyil! 49 aEA eyehsHEk q {A pRu, aEA, qeR yjmAnnAy yEhAEv! {AnietlAM pRA, {A evRuM kTkLA pRyetH jnM pR

21

809
kANiAnAyi vliy zbHdmAieA H wyi awik! 13qekAeA aetA evRuM prI mAml! mrieR vwiekAu zi nI nirsic@. pie EveR qekAu EvNM nie zii A? zri, vA te. qeR yjmAn nAy yEhAvyANi pRtH. 14 eedvM pRu, mxYpuA, nI eek ekAi qniEvi jnEAw sMsAri k, vA ruvM tAE}A@ vre, aet, mvM! Q vA jne ekAlAnAyi @tANH. mhAsMhAri vA te! Q vA avri iyiRuM. 15 ByMekAH avew Xdy M. DArALM Ep vI}ukyM ec@M. ngrvA tilukLivc H aEnkMEper vA ekAl@M. aet, wivAEpAel a evi iLuM. a tiLiytH jne ekAlA Evie! 16 vAEL, mcEyAew rik! vlEA @M mEA@M wEA@M ev@k. nieR vAl eclNem niEzieiw elAM ecl@k! 17 aEA {AM qeR eekekA@M. qeR EkApM {A awkyM ec@M. yEhAvyAy {A, tA pRiri ! eyzElmiEl v}i etrew 18 yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 19mxYpuA, bAbiElANini ru pAtk nI vryHk. a bAbiElArAjAvieR vALi vrA v}ikANM. ru v}ik L@M oErlniH , bAbiElANi niH wNM. pie, ngriEl ANH pAtey kAA oAErAi eRyM tlyH orwyALM vryHk. 20 vA v}i vem kANiA awyALM pEyAgik. o pAt aEA nYew ngrmAy rbyiElM mE pAt eydyiel suritngrmAy eyz ElmiElM nyiM! 21 Edze miA v}i ElAciyANH bAbi ElArAjAvH qH a kANi. v}i rAyi piriyiwH av viri . BAvi aRiyAEvi av l N EnAiyiri. av eR auk lyHkyM lEdvAErAw EcAdikyM av ekA o m]gi eR krLi EnAkyM ecyHtiri. 22 teR vlvz pAtyilUew EpAkNemH lN bAbiElA rAjAviEnAw pRy. atH eyzElmi El pAtye! mrM ekAu wiey ekAuvrA av oM @ . av klnk ekAwkyM av eR eesnYM ekAl wukyM ec@M. av EpAviLim}M. pie av ngri@M EcRuekAH o mti ek@kyM mtiluk vEryHM EcRuekA H o nirAkyM ngrM mi

eyehsEk 21:13-32 H

tiEvi twiEgApurL@Ak yM ec@M. 23 ulNeLAM yi AEylukAer bADicil. vYAjvA ck t nkiy vAgHdAnL@M teLw tijH{kL@M sMBviemH av EbAYmAyi. pE yEhA v avew pApe oAM! aEA yi AEylukA piwiewM. 24 qeR yjmAnnAy yEhAv t@ pR y, ni nirvDi cI ec yHtiri. niL@ew pAp sHpxHw mANH. ni aprADikLANH qEA A qe ni nibic@. a ekAH z@ aveR kA nieL piwiM. ni piwic@ekAuEpAke wM. 25yi AEylieR dxHwnAy tlvA, nI ekAlewM. nieR d$ni smyM qi}iu! aYM qi}i u! 26 qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy, tlAvuM kirIwvuM qw mA@k! tkiwMmRi smymAyi. mA NimAer {A tAe} RM. EA mA NimArlAv mANimArAvuM. 27 ng re {A niExM nziiM! pE aEyAjYnAyv putiy rAjAvAM ver a sMBviyil. atiEzxM aven Q ngrM piwiA {A av diM. aEAnientiery vcnM eedvM pRu, mxYpuA, qni Evi jnEAwH Q kArY sMgi k. qeR yjmAnnAy yEhAv aEA nYerRic@M avew nieyRic@M Q kArY pRy, EnAk, o vA! vA atieR RyH puRANH. vA miiyiri ! atH ekAlyH e Ai}iu. atH wivA EpAel eviiLA Evi miiytAyi! 29 niL@ew dzneLlAM evRuetyA NH. niL@ew jAlvidY nieL shAyi il. atH oM Nk mAmANH. vA EA dxHwAew k}ukLi etAu niH. w av evRuM jF LAyiIM. avew smyM qi}i u. avew dxHwt owALL smyM qi}iu.
28

bAbiElANientiery vcnM 30 vA atieR RyiEl tirici wk. bAbiElAEN, nie s]xwicl H M nI jnic EdzMvcH nie {A nYAyM viDiM. 31qeR EkApM nieR Em {A ecAriyM. qeR EkApM o wkAeEpAel nie epAiM. ekAlyi miwrAy <rA nie {A liM. 32tIH viRekEpAel yiEAM nI. nieR rM miyew atYA}iEl o}uM- pie oriluM jnM nie oAyil. yEhAvyAy {A aLiecyHtiri!

eyehsEk 22:1-25 H

810
kLumiri. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu. 13 eedvM pRu, tA EnAieA_ k! qeR eek tAE}wic@ekAH nieL {A twyM! jne ctikyM ekAl@ kyM ecyHttinH nieL {A zii M. 14aEA ninH eeDrYmAEmA? {A nie ziiA v EnrH nin ziyAEmA? l! {AnA yEhAv. {A pRiri. pR tH {A nwkyM ec@M! 15rAxH\ L@ew wyi nieL {A citRiM. plyiwLiEl nieL {A nAw kwM. Q ngrilu mlinvsHt eL {A niExM nziiM. 16pE, eyzElEm, nI amAyiEAM. et lAM sMBvitH anYrAxH\ kA kyM ec@M. aEA {AnANH yEhAv q nI aRiyM. yi AEy vilek kiMEpAelyANH 17 yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 18mxYpuA, eviEyAw tic@EnAiyA picLyM uM kArIyvuM evL@IyvuM vil ekvyANH. evi iecA pNi A atH tIyiliw. evi EA av kiiniH ElAhM Evepw . yi AEy rAxH\M vilek kiMEpAel yiIiri. 19y tinA qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy, ni sklM vil ek kiMEpAel yiIiri. aekAH nieL {A eyzElmi ivM. 20pNiA eviyM pic LyM uM kArIyvuM evIyvuM tIyi liH Qti EpAel {AM qeR wEkApi nieL omic@ @M. qeR EkApAgHniyi nieL {A M. 21nieL {A qeR EkApI yi wEA {A tI QkyM ni avLi (eyzElM) kiwH kiwukyM ec@M. 22evi Lyi . aEA pNiA evi Ev tiriecw. aEtEpAel ngrin k ni M. aEA niLRiyM {AnANH yEhAv qH. niL@ewEm {A qeR EkApM vAriecArii@ eM niLRiyM. H eyehsEk eyzElmi entier sMgi 23 yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 24mxYpuA, yi AEyliEnAw sMsArik. mA ewA o EdzmANveLH avELAw pRyk. EdzEAw {A EkApici riyA atinH m} kiiyiil. 25eyz Elmiel vAck dxHwptik A kyANH. av siMheEAelyANH atH tA piwic m]ge tiwu EA gi. av o@vLer jIv k nziikyM vilpiwic o@v Ler vsH t eekvzewkyM

22

eyehsEk eyzElmi H entier sMgi yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 2mxY puA, ekAlyALikL@ew ngrieR nYAyviDi nin nwAEmA? av ecyH t iy skl atimeLyM pi avELAw nin@ pRyAEmA? 3nI pRyNM, qeR yjmAnnAy yEhAv en pRy, ngrM m}uvM ekAl yALikLANH. ytinA avL@ew zi yH smyM vM! av avEv i v]iek vi#hL@Ai. vi#h aveL aymAi! 4 eyzElMkAEr, ni aEnkew rM ecAriykyM aen aprADik LAyiIkyM ecyHtiri. ni v]iek vi#hL@AkyM a rAkyM ecyH t iri. niL@ew ziyH smymAyi. niL@ew aYM qi}iu. atinA anYrAxH\ nieL pucHCiAM prihsiAM {A wyAiyiri. av nieL niikyM avjH{EyAew kAkyM ec@M. 5awM akelymuv ni eL prihsiM. niL@ew mAnM ni ekwiyiri. cilu cirik ni EkAM EnAk! yi AEyliel EntAeL lAM anYer ekAl@tiEvi avn ven blvAnAkyANH. 7 eyzElmilu v sVM anmAer driil. av ngrilu mRunA@kAer p vikyM anATeryM viDvkeLyM ctikyM ec@. 8 qeR viv sHteL ni evRukyM qeR zbkeL ni niArmAiLyk yM ec@. 9eyzElmiluv anY eri epALi pRy. aen ec@ tH nirprADikeL ekAl@ti Eviye. vi#heL rADiAnAyi jnM mlkLi EpAvukyM vi#h ie BNM k}ikyM ec@. eyzElmi av niYmAy eelMgi kpAp ec@. 10eyzElmi av sVM aeR BArYEyAw rtiyi EleH pApM ec@. eyzElmi puxA OIkeL vsmy EpAluM blA/MgM ec@. 11o teR sVM ayAreR BArYEyAw mhApApM ec@. EveRA teR sVM mkeR BArYEyAewAH rti yiElewkyM aveL mlinew kyM ec@. niyemA teR aeR mkeL-teR sVM epeLblA/MgM ec@. 12 eyzElmi ni puxA, m xYer ekAl @ tinH li vAu. ni pNM kwM ekAwkyM atinH pliz QwAkyM ec@. alM pN mAtiEvi ni ay Aer cti. qeEyA, ni mR
6

811
ecyH t iri. eyzElmi DArALM OIk viDvkLAkAM av kArN ArAyiri. 26 puErAhit qeR nYAymAN eL zriM lMGiciri. qeR nYAymANLsricl, avyHeti rAyi vikyA ecyH t tH . qeR vivsHteL av niA rmAiLiri. vivsH t eL avsHt EpAelyM nil vsHteL mlinvsHt EpAelyM av kNA. Qvk kArYeLA M av jne pWiil. qeR zbkeL driA av vis ti. qe av o niAren EAel kNA. 27 eyzElmiel - tA piwic m]ge ti o ecAyeyEAel yANH. DnikrAvA Evi mAM av mxYer mikyM ekAl @ kyM ec@. 28 vAck jne tAI ec@ il- av stYM mwivyH. av mti EnrAMvM ekA pNiAer EAelyANH .-av oAkLi AyM EtyHEt Z. av vYAjdznEL kAZ. BAvi aRiyAEvi av BicArM ec@eiluM av kEm pRyZ. qeR yjmAnnAy yEhAv en aLiec y H t qH av pRyH. pE atH evRuM k mANH-yEhAv avErAw miiyiil! 29 DnikrAy EdzvAsik aEnYAnYM ctikyM EmAxHwikyM ec@. dri M nihAymAy yAckeryM av mtelw. viEdzikeL av zri M cti-avErAewAriluM av nIti kANiil! 30 Edze {A nziiAtiriA qeR miel viwvi niA Evli ekuven {A aviwyi etr u. pE aen orAeLEAluM ke AenniAyil. 31aekAH qeR EkApM {A avewEm ecAriyM. qeR qriy EkApA aver {A niExM nziiM! av ecyHt cIrH aver {A ziiM. myM avEwte! qeR yjmAn nAy yEhAv Q kArY pRu. yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 2mxY puA, zmrYeyyM eyzElmienyM pi y Q kT nI ic@ Ekk. or yew mLAyi rH sEhAdrimAA yi. 3 LMAyie av QjipHmAyi EvzYkeLEAel ep mARi. aen QjipHmAyi rtiyi ewkyM avew mlk etAwA M LMmlk piwiAM puxAer avdikyM ecyHt. 4 avri m vH oehAlA qM LyvH oehA lIbA qmAyi Ep. sEhAdri mA qeR BArYmArAyiI. {H ikL@mAyi.
5

eyehsEk 22:26-23:17 H

piIwH oehAlA qEAw vizVAsv n kAi- av o EvzYeyEAel jIvic@wi. av kAmker #hi c@wi. aynAwAy aUrini yvAAer av kiri. 6av nIl wii. tirsvAri ecyHti averlAvM te kAmi yvA LAyi. av nAykM AnApti kL@mAyi. 7 puxAelAvM oehAlA aveLe ekAw. av erlAvM aUrYeesnYiel etre w EyAALAyi. avereylAv eryM av #hic@! avew v]i ek vi#h ekAH av mlin e@. 8 aEtsmyM QjipHtmAy N ybM av oriluM Epicil. av o mAri yiEA Qji pHtH avELAw rtiyi ei. avL@ew LMmlk etA dYe kAm k QjipHtAyi. QjipHtH avL@ mAyi rtiyiEle@. av avL@ewEm tL@ew pApM niR aBilAx ecAriu. 9 aekAH {A aveL avL@ew kAmk vi@ekAw. av aUrYer #hic ekAH aveL {A av ekAw. 10av aveL blA/MgM ecyH t . avL@ew meL av piwic@ekAuEpAyi. o vAeLw H av aveL ekAl@kyM ecyHt. aveL av ziic@. EA}uM aveL i OIk sMsAri. etlAM sMBvitH avL@ew a jiyAy oehAlIbA ku. pE sEhAdrieyA aDikM pAp oehAlIbA ecyHt! av teR sEhA dri oehAlIeyA vizVAsvkiyM dxic v L@mAyi. 12aUrYnAyker yM AnAptikeLyM av #hi c@. nIl wiH tirR svAri ecyHt EyAAeL av #hi c @ . averl A vMte kAmi yvALAyi. 13av dxicvLAyi e {A ku. aEtEpAelte ecyHekAH ru sHIkL@M tL@ew jIvitM nziiA EpAvukyAeN {A ku. 14 oehAlIbA atiluMwt vYBicA r wekAEyi. v w kLi kdy puxAew p bAbiElANi mkLi ekAivctH av ku. 15aryH @M kcyM tl yi nI tlAvuM Drici aver lAvMte rTEmDAvikeLEAel A yi. av jMekAH bAbiElA kArAeNM EtAic @ . 16oehAlIbA aver #hic@. atinAlv kd yewywE dtAer ayc@. 17a ekAH bAbiElAkArAy pux A avL@ew kAmiwyivcH avL@ mAyi rtiEv}H c nwi. av aveL pEyAgiyM ayDikM mlinyA kyM ecyHtekAH avH avErAw evRup EtAi!
11

23

eyehsEk 23:18-39 H
18

812
kAM. nI kAmAryAy o EvzYey EAel jIviecM epmARieyM av 30 rRiyM. cIreLlAM nI ecyHt tH mu rAxH\L@ew piAel EpAkA Evi nI o EvzYeyEAel qe EpicEA}ANElA. cIr eLlAM nI ecyHttH v]iek vi#h eL nI rADiA wiyEA}AN ElA. 31nieR sEhAdriey nI piw kyM aveLEAel jIvikyM ecyH t . atinA av kiiy EpAlu zi {A nin nM. vixM niR pAnpAM {A nieR kiElliM. nin zi nI te vivc@. 32qeR yjmAnnAy yEhA v ArY pRy,: nieR sEhAdriyew pAnpAi el vixM nI wiM. atH yrvuM vIti yM eRy o pAnpAmANH. ati vixM DArALM ekA_M. jnM nie prih sikyM pucHCikyM ec@M. 33 pAnpAiniM nI wikyM Evc@EpAkyM nieR tl vYsni kyM ec@M. atH pripUnAzieR pAnpAmANH. atH nieR sEhAdri wic pAnpAM EpAel teyANH. 34 pAnpAiel vixM nI wiM. avsAne iver nI wiM. pAn pAM nI wyHkyM epAiy kxN kAtikEpAluM ec@M. nI nieR sHtn mAiRiM. sMB viM. kArNM, yjmAnM yEhAvyM {AnA. etlAM {A pRumiri . 35 aekAH qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu, eyz ElEm, nI qe mRkLu. nI qe dEreRiykyM pii Epik yM ecyHt. qe EpikyM o EvzYeyEAel jIviyM ecyHt nI aekAH ni kxHwewNM. nieR vYBicArM mlM nI kxHwewNM. H oehAlAyM oehAlIbAyM H qtiery nYAyviDi 36 qeR yjmAnnAy yEhAv qEA wLiecyt, mxYpuA, ninH oehA H lAeyyM oehAlIbAeyyM nYAyM viDi AEmA? vuemi av ecyH t iri EGArtYeLi avErAw pR yk. 37av vYBicArem pApM ecyHti ri. av ekAlpAtkikLANH. t L@ew vilek vi#heL rADiA EpAyEA av qEAw avizVsHt rAyirikyM EvzYkeLEAel epmA RukymAyi. avAy qeR ueL av avew vYAjvi# hH EBAjnmAkAEvi agHniyi bliyic@. 38av qeR zb keL niArmAkyM qeR vimi re mlinewkyM ecyH. 39t L@ew vi#hEvi av sVM ueL ekAl @ kyM atiEzxM aEtdivsMte qeR vily

teR vYBicArM kANA oehA lIbA skleryM avdic@. teR ngHnzrIrM av dziic@. ati nA avL@ew sEhAdriEyAw EtAiy EpAely evRuEAew aveL {A nirsic@. 19oehAlIbA vIuM vIuM qEAw vizVAsvn kAiyi. atiniwyi yQvni QjipHti vc H avAyi Nyb ei av oA. 20k}utyEw EpAle liMgvuM tiryewy k Avvum avL@ew kAmker avLA #hic@. 21 oehAlIbAEy, QjipH kArAy nieR kAmk nieR mlk etA wkyM nieR LMmlk piwikyM ecyHti nieR bAlYkAle nI kinAvu ku. 22aekAH, oehAlIbA Ey, qeR yjmAnnAy yEhAv en aLiec@. nieR kAmkErAw nin evRuAyi. pE nieR kAmker {A Ni view vM; av nie epAtiyM. 23bAbiElANiniH skl puxAeryM {A vM, viEzxicH kdyer. epEAdiniM EzAvyiniM EkAvyi ni pu xAer {A vM. aUrini skl puxAeryM wi {A vM. aen nAykeryM AnAptik eLyM m}uv {A vM. averlA vM kAmi yvAL@M rTEmDAvik L@M EtYkM etrew tirvA riArAy EyAAL@mAyiElA? 24 puxArM nieR aw vM. ktir RM rTLilumAyi yDEmi av ninetier vM. av vLeryDikmAL@ kL@AvuM. L@M prickL@M tlEA rikL@mAyi vH av nie vLyM. avew sVM rItiyi av nie ziiA {AniwyAM. 25qeR eev rAgYM qyeH {A nin kAi rAM. EkApM m}uH nie av hiMsi kyM nieR mM kAM ariykyM avEzxiewv o vALinA vDiewkyM ec@M. atiEzxM nieR ikeL av piwic@ekAu EpAvukyM niERtAyi EzxitH m}uv @mwikyM ec@M. 26nieR viEzxe vOL@M BrNL@M av ekAuEpAM. 27nieR EBAgAs i {A virAmmiwkyM QjipHmA y nieR Nybe {A ni lAkyM ec@M. pie oriluM nI aven etrykyil. pie ori luM nI QjipHtien sHmrikyil! 28 qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy, nI evRu puxA H nie {A @ekAwM. nI evRu EAew vi@mARiy puxAH nie {A vi@ekAwM. 29nie av q mAM evRueH av kAiM! nI AA pNie m}uv aver wM. nie av vivOyM ngHny mAM. nieR pAp jnM etLimEyAew

813
i kyRi atienyMwi amA kyM ecyHt! avrtH qeR miri nkvcH ecyHt! 40 vidrlLini puxA Evi av Lyciri. pu xAew awE nI dten ayc@. av nieR arik vrikyM ecyHt. avEvi nI Lic ke}ukyM BrNLNiykyM ecyHt. 41nI mEnA hrmAy o emyi . atieR mi o EmzyiH ati qeR DUp vuM qeR eetlvuM* vc@. 42 allilA orAieR r vM, viiEle o puxAri ER EpAely orArvM avLi Ek@. vLerEyeRE vii v. m miyini vEAe av wi Ayi. OIkH kNL@M mEnAhrmAy kirIwL@M av ekAwi . 43aEA OIkL@ew i eelMgikpApekAH avzyAy o vELAwH av avELAw ewyM av avErAwewyM eelMgikpAp w M ec@EmA? q {A EcAdic@. 44 pE o EvzYyew awEe EpAel av pieyM avL@ewyw E ecekAEyi. aet, kAmA srAy oehAlAyewyM oehAlIbA yewyM awH av vIuM vIuM ecekAi. 45 pE nItimAA aver vALik eL viDiM. OIk vYBicArvuM ekAlpAtkvuM ecyHti@eH av viDiM. qekAeA oehAlAyM oehAlIbAyM vYBicArpApM ecyHti @H. av ekAvew EcAr EA}uM avew eekkLi puri@mH! 46 qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRu, jne ivk. oehAlAeyyM oehAlIbAeyyM av ziie. ru OIkeLyM M ziiyM niiyM ecyHt ekA_M. 47 M aver kelRiy kyM ekAl@kyM ec@M. pie avew vAL@kekAH M OIkeL M mAyi ariyM. av OIkL@ew ueL ekAl@kyM avew vIw k kikyM ec@M. 48ari Q Edz {A vixylwtVM avsA niiM. ni ecyHtiri nANM ekv] ik ecyH t EpAketH m@ OIkeL m}uv {A tAIM ec@M. 49niL@ew vixylwtVinH av nieL ziiM. niL@ew vYAj vi#heL rADictinH ni zii ewM. aEA niLRiyM {AnANH yjmAnM yEhAvyM qH. pAvuM RciyM vAsieR otAmAH pAM mAsM pAM tIyti qeR yjmAn

eyehsEk 23:40-24:13 H

24

qeR eetlM puErAhitAeryM eedvAly iel sADneLyM IkriApEyA gi vizixHweetlM. puR. 30:22-33.

nAy yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 2 mxYpuA, e tIytiyM ew Q RiM q}utiv yHk, E divsM bAbiElANiel rAjAvH eyzElM vLu. 3 niExDik LAy yi AEyliEnAwH Q kT pRyk. avErAwH Q kArY pRyk. qeR yjmAnnAy yEhAv pRy: pAM aw vyHk. aw evc pAi evemA}ik. 4 ati mAMsxN wk. wk L@M EtAL@kL@M aen qlA nl mAMs xNL@M atiliwk. vuMnl ql@ k ekAH pAM niRyHk. 5 vuM nl ecriyAwien qwk ql@k klieR awiyiliH mAMsM Evvik. ql@kL@Mwi EvvuMver cARH tiLik! 6 aekAH qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, eyzElminH aEA kxHwM te! ekAlyALikL@ew ngrinH aEA kxHwM te! kAvupiwicH, kAvH atie piyiri o pAM EpAelyANH eyzElM. mAMsxNL yM oAErAAyi pAiniH puR ewk! EtYkmAyi etrew Aet qlA kxNL@M puRewNM. 7 ew o pAM EpAelyANH eyzElM. eyzElM vI}Hiy rM EA}uM aviewyH! evRuMpAREmlA NElA av EcArvI}HiytH! av EcAr nileA}ikyM atH epAwiyiu mwkyM ecyHtil. 8 avL@ew EcAr mwiEAkAtiriA Evi a {A evRuMpAREm evc@. {A aen ecyHttH nirprADikeL ekA avELAw jnM tikArM ec@ tiM aveL ziitiMEvi e. 9 aekAH qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, ekAlyALikL@ew ngrinH aEA kxHwM te! tI Li tiEvi {A qAwM viR A rM @M. 10 pAinwiyi DArALM viRkiwk. tI ekAL@k. mAMsM nAyiEvvik! sugvY{H j n EciLk. aik qriu EpAke. 11 pie, evRuMpAM aAe evlM @p}uMver awi ri e. aEA atilu mAlinYM ki EAvukyM ati el kAvH lAtAvukyM ec@M. 12 pAwepAluM eyzElmien I kriAnAvil. avL@ew kipiwic kAvH kwEmRiytANH-tIyHmAEm atien nIM ecAnAvU. 13 nI qEAw pApM ec@kyM pApM ekAH kR purL@kyM ecyHt. nie k}uki v]iyANemH qniAyi . pE kRk LkiEAil . qeR epA_ EkApM niEAw tIM ver nie k}ukA {A oewk yil!

eyehsEk 24:14-25:10 H
14

814
mxYpuA, rAsEtM jn iniH {A qwmA@M. mEnA hrmAy lM aver hAdii. lM dziA av #hi. stYmAyM le av sHEnhi . pE smyM ngreyM avew meLyM {A jniniH qwmA@M. rewvri ov eyzElmieniy dvAy mAyi nieR aw vM. 27aEA avEnAw sMsAriA nink}iyM. pie nI aDikM nibHdnAyiriyil. aen nI avH o ]xHwAmAyiri M. aEA avrRiyM {AnANH yEhAv qH. aEAnientiery vcnM yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 2mxY puA, aEAnYew Ener EnAi qni Evi avetier vcik. aEAnYErAw pRyk, qeR yjmAn nAy yEhAvyew aLAwH ic@ Ekk! 3qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR vieedvAlyM mlin mAiyEA ni hAdicu. yi A EyEdzM nYmAeEA}uM eyd A vAsikLAyEA}uM ni hA dic. 4 ytinA nieL {A ki} niv ekAwM. av niL@ew EdzM kwkyM aview avew ees nYM wArLwikyM ec@M. av niL@ew nwjIviM. av ni L@ew Pl tikyM niL@ew pA wikyM ec@M. 5 {A rbey ok Emci lvuM aEAen wkL@ew Emci@ RvumAM. aEA niLRiyM {AnANH yEhAv qH. 6 yEhAv pRy, yi A EylieR vinAzi ni hAdi c@. ni eekekAiyM nil cvi iyM timi. yi AEyEdze ni pucHCic@ rsic@. 7 aekAH nieL {A ziiM. ni y i eesnYM kvrARuvilpiwic vsHtEpAel yiIM. nieL {A m@ rAjYLiniM EvepwM. vidrEdzLi ni mriM. ni L@ew rAjYe {A nziiM. aEA {AnANH yEhAv qH niLRiyM. EmAvAbiM EsyIriM qtiery vcnM 8 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, EmAvAbuM EsyIM pRy, EnA, eydAg] h M mE rAxH \ vuM EpAel teEy Z qH. 9 EmAvAbieR pA zVM {A Riw@M- atieR atii kLi EtjEAew ri EbH-eyzI EmAH, bA- emEyA, kirYTyIM qI ngreL {A qwkLyM. 10qiH EmAvAbien {A aEAkAErAewAM ki}vu ekAwM. niL@ew EdzM av ki@M. aEAnYer {A nzi
25-26

{AnA yEhAv. nin zi vemH {A pRu. atH {A v kyM ec@M. zi {A twykyil. niEAw {A shtpikymil. nI ecyH t cIrH {A nie ziiM. qeR yjmAnnAy yEhAv kArY pRu. eyehsEklieR BArYyew H mrNM 15 aEA yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu. 16mxYpuA, nI nieR BArYey atYDikM sHEnhi H. pE aveL {A niiniH qw mA@vA EpAkyANH. nieR BArY epe mric@EpAM. pE nI nieR d+KM puRkAtH. nI krytH Re yAvtH. nieR knI nil vI} tH. 17pE nieR Etluk nibHd mAyiriNM. mric@EpAy BArYyHEvi nI Re krytH. sADArN wARu wkEL nI wAvU. tlAvuM ecrik L@M aNiyk. d+KM kA@tiEvi nieR mIz mRyHtH. orA mricA L@k sADArNk}iARu BNM k}iymtH. 18 eedvM qEAwLiecyHttH piE rAviel {A jnEAw pRu. a eevErM qeR BArY mric@. atin wdivsM rAviel eedvM kl i c EpAel {A ecyH t. 19aEA nI eneylAM ec@etH? tieR aemH? q jnM qEAw EcAdi c@. 20 atinH avErAw {A pRu, yEhAvyew aLAwH qniAyi. av qEAwH, 21yi AEyg]hEAw sMsArik q pRu. qeR yj mAnnAy yEhAv pRu, EnAk, qeR vilM {A mlinmAM. mireecAli ni ahri kyM atien sHtticH gIt l pikyM ec@. atieR dznM ni #hi. stYmAyM mir e ni sHEnhi. pE mire {A mlinmAM. ni bAiyAiy niL@ew m yi ekAlewkyM ec@M. 22pE qeR mric@EpAy BArYyHEvi {A ecyHt etAee niL@Mec@M. d+KM kANiA Evi ni niL@ew mIz mRyHil. orA mricA L@k sADA rN k}iARu BNM ni k}i yil. 23ni niL@ew tlAvukL@M ecrikL@M aNiyM. niL@ew d+KM ni puRkA@kyil. ni kry kyil. pE niL@ew pAp kArNM ni yic@EpAvuM. ni zbHd mAAet aEnYAnYM EtuM. 24aen eyehsHEk niH o xHwAmA yiriM. av ecyHt aEt kArY m}uvnAyi niL@Mec@M. zi yH smyMvM. aEA ni aRi yM {AnANH yEhAv qH.

25

815
iM. aEAnYer aEA qlAvM mRM. 11aen EmAvAbien {A ziiM. aEA {AnANH yEhAv q avrRiyM. EdAmientiery vcnM qeR yjmAnnAy yEhAv pRy , EdAmiel jnM eydAwMb i En tiriykyM pkrMvI kyM ecyHt. avErAw tikArM ecyHt tinA EdAmiel jnM vALikLANH. 13 aekAH qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, EdAmien {A ziiM. EdAmiel mxYeryM m]geLyM {A mwiM. EtmA mt EddA very EdAMEdze m}uvEn {A nYmA M. EdAmiel jnM yi ekAle wM. 14qeR jnmAy yi AEylieneA H EdAmiEnAw {A pkrMvI@M. EdA miEnAw qeR EkApvuM EADvuM aen yi AEylY kwiiM. {AnA tikArM nivhicetH a EA EdAmiel jnM aRiyM. qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY pR u.
12

eyehsEk 25:11-26:14 H

pur tkkyM ec@M. avL@ew miel Emm m}uvM {A vwic@k LyM. eewRien {AenA emAARyAM. 5 eew, smmYi jnM vlviri c@N nirAy o lmAyiIM. {A pRiritinA a sMB viM! rAxH\H eewBwA y i kvew vilpiwicvsHt EpAelyAyiIM. 6vkryilu av L@ew puimA yi ekAlewM. aEA, {AnA yEhAveyH av aRiyM.

H ePlistYetiery vcnM qeR yjmAnnAy yEhAv pRy , ePlisH t Y tikArM ecyH . av atIv<rAM viEdVxikL@mAyi . qeRjne nziiA qAl vuM nilni pk av i vc@ ekAunw. 16aekAH qeR yjmA nnAy yEhAv pRu, ePlisHtYer {A ziiM. aet, EtYyi ni wiEyAer {A nziiM. kwI rvAsikLi avEzxiver {A aAew ekAmwiM. 17avErAw {A vliy tikArM ec@M. aver o pAWM pWiiA qeR EkApe {A a vdiM. {AnvErAw tikArM niv hiEA avrRiyM {AnANH yEhAv qH!
15

26

eewRieni d+KsEzM vAsieR ptienAAMvxM mAsiel oAMtIyti yEhAv yew vcnM qiEl v. av pRu, 2mxYpuA, eyzElmien eew prihsic@. eew hAdEAew pRu, hA! jneL sMri ngrkvAwmAyiri eyzElM tk eiri! ngrkvAwM qniAyi R iri. ngrM(eyzElM) nzii eiritinA qnitiniM vilpiwic vsH sm]mAyi kiuM! 3 atinA, qeR yjmAnnAy yEhAv pRy+ eewER, {A ninetirAyiri ! aEnkMrAxH \ eL {A nin etier yinu ekAuvM. kw RH tirmAlkeLEAel av pie yM pieyM vM. 4 eedvM pRu, z@ eewRieR mtiluk nziikyM avL@ew EgA

H enbUKdEns eewRien miM 7 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, eewRientier {A vw niM o z@vien ekAuvM. bAbi ElANiel mhArAjAvAy enbUKdHEns rANH z@! av vlieyA eesnY e ekAuvM. tirkL@M EtkL@M tirwyALikL@M aEnkmEnkM m@ Bw AM AyiriM. vYtYsHtrAjYLi nivrAyiriM BwA. 8vkryi lu nieR puimAer enbUKdHEns vDiM. nieR ngre miA av blm mti ek@M. nieR ngr i@M av o pErADn ni ikyM o tiErADEA teR BwAH tiErADinAyi yk yM ec@M. 9 nieR mtiluk epALiA av wik ekAuvM. EkAwAlik ekAH av nieR EgApur tk M. 10avew tirk, avyew kAliel epAwiekAH nieL mwA EpAyAM. bAbiElArAjAvH nieR ngrkvAwLilUew ngriEl kwEA tirwyALikL@ewyM vikL@ewyM EtkL@ewyM zbHdMekA H nieR mtiluk viRyHM. aet, av nieR ngriEl EvziM. qeA atieR mtiluk tk ewM. 11bAbiElArAjAvH nieR ngr ilUew tirRERi vM. aveR tirkL@ew Luk nieR etvuk Li uptiM. nieR jne av vAL@k ekAu vDiM. nieR ngriel blm k nilMpti M. 12nieR sH enbUKdHEnsri eR BwA kv ekAuEpAM. nI viAniri vsHt aphri ewM. nieR mtilukL@M sg]h L@M av tkM. sklM-nieR kl@M twiyM kril@M-av cvRuEpA el kwliEleRiyM. 13aen nieR ngIt {AnvsAniiM. jnM nieyAriluM nieR vIN Ekk yil. 14nie {A o emAARyAM. mIvlk viriti o lmA yiIM nI! ni nI punniie wkyil. qekAeA, yEhAvyA {A aLiyiri! qeR yj mAnnAy yEhAv aArY pRu.

eyehsEk 26:15-27:18 H

816
mYDrNYA}iyew XdyilA nieR atii. nieR niAtA nieR sQrYM mtAi. 5 niAtA nieR plkk esnI pvtiel eessHmr ekAu Ai. nieR pAyH mrmAA av elbAEnAniel EdvdAmrM pEyAgic@. 6 nin }kL@AA av bAzA niel oAmrL@pEyAgic @ . nieR Emiel mRikL@AA av ees siel eepmrL@pEyAgic@. mRi neAuekAH av alric@. 7 nieR kAy AA av vABmAy QjipHlin pEyAgi kyM a nieR ekAwiyAyiIkyM ecyH. nIlyM mM NikLAyi nieR vrNM. eessHtIr nimtAyi av. 8 sIEdAkAM sv A dkAM nieR k }u. eewER, nieR jH{AnikLA yi nieR klieR nAvik. 9 klieR oArAymwyHvA egeb liel mAM jH{AnikL@M kliluA yi. smiel sklklukL@M nAvikAM niEAw kcvwM ecA v. 10 pAsiAM lUdkAM pUkAM nieR eesnYiluAyi. av nieR pwyALikLAyi. av t L@ew prickL@M zirOL@M nieR vri iyi@. av nieR ngr inH mhtVvuM EtjuM ekAuv. 11 nieR eesnYEAewAM avAdkA M nieR ngri@m EkAyi pARAvukArAyi. gAdkA nieR EgApurLilAyi. nieR ngri @m mkLi av tL@ew prick i. nieR sQrYe av sUmAi.. 12 nieR sdHsm]iekAH tzIzH nIymAy kcvwM w. eviyM uM nAkvuM QyvuM oe tH niiniM vsHt vAi. 13#I kAM iAM kriwli @m EdzAM nIymAyi vYApArbM pul i. nieR sADn av awim keLyM oAwM pkrM nki. 14EtAgAEd zA t vAiy sADnH pkrM tirkeLyM EttirkeLyM EkAvk}utkeLyM nki. 15EdAdAkA M nIymAyi vYApArbM Ayi . nI nieR vsHt nirvDi lLi vi@. jnM neAuM kriA LiwiyM ninpkrMt. 16nin nirvDi nl sADnL@tinA rAM nIymAyi kc v wM nwi, mrtkvuM k NiyMEn ciNikL@M En linM pvi}vuM prAgvuM av vYApArM nwi. 17 eydAM yi AEyEdzAM nIymAyi vYApArM nwi. niini M vAiy sADnH av EgAt uM olIvuM dYe ai}vuM EtM eetlvuM sugeetlvuM nki. 18dm
4

m@ rAx\ eewRi H Evi vilpiM 15 qeR yjmAnnAy yEhAv eewRi EnAw pRy, nieR vI}Hcyew zbHdM EkH mYDrNYA}iyew tIr rAjY viRyH M. nieRyAL@k mRiEvkyM av vDiewkyM ec@EA}AN sMBvik. 16aEA smtIr rAjYLiel sklEntAL@M tL@ew siMhAsnLiniiRuk yM tL@ew vYsnM kwiikyM ec@M. av tL@ew aMgvOLM mEnAhrmAy alArvOL@M QM. pie av tL@ew viRy vsHem EpAel DriM. av ByviRcH tR yiliriM. nI q EvgilA tk etH qti av e{@M. 17nie i av Q EzAkgItM lpiM, eewER, nIeyA singrmAyi . nii vsiA jnM kw kw emi. nI siyAyi, qAli EA nziciri! nI smtIre zyAyi. eewRuM avL@ew nivAsi kL@M aview vsivri BIti pr i. 18 EA nieR vI}Hcyew dini smtIr rAjY ByMekAu viR yHM. smtIrH nI nirvDi aDini EvzEdz Apic @ . EA nieR vinAzi av ar! 19 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, eewER, {A nie nziiM. nI vyAy, nYmAeyA ngrmAyiI kyM ec@M. M aviewvsik yil. sme {A nieREmwi o}u M. epevM niemwM. 20nie {A agADtyiElyyHM- mric vew ElAkEH. nI pu mricvErAw EcM. nie {A mel A , v] ,nYng reLyM EpAel tAE}yyHM. pAtAL iEl EpA melAvErAwemAM nI vsiM. pie, M nii vsi kyil. nieyAriluM jIviv ew Edz nI aRiyewil! 21nin sMBvicti anYjntk ByewM. nI avsAniM! mxY nie Etwemi luM averAriluM nie kek yil! qeR yjmAnnAy yEhAv pRy tANitH. eew-smtIre mhA vANijYEkM yEhAvyew aLAwH vIuM qniAyi. av pRu, 2m xYpuA, eewRieni Q EzAkgAnM pAwk. 3eewRieni ArY pR yk, eewER, nI smieR kvAwmA. nI aEnkMrAxH\L@ew vYApAriyAyi . tIr nirvDirAjYLiEl nI sri. qeR yjmAnnAy yEhAv ArY pRy, eewER, nI atisuriey sVyM k. nI sQrYsUey sVyM k!

27

817
sH sH nel A pEBAAvAyi. nieR nirvDi mhdHvsHtL@M av kc v wM nwi. sADnAyi av ehEbAniel vIuM ev iLiyM pkrM t. 19nI visADn pkrmAyi EvdAM yAvAM QsA liel luM vAiuM lvMgvuM kri uM t. 20EddAM nl vANijYM nwi. jIniNiyAA vsH av nin nki. 21aRbYyM sklEkdA EntAL@M ecriyAwkeLyM NAw keLyM EkAlAwkeLyM nieR sADn pkrMt. 22EzbyielyM rmyi elyM vYApArik nIymAyi kcvwM nwi. qlArM mikc sugvYjH{ nL@M amlYrL@M sVvuM av nieR sADn pkrMnki. 23hA rAM kenyM edM EzbyielyM aUrielyM kimdielyM vYpArikL@M nIymAyi vYApArM nwi. 24mikc Ni kL@M nIlniRvuM cilum Ni kL@M plniRLilu vilpiwic prv tAnikL@M niRc@ nAyi crwekAu ekiy BA$L@M av nki. etA eyANH av niL@mAyi vYApArM nw iy sADn. 25nI visADn tzIziel kluk ekAuEpAyi. eewER, nI arM crklielAi enEAelyA. nirvDismAyi nI kwlilUew EpA. 26 nieR }ciA nie agAD smiEl nyic@. pE atiz mAeyA ki}kAH smmYivcu nie tkM. 27 nieR s m}uvM kwli cit RukyM ec@M. nI ekAwkyM vAu kyM ec@ sklsM kwli El citRivI}uM. nAvikM amrAM nieR klieR plkkL@ew viwvw yHvmwM skl kEjAliAM kwliEl citRivI}uM. nieR kcvw AM BwAM nieR ewyAyi sklM kwli miEAM. nI nzii ew divsmAN sMBvik! 28 nieR vYApArikeL nI vidrLi Elyc@. nieR amrAew nilviLi EkH l By viRyHM! 29 }AerlAM avew klini cAwM. nAvikM amrAM kryi niM. 30 av niei vLer pritpiM. ninAyi av vlAet krykyM kI erA}ukyM ec@M. av tL@ew tl yi epAwiyiwkyM cAri kiw L@kyM ec@M. 31 ninAyi av sVM tl m$nM ec@M. av vYsnieR vO DriM. mricvEvi kryven EAel av kryM. 32 krciliniwyi av nieiy Q d+KgAnM pAwkyM nieEyA H vilpikyM ec@M. eewRienEAel mil! smmY ivcH eew nziieiri!
33

eyehsEk 27:19-28:10 H

nieR vYApArik kwluk kw EpAyi. nI nieR mhAsM viln crkL@M ekAH nirvDiEper sMt] pHtrAi. miyiel rAjAAer nI Dni krAi! 34 qA nIyiEA smAluM agADtyAluM tkeiri. nieR vilncrkL@M nieR jnvuM vINiri. 35 niei EkH skl tIrvAsikL@M e{i. avew rAjAA ByrmAyi Epwic@. avew mKM e{lien tibiMbii. 36 anYrAjYLiel vYApArik nieR En LMviLi. nin sMBvic kArY jne ByewM. qekA eA nI avsAniciri. nI qeEM nziieiri. eedveEAeleyH eew sVyM k yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 2mxY puA, eewRieR BrNADipEnAw pR yk, qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, nI vliy ahAriyA! nI pRy kyANH, {AenA eedvmA! sm L@ew mYi eedvL@ew riiw i {Aniri. pE nIeyA mxYnANH, eedvml! nI eedvmAeNH nI mAmA ktH. 3 dAniEylienA jH { AnieyH nI sVyM k! sklrhsYL@M nin kupiwiAnAvuemH nI k! 4 nieR jH{AnvuM DArNAziyM v}i ninH anvDi sV lBiciri. nieR KjnAvi nI sVvuM evi yM niRc@. 5 nieR mhAjH{AnAluM kcvwA luM nieR sVH nI viic@. EA sinA nI ahrikyM ec@. 6 atinA qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, eewER, nIeyA eed veEAelyAyiev sVyM kti. 7 ninetier {A viEdzIyer y i ekAuvM. rAxH\iwyi vuM <rArANv! nieR jH{An ieR mEnAhArityHetier, jH{AnM ekAu nI Enwiy vsHtetier av teRvAL@pEyAgiM. nieR mhtVM av nziiM. 8 av nie }imAwiEl ekAu vM. kwli vc@ mricnAvikenEA elyAyiIM nI. 9 {AenA eedvmA qH nieR ekAlyALiEyAwH aEA}uM nI pRyEmA? l! nie mREvlivew eekyi nIeyA evRuMmxYnANH, eedvml. 10 apricit nie pricHECdie wAvenEAel kkyM vDikyM ec@M. {A kl n nkiytinA

28

eyehsEk 28:11-29:5 H

818
vvuM yjmAnmAy yEhAv kArM pRy, sIEdAEn, {A ninetirA! nieR jnM qe driA pWiM! sIEdAen {A ziiM. aEA, {A nA yEhAveyu jnM aRiyM. aEA {A vien jnM mni lAkyM qe akArM kkyM ec@M. 23 sIEdAnH {A ErAgL@M mrNvuM ayyHM. ngriilu aEnk mrikyM ec@M. ngripuR vA aEnker ekAl@M. {AnA yEhA veyH avrEA aRiyM!

aetAe sMBviM! qeR yjmAn nAy yEhAv ArY pRu. 11 yEhAvyew aLAwH qniA yi. av pRu, 12mxYpuA, eew Riel rAjAvieniy Q EzAkgAnM pAwk. avEnAw pRyk, qeR yjmA nnAy yEhAv kArM pRy, nI sUtyew myvnAyi . nii jH{AnM niRi. nI sQrYM tikvnAyi. 13 nI eedvieR dYAnmAy edni luAyi. vilpiwic qlA kl@kL@M -pvi}v@M puxHprAgvuM rtHnvuM EgAEm dkvuM EgAEmdk mAbiL@M nIlvuM eevfUrYvuM mrtkvuM ekAu epAtiy evnAyi. kl @ kELAErAM sViluRic i . nI s] x H w i e divsMte Q sQrYeLlAM ninEvi mAmAyi tARAetA NH. eedvM nie knAi. 14 aBixirAy ekbukLi ovnA yi nI. nieR ciRk qeR siM hAsniEm viriciri. nie {A eedvieR vipvtili kyM ecyHt. agHniEpAel tiL iy riwyi nI nw. 15 {A s]xHwicEA nI nItimAM vizVsHtmAyi. pE nI piIwH dxHwnAyiI. 16 nieR vYApArM ninnvDi DnM Enwi. pE aM nii <rt niRc@. nI pApvuM ecyHt. atinA nie {AenA a}u vsHtvienEA el prigNic@- eedvieR pvt iniM nie {A qRiu. vizi xHw ekbumAlAKmArielAvnAyi nI. nieR ciRk qeR siMhAsn iEmel viw. pE agHniEpA el jVlic riwyiniM nie {A ri. 17 nieR sQrYM nie ahAriyA i. nieR mhtVM nieR jH{Ane tLi. atinA nie {A nilE eRiu. m@ rAjAA EA nie Ric@ EnAkyM ec@. 18 nI nirvDi anItik ecyHt. nI buiyAeyA kcvwArnAyi. aen nI vile a mAi. atinA {A ninini te tIekAuv. a nie qric@! nI kicAlAyi nilvI. EA e}l A vM nieR avmti kANA nA. 19 nine sMBvic@ qRiH anY rAjYAerlAM e{iyiri. mxYer vLer ByewA nine sMBvi c@. nI qeEmAyi nziiei ri. sIEdAnientiery sEzM yEhAvyew aLAwH qniA yi. av pRu, 21mxYpuA, sIEdA niEl EnAi lientier v cik. 22avErAw pRyk, qeR eed
20

rAx\ yi AEylien prih H sitvsAniiM 24 yi AEyli @m rAxH\ aveLevRu. pE rAxH\ dr sMBviM. pie yi AEy wMbe pviA m_ kELA mwkELA Ayiriil . {AnANvew yEhAvyA eedv emH avrRiykyM ec@M. 25 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRu, yi AEylukAer {A anY rAjYiwyi citRic@. pE yi A EylieR wMbe {A vIuM omi c@@M. aEA rAxH\ {A vinAeNRiyM. qEAwH akArM epmARukyM ec@M. smyM yi A EylukA avew EdzuvsiM. qeR dAsnAy yAEAbi {A n kiytANH lM. 26 lH av suritrAyi vsiM. av vIwk pNiykyM miriEAk nwkyM ec@M. av@m, aver evRu rAxH\eL eedvmAy {A ziiM. anrM yi AEylukA suritrAyi vsiM. {AnANvew eedvmA yEhAveyH avrRiykyM ec@M. H Qjiptientiery sEzM vAsieR pAM vxM pAM mAsieR (jvri) p AM tIyti qeR yjmAnnAy yEhAv yew sEzM qni lBic @ . av pRu, 2 mxYpuA, QjipHtiel rAjA vAy PREvAeR Ener EnAk. qni Evi avM m}uv QjipHtiM qtirAyi vcik. 3 en pyk, qeR yEhAvyA eedvM kArM pRy, QjipH t iel rAjAvAy PREvAEn, {A ninetirA. eenndItIr kiw aveR vliy BIkrjIvi yA nI. nI pRy, eteR ndiyA NH! {AnANitien s]xHwictH! 4-5 pE {A nieR tAwieyli ekAL@iwM. eenndiyiel m/Y nieR eclukLi piiwiM. nieyM nieR m/YeLyM nieR ndikLiniM {A epAieywH

29

819
tIrEiwkyM vijntyi Epi kyM ec@M. nI nilvI}uM, M nie qwH }iciwkyil. nie {A kA@m]gM kA@pikM nM. nI avu BNmAyiIM. 6 aEA QjipHti vsi sk ljnvuM {AnA yEhAveyRiyM! {AenekAH ArYeLAe ec@M? qekAeA yi AEy jnt tAinAyi QjipHtiEl cAu. pE QjipHtH o {ANvwi mAmA yi. 7 yi AEylukA tAinAyi QjipHti El cAu. pE QjipHtH avew eekkLiluM EtAL@kLiluM LukyRuk mAmAyi. av nieREm tAi nAyi cAu, pE nI owiu EpAyi avew nwvuL@i. 8 atinA qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, ninetier {AenA vAL@ekAu vM. nieR skl mxY eryM m]geLyM {A nziiM. 9 QjipHtH nYmAvukyM nziie wkyM ec@M? aEA {AnA yEhA veyH avrRiyM. eedvM pRu, {AeninieneyA e ec@emEA? qeA Q ndi qERtA. {AnANi s]xHwictH q nI pRu. 10atinA eedvmAy {A ninetirA nieR eenn diyew anvDi zAKkM {AentirA . QjipHtien {A pUmAyM nziiM. midHEgA mt asVAv eryM qEtYApYyew atiiveryM ngr nYmAM. 11o vYiEyA m]g EmA QjipHtilUew kwEpAvukyil. nAlvxEALM oM atiEl kw EpAvukEyA tAmsmAkEyA l. nAl vxAlM ngr pA}AyiiwM! 12 QjipHtien {A nziiM. pN nAlvxE nYmAyiriM. QjipHtkAer {A rAxH\iwyi citRiM. viEdzrAjYLi {Anver apricitrAyi citRiM. 13 qeR yjmAnnAyyEhAv kArM pRy, QjipHtkAer {A anvDi rAjYiwyi citRiM. nAl vx L@ew avsAni aver {A viuM oEcM. 14QjipHtkArAy awimkeL {A tiriekekAuvM. QjipHtkAer {A av jnicEdz mAy pEAsiEl ekAuvM. pE avew rAjYM DAnmAyiriil. 15atH vuM qLimytAyiriM. oriluM atH anYrAjYeLA sVyM y il. rAxH\Em av BrNM nwAnAkAtiriA {Anver vLer ecRutAM. 16yi AEylieR wMbM nieyAriluM QjipHtien yi kymil. shAyinAyi eedviEl tiriyAet QjipHtiEl tiri tL@ew pApeLi yi AEylukA oAiM. yjmAnM yEhAvyM {AnA eNM av aRiyM.

eyehsEk 29:6-30:6 H

Qjiptien bAbiElA H Ni lBiM 17 vAsieR pE}AMvx iel dYmAsM (i) oAM tIyti yEhAvyew aLAwH qniAyi. yEhAv pRu, 18mxYpuA, bAbi ElArAjAvAyenbUKdH E ns teR eesnYeeAH eewRientier kWin mAyi yM ecic@. av qlA BwA ewyM tl emAywic@. kWinBArM vhicH ql A vewyM EtAL@kLiel etAli EpAyi. eewRien EtAliA enbUKdHEn sruM eesnYvuM kWinAVAnM ecyHt. pE eewRiel kWinAVAnM ekAH avH oM EnwAnAyil. 19atinA qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, atinA QjipH t Edze {A bAbiElA rAjAvAyenbUKdHEnsri nM. enbUKdH E ns QjipH t kAer piwic@ekAuEpAvukyM ec@M. QjipHtiel vilEyRiy anvDi vsHt enbUKdH E ns ekAuEpAM. enbUKdH E nsrieR eesnYi zLmAyiriM tH. 20QjipHtEdze {A enbUKdHEnsrinH aveR kWinA VAni tiPlmAyi nkiyi . qekAeA av qni Evi aVAnic@! qeR yjmAnnAy yEhAv ArY pRu! 21 aH yi AEywMbe {A blewM. anrM eyehsHEkEl, {AnA yEhAveyH aver aRiyi viDM avErAw sMsAriA nie {AnvdiM. bAbiElAeesnYM Qji ptien miM H yEhAvyew aLAwH vIuM qniAyi. av pRu, 2m xYpuA, qniAyi sMsArik. enpRyk, qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, nilviLic@ekA@ pRyk, BIkr dinM vrvAyi qH. 3 dinM awiri! aet, yEhA vyew nYAyviDiyew dinM awiri . aetA EmGAv]tdinmAyiriM. rAxH\ nYAyviDiyew divs mAyirimtH! 4 QjipH t ientier o vA vM! qEtYApYyiluv QjipH t vI}u EA ByM ekAu viRyHM. bAbiElA NieleesnYM QjipHtkAer twvukA rAyiekAuEpAM. QjipHtieR awi R tkvI}uM! 5 nirvDi jnM QjipHtmAyi smA DAn wwikL@Ai pE qEtYApYA, pUtH, lUdH, aRbYA, libiy qiviw Li nivM yi AEylukAM nziiewM! 6 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, QjipHtien piNyH v vI}uM! sVM ziyilu avew ahArM l A tAM. midH E gA mt

30

eyehsEk 30:7-31:5 H

820
aen {A QjipHtien zii M. aEA, {AnA yEhAveyH avrRiyM!
z19

sVA very sklQjipHtkAM yi vDiewM. qeR yjmAn nAy yEhAv kArM pRu! 7 QjipH t H nzic anYrAjYELAw EcM. QjipH t ungr nYEd z nwvilAyiIM. 8 QjipHti {A tI ekAL@kyM avL@ew m}uv shAyikL@M vDie wkyM ec@M. aEA {AnA yEhA veyH av aRiyM! 9 au {A dtAer ayyH M. qEtYApYyH dvA ekAuvrA av klukLi EpAM. qEtYApYyHH EA zeyAmil. qA Qji pHt nziiewEA qEtYApYA ByMekAu viRyH M. smyM vr vAyi! 10 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, bAbiElArAjAvien {A pEyAgiM. QjipHtkAer nzi iA {A enbUKdHEnser pEyA giM. 11 enbUKdHEnsruM aEhieR jn vumANH rAxH \ Li vuM<rA. aver {A QjipHtien nziiA ekAuvrikyM ec@M. av QjipHti entier teR vAL@k~M. av Edz e m]tEdh ekAumwM. 12 eenndiey {A vr miyAi mA@M. pie vrmi {A dxHw A viM. prEdzikL@ew eekk LA Edze {A nYmAM. yEhA vyAy {A aLiyiri!

H Qjiptiel vi#h nziiewM 13 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, QjipHtilu vi#hL@M {A nziiM. emMPisieR EdvAl yiniM timk {A ekAu EpAM. QjipH t EdzH nieyA EntAvuAyiriil. QjipHti {A ByM LvAkyM ec@M. 14 pEAsien {A nYmAM. EsA vAni {A tI ekAL@M. EnAvey {A ziiM. 15 QjipHtieR dmAy sInientier {A qeR EADM ecAriyM! EnAviel jne {A nziiM. 16 QjipH t i {A tI ekAL@M; sIen EprAy ngrinH ByM ekAH EvdnyAM. BwA EnAvH n gri El tiyRuM. EnAPinH nitYvuM oAErA dritL@AkyM ec@M. 17 oAnielyM pi-EbesielyM yvA yi mriM. OIkLA ke bikLAyi ekAuEpAkewM. 18 QjipHtieR kM {AnREA thPHEnehsi @ vYApiM. Qji pHtieR ahArM zmiM! QjipHtien o kAEmGM v mwkyM avL@ew puimA twvi ekAuEpAkewkyM ec@M.

H QjiptH qeEM dblmAM vAsieR ptienAAMvx ieR dYmAsM }AMtIyti yEhA vyew aLAwH qniAyi. yEhAv qEAw pRu, 21mxYpuA, Qji pH t iel rAjAvAy PREvAeR eek {AenAwic@. M a vc@ek@kyil. a suKewkymil. atinA av eR eekyHH o vA piwiAEzxi wiyAyiriil. 22 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, QjipHtiel rAjAvAy PREvAnH {A qtirA. aveR blm eekyM tiEnAwkM te owi eekyM {A owiM. aveR eek yiniM {A vA tAe}yiwviM. 23 QjipH t kAer {A rAxH \ iw yi citRiM. 24bAbiElArAjAvi eR kru {A zi nM. qeR vA {A aveR eekyiEl liM. pE PREvAeR eekk {A owiM. aEA PREvA EvdnekAu nilviLiM, mrivA tr ilu nilviLi. 25aen, bAbiElA rAjAvieR kr {A zmAM. PREvAeR krLAke vIEpAvuk yM ec@M. aEA {AnA yEhAv eyH avrRiyM. bAbiElANiel rAjAvieR eek yi {AeneR vA liM. aEA} v vA QjipHtEdzieR En nI@M. 26QjipHtkAer {A rAxH\ iwyi citRiM. aEA {AnA yEhAveyH avrRiyM!
20

aU EdvdAmrMEpAel vAsieR ptienAAM vx iel mAM mAsM () oAM tIyti yEhAvyew aLAwH qni Ayi. yEhAv pRu, 2mxYpuA, QjipH t iel rAjAvAy PREvAEnAwM aveR jntEyAwM kArM pRyk, nI q mhimyv! ErAwA {A nie pmik? 3 tA, mEnAhrmAy zAKkELAw wiy elbAEnAniel yrm EdvdAmrM EpAelyAyi aU. atieR tN vniel tNEpAelyAyi. atH mAnMme vlutAyi! 4 jlM mrien vLi. }m ndi mre yrmtAi. mrM ni l i@M ndi o}uki. nile m@ ecwikH ecwiyiniM o}ukiy ecRu avikLilUew jlM lBic@. 5 atinA mrM melA mreLAL@M yrmtAyiI. atinH anvDi zAKk vL. sm]mAyi evmA yitinA v]zAKk pw p lic@.

31

821
kAziel pRvkeLlAM v] zAKkLi wi. sklm]gM mrc@vi svic@. sklmhArAxH\ L@M mrNli k}iu. 7 mrM vLer mEnAhrmAyi. atH q mAM vlutAyi! atieR zAKk e nILmAyi, atieR EvkLi niRey jlmAyi! 8 eedvieR dYAniel EdvdAmr EpAluM Q mrEALM epAmA yiil. eessHmrinH yDikM zAKkL@Ayiil . ariiv] inH ayDikM zAKkLil. eedvi eR EtAiel o mriM Q mri eRy sQrYmAyiil. 9 anvDi zAKkELAew eedvmAy {A tien surmAi. eedvieR dYAn mAy ednilu skl mrL@M tieR mEnAhArityi asUyytAyi. 10 atinA qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, mrM y er vL. atieR tlH EmGELALM qi. atinH ahArmAkviDM a vL! 11atinA {Antien z nAy o rAjAvien lic@. BrNA Dip mre atieR tikH zii M. mre {AeneR EtAi niM tiLiri. 12prEdzi k- ElAkiel vuM BIkrA-mrM ev@kyM atieR zAKk pvt LiluM atieR tA}HvrkLiluM citRi kyM ec@M. atieR owi avyv Edze avikLilUew o}ukiEA M. mrieR tN avEzxiA tinA jntkeLlAM aviwM viwM. 13 nilMptic mri pik wu u. atieR vINzAKkEm kA@m]g nw. 14 ni, evmiw ni o mrvuM ahrikyil. EmGeL sHp ziA av mikyil . jlM wicH zmA mrLielAM teR yri ahriil . qekAe A aveylAM te mrNinH li e@k}iu. aveylAM te pAtAL iElH-ziEyALiEl EpAM. aview yv mric @ pAtALilAyvErAw EcM. 15 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, mrM pAtALiEl ptic aH jne {A kryic@. agADt ekAH aven {A mwi. atieR a vikL@M skljlvuM {A twu. elbAEnAeneAH {A vilpiic@. vliy mreecAliy vYsnM ekAH vyliel m@ mr ErAgA rmAyi. 16mre {A vI}Hi. mrM vI}u zbHdMEkH rAxH\ ByviRc@. nrk}iyiEl EpAy mxYErAw EcrA {A mreyM nrk}iyi Elyc@. pH edniel sklv] L@M elbAEnAniel vuM nlv] L@M jlM wic@. v] aEDA ElAkH zVAsM ekAi. 17aet,
6

eyehsEk 31:6-32:9 H

mrL@M Q mrEAewAM nrk}i yiEl vI. yi vDiev ErAwH av Ec. mricv yi atieR zi. m@ rAxH\iw yi av atieR tNli vsic@. 18 QjipHEt, edni mhrvuM vlu mAy nirvDi mrL@Ayi. mrLi tiEnAwA {A nie tAr tmYM ecEtH! aveylAM pAtALi El EpAyi! nIyM viEdzikELA ewAM nrk}iyi ptiM. nI, y i vDievErAewAM aview kiwM. aet, PREvAM avEnAewAm iM aen sMBviM! qeR yjmAnnAy yEhAvyANH aA rY pRytH. PREvA+ siMhEmA vYALiEyA? mAsiR oAM divsM eyEhA yAKI vAsiyAeti puvxi EzxM yEhAvyew aLAwH qniAyi. yEhAv pR 2 u, mxYpuA, QjipHtrAjAvAy PREvAeniy Q EzAkgAnM pAwk. avEnAw pRyk, rAxH\iwyi ahArEAew nw znAy yvsiMhmA nIey nI sVyM k. qA prmA i nI twAkLiel vYALieyEAel yA. nI avikLiel evM vk u nIi. kAluekAH evM kli. QjipH t iel ndik nI v] iek tAi. 3 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, aEnkMEper {A omicu iyiri. ni {AeneR vl nieR Em vIM. pieyv nie vlic@ ky@M. 4 anrM nie {A kryiEleRi yM. nie {A vyliEleRiyM. nie v tiA sklpikeLyM {AnyyHM. vyRu niRey nie Bi A qlAyiwniM {A kA@m]g eL ayyHM. 5 nieR zrIrM {A pvtLi cit RiM. nieR zvekAH, avyew pu}u shitM {A tA}Hvrk niR yHM. 6 nieR rM {A pvtLi o}i kyM atH nilMver tiiRuk yM ec@M. ndik nieeAu niRyM. 7 nie {A wc@nIEA kAz e {A mwkyM neL tAkyM ec@M. sUrYen {A EmG ekAu mwkyM c kAziA tirikyM ec@M. 8 kAzi tiLu m}uv kA zeyM ninEm {A tAM. nieR rAjYeyAek {A tA M. qeR yjmAnnAy yEhAv pR tANiArY. 9 nie nziiA o z@vien {A ekAuvEA nirvDijneL

32

eyehsEk 32:10-30 H

822
yi ekAlev, QjipHtiEnA wM avL@ew shAyikELAwM sMsAriM. ekAlev nilrAyiiw. 22-23 aUM atieR skleesnYvuM nrk}iyiluH. avew zv}i k nrk}iyilANH. aUBw A yi vDie@. avew zv }ik aveR zv}i ilumuH. jIviciEA av mxYer Bye wi. qAliEA averlAM zA rAyiri. av yi vDi eiri. 24 lAM aviewyH. avL@ew ees nYvuM avL@ew zv}i ilumH. averlAM yi vDievrANH. viEdzik aEDAElAkE EpAyi. jIviciEA av mxYer Bye wi. pE pAtALiEl EpAy EA av sVM apmAnvuM ew ekAuEpAyi. 25lAmiM yi ekAl e avL@ew BwAM av kiwviriciri. lAmieR ees nYM atieR zv}i@M H . aviEdzikeLlAM yi vDie@. jIviciEA av jniwyi BItiyAi. pE av tL@ew ap mAnvuM ekAA pAtALiEl EpA ytH. ekAle melAvewyM mEY av kiw. 26 EmezM bluM avew m}uv eesnYvuM aviewyH. avew zv }ik ati ilumH. viEdzi keLlAM yi vDie@. qe A, jIviciEA av jneL Byewi. 27qA avriEA vLer u mric zArAy vIrAew vz kiwkyANH! av tL@ew yEA pkrNELAewAM }iciwe@. av ew vAL@k avew tlyH wiyi vyH ewM. qAlvew pAp avew aikLiluH. qekAe A jIviciEA av jneL Byewiyi. 28 qA, ni pricHECdnM ecAvew wyi tkewM. viEdzikELAewAM ni kiwkyM ec@M. ni yi ekAle m@ BwAerEAel kiwM. 29 EdAmM aviewyH. aveR rAjA AM m@ EntAL@M aview avErA ewAmH. av zrAy pwyALikL@ mANH. qAlvriEA yi ekAl evErAewAM kiw. avrview viEdzikELAewAM kiw. nrk }iyiEl pticvew ew kiwkyA Nv. 30 vwni BrNADipA m}uv M aviewyH! sIEdAniel m}uv BwAM aviewyH. avew kH mxYri BItiyAi. pE av apmAnitrAyi. viEdzik y i ekAlevErAewAM kiwkyA NH. av agADtyiEl tL@ew apmAnewi eweAuEpAyi.

{A vYsniikyM avH mn+Ek zmAkyM ec@M. ninRiyA rAxH \ EpAluM mn+Ek z mBviM. 10 niei EkH nirvDijn e{ A {A wyAM. qeR vA {A avumi vIEA avew rAjA A nieecAli vlAet ByewM. nI vI}u divse oAErAnimixvuM rAjAA ByM ekAuviRyHM. oAErA rAjAvuM teR jIvEvi Byew@M. 11 qekAeA qeR yjmAn nAy yEhAv kArMpRy, bAbi ElArAjAvieR vA ninetier yM ecA vM. 12blvAArAy BwAer {A nieR jne yi vDiA pEyAgiM. rAxH\Li vuM BIkrmAyvyiniANH BwA vrik. QjipH t H ahrivsH t eL av nziiM. QjipHtkAM nziiewM. 13QjipHtiel jlAzy riki DArALM m]gL@H. m]g eLyM {A nziiM! mxYrini kAluekAH evM klkyil. p L@ew LukL@M ni evM klk yil. 14aen avew jle {A awiyAniwyAM avew ndiyi q EpAel emel o}ukA {A wyAM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH kArM pRtH. 15QjipHtEdze {A nYmAM. EdzinH qlAM nxHwmAM. QjipHti vsi skljneyM {A ziiM. aEA {AnA yEhA veyH av aRiyM! 16 mxY QjipH t iEvi pAw eA d+KgAnmANitH . anYrAxH \ L@ew puimA QjipHtieniy Q d+KgAnM pAwM. QjipHtienyM av L@ew skl jneyMpiy Q EzAk gAnM av pAwM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANi pRtH!

QjiptH nziiewM H vAsieR pAMvxM mAse ptinAMtIyti yEhAv yew aLAwH qniAyi. av pR u, 18mxYpuA, QjipHtkA Evi vilpik. QjipHtienyM zrAy jnL@ew puimAeryM nrk }iyiEl nyiciRk. pAtALiEl EpAy m@ mxYErAewAmAyiriA aver aEDAElAkiEl nyic i R k. 19 QjipHEt, nI mAeryMkA ExHW ml ! mrN}iyiEliRiEAvuk. ecH viEdzikELAewAM kiwk. 20 yi ekAl e vErAewAmA yiriA QjipH t H E pAM. QjipH t H vALi nkeiri. z@ aveL yM avL@ew jneyM aEA@ ekAu EpAyiri. 21 kM blvAAmAyv y i vDie@. viEdzik nrk iEl EpAyi. aviewniH av,
17

823
nrk}iyiEl EpAyver PR EvA kAM. aver kAEA av teR smsH t jneyM Ric H sVyM zVsiM. aet, PREvAM av eR skleesnYvuM yi vDi ewM. qeR yjmAnnAy yEhAv pR tANH ArY. 32 PREvA jIvEnAewyiEA jnM aven ByewtinH {Aniw yAi. qAlvnini viEdzikELA ewAM kiwM. PREvAM aveR ees nikM yi ekAle m@BwA ErAewAM kiwM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY pRtH.
31

eyehsEk 32:31-33:16 H

teR pApieR Epri av mriM. pE nI nieR jIv riM.

pARAvukArnAyi eyehsEklien H eedvM etrew yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 2mxY puA, nieR jnEAw sMsArik. avErAw pRyk, o EtYkrAjYi entier yMecA {A z@BwA er ekAuvEAM. aen sMBvi EA rAjYe jnM orAeL kAvA rnAyi etrewM. 3 z@BwA v kAEA Q kAvAr kAh LM m}kyM jni mRiyiu n kyM ec@. 4 kAhLieR zbHdM Ek ov mRiyi Eki@M atH avgNikyAeNi z@ av en piwiwi twvukArnAyi ekAu EpAM. ayA sVM mrNinH rvAdiyAyiriM. 5 av kAhLM Ek@ev iluM atH avgNic@. atinA teR mrNinH ayA te rvAdiyA . mRiyiH ayA iciev i ayAH sVM jIv riA k}iEen. 6 pE pARAvukAr z@BwA v kAkyM kAhLM m}AtirikyM ecyHEtAM. ayA jneL tAI ecyHtil. z@ aver piwiwkyM twvukArAyi ekAuEpA vukyM orA ekAlewkyM ec@M. pARAvukAr pApM ecyHttinA ayA L@M piwic@ekAuEpAkewM. jnLi EletAveRyM mrNinH pARAvu kAr rvAdiyAyiriM. 7 mxYpuA, EA {A nie yi AEywMbieR kAvArnA yi etrewiri. qeR vAyi nieA sEzM EkA nI qniAyi jnH mRiyiu nkNM. 8 dxHw Evi qnieA sEzmAEyAM+ alEyA dxHwA, nI mriM. aEA nI ecH ayAH qniEvi mRi yi nkNM. nI av tAI n kyM mAnsArewA pRykyM ecyHtieli dxHw pApM ecyHt tinA mriM. pE nie {A av eR mrNinH rvAdiyAM. 9pE nI mRiyi ekAwi@M dxHw w pApM ec@kyM mAnsAr ewA AAtirikyM ecyH t A

33

eedvinH mxYen nzii Nemil 10 atinA, mxYpuA, qni Evi yi AEylieR wMbEAw sMsArik. { pApM ec@kyM niymM lMGikyM ecyH t iri. {L@ew pApieR BArM shiAvu tl. pAp mlM { cIy. jIviA {eL ecNM? qv EcAdiEcAM. 11 nI avErAwH en pRyNM, qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR jIvnAeN {A stYM ec@, mxY mri kAtH {AnAsVdi il-dxHwA EpAluM! av mriN emH qniA#hmil . dxH w A pzHcAApEAew qiEl mwiv rNemAeNeR #hM. av t L@ew mAM evwiA avH yTA i jIviA k}iyM! atinA qi El vrik! tik ec@tH avsA niik! yi AEywMbEm, ni qi mriNM? 12 mxYpuA, nieR jnEAwH M pRyk+ ov dxH w nAyiIkyM pApM ecA wukyM ecyHtA mH av ecyHt nlkArY aven riil. tiyi ni piiriA mu ecyHt pAp oven nzi ikymil . atinA, pApM ecA wiyA mu ecyHt nl kArY oven riil. 13 DixHWEnAwH av jIviemu {A pREAM. pE tA ecyHtiri nk te riemH D ixHW ciic@ wiEyAM. aen av tik ecA wiEyAM. pE ayA mu ecyHt nk {A oriluM oAikyil ! l , av ecAnArMBi tikekAH av mriM. dxHwnAy ov mriemH {A avEnAw pRe vrAM. pE avnH mAnsArmAEyAM. av pApM ec@tH avsAniikyM EnrAy mAi jIviAnArMBikyM ecyH EtAM. av nYAyvuM nItiymvnA yiIEAM. 15pNmAyi sVIkric sADn av tiriekeAwev M vrAM. tA kvtienAe av vil nkiEyAM. jIvn kln k av piwrA wiEyAM. ti ec@tH av avsAnii. aEA ayA niymAyM jIviM. av mrikyil. 16pH avecyHt tik {A oAikyil. qekA eA avniEA EnrieRyM nIti yewyM v}iyi jIvi. atinAl v jIviM!
14

eyehsEk 33:17-34:7 H
17

824
yi AEyliel pvt nYmAyiI M. M av}i kwEpAkil. 29av nirvDi ekAwMpAtk ecyHtiri . atinA {A Edze nYvuM pA}umAM. aEA {AnA yEhAv eyH v aRiyM. 30 mxYpuA, ni niei. nieR jnM mtilukLi cAriyM pwivAtiluk LiniM prsHprM niei sMsAri kyANH. v, yEhAv pRy sE zemAeN nm EkAM qH av ti pRy. 31aen, jnM vem EpAel av nieR awE v. qeR jnM vH nieR mili ri. av nieR vAkEk . pE av nI pRyEAel v iil. vAyekAu wt sHEnhM kANikyANv, pE sVMEn mAmANvew #hM. 32 nI avH evRuemA EmgAyk mAM. ninH nl zbHdmH. nI nieR pkrNM nAyi vAyi. av nieR vAk EkH, pE nI pRytH av viil . 33 qA nI pAwkArY yTA i sMBviM. aEA, aviwyi o vAck yTAi jIvici evH av aRiykyM ec@M! AEy o ipM EpAel yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 2mxY puA, qniAyi yi AEyliel wy Aetier sMsArik. yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRyeH avErAw pRyk, yi AEylieR wy AEr, ni nieLe tI@kyANH. ni dritM! wyAEr, nieL ekAH ecriyAwkeL tI@il? 3ekA }u ecriyAwien ni tikyM avyew ErAmMekAH ninAyi kiLi yAkyM ec@. ekA}u ecri yAwien ekAl @ eiluM ip e pripAliil . 4 dbl ni blEmkil. ErAgM piwic ec riyAwkeL ni pricricil. priE ecriyAwien ni vc@ekiyil. tAM ecriyAwk v}ietiEAyi. pE ni avey aEnVxic@. tiri ek ekAuvil. nxHwe Aw keL Etwi nI EpAyil. blvuM Urt ympEyAgic@ nI ecriyAwkeL niy ic@! 5 ipM EA wynilAti nA citRiyiri. av kA@m]g BNmAyiI. aen av citRiyiri. 6 qeR ipM sk lpvtEmluM sklkLiluM alu nw. miyew mKmAek qeR ipM citRiyi. aver etr yAEnA aEnVxiAEnA mAyi il. 7 atinA wyAEr, yEhAvyew vcni kAEtAk. qeR yjmAn yi

qA nieR jnM pRy, a nYAyml ! qeR yjmAnnAy yEhA vyHH aenyAyiriA k}iyil! pE av nItimAArl! asAY mAy v}ikL@vrA av! 18Di xHW nec@ nikyM ti ec@kyM ecyHtA teR pAp mlM av mriM. 19pE dxHw ti k ec@ nikyM EnrieRyM nItiyewyM v}iEyEpAvukyM ecyH tA av jIviM! 20pE qi@M {A nItimAnel ni pRy. pE niEAw {A stYM pRy. yi AEylieR wMbEm, oAErA vYi yM avnveR v]iyew Epri viDiew! eyrUzElM qweiri vAsieR pAM vxi el pAM mAsM aAM tIyti eyz Elmi nieArA qeRywE v. ayA aview yini revnANH. av pRu, ngrM (eyzElM) qweiri! 22 ayA qeRywE vtieR tElH qeR yjmAnnAy yEhAvyew zi qeRywE v. eedvM qe sMsAriA k}iyAetyAi ayA qeRyw vEA yEhA v qeR vAy RkyM qe vIuM sMsAriA avdikyM ecyHt. 23 anrM yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 24mxYpuA, yi AEylieR pA}HnilLi vsi yi AEylukAH, av pRykyA NH, aAhAM orA mAEm Ayi Z. eedvM avnH Q EdzM nkyM ecyHt. EA n aEnkH. ati nA tIcyAyM Q EdzM nL@EwtANH! tH new EdzmANH! 25 yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRyevH nI avErAw pRy NM, rmEAe ni mAMsM Bi. ni shAyinAyi ni L@ew vi#heL smIpi. ni rM ecAriu. pie, {AeninANH niI EdzM ttH? 26ni ni L@ew sVM vALi vizVsi. ni ELAErAM ekAwMtY ec@. niELAErAM ayAreR BArY ymAyi eelMgikpApM ec@. ati nA niH Q EdzM eekvzmAvu kyil! 27 yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRyevH nI avErAw pR yNM, qeR jIvnAeN, {A tijH{ ec@, avzixHwiwyi k}iy v vALinA ekAlewM! eriluM evLiEdzei aven m]g ekAtiA {AniwyAM. EkAkLi luM hkLiluM oLicirivei av ErAgMmlM mriM. 28Edze {A nYvuM pA}umAM. rAjYinH atH ahric i sklM nxH w mAvuM.
21

34

825
nAy yEhAv pRy, 8 qAeN, {A stYM ec@. kA@m] g qeR AwkeL piwic i ri. aet, qeR ipM skl kA@m]gM BNmAyiri. qekAeA aveA yTA wynilAyi. qeR wyA qeR ipe etril. l, wyA A wkeL ekAl@kyM t BNmA kyM mAmA ecyHttH. av qeR ipe EpAiyil. 9 atinA wyAEr, yEhAvyew vcni kAEtAk! 10yEhAv pR y, {A wyAetirAyiri ! qeR AwkeL {A av ErAwAvzYewM. aver {A rM! avrini qeR wyArAyiriil! an rM wyAH avere tIiEA AnAvil. qeR ipe {A avew vAyiniM rikyM ec@M. aEA qeR wk ni av AhArmAkil. 11 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy , {A sVyM avew wynAyi IM. {AeneR Awien EtwM. {Anver aEnVxiM. 12i ik MetiEAEA avEyAewAm wy aver etruEpAM. aEt EpAel {A qeR iikeL etr yM. qeR i ikeL {A ri M. @M kAEmGvuM niR divs Li av alutiriy lLi niM {Anvey mwieAuvM. 13 aver {A rAxH\LiniM puR EewM. rAjYLiniH {A aver omic @ EcM. aver {A avew sVMEdzE ekAuvM. yi AEyliel pv tLiluM avi rkLiluM mxYvAsm skll LiluM {Anver EmyHM. 14puEmwk LiEl {Anver nyiM. yi AEy liel atYutpvtLiElH av EpAM. aview av nl nil kiw kyM pul@ tikyM ec@M. yi AEy liel pvtLilu sm]mAy puEm wkLi av EmunwM. 15aet, qeR ipe {A EmyHkyM aver o vimlE nyik yM ec@M. qeR yjmAnnAy yEhAv yANH ArY pRtH. 16 nxHwe AwiEvi {A etryM. citRiEAy AwkeL {A tiriek ekAuvM. priE Awi en {A vc@ek@M. dblmAy A wien {A blewM. pE twic@ ekA}u, zrAyver {A nziiM. ahi ziekAH {Anvey tIi EA@M. 17 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR ipEm, oAErA wimiw yi {A nYAyviDi nwAM. oAErA NAwiM EkAlAwimiwyi {A nYAyviDi nwAM. 18nl puEmiel pulu ni tiAM. pieekAH

eyehsEk 34:8-31 H

nii mtiyAil. meArAwieR pul @ ni kAlukekAu cvii emtiM qinH? sm]mAyi jlM ni wiAM. pieinANH mAwk wiAevM ni kAluekAu klidxiitH ? 19 qeR ipinH ni cvii emtic pul@tiNM, niL@ew kAluk kliy evM wiNM! 20 atinA qeR yjmAnnAy yEhAv avErAw pRy+ twic wi M emli wimiwyi {A sVyM nYAyviDi nwM! 21ni vz ekAuM mluekAuM t_kyANH. d blrAy wkeLeyAe ni ekAu kekAH iml. aver r Mver ni t_. 22atinA qeR i pe {A riM. nimt av ryAyiriil. kA@m] g ni aver piwikyil. oAErA wkiwyiluM {A nYAyviDi nw M. 23pie, avEm {AenAriw yen niEyAgiM. qeR dAsnAy dAvI diene. av aver tIiEAuk yM avew wynAyirikyM ec@M. 24 aEA yjmAnM yEhAvymAy {A avew eedvmAyiriM. qeR dAsnAy dAvIdien {A aviwyi BrNADipnAkyM ec@M. yEhAv yAy {A aLiyiri. 25 qeR ecriyAwkL@mAyi {AenA smADAnrARuAM. EGArm]geL {AnI EdzniM oAwiM. aEA ecriyAwkH mmiyi surit mAyirivAM vni kiwRu vAM k}iyM. 26ecriyAwkeLyM qeR i@m leLyM {A a#hiM. yTAkAlM {A m} epiM. atH a#hM vxiM. 27vy lukLi vL mr Pl A M. mi viLvutM. aen ecriyA wk avew EdzH suritrAyiri M. avew k {A tkM. aver awimkLAvew ziyi niH {A aver riM. aEA {AnA yEhAveyH av aRiyM. 28 niEm av rAxH\H oriryAyi riil. miyiel m]g aver niEm Bikyil. pE av surit rAyi jIviM. M aver Byew kyil. 29simAy xiyiwM av {A Apic@ nM. EdzH av erAriluM piNikiwil. rAxH\Li ni apmAnM avini Akil. 30 aEA avew eedvmA yEhAv {AnAeNH av aRiyM. {A av ErAewAmeM avrRiyM. t qeR jntyAeNH yi AEy wM bM aRiykyM ec@M! qeR yjmAn nAy yEhAvyANH ArY aLi ytH! 31 ni qeR AwkLA, puEmwkL@ew Awk. ni evRuM mxYmAM. {A niL@ew eed

eyehsEk 35:1-36:8 H

826
ci. nieyM {A aen eek kArYM ec@M. esyIpvtvuM EdAM rAjYMm}uvM nziiewM. aEA {AnA yEhAveyH nI aRiyM. AEyEdzM punniiewM mxYpuA, yi AEylieR pvtELAwH qniEvi sMsArik. yEhAvyew vcni ecviEyAA yi AEylieRpvt ELAw pRyk! 2yjmAnM yEhAvy mAyv kArM pRyevH av ErAw pRyk, z@ nieL dxic@ pR u. av pRu, hA! ni avew AcInpvt {L@EwtAM! 3 atinA yi AEyliel pvt ELAwH qniEvi vcik. yjmA nM yEhAvymAyv kArM pRy evH avErAw pRyk, z@ ni L@ew ngreL nziikyM qlAvz niM nieL mikyM ec yH t . ni EzxirAxH \ Aew eekvzmAtinANH av ecyHt tH. pie jn nieLi sMsAri kyM mrL@kyM ecyHt. 4 atinA, yi AEyliel pvtEL, qeR yjmAnnAy yEhAvyew vA k ik! pvtELAwM k ELAwM avikELAwM tA}H v rkELAwM nYAvzixHwELAwM ilum bAi rAxH \ LA prihsiewkyM ekAywiewkyM ecyHt pritY mAy ngrELAwM oeyANH qeR yj mAnnAy yEhAv pRytH. 5qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, {A stYM ec@kyM rAxH \ etier sMsArikyM ec@M. EdAmientier {AeneR ashixHNtyew agHni EyAew sMsAriM! EdAmienyM m@ rAxH\eLyM {A qeR EkApini ryAM. rAxH\ qeR EdzM eek vzewi. qEALM pucHCM ati EnAw kANiA k}iu. qH hAd mAyi av a piwicwiyEA. ekAywiAM nziiAmANv a piwiecwtH! 6 atinA yi AEy Edzei kArM pRyk. pvtELAwM kELAwM avikELAwM tA}HvrkELAwM sMsArik. yjmAnM yEhAvymAy v kArM pRyevH avErAw pRyk, {AeneR ashixHNtey yM EkApeyM qniAyi sMsAri A avdiM. qekAeA, niH rAxH\LiniM vLer avmtik shiEivi. 7 aekAH qeR yjmAnM yEhA vymAyv kArM pRy, {AnA Q zpTM ec@v! niL@ew @m rAxH\H amlM vLer apmAnM shiEivemH {A zp TM ec@. 8 qA yi AEyliel pvtEL, niLi putiymr n@vyHew yi

vvuM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY aLiytH. EdAmientiery sEzM yEhAvyew aLAwH qni Ayi. av pRu, 2mxY puA, esyImlyiEl EnAi ati entier qniAyi pRyk. 3 atiEnAwH kArM pRyk, qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, esyIpvtEm, {A ninetirA ! nie {A ziiM. nie {A nYvuM trimAM. 4 nieR ngr {A nziiM. nI nYmAyiIkyM ec@M. aEA {AnA yEhAveyH nI aRiyM. 5 qekAeA, nI qlAyHEA}uM qeR jninH qtirAyi. yi A Eylientier avew dritkAlM avew aYziAEvLyiluM nI nieR vAL@pEyAgic@. 6 atinA qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR jIvnAeN, {A stYM ec@, nie {A ekAlA nM. mxYer ekAl@ nI evRuil. ati nA mrNM piwM. 7 esyIpvte {A avzixH w L@ew ArmAM. atiEl kwEpA ql A veryM {A tiniM vicHECdiM. 8ati eR pvteL {A zv ekAu mwM. zv nieRkLiluM skl tA}HvrkLiluM skl mlyiw kLiluM niRyM. 9nie {A qEM nYmAM. nieR ngrLi oM vsikyil. aEA {AnA yEhA veyH nI aRiyM. 10 nI pRu, Q ru rAxH\L@M rAjY L@M qERtAM. {Ltien sV mAM. pE, yEhAv aviewyH! 11qeR yjmAnnAy yEhAv pRy, nI qeR jnEAw EkApici. nin vErAwH asUyyAyi. niEAw {AM atsric@ epmARuM. nii avErAw evRu@ niRi. ati nA, qeR jIvnAeN {A stYM ec@, nie {A ziikyM {A avErAewAmeH qeR jnM aEA aRiyAniwyAkyM ec@M. 12 nieR m}uv prihAsL@M {A Ek@evH aEA nI aRiykyM ec@M. yi AEylieRpv t ien tier nI vLer dxic@ pRu. nI pR u, yi AEy nziieiri! atien { hArM EpAel cvc ryHM! qH. 13nI ahrikyM qni etier sMsArikyM ecyHt. nI opAwtvN sMsArikyM nI pR oAErAvAM {A EkkyM ec yHt! aet, {A nie vic@. 14 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, {A nie nziiEA mi m}uvM sEAxiM. 15yi AEy rAjYM nziieEA nI sEAxi

35

36

827
kyM qeR jnAyi p}L@A kyM ec@M. qeR jnM w tiriek vM. 9 {A niELAewAmH. {A nieL shAyiM. ni }umRi wM. mxY nii vi vityHM. 10 nii anvDiEpjIviM. yi A EywMbM m}uvM aview vsiM. ngrH avyi vsi jn L@AM. nziie l pun niiewM. 11ni {A nirvDi mxYeryM m]geLyM nM. av vLkyM DArALM ikL@AvukyM ec@M. p}ykAleEAel niLi jIviA {A mxYer ekAuvM. niH {A pEtienA n yAM. aEA, {AnA yEhAv eyH niLRiyM. 12aet, nirvDiL@ keL-qeRjnmAy yi AEylukAer -{A niL@ew rAjYE nyiM. ni avew avkAzmAyiriM. niLini oriluM avew ikeL aphrikyil. 13 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, yi AEyEdzEm, jn niei dxic@pRy. nieR jne nI nziic@evH av pRy . avew ikeL nI aphric@ evM av pRy. 14pE nIyini L@keL nziiil. avew ikeL nIyini aphrikyil. qeR yjmA nnAy yEhAvyANH ArY pR tH. 15anYrAxH\ ni nie ap mAniA {A avdiil. niLini Em avrA pIfiiewkyil . nIyini nieR jntyew ueL aphrikyil. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY pRtH. yEhAv teRte sE rien sMriM 16 anrM yEhAvyew aLAwH qniAyi. av pRu, 17mxY puA, yi AEylieRwMbM avew sVM Edzvsic @ . pE t ecyHt tikekAH av Edze kLewi. av qniH vAy o OIeyEAelyAyi. 18 Edz H L@keL ekAH av rMcii. tL@ew vi#h mlM av Edz e amAi. atinA {Anver {Aen EkApiciev kANic@ ekAw. 19aver {A rAxH\i wyi citRikyM sklEdzLiluM vYApiikyM ecyHt. avew ti kH ahi zi {A nki. 20 pE anYEdzLiEpAluM av qeR vinAme kLewi. qen? rAxH\ pRu, v yEhAvyew jntyA. pE av aveR EdzMvi@. atinA yEhA vyH cil }L@H! 21 yi AEylukA tEpAy l LielAe qeR vinAmM nzii c@. qniH qeR nAmeecAli vYs

eyehsEk 36:9-33 H

nmAyi. 22atinA yjmAnM yEhAv ymAyv yi AEywMbEAwH kArM pRy, yi AEywMbEm, nI EpAyiweAe qeR nAme nzi ic @ . tvsAniiA cil ecA EpAvukyA {A. yi A EyEl, nietiyl {Ani ec@k. qeR vinAmiEviyA {Ani ec@k. 23qeR mhAnAmM stY mAyM viem {A rAxH\eL kANiM. qeR nAme ni dxi ic @ . nieL {A qeRnAme drivrAM. aEA, {AnA yEhAvey rAxH\ aRiyM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANi pR tH. 24 eedvM pRu, nieL {A rAxH\LiniM puREekAuEpA vukyM sVM EdzE tiriek ekAuvrikyM ec@M. 25anrM ni eL {A jlM tLic@IkriM. niL@ew mAlinYemlAM {A k}uki LyM. v]iek vi#hLini niLilu a}um}uvM {A k}u kiLykyM nieL IkrikyM ec@M. 26 eedvM pRu, niLi {A puti eyArAAvien niRyHkyM ciArI tiey mAimRikyM ec@M. niL@ew zrIriniM {A zilAXdyM qw kLykyM m] d lmAy mxYXdyM vc @ trikyM ec@M. 27qeR A vien {A niLi niEpikyM ec@M. ni qeR niym a sri tri nieL {A mA@M. qeR klnk ni EyAew a sriM. 28anrM, {A niL@ew pU vik nkiy Edz ni vsi M. {A niL@ew eedvvuM ni qeR jntymAyiriM. 29 eedvM pRu, nieL {A ni L@ew aiyini rikyM ni eL pripAlikyM ec@M. DAnYEAw vLrA {A kiM. nietier {A piNiAle ekAuvrikyil. 30 ni niyM rAxH\iwyi pi NiAerM drierm apmAnM EnriwAniwyAkAtiriA niL@ew mr Li p}M sm]iyAyi vLkyM vylukLi nl v iLvuAkyM ec @M. 31ni niL@ew cIv]i keL asHmriM. aArY nAyi ielH ni oAiM. aEA ni sVM pApM ekAwMv] ikM sVyM evRuM. 32 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy , ni tH oAic@ekA_k, ni L@ew nyHAyl {Ani ec@tH! qeR sEpriEviyA {Ani ec@tH! yi AEywMbEm, ni sVM jIvitmAeLecAli litM apmAnitmAvuk! 33 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, niL@ew pApeL

eyehsEk 36:34-37:16 H

828
epAtiykyM ec@M. anrM niLi {A zVAsM niEvziikyM ni jIvniEl tiriek vrikyM ec@M! aEA, yEhAv {AnAeH niL RiyM. 7 atinA {A aikELAwH yEhA vyHEvi av pREpAel sM sAric@. aEA {A o vliyzbHdM Eku. aik cliyH A wi. aik aikELAwEcvA rM Bic@! 8 aEA, {ruM mAMsvuM qeR kmi vc H aikeLepAtiyu {A ku. cM avey epAti yAnArMBic@. pE zrIr ani yil qeA avyHi zVAsM Ayiil. 9 aEA qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw pRu, qniEvi kAi EnAw sMsArik. mxYpuA kAi EnAwH qniEvi sMsArik. yjmA nM yEhAvymAyv kArM pRy tAyi kAiEnAw pRyk, kAE, qlA vzniM vH Q m]tEdhLiEl zVAsM ky@k! avriEl nizVAsM niRyHk av vIuM jIvie! 10 atinA {A yEhAvyHEvi kAiEnAw sMsAric@. yEhAv pR EpAel, m]tEdhLiEl zVAsM v kyRukyM ecyH t . av jIvvc H q}uE@ni. av aEnkmEnkM EpAyi. av vlieyA eesnY mAyi! 11 aEA qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw sMsAric@, mxYpuA, Q aik smsHt yi AEywMb eyM EpAelyANH. yi AEyjnt pRy, {L@ew aik Ni vriri. {L@ew tYAznxHw eiri. { pUmAyM nzii eiri! 12atinA avErAw qniEvi sMsArik. yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRy evH avErAw pRyk, qeR jnEm, {A niL@ew klRk RkyM klRkLiniM nieL {A q}uE ikyM ec@M. nieL {A yi A EyEdzE ekAuvM. 13qeR jnEm, niL@ew klRk {A R kyM atiniM nieL q}uEli kyM ec@M. aEA, {AnA yEhA vey niLRiyM. 14qeR A vien {A niLi niRyH kyM ni vIuM jIvniEl vrikyM ec@M. aEA {A nieL niL@ew sVM EdzE nyiM. aEA, {AnA yEhAveyH niLRiyM. ArY {AnA pRetM av ey nwAiy {AnAeNM niL RiyM. yEhAvyANH aArY pR tH. eydyM yi AEyluM oAkNM yEhAvyew vcnM vIuM qi El v. av pRu, 16mxY
15

{A k}ukiLy divsM jneL {A niL@ew ngrLiEl tiriek ekAuvM. nziie ngr punniiewM. 34vijnmAe EdzM vIuM }umRiewM. v}i kw EpAv mi atien nYmAyi wti pkrM aview xi ecewM. 35av pRyM, pH Q EdzM nziiei. qAliEA tH edEtAM EpAelyAyiri. ngr nziiei. av tk M nYvumAyi. qAliEA av sMritvuM jnvAsmvymAyi ri. 36 eedvM pRu, aEA ni iluM avEzxi rAxH \ , {AnA yEhAveyM nziie l {A punniic @ evM aRiyM. nYmAyi Q EdzH {A plM xi ecyHtiri. {AnA yEhAv. {AnANiArY pR tH, aveylAM {A sMBviik yM ec@M! 37 qeR yjmAnnAy yEhAv ArY pRy, yi AEy wMbe qeRywE vtiM ArY tAyi ecA qEAwAvzY ewAM {A avdiM. aver vlieyA jntyAyi {A vL kyM ec@M. av ipeLEA el yiriM. 38viEzx/vAlH, bliAy ecriyAipLA eyzElM niRu. aEtEpAel jn ngrLiluM nziie lLiluM niRyM. aEA, {AnA yEhAv eyH avrRiyM. vr aikL@ew dznM yEhAvyew zi qiEl v. yEhAvyew AvH qe ngri puREH qwekAu EpAvukyM tA}Hvryew nwviekAu nikyM ecyHt. 2tA}Hvr niRey mri c v ew aikLAyi. yEhAv qe aikiwyilUew i nwi c@. tA}Hvryi vLer aik Ayi . aik vLer vritAyi {A ku. 3 anrM qeR yjmAnM yEhAvymAyv qEAw pRu, mxYpuA, Q aik jIv vyHAnAEmA? {A rM pRu, qeR yjmAn nAy yEhAEv, EcAdYirM nin mAEm aRiy. 4 qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw pRu, qniAyi aikELAw sMsArik. aikELAwH kArM pRyk, vr aikEL, yEhAvyew vAk ic@ Ekk! 5qeR yjmAnnAy yEhAv niELAwH kArM pRy, niLi {A zVAsM niR yH M. ni jIv vyH kyM ec@M! 6 niLi {A {rukL@M mAMs v@M vc @ piwiikyM cMekAu

37

829
puA, o vwieywkyM atiE Q sEzem}ukyM ec@k, Q vwi eydyH M aveR suXLAy yi AEyjntyHM. pie, meA vwi wi qwH ati en q}uk, qyImieR Q vwi EyAEsPiM aveR suXLAy yi AEylukA mtH. 17anrM ru vwikL@M iEck. niL@ew eekyi av o vwiyAyiIM. 18 atieR aemAeN vizdI kriA nieR jnM niEAwAvzYe wM. 19yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRyeH avErAw pRyk, qyImieRyM aveR suX LAy yi AEyEgAL@ewyM eekyi lu EyAEsPieR vwi {AenwM. anrM vwi {A eydyew vwi EyAewAMvyHkyM avey rien yM oiikyM ec@M. qeR eek yi av o vwiyAyiIM! 20 vwik nieR eekyi avew mi piwik. vwikLi nI Q Epk q}uti. 21yjmAnM yEhAvy mAyv kArM pRyevH jn ELAw pRyk, yi AEyjntec Eciri jntkiwyiniM {A yi AEylukAer qwM. nAnA BAgniM aver smAhricH avew sVM EdzE ekAuvM. 22aver {A yi AEylieRpv t EdzH oerA rAxH\mAimA@M. oErrAjAvH av eweylAM rAjAvAyiriM. av ru rAxH\LAyi wkyil. avrini ru sA%AjYLAyi viBjiewkyil . 23 av tL@ew vi#hLAElA BIkr timkLAElA tL@ew m@ tY LAElA teLe mlinrAkyil. pE, aver {A av pApM ecyHti ri skl lLiniM ri M. aver {A k}ukirAM. av qeR jntyM {A avew eedvvu mAyiriM. 24 qeR dAsnAy dAvIdH avEm rAjAvumAyiriM. avelAMEm oEr wy mAmAyiriM. av qeR cL@M klnkL@msric@ jIviM. {A avErAw pRkArY av ec@M. 25qeR dAsnAy yAEAbi {A nkiy EdzH av vsiM. niL@ew pUvik l jIvic@. qeR jnvuM aview jIviM. avM avew ikL@M EprikL@M qe EmAyi aview vsiM. qeR dAs nAy dAvIdH qeEM avew EntA vAyirikyM ec@M. 26avmAyi {AenA smADAnrA AkyM ec@M. Q krA nitYmAyi wM. av H avew EdzM nkAemM {A stic@. avew L@keL anvDi yAiIAem {A stic @ . qeR viwArM aviwyi A piAemM {A stic@. 27qeR viwArM avErAewAmAyiriM.

eyehsEk 37:17-38:9 H

aet {A avew eedvvuM av qeR jntymAM. 28{AnA yEhAv eyH anYrAxH \ aRiykyM ec@M. yi AEylien, aviwyi {AeneR viwAre qeE mAyi Apic @ ekAH , {AeneR vijntyAevH avrRiyk yM ec@M.

EgAgientiery sEzM yEhAvyew vcnM qiEl v. av pRu, 2mxY puA, mAEgAgilu EgAgiEl EnA k. Emez, b rAxH \ Liel vuM mANiyAy EntAvANyA. qniEvi EgAgientier sMsAri k. 3yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRytAyi avEnAw pRyk, EgAgH , Emez, b rAxH \ Liel vuM mANiyAy EntAvA nI! pE {A ninetirA. 4 nieR vAyi ekAL@kLiH nie {A piwi wkyM tiriekekAuvrikyM ec@M. nieyM nieR eesnYiel sk leryM {A puRE ekAuvM. qlAtirkeLyM tiwyALikeLyM {A puRekAuvM. av anv DiyAyiriM. BwA qlAvM oEr pwc DrivrAyiriM. prickL@M vAL@kL@M DrivmAyiriM. 5Ep xY, qEtYApY, pUtH qiviwLi ni BwA avErAewAmAyiri M. averlAM tL@ew prickL@M zir OANL@M DrivrAyiriM. 6 teR skl eesnikvY<hELAwM wi EgAemruM AyiriM. vLer vw ni rAxH\mAy EtAgAM tL@ew m}uv eesnik vY<hELAewym AM. twvukAew niryi niEA ewAM anvDiynvDiyAL@k A yiriM. 7 tARAyirik. aet, ni sVy vuM niELAw Eciri eesnY eLyM tARAk. ni nirIN EAew tARAyirik. 8 vLerAli EzxM ni EjAliAyi viLi ewM. vrAniri vxLi y iniH punriew Edz E ni vM. Edze jn pl rAxH \ LiniAyi smAhri eH yi AEyliel pvtLiEl tiriek ekAuvrevrANH. mkAl Li yi AEyliel pvt vIuM vIuM nziieiri. pE, Q L@k viEdzLiniM tiriek vvrAyiriAM. averlAM surit rAyi vsiciriAM. 9pE ni av er miA vM. ni o ekAw A@EpAel vM. EdzeyAek mw o krALEmGMEpAel ni vM. ni L@M anvDi rAxH\Lini ni L@ew eesnYvY<hL@M Q jneL miA vM.

38

eyehsEk 38:10-39:7 H
10

830
{A kwiiM. 19qeR EkApiluM ashixHNtyiluM {A stYM ec@ + yi AEyEdzH aH atiz mAy o kmAemH {A KYA pi. 20 smyH skljIvjAl L@M ByMekAu luuM. kwliel m/Y L@M kAziel pikL@M kA@m]g L@M nili}u nw sklecRu jIvikL@M sklmxYM ByMekAu viRyH M. pv t tAe}vI}ukyM ki}uAMAy mlk tkvI}ukyM ec@M. ql A mtilukL@M nilE vI}uM! 21 qeR yjmAnnAy yEhAv pRy , yi AEylieR pv t Li EgAgientier qlArM BIkrtkeLyM {A viLiM. aveR BwA prsHprM mikyM tL@ew vAL@kLA pr sHprM ekAl@kyM ecuM. 22EgAgien {A ErAgL@M mrNvuM ekAuzii M. EgAgieRyM aveR vliy ees nYieRyMEm {A li}vuM tIyM gkvuM m}EpAel epiM. 23 aEA {A qmhtVmvnAeN {A etLiyiM. {A vinA eNM sVyM etLiyiM. anvDi rAxH\ {A ArY ec@tH kA kyM {AnArAeN mnilAkyM ec@M. aEA {AnA yEhAv eyH av aRiyM. EgAgieRyM EsnyewyM mrNM mxYpuA, EgAgientier qni Evi sMsArik. yjmAnM yEhAvymAyv kArM pRy evH avEnAw pRyk, Emez, b rAxH\Liel vuM mANiyAy EntA vA nI! pE {A ninetirA. 2 nie {A piwiwkyM tiriek ekA uvrikyM ec@M. vLervwniM nie {A ekAuvM. yi AEyliel pvtetier yM ecAnA nie {A ekAuvrik. 3pE, nieR w eekyiniM {A vil@ ti yiwM. vleekyiniM aukL@M tiLyM. 4yi AEyliel pvtLi nI vDiewM. nIyM nieR eesni kvY<hL@M niEAewAm skl rAxH \ L@M yi vDiewM. nieL {A mAMs-kLAy qlArM pikM sklkA@m] g mAyi nM. 5 ni ngriEl Evzi yil. vylukLivcH ni vDi ewM. {A aLiyiri! qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY pRtH. 6 eedvM pRu, mAEgAgiM tIrEdz vAsikemtier {A tI ayyHM. t suriterH av k. pE {AnA yEhAveyH avr RiyM. 7qeR yi AEyjntyH iw yi qeR vinAme {A aRiy mARAkyM ec@M. qeR vinAm e mxY nziiA {A wekA

qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, aAlH orAzyM niL@ew mniEl kwvM. ni o dxHw ptiyAA rMBiM. 11ni pRyM, {A, mtilukLilA pN L@ rAjYe miA EpAM. av smADAni vsi. t suritrAeNH av k. ngr eL sMriA @M mtilukeLA mil. kvAwLi av pU@kL@milav kvAw EpAlumil! 12 jn eLeylAM EtAlicH {A avew vil piwicetlAM kvewkyM ec@M. avew Edz vijnmAeie iluM anvDi EdzLini ekAuv rev view vsi. ave tier {A yM ec@M. EA jnH kkAlikL@M vsHtvkkL@M H. ElAkieR nAvlkLi av vsi-zrAy m@ rAxH\eLey lAM piwiA Q lLilUew z mAy rAxH\H kwEpAEkH. 13 ezbyM eddAM tzIziel vYApA rikL@M avmAyi kcvwMnw qlA ngrL@M niEAw vilpiwiv piwiecwAnAENA ni vtH? sADn ekAywiAM eviyM sVvuM kkAlikeLyM vsHtvk keLyM kv ekAuEpAkAmAENA niL@ew BwAer omic@iytH? vil piwi sAmAneLl A M ekA ywic@ ekAuEpAtinAENA ni vtH q EcAdiM. 14 eedvM pRu, mxYpuA, qni Ayi EgAgiEnAw sMsArik. qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy evH avEnAw pRyk, yi AEyjnM smADAniluM surittViluM k}i yEA nI aver miA vM. 15 vLer vw nieR lniM nI RivM. aEnkM Eper nI niEA ewAM ekAuvrikyM ec@M. aver l A M tirR sriM. ni vLer vliy, zmAeyA eesnYmAyi riM. 16nI qeR yi AEyjntyHe tier yM ecA vM. Edze mw o krALEmGM EpAelyAyiriM nI. vrA niri divsLi qeR Edzi entier yM ecA nie {A ekAuvM. EgAEg, aEA, {Aen znAeNH rAxH\ pWiM! av qe driA pWikyM {A vi enH aRiykyM ec@M. {A niEAwH qec@emH av kAM. 17 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, vLer pu nieLi {A pRi. {AeneR dAsArAy vAcker pEyAgicu. avetier yM ecA nieL {A ekAuv emH yi AEyliel vAck qni Evi pRu. 18 qeR yjmAnnAy yEhAv pRu, smyH yi AEy Edzientier yM ecA EgAgH vM. qeR EkApM

39

831
wkyil . {AnA yEhAveyH rAxH\ aRiyM. yi AEylivi nAyv {AnAevH av aRiyM. 8 kAlieR vrvAyi! a sMBvi M! yEhAvyANH ArY pRtH. {A pRytH divseiyANH. 9 aEA, yi AEyliel ngrLi vsiv puREiRiEAM. z@vieR yD EzKricH av nziiM. prickL@M vil@kL@M au kL@M gdkL@M L@M ql A M av kiM. yDeL av }uv xE viRkAyi pEyAgiM. 10Q yD viRkAyi pEyAgiti nA avH vylini viR EzKri kEyA vniniM viReviey wkEyA Evivril. avriniM EmAxHwiA v BwAriniM av vilEyRiy vsH t kvewM. avriniM nl vsHt aphric BwAriniM nl vsH t av qwM. qeR yjmAnnAy yEhAvyA Ni pRytH. 11 eedvM pRu, aEA, EgAgien }ic i wA yi AEyli {A o lM etrewM. cAvukwli ki} , sAriL@ew tA}HvryilANv sMsHkriewk. atH sArikL@ew v}i twyM. qeA EgAM aveR m}uv eesnYvuM l }ici wewM. jn atien EgAgieR eesnYieR tA}Hvr q viLiM. 12 aver }iciwA yi AEywMbM }u mAseLwM. Edze mAA av ecEH. 13Edze jn z@BwAer }iciwM. {A qnite mhtVmA divsM av sirAyiIM. qeR yjmA nnAy yEhAvyANi pRtH. 14 eedvM pRu, Edze mAA pNiA, aver }iciwkey m}u v smyEjAli niyrAM. av }umAsE pNieywuM. av m]t EdhEtwi inwM. 15 pNiA etru ekAunwM. avrielAv o ai kA av atieR aw H o awyALmiwM. mRvu ec@v vH EgAgieR eesnYieR tA}Hv ryi ai mRvuec@Mver awyALM aviewe AM. 16mric vew ngrM hEmAnA* qRiyewM. aen Edze av IkriM. 17 qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY pRtH , mxYpuA, skl pikELAwM kA@m] g ELAwM qniEvi sMsArik. avErAwH view vrik! view vrik! M Eck. niAyi {AenA Q bli v tik. yi AEylieRpvt Li o vliy bliyAM. vH mAMsM tikyM rM wikyM ec@k. 18 zrAy BwAew zrIrLini
hEmAnA irH qA qAy pdinM.

eyehsEk 39:8-29 H

mAMsM ni tiM. ElAkEntAL@ew rM ni wiM. av bAzAni ni NAwkeLyM AwkeLyM EkAlAwkeLyM twic kALkeLyM EpAelyAyiriM. 19niH vzYm ekA}utiAM. niAvzYm rM, rAEvALM wiAM. {A niAyi ekAl@ qeR bli kLiniH ni tikyM wikyM ec@M. 20niu BiA qeR Emz yi niRey mAMsmAyiriM. tir kL@M EtrALikL@M zrAy BwAM melA EpArALikL@M atiluAM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANiArY pR tH. 21 eedvM pRu, {A ecyHtiri kArY kANA anYrAxH\eL {A avdiM. rAxH\ qe d riAM wuM! z@vientier {A pEyAgic zi av kAM. 22pie, a mt, {AnANvew eedvmAy yEhAveyH yi AEywMbM aRi yM. 23yi AEywMbM twvukArAyi piwieH anYrAjYLiEl ekAu EpAketH qekAeH rAxH\ aRiykyM ec@M. qeR jnM qnietier tiriuevH av pWi M. atinA {A avriniM tiriu. z@ aver EtAliA {AniwyAi. atinA qeR jnM y i ekAle@. 24av pApM ec@k yM sVyM mlinrAkyM ecyHt. ati nA avew v]ikH {Anver ziic@. {A avriniklukyM aver shAyiA vistikyM ecyHt. 25 atinA qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, ni yAEA bieR wMbe {A twviniM tiriek ekAuvM. m}uv yi AEy wMbEAwM qni kANYmAyi riM. qeR vinAmEAw {Aen eR tIxHNt kwiiM. 26jn t L@ew lyM qnietier qen tiri uevM mRM. av sVM EdzH suritrAyi jIviM. M aver Byewkyil. 27qeR jne {A anYrAjYLiniM tiriek ekAu vM. aver {A avew z@L@ew EdzLiniM smAhriM. aEA, {AenmAM vinAeNH anvDi rAxH\ kAM. 28avew eedvmA yEhAv {AnAeNH avrRiyM. q ekAeA, {Anver avew vIwk LiniM oAwikyM anYrAjYLi El twvukArAyi viwkyM ecyHt. anrM {Anver omic@i av ew sVM EdzE mwieAuv rikyM ecyHt. niEm avrilAeryM {A rAxH\iwyi oriwM Epi 29 yil . qeR Avien {A yi AEylieR wMbiEm ecA riyM. aAli EzxM, {AenAri luM qeR jniniklukyil.

eyehsEk 40:1-24 H
qeR yjmAnnAy pRtH.

832
12

yEhAvyANi

putiy eedvAlyM { vAsikLAyi ekAu EpAketieR pAMv xieR rMBmAsieR (oEwAb) pAMtIyti yEhAvyew zi qi El v. bAbiElAkA eyzElM piwiecwti ptinAlu vx EzxmANitH . aH , o dzni yEhAv qe aviEw ekAuEpAyi. 2 o dzni eedvM qe yi A EyliEl ekAuEpAyi. av qe o y pvtiE nii. pvti, qni milAyi et vzH ngrM EpAel kANe o ekiw mAyi. 3yEhAv qe aviEw ekAuv. aview, misewiy evlMEpAel tiLu orAL@Ayi . ayAL@ew ki o Ni nAwyM aLvuEkAluM Ayi. kvAwinri ki nikyAyi ayA. 4ayA qEAw pRu, mxYpuA, nieR kkL@M kAkL@M pEyAgik. ti ellAM EnAkyM {A pRy i c@ EkkyM ec@k. {A nie kANic@ t kArYeLlAM ik. qekAeA, {A nie qlAM kANic@ttinH nI EA@ ekAu vreiri. nI kAetl A M yi AEywMbEAw pRyNM. 5 lye i puRmti Ayi {A ku. mxYeR ki sADn aLA orLvuEkA Ayi. atinH Ru m}M nILmA yi. atinA ayA mtilieR knM aL. o EkAlAyi atieR knM. ayA mtilieR yrM aL. o EkA yrmAyi atinH. 6 pie ayA ki}E kvAwi El EpAyi. ayA pwik kyRiecl@ kyM kvAwieR cvi@pwi aL kyM ecyHt. atinH o EkA vItiy Ayi. aw RwiM o EkA vItiyAyi. 7 pARAvukAew mRik H oEkA nILvuM oEkA vitiymA yi. mRikL@ew Biik ti au m}M aklM. lyiEl tirii kvAwieR avsAni pUmKi nrieky RwiH o EkA vIti. 8 pie mxY pUmKM aL. 9 atinH q@m}M nILmAyi. kvAw ieR puRm BiikL@M ayA aL. oAErAvze BiiM rum}M vItiyAyi. lyiElBimK mAyi ni kvAwieR avsAni lAyi pUmKM. 10kvAwieR vzM m ekAc@mRik vItmAyi . qlA mRikM oEr aLvAyi. avyew pAzVBiikemlAM oEr aLvAyi. 11ayA kvAwieR EvzndVArM aL. atinH pm}M vItiyM ptim m}M nILvumAyi.

40

oAErA mRiyewyM mi tA}H o BiiyAyi. BiiH o m}M epAvuM o m}M knvumAyi. mRi k smcrmAyi. oAErA BiiM. Ru m}mAyi nILM. 13 o pARAvumRiyew Emryew arimt aw mRivery Evz nkvAwM ayA aL. atH pu m}mAyi. oAErA vAtiluM mE vAti li Ener qti vzAyi. 14m e pUmKieR vzLiel k ayA aL. atieR ek aLvH aRup m}mAyi. pUmKieR vz Liel k iyAyiu kvAwM. 15puRe EvznkvAwi eR ri mt pUmKieR mE aM ver a m}mAyi. 16qlA pARA vumRikL@ewyM pAzVBiikL@ewyM pUmKieRyM mkLi ecRiy jnA lkL@Ayi. jnAlkL@ew vItiEy Riy BAgM EvznkvAwinBimKmAyi . EvznkvAwieR puRvu m BiikLi pnmr ElKnM ecyHti. puRe mM anrM mxY qe puRe mE nyic@. mi iluM m mRikL@M o nwAtyM {A ku. vriEnAw EcM nwAtyHH aBimKvumAyiAyi mRik. 18Ev znkvAwL@ew nILieRy vIti nwAtyHAyi. EvznkvAw ieR ake aMver qtAyi nwAt. 19tA}e Evzn kvAw ieR akM mt ake mieR puRMvery aklM mxY aL. ki}vzM aEt EpAelte vw vzM atH Ru m}mAyi. 20 pie mxY puRe mi @m mtiliel vwe EvznkvAw ieR nILvuM vItiyM aL. 21Q kvAwiM atieR oAErA vz m mRikM atieR pUmKi emAe dYe kvAwieR aEt aLvAyi. kvAwinH ap m}M nILvuM pu m}M vItiymAyi . 22atieR jnAlk, pUmKM, pn mrL@ew ciNik qivyHM ki} e kvAwieR aEt aLvAyi. puRH, kvAwMver nyi }u pwvu kL@Ayi. atieR pUmKM kvAw ieR ake arikilAyi. 23vw e kvAwieR qtivzniH m i RuekyM ki}vzM o kvAw mAyi. ake Biiyilu kvAwM mt puRe Biiyilu kvA wMver mxY aL. kvAwM mt kvAwMver Ru m}mAyi. 24 anrM mxY qe ete mtiliEl ekAuEpAyi. ete Bii yi {AenA kvAwM ku. atieR pAzVBiikL@M pUmKvuM ayA aL. av m@ kvAwL@ew aEt aL
17

eyhsHElinA vivrie lyieR o punniANM

 #

#

aLvuk 20.67 ukLuew (52.5 es. mI.) kYubiH nILi0

puRmvAtiliel ki}EvAwM
Copyright @ 2003 by world Bible Translation Center

eyehsEk 40:25-49 H
25

834
ElKnM ecyHti. kvAwiEl nyi q@ pwikL@M aviewyAyi . blik tARAA mRik Q kvAwieR pUmKE R vAtilu o mRiyAyi. puErAhitA EhAmyAgi m] g eL k}u lmAyi atH. 39Q pUmKieR vAtilinipuRvumAyi ru EmzkL@Ayi. EhAmyAg, pApblik, aprADblik qiv yHAy m]g vDieitH Q EmzkLiE vcAyi. 40Q pUmK ieR puRMBiiyiel vAtilieR puRvumAyi ru Emzk wiyAyi . 41aen akMBiiyiE nAlu EmzkL@M puRMBiiyiE nAluEmzkL@ mwM q@ EmzkL@Ayi. bliAy m] g eL ekAl A Q EmzkLANH puErAhitA pEyAgictH. 42EhAmyA gAyi eckl@ekAuAiy nAluEmzkL@M Ayi. Q EmzkH or m}M nILvuM or m}M vItiyM o m}M yrvumAyi. Q Emzk Li, puErAhitA EhAmyAgM m@blikmAyi m]geL ekAlAp EyAgi tL@ew pkrN vc@. 43 aview BiikLi miu vItM nIL m ekAL@kL@Ayi. v}ipAwk L@ew mAMsM Q EmzkLilA vcitH.
38

vAyi. jnAlkM pUmKiM Ayi aLvuk m@ kvAwL@ ewyM pUmKL@ewyM EpAel teyA yi. kvAwinH ap m}M nILvuM pu m}M vItiymAyi. 26Q kvAwiElH }u pwvukL@Ayi. atieR pUmKM kvAwieR ake arikilAyi. kvAwieR vz LilumAy BiikLi pnmrL@ew ci ElKnM ecyHti@mAyi . 27ake mieR etvzH o kvAwmAyi. ake Bii yiel kvAwMmt puRe Biiyiel kvAwMver mxY aL. kvAwM mt kvAwMver Ru m}mAyi. ake mM anrM mxY qe ete kvAwilUew ake mE nyi c@. Q kvAwM ayA aL. ake mE m@ kvAwL@ew aEt aL vAyi Q kvAwinH. 29atieR mRi k, pAzVBiik, pUmKM qivyM m@ kvAwL@ew aEt aLvukL@v yAyi. kvAwiM atieR pUmK i iluM jnAlkL@Ayi. kvA winH ap m}M nILvuM pu m}M vItiymAyi. 30pUmKi pu m}M vItiyM au m}M nILvu mAyi. 31atieR pUmKM puRe minH etAw kvAwieR aYilAyi. kvAwieR puRm BiikLi pnmr El KnM ecyHti. kvAwiEl nyi q@pwikL@M aviewyAyi. 32 anrM mxY qe ki} vz LiEl nyic @ . ayA kvAwM aL. atinH m@ kvAw L@ew aEt aLvukLAyi. 33ati eR mRik, pAzVBiik, pUmKM qivyHM m@ kvAwL@ew aEt aL vukLAyi. kvAwiM atieR pUmKiM @mAyi jnAlk A yi. kvAwinH ap m}M nILvuM pu m}M vItiymAyi. 34 atieR pUmKmAke, puRLi etAw kvAwieR owvilumAyi . kvAwieR vzm Bii kLi pnmr ElKnM ecyHti@ mAyi. kvAwiEl nyi q@ pwvukL@M aviewyAyi. 35 anrM mxY qe vwe kvAwiEl nyic@. ayA atH aL . atiM m@ kvAwL@ew aEt aLvu kLAyi. 36atieR mRik, pAzVBi ik, pUmKM qivyHM m@ kvAw L@ew aEt aLvukLAyi. kvAw iM atieR pUmKi iluM jnAlkL@Ayi. kvAwinH a p m}M nILvuM pu m}M vIti yM Ayi. 37atieR pUmKM puR LieR etAw kvAwieR avsAnilAyi. kvAwieR puRvum BiikLi pnmr
28

puErAhitAew mRik nwmH gAykAyi ru mRik L@Ayi. o etEABimKIkricH vwe kvAwiEnAw EcAyi. mEtH vwEABimKIkricH ete kvAw iEnAw EcmAyi. 45 mxY qEAw pRu, lyi <x nw puErAhitAtANH et EA@ tiriiri mRi. 46qA vw EA@ mRi yAgpIWi <x nw puErAhittANH. Elviyew EgAArANH puErAhitA. qA Q rAme sMGM puErAhitA sEdAieR pigAmikLA. yEhA vey <xiA blikL@mAyi yAg pIWiEl EpAkA avAdmtH av mAmA. 47 mxY ak LM aL. tLM o zriyAy smcr mAyi. atinH Ru m}M nILvuM Ru m}M vItiymAyi. lyieR milAyi yAgpIWM.
44

lyieR pUmKM anrM mxY qe ly ieR pUmKiEl nyikyM pUmKieR puRm Biik aLkyM ecyH t . oAErA pAzVBi iM au m}M knvuM m m}M vItiymAyi. avyHiwyilu w ptinAlu m}mAyi. 49pUmKinH p m}M nILvuM pu m}M vIti ymAyi. pwvuk pUmKMver A
48

835
yi. pUmKieR puRvum BiikH oAErAi oAErA vIt vuM Ayi. eedvAlyiel ativilM anrM mxY qe vi lE ekAuEpAyi. ayA mRiyew vze BiikL@M aL . BiikH oAErAvzM Ru m}M vItmAyi knM. 2vAtilinH p m}M vItiyAyi. EvzndVAr ieR pAzVH au m}mAyi . mxY mRi aL. atinH nAl m}M nILvuM p m}M vIti . ymAyi.

eyehsEk 41:1-26 H

41

eedvAlyiel ativilM pie mxY avsAne mRiyiEl EpAyi. EvznkvAwi eR vzeyM Biik ayA aL. oAErA pAzVBii@M ru m}M knvuM }u m}M vItiymAyi. Ev znkvAwinH Rum}M vItiyAyi . 4anrM ayA mRiyew nILM aL. atinH p m}M nILvuM p m}M vItiymAyi. ayA qEAw pRu, tANH ativi lM.
3

lyi ilum mumRik anrM ayA lyieR Bii k aL. atinH Rum}M knmAyi . lyi iluM pAzVmRi kL@Ayi. avyH nAlu m}mAyi vIti. 6oiEm oAyi mnilk LilAyAyi pAzVmRik. oAErA nil yiluM m mRik vItmAyi. lyieR Biik tAuk ekAA niiyitH. pAzV mRik Q tAukLi tAiyi. pE av lyBiikLi sHpzici il. 7 lyi@m pAzVm RikL@ew oAErAnilyM tA}e niley A vItiEyRiytAyi. lyi ilum mRikL@ew Biik mkLi El EpAEARuM vIti Ruv. atinA mkLile nilkLiel mRi k wt vItiyvyA. vuM tA}e nilyiniM mYnilyilUew mkLile nilver o EkANiwiy Ayi. 8 lyi @M o y tRyM {A ku. atH pAzVmRikL@ew awi RyAyi. atinH Rum}mAyi yrM. 9pAzVmRikL@ew puRMBiiH aum}mAyi knM. lyieR yM 10puErAhitew mRikL@ewyM pAzV Biikiwyi o R EdzmA yi. atinH p m}M vIti. ly i ilumAyiAyi atH. 11pA zVmRikL@ew vAtiluk y tRyi El Ri. vwvzM et vzM oAErA EvznkvAwmAyi . y tRyH @pAwM aum}
5

mAyi vIti. 12lyieR pwi ARH Q niErADitEmKlyi o mir mAyi. mirinH q}up m}M vItiyM etARu m}M nILvumAyi . mirieR Bii @ pAwM aum}M knmAyi. 13anrM mxY lyM aL. lyinH Ru m}M nILM. mirvuM atieR mtilukL@M awM niErADitEmKlyAekyM Ru m}mAyi. 14lyi mi ki} vze niErADitEmKlyH Ru m}mA yi nILM. 15 lyi piilu niErADitEm Klyiel mirieR nILM mxY aL. o Biimt mE Biiver Ru m}mAyi aLvH. ativi liM viliM akLi nBimKmAyi pUmKiM 16qlA BiiyiluM twilkk tRc i . ati ilum skljnlukM ktkM twiekAu a}i Ayi . EvznkvAwi mIety 17 Biiyew BAgM tRmt jnluk ver lyi@M plkk tRci . lyieR ake mRiyiluM puR e mRiyiluM qlA BiikLiluM 18 ekbumAlAKmAewyM pnmrL@ew yM ci ElKnM ecyHti. qlA ekbumAlAKmAM ru mK Ayi. 19o mKM ovze pn mriEl EnA o mxYERtA yi. mEtH mRuvze pnmriEl EnA o siMhieR mKvuM. av lyi @M ElKnM ece i. 20tRmt vAtili mkLilu nilver vilieR ql A BiikLiluM ekbumAlAKmAeryM pn mreLyM ElKnM ecyHti. 21 vilieR puRvum Biik smcrmAyi. ativi li milAyi twiekAuA iy 22yAgpIWM EpAel EtAi qEA Ayi. atieR yrM m m}M. nILM rum}M. mlkL@M vwM vz L@M twiekAuAemANH . mxY qEAw pRu, tA yEhAvyew siDiyilu Emz. 23 viliM ativi l iM oAErA rtAyi. 24 oAErA ktM ru ecRuktkekA uAiyvyANH. oAErA ktM yTA i cli oAErA ktkLAyi . 25vilieR ktkLi ekbumAlAKmAeryM pnmreLyM ElKnM ecyHti. BiikLi El KnM eceiveyEAelte yi avyM. puRe pUmKi eR mvzH twiekAu Rwiy Ayi. 26avyH @M cL@ jnAlkL@Ayi. pUmKieR puRm BiikLiluM pUmKieR EmryiluM lyi @m mRi kLiluM pnmrL@M Ayi.

eyehsEk 42:1-43:8 H

836
vO vimA. o puErAhi tnH mAL@k ni lyieR BAgE EpAkNemi ayA mRikLiEl EpAvukyM m@vO DrikyM EvNM. puRmM lyieR ake BAgM aL tH mxY tI. pie ayA qe ki}e kvAwilUew puRE ekAuvrikyM Edzi iluM aLkyM ecyH t . 16m}EAlupEyA gicH ayA ki}vzM aL. aURu m}mAyi atieR nILM. 17vwvzM ayA aL. aURu m}mAyi atieR nILM. 18etvzM ayA aL . aURu m}mAyi nILM. 19ayA pwiARuvzM iEpAvukyM atH aL kyM ecyHt. atH aURu m}mA yi. 20lyi @m nAlu BiikL@M ayA aL. BiiH aURu m}M nILvuM aURu m}M vIti ymAyi. viEdze vi mlA EdzniM Evtiric@.
15

puErAhitAew mRi anrM mxY qe vwe kvAwilUew puRLiEl nyic @ . niErADitEdzi vwA yi, nirvDi mRikL@ o ekiwvuM vwvze ekiwvumiri BAgE ANH mxY qe ekAuEpAytH. 2 Q mirinH Ru m}M nILvuM ap m}M vItiymAyi. vwvze m wiyANH L@k atiEl Ev zict. 3ekiwinH m nilkL@M m@A H vukL@M Ayi. p m}m nw mM, ekiwiM lyiM wyilA yi. mRuvzH mRik nwAtyH BimKmAyi. 4 EvzndVArM vwvz AyieviluM pm}M vItiyM Rum}M nILvum o pAt miri eR etvzwi EpAAyi . 5-6 Q mirinH m nilkL@ew yrmtinAluM puRLiElEpA el k lAtinAluM nwvil EtM tA}EtM nilkLiel mRikeL A vLer piilAyi mkLile mRik. mkLile nil nwvilE tienAL@M nwvile nil tA}Eti enAL@M wiytAyi. kArNM- m@ AvH Q lM eekywi. 7mRik smArmAyi puRLilUew evLiyi o BiiyAyi. atH mRiku mi ap m}M nILi yi . 8puRme mRiniryHH ap m} mAyi nILM. qiluM lyieR vzH ekiwieR ek nILM Ru m}mAyi. 9 ki}vz Q mRik L@ew awiyilAyi puRmniM Ev ziviDM EvzndVArM Ayi . 10mieR vzH Bii wui wAyi EvzndVArM. niErADitEmKlyHM mE miriM awAyi etvzH mRikL@Ayi . mRikL@ew milAyi 11o pAt yAyi. av vwvze mRik eLEAelyAyi. avyH aEt nIL vuM vItiyM aEt vAtilukL@mANH A yitH. 12tA}e mRikLiEl Ev zn dVArM, Biiyew vz v}iyew R aniM L@k Evzi viDM mirieR ki}e a Ayi. 13 mxY qEAw pRu, niErA DitEmKlyHetiery vwe mRikL@M ete mRikL@M vimA. yEhAv yH bliyi puErAhitA tANH Q mRik. aviewyANH puErA hitA ati viblivsH t Biuk. vieweyANH ativi bli vsHt sUi lvuM. qeA Q lM vimA. DAnYbli, pApbli, aprADbli qivyANH ativiblik. 14vi EmKlyi Evzi puErAhit A puRmE EpAimH t L@ew <xAvO vil vc i @ EpAkNM. qeA, Q

42

yEhAv teR jni niwyi vsiM mxY qe ki}e kvAw iEl nyic@. 2aview yi A EylieR eedvieR EtjH ki} niM v. eedvieR zbHdM kwli rMEpAelyAyi. eedvieR Etjini kAzMekAH aviwM kAzpUritmAyi. 3av ngrM nziiA vEA}uM ekbA ndItIr vc@M qniAy dznEpAel y dznLA {A ktH. {A nil m@i mKM nilmi rADic@. 4ki}e kvAwilUewyANH yEhAvyew EtjH eedvAlyiEl vtH. 5 anrM AvH qe qwH ak LiEl ekAuv. eedvAlyM yEhAvyew EtjSekAu niRi . 6 lyiiniM ErA sMsAri {A Ek@. mxY aEA}uM qnismIpM niA yi. 7lyi nizbH d M qEAw pRu, mxYpuA, qeR siMhAsnvuM pAdpIWvum lmA NitH. Q lH yi AEyjntyew yiwyi {A qeEmAyi vsi M. yi AEywMbM nieyAriluM qeR vinAme kLewk yil. rAjAAM avew jkL@M eelM gikpApmlEmA tL@ew rAjA Aew m]tEdh view sMsHkriEcA qeR nAme apmAnikyil. 8t L@ew Rwi qeR RwiEyAw Ec M tL@ew kiLAluk qeR ki LAliEnAw EcM avrini qeR nAmi nANEwAkyil. mH aver qiniM EvtirictH o

43

837
Bii mAM. aen av oAErA pApM ec@EA}uM ekAwMtY ec@ EA}uM qeR nAminH apmAnM v i. atinAlANH {A EkApikyM aver nziikyM ecyHttH. 9 ni av tL@ew eelMgikpApeLyM rAjAAew m]tEdheLyM qi nikEl ekAuEpAke. aEA {A qeEM aviwyi vsiM. 10 mxYpuA, ni yi AEywM bEAwH lyei pRyk. aEA lyeiy ptiey i pWiEA av tL@ew pAp 11 eLec A l i litrAM. t ecyHtiri skltikeLecAliyM av litrAM. lyieR p ErK av aRiye. aeten nii ewNemH av aRiye. Evzn dVArL@M puRE v}ikL@M qview eyM atieR skl sVpvuM av aRiye. eedvAlyieR qlA c eLyM niymeLyMpi aver pWii k. eedvAlyieR niymL@M c L@M av asritinAyi Q niymL@M cL@emlAM q}utivyH k. 12tANH lyieR niymM. Q atikilu pvtieR mk Liel m}uv EdzvuM ativimA . tANH lyieR niymM. yAgpIWM nILm aLvuEkAlupEyAgic@ yAgpIWieR aLvukLANitH. yAgpI WieR tRyH @M o }iyAyi . atinH o m}M }vuM oAErA vz M oAErA m}M vItiyM. o cA epA i ati@M o arimAyi . yAgpIWieR yrM kArmA yi, 14tRmt tA}e ariver awiRyew aLvH ru m}M. atinH o m}M vIti. ecRiy t@mt vliy t@ver nAlum}M. rum}mAyi ati eR vIti. 15yAgpIWiel awinH nAlu m}mAyi yrM. nAlu mlk M ekAieR pmAyi. 16yAgpIW iel awinH pu m}M nILvuM pu m}M vItiymAyi. aetA smcrmAyi. 17t@M o smc rmAyi. ptinAlu m}M nILvuM pti nAlu m}M vItiyM. ati@m ari kinH ar m}M vItiyAyi. awi Ryew @m }iH ru m}mAyi vIti. yAgpIWiEl pwik ki} vzAyi. 18 anrM mxY qEAw pR u, mxYpuA, yjmAnM yEhAv ymAyv kArM pRy, yAgpIW i c vyA, nI yAg pIWM niiEA EhAmyAgLi AM atiE rM tLiAM Q c pEyAgik. 19sAEdAieR wMbi nivH o kAL iey nI pApbliyAyi nM. Elvi
13

eyehsEk 43:9-44:4 H

EgAini puErAhitArANi v. qni v}ipAwk nki qe <xivrANH v. qeR yjmA nnAy yEhAvyANH ArY pR tH. 20kALyew ri RecwH nI yAgpIWieR nAluekAukLiluM tieR nAlu mlkLiluM @m ari kiluM tLiNM. aen nI yAgpIWe IkriNM. 21anrM pApbli yew kALey qwkyM eedvAly EdzM eedvAlymiri puRM yTAAnLi EhAmikyM ec@k. 22 rAMdivsM yAetA RvumilA o EkAlAwien nI aiM. pAp bliyAyiAyiriM atH. kALeyeAH yAgpIWM IkricEpAel puErAhi tA pEyAgic@M yAgpIWM mAM. 23yAgpIWM mA kM k}i Aluw nI o RvumilA kALi eyyM ipiniM o Rvu milA o NAwienyM aiNM. 24 pie nI avey yEhAvyew si Diyi aiM. puErAhitA ati E tLiM. pie puErAhitA kALeyyM NAwienyM yEhAvyH EhAmbliyAyi nM. 25pApbliy iA }udivsE divsMEtARuM o EkAlAwien vItM nI oM. wAet o kALieyyM ipiniM orANAwienyM nI oM. Q m]gH yAetA nY<ntyM AyiriA pAwil. 26}u divsE puErAhit A yAgpIWe mAkyM eedv e rADitinAyi tARAkyM ec@M. 27}u divsEzxM, puErA hitA nieR EhAmyAgM smADA nblikL@M yAgpIWiliNM. aEA nie {A sVIkriM. qeR yjmAnnAy yEhAv pRtANH A rY. puRe kvAwM anrM mxY qe eedvA lyieR ki}BAge Evz niElH ekAuv. { kvAw i evLiyilAyi. kvAwM awciri kyumAyi. 2yEhAv qEAw pR u, Q vAti awute kiwM. Rewkyil. tilUew M Evzikyil . qekAeA yi AEylieR yEhAv tilUew Ev zic i ri. atinA tH awu te kiwNM. 3yEhAvEyAewAM Bi EA jnL@ew BrNADipmAM Q kvAwiliriAM. ayA kvAw ieR pUmKilUew EvNM Evzi vA. atiElte EpAvukyM EvNM.

44

eedvAlyieR vii anrM mxY lyi milu vwe kvAwilUew qe nyic@. {A EnAiyEA yEhAv yew EtjH eedvAlyi niRy
4

eyehsEk 44:5-24 H

838
ativivsH t L@ewEyA awE euM av vrtH. tL@ew ekAwM tY mlm ziyM nANEwM apmAnvuM av sVyM mNM. 14 qA lyieR mtlArA kA aver {A avdiM. ly i av EjAli ec@kyM ati i ecE kArY av ec@k yM ec@M. 15 ElviEgAAerlAM puErAhitArA NH. pE, yi AEylukA qnietirA yEA sAEdAieRwMbi ni puErAhitA mAEm qeR vilM pripAliAAyi Z. atinA sAEdAieR pigAmik mAM qni v}ipAwk ekAuvM. t bliyi m]gL@ew ekA}u M rvuM qniiA av qeR mi niM. qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw pRtANH ArY ! 16av qeR vil EvziM. qe <xiA av qeR Emzyew awH vM. {A av nkiy sADn av pripAli M. 17nwmieR vAti kwEA av linvO DriNM. eedvA lyiel akLieR kvAwLi <x nwEA av kiLi Dri tH. 18tlyi av lintlAvu Dri M. lin awivOL@M av DriM. viyA yAetAM av Dri tH . 19puRm jnL@ewywE EpAtimH av, qe <xi ciEA Dric vOeLlAM Qri vyHM. vO av vi mRikLi vyHM. anrM av m@ vO DriM. aen vi vOLi jnM sHpziA av wyAil. 20 Q puErAhitA tL@ew tl m$nM ec@kEyA tlmwi nIivL kEyA ectH. tH av d+KmAcri kyAeNM av d+KmeM kANiEcAM. puErAhitA tL@ew tlmwi evi nikEy ecAvU. 21nw mE EpAEA puErAhitArA M vIu wiciritH. 22puErAhit A viDveyEyA vivAhEmAcnM Enwi yveLEyA vivAhM k}iA pAwil . yi AEywMbiel o knYkey EyA mric BAvH puErAhitnAyi o viDveyEyA mAEm av vivAhM k}iAvU. 23 vivsH t L@M viml A vsHtL@M tilu vYtYAsM puErA hitA qeR jneL pWiiNM. vuM avumAyv tiric R iyA av qeR jne shAyiNM. 24 EkAwtiyi puErAhitA nYAyADip ArAyiriM. mxYer nYAyviDi nw EA av qeR niym piwM. qeR qlA viEzxvikLiluM av qeR niymM cM asriM. av qeR vizixHw vimdineL

ku. {A nil mui mKM nil mi rADic@. 5yEhAv qEAw pRu, mxYpuA, EyAew EnA k! nieR kkL@M kAkL@M pEyA gik. Q sADnLi EnAk yEhA vyew lyeiyM atieR qlA ceLyM niymeLiyM {A niEAw pRyetlAM EyAew Ek k. lyiEl EvzndVAr LiluM vilniM puRE qlA v}ikLiluM EyAew EnAk. 6 anrM, qe asriA vis tic skl yi AEylukAmAyi Q sEzM nk. avErAw pRyk, qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, yi AEywMbEm, ni ecyHtiri ByrkArY qni mtiyAyiri! 7 ni viEdzikeL qeR lyiEl ekAuv-av rAke yTAi priECdnM ecyHt vrAyiil-av teL pUmAyM qni smikyM ecyHtil. a kArM nieLeR lye a mAi. new krA ni lMGikyM ekAwMtY ec@kyM ecyH t . pie nieLniH avuM ekA}uM rvuM v}ipAwkLic@. pE atH qeR lye amAkEy ec 8 yH t Z. qeR vivsH t eL ni pripAlicil. qeR vi lieR mtl ni viEdzikeL lic@! 9 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, stYmAyM pricH E CdnM ecyHtiilA o viEdzi qeR ly iEl vrtH - yi AEylukAiw yi irtAmsArnAy o viEdziyA eNiEAluM. qeR lyiEl vrA k}iytimH ayA pri cH E CdnM nwkyM pUmAyM qni sVyM smikyM EvNM. 10 pH , yi AEylukA qiniM tiriEA ElvY qe vi@EpAyi. tL@ew vi#hL@ew piAel EpAkA nANH yi AEy qe vitH. ElvY tL@ew pApi ziiewM. 11 qeR vil <xnwA etrewevrAyi ElvY. lyieR kvAwH av kAv ni. jnL@ew blikM EhAmyAg mAy m]geL av ekA. jneL shAyiAM aver <xi AM etrewevrAyi av. 12qA ElvY qnieti rAyi pApM ecAnANH L@keL shA yictH! tL@ew vi#heL rADi A av jneL shAyic@! ati nA avetier {A Q stYM ec@ , avew pApH av zii ewM. qeR yjmAnnAy yEhAvyA Ni pRtH. 13 atinA ElvY puErAhitAer nilyi qeRywE vrtH. qeR etiluM vivsH t vieREyA

839
drikyM avey vimAyi sUikyM ec@M. 25sVyM arA kA av mricveRywE EpAki l. qA mricyA tL@ew aEnA aEyA mkEnA mkELA sEhAdrEnA vivAhMk}iA sEhAdriEyA eN i avH arAkAM. 26tH puErA hiten anAM. anAe tiEzxM puErAhit }u divsM kAiriNM. 27pie ayAH vi lE tiriek EpAkAM. pE < xnwA nwmE EpAEA av tniAyi o pApbli ai NM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY pRtH. 28 ElvYEwtAyiI le i+ {AnANH avew avkAzM. ElvY H yi AEyli ni o avkAzvuM nEktil . yi AEyli avew vItM {AnA. 29DAnYblikL@M pAp blikL@M aprADblikL@M avH BiA ki@M. yi AEylukA yEhAv yH netlAM avEwtAyiriM. 30 qlArM viLvukL@ewyM dYBAgvuM puErAhittAyiriM. niL@ew trimAvi dYBAgvuM ni puErA hit nM. tH niL@ew vIwinH a#hM ekAuvM. 31sVABAvikmAyi mricEtA kA@m]g picicIiyEtA y yAetA m]geEyA pieyEyA puErAhitA tikyil. vi pEyAgi Edz ieR vIti eekvzmAtinH ni EdzM nRui@ vItM vyHEA vi AvzYAyi o BAgM yEhAv yH v}ipAwAyi nIivyHNM. Edz inH pAyirM m}M nILvuM p tinAyirM m}M vItiymAyiriNM. Q EdzM m}uvM vimAyiriM. 2 aURu m}M nILm vzELAw wiy o smcrEdzM lyiEvi AM. lyi iluM ap m}M vItiyi o R lmAyi riM. 3 eedvAlyinH pAyirM m}M nILvuM ptinAyirM m}M vItiyM ni aLM. Q ativilA yiriM eedvAlyM. 4 yEhAvey <xiA aveR smIpe puErAhitH, ly iel dAsAH avkAzetANH EdzieR Q viBAgM. puErAhit Aew vIwkM lyim lmAyiriM tH . 5pAyirM m}M nILvuM ptinAyirM m}M vItiym meA EdzM lyi <xnw ElvYtAyi. ElvYH tAmsiA ngrAyM Q lM pEyAgiM. 6 aAyirM m}M vItiyM pA yirM m}M nILvum o EdzM ni ngri nM. viEdzieR ari EcAyiriM tH . m}uv

eyehsEk 44:25-45:17 H

45

yi AEywMbiM EviytA yirimitH. 7 viEdzieR v zM ngrieR lM BrNADi pnH RcH lmAyiriM. vi EdziM ngriERtAy liM wyilAyiriM tH. o EgAieR li lYmAy vItiyilAyiriM atH. pwiAeR atii mt ki}e atiiver aAyiriM. 8yi A Eyli BrNADipeR sVAyiriM atH. atinA BrNADipnH qeR jnt yew jIvitM kWinmAEivril. pE av lM yi AEylukAew EgA nM. 9 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRu, yi AEyBrNADipAEr, mti! <rArAyiriM L@kLi niM sADnLphriM ni k! nItiEyAewyirikyM nl kArY vikyM ec@k! qeR jne avew BvnLiniH oAwitH avsAniik! qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRu. 10 mxYer vi nik. tY ty aLvuEkAluM ASM pEyAgi k! 11PyHM biM oEr vlimA yiriNM. o bM PyM pi elAH EhAemri lYmAyiriNM. EhAemrien awiAnmAiyAyiriM aLvuk. 12o Ez p EgrA yH lYmAyiriNM. o mInA aRup Ezli lYmAyiriNM. p EzluM pu EzluM ptinu EzluM wtAyiriNM tH . 13 ni nEk vizixHwv}ipAwH tA yiriNM+ oAErA EhAem EgAtinH RielAH P EgAtH; oAErA EhAem yvinH RielAH P yvM; 14 oAErA EkA olievyH pi elA bH olIev; p bH o EhAem. p bH o EkA. qtH oAik. 15 yi AEyliel nAyi jlEscnM ecyHt oAErA puEminiM oAErA Ru ecriyAwkM orAwH. DAnYblikM EhAmblikM smADAnblikM EviytANH viEzxv}ipAwk. L@keL I kriAnANH Q blik. qeR yjmAn nAy yEhAvyANH ArY pRtH. 16 Q rAjYe oAErAM Q v}i pAwH yi AEylieR BrNADipnAyi nkNM. 17qA EhAmblik, DAnYpAnIyblik qivekAH viEzx /vdivs EGAxiA vzY metlAM BrNADip av nk NM. vidin, amAvAsi, zbH, pie yi AEywMbieR skl vikM vzYmAy EhAmblik L@M DAnYblikL@M pAnIyblikL@M Br NADip lBYmANM. yi AEywM be IkriApEyAgi qlA pApblikL@M DAnYblikL@M EhAmb

eyehsEk 45:18-46:14 H

840
zbdivsM BrNADip yEhAv yH EhAmyAg aiM. yAetA nY<ntymilA }u AwkeLyM yAetA RvumilA o NAwienyM ayA ktNM. 5NAwiEnAewAM ayA o P DAnYbli nkNM. AwiEnAewAm DAnYbli ayA L@ew k}ivienAAyiriNM. pE oAErA P DAnYEAwemAM ayA o hI olIev nkNM. 6 amAvAsidivsM av yAetA R vumilA o kALiey smiNM. yAetA RvumilA Ru Awk eLyM o NAwienyM av ai NM. 7kALEyAewAM o P DAnYbli yM NAwiEnAewAM o P DAnY bliyM BrNADip nkNM. Aw kELAewAm DAnYbliH BrNADipnH xH w myM nkAM. pE oAErA PA DAnYEAwemAM ayA oAErA hI olIevyM nkNM. 8 akE EpAEA BrNADip ki}E kvAwieR pUmKi Ev ziNM-aEt v}iEy te EvNM ayA puRE EpAvAM. 9 tinAL@kH yEhAvyew mAek jnM vEA, rADnyHAyi vwE kvAwilUew kyRuv ete kvAw ilUew RiEAM. ete kvAw ilUew EvziyA vwE kvAw ilUew puREEpAM. Evzic v}iEy M tiric@EpAkil. oAErA M Ener mEAH RiEAkNM. 10Br NADip aview jniwyHA yiriNM. jn akE EpA EA BrNADip avErAewAM EpAM. av puREiRuEA Br NADip puREiRuM. 11 tinAL@kM m@ viEzxsELn M oAErA kALiEyAwemAM o P DAnYbli aiNM. oAErA NAwiEnAewAvuM o P DAnYbli aiNM. AwkeL bli n EA}e DAnYbli BrNADipnH xHw ienA nkAM. qA oAErA P DAnYEAwemAM o hI olIev ayA nkNM. 12 BrNADip yEhAvyHH o EsV cHCANM ecEA- aetA EhAm yAgEmA smADAnbliEyA EsVcHCA NEmA yiriAM-ki}e kvAwM ayA Ayi RiriM. aEA ayA teR EhAmyAgvuM smADAnbliyM zbdivsM ec@EAel aiM. ayA EpAyi}iyEA kvAwvuM aw yHewM. nitYv}ipAwH nitYvuM nI yAetA nY<ntymi lA ovyAy o Awien lBY mAM. yEhAvyH EhAmyAgi tAyiriM atH. qM kAle tH lBY mAM. 14AwiEnAewAM qM BAt i o DAnYbliyM nI aiM.
13 4

likL@M smADAnblikL@M BrNADip nkNM. 18 qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, oAM mAsiel oAM tIyti yAetA nYUntymil A o kAL iey nieLwNM. lyien I kriA kALey pEyAgiNM. 19 pApbliyew rM RecwH puErA hit lyieR kiLkLiluM yAg pIWieR tAieR nAlumlkLiluM nwmiEl kvAwieR kiLk LiluM tLiNM. 20abiElA aRiyA etEyA pApM ecyHtvEvi aEt kArYM mAsieR }AM divsM ni axHWiNM. aen ni lyM IkriM. epshAviiel v}ipAwk oAM mAsieR ptinAlAM tIyti ni epshA EGAxiNM. puLii lA aieR tinA Q smy ANArMBitH. /vM }unA nIuniM. 22 smyH BrANADi p tniM sklyi AEylukA mAyi o kALey aiM. pApbli tAyiriM kAL. 23}u tinAL@k LiluM BrNADip yAetA nYUntymi lA }u kALkeLyM }H NAwkeL yM smiNM. av yEhAvyH EhAmyAgLAyiriM. }u divse /vkAlM m}uvM oAErA divsvuM Br NADip oAErA kALey smiM. oAErA divsvuM ayA oAErA NAwi en o pApbliyAyi nM. 24oAErA kALEyAwemAM BrNADip oAErA P yvM DAnYbliyAyM oAErA NAwiEnA wemAM oAErA P yvvuM aiNM. oAErA P DAnYEAwemAM ayA o hI eetlM nkNM. 25wAri nALiM BrNADip EtkArYM }u divsM ecNM. }AM mAsieR pti nAM divsmANH Q /vM rMBi tH . Q v}ipAwk pApblikL@M EhAmyAgL@M DAnY blikM eetl blikL@mAyiriM.
21

BrNADipM /vL@M qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, Ru v]idivs LiluM nwmieR ki}e kvAwM awciwM. qA zbdivsvuM amA vAsinALiluM a RM. 2 BrNADip kvAwieR pUmKE ecH kvAwieR Ninw niNM. aEA puErAhitA BrNADipeR EhAmyAgL@M smADAnblikL@M a iM. kvAwieR RwiyivcH BrNADip rADn nwM. anrM ayA puRE EpAM. qA eev ErMver kvAwM awyHtH. 3zb divsvuM amAvAsinALiluM sADArN jnL@M kvAwi yEhAvey rADiM.

46

841
RielAH P DAnYeAwiyM mi elA hI qyM }mAvuAA nI nM. tAyiriM yEhAvyH nitY bli. 15aen AwienyM DAnYvM olIevyM EhAmbliAyi qM rAviel qeM av nM. BrANADipeR dAymM qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, BrNADip teR Edzi eR oBAgM teR puAri e iluM nkiyA atH ayAL@ew puA EwtAyiriM. atH avew sVA . 17qA BrNADip teR Edz ieR o BAgM teR awimkLielA rA nkiyA sAnM sVAtY vxMver mAM awimyEwtAyiriM. pie sAnM BrNADipniEl tiriekEpAM. BrNADipeR Edzi eR vItM ayAL@ew puA mAEm sVmAvukyZ. 18BrANADip jn LiniH avew lM eekywk EyA sVM lniM aver oAwic@ viwkEyA ecil. ayA teR sVM EdziniM eR teR puAu nkNM. aen qeR jntyH t L@ew EdzM nxHwewkymil.
16

eyehsEk 46:15-47:14 H

vizixw awLk H mxY qe kvAwieR vz EvzndVArilUew ekAu EpAyi. ayA qe vwEABimKmA y, puErAhitAew vimRikLi El nyic@. aview {A pAtyew pwiAeR aH o lM ku. 20 ayA qEAw pRu, puErAhit A aprAD bliyM pApbliyM tiL i lmANitH. qekAeA aen ecyHtA Q v}ipAwk av puRmE ekAuvErivril. atinA sADArN mxY l E puErAhitA viv sHt ekAuvril. 21 anrM mxY qe puRm E nyic@. mieR nAlumlkLi ElH ayA qe nyic@. vliy m ieR oAErA mlyiluM ecRiym {A ku. 22mieR oAErA mlkLiluM ecRiy, awc@ekiy o EdzmH. oAErA ekAc @ miM nAl m}M nILvuM m m}M vItiymAyi. nAlu EdzM lY aLvAyi. 23 nAlu ekAc@ mLiElAErAi i luM oAErA xHwikmtilukL@Ayi. pAckM ec@tinH xHwik BiikLi El ekiy lL@Ayi. 24 ayA qEAw pRu, vyANH eedvAlyi <x nwv jn L@ew blik pAkM ec@ aw Lk.
19

EpAyi. lyieR ki}e kvAwi lUew jlM vhi {A ku. ki}BAgAyi lyieR m vzM. lyieR etvzni evM puRewkyM yAgpIWiniH etEAeA}ukyM ecyHt. 2 mxY qe vwe kvAwilUewyM pie puR ew ki}vz puRe kvAwiElM nyic@. kvAwieR etvz wiyAyi evM o}uki yitH. 3 eekyi o aLvunAwymAyi ayA ki}EA@nw. ayA yirMm}M aL. pie, aviwe evilUew nwA ayA qEAwu pRu. evM kNA verEy AyiZ. 4 ayA meA yirM m} wi aL. an rM l evilUew nw A ayA qEAw pRu. aview evM qeR m@kver y. pie ayA meA yirM m}M wi aLk yM qEAwH aviwe evilUew nwA vzYewkyM ecyH t . aview aryM evmAyi. 5 ayA meA yirM m}M aL. pE aview mRic @ kwAvutilumDikM evmAyi. aetA ndiyAyiI . a nIiwAnAtiluM } mtAyi. 6 aEA ayA qEAw pRu, mxY puA, nI k kArY eLAe vLer iEcA? anrM ayA qe ndItIr wi tiriek nyic@. 7 ndItIrew tiriek EAkEv, ndiyew krkLiluM {A nirvDi mr ku. 8ayA qEAw pRu, Q evM ki}H aRAbA tA}HvryiElANH o}utH. 9cAvukwli EleA}u Q evM putiyM vumA. Q jli DArALM m/Y L@H. Q ndi EpAiwelAM qlA rM m]gL@M jIviM. 10-Egtimt -qgyIMver ndItIreAe mIpi wA ni nin kANAM. av mIvlkeLRiH pltrM m/Y eL piwi nin kANAM. mY DrNYA}iyilu m/YM cAvukwlilu AyiriM. 11pE ecRukL@M c nilL@M mAvukyil. av i nIivciriM. 12ndiyew krkLiluM ql A rM Plv] L@M vLM. av yew l oriluM NivI}ukyil. mrLi oriluM p}L@AkAti riil . mr ql A mAsvuM p}L@ AM. qekAeA, Q mr jlM lyiniM v. mr L@ew p} hAriM lk asuKM mARAM tM. EgAAy EdzviBjnM qeR yjmAnnAy yEhAv kArM pRy, yi AEyliel pu EgAiwyi EdzM viBjiti atik vyANH. EyAEsPi ru BAg ki@M. 14ni EdzM lY
13

47

eedvAlyi nieA}u evM mxY qe lyieR kvAwiEl tiriek ekAu

eyehsEk 47:15-48:19 H

842
AyirM m}M nILvuM ptinAyirM m}M vItiymH. 10EdzieR Q EtYk viBAgM puErAhiAM ElvYmiw yi vItiewM. puErAhitAH Q Edzi o BAgM lBiM. Edzi vw vzH pAyirM m}M nILvuM pwiARH ptinAyirM m}M vItiyM ki}H ptinA yirM m}M vItiyM et vzH p AyirM m}M nILvumAyiriM. Q Edz ieR nwAyiriM yEhAvyew lyM. 11sAEdAieR pigAmik tANH Q EdzM. qeR vipuErA hitrAyi etrewevrANiv. qeA mH yi AEylukA qe vi@ EpAyEA}uM v qe w <xic@. m@ ElviEgAAerEAel sAEdAieRwMbM qe vi@EpA yil. 12EdzieR Q viBAgi ni vizixHwvItM Q puErAhitA tANH. ElvYew Edzi etA tAyiriM tH. 13 puErAhitAew li etA wAyi ElvYtAyiriM. tinH pAyirM awi nILvuM ptinAyirM awi vItiymAM. avH Q Edz ieR m}uv nILvuM vItiyM lBi M- pAyirM m}M nILvuM ptinA yirM m}M vItiyM 14Q EdzillM EpAluM ElvY vikyM kc v wM ec@kymil. Q EdzielAEpAluM viA avAvukyil. rAjYieR Q BAgM av mRitH! qekAe A Q EdzM yEhAvyewtA vLer vizixHwmANH. tANH EdzieR vuM nl BAgM.

mAyi vItM vyHM. Q lM niL@ew pUvik vAgHdAnM ecyHttANH. ati nA Q EdzM {A ni t. 15 tA, EdzieR atik+ vw vzH tH mYDrNYA}imt ehEtA v}i hmAiEl tiriyi wMveryM aviewniH esdAdH, 16dmsHk siM hmAiM wyiel atiiyi lutH EbErAH siyiM ehQRAeR atiiyilu hAEs hiEkA veryM. 17aen kwmt dmsH k sieR vwe atiiyilu hAEs nA veryM hmAiElM atii EpA. tAyiriM vw vzM. 18 ki}vzH ehQRAM dmsHksiM mt gielyAdiM yi AEyEdzi M wyilu ndItIrwi a nIu kiw. ki}esmMver aAyi riM. atH aLk. tAyiriM ki}e atii. 19 etvzH, atii tAmA mt emrIbA-kAEdzilu jlAzyM veryA yiriM. pie atH QjipHtavi v}i H mYDrNYA}iver EpAM. tAyiri M ete atii. 20 pwiARuBAgH elEbAhmAi mi EdzM ver mYDrNYA}i yAyiriM atii. tAyiriM ni ew pwiAER atii. 21 aen ni Q EdzM niiw yi yi AEyEgA vItiM. 22 ni atien niM nii wyi vsivM niiwyi ikL@vmAy viEdzikM sVA yi vItiM. viEdzik yi AEy meLEAel vsivrAyiriM. ni avAyi yi AEyEgA iwyi Rc@lM vItM vyHM. 23 av vsi EgAieR l te viEdziH Rc@ lM nk NM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH ArY pRtH. AEyEgA EdzM vwe atii mYDrNYA}i mt ki}EAH ehEt A NilUew hmAH riElM pie hsver yM EpA. dmdHksiM hmAiM w yilANH Q atii. Q EgAi EdzM ki}niM pwiARH Q ati kveryAyiriM. vwniM etEAH Q Edz EgA vyANH+ dA, Ez, nPHtAli, mne, qyIM, Eb, eydA. yi
1-7

48

EdzieR EtYkBAgM EdzieR aw EdzM o EtYkAvzYitANH. eydyew Edzi etA Q EdzM. Q EdzM vwniM etEAH pAyirM m} mH. ki}niM pwiAERAH m@ EgA L@ewy visH t ] t iytANitH . Q BAgAyiriM lyM. 9Q EdzM ni yEhAvyH smiM. atinH p
8

ngr sVieR vIt puErAhitM ElvYM nkiy li aAyirM m}M vItiyM pAyirM m}M nILvum eR lM EzxiM. Q lM ngriM m]g puEmwiM ekiw pNiyAM pEyAgiAM. sADArNAH Q EdzM pEyAgiAM. tieR nwvilAyiriM ngrM. 16ngrieR aLvH vyAyiri M. vwvzM nAlAyirURH m}M. etvzM nAlAyirURH m}M. ki} vzM nAlAyirURH m}M. pwiARu vzM nAlAyirURH m}M. 17ngri puEmwkL@AyiriM. Q puEmwk vwH m}vuM etH m}vumAyiriM. ki}H m}vuM pwiARH tH m} vumAyiriM. 18viEdzH avEz xitH ki} ptinAyirM m}vuM pwi ARH ptinAyirM m}vumAyiriM. vi EdzEAw EcAyiriM Q lM. ngri pNi ec@v hArM Q lM AM. 19ngriel pNiA Q EdzH pNieywM. skl yi AEywMbi niv mAyiriM pNiA.
15

843
Q vizixHwEdzM smcrmAyiri M. atinH pAAyirM m}M nILvuM pAAyirM m}M vItiymAyiri M. Q EdzM vizixHwkArYinAyi ni nIi vyHNM. tH smcrmA yiriM. o BAgM puErAhitA tANH. o BAgM ElvYM o BAgM ngr iM. 21-22 viEdzieR o BAgM ngrieR BrNADiptAyiriM. Q vizixHwEdzM smcrmAyiriM. tinH pAAyirM m}M nILvuM pAAyirM m}M vItiyM AyiriM. Q vizixHwEdzieR o BAgM puErA hitAM o BAgM ElvYM oBAgM lyimtA. Q EdzieR mYilA lyM. bAi rAjYi eR BrNADiptA. ebnYAmI eR EdziM eydyew EdziM wyHANH BrNADipnH lM ki@k. 23-27 Q vizixH w EmKlyew etH , bAi EgA lmAyiri M. oAErA EgAiM ki}E atii mt mYDrNYA}ivery viBAgM ki@M. vwmt et very EgA vyA+ ebnYAmI, ziem EyA, yiAKA, esbUlU, gAdH. 28 gAdieR EdzieR ete ati i tAmAmt emrIbA-kAEdzHlAzyM ver nIL@kyM aviewniM QjipHtH aviv}i mYDrNYA}iver EpAvuk
20

eyehsEk 48:20-35 H

yM ec@M. 29atAyiriM yi AEy EgAiwyi ni viBji EdzM. oAErA EgAiM ki@tH atA yiriM. qeR yjmAnnAy yEhAvyA Ni pRtH! ngrkvAw ngrieR kvAw vyANH. yi AEyEgAL@ew EpkLANiv yH. ngrieR vwvzinH nAlA H yirURH m}M nILmAyiriM. 31 aview m kvAwL@AyiriM+ EbeR kvAwM, eydyew kvAwM, Elviyew kvAwM. 32 ngrieR ki}vzH nAlAyi rURu m}M nILM. aview m kvAw L@AyiriM+ EyAEsPieR kvAwM, ebnYAmIeR kvAwM, dAeR kvAwM. 33 ngrieR etvzinH nAlA yirURH m}M nILM. aview m kvA w+ ziemEyAeR kvAwM, yiAKAri eR kvAwM, esbUlUeR kvAwM. 34 ngrieR pwiARuvzinH nAlAyirURu m}M nILmAyiriM. aview m kvAw+ gAdieR kvAwM, EzrieR kvAwM, nPH t Aliyew kvAwM. 35 ngrieR ek LvH ptien AyirM m}mA. EAmt ngr ieR EprH yEhAv aviewyH qAyiriM.
30

844

dAnIEy
1
dAniEy bAbiElANiElH ekAuEpAkew enbUKdHEns bAbiElANiel rAjA vAyi. enbUKdHEns eyzEl miEl v. teR eesnYvumAyi ey zElmien vLu. eyEhAyAIM eyd yiel rAjAvAytieR mAM vxM* yi aen sMBvictH. 2 eyd yiel rAjAvAy eyEhAyAImien EtA l i A yEhAv enbUKdH E nsrien avdic@. yEhAvyew lyi niM sklpAL@M melA sADn L@M enbUKdHEns qw. ayA aet lAM bAbiElANiEl ekAuEpAyi. enbUKdHEns aetlAM teR vYAj eedvL@ew lyi vc@. 3 anrM enbUKdHEns azHepnA sinHH o kln nki. (rAjAvien Esvi ci skl x$AewyM prmmA NiyAy EntAvAyi azHepnAsH.) eydAjnLi ciler teR vsti yiEl ekAuvrAnANH azHepnAsi EnAw kl i c t H . mKwMbLi niM yi AEyrAjAvieR wMb inim eydAeryANH enbU KdH E nsri EvtH . 4 ErAgYm eydyvAAer mAEm ayA EvU. qeiluM mRiEvA ctEvA zArI rik eevklYELA lA yvAAer yANH rAjAvinAvzYM. kArY Evgi luM anAyAsmAyM #hiA k}iy surAM buimAAM smmAy ecRuArAyiriNM av. teR vs tiyi pNieywA k}ivuvmAyi riNM av. yi AEylukArAy ecRuAer kdyew* BAxyM sAhi tYvuM pWiiA azHepnAsiEnAw rAjAvu pRu. 5 yvAH enbUKdHEns rAjAvH qM o niit aLvu BNvuM vI uM nki. rAjAvu k}i aEt B NM teyAyi atH. yi AEylukA rAy ecRuAH m vxe prizIlnM nkAM rAjAvH vzYe u. aEA m vxiEzxM ecRuAH bAbiElArAjAvieR dAsArAkA k}iyNM. 6 yvAi wyi dAnIEy, hnAnYAvH, mIzAEy, asrYAvH qivAyi. eydA EgAArAyi Q yvA. 7 anrM azHepnAsH ecRuA H bAbiElANY Epk nki. Eb H z qAyi dAnIEylieR putiy EprH. zkH, qAyi hnnYA vieR putiy EprH. mIzAEylieR puti yEprH Emz qAyi. asrYAvi eR putiy EprH aEbdH-enEgA qM. 8 rAjAvieR EpAxkdmAy hAr EmA vIEA k}iA dAnIEy xHwe iil. BNvuM vIuM k}icH sVyM anAkA dAnIEy xHwe il. atinA te akArM anA AtiriA ayA azHepnAsiEnAw avAdM EcAdic@. 9 eedvM, azH e pnAsien dAnIEyli EnAw dyyM kNymvnAAniw yAi. 10qA azHepnAsH dAnIEyli EnAw pRu, qeR yjmAnnAy rAjA vien {A Byew. ninH Q BN vuM pAnIyvuM nkA rAjAvAeN EAw kliciritH. nI Q BNM k}iieli INitM ErAgiymA yi kANewM. nieR Ayilu mu ecRuAerA vxLAM nieR gti. rAjAvi kAkyM qEAw EkApi kyM ec@M. aEhM qeR tl eviL EM! atH nieR aprADmAyiri kyM ec@M. 11 aEA dAnIEy tL@ew pARAvu kArEnAw sMsAric@. dAnIEylienyM hnAnYAvienyM mIzAEylienyM as rYAvienyM nirIiA azHepnAsH pARAvukArEnAw kl i c i . 12dAnI Ey pARAvukArEnAw pRu, p divsE {eL dyvAyi Q prI NinvdicAluM+ { pc RikL@M evvumlAet oM trtH. 13 qiH {eLyM rAjAvieR BNM k}i ecRuAeryM tArtmYM ec@k. ANH ErAgYM wtelH ni Enriu mnilAk. qiu {eL qen eekkArYM ecNem niyik. { niL@ew dAsArA . 14 atinA dAnIEylienyM hnAnYA vienyM mIzAEylienyM asrYAvien yM p divsE prIiAem pARAvukAr stic@. 15p divs EzxM dAnIEyluM suXL@M rAjAvieR BNM k}ic qlA yvA eLAL@M ErAgYvAArAyi kANeu. 16 atinA pARAvukAr dAnIEyliM

e y E h A y A I M . . . v x M tAH 605 bi. siyilAvAM tH. kdy bAbiElANiel o DAn EgAM. Q EgAArnANH bAbiElA rAjAvH . v vidYsrANH . zAsH M, ciriM, BAxk EjYAtiAsHM qiv av pWici . qA, t jAlvidYyM n eL EnAi nw vcnvuM aRyAem v vizVsici.

845
hnAnYAviM mIzAEyliM asrYAvi M rAjAvieR vizixH w EBAjYL@M vIuM qwmA@M pcRikL@M evvuM nM wkyM ecyHt. 17 vYtYsHttrilu nirvDi vcn L@M zAOL@M pWiA eedvM dAnI EyliM hnAnYAviM mIzAEyliM asrYAviM viEvkvuM k}ivuM nki. dAnIEylinH ql A rM dznL@M sVpHnL@M mnilAvAM k}iymA yi. 18 qlA ecRuAM m vxe prizIlnM nkNemAyi rAjA vinH. kAlieR avsAnM azHep nAsH qlA ecRuAeryM enbUKdHEn srAjAvieR miEl ekAuv. 19 rAjAvH avErAw sMsAric@. ecRu ArilAMte dAnIEy, hnAnYAvH, mIzAEy, asrYAvH qivewy sm rel rAjAvu ku. atinA nAlu ecRuAM rAjAvieR dAsA rAyi. 20rAjAvH cil DAnkArYeLi avErAw sMsAricEAe}Ae av vLer viEvkvuM DArNAziyM kwi ic@. teR rAjDAniyiel skl mAyA jAlAeryM jH{AnikeLyMkA p mwu mikcvrAyi aver rAjAvu mnilAi. 21EkAerzH rAjAvAyiti eR dYvxM* ver dAnIEy rAjAvi eR dAsnAyi w. H H enbUKdEnsrieR sVpnM teR rAM BrNvxi enbU KdHEns tAM sVpHn ku. sVpHn mlM ayAH RAnA yil. 2 atinAlyA teR jH{AnikeL viLic@vi. av jAlvidY pEyAgi kyM neL nirIikyM ecyHt. sVpHneL vYAKYAniuti M BAvi vcitiM miAnANH avren ecyHttH. tA k sVpHn L@ew aM pRyA rAjAvH avErAwAv zYei. atinA av rAjAvieR mi vni. 3 anrM rAjAvH avErAw pRu, qe vixmii o sVpHnM {A ki. sVpHnieR aem AeNeniRiyNM. 4 aEA kdy rAjAviEnAw mRupwi pRu, arAmYBAxyilANv sMsAri ctH. av pRu, rAjAvu nINA vA}e! {Lviwe dAsA. dyvAyi au k sVpHneme pRAluM. { tieR aM pRyAnAM. 5 anrM enbUKdH Ens avErAw pRu, l! sVpHneme nieL EAw pRyNM. pie, atieR a emeM ni pRyNM. niLetAM ecyHtieli nieL kxNLAi ariyA {A kliM. niL@ew vIw k tviwepAwiyAMver tkAM {A kliM. 6 pE ni qeR
E k A e r z H . . . d Y v x M tAH 539-538 bi. si. kAlGM.

dAnIEy 1:17-2:16

sVpHnvuM atieR avuM pRA ni {A sAnLuM tiPl v@M nkyM ni bmAniew kyM ec@M. atinA qeR sVpHnem eM atieR aemeM pR yk. 7 jH{Anik vIuM rAjAviEnAw pR u, EBA, dyvAyi sVpHneme {ELAw pRAluM. { sVpHn ieR aM pRyAM. 8 enbUKdH E nsrAjAvH aEA mRu pwi pRu, ni wt smyemw A mikyAeNeniRiyAM. {A pRtH qeR Rc tImAnmAeNH niRiyAM. 9qeR sVpHnei pRyAtiA ni ziiewem niRiyAM. atinA nieLlAM qEAw N pRyA niyicirik yANH. ni wt smyM tIi kyANH. niELAw ec@vA {A v zYe kArYM {A te mR EpAey iel niLAzi. EA ni eLEAw sVpH n eme pRyk. sVpHneme pRyA ni k}i A, stYi atieR aeme pRyA niAem {A mn ilAM! 10 kdy rAjAviEnAw mRupwi pRu. av pRu, rAjAvH vzYewEA el ecA miyi orAM sADiil! EpAeleiluM ecA mhAM zmAy o rAjAvuM jH{AnikELAEwA mAyAjAlAErAEwA kdyErAEwA ori luM pRiil. 11ecA vixmmAy cil ecAnANH rAjAvu vzYewtH. rAjAvieR sVpHnemeM qANti nemM pRyA EdvAE sADi . pE EdvA mxYiwyi vsi il! 12 a EkEA rAjAvH vLeryDikM pitnAyi. atinA bAbiElANiel skljH { AnikL@M vDiewNemH aEhM klic@. 13enbUKdHEnsrAjAvi eR kln KYApieu. skljH{A nikL@M vDiewNmAyi. dAnIEy lienyM ayAL@ew suXeLyM vDiAnAyi piwiwA rAjAvieR L@k ayyHeu. 14 aErYAH yi rAjAvieR aMg rkew nAyk. bAbiElANiel jH{AnikeL vDiA EpAvukyAyi ayA. qA dAnIEy ayAELAw sMsAric@. aErYAiEnAw vLer viEv kEAewyM vinyEAewymAyi dAnIEy sMsAric t H . 15dAnIEy aErYAiEnAw pRu, rAjAevinA NH rM xmAy zi klictH? aEA aErYAH rAjAvieR sVpHn eLiy m}uv kTyM pRykyM dAnIEy aetlAM mnilAkyM ec yHt. 16kT Ekuk}iEA dAnIEy enbUKdH E ns rAjAvieRywE EpAyi. dAnIEy, rAjAviEnAw Rc@ wi smyM vzYeu. aEA ayA

dAnIEy 2:17-38

846
dAnIEy mRupwi pRu, enbUK dHEnsrAjAEv, o jH{AniEA mAyAjA lArEnA kdyEnA rAjAvieR Eh LikyH rM nkA k}iymAyi il. 28pE sVi rhsY pRyA k}iy o eedvmH. BAviyi elsMBviemH kANic@ekAwA eedvM enbUKdHEnsrAjAvinH sVpHn nki. tAyi ayew sVpHnM, kiwyi zyiEv au k kArY vyANH+ 29rAjAEv, aH a yew kiwyi kiwkyAyi. BAvi yiluAkAEpA kArYeLi au ciivAM wi. eedvinH mxYErAw niFsMgtik pRyAnA M. BAviyielAemH av a ey kANikyM ecyHt. 30eedvM Q rhsYM qEAwM pRu! qekAH? qni muverA viEvkm ekAl atH. al, eedvM Q rhsYM qEAw pRtH rAjAvAy aH et i aRiEAemekAANH . rItiyi ayew mnilUew qA kw EpAyet ayH mnilAM. 31 rAjAEv, sVpH n i vlieyA tim ayew mi nitAyi au ku. tim vLer vlutAyi. a tiLuM kxkvumAyi. oveR kkeL atHButM ekAu mi}i iA mtiyAy oH. 32timyew tl tniMekAvuM timyew enuM krL@M eviekAuM vyRuM wkL@M evlM ekAuM 33timyew kAlieR tA}HBAgM u ekAumAiytAyi . timyew pAdLi eR BAgM uekAuM eRBAgM kLimekAu mAyi AiyitH. 34timyiEl EnAEv, aH o pARey ku. pAR aw vtANH. pE aetA mxY awiytl. pie, pAR vAy vilUew pRvH timyew uM kLimM ekAuAiy kAliliwic@. pAR timyew kAluk tk kL u. 35pie uM kLimM evl vuM eviyM sVvuemAe oEr smyM tkvI. kxNeLlAM EvnAlH emtiLLilu ptik EpAelyAyiI. kAH kxN eL oM avEzxiAet awic@p ri. avieweyA timyAyi evH M pRyAnAkyil. an rM, timey tk vliy klH o mhApv t mAvukyM miey m}uvM a mwkyM ecyHt. 36 atAyi ayew sVpHnM. ni atieRyemAeNH rAjAviEnAw pRyAM. 37rAjAEv, aH rAjADirAjnA . sVnAy eedvM ayH rAjY vuM ziyM aDikArvuM EtjuM nki yiri. 38eedvM ayH niyNM nki yiri. nI mxYM m]g M pRvkMEm aDikArM nwk yM ec@. av qview vsicAluM eedvM aey avyeweylAM aDikA
27

H sVpHneiyM atieR a eiyM rAjAviEnAw pRyAnAM. 17 aen dAnIEy teR vstiyi El EpAyi. ayA kT m}uvM teR suXLAy hnAnYAvH, mIzA Ey, asrYAvH qivErAw pRu. 18 sVnAy eedvEAw Ai A dAnIEy teR suXELAw pRu. tELAw kN kAuvAM Q rhsYM mnilAvA teL shAyi AM eedvEAw AiA av avErAwAvzYeu. aeneyi dAnIEyluM suXL@M mu jH{Anik ELAewAM vDiewAtiEAM. 19 rAiyi o dznilUew eedvM dAnIEylinH rhsYM vivric@ekAw. aEA dAnIEy sVnAy eedv e sHttic@. 20dAnIEy pRu+ eedvieR nAmM qeEM vA}Hk! ziyM jH{AnvuM avERtA ! 21 smyeyM eLyM av mAu . rAjAAeryM av mAu. rAjA AH av zi nkyM avew zi lAtAkyM ec@! mxY jH{AnM nki aver viEvkikLA . kArY pWic@ jH{AnikLAkA av mxYer wyA. 22 d#hmAy pHtrhsY avnRi y. kAzM avEnAewAmAkyA iluM rhsY lLilumtH avnRi y! 23 qeR pUvikew eedvEm, nin {A ni pRykyM nie vA}HkyM ec@! qni nI jH{AnvuM ziyM t. {LAvzYeetAe nI pRu t! rAjAvieR sVpH n ei nI {ELAw pRu. H dAnIEy sVpnieR a eme pRy 24 anrM dAnIEy aErYAieRyw E EpAyi. bAbiElANiel jH{Ani keL vDiA enbUKdH E nsrAjAvH aErYAienyANH etrewitH. dAnIEy aErYAiEnAw pRu, bAbiElANiel jH { AnikeL vDi tH. qe rAjAvieRywE ekAu EpAvuk. aEhieR sVpHneme M atieR aemeM {A pRyAM. 25 atinA aErYAH vLerEvgM dAnI Eylien rAjAvieRywE ekAu EpAyi. aErYAH rAjAviEnAw pRu, eydyini vAsikiw yiniM {AenArAeL keiyiri . rAjAviEnAw aveR sVpHni eR aM evLiewA av k}i yM. 26 dAnIEyliEnAw rAjAvH o EcAdYM EcAdic@. aEhM kArM dAnIEyli EnAw EcAdic@, qeR sVpHnemeM atieRyemeM pRyA nin AEmA?

847
riyAiyiri. enbUKdHEnsrAjA Ev, timyew sVl aA . 39 meA rAjYM ayH piAel vM. atANH eviyew BAgM. pE rAjYM ayew rAjYeEAel E xHWmAyiriil. pie mAmtH o rAjYM miey BriM-evlBAgmANtH. 40pie nAlAmetA rAjYM wi yM. rAjYM uEpAel zmA. H qlAi enyM tlikM. aEtEpAel nAlAm e rAjYM melAienyM tlikM. 41 timyew kAlAdL@M virlukL@M kLimM uM ekAuAi ytAeN H au ku. nAlAme rAjYM viBji e oAyiriemANtinM. kLimiEnAewAM aH uM kti nA atinH eReyAe ieR k AyiriM. 42timyew epvirl uk eR BAgM uM eR BAgM kLim mANH. atinA nAlAme rAjYM eR u EpAel zvuM eR kLim EpAel dblvumAyiriM. 43H kLi miEnAw kliy nI ku. pE uM kLimM pUmAyM wi}y il. aEtEpAel nAlAme rAjYi el jntyM o miitmAyiriM. av o jntyAyi oiil. 44 nAlAme rAxH\ieR rAjAA ew kAlH sVnAy eedvM meA rAjYewi oM. Q rAjYM qeE mAyi wM! aetAriluM tke wkyil! meA sMGM jn ekAw ewvA k}iyA o rAjYmAyiriM atH. Q rAjYM melA rAjYeLyM tk M. tH rAjYeL lAyHm ec@M. pE rAjYM mAM nitYmAyi nil niM. enbUKdHEnsrAjAEv, o pvt iniM o pAR mRiu v au ku-pE M epAictl pARey! pAR ienyM oAwienyM kLimienyM evieyyM sVe yM tviwepAwiyA. aEpAel, BAviyiel sMBviem eedvM aey kANic@. Q sVpHnM stYmA . Q vYAKYAne ayH vizV sikyM ecAM. enbUKdHEnsrAjAvH dAnIEylieR mi nmsHkric@. rAjAvH dAnIEylien nmsHkric@. dAnIEylien driA o bliyM DUpvumiA rAjAvu kln nki. 47anrM rAjAvH dAnIEyliEnAw pRu, nieR eedvmANH vuM mA NiyM zmAy eedvemH qni tIcyAymRiyAM. sklrAjAAew yM eedvvuM avnA. mxYRi yA k}iyA kArYeLi avErAw pRyvA k}ivuvnANv. Q rh sYeLEAw pRyA nin sADic ekAH stYmAeN {AnRi y.
46 45 48

dAnIEy 2:39-3:10

anrM rAjAvH dAnIEylinH teR rAjYH prmDAnmAy o mtl nki. vilpiwic nirvDi sAnL@M rAjAvu dAnIEyli nki. enbUKdHEn s dAnIEylien bAbiElAvizY yew m}uv BrNADipnAi. bAbi ElANiel jH{AnikL@ew m}uv aDikA riyAkyM ecyH t . 49z, Emz, aEbdH enEgA qiverwi bAbi ElA vizYyi DAn EdYAgrA A dAnIEy rAjAviEnAwAvzYeu. dAnIEy vzYeEpAel rAjAvu ec@kyM ecyHt. dAnIEy rAjAvi eRyw vsi mANimArielA vnAyiIkyM ecyHt.

sVvi#hvuM wwM enbUKdH E nsrAjAvH o sV vi#hM Aiyi. atinH aRup m}M yrvuM Ru m}M vItiymAyi . anrM ayA bAbiElAvi zYyiel drAsmtli tim A pic@. 2anrM rAjAvH EdzADikArik, AEdzikADikArik, aDikArik, p EdxHwA, B$ArvicArk, nYAyADi pA, mKYA, teR rAjYe mH EdYAgA qivereylAM viLic@ i. vi#hieR smNcwi pewtinANH rAjAvH avereyA e viLic@iytH.

atinA averlAM enbUKdHEn s rAjAvH Apic vi#hieR mi vni. 4aEA rAjAviEvi viLMbr nwv c i sMsAric@. ayA pRu, viviDEdz AEr, BAxAEr, qe vik. ni ecEet klitH tANH+ 5sMgI EtApkrNL@ew zbHdM EkEA ni nmsHkriNM. ekAH, pulA }, tMu, kirM, vIN, nAgsVrM qivyM melA pkrNL@M Ek EA ni sVvi#he rADi NM. enbUKdHEnsrAjAvH Apic tANH Q vi#hM. 6eriluM nmsHkri AtirikEyA sVvi#he rA DiAtirikEyA ecyH t A ayA EvgM tIc<LyiEleRiyewM. atinA ekAH, pulA}, tMbu, kirM, vIN, nAgsVrM wiyvy eweylAM zbHdM Ekywen av qlA vM nmsHkrikyM sVvi#he rADikyM ecyHt. skljnL@M rAxH\L@M viviDBAxAM aview en bUKdHEnsrAjAvH Apic vi#h e rADic@. aEA kdyri cil rAjAvi eRywE v. av eyde tier sMsAriA wi. 9av enbU KdHEnsrAjAviEnAw pRu, rAjAEv, aH nINA vA}e! 10rAjAEv, aH
8 7

dAnIEy 3:11-30

848
atinA zienyM EmzienyM aEbdH e nEgAvienyM piwic @ eki tIc<LyiEleRiu. av kAcyM EmliyM etAiyM mu vOL@M Dri ci. 22klnyiw EA rAjAvH vLer pitnAyitinA av tIc < L EvgM wAi! Lyilu agHnin AL zrAy BwAer dhiic@ kL u. zienyM EmzienyM aEbdHen EgAvienyM qRiyA tIyew aw ecEA}ANv ekAl etH . 23zM EmzM aEbdH e n EgAvM tIyiEl vI. aver mRui eiyi. 24 aEA enbUKdHEnsrAjAvH cAwi eyNIu. atHButEAew ayA teR pEdxHwAELAw EcAdic@, n m EperyEl eki vriu tIyiEli uZ! pEdzkA pRu, aEt, rAjAEv! 25 rAjAvu pRu, EnA! tIyHi nAlu Ep inwtu {A kA. av ek}iA nwtH. av epAiyiumil. nAlAm o dtenEA elyM kANew! anrM enbUKdHEns tIc<Lyew vAti ec. ayA Re viLic@, z, Emz, aEbdH enEgA puR v! atYut eedvieR dAs AEr, puRv! atinA zM EmzM aEbdH en EgAvM tIyiniM puRv. 27 av puRE vEA EdzADikA rikL@M AEdzikADikArikL@M aDikAri kL@M rAjAvieR pEdzkAM aview tiiwi. zienyM Emzi enyM aEbdHenEgAvienyM tI epAi c i Eyiel v kANA k}iu. avew mwi kriiil. Emli ki yiil . tIyi yitieR mNM EpAlumil avH. aEA enbUKdH E ns pRu, zieRyM EmzieRyM aEbdH enEgAvieRyM eedve sHtti k. avew eedvM teR dten aycH teR dAsAer tIcLyiniM ri ciri! v mvM sVM eedve vizVsic@. av qeR kln asri A vistikyM anYEdven rA DikEyA EsvikEyA ec@tiEn A mriAnixHwewkyM ecyHti. 29 atinA {AniEA Q niymmA + zieRyM EmzieRyM aEbdHenEgAvieRyM eedvienti er sMsAri rAjYArM BAxArM kxNLAewM. aveR vsti o cArArmAMver ki ewkyM ec@M. meA eedviM teR jne kArM riAnAvil. 30 anrM rAjAvH ziM EmziM aEbdH e nEgAviM wt DAn
28 26 21

o kl n nki. ekAH , pul A }, tMbu, kirM, vIN, nAgsVrM qi vyM mu sMgIEtApkrNL@M Ek verlAM nmsHkriNemM sVvi #he rADiNemM au kli c@. 11nmsHkrikyM sVvi#he rADikyM ecAven tIc<Lyi EleRiyemM a@ pRu. 12rAjA Ev, aey ecvieAA cil ey dH. aH eyder bAbiElA vizYyiel DAn EdYAgArAi yirikyANH. z, Emz, aEbdHen EgA qANH avew Epk. av ayew EdvAer rADiil . av au Apic sVvi#h imi nmsHkrikEyA rADi kEyA ec@il. 13 enbUKdHEnsrAjAvH vLer pit nAyi. aEhM zienyM EmzienyM aEbdHenEgAvienyM viLic@. aen av rAjAvieR miElAnyi eu. 14enbUKdHEns avErAwien pRu, z, Emz, aEbdHenEgA, qeR EdvAer ni rADii el stYmAENA? {A tixHWic sVvi#hi mi ni nmsH k rikEyA atien rADi kEyA ec@iel zriyAENA? 15 ni, ekAH, pulA}, kirM. tMbu , vIN, nAgsVrM qivyM mu sMgI EtApkrNL@M m}uEA ni nm sHkrikyM sVvi#he rADi kyM EvNM. {A Aiyiri vi#he rADiA ni tA RAyA atH nlt. alApM ni H EvgM tIc<LyiEleRiyewM. aEA qeR ziyiniM nieL ri A o eedvimAkil! zM EmzM aEbdH e nEgAvM rAjAviEnAw pRu, enbUKdHEn sEr, aArY niEAw vivriNem {il! 17nI {eL tIcLyiEl eRiA {LArADi eedv inH {eL riAnAM. avnA# hievi nieR ziyi niM av {eL riAnAM. 18pE eedvM {eL riielAkiEAluM rAjAEv, { nie aRiyiAnA# hi, { nieR EdvAer Esvi il. nI tixHWiciri sV vi# he {LArADikyil. 19 aEA enbUKdHEnsrAjAvH vLer pitnAyi! ayA zienyM EmzienyM aEbdH e nEgAvienyM vLer niEyAew EnAi. tIc<L pti viluM }iri wAA ayA r 20 viu. anrM zienyM EmzienyM aEbdHenEgAvienyM ek ivriyA enbUKdH Ens krAy BwAri cilErAw klic@. zienyM EmzienyM aEbdH e nEgAvienyM LyiEleRiyA rAjAvH BwAErAw klic@.
16

849
EjAlik nki. bAbiElAvizYyi

dAnIEy 4:1-23

mreiy enbUK dEnsrieR sVpnM H H enbUKdHEnsrAjAvH viviD rAxH\L@M anYBAxAmAyi ElAk eAwM vsivH Q kH ayc@. zMsk+ 2 atYutnAy eedvM qniAyi ecyHt vIrYv]ikL@M atHButL@M niELAw pRyA qni sEAx mH. 3 atH - tew vIrYv] ik eedvM ecyHtiri! zmAy vIrY v]ik eedvM ecyHtiri! eedv ieR rAjYM nitYmAyi w; eedv ieR BrNM qlA tlmRkM wM. 4 {A, enbUKdHEns, qeR ekAAr ilAyi. {A sxHwM vijyi ymAyi. 5 qe Byewiy o sVpHnM {A ku. {A kiwyi kiwkyAyi. aEA mni {A ciL@M dznL@M ku. aA rYeLe vLer Byewi. 6ati nA, bAbiElANiel skljH{Anik eLyM qeRyw ekAuvrA {A klic@. qinH? qeR sVpHnieR aM qeH qni pRut tinH. 7mAyAjAlAM kdyM vEA avErAw {A sVpHnei pRu. pe atieR aeme pRyA avAyil . 8avsAnM dAnIEy qeRyw v. (dAnIEylinH qeR eedvieR bmAnAM EbHz q {A Ep nkyAyi. vieedvL@ew AvH avEnAw ewyH.) qeR sVpHnei {A dAnIEyliEnAw pRu. 9{A pRu, EbHz, sklmAyAjAlAriluM sm nIyANH. vieedvL@ew Avu niilue {AnRiy. nin mnilAA k}iyA o rhsYvumiel qniRiyAM. {A sVpHnM ktitANH. atinH aem AeN pRyk. 10kiwyi zyi EA qniAy dzn vyA . {A EnAiyEA mYilAyi o mrM ni ku. mrM vLer y rmtAyi. 11mrM kEAew vlu tAyi vL. mrieR mkLM kA z mi. miyielviewniM a kANAnAmAyi. 12mrieR lk mEnAhrLAyi. atiE DArALM nl p}L@Ayi. ati qlAv mAyi niRey p}L@Ayi. mr ieR tNli kAum] g aByM Etwi. ziKrLi kiLik wi. oAErA m]gvuM atini Bic@. 13 kiwyi kiwekAH {A dzn iel kArY kAkyAyi. pie o vidt sVi

niiRi v {A ku. 14av vLer ci sMsAric@. av pR u, mrM mRiciwk, atieR zAKkL@M mRik. lk EkAtiLyk. p} uM vitRuk. mrikI}ilu m]g oAwiEAM. tieR ziKrLilu pik pREpAM. 15pE iyM EvkL@M nilte nie. uM evlvuM ekAu o p atien iyiwk. iyM EvkL@M pul@ kLA epAtiyeH aview niM. kAum]g M vyliel ecwikmiwyi a k}iyM. a himkNekAH nnyM. 16ayALDikkAlM mxYenEA el ciiil. ayA m]gieR mn S lBiM. Et avyi }H (vx) kwEpAM. 17 vidtA KYApictANH Q zi. qekAH ? jnL@ew skl rAjYL@M BritH atYutnAy eedvmAeNH miyiel nivAsik aRiyNmElA. rAjYeL av tni ixHwm M n. rAjY BriA eedvM vinIter etrew kyM ec@! 18 atANH {A, enbUKdH E ns rAjAvH, sVpHnM ktH. ni EbHz (dAnIEy), tieR aemAeN pRyk. qeR rAjYe jH{Anik eAM sVpHnieR aM pR u trA k}iil. pE EbHz , vieedvL@ew Avu nii lutinA nin sVpHnM vYAKYA niA k}iyM. aEA EbHz qM Ep dAnIEy o mNiERALM zAnAyi . ciic kArY aven pri&mi ici. atinA rAjAvu pRu, EbHz, sVpHnEmA atieR a EmA nie ByewAtirie. aEA dAnIEy rAjAvi mRupwi nki, qeR EBA, sVpHnM ayew zueLiytAeNi q {AnAzi. sVpHnieR aM ayew qtirALikeLiymAyi rie. 20-21sVpHni aH o mrM ku. mrM vlutAyM kEAewyM kA zMme vL. atH miyielview niA luM kANAnAM. atieR lk mEnA hrmAyi. niRey p}L@mAyi ati. p} qlAvM sm] mAy hArmAyiI. atH kAum]g H aByAnmAyi. zAKk kiLik wA oriwmAyi. atANH au k mrM. 22rAjAEv, mrM au teyA ! aH mhAM zmAyiri. kAzM me vL mrM EpAelyA aH. ayew zi miyew vidrtk vereykyM ec@. 23 rAjAEv, sVi nieA vi dt RivtH au ku. av pRu, mrM mRiciu nziik. i yi o oAiup ekAu uk.
19

dAnIEy 4:24-5:6

850
ieR avsAnM {A, enbUKdH Ens, mkLi sViEl EnAi. qeR mnSvIuM zriyAkyM ecyHt. pie {A atY@tnAy eed ve sHttic@. nitYmAyi jIvi av {A drvuM EtjuM nki. eedvM qeEM Bri! qlA tlmRkLiElM aveR rAjYM w. 35 miyiel mxYerl A M stYmAyM mANikLl. sVIyzikELAwM mi yiel mxYErAwM eedvM tniixHwm ec@. aveR zmAy kr eL twyA mAvil ! aveR v]ikeL M EcAdYM ecAnA vil! atinA eedvM aEA qni sVbui tiric@t. rAjAevnil yilu qeR tApvuM ziyM av tiric@t. qeR pEdxHwA L@M rAjkIy-AM vIuM qeR pEdzM EtwA wi. {A vIuM rAjAvAyi. {A peA L@M ExHWM zmAyiIkyM ecyHt. 37EA {A, enbUKdHEn s, sViel rAjAvinH sHEtA vuM drvuM EtjuM nki. av ec@etl A M zri. avenEA}uM nItimA. ahArikeL vinItrA A EpAv! mer}uH EbzrAjAvH teR yirM EdYA gAAyi o vliy vi nki. rAjAvH avErAewAM vIu wi kyAyi. 2Ebz vIu wi c @ ekAiriEv teR dAsAErAw sV-eviEAk ekAuvrA klic@. ayAL@ew pitAvH enbUKdHEn s eyzElmiel lyiniM ekAuv EkAkLANiv. teR -j nL@M BArYmAM awimeL@M EkAyiniM wiNemH Ebz rAjAvH #hic@. 3atinAlv eyz Elmiel EdvAlyiniM qwi sVEAk ekAuv. rAjA vuM BArYmAM EdYAgAM awime L@M avyiniM wic@. 4 wic@ ekAiriEv av tL@ew vYAjeed veL sHttimAyi. Edv AH av sHEtA nki. EdvArAke, sVvuM eviyM oAwM uM twiyM kl@M oeeAu nii e evRuMtimkLAyi. 5 aEA epeH orAL@ew eektY mAyi mri q}utA wi. virlu k mtilieR Ayi EkARiyiu. rAjekAAri viLkAli smIp m mrilANH eek q}utiytH. q}uti eAi eek rAjAvH kAAyi . 6 EbzrAjAvH vlAet By. ayA L@ew mKM viLRievL@kyM ByMekAH muk iyiwikyM ecyHt. kAlu
36

qiH iyM EvM nilEpik. atien vyli pul@kiwyiluEp ik. atH himkNM ekAu nnyM. av o kAum]geEAel k}iyM. aEt avyi }H (vx ) kw EpAM. 24 rAjAEv, tA sVpH n ieR aM. atYutnAy eedvM qeR -vAy rAjAvinH etAe sMBvi emH kl i c i ri. 25enbUKdHEns rAjAEv, aH mxYriniH ake wM. aH kAum]giwyi vsiM. aH kkAlieyEAel pul@ tiM. aH himkNM ekAu nnykyM ec@M. }H (vx) kw EpAEA aH Q pAWM pWiM. atYutnAy eedvM mxYrAjY Bri ev aH pWiM. atYutnAy eedvM tniixH w mvH rAjY ekAwkyM ec@. 26 mrieR iyM EvkL@M nil EpiNem pRtieR ami tA. ayew rAjYM ayH tiri ek nkewM. atY@t (eedvM) a yew rAjYM BrievH aH pWi EA}ANen sMBvik. 27atinA rAjAEv, dyvAyi qeR pEdzM sVIk ricAluM. aH pApM ec@ nii EnrAy ec@k. tik ec@ nik. pAvELAw dy kAuk. aEA aH vijyiyAyi wEAM. enbUKdH E nsrAjAvinH aetl A M sMBvic@. 29-30sVpHni pu mAs EzxM enbUKdHEns bAbiElA Niel teR ekAArieR muAvi lUew lAkyAyi. muAvivcH rAjAvu pRu, bAbiElANien EnA k! {A Q mhAngrM pNi. et eR ekAArmA! qeR ziekAA NH {A Q mhAy lM pNitI tH. qeR mhtVM kANitinANH {A Q lM pwyiytH! 31 Q vAk aveR vAyiliri EAe sVi nieAzbHdM v. zbHdM pRu, enbUKdHEns rAjAEv, etlAM nin sMBviM. rAjA ev nilyilu nieR zi qw eiri. 32nI mxYriniM oAwi ewM. nI kAum]geAM vsiM. pvienEAel nI pul@ tiM. nI nieR pAWM pWiM mH }H (vx) kwEpAM. aEA atYu teedvM mxYew rAjYeL Bri evH nI pWiM. atYutnAy eedvM rAjY tniixHwmv nk yM ec@. 33 wnwi aetlAM sMBvic@. enbUKdH Ens mxYiwyiniM oAwie u. av pvienEAel pul@ tiA wi. himkNLA av nnu. k}ukeR vluk EpAel aveR tlmwi vL. ayAL@ew nK pi yEwEpAel vL. 34pie smy
28

851
k dblmAytinAlvnH q}uEH ni Awi k}iil. 7 rAjAvH mAyAjAlA eryM kdyeryM teRywE ekAuvrA kic@. Q jH{AnikELAw yA pRu, Q q}uvAyicH ati eR aM pRut M {AenA sAnM tM. ayA {A Qt vO nM. aveR k}u i {AenA mAlyNiyiM. aven {A rAjYiel mAme tBrNA DipnAM. 8 atinA rAjAvieR jH{AnikeLlAM v. pE q}utiyiri vAyi A avAyil . atieR aM av mnilAyil. 9EbzrAjA vieR EdYAgA pri&mic@. rAjA vAke wt ByckitM vYAl mAyi. ayAL@ew mKM By viLRiyi. 10 anrM rAjAvieR a vi nwiwE v. rAjAvieRyM rAjkIy EdYAgAewyM zbHd av Eku. av pRu, rAjAvH nINA vA}e! ByewtH! nieR mKM ByM ekAH en viLRAtirie! 11vi eedvL@ew AL@ orA nieR rAjYH. rhsYLRiyA tni AvuemH ayA nieR pitAvieR kAl te etLiyiciuH. tA vLer smM viEvkiymAeNH av kANic@. ArYLi tA EdvAer EAelyAeNH av kANic@. nieR pitAmh enbUKdHEnsrAjAvH ayA eL skl jH{AnikL@ewyM mtlAr nAi. mAyAjAlAeryM kdyeryM av Bric @ . 12{A pRuvyA L@ew EprH dAnIEy qA. rAjAvH avnH EbHz q Ep nki. EbH z atismM ql A M aRiyAvuvmA. avnH sVpHn vYAKYAniAM, rhsY vizdIk riAM, kWinzHnrM kANAM. dAnIEylien viLik. ver}uieR aM av pRutM. 13 atinAlv dAnIEylien rAjAvi eRywE ekAuv. rAjAvH dAnI EyliEnAw pRu, eydyiniM qeR pitAvH vAsikLielAvnAyi piwic@ ekAuv nieR EprH dAnI Ey qEl ? 14nii EdvAew AL@eH {A Ekiri. nI rhsYLRiyvenM atism M vliy jH{AniymAeNM {A Eki ri. 15Q ver}u vAyiA jH{AnikeLyM mAyAjAlAeryM v iyi. Q ver}uieR aM vizdmAA {AnvErAwAvzYeu. pE Q ver}uH vizdIkriA av k}iil . 16niei {A Ekiri. kArY vYAKYAniAM kWinmAy zHnH rM keA M ninAemH {A EkiuH. Q vriel}utiyiritH qniEvi vAyic@ vYAKYAnic@ tA ninAyi {A ec@tH etAeyAyiriM+

dAnIEy 5:7-25

nin {A QtvO trikyM k}ui sVmAl aNiyikyM ec@M. pie nI Q rAjYe mAme tADikAriymAM. 17 aEA rAjAvi dAnIEy mRupwi nki. dAnIEy pRu, EbzrA jAEv, sAneLAe au vc@ekA _k, aeli mAeiluM ekAw ekA_k. pE, ayHAyi ver}u {A vAyiAM. atieR aem e vizdIkrikyM ecAM. 18 rAjAEv, atYutnAy eedvM a yew pitAmh enbUKdH E nsrien vLer mhAM zmAy rAjAvAi. eed vM aEhe vLer mANiyAi. 19nir vDi rAjYAM nirvDi BAxAM enbU KdH E nsrien vl A et Byei. qekAeA atYutnAy eedvM aEhe vLer mANiyAy rAjAvA i. enbUKdHEnsrinH eriluM mri NemH EtAiyA ayALven vDi kyM ov jIviNem EtAiyA aven ayALtinvdikyM ecyHti . mANikLAEkver aEhM mA NiyAiyi. mANikLlAtAEk ver aEhM aenymAiyi. 20 qA enbUKdHEns ahAri yM kWinXdymAyiI. atinA aEhieR zi aEhiniM qweu. aEhieR rAjsiMhAs nM qwmA ewkyM mhtVM RyH ewkyM ecyHt. 21anrM enbUK dH E ns mxYiwyiniM oAwi eu. aEhieR mnH m]gL@Ew EpAelyAyi. aEhM kA@k}utkeA M k}iykyM pvienEAel pul@ tikyM ecyHt. aEhM mu ekAu nnu. aEhM teR pAWM pWiMver etAe sMBvic@. pie, svz nAy eedvmANH mxYew rAjYe Bri etH aEhM pWic@. atYutnAy eedvM tniixH w mver rAjYBrNM likyM ec@. qA Ebz, niniArY aRiykyM ecAM! nI enbUKdHEn srieR ecRumknA. qiuM nI vinItnAyiil. 23l, nI vinItnAyiE yil. pkrM nI sVnAy yEhAv yHetier tiriu. yEhAvyew ly iel pAnpA ekAuvrA nI klic@. pie, nIyM nieR rAjkIy EdYAgAM nieR BArYmAM dAsimA M EkAkLiniM wic@. sVM, evi, evlM, H, twi, klH qiv ekAu EdvAer nI sHttic@. av yTA eedvLl. av kANAnA vil, EkAnAvil, oM mnilAvuk ymil. nieR jIvitiEluM nieR sklv] ikLiEluM aDikArm eedve nI driil. 24aen, atinA, eedvM eekey mriel}u tAnyc@. 25vriel}utiyiri vA k vyA+
22

dAnIEy 5:26-6:16

852
mANimAM aDipAM pEdxHwAL@M aDikArikL@emAe cil tImAn qwiuH. rAjAvH etA niymmA NM. qlAvM Q niymM asriNM. niymM tA+ rAjAEv nIeyA}iek eriluM etiluM EdvEnAEwA vYiEyAEwA aw m divsE AikyAeNi ayA siM 8 hiEl qRiyewNM. ni, rAjAEv, niymM ewi o kwlAi el}utiyiritH o vcAluM. aen niymM lMGiewAtirimEl A . qekAeA EmdYewyM pAsik L@ewyM niym RAvAEnA mA@vA EnA k}iyil. 9 atinA dArYAEvrA jAvH niymM nwAi o vc@. 10 dAnIEy divsvuM mEnrvuM eedvEAw Aic@. qM m Enr vuM dAnIEy muiniH Ai kyM eedve vA}HkyM ecyHt. putiy niymei EkEA dAnI Ey teR vstiyiEl EpAyi. vIwi eR mkLile nilyilu teR mRi yiElANyA EpAytH. eyrUzElmiEl Ri jnAlyew awE ecH dAnIEy miliH ptivuEpAel A ic@. 11 anrM av sMGmAyi vH dAnI Eylien kei. av Ai tM eedvEAw shAyM EtwM av ku. 12atinAlv rAjAvieRy wE EpAyi. av aEhmAiy niymei aEhEAw sMsAric@. av pRu, dArYAEvrAjAEv, aw mdivsLi rAjAvAy a EyAewA}iek o EdvEnAEwA mxYEnA EwA eriluM Aic A aven siMhielRiyemH au klnyA yiH ovciuElA. aH niymM o vciiEl? rAjAvH mRupwi pRu, vH, {A o vci@H. EmdYewyM pAsikL@ ewyM niym RAAEnA mAAEnA pu tl. 13 aEA av rAjAviEnAw pRu, dAnIEy q EprAy ayA aey viEtyil . ayA eydyi ni twvukAri orALANH. aH R ic niymM dAnIEy vkvyHEt yil. dAnIEy M divsM mtvN teR eedvEAwA AitH. 14 EkEA rAjAvinH vLer vYsn mAvukyM vixmikyM ecyH t . dAnIEylien riNemH aEhM niyic@. atinAyi o mAM ke A sUrYAsHtmnMver aEhM mic@. 15 av o sMGmAyi rAjAvieRyw E EpAyi. av aEhEAw pR u, rAjAEv, oAik. rAjAvH Ric niymEmA klnEyA oriluM RAAEnA mAAEnA pAwielANH EmdYewyM pA sikL@ewyM niymM azAsitH. 16 atinA dArYAEvrAjAvH kl n nki. av dAnIEylien ekAuvH

emEn, emEn, etE, QPsI. 26 Q vAkL@ew aM tA+ emEn+ nieR rAjYM avsAniMvery din eedvM qiyiri. 27 etE+ nI lAi eiri, nI EpArAven kiri. 28 QPsI+ nieR rAjYM nii nieweu ekAiri. atH EmdYM pAsik miwyi vItiewM. 29 aEA dAnIEy QtvOM Dri A Ebz klic@. aveR k}u i sVmAlyiwkyM rAjYe y mAM aDikAriey KYApik yM ecyHt. 30aEt rAi, bAbiElA kAew rAjAvH Ebz vDieu. 31 EmdYnAy dArYAEvzH putiy rAjAvAyi. dArYAEvzinH aRupirEALM vyS Ayi. dAnIEyluM siMhL@M teR rAjYM m}uv BritinH i yip pAsi EdYAger etr ewkeytH nelArAzymAyiri emH dArYAEvzH kti. 2aEhM i yiptH EdYAgEm BrNM nw A m EperyM etrew. dAnI Ey mEmEnAArielAvnAyi . M te viAtiritiM teR rAjYH tnieAM nxHwewAti ritimANH Q mEper rAjAvH niEyAgictH. 3 tA mu EmEnAAer A EBdmAeNH dAnIEy sVyM etLi yic@. teR ssVBAvMekAuM mh Ay k}ivuk ekAumANH dAnIEy ecyHttH. rAjAvH dAnIEyli vLer sxHwnAyi. ayAeL rAjYieR m}u v aDikAriyAA aEhM ElAci c@. 4 qA Eti Ek mu EmEnA AM aDipAM vLer asUyArAyi. av dAnIEylien ewA kAr N keA mic @ . atinA av sAkArYLi dAnIEylieR oAErA v]ikL@M nirIic@. pE av dAnIEyli o vuM ke AnAyil . atinA avH av qeiluM etu ecyHttAyi ErApi vAM k}iil. mxYH yi A k}iy orALAyi dAnIEy. av rAjAvien vic i l . kWinA VAnM ec@kyM ecyHt. 5 avsAnM av pRu, dAnIEy qeiluM etu ec@tAyi ErApi A nmH oriluM o kArNM ke A vil. atinA aveR eedv ieR niymvumAyi be qe iluM prAtiyH awiAnmAyi n keNM. 6 atinA ru EmEnAAM aDi pAM o sMGmAyi rAjAvieR aw E EpAyi. av pRu+ dArYAEvzu rAjAvu nINA vA}e! 7EmEnAAM

853
siMhhyiEleRiu. rAjAvH dAnI EyliEnAw pRu, nI rADi eedvM nie rieci! 17siMhh yew vAti o vliy pARekAH aw yHkyM ecyHt. anrM rAjAvH teR EmAtirMekAH pARyi mvyHkyM ecyHt. teR EdYAgew EmAtir ekAH avew mkL@M aEhM pAR yi ptiic@. M pAR nIi dAnIEylien siMhhyiniM puR E ekAuvrA k}iyielAN kANitH. 18anrM dArYAEvrAjA vH teR ekAAriEl EpAyi. rAiyi aEhM BNM k}icil. M vH te rsiiA aEhM avdi cil. rAjAvinH rAi m}uvM RA nAyil. 19 piE rAviel evLicM vINywen dArYAEvrAjAvH q}uEu. aEhM siMhhyiEl oAwi. 20rAjAvH vLer vYAlnAyi. siMhhyHwe i aEhM dAnIEylien viLic@. rAjA vu pRu, dAnIEyEl, jIvi eedv ieR dAsA, nieR eedvi nie siMhLiniM riAnAyiEl? nI qlAyHEA}uM nieR eedve Esvi kyANElA. 21 dAnIEy mRupwi pRu, rAjAvH nINA vA}e! 22qeR eedvM qe riA teR dten ayc@. dt siMhL@ew vAy awc@. {A nixHkL enH eedvinRiyAemekAH siMh qe mRiewiyil. rAjA Ev {A aEyAw oriluM o etuM ecyHtiil. 23 dArYAEvrAjAvinH vLer sEAx mAyi. dAnIEylien siMhhyiniM puRewA aEhM teR dAsA ErAwH vzYeu. dAnIEylien hyi niM puRewEA avnH o mRivuM piyiutAyi av kil. av teR eedvi yici tinA siMh dAnIEylien mRiEv liciil. 24 anrM dAnIEylien ewiy ver piwic@ siMhhyiliwA rAjAvu klic@. avM avew BArYmAM ik L@M siMhhyielRiyeu. siMhh yew tRyielM mEte siMh aver piwiwkyM avew zrIr tikyM aik cvcryHkyM ecyHt. 25 anrM dArYAEvrAjAvH ElAke Awm anYrAjYAM viviDBAx AmAyi o kyc@+ zMsk. 26 {AenA putiy niymmA. qeR rAjYieR qlA BAgLilum v EviyANH Q niymM. nieLlAM dAnIEylieR eedve ByewkyM bmAnikyM EvNM. dAnIEylieR eedvmA jIvi eedvM. eedvM nitYmAyi jIvi! av

dAnIEy 6:17-7:8

eR rAjYM oriluM nziiewkyil. aveR BrNM oriluM avsAni il. 27 eedvM mxYer shAyikyM ri kyM ec@. sViluM miyiluM eedvM atHButkrmAy vIrYv]ik ec@. dAnIEylien eedvM siMh LiniM ric@. 28 aen dArYAEvzH r AjAvAyi kAlM EkAerzH pAsiyiel rAjAvA yikAlM dAnIEy vijyiyAyi . ] nAlu mgeLiy dAnIEy lieR sVpnM H Ebz bAbiElArAjAvAyti eR oAM vxM* dAnIEylinH o sVpHnmAyi. kiwyi zyiEA}A yi dAnIEylinH Q dznL@A ytH. tA k sVpHnei dAnIEy q}uti. 2 dAnIEy pRu+ rAiyi {AeneR dzn ku. dzni kAH nAluBAgniM vIAyi . kAH sme Li mRic@. 3 vYtYsHtmAy nAlu vm]geL {A ku. nAlu m]gL@M kwlini vtANH. 4 dYe m]ginH siMhieR p vuM k}ukeR ciRkL@M Ayi. {A m]ge nirIic@. pie ati eR ciRk mRieu. pie a nil niyH mxYenEAel ru kAlini. atinH o mxYeR XdyM (mnH) nkewkyM ecyHt. 5 pie rAmetA m]gewi {A qeR mi ku. Q m]gM o krwiey EAli. atieR o vzM epAi nikyAyi. atieR vAyi pl@kiwyi m vArieyl@kL@A yi. atiEnAw q}uEu nin Ev mAMsM tiekA_k! q pR i. 6 piIwH {A EnAiyEA qeR mi meA m]ge wi ku. m]gM o pulieyEAelyAyi. atinH nAlu ciRkL@Ayi. ciRk piyEw EpAelyAyi. Q m]g inH nAlu tlkL@Ayi. ati BriA aDikArvuM nkei. 7 atiEzxM, rAiyi qniAy dzni nAlAmetA m]gM wi qeR miluAyi. m]gM vLer UrvuM BIkrvumAyi kANeu. ati vLer ziyM EtAic@. ati vliy u pl@kL@Ayi. a teR rkeL e{ric@ ti. ryew avzi xHwEm m]gM nw. nAlA me m]gM {A k mu m m]gLi niM vYtYsHtmAyi. ati p ekAukL@Ayi. 8 {A Q ekAukeL EnAieAi EA meA ekAuwi ekAuk iwyi kiLi. aetA ekAc@ekA

Ebz ... vxM tAH 553 bi. si.

dAnIEy 7:9-27

854
eReyAe aemeH ayA qEAw vizdIkric@. 17ayA pRu, nAlu mhAm]g nAlu rAjYLANH. nAlu rAjY miyiniM vM. 18 pE, eedvieR viA rAjYM sVIkriM. avH rAjYM qeE mAyi lBikyM ec@M. 19 pie nAlAme m]gM qAeNM atieR aemAeNM aRiyA {AnA#hic@. nAlAme m]gM melA m]gLiniM vYtYsHtmAyi. a vLer BIkrmAyi. atinH u pl@ kL@M evl kA nKL@mAyi. rkeL e{ric@ ti m]gmAyi atH. rkL@ew avzixHwLi atH nw kyM ecyHt. 20nAlAme m]gieR tlyiel p ekAukeLiyM qni RiyNmAyi. aview vL ekAc@ ekAieniyM qniRiyNmAyi . ekAc@ekAH mu p ekAukLi meM pi}uetw. ekAc@ekAH mu ekAukeLA v] iektAyi kANeu. ecRiy ekAiEm m xYeR kk EpAely kkL@M Ayi. ekAc@ekAH vIiLi eAumi. 21{A EnAiniEv, Q ekAc@ekAH eedvieR vi ErAw yM ecAM aver miA M wi. ekAH aver ekAl@kyAyi . 22purAtnrAjAvu vH aveR nYAyviDi nwMver ekAc @ ekAH eedvieR viAer vDic@ekA Eyi. purAtnrAjAvH ekAc@ekAi eR viDi KYApic@. Q viDi eedv ieR vier shAyic@. av rAjYM lBikyM ecyHt. 23 av qEAw vizdIkric@+ nAlAme m]gM miyiEl v nAlA me rAjYmA. a melA rAjY LiniM vYtYsHtmAyiriM. ElAke Awmver nAlAme rAjYM nzi iM. ElAkemAwm rAxH\ Em a nwkyM cviiyryHkyM ec@M. 24Q nAlAM rAjYniM v p rAjAArANH p ekAuk. p rAjAA EpAytiEzxM meA rAjAvu vM. av tnimu Bric rAjAAriniM vYtYsHtnAyi riM. mu rAjAAri mEper av EtAliM. 25Q rAjAvH atYutnAy eedvientier sMsAriM. rAjAvH eedvieR vier EAhikyM vDikyM ec@M. niixHwkAleyM niymeLyM mAA av miM. eedvieR vizujnt mrvx AlM rAjAvieR aDikArilAyi riM. 26 pE q sMBviNemH EkAw ti nizHcyiM. rAjAvieR aDikArM qwewkyM ec@M. aveR rAjtVM pUmAyM avsAniM. 27pie eedv ieR vi rAjYM BriM. miyiel skl rAjYeLyM av BrikyM ec@M. Q rAjYM nitYmAyi nilniM.

Ayi. ekAc@ekAi kkL@ Ayi. kkLAke mxYeR kk EpAelyM. ekAc@ekAi o vAyyM Ayi. vAy epA cM pRymAyi. ekAc@ekAH mu ekAukLi meM pi}uetw. nAlAme mgieR viDi ] {A EnAi niEv siMhAsn yTAAnH oeu. purAtn rAjAvH teR siMhAsnilirikyM ecyHt. aveR vO vLer evL@ tAyi; av muEpAel evL@i . aveR tlmwi evL@tAyi. atH kiLi EpAel evL@tAyi. aveR siMhAsnM agHniekAuA iytAyi. aveR siMhAsni eR cL@M tIekAAyi. 10 purAtn rAjAvieR milUew o tIndi o}ukiyi. dzlNi jn* aven EsviAyi. Ru dzlNinAL@k aveR mini. EkAwti rMBiEAelyA yi atH, pusHtk RM vci . 11 epAcM pRykyAyi ekAc@ ekAien {A nirIic@ekAEyi . avsAnM nAlAme m]gM ekAle wMver {A nirIic@ekAEyi. atieR zrIrM nziiewkyM k tIyiEl vliec R iyewkyM ecyHt. 12mu m]gL@ew aDikArvuM Br NvuM avyi nieweu. pE av o EtYk kAlyLvuver jIvi Anvdieu. 13 {A rAiyi k dzni o mxYjIvieyEAel EtAic orAL@A yi qeR mi. kAzi EmG L@ew puR kyRivrikyAyi av. av purAtn rAjAvieRyw E vrikyM av aven rAjA vieR miEl ekAuvrikyM ecyHt. 14 mxYjIvieyEAel kANe vYiH aDikArvuM EtjM pUmAy BrNADikArvuM nkei. skl rAjYAM sklBAxAM aven rA DiM. aveR BrNM nitYmAyi nilni M. aveR rAjYM qeEM wM. aetAriluM nziiewil.
9

nAlAM mgeiy sVpn ] H ieR vYAKYAnM 15 dAnIEylA qeR @ klu kyM {A vYAlnAkyM ecyHt. qeR mnilUew kwEpAy dzn qe pri&miic@. 16{A aview nikyAyivri oveR aw E v. tieReyAe aem AyieH {A ayAELAw EcAdic@. atinA ayA qEAw pRu. ti
jn dzl qANH vAcYAM. tinH dtA qM sVIyEsn qM wi amH.

855
melA rAjYLilumv aver dri kyM EsvikyM ec@M. 28 atAyi sVpHnieR av sAnvuM. {A, dAnIEy, vLer Byei . qeR mKM ByM ekAu viLRi. {A kAkyM EkkyM ecyHt kArY anYErAw pRykyM ecyHtil. NAwienyM EkAlAwienyM sMbic@ dAnIEylieR dznM Ebz rAjAvAytieR mAM ekAlM qniH Q dznmAyi, mE dzni EzxmAyi atH. 2 dz ni {A zngrilAyi evH {A ku. lAM vizYyew tlAnmAyi z. {A QlAyi ndItIr nikyAyi. 3{A mk LiEl EnAkyM QlAyindiyew tIr H orANAw ni kAkyM ecyHt. NAwi nI ru ekAukL@ Ayi. ru ekAukL@M nILmv yAeNiluM o ekAH mEtienA nItAyi. nILM wiyekAH mE ekAienA vLer piilumAyi. 4 NAwH atieR ekAuk ekAH sADnLi wi {A ku. NAwH pwiAuM vwEAuM etEAuM oAw {A ku. NAwien twyA o m]giM k}iil. mu m]geL riA M k}imil . NAwH tniixHwm ecyHt. ati nA NAwH vliy zimAnAyiI . 5 NAwieni {A ciic@. {A ciic@ekAiriEv, pwiARuniM orAEkAlAw v. Q EkAlAwi kANAenL@m vlieyA ekAuA yi. EkAlAwH teR pAd nilM etAwA Evgi oAwi. 6 EkAlAwH ru ekAu NAwi eR awE v. QlAyi ndItIr nitAyi {A k NAwAyi atH. EkAlAwH vLer EkApici. atH NAwieRywE oAwkyM ecyHt. 7EkAlAwH NAwieRywE oAwiEA {A ic@. EkAlAwH vLer EkApici. NAwieR ru ekAukL@M atH owic@. NAwinH EkAlA wien twyA k}iil. EkAlAwH NA wien etA}ic@ tAe}yiu. pie EkAlAwH NAwien cviiemtic@. NAwien EkAlAwiniM riA mAyi il. 8 aen EkAlAwH atiznAyi. pE atiznAyEA aveR vliy ekAeAwiu. pie o vliy ekAieR AnH, anAyAsM kANA vu nAlu ekAuk mLc@. nAlu ekAuk nAlu dikM EnEryA yi. 9 pie, nAlu ekAukLielAi niH o ekAc@ekAu kiLiv. ekAc@ekAH vL vlutAyi. et

dAnIEy 7:28-8:19

ki}EAANH a vLtH. mEnAhrmAy Edzi EnAN vLtH . 10 ekAc@ ekAH vLer vlutAyi. kAzM me a vL. ekAc@ekAH n Li ciltien tAE}iu. n eLeyAe atH cviiemtikyM ecyHt. 11 ekAc@ekAH atizmA yiI. anrM atH nL@ew aDip (eedvM) En tiriu. aDi pnH aie tidinbli ekAc @ ekAH twu. aDipen jnM rADic i lM vlic i weu. 12 ekAc@ekAH pApM ec@kyM tidi nblik twykyM ecyHt. atH n ey tRyielRiu. ekAc@ ekAH vijy pUvM en ecyHt. 13 anrM {A viAri* ov eR sMsArM Eku. pie, meA vi dYe vieR EcAdYinH rM n {A Eku. dYe vi EcAdic@, tidinbliyH q sMBviemH Q dznM kANi . vinAzkrmAy ekAwMpApe iyANitH. aDip rADiei lM jnM nziiEA a sMBvi emH kANi. av l mAek cviiemtiEA qAem H kANi. mxY n eL cviiemtiEA qsMBvi em kANi. pE tH q nA nIu niM? 14 me vinAyv pRu, rAyi rimRu divsLiEl en sMB viM. anrM vilM Ri ewM. dAnIEyli dznM vizdI kriew 15 {A, dAnIEy, Q dznM ku. tieR aemAeNRiyvA mikyM ecyH t . dznei {A ciic @ ekAiriE mxYen EAel kANe ErA epeH qeR mi v ni. 16aEA {AenArA L@ew zbHdM Eku. QlAyindiyi niA NH Q zbHdM vtH. zbHdM viLic@ pR u, gIEyEl, yA dznM viz dIkric@ ekAwk. 17 atinA, mxYpiyAy gIEy dt qeRywE v. {A vlA et By. {A nil vI. pE gIEy qEAw pRu, mxYA, avsAnkAlEtANH Q dzn em mnilAk. 18 gIEy sMsAric@ekAiriEv, {A nilE vINH RilAu. aetA gAFniyAyi. gIEy o sHpznM ekAH qe q}uElic@ nii. 19gIEy pRu, EA {A nindznM vizdIkric@ trAM. BAviyi qAemH {A niEAw pRyAM. nieR dzn avsAnkAl eiytAyi.
viA dt qAvAM tinM.

dAnIEy 8:20-9:12
20

856
pvsikyM d+KsUckmAy vO DrikyM tlyi ecLi pUk yM ecyHt. 4{A qeR eedvmA yEhAvEyAw Aic@. qeR skl pApeLyM pi {A avEnAw pR u. {A pRu+ yEhAEv, nI mhA M ByrmAy eedvmA. nie sH E nhivmAy sH E nhi eRyM kANYieRyM krA nI pAli. nieR klnkLsri vmAyi nI nieR krA pAli. 5 qA yEhAEv, { pApM ecyHtiri! { etu ecyHtiri . EmAzmAytH { ecyHtiri. { ninetirAyi. nieR klnk LiniM nYAyviDikLiniM {L k. 6vAcker { ecvieA il. av nieR dAsArAyi. vAckA ninEvi sMsAric@. av {L@ew rAjAAErAwM EntA ELAwM pitAAErAwM sMsAric@. sk lyi AEylukAErAwM av sMsAric@. qA { vAck ecvi ekAwil! 7 yEhAEv, nI nl v nA, n niERmA! qA {A ke lyAyiri. eydAM eyzElMkAM lyAyiri. awM akelym skl yi AEy lukAM l aBvewM. yEhAEv, jneL nI nirvDi rAxH\LilAyi citRic@. skl rAxH\Lilum yi AEylukA liNM. yEhAvyAy ninetier ecyHt sklpApM av apmAnitrAkNM. 8 yEhAEv, {eLlAM nANM ekwNM. {L@ew skl rAjAAM EntAL@M pUvikAM nANM ekwNM. qekA eA, yEhAEv, { ninetier pApM ecyHt. 9 pE yEhAEv, nI kANYvAnA . mxY ec@ tikH nI av ErAw mi. { stYmAyM nin etirAvukyM ecyHt. 10{ { L@ew eedvmA yEhAvey asri ciil. yEhAv teR dAsArilUewyM vAckrilUewyM {H niym nki. pE { aveR niym eLAM asricil. 11yi AEyjn LilAM nieR pEdzLsricil. averlAM v}ietiEAyi. av nie asricil. eedvieR dAsnAyi EmAezyew niymi zApL@M vAgHdAnL@M q}utiyiuH. niymL sriAtiAlu zApeLiyM zpTeLiymAyi atH. yEhAv yHetier { pApM ecyHttinA aetl A M { sMBvikyM ecyHt. 12 aetl A M {M EntAM sMBviemH eedvM pRu. av aveyAe sMBviikyM ecyHt. av {H mhA an v i. eyzElM aBvicEpAel meA

ru ekAu orANAwien nI ku. ekAuk EmdYyM pAsiymAyi . 21#Isiel rAjAvAyi EkAlAwH. kkiwyiel vliy ekAH dY e rAjAvA. 22 ekAH owiu. AnH nAlu ekAuk mLc@. nAlu ekAuk nAlu rAjYLA. dYe rAjAvieR rAjYniANH nAlu rAjYL@AtH. pE nAlu rAxH\L@M dYe rAjAvien EAel blml. 23 avsAn kAlH nAlu rAxH\ M UrM kzArmAy o rAjA vuAM, ayA vliy sUzAliymA yiriM. nirvDi nirvDi pApik aview niRyEA}ANH sMBvik. 24 Q rAjAvH vLer znAyiriM. pE aveR zi av ninil . Q rAjAvH vliy vinAzi kArNmAM. teR vikLiellAM av vijyi yAyiriM. zrAyver-eedvieR viAerEAluM-av nziiM. 25 Q rAjAvH vLer smM sUzA liymAyiriM. vijyiyAyiIrA av teR jH{AnvuM NkL@M pEyA giM. tA vliy mANiyAeNH av kM. atIitmAyi av nirvDiEper nziiM. -Aew -(eedvM)viEnAw EpArAwA EpAluM av miM. qA UrnAy rAjA vieR aDikArM tkewM. aven nziitAke o mxYkrvumAyi riil. 26 kAleiy Q dznvuM {A pR kArYL@M stYmAyiIM. pE dzn vLer vLerAlM sMBviAtiriA mvc@ sUik. 27 {A, dAnIEy, vLer dblnAyi. dzniEzxM vLerAlM {A ErAgiyAyi kiw. anrM {A qNI kyM rAjAvieRywH EjAliAyi EpAvukyM ecyHt. pE dzne ecAli {A vLer sM&mici. dzn ieR aemeH qni mni lAyil. dAnIEylieR An dArYAEvzH rAjAvAyitieR oAM vxmAyi etAe sMBvictH. ahEzVErAzieR punAyi dArYA EvzH . EmdYvMzjnAyi dArYAEvzH H . av bAbiElANieR rAjAvAyi. 2 dArYAEvzH rAjAvAytieR dYvxM {A, dAnIEy, cil pusHtk vAyi kyAyi. eyzElM punnii ewMmH q sMv/r kwEpA emH pusHtkLi yEhAv yier mYAviEnAw pRtAyi {A ku. q}u p vx kwEpAemANH yEhAv pRtH. 3 anrM {A qeR yjmAnnAy eedvieR En tiriu. avEnAw {A AikyM aveR shAy inAyi aEpikyM ecyHt. {A

857
ngrvuM aBviciuAvil. 13EmAez yew niymi q}utiyiri EpAel teyANetAe sMBvic t H . qiuM { yEhAvEyAw shAy inEpic i l ! pApM ec@tH { nikyM ecyHtil. yEhAEv, nieR stYEAw { qiuM ecviEyAil . 14yEhAv {H an tARAivc@. aetAe av { sMBviikyM ecyHt. teR vikLielAe nIti mAnAyekAANH yEhAv etAe ecyHttH. qiuM {Lven ecvieA il. 15 yEhAEv, {L@ew eedvEm, { eL QjipHtiniM EmAciitinH nI nieRzi pEyAgic @ . { nieR jnmA. aArNMekAH nI M sinA. yEhAEv, { pApM ecyHtiri. { Urk]tY ecyHtiri. 16yEhAEv, eyz ElmiEnAw EkApM avsAniiE NEm. eyzElM nieR vipvt iElA. nI zriyAy kArY ec@, atinA eyzElmiEnAw EkApM avsAniiENEm. umv {eL apmAnikyM nieR jne apmAnikyM ec@. {L@M { L@ew pUv i kM ninetier pApM ecyHttinAlANH en sMBvitH. 17 EA yEhAEv qeR An EkAluM. {A nieR dAsnA. shA yinAy qeR An ecvi eAAluM. nieR vilinAyi nk ecyHtAluM. mirM tke iri. pE yjmAnEn, ayew te nyHAyi Q nk ecyHtAluM. 18 qeR eedvEm, qe ecvieAA luM. kk RH { sMBviciri drit kAluM! nieR nAm i viLiew ngrinH q piey kAk! { nlvrAeN l {A pRytH. atinAlANH {Ani tEpitH. nI dyAvAnAeNH qni RiyAemekAANH {A ArY EcAditH. 19yEhAEv, qeR vAk EkAluM! yEhAEv, {ELAw micAluM! yEhAEv, icAluM qi eeiluM vikyM ecyHtA luM! tAmsiEt! EA qeiluM ecyHtAluM! nieR te nyHAyi ecyHtAluM! qeR eedvEm, EA e nieR nAmi viLiew nieR ngriM jniM Evi qeiluM ecyHtAluM. q}uptH }ckeLiy dznM H eedvEAw qeR Anyi {A aArY pRykyAyi. qeRyM yi AEylukAewyM pAp eLi {A pRykyAyi. eedvi eR vipvtAyi {A A ikyAyi. 21{A Aic @ ekAiriEv, gIEy qyA
20

dAnIEy 9:13-10:1

qeRywE v. dzni {A k LAyi gIEy. Evgi pRANH ayA qeRyw vtH. sAyAbliyew smyAyi ayA vtH . 22{AnRiyAnA#hic kArY mnilAA gIEy qe shAyic@. gIEy pRu, dAnIEyEl, nin jH{AnM nkAM #hiti shAyiAmANH {A viritH . 23nieR dYAn yite kln nkei. niEA w pRyA {A viri. eedvM nie vLer sHEnhi! nI Q kln mnilAkyM dznM mnilAkyM ec@M. 24 dAnIEyEl, nieR jniM nieR vingriM Evi q}uptH }Hc k avdiciri. eedvM tienA eyAyiANH q}uptH }Hck klici ritH+ tik ec@ twyA, pAp twyA, mxYer Ikri A, nitYmAyi w nekAuv rA, dzneLyM vAckAeryM m vyHvA, pie ativimA eyAriwM smiAM. 25 dAnIEyEl, ArY pWik. ArY mnilAk! sEzM tiri ekEpAkyM eyzElM punnii kyM ec@ kAlMmt etrew e rAjAvieR vrvieR kAlMver }A}Hce smymAM. pie ey zElM punniiewM. eyzElmi vIuM jn sELiA lm AM. ngre sMriA ati iluM o kiwumAM. aRupi rH }HcekAH eyzElM punnii ewM. pE smyH eyzElmi nirvDi }L@AyiriM. 26aRup irH }HckEzxM, etrew ev vDiewM. av lAtAM. anrM BAviyiel EntAvieR jnM ngrvuM vilvuM nziiM. aYM o LyMEpAel vM. aYM ver yM wM. lM pUmAyM tkewNemA eedvM kliciri tH. 27 anrM BAviyiel BrNADip nir vDiEpmAyi o krA AM. krA orA}HcE wM. orA}Hcyew ptiAlE v}ipAwkL@M blik L@M nilyHM. pie vinAzk vM. av ekAwiy vinAzv] ik ec@M! qA vinAzk pUmA yM nziiewA eedvM kliciri . eew#IsundItIrH dAnI EylieR dznM pAsiyew rAjAvAyi EkAer zH. EkAerzieR mAM BrNvxM, dAnIEy ArYeLi mnilAi. EbHez qAyi dAnIEyli eR apr nAmM.) ArY stYmANH, pE mnilAA vixmkrvuM.

10

dAnIEy 10:2-11:4

858
qeA {Anview pAsirAjAvi 14 eR mi wiyi. dAnIEy, EA {A nieRyw viri tH nieR jntyH BAviyiel sMB viem niEAw vivritinANH. BAviyiel o kAleiytAyi dznM. 15 ayA qEAw sMsAric@ ekAi riEv, {A mKM nilmi nmic@. qni sMsAriAnAyil . 16anrM mxYenEAel kANev qeR ukLi sHpzic@. {A vAy R kyM sMsAric@ wukyM ecyHt. {A qni mi nivEnAw pRu, EBA, dzni k kArY qe }kyM ByewkyM ecyHtiri. qni nihAyt a Bvew. 17EBA, {A ayew dAs nAy dAnIEylA. qnieen aEyAw sMsAriAnAM? qeR zi nxHwmAyiri. qni zVsi A EpAluM vixmmAyiri. 18 mxYenEAel kANev qe vIuM sHpzic@. ayAeLe etAEA qniH ziyAyi. 19 aEA av pRu, dAnIEyEl, Byew. eedvM nie vLer sHEnhi . nin smADAnM. EA z nAyirik, znAyirik. av qEAw sMsAricEA {A znAyiI. aEA {A pR u, EBA, aeni zi tiri . ni ayH sMsAriAM. 20 atinA av avErAw pRu, dAnIEyEl, {AeninANH nieRyw E vetH ninRiyAEmA? eevkA et qniH pAsi -vientier y i EpAEkH. {A EpAEA #Isiel -vM. 21qA dAnIEy, {A EpAti mH stYieR pusH t ki qAeN}utiyiri etH {A dYM niEAw pREyH. mIKAEyllAet M dxHwdtAe tier qEAewAM niil. nieR jntyHEm BrNM nw -vANH mIKAEy.

qA dAnIEylinH ArY mni lAyi. av ayAELAw o dzni vizdIkriei. 2 dAnIEy pRy, aH, {A, dAnI Ey, mA}HcAlE vLer d+Kit nAyi. 3 mA}HcAlM {A vizi xHwEBAjYeLAM k}icil. {A mAMs emAM k}ic i l . vIu wikyM ecyHtil. tlyi {A q Etcil. mA}HcAlE {AnietAM ecyHtil. 4 vxM, dYmAsieR pi nAlAM tIyti, {A mhAy eew#Isu ndItIr nikyAyi. 5 aview niEv, {A tlyyi EnAi. qnimi orA ni {A kAkyM ecyHt. linvOLAyi ayA DricitH. tniM ekA uAiy o p ayA aryi Dri ci. 6 ayAL@ew zrIrM m]dvAyi, tiL u o kl@EpAelyAyi. aveR mKM miEpAel tiLiyi! av eR kk tIjVAl EpAelyAyi. aveR eekkL@M pAdL@M miiy oAwEpAelyAyi! aveR zbHdEmA, orAieRy ciluM! 7 {A, dAnIEy, mAmAyi dznM ktH. qEAewAmAyiv H dznmAyil. pE qiuM av By. ByMekAH av oAwieyA Likver ecyHt. 8 aen {A o yHAyi. {A dznM kAkyAyi . aete Byewi. qnieeR zi nxHweu. qeR mKM mricvER EpAel viLRievL@. {A nihAy mAyi. 9 pie, dzni tY nAyv sMsAritH {A Eku. av eR zbHdM EkEv {AenA agAD RilAu. qeR mKM nil pi iw. 10 aEA o krM qe sHpzic@. aen sMBvicEA {A eekkLi luM kAm@kLiluM q}uEu. {A ByM ekAH viRyHAyi. 11dzni el mxY qEAwpRu, dAnIEy El, eedvM nie vLer sHEnhi. {A niEAw pRy kArYeLi EyAew ciik. q}uE, {A nieRywE ayyHetA NH. av pREA, {A q}u Eu. ByMekAH {AnEA}uM viRyHk yAyi. 12anrM dzniel m xY vIuM sMsAric@wi. ayA pRu, dAnIEyEl ByeEw. dY dinM mtEl jH{AnM EnwAM eedvsm i vinItnAkAM nI niyic @ . av nieR nk EkkyA yi. nI AikyAyitinA lA {A nieRywE vtH . 13 qA pAsiyew - (dt) qni etier EpArAwkyM qe peA divsM pvikyM ecyHti. anrM DAn-Ari (dtA) orALAy mIKAEy qeR ryHei.

11

EmdYnAy dArYAEvzH rAjAvAytieR dYvxM, pAsi-vientier y yi {A mIKAEylien shAyiA q}uEu ni. 2 dAnIEyEl, ni {A niEAw stYM pRyAM+ pAsiyi m rAjAA wi BrNM nwM. pie, nAlAmetA rAjA vuwi vM. nAlAme rAjAvH tni mu pAsiyi rAjAvAyi qlA rAjAAerAL@M DniknAyiriM. nAlAme rAjAvH teR sH zi EnwA pEyAgiM. qlAveryM av #IsH rAjYientirAkyM ec@M. 3 anrM atizM aDikArmv mAy o rAjAvu vM. av wt ziEyAew BrNM nwM. av ti xH w MEpAel viM. 4 rAjAvu

859
vtiEzxM aveR rAjYM tc@wyH ewM. aveR rAjYM ElAkieR nAlu BAgLiElmAyi vItiewM. av eR rAjYM aveR mEA Eprik EA yi viBjiewil. avA yi zi aveR rAjYiAyiri kyil. qekAeA, aveR rAjYM pRiecwH anY nkewM. 5 etieR rAjAvH znAyiIM. pE anrM ayAL@ew EsnAnAykri elAv ayAeL prAjyewM. EsnAnAyk BrNmArMBiM. av atiznAyiIkyM ec@M. 6 pie, tAM vx EzxM, etieRrAjAvuM EsnAnAykM ti o krA AM. etieR rAjA vieR pui vwieR rAjAvien vivA hM k}iM. smADAnM eekvAnANH avLi ec@tH. pE avL@M eti eR rAjAvuM Ev zrAyiriil. jn avM aveL rAjYE ekAuvyAM qtirAyiIM. av avL@ew iM aveL shAyi c vYiyHM qtier tiriyM. 7 pE etieR rAjAvieR AnM ewA avL@ew wMbiniH orA vM. vwieR rAjAvieR ees nYe ayA miM. ayA rAjAvi eR zidiEl kwkyRuM. ayA EpArAwi vijyiM. 8 av av ew vYAjeedveL qwM. avew ElAhvi#heLyM vilpiwic sV -evi pkrNeLyM av qw M. aetlAM av QjipHtiEl qw ekAu EpAM. pie tAM ekAl E av vwieR rAjAvien p vikyil. 9 vwieR rAjAvH et rAjYe miM. pE av EtA M. av sVM rAjYE mwiEA vukyM ec@M. 10 vwieR rAjAvieR puA yinH ouM. av o vliy ees nYe sMGwiiM. eesnYM Edz wi vLer Evgi zmAy LyM EpAel mERuM. etieRrAjAvieR zidM ver eesnYM pweviy RuM. 11aEA etieR rAjAvH vLery DikM pitnAyiIM. vwieR rAjA vientier ayA mEM nwM. vwi eR rAjAvinH vlieyA Esnyei luM ayA yi EtAM. 12vwi eR eesnYM EtAl i ewkyM BwA piwic @ ekAuEpAkewkyM ec@M. etieRrAjAvH vliy ahAri yAvukyM vweesnYiel yir Ni BwAer vDikyM ec@M. pE aveR vijyM aDiknA w kyil. 13vwrAjAvH meA eesnY e sAdiM. eesnYM dYEti enA vlutAyiriM. aEnkM vx EzxM ayA miM. nirvDi yDL@ vlieyA eesnYmAyi riM atH. eesnYM yi tARA yiriM.
14

dAnIEy 11:5-23

aAlH nirvDiEp etieR rAjAvinH qtirAyiIM. niL@ew y iyrAy nirvDiEp etrAjAvien tier tiriu yM ec@M. av vij yikyieliluM aen ec@kv}i av dzne yATAYmAM. 15 pie vwrAjAvH vrikyM EkAk pErADicH o ziy ngrM piwicw kyM ec@M. eteesnYinH tiri c w iA zi Ayirikyil . eteesnYiel mikc BwA EpAluM vweesnYe twyAnAvil. 16 vwrAjAvH tniixHwmetAe viM. aven twyA oM k}iykyil. av mEnAhrEdzH aDikArvuM niy NvuM EnwM. atien nziiA zi av kiukyM ec@M. 17vwrAjAvH teR pUz iypEyAgicH etrAjAvien qti riwA niyiM. etrAjAvumAyi ayA o krARuAM. vwrAjAvH etrAjAvinH teR puimArielAv eL vivAhM k}ic@ekAwM. etrAjA vien EtAlitinANH vwrAjAvH aen ecyHtetiluM ptik vijyiil. ptieyAM avnH shAykmAvil. 18 anrM vwrAjAvH mDYDrNYA }iyew tIr mu rAjYLiEl teR tiriM. ngrLi pl tienyM ayA EtAiM. pE, o eesnYADip vw rAjAvieR ahAriM klApiM kwiA NiwM. eesnYADip vw rAjAvien nANM ekwM. 19 aen sMBvictiEzxM vw rAjAvH teR sVM rAjYe zi dLiEl mwiEAM. pE ayA dblnAvukyM vI}ukyM ec@M. ayA vDiewM. 20 vwrAjAviEzxM putieyA BrNADip vM. BrNADip o irivukAren ayyHM. s dHsm]iEyAew tni jIvitinANH ayALen ec@tH. qA, tAM vxkM BrNADip nzii ewM. pE yi ayA vDi ewkyil. 21 BrNADipen wH vLer Ur M evRuevmAy orA vM. rAj wMbAMgmAeN mhtVM ayAAyi riil. vnyilUewyAyiriM av BrNADipnAvuk. jn surittV EbADEAewyiriEA atIit mAyi ayA rAjYe miM. 22vlu M zvumAy eesnYeL av EtAliM. wwiyew EntAvienEA luM av EtAliM. 23nirvDi rAxH\ UrM evRuevmAy BrNADipmAyi krARuAM. pE av N pRykyM aver k yM ec@M. ayA wt aDikArM EnwM. pE Rc@Ep mAEm aven piNyH.

dAnIEy 11:24-41
24

860
jH{AnikLAy A, sMBvi kArY muv mnilAi eAwM. pE jH{AnikL@M pIfnm BviEivM. jH{AnikLi cil vALinA ekAlewM. cil epA ElkEyA twvukArAewkEyA ec@M. cilew vIwkL@M vsHtL@M aphriewM. 34 jH{Anik zii ewEA aveArl M shAyM lBiM. pE jH{AnikELAw Ec nirvDiEp kpwnAwYArAyiriM. 35 jH{AnikLi cil vI}ukyM vI}Hck vkyM ec@M. pE zi vrik te ec@M. qekAeA, aY kAlMver av zM priM mvmAyiIrAmElA! pie yTAs myM aYkAlM vrikyM ec@M. zMs nw rAjAvH vwrAjAvH tixHwMEpAel v iM. av teie epAcM pRyM. av sVyM vA}HkyM tA EdvenA ExHWnAeNEpAluM pR ykyM ec@M. M onAL@M EkiilA kArY av pRyM. eedvADi eedvien tieryM av aArY pRyM. skl EdAxL@M sMBvic@k}i yMver av vijyiyAyiwM. eedvM nwAEzic nwk te ec@M. 37 teR pitAA rADici EdvAer vwrAjAvH a kArYmA il. OIkLArADi vYAjeedv eLyM av kArYmAil. o EdvenyM av vkvyHil. pkrM av te e kIikyM etA Edven AL@M te mANiyAkyM ec@M. 38 vwrAjAvH o EdvenyM rADi il. pE tApe rADiM. tA pvuM ziymAyiriM aveR Edv. aveR pitAA avenEAel tApe sHEnhicil. tApieR Edven av sVvuM eviyM vil piwic rL@M sAnL@M ekAH d ri. 39 vwrAjAvH zideL Q viEdzEdveR shAyEAew miM. tEAw Ec viEdz BrNADip AH av vliy bmti nM. aEnkMEper av avew aDikAr ikI}i nM. av BrNADip AriniH t Bri EdzieR kM vAuM. 40 avsAnkAlH, etrAjAvH vw rAjAvientier o yMec@M. vw rAjAvH aven miM. EtkL@M tirALvuM nirvDi vklukL@M pEyAgicH ayA miM. vw rAjAvH eveAM EpAel Edzwi kw EpAM. 41vwrAjAvH mEnAh rEdze miM. nirvDi rAxH\ vwrAjAvinA EtAliewM pE, qEdAmM EmAvAbuM aEAni ni EntAL@M avniniM riewM.
36 33

srAjY surittVEbAD EAewyiriEA UrM evRue vmAy BrNADip aver miM. tsmyH mNM nwkv}i av teR pitAA EnwAnAkA vijyMEnwM. tA prAjyewiy rAxH\etlAM ayA teR a yAyikew ekAwM. zid eL EtAlic@ tkA av pti yiwM. av vijyiyAyiriM. pE RecA kAlE mAM. 25 UrM evRuevmAy Br NADipnH vlieyA eesnYmAyiri M. av eesnYe teR kM eeDrYvuM kwiiAM etieR rAjA vien miAM pEyAgiM. eti eRrAjAvH vluM zvumAy eesnY vumAyi yi puRewM. qA ayAeL qtiv FAElAcnk nwM. etieRrAjAvH prAjitnAvu kyM ec@M. 26etrAjAvieR nl suXLAyi ktewv aven nziiA miM. aveR eesnYM prAjitmAM. aveR BwArilDikvuM yi vDiewM. 27 ru rAjA AM prsHprM Xdyi EAhic@ekA iriM. av oEr Emzyili pr sHprM N pRyM. pE atH avrilA M o NvuM ecil. qekAe A avew aYM vtinH eedvM o smyM niyiciuH. 28vw rAjA vH vLer smAyi sVrAjYE tiriek EpAM. anrM vikrARien tier* tik ecA av niyi M. teR ptiysricH av kArY ec@kyM qiH sVrAjYE tiriekEAvukyM ec@M. 29 tsmyH vwieR rAjAvH vIuM etieRrAjAvien miM. pE vN meEAel av vijyM Enwkyil. 30eessiniM kluk vrikyM vw rAjAvien tier EpArAwkyM ec@M. kluk v kH av ByewkyM ec@M. anrM av piiriH teR EkApM vikrARieR EnH qwM. av piiriH vikrARien asri tH nilAiy jneL shAyiM. 31 vw rAjAvH eyzElmiel eedvAl yientier ekAwMUrt ecA teR eesnYe ayyHM. nitYbli kLitiniM jneL av tw yM. pieyv yTAi UrmAy ec@M. vinAzM vityH BIkrt av s]xHwiM. 32 vikrARien eekvi eyder viA vwrAjAvH NkL@M m]d vAkL@M pEyAgiM. eydA wt vxLAy pApEpAluM ec @M. pE, eedve aRiykyM av en asrikyM ec@ eydA zrAyiIM. av tiricwiM!
vikrA nM. eydjnteyAvAM ti

861
42

dAnIEy 11:42-12:13
5

vwrAjAvH nirvDi rAjYLi teR zi dziiM. av q znAeNH QjipHtM pWiM. 43Qji pHtieR sVieRyM eviyew yM niDikL@M sklsM av kiuM. libYAAM bYAAM aven asriM. 44vwrAjAvH vwniM ki} niM te ByckitnAkyM EkApixHWnAkyM ec@vAk EkM. nirvDi rAxH\eL niExM tkA av puRewM. 45av teR rAjwAr smM vi pvtimiwyi* ApiM. pE owvi dxH wnAy rAjAvu mriM. aveR aYkAlH aven shAyiA orAL@M Ayiriil.

12

dzniel mxY pRu, dAnIEyEl, smyM mhA-vAy (dt) mIKAEy q}uEu niM. nieR jnmAy eydew mtl mIKA EylinANH. vLer dritL@ew o kAlM vM miyi rAxH\L@Aytiie y vuM EmAzmAy dritM. pE dAnIEyEl, smyM, jIveRpusHtk i Ep nieR jniElAErA M riewM. 2 mrNevM aw evmAy anvDiEp Ne}uE M. avri cil nitYjIvniElA eN}uEtH. pE cil nitYmAy lyiElM apmAniElmAyiri 3 M. jH { Anik kAzeEAel EzABiM. nAyi jIviA anYer pWi ic jH { Anik neLEAel qEM qEmAyi tiLuM. 4 pE dAnIEyEl, nI Q sEzM o rhsYmAyi sUik. nI pusHtkM awyHNM. avsAnkAlM ver nI Q rhsYM sUiNM. yTAjH { AnM Etwi aEnk aviewymiviewyM al yM. yTA jH{AnM vLkyM ec@M.

anrM {A, dAnIEy, EnAiy EA mu ruEper ku. orA ndiyew {A nii kryilAyi. meyA ndiyew mRukryilumAyi. 6lin vOM DriciyA ndiyi ev imIetyAyi. ruEprielArA avEnAw EcAdic@, atHBut stYmA kAnini qkAlmH? 7 lin vO DricH ndiEmEl nikyAyiv teR week yM vleekyM sVi Eny i. nitYmAyi jIvi eedvieR nAmi av o stYM ec@M {A Eku. av pRu, mr vxem wM atinH. view zi tke wkyM aArY stYmAyiIkyM ec@M. 8 {A mRupwi EkueviluM qni mnilAyil. atinA {A EcAdic@, EBA, ArYeLl A M stYmAyti EzxM qA sMBvik? 9 av mRupwi pRu, dAnIEyEl nieR rItiyi jIvik. sEzM oLi ic@ vcirikyANH. aYkAlMver etA rhsYmAyiriM. 10aEnk IkriewM. av sVyM Ikri ewM. pE dxHwA dxHwArAyi e wM. dxHwH ArY #hiAnAvil. qA jH{Anik kArY mnilAM. 11 nitYbli twyewM. amt BIkrt tixHWiew divsMver yiri ietARudivsL@ AyiriM. 12yiri mim u divs avsAniMver kAi riv vLer sxHwnAM. 13 pE dAnIEy nI avsAnkAlM ver niERtAy rItiyi jIvik. nin nieR vimMlBiM. avsAnM nI mrNiniM yie}uEyM nieR p nwkyM ec@M.

vipvtM eyzElM niieiri pvtM.

862

EhAEzy
EhAEzyyilUewy yEhAvyAy eedvieR sEzM ebEyriyew punAy EhAEzyyilU ewy yEhAvyew sEzmA tH . IyAvM EyATAmM hAsuM hisHIyAvuM eydyiel rAjAArA yi kAlAyi Q sEzM v tH. EyAvAzieR punAy eyAErAeb yAM yi AEyliel rAjAvAyi kAl Ayi atH. 2 EhAEzyyH yEhAvyew dYs EzM tAyi. yEhAv pRu, EvzYAv]iyilUew jnic ikL@ o EvzYey ec vivAhM k}ik. qekAeA Q rAjYe jn EvzYkeLEAel epmARiyiri. av yEhAvEyAwH avizVsHtt kAi yiri. yie EylieR jnnM aen EhAEzy, dibH L yImieR puiyAy EgAmrien vivAhM k}ic@. EgAm gBM DrikyM EhAEzyyew o puen svikyM ecyH . 4 yEhAv EhAEzyEyAw pRu, avnH yie Ey* q Epriwk. qekA eA Rc@kAlinkM {A Ey vieR wMbe yie EytA}Hvr yi rM citRicti ziiM. an rM yi AEyrAjYieR BrNM {An vsAniiM. 5aAl {A yie Ey tA}Hvryi yi AEylieR vielA wikyM ec@M.
3

pu jmLi. 9 aEA yEhAv pR u, avnH ElA-aI q Epriwk. qekAeA ni qeR jnml. {A niL@ew eedvvuml. nirvDi yi AEylukAAyiri em H yEhAvyAy eedvM vAgdAnM H ec@ BAviyi yi AEylukAew qM kwRe mNrikL@Ew EpAel yAM. nitH aLAEnA qAEnA k}iyil. aEA, ni qeR jnml qH avErAw pRyeiwH ni jIvi eedvieR mLANH q@ pRyewM. 11anrM eydyielyuM yi AEylielyM jn smAhri ewM. av tAyi o BrNADi pen etrewM. avew rAxH \ M aver sMbiciwEALM vLer vlu tAyirikyM ec@M. yi AEylieR dinM stYi mhtVEmRiytAyiriM.
10

aEA ni niL@ew sEhAdr AErAw pRyM, ni qeR jnmA . ni sEhAdrimAErAw pRyM, av niELAw kN kAiyiri. H AEyrAx\EAwH yEhAv sMsAri 2 nieR aymAyi tik. ti k! qeA av qeR BArYyl! {AnvL@ew BAvl! EvzYAv]i av sAniiA avELAw pRyk. kAmk Aer avL@ew sHtniwyiniM mAA avELAw pRyk. 3av vYBi cArM avsAniiA visticA {AnveL ngH n yAM. aveL {A av piR diniElEpAelyAM. avL@ew jne {A ekAuEpAvu kyM av nYmAy mmiEpAel yi IkyM ec@M. aveL {A dAhM ekAu vDiM. 4 avL@ew ik vYBi cArieR stikLAkyA qniv ErAwH o kANYvumAyiriil. 5 av ew a o EvzYeyEAel epmARi. avew a teR v]iyi li e. av pRu, {AeneR kAmk Aew awE EpAM. av qni BNvuM evvuM t. av qni kiLiyM linM t. av qni vIuM olievyM t. 6 atinA yEhAvyAy {A nieR (yi AEylieR) mAM m_kekAu twyM. {AenA mtiluekuM. aEA}v H teR v}ik keA k}iyil. yi

ElAhmyew jnnM anrM EgAm vIuM gBiNiyAvu kyM o puiyH jmL@kyM ecyH. yEhAv EhAEzyEyAw pRu, av H ElA-hmA q Epriwk. qekA eA, yi AEy rAjYEAw {Ani ni kN kAukyil. {A avErAw mikymil . 7 pE eydrAjY EAw {A kNkAuM. eydrAjY e {A riM. aver riA {A viElA vAELA pEyAgiil. y tirkeLEyA BwAerEyA {A pEyA giil. qeR sVM kekAA {Anver rik.
6

ElA- aIyew jnnM ElAhmyew pricrNiEzxM EgAm vIuM gBiNiyAyi. av o


8

yie Ey eedvM viiwM qANH qAy BAxyi Q EprieR aM.

863
7

EhAEzy 2:7-4:1
18

av teR kAmkA piAel pAyM. pE avver piwiwA k}iyil. av kAmkAer EtwemiluM aver keA avAvil . aEA av pRyM, {AeneR dY BAvieR (eedvM) awE tiriek EpAM. avEnAewAAyiEA qni jIvitM suKkrmAyi. EA }eA vLer EBdmAyi aEA} e jIvitM. 8 av DAnYvuM vIuM qyM nkiyv {AnA(yEhAv)yieH avRiyAmAyiil. av {A wt wt sVvuM eviyM nkieAEyi. pE yi AEylu kA eviyM sVvuM bAlieR timkL@AAnApEyAgict. 9ati H nA {A mwivM. viLevwARA EA qeR DAnYM {A tiriek qw M. miri tARAEA {A qeR vIu tiriek qwM. qeR kiLi yM linM {A tiriecwM. av ngHnt mRyHAnA {A aetAe nkiytH. 10ni {AnvL@ew vsHL@ riyM. avL@ew kAmkAerlAM kAN viDi av ngH n yAyiIM. qeR ziyiniM aveL riA oM sADiil. 11avL@ew skl hAdvuM {A (eedvM) qwM. av L@ew /vL@M amAvAsivikL@M vimdinL@M {A lAtAM. av L@ew viEzxvikeLAe {A av sAniiM. 12avL@ew muirivikL@M aimrL@M pUmAyM {A nzii M. av pRu, qeR kAmkA rANH qniietAe ttH. pE av L@ew dYAneL {A nziiM-av ekAwMkAwEpAelyAyiIM. kAum]g vrikyM ecwikLiniH BNM k}ikyM ec@M. 13 av bAlien rADic@. atinA aveL {A ziiM. av bAlinH DUp kic@. av EvxxAdikL Niu-av teR BrNL@M m vLyvumiu. pie av teR kAmk Aew awE EpAvukyM qe mRkyM ecyH. yEhAv pRtA NitH. 14 atinA {A(yEhAv) avELAw EmpUvM sMsAriM. aveL {A mmiyiEl nyikyM m]dvAk pRykyM ec@M. 15aview {Anv miriEAk nM. tIyew kvAwmAyi {AnvH EKAtA}Hvr nM. aEA}v avL@ew yQvnkAl ielEpAelyM tA mi yImi niM puRv kAlEEpAelyM mRupwi pRyM. 16yEhAv en pRy , aH nI qe qeR BAEv q viLiM. qeR bA qA yiriil nI qe viLik. 17avL@ew vAyi niM {A bAlieR nAmM qwkLyM. aEA jnM vIuM bAlieR nAmM pEyAgikyil.

aH, yi AEyjntyHAyi vy liel m]gL@M kAziel pRvkL@M nili}y jIvikL@mAyi {AenA krA AM. vil@M vAL@M yAyD L@M {A owiM. EdzH o yEApk rNvuM avEzxikyil. yi AEylu kA smADAni k}iyviDM {A Edze suritmAM. 19nie {A (yEhAv) qeEM qeR vDu vAkyM ec@M. nie {A nEyA ewyM nItiEyAewyM sHEnhEAewyM kANYEAewyM qeR vDuvAM. 20 nie {AeneR vizVsHtvDuvAM. aEA nI stYmAyM yEhAvey aRi yM. 21aEA {A tikrikyM ec@M. yEhAv en pRy. {A kAzELAw sMsAriM, av miyiEl m} nkyM ec@M. 22 mi DAnYvuM vIuM eetlvuM lAdi iM. yie EylieR vzY tikykyM ec@M. 23 avL@ew EdzH {A avL@ew vi k vityH M. ElAhmEyAw {A kN kAuM, ElA-aIEyAw nieL eR jnM q {A pRyM. nI { L@ew eedvM qH averEAw pRyk yM ec@M. EhAEzy EgAmrien awimi niM tiriek vAu anrM yEhAv qEAw vIuM pR u, EgAmrinH* anvDi kAmkA H. pE nI aveL wM sHEnhi NM. qekAeA a yEhAv eyEAelyA. yEhAv wM yi AEylukAer sHEnhi. pE av anYEdvAer rADi w kyANH. miriywk tiA av xHwewkyM ec@. 2 atinA {A EgAmrien ptinu kxNM eviyM or EhAem yvvuM nki vAi. 3qiH {AnvELAwu pR u, eR eRdivs nI vsti yi qEAewAM te k}iyNM. nIeyA EvzYeyEAelyAktH. nI meA vEnAewAM EpAktH . {A nieR BAvAyirikyM ec@M. 4 aEtEpAel yi AEylukA anvDi divsEH o rAjAEvA EntAEvA lA et k}iyM. av o bliEyA sHmArkzi lEyA lAet k}iyM. qEPAEdA* g]h biMbEmA l A vrAyiriM av. 5 tiEzxM yi AEylukA tiriek vM. aEA av tL@ew eedvmAy yEhAveyyM rAjAvAy dAvIdienyM tiryM. avsAnnAL@kLi av yEhA veyyM aveR neyyM driM.

AEylientier yEhAv EkApi yi AEyjntEy, yEhAvyew sEzM vik! Q rAjY vsi jnetier yEhAv teR

yi

EgAm o sHI q vAcYAM.

EhAEzy 4:2-5:6

864
nAvil. puxA EpAyi EvzYkELA ewAM Ru. lyEvzYkELAewAM av EpAvukyM blikLikyM ec@. aen vifHFik sVyM nziikyANH. AEylieR ljjA H krmAy pAp 15 yi AEyEl, nIeyA EvzYeyEA el epmARu. pE eydey aprA DiyAtH. gigAliEl EpAvukEyA EbH-evniEl EpAvukEyA ec tH. yEhAvyew nAmM NyiwA p EyAgitH . yEhAv jIvi EpAel...! qH NyiwtH. 16yEhAv yi AEylinH nirvDi sMgtik nki yiri. niRey pul@ o vyli El teR wkeL ekAuEpA wyenEAelyANv. pE yi A Ey kWinmnSvrANH. vIuM vIuM oAwiEA piwAvienEAelyA NH yi AEy. 17qyIM teR vi# hELAw Eciri. atinAlven evRuet viwk. 18 qyIM avew mdYpAnEAwu Eciri. av EvzYkLAyie wre. av tL@ew kAmkErAewA k}iye. 19 eedvL@ewywEH av surittViEvi EpAyi. av ciAEzxi nxH w mAvukyM ecyH. avew blik avH ap mAnM ekAu v. EntA yi AEylienyM eyd eyyM pApM eci puErAhitAEr, yi AEyrAjYEm, rAjwMbAMgEL, qe vik. ni Aer viDieiri! ni misHpyi o ekNiEpAelyA yi. tAEbAri nil viric o vlEpAelyAyi ni. 2 ni aEnkmEnkM tik ecyHtiri. atinA nieLeylAM {A ziiM! 3 qniH qyImien aRiyAM. yi A Ey ecyHtiri kArY qniRi yAM. qyIEm, EA nI o EvzYey EAelyAyiri. yi AEy pAp ekAH a}upurtAyiri. 4 yi AEyjnt nirvDi tik ec yHtiri. tik aver eedvi El mwivtini twy. averEA}uM anYeedv piA el EpAkA v}ikLAElAcikyANH. avH yEhAvey aRiyil. 5yi A EylieR ahArM avetier o sAYmA. atinA yi AEyluM qyImM tL@ew pApi vI}uM. pE eydyM avErAewAM tk vI}uM. 6 jnL@ew EntA yEhAvey EtwiEAM. av tL@ew wkeLyM peLyM tELAewAM ekAuEpA M. pE av yEhAvey ke kil, kArNM av aver Epiciri yi

vAdM yiM. Q rAjY jn yTAi eedve aRiyil. jnM eedvEAwu stYstEyA vizV sHttEyA pulil. 2av vYAj mAy NyiwkyM N pRykyM ekAl @ kyM EmAxH w ikyM ec@. av vYBicArpApM ec@kyM t L@ew ueL s]xwikyM ec@. H av vIuM vIuM ekAlec@. 3 atinA rAjYM mricvAyi vilpi venEAelyA. atieR jntyA ek dblmA. vyliel m]gL@M kAziel pRvkL@M smiel m/YL@M cAkyANH. 4M meArA ELAwu tikEyA anYen ew kEyA ectH. puErAhitAEr, qeR vAdM niELAwANH! 5 ni (puErAhit A) pksmy vI}uM. rAiyi vAckAM niELAewAM vI}uM. niL@ew aey {A nziikyM ec@M. 6 aRivilAtinA qeR jnM nzi ieu. ni pWiA Aiyil. atinA nieL {A qeR puErAhi tnAyiH aMgIkriil. ni niL@ew eedvieR niymM mRiri. ati nA niL@ew ikeL {AM mRM. 7 av ahArikLAyi! qnietier av wt wt pApM ecyH. atinA avew EtjH {A apmAn mAM. 8 jnL@ew pApEAw puErAhit A Ec. av wt wt pAp ekAtic@. 9atinA puErAhit AH jnLiniH o vYtYAsvumi lAtAyiri. avew v]ikH {Anver ziiM. avew etAy v]ikH {A tiPlM ekAwM. 10 av BiM, t]ptivril! av eelM H gikpApM ec@emiluM uL@A vil. qekAeA, av yEhAv ey mRkyM EvzYkeLEAelyAyiI kyM ecyH. 11 eelMgikpApvuM kwm mdYvuM puvIuM oveR Enbuiey nzi iM. 12qeR jnM mrxNELAw pEdzM EtwkyANH. vwik mRupwi nemAvNew vicArM. qekA eA av vYAjeedv piR Ek, EvzYk piAeleyEpAel oAwi. av tL@ew eedve viwkyM EvzYkeLEAel yiIkyM ec yH. 13av pvtL@ew mkLivcH blik nwkyM kLi oAmr ieR tNliluM puyewyM mr L@ewyM kI}i DUp kikyM ec@. mrL@ew tN mEnAhrmA NH. atinA niL@ew epm mr kIe} EvzYkeLEAel kiw . niew mm eelMgikpAp Li m}ukiyirikyM ec@. 14 niL@ew puimAer EvzYkLAyti M niL@ew puBArYmAer eelMgikpA pL@ew EpriluM qni ewA

865
. 7av yEhAvEyAw vizVsHtt puliyil. avew ik anYEw tAyi. EA av averyM av ew EdzeyM nziikyM ec@M. AEylieR vinAze iy vcnM 8 giebyyiel ekAH m}k. rAm yiel kAhLM m}k. EbH Evni mRiyi nk. ebnYAmI, zu tA nin pii. 9 ziyew smyH qyIM nY mAM. aArY prmAi sMB viemH yi AEywMb {A (eedvM) mRiyi t. 10 anYeR mt aphriA mi kAerEAelyANH eydyiel EntAA. atinA {A (eedvM) qeR EkApM avEm evM EpAel ecAriyM. 11 qyIM ziiewM. av tk ewkyM miriEpAel e{ewk yM ec@M. qekAeA av vYtyew piAel EpAkA ni yic@. 12 qyImien {A nziiM, cit Ni tiEAelyM vi twiey nziiEAel eydey {A tk M. 13 qyIM teR asuKM kAkyM eydA teR mRivuk kAkyM ec yH. atinAlv shAyinAyi aU rien smIpic@. tL@ew zHnM av mhArAjAviEnAw pRu. pE rAjA vi nieL suKewAnAvil. ni L@ew mRivuNA av k}iyil. 14 qekAeA, qyImi {AenA siMheEAel. eydyH {AenA siMhieyEAel. {Aaet, {A (yEhAv)-aver kxN LAM. aver {A ekAuEpAM. mver riAnAvil. 15 jnM tL@ew aprADM upRyM ver, avere EtwivMver {Aen eR sHTlE tiriek EpAM. aet, dritLi avere keA kWin mAyi miM. yEhAvyiEl mwiv tieR tiPlM v, nmH yEhAvyiEl mwAM. av ne mRiewi, pE av ne suKewieA_M. av nmH priElic@, pE av te a vc@ekuM. 2 rudivsEzxM av ne jIvitiEl tiriek ekAuvM. mAM divsM av ne yie}uE liM. aEA nmveRyw vsi AM. 3 nmH yEhAveyi pWiAM. yEhA vey aRiyA nmH kWinmAyi miAM, dyM v q nmRiyA k}iy EpAel av vevM nm yi

EhAEzy 5:7-7:5

RiyAM. miey nnyH vsm} EpA el yEhAv vM. jnM vizVstrl H qyIEm, niEAw {Aen ec NM? eydA, niEAw {Aen ec NM? BAtiel mwmuEpAelyANH niL@ew vizVsH t t. atirAviel mAuEpA muEpAelyANH ni L@ew vizVsHtt. 5 {A vAckAer pEyAgikyM jnAyi cL@AkyM ec yH. qeR klnyA mxY vDie u. qA tImAnLiniM n kL@AM. 6 qekAeA, yTAmAy sHEnhmANH yAgml qniEvtH. jn eedve aRiyvA {AnAzi u, EhAmyAg {AnA#hiil. 7 pE dAM ecyHtEpAel mxY krA lMGic@. tL@ew rAjYH av qEAw avizVsHtrAyi. 8tik ec@vew ngrmA gielyAdH . jn anYer vikyM vDik yM ecyHtiri. 9 kvcA mNM nwA oLici ri. aEtEpAel, ezEKmiEl v}iyi puErAhitA ptiyirikyM atiEl kwEpAver mik yM ec@. av tik ecyHti ri. 10 yi AEyrAjYH {AenA BIkr sMgti kiri. qyIM eedv EAwH avizVsHtyAyi. yi AEy pApMekAH a}upuriri. 11 eydA, ninH o viLevw kAl mH. qeR jne {A vAsiel twvini tiriek ekAuvEA}A N sMBvik. yi AEylien {A suKewM! aEA qyIM pApM ecyHevH jnM aRiyM. zmrYyew NkeLi jnM aRiyM. pNiEl vrikyM EpA vukyMecyH t kAeri jnM aRiyM. 2 {Anvew pAp oAiemH av vizVsiil. iluM avew tikLANH. avew pAp qni vYmAyi kANAM. 3 avew ti avew rAjAvien sxHwnA. avew vYAjeedv avew EntAeL sxH w rA . 4 EbAAr amAA mAvu} yH. ayA aM EbAyi vyH . aM epAivEA ayA tI uil. pE yi AEylukA aen yl. yi AEylukA qEA}uM tI i eAiri. 5 new rAjAvieR dini av tI u. av tL@ew mdYvi n. vIieR wi EntA ErAgmAyi. aen rAjAA eedv e prihsi jnELAw Ec.
4

EhAEzy 7:6-9:1
6

866
eedvEm, { yi AEylukA nie aRiy! qH qEAw nilviLi. 3 pE yi AEy nl kArY nir sic@. atinA zu aven oAwi. 4 yi AEylukA tL@ew rAjAAer etrew. pE av pEdzi nAyi qe smIpiil. yi AEylu kA EntAeL etrewe iluM av {AnRiyvrl. yi AEy lukA tL@ew eviyM sVvuM vi#hL@AApEyAgi. ati nAlv nziiewM. 5-6 zmrYA, yEhA v nieR piey nirsiciri. eedvM pRy, yi AEylukAErAw {A vLer pitnAyiri. yi A EylukA avew pApH zii ewM. cil pNiArANH timkL@ AiytH. av eedvml. zmrYyew p i kxNLAyi citRiewM. 7yi AEylukA kAien nwA miEA el o EBAxM ecyH. pE av EdAx mAM lBiM-av ekAwAu ekA@M. vylukLi DAnYM vLM. atH BNemAM tril. qeiluM viL Ae apricit a tiM. 8 yi AEy nziieu. M EvAet vliecRiye pAMEpAel atieR jnt rAxH\iwyi citRi eu. 9 qyIM teR kAmkimAewywE EpAyi. kAuk}uteyEAel av alutiriH aUriEl EpAyi. 10 yi AEy rAxH \ iwyilu teR kAmkimAewywE EpAyi. pE yi AEylukAer {A smAhri M. pE, mhArAjAviniM Rc@ BAr av shiNM. yi AEy eedve mRkyM vi#heL rADikyM ec@ 11 qyIM aEnkmEnkM yAgpIWL@ Ai. atAke pApvumAyi. q yImieR pAp yAgpIWmAyi av. 12 qyIminAyi {A ptinAyirM niymeL}utieyiluM avntH mA EAEviyLLtAeNEpAel k. 13 yi AEylukA blik xHwew . av mAMsM aicH a Bi. yEhAv avew blik sVIkri il. yEhAv avew pAp oAi . av aver ziikyM ec@M. av twvukArAyi QjipHtiEl nyiewM. 14 yi AEyrAjmir pNi. pE sVM xHwAvien mR. eydA EA EkAk eku. pE eyd yew ngrLi {A agHni ayyHM. agH n i EkAkeL nziikyM ec@M! vAsieR d+KM yi AEyEl, rAxH\eLEAel EGAxiAtirik! nitH!

mxY FAElAcnk nw. avew XdyM EvzMekAH aw EpAel qriy. avew kAM rAi m}uvM qriy. BAti atH tIyAyiI. 7 averl A M wwEpAelyA. tL@ew BrNADipAer av tk. avew rAjAAerlAM vI. avri lAM shAyinAyi qe viLicil. nziiewemH yi A Ey aRiyil 8 qyIM rAxH\L@mAyi wkl. vzvuM EvviA aMEpAel yANH qyIM. 9 apricit qyImieR k tk . pE qyIM atRiyuil. qyImieR tlmwi wyHiew nrciri . pE qyIM atRiyil. 10 qyImieR ahArM aventier sAYM pRy. nirvDi dritL@AyiuM jnM tL@ew eedviEl mwuil. jnM shAy inAyi avew eedve Etwil. 11 aen qyIM omRiyAeA vifHFiAvienEAelyAyiri. jnM shAyinH QjipHtien viLic@. shAyinAyi jnM aUriEl EpAyi. 12 av rAjYL@ew shAyM Etw , pE {Anver wM. aver {A vlvIzi kAziel pikeL eyEpAel piwiM. avew krARuk H {A aver ziiM. 13 av kxHwM. avere viuEpA yi. qe asriAnv vistic@. atinAlv nziiewM. {Anver ric@. pE qnietier av N k pRy. 14 averAriluM XdypUvM qe viLicil. aet, av kiwyi kiw krykyANH. DAnYvuM puvIuM EcA diEA av sVyM mRiewk yM ec@. pE, XdyM ekAH aver iniM ak. 15 aver prizIliicH avew kr eL {A zmAi. pE av qni etier ti FAElAcn nwi. 16 pE av ctiy vil@EpAelyA yi.* av dizmAieyiluM qiEl tiriekvil. avew EntA sVM kri ahric@. pE av vAL@kLA ekAlewM. QjipHtieljnM aver prihsikyM ec@M. vi#hArADn vinAzi El nyi kAhLM ivcH mRiyi n k. yEhAvyew lyiEm k}ukenEAelyAvuk. yi AEylukA qeR krA lMGiciri. avereR niymM asric i l . 2 av qeR
ctiy vilH qRiyApEyAgi twiekA uAiy vL o vwi.

867
nI EvzYeyEAel epmARukyM nieR eedve EpikyM ecyH. skl emtiLLiluM nI eelMgikpApM ecyH. 2pE emtiLLini DAnYM yi AEylitikyil. yi A EylinH vzYi vIuM Ayi riil. 3 yi AEylukA yEhAvyew Edz vsikyil. qyIM QjipHtiEl mwuM. aUri av atA Bi 4 M. yi AEylukA yEhAvyH vIuv}ipAwk aikyil . av avnH blik aikyil. zvsMsHkArcwi vilpivew BNM EpAelyAyiriM avew bli k-atH tiverl A M arAM. avew aM yEhAvyew lyi elkyil. aM av sVyM tiE H. 5 yEhAvyew tinAELA /v ELA EGAxiA avAvil. 6 zu qlAM aphrictinA yi A Eyjnt aviwM viu. pE QjipHtH aver ekAuEpAM. EmAPH aver sMsHkriM. avew evi niDik Em kLk vLM. yi AEylukA vsi ciwH mH vLM. yi

EhAEzy 9:2-10:5

yTA vAcker yi A Ey nirsic@ 7 vAck pRy, yi AEyEl, ArY pWik+ ziyew smyM viri, ni ecyHt tiyew vil nEk smyM viri. qA yi AEyjnM pRy, vA ck o vifHFiyA. eedvieR AEvAwwiy Q mxY kiRunA NH . vAck pRy, niL@ew pApH ni ziiewM. ni L@ew viEdVxinH ni ziie wM. 8 qyImieREmluLL kAvAer EAelyANH eedvvuM vAckM. qA v}iyilnvDi ekNikL@H . eedvieR lyi vc@EpAluM jnM vAcken evRu. 9 giebyyew kAlEEpAel yi AEylukA vliy vinAziEl EpAyiri. yi AEylukAew pAp yEhAv oAiM. avew pAp eL av ziiM.

AEylukAH u L@Avukyil 11 qyImieR mhtVM o piey EAel pREpAM. gBDArNmil, jn nmil , ni uL@mil . 12pE yi AEylukA tL@ew ikeL vL iyA EpAluM o EyAjnvumA kil. ikeL {A avri niewM. aver {A eekviwM. avH drit LlAet omilAtAvukyM ec@M. 13 qyIM teR meL ekNiyiEl nyitH qni kANAM. qyIM teR meL ekAlyALi ekAw. 14 yEhAEv ninAEAel av ekAwk. zi mri gBpA vuM pAlilA mlkL@M av nk. 15 avew tieylAM gigAlilAyi, {Anver evRu wi. avew dxH v]ikmlM aver {AeneR vs tiyiniM puRAM. aver {Anini sHEnhiil. avew niExDi kLAy EntA qnietier tirii ri. 16 qyIM ziiewM. avew EvrH cIykyANH . avini ikL@A vil. av ikL@AyAluM avew iye zieL {A vDiM. 17 qeR eedve av ecvieA@ kyil. atinAlv aver viAM Ail. vstiyilAet av rAxH\ iwyi alykyM ec@M. yi AEylieR st vi# hArDnyiEl nyi sm]mAyi p}L@A miri viyANH yi AEy. pE w t smAEARuM av vYAjeedv eL driA wt yAgpIW pNi. aveR EdzM aBiv]iew EARuM av vYAjeedveL mhtVe wA amlYzilk Apicu. 2 yi AEylukA eedve ctiA mic@. qAliEA av tL@ew aprADM sVIkriNM. yEhAv avew yAgpIW tkM av avew sHmArkzilk tkM. yi AEylukAew dxwniy H EA yi AEylukA pRy, { rAjAvil. yEhAvey { mhtVewkEyA drikEyA ec@il! aveR rAjAvinH {ELA ewAM ecAmAkil! 4 av vAgHdAnM ec@- pE av N pRyk mAmANH. av vAgHdAnM pAliil! anYrAjYL@mAyi av krARuA. eedvM krARukLixHw ewil. }ut vyli vL vixm kLk EpAelyANH nYAyADipA. 5 zmrYA EbH-evni piwA eL rADi. av stYmAyM kr yM. puErAhitA stYmAyM kryM. qekAeA, avew mEnAhrvi #hM nxHwmAyiri. a ekAuEpA
3

10

vi#hArADnyA yi AEy nziieiri 10 yi AEylien {A keiy EA av mmiyiel miriEpAel pumyvrAyi. ai}Al e dYe ai} EpAelyA yi av. anrM bA-epEyAri El v av mAmAyi. atinA elniver cIp}MEpAel mRic @ kLEyiv. av sHEnhic BIkrv sHLAy vYAjeedv EpAelyAyi I av.

EhAEzy 10:6-12:2

868
suKewi! pE av atRiy il. 4 sHEnhieR kyRukekAH {An ver nyic@. aver sVtrAiyv {AnA. {A niykyM avH hArM nk yM ecyH. 5 eedviEl tiriyA yi AEy lukA vistic @ . atinA av QjipHtiEl EpAM! aUrielrAjAvH avew rAjAvAM. 6 avew ngr L@ew EnH vA wM. avew EntA eL a nziiM. 7 {A tiric @ vemH qeR jnM tIi. av mkLiluLL eedv e viLiM. pE eedvM aver shA yikyil. H yEhAvyH yi AEylien nziiNemil 8 qyIEm, nie qni eekviwN emil. yi AEyEl, qni nie sMr iNM. qni nie adHmeyEAel yANemil! qni nie esEbA yimienEAelyANemil ! {Aen eR mnS mAukyANH . niEAw qeR sHEnhM zmANH. 9 qeR mhAEkApe {A nwAi l. qyImien ni {A nziiil. {A eedvmA, mxYnl. {AnA vinAyv, {A niEAewA mH. {AeneR EkApM kwiik yil. 10 {A siMheEAel giM. {A gikyM qeR ik qe piw vkyM ec@M. qeR m By viRcH pwiARuni vM. 11 av pikeLEAel viRc@ekAH QjipH t iniM vM. aUEdz niLL viRyH AvukeLEAel av vM. aver {A sVvstiyi El tiriek ekAuvM yEhAvyi en pRu. 12 vYAjeedveLeAH qyIM qe vlyM ecyH. yi AEyjnt qnietier tiriu. av nzii eu! pE eydA EA}uM eedvEA ewAM nw. virAyvErAw* vizVsHtt kAu.

ketAyi. 6aUriel mhArAjA vi sAnmAyAN ekAuEpAke tH. qyImieR nANMek vi#he av sUiM. yi AEy atieR vi#hLA nANM ekwM. 7 zmrYyew vYAjeedvM nziiewM. jElApritl i o}ukinw mrxNM EpAelyA yiriM atH. 8yi AEy pApM ec@ kyM nirvDi tl Ak yM ecyHt. evniel tl nziiewM. avew yAgpIWLi m@kL@M kLkL@M vLM. aEA}v pv tELAw pRyM, {eL mwk! kELAw {L@ewEm vI}uk! qM pRyM. yi AEy pApi prihArM ec@M 9 yi AEyEl, giebyyewkAlM mt El nI pApM ecyHtiri. (av avi ew wM pApM ecyH.) giebyyiel dxHwAer tIcyAyM yM #si M. 10{A aver ziiAnAyi vM. eesnY avetier sMGwic @ vM. avew rupApM yi A EylukAer av ziiM. 11 emtiLilUew nwAnixH w m emiy pieyEAelyANH q yIM. avL@ew k}ui {AenA nl kM vyHM. qyImiEm {A ky RiwM. anrM eydA }uwuM. yAEAbH sVyM nile kywyHM. 12 n vitcA nI stYsHEnhM ekA @M. nieR nilM }uk. yEhAvEyAewA M nI ekAukyM ec@M. av vM, nieREm av n m}EpAel epi kyM ec@M! 13 pE nI ti vitc@. drit ekA@kyM ecyH. nieR Nyew p} nI ti. qekAeA, nI nieR ziyiluM BwAriluM yi c@. 14atinA nieR eesnYM yi eR zbHdM EkM. nieR EkAkeLlAM tkewkyM ec@M. zmA EbHaEblien tk kAlE EpAel yAyiriM atH. ykAlH, amA tL@ew ikELAewAM vDieu. 15 EbETli ninM a sMBviM. qekAeA nI nirvDi tik ecyH. divsM rMBiEA, yi AEylielrAjAvH pUmAyM nzii ewM. AEy yEhAvey mRiri yEhAv pRu, yi AEy o iyAyiEA aven {A sHEnhic@, qeR puen QjipHti ni {A viLic@. 2 pE {A viLiEARuM yi AEy lukA qinik. yi AEylukA bAlinH blikLic @ . vi#hH av DUp kic@. 3 pE qyImien nwA pWii c {AnA! yi AEylukAer {AeneR eekkLielw! {Anver yi

12

11

yEhAv yi AEylientirH qyIM atieR smyM pA}Ak yANH - pk m}uv yi AEy kAien piwkyANH. jn w t wt Nk pRy. av wt wt EmAxH w i. av aUmAyi krAR@AkyM QjipHti ElH oliev ekAuEpAvukyM ec@ . 2 yEhAv pRy, yi AEylienti er* qnieA vAdM H . yAEAbH

virAyv dtAErA knAnYew vYAj eedvELA yiriAM av. yi AEy qH. qAyBAxyi eyd

869
aveR v]ikH ziiewNM. ecyH t tikH av ziie wNM. 3ayew gBpAilirie e yAEAbH sEhAdren viA wi. yAEAbH znAeyA yvAvA yi. aEA av eedvvumAyi @mi. 4 eedvieR dtnmAyi sHtipiwicH av vijyic@. av krykyM orAlYM aEpikyM ecyH. EbETlilANH a sMBvictH. aviewvcH av {ELAw sMsAri c@. 5 aet, yEhAv eesnYL@ew eedv mA.* yEhAv qA aveR nAmM. 6atinA nieR eedvieRy wE tiric@vrik. avEnAw vizV sHtt pulk. zriyAy ec@k! nieR eedve qEA}uM vizVsi k! 7 yAEAbH o yTA kcvwAr! av teR suXienEAluM vi ! aveR lAsuEpAluM vYAjM. 8 qyIM pRu, {A DniknANH . yTA DnM {A keiyiri! qeR et@k M kupiwikyil. qeR pAp M kupiwik yil. 9 qA ni QjipHtuEdzAyi EAmt {A niL@ew eedvmA yEhAvyAyi. sELnwAr ieR kAleEpAel nieL {A wArLi tAmsiiM. 10vAck ErAw {A sMsAric@. {Anv nir vDi dzn nki. qeR pAW nieL pWiiA vAckA {A pl mAL@M nki. 11pE gielyAdkA pApM ecyH t iri. aview nirvDi BIkrvi#hL@H . gigAli jnM kALk bliyi . avH nirvDi yAgpIWL@H. }utmiyiel knkL@ew nirEpAel yAgpIWL@ew nirk teyview. 12 yAEAbH arAMEdzEH oAwi EAyi. aview yi AEy o BArYyH Evi EjAliecyH. meA BrYey ki A wkeL vLi. 13pE yEhAv o vAcken aycH yi AEylien QjipHtiniM nyic@. yEhAv vA cken pEyAgicH yi AEylien sMr ic @ . 14pE qyIM yEhAvey vLer pitnAi. qyIM nirvDi Eper vDic @ . atinAlv aveR aprAD ziiewM. aveR yjmAnnAy yEhAv ayAeL teR nANEw vhiiM. yi AEy sVyM nziic@ qyIM yi AEyli sVyM mA NiyAyi. qyIM sMsArikyM jn ByviRyH kyM ecyH . pE qyIM pApM ecyH -av bAlien rADiA wi. 2EA
e e s n Y L @ e w e e d v M tH eedvi EpkLi oANH. miEA}uM svz nAy yEhAv qH tm eceiri .

EhAEzy 12:3-13:14

yi AEylukA wt pApM ec@. av avAyi vi#hL@A. pNiA eviekAH vi#hL@A . pie av tL@ew timk ELAw sMsArikyM ec@! ti mkH av blikLi. sV ikeL av Mbi. 3ati nAlANH av wen atYrAtH. atirAviel tYew mwmu EpAelyAyiriM av-mwmu v , wen atYmA. emtiLi niM pRv ptiEpAelyAyi riM yi AEy. puk}lilUew y H atYmA puk EpAelyAyi riM yi AEy. 4 ni QjipHtilAyi kAlM mt E {A niL@ew eedvmA yEhA vyAyi. qeylAet meA eedv e ni aRiyil. nieL ric v {AnA. qewAet meA rknil. 5 nieL {A mmiyivcH aRiu- vr mmiyivcH ni eL {A aRiu. 6 yi AEylukAH {A BNM nki. av BNM k}ic@. av sMt]pHtrAyi. av ah ArikLAyi. avere mRkyM ecyH! 7 atinAlANH {AnveA siMh eEAelyAtH . pAtEyAr kAni puilieyEAelyA yiriM {A. 8u EmAxHwie trwieyEAel {A aver miM. avew mARiw {A kIRieA LiM. rey kIRimRi siMhe EyA kAumgeLEyAEpAelyAyiriM {A.

13

eedvEkApiniM yi AEylien riA mAvil 9 yi AEyEl, nie {A shAyic@. pE nI qnietirAyi. atinA {AniEA nie nziiM! 10nieR rAjAvH qview? nieR ngrLiellAM avnH nie riAnAvil. nieR nYA yADipAerview? vAyi nI qni rAjAvienyM EntAeLyM tAluM qAvzYetANElA. 11{A EkApi ci. nin {AenA rAjAvien n kyM ecyH. {A vLer pitnAy EA aven nIkyM ecyH. 12 qyIM teR aprADM mRc @ v yHA mic@. teR pAp rhsYem H av kti pE av zii ewM. 13 QuEnAvuEpAluLL EvdnyAyiriM aveR zi. av viEvkzAliyAy punAyiriyil. aveR piRviLL smymwM. av jIvikymil. 14 aver {A zv}iyiniM ri M! aver {A mrNiniM ri M! mrNEm, nieR ErAgeLview? zv }iEy, nieR zieyview? {A tikAri mikyl!

EhAEzy 13:15-14:9
15

870
tinH {AnvErAw miM. EkApM av sAniic t inA {Anver sVt mAyi sHEnhiM. 5 yi AEylinH {AenA mukNmA yiriM. liliEpAel yi AEy puxHpi M. elbAEnAniel EdvdAEpAel av vLM. 6 aveR zAKk vLkyM av mEnAhrmAy olivumrM EpAelyAvukyM ec@M. elbAEnAniel EdvdAvieR sugM EpAelyAyiriM av. 7 yi AEylukA vIuM qeR sMr NilAM. av DAnYMEpAel vLM. o miriviEpAel avpUM. elbAEnAniel miriviEpAelyA yiriM av.

yi AEy aveR sEhAdrAi wyi vL. pE o ki}kAu vM-yEhAvyew ekAwAH m-miyi niM wiM. aEA yi AEyli eR kiNRH viEAM. aveR jlE A tsH vuM. yi AEylieR klvRyiel sklniDiyM kAuekAuEpAM. 16 zmrYA ziiewNM. qekAe A av teR eedvientirAyi. yi AEylukA vAL@ekAH vDie wM. avew ik kxNLAewM. avew gBiNik i piL ewM.

14

yEhAvyiEl mwuk yi AEyEl, nI vI}ukyM eedv ientier pApM ec@kyM ecyH. atinA nieR eedvmA yEhAvyiEl mwuk. 2 nI pRy kArYeLi ciik. pie, yEhA vyiEl mwivrik. avEnAwien pRyk, {L@ew pApM nIiyAluM. {L@ew nl vAk sVIkricAluM. { {L@ew ukLiniH nin sHtiyi. 3 aU {eL riil . { pwtiryew puREpAkil. {eLA riluM sVyM niic vsHELAwH {L@ew eedvEm q pRyil. q ekAeA, anATErAw kN kAu v nIyA.
4

yEhAv yi AEylinH vi#h eLiyLL tAI n 8 qyIEm, qni vi#hL@mAyi o kArYvumil. nieR AnyH mRupwi nvnANH {A. nieREm nirINM nwvnA {A. nitY hritmAy srLmrM EpAelyANH {A. nieR p}M qiniM v.

yi AEyliEnAwH yEhAv epARuM yEhAv pRy, qe viu EpA

avsAne pEdzM jH { Ani ArY mnilA. sm ArY pWiNM. yEhAv yew v}ik zriyAytH . nItimAA atilUew jIviM. pApik ati nzi M.*
9

nItimAA ... nziM nl jn avyi nwM. pApik avyi wRivI}uM qANH tieR vAcYAM.

871

EyAEv
1
evuiLik viLvu nziiM epTUEvlieR mknAy EyAEvli kiiy yEhAvyew vAH tA+ 2 mAEr, Ekk! EdzvAsik sklM ecviekAwk! niL@ew yxH k AlEA ael i niL@ew pUvi kew yxHkAlLiElA qEA e}iluM sMBviciuEA? 3 niL@ew mELAw, Eti pRyk, niL@ew m avew mELAwM av ew m vMtlmRkELAwM Eti pRye. 4 Ru evuiLi qu bAiyAi EyA a EAew v evuiLi tiiri; EAew v evui Li q bAiyAiEyA a cAw evuiLi tiiri; cAwevu iLi q bAiyAiEyA a nzi i evuiLiyM tiiri. evuiLik ve mdYpAEr, N kryk, niL@ew vAyini tiRic mDurm vIi enecAli, vIuwiyArAy ni sklM kryk. 6 kArNM, kERiyM qmmAy o rAxH\M qeR Edzientier y ieniyiri. atieR yD siMhieR pl@kEpAel mc yM atieR tAwieyl@k siMh iEREpAel blmmANH. 7 qeR miriviey av nzii c@. nl mirivik vAwiriu. qeR aimre atieR etAli m}u v rieRiH o i iyiri .
5

L@M mAtLvuM qinH, QnyM i L@MEpAluM vAwiyiri. stYmAyM mxYriel sEAxM viyiriyANH. 13 puErAhit cAwkyM nilviLi kyM ec@, yAgpIWM o niL@M lyH. qeR eedv ieR dAsAEr, vrik, cAwH rAi k}ic @ uk, kArNM, niL@ew eedvieR lyiniH DAnY bliyM pAnIyyAgvuM twiriyA NelA. evuiLik viy ByrnAzM o pvAsM nwk, o sBAEyAgM viLik, mAeryM sklEdzvAsik eLyM niL@ew eedvmAy yEhAvyew lyi ok. av yEhAv EyAw viLic@ krye. 15 aetA cI divsmAyiriM, kAr NM, yEhAvyew EtYkdivsM aw EpAyi. svznAy eedvini atIitmAy mNMEpAel atH vrikyM ec@M. 16 kuew? hAr mil; new eedvieR lyi ni /vvuM sEAxvuM EpAyiri . 17LMp} avyew tL@ki wyi NiEAyi; DAnYM NiEAy ekAH, DAnYrk nziciri; kLrk epALiciri. 18 vLm] g qen EmAu! kkAli qen iyly! Emci lmilA kArNM i p EpAluM emliu EpA. 19y EhAEv, {A niEAw shAyM EcAdi kyANH. kArNM, mmiyiel puEmwk eL tI qric@kLu. evLiRiel m}u v mrM tI ekAL@kyM ecyH. 20 evLiRiel vnYm] g EpAluM niEAw Ek}ukyANH. kArNM, avik viyiri, mmiyiel puEmwkeL tI qric@M kLu.
14

jnM kry teR ecRuArnAy vr mric kArNM cAwiri knYkeyEA el nilviLik. 9 DAnYbliyM pAnIyyAgvuM yEhAv yew lyini atYmAyiri . yEhAvyew dAsArAy puErA hit vilpi. 10 vy nYmAeu. nilMEpAluM vilpi. stYmAyM DAnYM nziciri , puvIH viyiri, putiy oliev tIiri. 11 kxkEr, vYsnik, miriEAM sUikAEr EgAtienyM bAliey yM ecAli vilpik, kArNM vyliel viLvH nziciriyANH. 12 mirivi vAwiyiri, aimrM Niyiri. pRiel sklmr
8

ve yEhAvyew divsM sIEyAni kAhLmUtuk! qeR vipvtini alRiviLi k! EdzvAsik m}uv nwe. kArNM, yEhAvyew EtkdivsM vri kyANH , yEhAvyew EtYkdivsM awiriyANH. 2 aetA @M mwlum divsmANH. ukRu EmGL@ew o divsM. pvteL putc@mw uEpAel yA, sUErYAdyi pvt mIet vizAlvuM kmAy ees nYe nI kAM. aEpAeleyAH

EyAEv 2:3-25

872
mnSmAukyM ecyHEtAM. or#hM av bAievEcAM. aEA ni H niL@ew eedvmAy yEhAvyH DAnYbliyM pAnIyyAgvM ekAwAM. yEhAvEyAw Aik sIEyAni kAhLM Qk! o pvA sM nwk! o sBAEyAgM viLik! 16 jne viLic@uk! o vizixHw EyAgM nwk! mAer omic@uk yM ikeLyM piueepteLyM EzKrikyM ec@k! mNvAL av eR sVkArYmRiyiniM mNvAi avL@ew mNiyRyiniM puR vr e. 17 yEhAvyew dAsArAy puErAhit pUmKiM yAgpIWiM mEY kr u ekAirie. qiH av pRye, yEhAEv, nieR jniEm kNy AkNEm. nieR sVM sVien pucHCiAM prihsiAM rAxH\ iwyi uekAwEt. avew eedvM qview? q rAxH\L@ew w yi jn pRyAtirie!
15

timeAriluM Ayiil . a EpAeleyAH nieyAriluM Avuk ymil. 3 atieR mi o tI LieAiri ,. atieR piiluM o tI Li eAiri. atieR milu EdzM edEtAM EpAelyANH. pe piilutH trizAiy o pA}Hnil mANH. 4 av kA}Hcyi tirkeLEAely H. mitH tirweyEAelyM. 5 avey ik. pvtziKrLi rT A EpAeleyA zbm AieAH av kyM t_kyM ec@. zbHdM Niy kci k EA}uM o zmAyeesnYM aNinir AluM Avu zbHdMEpAelyuH. 6 rAxH\ avew mi ByM ekAu kiwkiw. sklmKL@M BItiekA H kvALi. 7 av vIrAerEAel yiEl ti; EpArALikeLEAel mtiluk kyRi mRiy. averl A vM Ener mEAu aNinIu. tL@ew pAtk Lini av etmil. 8 pAzViluveR wiEl o vM atimiil. oAErAM av nveR pAtyi nw. ov mRi Evu vINAluM bAiyv mERi eAEyiriM. 9 av ngrientier pAu ecl@ , mtilukLi pAu kyRu. kA erEAel jnAlkLilUew av vIwk Li kyRi ecl@. 10 avew mi -mi luu, kAzM viRyH, sUrYM cM L@, n tiLmvsAnii. 11 yEhAv teR eesnYieR tl niekAH kl nk gi. stYmAyM eesnYM gMBIrmA. stYmAyM aveR kl n nw eesnYM atiBImmA. stYmAyM yEhAvyew divsM ByrmANH. atien shiA k}iyM? mARNem yEhAv jn ELAw kli 12 EAe}iluM pUXdyEAw ewyM pvAsEAwM krc i ElAwM vilApEAwewyM qiEl mwi vrik q yEhAv pRy. 13 ni niL@ew sVM XdymANu piLEtH , wl . * qAyAluM niL@ew eedvmAy yEhAvyiEl mwuk, kArNM, av kNyM dyym vM mAzIlM Eshi tM ziyew kArYi mnS mAA tA RuvmANH. 14 RiyAM? ktievc ziyi ni yEhAv ope pitiriykyM
ni ... wl jn tL@ew vYsnM kANiA vOM vlic@ kIRiyi. vi ew, av ecyHt tikeL ecAli stYmAyM vYsniAnANH eedvM pRtH.

yEhAv EdzM pun+ApiM aEA yEhAv teR EdziEv i tImAy tAlrYmvnAyi. avnH teR jnEAw knivuAyi. 19 pie yEhAv teR jnEAw en pRu, {A niAyi DAnY vuM puvIuM olievyM ekAwy yH. a ekAH ni niRyM. rAxH \ iwyi nieL niiA ni oriluM {A wvkymil. 20 vwniver niLini vL er aklE {A ayyHM. vrH vijnmAy oriwE {A aver i LyM. avri cil ki}kwliluM cil pwiARkwliluM EpAM. av amAM BIkrk]tY ecyH. qAl v c}ukiy vsHEpAelyAM. By rmAy nAM aviewyAvukyM ec@M.
18

EdzM vIuM puewM EdzEm, ByewAet. yEhAv vkArY ecyHtiu kArNM hHLAdik yM EGAxikyM ec@k. 22 vnYm]geL, ByewAet. kArNM, m miyiel EmciuR pcevM. mrM kAyNiyM. aimrvuM miriviyM vuMnl viLvutM. 23 sIEyAmEL, niL@ew eedvmAy yEhAvyi hHLAdikyM ni kyM ec@k. kArNM, teR vizVsHtt yH awyALmAyi av niH m m}yM pim}yM epic@tM. 24 niL@ew emtiL DAnYM ekAu niRyM. vIk puvIuM oliev yMekAu kviyM. 25 {A nietier ayc mhA eesnYmAyi EAewv evuiLi yM cAwevuiLiyM nzii evuiLiyM RuevuiLiyM
21

873
ti tI viLvukL@ew ekAl ni nikiM. 26 ni viuM vIuM ti mtivrik yM niEvi atHBut v ic, niL@ew eedvmAy, yEhAvyew nAme vA}HkyM ec@M. yEhAv pRy, qeR jnM ni oriluM niiewkyil. 27 {A yi AEylilA pAet M {AnANH niL@ew eedvmAy yEhA veyM {AnlAet EveRA eedvmiel M niLRiyM. qeR jnM ni ori luM niiewkymil. eedvM aveR Avien qlA jnM ekAwM 28 atiEzxM {A qeR A vien qlAvewyMEm pkM. aEA niL@ew puAM puimAM vci M. niL@ew v]AH sVpHnL@A M, niL@ew yvAH dznL@ AM. 29 niL@ew dAsAewyM dAsikL@ ewyM EmEpAluM {A divsLi qeR Avien pkM. 30 {A kAzM miyiluM atizyk rmAy awyAL kANiM. EcAryM tIyM pukM AvuM. 31 gMBIrvuM ByrvumAy yEhAvyew divsM vtimute, sUrY AyM c EcAryAyM mARiEAM. 32 qA yEhAvyew nAmM viLicEp i sklM riewM, kArNM, yEhAv aLiecytEpAel sIEyA H mlyiluM eyzElmiluM EzxicvA kuM. yEhAv viLiv tiriekvM. eydyew zueL ziiem yEhAv vA ekAw vAsilu eydyielyM eyzElmielyM jneL {A mw ieAu v, divsLiluM smyM stYmAyM 2 qlA rAxH\eLyM {A ouM. aver yEhAzAPAH tA}HvryiEl {A vM. aviewvcH qeR jni M qeR mtlAvkAzmAy yi AEyli M Evi, aver av ahiMviDM {A ziiM. kArNM, av qeR jne rAxH\iwyi citRik yM qeR Edze tiwyi p evyH kyM ecyH t iri. 3 av qeR jniEvi nRuiiri. av o EvzYey vAutinH o iey ekAwkyM t wic vIiEvi o epiey vi kyM ecyHtiri. 4 EsAEr, sIEdAEn, ePlisH t YEdz EL, qeR Ener niL@ew EzeL Ayi? qiEnAEvi nieLEA w pkrMvIukyAyiEA? aEtA qe NewAEvi vlM ec@kyA yiEA? niL@ew v]ik NM ekAuM atiEvgiluM tiricH niL@

EyAEv 2:26-3:18

ew tlEme {A vM. 5 qeR eviyM qeR sVvuM ni qw iri, qeR vuM ExHWmAy sV ni qwH niL@ew l yLi vciri. 6eydyiElyM eyzElmielyM jneL avew Edzini der EtinAyi ni #IkA viukLiri. 7 aver viukL lLini {A aver NkyANH . qiH niL@ew tiiyk mwi niL@ew tlEme {A vM. 8 niL@ew puAeryM puimAeryM eydyiel jnH {A viM, av aver atidery ezbAy viM. tH sMBviM, yEhAv enyA aLi ecyHttH yienAuk rAxH\L@ew wyi KYApi k+ yinAyi nieLe oi eA_k! eeDrYzAlikLAy EyAAeL Nk! sklEpArALikL@M aw vre. 10 niL@ew klk awicH vAL@kLA k, niL@ew arivAL@k awic, H LAk. {AenA blm EpArALi yANH q dbl pRye. 11 um sklrAxH\L@Em, EvgM vrikyM aview MwkyM ec@k. yEhAEv, nieR EyAAeL iv ENEm! 12 rAxH \ jAggrAewkyM yEhAzAPAH tA}HvryiEl mN i mERukyM ece. kArNM u m sklrAxH\eLyM nYAyvicArN ecA aview {A riM. 13 arivA vIk kArNM viLvu ekAyHi pAkmAyiri. vcvi uk, kArNM vIucH niRiri. etAik kvieA}ukyANH, kArNM avew dxHwt vlutANH. 14 viDiyew tA}Hvryi i Em mH. viDiyew tA}Hvryi yEhAvyew EtYkdivsM aw EpAyi. 15sUrYM cM uEpAM. n kAziAtAvuM. 16 yEhAvyAy eedvM sIEyAnini giM, av eyzElmini al RuM. kAzvuM miyM nwuM. qA teR jninH yEhAvyAy eedvM o rAAnvuM yi AEymH o EkAymAyiriM. 17 qeR vipv t mAy sIEyA nipA niL@ew eedvmAy yEhAv, {AnAeN aEA ni aRiyM. eyzElM vimAyiIM anYjn niEm pNilUew kw EpAkymil.
9

H eydjnty o pujIv vAgdAnM ec@ H 18 divsM pv t mDurm mirinI rM. k pA o}u

EyAEv 3:19-21

874
EAM qEdAM jnnYmAy o pA}Hmi yiEAM. 20 eydyilAke zAzVtmAyi jnvA smAM eyzElmi tlmRtlmR yAyi jnvAsmAM. 21 av qeR jne ekAtinA {Anver ziiM! yEhAvyAy eedvM sIEyAni vsiM!

M. eydyiel skl Niyndik LiluM evemA}uM. yEhAvyew ly ini o Rv puReH aExYA tA}HvryHH evM ekAwM. eydmELAw Urt kAukyM av ew mi nixHkLrM vI}HkyM ecyHkyA QjipHtH o mmi yi
19

875

EmAsH
1
mKM etEAvyiel wyArielAvnAy EmAsieR vAkLANiv. Q vA k ki ruekAlM mH, eyd rAjAvAy IyAvieRyM yi AEy rAjAvuM EyAvAzieR pumAy eyA ErAebyAmieRyM kAlH yi AEyli eniy dznLilANH av kii ytH. ePAynIkY zi H yEhAv pRytH tA+ EsA nivAsik vic@ecyHt atim {A aver niymAyM zii M. kArNM av twvukArAyi piwic rAxH\iel m}uv jneLyM qEdA minH awimkLAyi viukLu. bu L@ew wyi yi AEy Aiy krA av oAmil. 10aekAH EsAri eR mtiliE {A tI ayyHM. atH atieR EkAkeL m}uvM ucA lAM.
9

arAmi zi EmAsH pRu+ miA oAu o siMheEAel yEhAv sIEyA ni ni gi. eyzElmi niH av wim}kyM ec@. wyAew EmciR Nu. kEmlmkEpAluM Niyiri . 3 yEhAv pRytH tA+ dEez iel nivAsik vic@ ecyHt atim {A aver niymA yM ziiM. kArNM, uemtipkr NekAH ErA DAnYM emti EpAel av gielyAdieljntey mwic@ kLiri. 4aekAH rAjA vAy hsAEylieR vIiE {A tI ayyHM. atH rAjAvAy ebhddieR EkAk tIM ucAlAM. 5 dEezieR kvAw {A ti RM. evtA}Hvryi siMhAsn i riven {A aRukLyM. EbH-edni ecEA piwi venyM {A aRukLyM. arAmY kIRiEl vAsikLAyi EpAEkiyM vM. yEhAv kArY pRu.
2

qEdAMkA zi yEhAv pRytH tA+ qEdAMnivAsik vic@ ecyHt atimH {A aver niymA yM ziiM. kArNM qEdAM aveR sEhAdren vAL@mAyi piw. ouM kN kAiymil. aveR EADM o vnYm]geEAel nitYmAyi nilni kyM yi AEylien vlic@kIRutH av wekAirikyM ecyH. 12 aekAH EtmAni {A tI ay yHM. atH ebA yiel EkAkeL m}u vM ucAlAM.
11

H ePlistY zi yEhAv pRytH tA+ g yiel nivAsik vic@ ecyHt atimH {A aver niymA yM ziiM. kArNM, EdAminH awimk LAyi vitiEvi av rAxH\ iel m}uv jneLyM twvukArAyi piwic@ekAuEpAyiri. 7aekA H gyew mtiliE {A tI ay yHM. atH atieR EkAkeL tIM ucAlAM. 8asHEtAdi siMhA sni rivenyM asH e k ElAni ecEA piwivenyM {A aRukLyM. qEAentier {A qeR eek tiriM. ePlisH t Yri jIvEnAew Ezxiv mric@EpAM. qeR yEhAvyAy eedvM kArY pRu.
6

aEAnY zi yEhAv pRytH tA+ aEA nivAsik vic@ ecyHt ati mH {A aver niymAyM ziiM. kArNM av atii visHtArewtiEvi gielyA diel gBiNikeL ekAkLu. 14 aekAH rbAngrieR mtili E {A tI ayyH M. atH y divse nilviLi EpAelyM }liA ieR divse kAuEpAelyM vH atieR EkAkeL m}uvM ucAlA M. 15aEA avew rAjAvH aveR EdYAgAErAwew vAsiyAyi EpAM. yEhAv pRtH atA.
13

EmAvAbi zi yEhAv pRytH tA+ EmAvA bHnivAsik vic@ ecyHt atimH {A aver niymA yM ziiM. kArNM qEdAMrAjAvieR aik av u AymAiL u. 2 aekAH EmAvAbiE {A tI ayyHM. atH ekrIEyAH ngri el EkAkeL tIM ucAlAM. yAEAzL@ewyM kAhLM viLiyew yM nwH EmAvAbH mriM. 3rAjAvien {A atinkevc H ekAkLyM.

EmAsH 2:4-3:13

876
pAyv rewil . tirsvAri A avew jIv riymil. 16ati rrAy EpArALik divsM yD EpicH oAwiLyM. yEhAvi ni sEzM tA. yi Eyli tAItH Eh! yi AEymEL, QjipHEdz niH niL@ew m}uv wMb eLyM ekAuv yEhAvyew nieL Ric@ Q sEzM ic@EkAluM+ 2 miyilu sklrAxH \ LiluMvc H {A o viEzxrItiyi aRiiri tH nieL mAmANH. niLAve qnietier tiriiri. aekA H niL@ew sklpApM {A nieL ziiM.

aveR skl EdYAgeryM wi {A ekAl@M. yEhAv pRtH atA . eydy zi H yEhAv pRytH tA+ eydA nivAsik ecyHt anvDi atim H {A aver niymAyM ziiM. kArNM, av yEhAvyew nYAymA Ne asritH nirAkrikyM aveR ceL EpikyM ec yHt. avew pUvik piw av ew vYAjeedv aver v}ietic@. 5 aekAH eydyewEm {A tI ayyHM. atH eyzElmiel EkAkeL tIM ucAlAM.
4

yi AEyli zi yEhAv pRytH tA+ yi A EynivAsik vic @ ecyH t atimH {A aver niymA yM ziiM. kArNM EnkAer awimk LAyi eviEviyM ecRiykwM vIA k}iyAtieR Epri muv er oEjAfi ecriieR vilyH M av viukLu. 7av pAveL niltiyiH cviiemtic@. aver v}iyiniH timAukyM ecyH t . qeR vi nAmM kLewti Evi o puxM aveR aM oEr yvtiymAyi eelMgikbM pul . 8 av pAvLini kwinH QwAyi vAiy wk oAErA yAgpI Wimriek viric@ kiwkyM pi} owiyvri nikiiy vIH t L@ew eedvL@ew lyi vc@wi kyM ec@. 9 pE EdvdAL@ew yrvuM kEv lkL@ew Rm aEmArYer avew mivcH {Ate mwic@ kLu. avew mkLilu p}L@M tAe}y EvkL@M* {A nziic@. 10aEmArYew EdzM sVmAvA {A nieL shA yic@. {Ate nieL QjipHEdz ni puRE ekAuvrikyM nAlekAlM mmiyilUew nwik yM ecyHt. 11{A niL@ew Hm Li ciler vAckM niL@ew yvA Li ciler nAsItM yi niymic@. Eh yi AEy jnEm, stYmANH. yEhAv etlAM pRu. 12 pe ni nAsitAer vIu wiikyM vcitH q vA ckErAw kl i kyM ecyH t . 13a ekAH DAnYM kvic@ niRcvi Rc@ EpAEpAel {A nieL ni riiwH Ric@ kLyM. 14 Evgi pAyvEpAluM r ewA k}iyil. zimAA Ev zArAyiriil. pwyALikH sVyM riAmAvil. 15auM vil@mvM jIvEnAew bAiyAvil . Evgi
6

avew ... EvkL@M avew mAtApitAL@M avew ikL@M qM.

yi AEylukA zi omivA stiAet ruEp oic@ nwARil! 4 rkiAet siMhM kAi giARil! oienyM piwici ilA yvsiMhM hyiniH alRA Ril. 5atien wA reyAmiel i o pi nil ekNiyi ec wARil! oienyM piwicii lA o ekNi nilniH etRic@y rARil . 6ngri kAhLM m}ew EA jn mRiyiEkH By. o ngri p vEA yEhA vyAN vtH. 7 teR dAsArAy vAckH EzYM evLiewieAw Aet qeR yjmAnnAy yEhAv tIc yAyM yAetAM ecARil. 8 o siMhM alRuevi jn EpwiM. yEhA v aLiec@evi vAckA vciM. 9 asHEtAdiel armnkLiluvErAwM QjipH Edziel armnkLiluv ErAwM t@ pRyk. zmrYyiel mlkLi owi atinke klL@M jnM muver qen pifiievM kAk. 10Q jnH qen EnrAy mAi jIviNemRiyil. pNM avew armnkLi sVpic@vE tinAyi av ekAyiluM amiluM ew. q yEhAv aLiec@ tAyi avErAw pRyk. 11 aekAH yEhAv pRytH tA + o zu nieR EdzM vLykyM nieR rk tkkyM nieR arm nk ekAywikyM ec@M. 12 yEhAv pRytH tA+ o iwy siMhieR vAyi niH ru kAlukELA ecviyew o kxNEmA rewtH EpAel EyA aEtEpAel zmrYyi pA yi AEym rewM; mieR o mlyM kiAlieR o cIM. amAM. 13 ic@EkkyM yAEAbieR wMbientier sAYewkyM ec@k. svzM qeR yjmAnM yEhAvymAy eedvieR sEzM
3

877
tA. 14yi AEylien atieR atim {A ziiEA EbETlieR yAgpIWeL {A zii M. yAgpIWieR EkAkeL mRi kyM av nilvI}ukyM ec@M. 15 zizirg] h L@M #IxH m g] h L@M o EpAel {A nziiM. neAi eR ciNiy g]hL@M nziiM. aen ou vLer g]h tkwiyM. tAyi yEhAvyew sEzM. H H sEnEhAlAsM xw ew OIk qLiyver EAhikyM aver awicmkyM { wiA qeiluM ekAuvrik! q t L@ew yjmAnArAy BAAErAw pR ykyM zmrYAmlyi pAkyM ec@ bAzAniel pEL, ni Q sEzM ic@ EkAluM. 2 qeR yjmAnnAy yEhAv vi nAyiriyA en stYM ecyHtiri + nieL ekAL@ ekAuM ni Li vuM owvilven ekAuM av piwic @ ekAuEpA kAlM niymAyM ni vH. 3 ni Li oAErAiyM mtilukLilu Lk LilUew ngri evLiyiEl Ener etRic @ EpAM. ni zvnyH Ener qRiyewM.* yEhAv pRu. 4EbETli ecH pApM ec@k! gigAli* ecH atiluEmeR pApM ec@k! niL@ew blik qlA rAvielyM niL@ew viL vieR pielAH qlA mAMdivs vuM ekAuvrik. 5puLiic mAvuekA u aM sHEtAyAgmAyi EhAmik. sVmnAel nw v}ipAwkeL pr sYmAyi viLic@ pRyk. yi AEy m eL, ni aen ecA xHwew vElA. qeR yEhAv pRtH atA . 6 niL@ew qlA ngrLiluM {A niH evwi pl@kL@M qlAyiw LiluM aieR RvuM viyiu EpAluM ni qiEl mwiyil q yEhAv pRy. 7 ekAyHinH pieyM m mAsm EA {A niH m} mwkEpAluM ecyHt. o ngriE {A m} epi M. qA EveRA ngriE {A m} epikyil. o pAwinH m} kiuM. qA m} kiA EveRA pAwM vru EpAM. 8rEA mEA ngrLiel nivA

EmAsH 3:14-5:5

sik evM witiEvi EveRA ngriEl Evc@ecl@M. qiluM av mtiyAvukyil. qiuM pe ni qiEl mwiyil q yEhAv pRy. 9 {A niL@ew viLey vAvuM pU luMekAH mic @ . {A niL@ew EtAL@M miriEAkL@M Ni. evuiLik niL@ew aimrL@M olivumrL@M ti. qiuM pe ni qiEl mwiyil q yEhAv pRy. 10 QjipH t iEnAw ecyH t EpAel niL@ew wyHM {A o mhAmAri ayc@. niL@ew yvAeL {A vA ekAu ekAl@kyM niL@ew tirkeL piwikyM ecyHt. niL@ew pALy Liel zvL@ew nAM niL@ew mi LkLi {A kyi. qiuM pe ni qiEl mwiyil , qH yEhAv pRy. 11 esAEdAmienyM egAEmAreyyM {A nziicEpAel niLi cil er {A nziic@. ni o tIyi niH Qriy kekAiEpAel yi . qiuM pe ni qiEl mwiyil, q yEhAv pRy. 12 aekAH yi AEyEl, {A nieziiA EpAkyANH . {A niEAw ecA EpA ekAH nie viDiA EpA nieR eedv e EnriwA tAeRwekAk. 13 qienA pvteL vA M kAien s]xHwiM teR EzY emeH mxYer aRiyiM dy e AM miyiel pvt L@ew mkLilUew nwM qlAM avnA NelA. svznAy eedvmAy yEhA veye aveR nAmM. yi AEyli o EzAkgAnM yi AEyjnEm, nietier o crmgItmAyi {A Re ecAl@ Q sEzM ic@ EkAluM. 2 yi AEyknYk vINiri. ni yM av q}uEyil. o nivrA shAyiA mil A et avL@ew sVM Edzu EpieH av kiw . 3 qeA qeR yjmAnnAy yEhA v pRytH tA+ yirM EyAA eL yinyyH o ngriEl , Ru EyAAEL tiric@v. Ru EyAAeL ayyH o ngriEl p EyAAEL tiric@ v. yEhAv yi AEylien mwivrA EA/Ahii 4 qeA yi AEyjnEAw yEhAv pRytH tA+ qiEl vrik, ni jIvEnAewyiriM! 5 EbETli EpAktH . gigAli ecltH. Eb-Ezbyi kwtH. kAr NM gigA nivAsik tIcyAyM

n i . . . q R i y e w M aTvA ni dEreRiyewM. jn nieL ehEA pvtiEl ekAuEpAM. qAyBAx yilitH mnilAA vixmmANH. sHI qRiyewM qAENA OI ciltH qRiukLyM qAENA q vYml. EbETli ... gigA yi AEy jntyew rADnAl. yi AEylielyM ey dyielyM jn eyzElmiel eedvAl yi mAEm te rADiAvU q eedvi nibmH.

EmAsH 5:6-6:2

878
{A niL@ew nwview kw EpAekAH skl miriEA kLiluM nilviLi AM, q yEhAv pRy. 18 yEhAv viDinw divsi Evi EmAhEAew kAiri ni H aet ByrmAyiriM. yEhAv yew divseRicH niH en o mEnABAvM qinH? atH evLicml, AyiriM. 19 atH o siMhiniM reEA wv krwiey ku muEpAel yiriM. aeli av o vIi ecl@kyM mri eekcAkyM ec@ EA aven o pAu kwiEpA el yiriM. 20 yEhAvyew divsM evLicml, ANH. kAzieR o kirNM EpAlumi lA o divsmA.
17

vAsiEl ekAuEpAkewk yM EbET nziiewkyM ec@M. 6 yEhAvyiEl vrik, ni jIv EnAewyiriM. el i tIEpAel yEhAv EyAEsPHliEner pAyM. atH EbETlien vi}uuM. atH ekw A M Akymil. 7 hA kxHwM, nYAye kyHpAkyM nItiey tRyiliwkyM ec@vEr! 8 nLAy kAikeyyM mkyir eyM s]xHwicvM riien BAt mAvM pklien rAiyA vM kwliel eveL viLikyM avey miyewEm ecAriykyM ec@vmAyv mAmANH eedvM. yEhAv qe aveR nAmM! 9 EkA nziiti Evi k ver vkvv av te. AEylukA ecyt H H dxwtY 10 nYAysByi anYAye evl@viLi ven ni evRukyM stYM pRyven ni pkyHkyM ec@ . 11 aekAH qLiyver niliu cviukyM avew oAhriDAnYM av riniH tieywkyM ecyHtekAH ni ecklieR EmAwiy vIw kL@AiyirieiluM avyi ni pAkyil. ni viEzx e miriEA evc@piwiiciri eiluM avyew vIH ni wi kyil. 12 qekAeA, niLuew pl pApeLyM {AnRiy. ni zri M atim ecyH. zriec@ ver ni mRiew. pNM vAi ni tiec@. pAvH ni nYAysByi nItiniExDi kyM ec@. 13 aekAH viEvkzAli Q kAlH mQnM pAliM. kArNM Q kAlM cI yANH. 14ni jIviciriEtinAyM ni pREpAel svznAy yEhAvyAy eedvM niELAwew ri EtinAyM tiyH pkrM ney aEnVxik. 15 tiey evRukyM ney sHEnhi kyM nYAysByi nItiey tixHWi kyM ec@k. o pe, svz nAy yEhAvyAy eedvM EyAEsPieR li EzxivErAw kN kAi EyAM. ekAwiy d+KieR o kAlM v 16 aekAH qeR yjmAnM svz mAy eedvM pRytH tA+ qlA epA kvlkLiluM nilviLi A M. qlA etvukLiluM aEA l, aEA l qH av pRyM. xiAer vilApiM vilApeA}ilukAer almRyHM av viLiyHM. yi

AEylieR rADn yEhAv nirsi 21 niL@ew /v {A evRu . av {A sVIkriil! niL@ew sBAEyAg {A sVdiil. 22 ni EhAmblikL@M DAnYblikL@M qniicAluM {A av eekeA_ kyil. ekA}u kAlikeL niEvdic@ niL@ew smADAnblik {A gQni kyil. 23 nieR pAieR oc qiniH qwmAU. nieR vINkL@ew sMgItM {A Ekkyil. 24 qA nYAyM evM EpAelyM nIti oriluM vru EpAkA orvi EpAel yM o}uke. 25 Eh yi AEylEm, nAl ekAlM qni mmiyi blikL@M v}ipAw kL@M ni ekAu vEvA? l! 26 pe niEvi ni A iy vi#hLAyi niL@ew rAjAvAy siienyM niL@ew nEdv nAy kIyenyM ni niL@ew ew m. 27 atinA nieL {A vAsik LAyi dEezieRyM aRE ayyHM, qH svznAy eedv emM yEhAveyM nAmmv pR y. AEyliniH nlkAlM qwEpAM rAxH\Li mKYmAytiel DAni kEL, yi AEylM shAyi Evi smIpivEr, sIEyAni suKEAewyM zmrYAmlyi surA EbADEAewyM k}iyvH aet ByrmAyiriM. 2 Ruek klHeni ec EnAk. pie aview niH mhAngrmAy hmA iEl EpAk. pie ePlisHtYew giEl EpAk. Q rAjYELAeL lAM emcmAENA ni? aeli av yi

yi

879
ew EdzM niL@ew EdzeA visHt]tmAENA? 3 vinAzdivsei ciiA vistikyM amvA}Hcey awi kyM ec@ niH aet By rmAyiriM. 4 neAieR ciNiy kilu kLi kiwkyM mLi lsY EAew zyikyM tirew AwkeLyM EtYkM ekA}uic piwAeL tikyM ec@vH aet ByrmAyiriM. 5 vINyew nAdienAic@ pAwv H aet ByrmAyiriM. dAvIdien EAel av sMgIEtApkrNLi tEvi pAu mew. 6 vIuwLi niu wikyM vuM nl eetlMekAH teL pUk yM qA EyAEsPieR vinAze i d+KiAtiriyM ec@vH aet ByrmAyiriM. 7 qA avew nlkAlM avsAni M. av vAsikLAyi anYEdzE ekAuEpAkewM. 8qeR yjmAn nAy yEhAv sVyM o stYM ecyHtiri . svznAy yEhAvyAy eedvM pRtH tA+ yAEAbieR gve {A evRu . aveR EkAkeLyM {A evRu . aekAH ngrvuM atilu sk lvsHtL@M {A zueL iM. RcH yi AEylukA jIv EnAew bAiyAvuM 9 pEp o vIi jIvEnAew bAiyAyA av mriM. 10ov mri EA aveR vuM aw bu vuM EveRA cAcArM wi aveR asHTik vIini puRE m tinAyi epAM. aErM ov vIieR RkLilu mEvEnAw EcAdi M, eriluM niyM niEAewAM EA? aEA av pRyM, l,... aEA dYEv pRyM, zbHdi Aet! qeA yEhAvyew nAmM nAM cric@wA. 11 qA EnAiEA~, yEhAv kli M. qiH vliyvIwien LAyM ecRiyvIwien RukLAyM av wi c@ tkM. 12 tirk pARRew oAwARuEA? eriluM kALkeL pUi kw }ARu EA? l. pe ni nYAye vix mAyM nyew p}e kyH p ecwi yAyM mAiyiri. 13 ElA-edbAri* hHLAdivM nAM nmEvi new QekAH kyIM piwiecwiEl? q pRy vM aet ByrmAyiriM. 14 Eh yi AEyg]hEm, EnAiEA~, {A nietier o puRMrAxH\e
ElA-edbA lnAmM. omil qm o

EmAsH 6:3-7:11

q}uEiM, qH svznAy yEhAvyAy eedvM pRy. av nieL elEbA- hmAH mt arAbAEtAw vEryHM kxHwewM. evuiLikew dznM yEhAv qni kAitH tAyi + rAMviL vL Gi av evuiLikeL okyAyi. oAM viLevwiniH rAjAviER ekAyHetwi. 2 evuiLik Edz ecwik titIEA {A pRu, aEA, qeR yjmAnnAy yEhAEv, dyvAyi epARuEN! yH avAy yAEAbH qen jIv pul M? 3 aEA yEhAv aEti teR mnS mAi. yEhAv pRu, a sMB vikyil.

tIyew dznM qeR yjmAnnAy yEhAv qe kAitH tA+ qeR yEhAv yAy eedvM o agHniey viLikyAyi . agHni mhAsme nziik yM pie krey nziiA wu kyM ecyH. 5 aEA {A pRu, aEA qeR yEhAvyAy eedvEm, dyvAyi niEN! yH avAy yAEAbH qen jIv pulM? 6 aEA yEhAv aEti teR mn SmAi. qeR yEhAvyAy eedvM pRu, a sMBvikyil.
4

lieR dznM yEhAv qe kAitH tA+ qeR yEhAv piwic@pNit o mtilinriek nikyAyi. av eR ki o luM Ayi. 8 aEA yEhAv qEAw pRu, EmAEs, nI kAetA? {A pRu, o . aEA yjmAn qEAw pRu, EnA, qeR jnmAy yi AEylieR wyH {A o w. ni oriluM aver {A o}ivAyil. 9yisHhAi eR pUjAmlk tkewM. yi AEy lieR tlL@M tkewM. eyAErAebyAmieR le qeR vAekAH mic @ ekAl @ kyM ec@M.
7

amsYAvH EmAsien twyA mi 10 EbETliel puErAhitnAy amsYA vH yi AEyliel eyAErAebyAMrAjA vinH Q sEzmyc@+ yi AEyg]h ieR o nwvievcH EmAsH nin etier FAElAcn nwiyiri. aveR vAk m}uv vhiA rAjYi k}ivil. 11EmAsH pRtH tA+ eyAErAebyAM vALA mri kyM yi AEy tIcyAyM sVEdz

EmAsH 7:12-9:2

880
yEhAv yAEAbinH mAM av eR nAmi; yAEAbieR aBimAnM vAgHdAnM ecyHtiuH+ av ecyHt oerA dxHv]iyM {A oriluM mR yil. 8 kArNM mi viRyH@kyM ati lu skljIvikL@M vilpikyM EdzMm}uvM QjipHtiel eenndiey EAel ykyM aEAumiEAuM l tiEzxM vIuM tA}ukyM ec@k yiEl? 9 qeR yEhAv pRy, smyH {A sUrYen cyH asHtmiik yM miey pkli ikyM ec@M. 10 niL@ew /veL mricvEv iy o vilApEvLyAyi {A mAuM. niL@ew pAukeL vilApnLAyM {A mAuM. sklriluM {A vYsn vsH cAiM. qlA tlkeLyM {A m$nM eciM. atien {A niL@ew kpuEviy vilA pM EpAelyM atieR avsAnM kyHpu o divsM EpAelymAM. eedvieR vAiEvi viz o Byr kxwkAlM v H 11 qeR yEhAv pRy, EnA, rAjYH {A piNiv kAlM awiri; ai Eviy vizEA eviEvi y dAhEmA al, yEhAvyew vA k EkA i. 12 av mYDrNiwmt cAvu kwveryM vwmt ki}veryM } nwM. yEhAvyew sEzM Etwi eAH av piEAuM mEAuM alyM. qA av atH kekymil. 13 smyH surikLAy yvtikL@M yvAL@M EbADMeku vI}uM. zmrYyew etieniwic* NyiwkyM, H Eh, dA, nieR eedvM jIvitH Ener i, qM Eb-Ezbyiel eedvM jIvitH Eneri qM Nyiwk yM ec@v ni oriluM nivrA vM vI EpAM. yAgpIWinriek ni yEhAvyew dznM qeR yjmAn yAgpIWi nriek ni {A ku. av pRu, RwiEpAluM LkiEAEkti nAyi kL@ew cite awik. k jnL@ew tlyi vIE}tinH av tkk. bAiyver {A vAekAu ekAl@M. ovM kwkL yil. ovM rewkyil. 2 av pAtALi recA qeR eek aviewniH aver piwiM. av kAziEl kyRiec A {A aviewniH aver RM.
pi
7

niH twvukArAyi piwiewkyM ec@M. 12 amsYAvH EmAsiEnAw pRu, Eh, dzkA, EpAk, eydEdzE oAwiEAk. nieR BiluM vci luM aview nwieAk. 13pe ni oriluM nI EbETli vcitH. kArNM atH rAjAvieR vimirvuM rAjYieR lyvumANH. 14 aEA EmAsH amsYAviEnAw mRu pwi pRu, {A o vAcknAyi il. vAckew wMbiev mAyiil. pkrM {A o kAlivL kArM kAiAy kIRuvmAyi . 15pe yEhAv qe wuvL kAri niewiH qEAw pRu, ecH yEhAvyewjnmAy yi AEy lientirAyi vcik. 16aekAH EA nI yEhAvyew sEzM Ek k. nI pRy, yi AEylientier vcitH, yisHhAieR lien tier sMgitH qH. 17aekAH yEhAv pRytH te+ nieR pi ngri o EvzYyAyiEAM. nieR puAM puimAM vALA ekAlewM. anY nieR nilM aLu piewM. nI o viEdzevc H mric @ EpAM. yi AEyliEnA, sVEdzniH der vAsiEl EpAEkiyM vM. p}u p}ieR dznM qeR yjmAnnAy yEhAv qni kAitH tA+ o p}u p}M. 2yEhAv qEAw pRu, EmA Es nI kAetH? {A pRu, o p}u p}M. aEA yEhAv qEAw pRu, qeR jnmAy yi AEylieR aYM qi}iu, niyM {A avew pAp kiel nwiil. 3 div sM lyiel pAuk nilviLiyAyi IM qH qeR yjmAnnAy yEhAv pRy. zv qAwmAM. av nAlupAwM citRiiwAM. zbHdi tH! yi AEyliel kcvwA pNmAti mAEm tAlrYm_ 4 qLiyver kAI}iliu cviukyM rAjYH drier ekAeAwkyM ec@ vEr, Ekk; 5 { DAnYM vitinH amA vAsiEGAx qEA k}iyM, new pkzAlk RH DAnYM vi tinH zb H qEA k}iyM? aEA { jnH aLvu Rc@ ekAwkyM vilukyM klA suekAu pikyM ecyHEtAM; 6 aEA { qLiyver eviM drier o EjAwi ecriieR vilyHM vAukyM tRyi viEAy a}u EgAtH vikyM ec@M, q@ pR yvEr;

z m r Y y e w e t i e n zmrYyiel eedvM.

881
av kEmlyew ciyi oLi cA {A aviewniH aver etru piwiM. av qeevicH kwlieR awiyi eceALicA {A kwt EAw klicH aver kwiiM. 4 av avL@ew zuLA vAsik LAyi piwiewevi {A vALi EnAw klicH aver aview ekAliM. Ninl, pieEyA, EAhinAyi {A avewEm qeR EnAM Ri M. zi jne nziiM qeR yjmAnM sv z mAy yEhAv miey etAwEA, atH k yM ativsi sklmxYM vilpikyM EdzM m}uvM Qji pHtiel eenndieyEAel ykyM tA}ukyM ec@M. 6 yEhAv sVLi aveR mALik mRik pNiykyM mimkLi av eR kAzm$pM tIkyM ecyHt. av kwliel eveL viLikyM avey miyewEm o}ikyM ec@ . yEhAv qe aveR nAmM.
5 3

EmAsH 9:3-15

niH yi AEylien DAnYM ariyiliH ariEpAel {A ariM. oerA crluM Q tAe} vI}ukyil. 10 pH {eL awkEyA piwi kEyA l q pRy qeR jni eR wyiel sklpApikL@M vALA mriM.

rAjYM punApiemH eedvM R ekAw 11 smyM dAvIdieR tk wArM {A vIuM yM. wArieR m kLilu viluk {A awyHM. atieR EkwpAwk {A tIM. vLeruAyiEpAel atien puiNiykyM ec@M. qienA qEdAmieRyM ori qERtAyi sklrAxH \ L@ewyM avEzxM yi AEy o pE kw iEyAM, qH sMBvii yEhAv pRy. 13 yEhAv pRy, }uv ekA@ veRyM vityHv miri cvi uveRyM oem kAlM vrikyA NH. kLiniM mlkLiniM mDu rm vIH o}ukyM qlA kL@M aetA}ukyM ec@M. 14 qeR jnmAy yi AEylieR eqzVrYM {A tiric@ekAu vM. av vngr pNitH avyi pAM. av mirivyluk Ai av yew vIuwikyM EtAL@A i avyew p} tikyM ec@M. 15 {A aver avew EdzH nwM. {A av ekAw EdzniH av ni oriluM pRiecwewk yil qH nieR eedvmAy yEhAv pRy.
12

yEhAv yi AEylieR nAzM RekAw 7 yEhAv pRy, yi AEylukAEr, ni qni qEtYApYAerEAel yANH. yi AEylien QjipHtiniM ePlisH t Yer kPH E tAriniM arA mYer kIRiniM {A ekAuvu. 8 EnA, qeR yjmAnnAy yEhAv pApm rAxH\e dzi. yEhAv pRy, {A, yEhAv, atien mK ni nziiM. qA yAEAbu g]he m}uv nziiyil. 9 EnAiEA~, {A o kln ekAw kyANH. qlA rAxH\L@ewyM wyi

882

obdYAvH
qEdAM ziiewM obdYAvieR dznmANitH. qEdAmien i qeR yjmAnnAy yEhAv en pRy. yEhAvyAy eedviniM o vmAnM {LRiu. rAjYi wyiElH o dt ayyHeiri. av pRu, nmH qEdAmiEnAw y i EpAkAM. yEhAv qEdAmiEnAw sMsAri 2 qEdAEm, nie {A vuM ecRiy rAxH\mAM. qlAvM nie vLer evRu M. 3 nieR ah nie EBAxnAiyiri . pARyH iwyiel hkLi nI vsi. nieR BvnM imkLi. atinA eme niliRAnA vil q nI sVyM pRy. qEdAM tAe}yiRewM 4 yEhAvyAy eedvM pRy+ nI p ienEAel yri pRkyM n iwyi wvyHkyM ecyHtA luM nie {AnviewniM RieAu vM. 5 tIcyAyM nI nziiewM! k A nieRywE vM! ekAA rAiyi vM! vzYmetlAM av kvM! pNiA nieR miri pRi EA av Rc@miri piRki Ep iciu EpAM. 6 pE zu zAvieR rhsYniDi kEvi prkyM ake kyM ec@M av nie vikyM EtAl i kyM ec@M! 7 nieR sKYiluverlAM nie Edzi puRAM. niEAw smADA ni k}iyv nie wkyM etAykArY ecikyM ec@M. nieR sKYkik ninAyi o ekNi ElAcikyANH. av pRy , avenAM tIiAvil. 8 yEhAv pRy, aH qEdAmiel jH{AnikeL {A nziiM. zAvi eR pvtiel buimAAer {A nziiM. 9 EtmAEn, nieR vIrA ByewM. zAvieR pvtiluverlAM nzi iewM. asMKYMEp ekAlewM. 10 nI apmAnMekAH mwewM. nI qEmAyi nziiewkyM ec @M. qeA nieR sEhAdrnAy yAEAbiEnAw nI vLer UrnAyi. nI yi AEylieR zuELAw Ec. yi AEylieR niDik anY ekAuEpAyi. viEdzik yi AEyli eR ngrkvAwM kwei. eyzElM ngre av nRuiH p vc @ . aEA nI nieRpM kAH aview avErAewAMte Ayi. 12 sEhAdreR driti nI ciric@. nI aen ectAyi. av eydey tkEA nI sEAxic@. nI aen ectAyi. avew dritdini nI vIiLi. nI aen ectAyi. 13 nI qeR jntyew ngrkvAwM kw kyM avew zHnLi prihsi kyM ecyHt. nI aen ectAyi . avew dritkAlH avew niDik nI ekAywic@. nI aen ectAyi. kvlkLini rewA mic ver nI vDic@. nI aen ectAyi . jIvEnAew rever nI piwi wi. nI aen ectAyi. 15 qlAvmAy yEhAvyewdinM w ql A rAxH \ L@ewEmluM vM. aEA, nI muvErAw ecyHt tik nin sMBviM. aEt drit nieR sVM tlyi v ptiM. 16 qekAeA, qeR vip vti nI rM citRic@.* atinA mu rAxH\ nieR rM citRiM. nI vDiewM. atH nI oriluM jIvici iilAEpAel yiriM. 17 pE atijIviv sIEyAml yi avEzxiM. av qeR vi rAyiriM. yAEAbieRjnt av AyitH tiriekiwiM. 18 yAEAbieR wMbM tIEpAelyA M. EyAEsPieRjnt nALM EpAelyM. pE zAvieRjnt cArMEpAelyA yiIM. eydA qEdAmien e riM. eydA qEdAmien nziiM. anrM zAvieR rAjYH M av Ezxiil. qekAeA yEhAv yAy eedvmANi pRtH. 19 anrM engvukA zAvieR pvti vsiM. tA}Hvryiluv ePlisHtYEdze eeklAM. q yImieRyM zmrYyewyM EdzH av vsiM. gielyAdH ebnYAmIERtAM.
rM citRic@ av qeR vipvt i mdYM pAnM ecyH. atinA melA rAxH\L@M qeR EkApieR pAi niM wiyHM qM.
14 11

883
yi AEyjnt tL@ew BvnLi ni puRAei. qA av sAerPAH very knAEdzM sV mAM. eydA eyzElminiM esPArAdiEl mAei.qAlv
20

obdYAvH 20-21

engvieRngr lBiM. 21 vijyik zAvieR mlkLi vsi ver BriA sIEyA mlyiEl kyRuM. rAjYM yEhAvyEwtAyirikyM ec@M.

884

EyAnA
1
eedvM viLikyM EyAnA pAlAynM ec@kyM ec@ amiAyew punAy EyAnEyAw* yEhAv sMsAric@. yEhAv pRu, 2 nIenEv* o vliy ngrmANH. aviw kA ec@ anvDi dxHwtkeLi {A Ekiri. atinA ngri Elec avErAw tik ec@t vsAniiA pRyk. 3 eedve asriA EyAnyH tArYmAyiil . atinAlyA yEhAvyiniM oAwiyklAnA mictH. ayA EyAyiEl* EpAyi. aview, vLer dery tzIziEl* EpA o k ayA ku. ayA yAli ekAwH kli yA tiri c@. kliel yAAErAewAM tzI ziEl EpAvAM yEhAvyiniH oAwiykluvAM ayA niyic@. ekAwAH qA yEhAv smiEl vli eyA ekAwAien ayc@. kAH sm e LimRic@. atizmAy kAAyi tinA k piL EpAkARAyi. 5 k miEAkAtiriA atieR BArM RyHNem nAvik niyic@. atinAlv crkeLwH smi EleRiyA wi. nAvik vlAet Byi. oAErAM tL@ew eedv e viLic@ AiA wi. EyAn yAke klieR tA}e tiEl kiw A EpAyi. ayA RukyAyi . 6 kiA EyAney kAkyM ayAeL viLic @ NkyM ecyH t , q}uEH ! nI qARutH ? nieR eedvEAw Aik! o pE nieR eedvM nieR An EkH ne riEcAM!
4

atinA av nRuiu. EyAnA kArN mANH dritL@Ayet av mni lAi. 8aEA av EyAnEyAw pR u, nieR etumlmANH {H Q anTeLAe AytH! atinA, nI ecyHt eteAeN pRyk. nieR etA}ielANH? nI qview niA v tH? nieR rAjYEmtANH? nieR jnt rANH? 9 EyAnA avErAw pRu, {AenA qAynANH (eyd). smvuM kr yM s]xHwic sVieleedvmA yEhAvey {A rADi. 10 tA yEhAvyiniM pAlAynM ec@kyAyiev EyAnA avErAw pRu. tRiEA av vlAet By. av EyAnEyAw EcAdic @ , nieR eedvientier nI qn mA ecyHttH? 11 ekAwAuM smiel tirmAlkL@M wt zmAyieAi. atinA av EyAnEyAw EcAdic@, sVryH {eLA ecEtH ? sme zAmAA { nie qec NM? 12 EyAnA avErAw pRu, {A etu ecyHtekAANH kwli ekAwAu Ayet {AnRiy. atinAele kwliEleRiyk. atH zAmAyieA _M. 13 pe ayAeL kwliEleRiyA avrixHweil. av k tiriek RmKEwiA miec iluM sADicil. kAuM tiryM atizmAyi . EpAeri av wt zmAyi eAumi!

H Q ekAwAieR kArNem? aEA av prsH p rM pRu, ni nmH, Q }L@AkA kArN emeRiyA nRuiu EnAAM.
7

EyAnA 2 rAjA. 14+25 vAcknAvAM tH.

pRy

aEt

nIEnvA aUrieR tlAnM. aUrieR eesnYM bi. si. 723-721- vw yi AEy nziic@. EyA mDYDrNYA}i Ec yi AEyliel o tIrEdzpNM. tzIzH sHepyiniel o pNmAvAM tH. EyAnyH eceAvu aklilA NtH. yi AEyli ki}Ayi Q pNM.

EyAnyew zi atinAlv yEhAvEyAw nilviLi c@, aveR tikL@ew PlmAyi av en { kwliEleRiy. o nixHk Len ekAl@ q M {LiluA kEt. aven ekAl@tinA {eL vDiEt. nIyANH yEhAveyM nieR cHCyHeA nI vi emM {RiyAM. qA {ELAw kN kAENEm. 15 aen av EyAney kwliEle Riu. ekAwAu nilc@. smM zAmA kyM ecyHt! 16a kEA av ByAM yEhAvey bmAniAM wi. av o bliyikyM yEhAvyH EtYkvAgHdAn En kyM ecyHt.
14

885
EyAnA smiEl vINEA aven vi}uA yEhAv o vliy m/Ye ayc@. m pkluM m rAi yM EyAnA m/YieR vyilAyi . m/YieR vyikiwEv EyAnA teR eedvmAy yEhAvEyAw A ic@, 2 {A vLer vliy }ilAyi . {A yEhAvey ryHAyi viLi yHkyM av rmL@kyM ecyHt! {A pAtALieR agADtyilAyi . yEhAEv, {A niEAw yAcic@, qeR zbHdM nI EkkyM ecyHt! 3 nI qe kwliEleRiu, nieR zmAy tirmAlk qniEm vl c@. {A smieR }LiEl EpAyi. qniiluM evmAyi. 4 aEA {A kti, ni {A nieR xHwiyi epwAtirikyAyi . qiluM {A nieR vily iEl w EnAM. 5 smjlM qe mwi. evM qeR vAy mwieiytinA qni zVsiA nAyil. {A smieR }Li El miEAyi. kwci qeR tl ey epAtiu. 6 {A smieR awiilAyi , pvtLArMBiiwH. Q twvR yi {A qeEmAyi bitnA ey {A kti. qA qeR eedv mAy yEhAv qe pAtALiniM ric@! eedvem nI qni punjM nki! 7 qeR ANnH qlA tIkL@M nzic@. qAlEA {A yEhAvey viLic@. yEhAEv, {A niEAwA ic@. nieR vilyili nIeyeR An EkkyM ecyHt. 8 cil vYvi#heL rADi . pe timk orilumver shAyiil. 9 yEhAvyini mAmA rv rik. {A nie niEyAew sHttiM. {A ninH viEzxblik k}ik yM niEAw qeR Enck niREv ukyM ec@M. 10 anrM yEhAv m/YEAw sMsA ric@. m/YM EyAney atieR vyi niM kryiEl CikyM ecyHt. eedvM viLi, EyAnA asri anrM yEhAv EyAnEyAwvIuM sMsAric@. yEhAv pRu, 2vliy ngrmAy nIenEvyiEl ec {A niEAwpRy kArY sMgi k. 3 aen yEhAvey asric@ekA H EyAnA nIenEvyiEl EpAyi. nienEv vlieyA ngrmAyi. ngr iluew m}uvM ovnH nwNem ei m divsM sriEiv mAyi.
17 4

EyAnA 1:17-4:2

EyAnA ngrieR mYi ec ni nienEvyiel jnELAw sMgi vA wi. EyAnA pRu, nAl divs EzxM nIenEv nzii ewM! 5 eedvsEzM nIenEvA vizV sic@. tL@ew pApeLi cii A av o EnrM hArM k}i niivyHA tImAnic@. tL@ew EKdM kwiiA av viEzxvO Dric@. mANimAM vuM tA}Hv mwM ngriel sklM aen ecyHt. 6 nIenEvyiel rAjAvH etAe Eku. teR tikLi rAjAvuM EKdic@. ati nAlEhM siMhAsnM tYjic@. aEhM teR rAjkIyvO evwiH d+KM kwiiA viEzxvOLNi u. rAjAvH cArili.* 7aEhM o EtYksEzM q}uti. sEzM aEhM ngrielAwM ayc@+ rAjAvieRyM aEhieR AewyM kln. RecA kAlE mxYErA m]gELA oM Bi tH. ipeLEyA kkAli eLEyA EmwkLi EmyA av diil. nIenEvyi vsi oM qeiluM tikEyA wiyH k EyA ecil. 8 qA tL@ew vYs nM sUciiA svmxYm]gAdi kL@M viEzxvOM DriNM. L@ k ci eedvEAw nilviLi NM. qlAvM djIvitini piARukyM pApM ecAtirikyM ecNM. 9aEA eedvM teR mn S mAukyM tImAnicitH ecA tirikyM ecyH E tAM. eedvM teR mnSmAukyM EkApiAtiri kyM ecyHEtAM. aEA n ziiewAtiriM. av ecyHttH eedvM ku. jn ti ec@tvsAniic@ev eedvM mnilAi. atinA eedvM mnSmAu kyM EzicitH ecAtirikyM ecyHt. eedvM mxYer ziicil. eedvieR kANYM EyAney pitnA eedvM ngre rictH EyAney asuxHwnAi. EyAnA EkApixHW nAyi. 2av yEhAvEyAw prAtieu, en sMBviemeniRiyAmAyi . {A qeR rAjYAyi. EAu vrA nI qEAw klic@. dxHwngrEAw nI miemH qni EA aRiyAmAyi. atinAlANH tzIziElH oAwiEAkA tImAnictH. nIeyA kANYvAnAy eedvmAeN qniRiyAmAyi! nI avErAw kA NYM kAuemM aver ziiAnA#hi
10

cArili t d+KitrAyiev kANiAnANH L@k en ecyHti tH.

EyAnA 4:3-11

886
c@. pu}u ecwi tiwukyM a nzikyM ecyHt. 8 EnrM cyAyi}iEA eedvM o ki}kAien s]xwic@. EyAnyew tl H yi sUrYrzHmik ziyAyi ptik yM ayA vl A et INikyM ecyHt. te mriAnvdiNem EyAnA eedvEAwEpic@. av pR u, {Anini jIvitiluM EBdM mri k teyANH. 9 qA eedvM EyAnEyAw EcAdic@, Q ecwi nzic ekAu mAM nI qEAw EkApi zriyAENA? EyAnA mRupwi pRu, {A EkApi zri te! mriAt EkApemni H! 10 yEhAv pRu, ecwiEvi nI oMecyHtil. nI atien vLi yil. rAiyi a vLkyM pk evLici puEpAvukyM ecyHt. EA nI ecwieyecAli EKdi. 11 ecwieyecAli nin d+KiAemi nIenEv EpAelA vliy ngreecA li tIcyAyM qniM kxHwM EtAAM. ngri DArALM mxYm]gAdikL@H. t etu ec@kyAyievRi yA oli pinAyiri lDikMEpH ngri!

ielM qniRiyAmAyi! av pApM ec@tvsAniicA aver ziiA tImAnM nI mAuemM qniRiyAmAyi. 3atinA yEhA Ev; {A niEAwEpikyANH. dy vAyi qe ekAAluM. {Anini jIvi tiluM EBdM mrikyANH! 4 aEA yEhAv EcAdic@, {Anver nziiiel oArNM ekAu mAM nI qEAw EkApi zriyA eN nI kEvA? 5 ArNA EyAnA aEA}uM EkA pAlnAyi. atinAlv ngrM viiRi smIpH ki}BAg lE EpAyi. aview ayA tni Ayi o wAremAi. anrM av ngrinH nieyA sMBviet RiyA tNl kAi. vN ecwiyM pu}uvuM yEhAv EyAnyew tlyH mkLi o vNecwi Evgi vLi. atH ayAiriA o zItLlmA iI. atH avnH wt zAs Emki. ecwi Ayti EyAnA vLer sEAxic@. 7 piE BAti ecwiyew o BAgM tiA eedvM o pu}uvien ay
6

887

mIKA
1
zmrYyuM yi AEyluM ziiewM mIKyHH yEhAvyew vcnM lBic@. EyATAM, hAsH , eyhisH k IyAvH qI rAjAAew kAlAyi atH. eydyiel rAjAArAyi av. EmArsukArnAyi mIKA. zmrYey yM eyzElmienyM piy Q dzn mIKA ku. 2 skl jnL@Em, Ek! miEy, ati lu smsHtvuEm, Ek! qeR yjmA nnA yEhAv aveR vil yini vM. nietier o sAiyAyAyiriM av vrik. 3 EnA, yEhAvyitA aveR An niM puRE v. miyiel tlLilUew* nwtinAN v vtH. 4 pvt av kI}i tIyi areEpAel M. tA}Hvr k piLH mlyi ni jlM EpAel o}ukiEAM. 5 yAEAbieR pApmANiti kArNM. yi AEyrAjYieR pApLANi ti kArNM. zmrY, pApi nidAnM yAEAbieneAH pApM ecicet ANH? atH zmrY yi! eydyi el tlM qviewyANH? atH eyz ElmANH! 6 atinA zmrYey {A vyliel pARmAM, miri nwtinH tARA iy oriwM. zmrYyew awiReyA}iek m}uv kl @ kL@M {A tA}HvryiEl mRiciwM! 7 avL@ew vi#h m}uv kxN LAyi tkM. avL@ew EvzYkL@ew li (viz#h) agHniyiliwM. avL@ew vYAjeedvL@ew m}uv timkL@M {AtkM. qekAeA, qEA w avizVsHttyilUewyANH av Q selAM sVpictH. atinA qEAwH avizVAsmv aveylAM kvekAu EpAM. mIKyew mhAy d+KM 8 sMBviA EpA kArYeLecAli {A vLer vYsniM. ecriM vO L@milAet {A EpAM. o nAey EAel {A EmAuM. pieyEAel {A kryM.
tl view evRuM k qAvAM aM. aTvA eedveEyA vYAj eedveLEyA rADiA lL@mA kAM. plEA}uM kLiElA pvtLiElA yi Q l.

zmrYyew mRivH NAvutl. av L@ew ErAgM (pApM) eydyiEl pw . atH qeR jntyew ngrkvAwi eli. atH eyrUzElMver qiyiri . 10 gi pRytH. aEAyi vil pitH . EbH - ayiel mi ni kiwL@k. 11 zAPIri vsivEr, ngH n M litmAyi niL@ew v}iyilUew kw EpAvuk. synAnivAsik puR iRil. EbH-eslukA kryk yM niiniM atieR piNpi vlikyM ec@M. 12 sdVAyH kAiri mAErA iel jn dblrAM. qekA eA yEhAvyi niiRiv drit eyzElMngrkvAwiel iyiri. 13 lAIziel mhtI, Evgty o tirey rTi Ec ekuk. sIEyAnieR pAp lAIzilArMBi c@. qekAeA, yi AEylieR pAp ni piw. 14 atinA gi EmAErezinH ni viwt sAn nk, yi AEylielrAjAAer asIbi el Bvn wM. 15 mAErzAyiel nivAsikEL, nie tier {AenArAeL ayyHM. av ni etAe kvewM. yi AEy lieR EtjH (eedvM) adlAmiEl vM. 16 atinA niL@ew tlmwi mRic@kL H emAyAk. qekAeA, ni sH E nhi u Evi ni vilpiM. k}ukenEA el niL@ew tl mu$nM ecyHtH ni L@ew d+KM kwiik. qekAe A, niL@ew u niLi nikewM.

mxYew dxwptik H pApM ecAnAElAciv dri tmAM. kiwyi kiwekAA Nv dxHwptikLiwtH. EnrM BAt mAEA tik av ec@kyM ec@. qekAeA, xHwe ecA kH ave te. 2 av vyluk EvNM. atinAlv r piwiecw. av vIwk EvNM. atinAlvr piwiecw. o mxYen vicH av aveR

mIKA 2:3-3:8

888
eylAM {A omic@uM. lyiel wkeLEAel, EmciRe wk eLEAel {Anver omiiM. anrM aviwM aEnkew zbHdMekAH mKrit mAM. 13 aEA tkv* tiw vrikyM aveR jntyewmi nw kyM ec@M. av kvAw tkH ngrM viuEpAM. avmE t ew rAjAvumAyANv EpAvuk. yEhAv yM teRjntyew nAyknAyi milu AvuM. yi AEyEntAA ti ec@v aEA {A pRu, yAEAbi eR EntAEL, Ekk, yi AEy rAxH\ieR BrNADipAEr, Ekk. nIti qAeN niLRiyNM! 2 pE ni ney evRukyM tiey sH E nhikyM ec@! ni jntyew etAliriukLy . avew aikLiniM ni mAMsM pRiecw! 3 qeR jntey ni nziik yANH! ni avew etAli riew kyM avew ql@keLAwikyM ec @. avew aik ni mAMsM EpAel kliliwtinH kxNLAyi mRi! 4 atinA, ni yEhAvEyAwA iEcAM. pE av ni mRu pwi trikyil. l, yEhAv teR mKM niLi nieALic@ vyHM. qekA eA, ni pApM ec@!

BvnM piwiecw. oven vicH aveR mi av piwiecw. jneL ziiA yEhA vyew ptik 3 atinAlANH yEhAv ArY pR ytH. EnA, Q wMbientier {A drit sUNM ec@kyA NH. ni tee rewA nAvA avyilAyiriM ni. niL@ew ahArM nilyHM. qekA eA dritL@ew vrvAyi. 4 aEA L@k nieLi pAu pAwM. Q EzAkgAnM av lpiyHM+ { nziieiri! yEhAv {L@ew lM kvew. atH anY nkyM ecyHt. aet, qeR mi av piwiecw. {ew vylu k yEhAv {ew zuiwyi piu. 5 atinA mi aLAEnA yEhAv yew jntyHiwyi piwAEnA { Avil. sMgietH mIKEyA wAvzYew 6 jn pRy, {ELAw sMgi E. {eLiy dxic vc n nwtH. {eA }vuM sMBviil. 7 pE yAEAbieR jnEm, {Ani etAe pRyNM. niew pAp mlM yEhAvyH m nzic@. ni DixH W rAyievi nieLi qni nl pRyAmAyi. 8 qA qeR jntyHEner ni o zuvienEAel* q}uEiri. nwEpAvew vO ni kvew. ywvukAerey EpAelyA ni avew sADn piwic@ pRitH. 9 qeR jntyiel OIkew nl vstik ni piwiecw. avew ekAc@ikLiniM qeR DnM qe EmAyi ni tieyw. 10 q}uEu EpA! ni vim lmAyiriil . qekAeA, ni Q lM nziic@! niLitien amAi, atinAli tkewM! aetA BIkrnzIkrNmAyiriM! 11 vH qe viAnA#hmil . pE, Nk pRuprven v sVIkriM. o vYAjvAck vH, vIuM mdYvum sm]mAeyA BAviyAvuM q pRA av aven sVIkriM. yEhAv teR jntey oiiM 12 yAEAbieR jnEm, nieLeylAM {A omic @ i mwieAuvM. yi AEyli jIvEnAew Ezxiver
zuvienEAel eedvientirAyi ael i prsHpremtirAyi qmAkAM.

vYAjvAckA tAM vYAjvAckA yEhAv yew jntEyAw Nk pRykyAyi . vAckeri yEhAv en pRy+ Q vAcker nyitH avew vyRANH! BNM ekAwvErAwH av smADAnM vAgH d AnM ecu. pE, BNM nkAvH av yvuM vAgHdAnM ec@. 6 atinAlANH nii rAiEpAel yiritH. atinAlANH ni dznAkAtH. BAviyi qA Avuk qRivA niAvil, kAr NM a niH tAyiriM. vAckH sUrY asHtmiciri. BAviyielAem kAvA av Avil. atinAlvtH tAyiri M. 7 dzk apmAnit. BAvi pRyv litrAM. avH oM pRyAnAvil. kArNM, eedvM avErAw sMsAriil!
5

mIKA, eedvieR vizV stvAck H 8 pE, yEhAvyew AvH qi ziEyAewyM nEyAewyM kEA
tkv tinM EntAvH, o pE mzIhA.

889
ewyM vniRu. qekAeA, qni yAEAbiEnAw aveR eLi pRyAnAM. yi AEyliEnAw aveR pApeLi pRyAmAM. AEyEntAA ErAp NviEDyrAM 9 yAEAbieR EntAEL, yi AEy liel BrNADipAEr, qe ik! ni sAe evRu! En vey ni vLyH. 10 jneL ekAH ni sIEyA ni ic@. jneL vicH ni eyz ElM pNi. 11 EkAwtiyi vijyiem viDi A eyzElmiel nYAyADipA eekli vAu. jneL pWii ti mH eyzElmiel puErAhitA u pNM nkNM. BAvipRyvew EsvninH jn liekAwN emH av nibi. qiuM yEhAv teL shAyiemH EntA A tIi. av pRy, yEhAv view nEAewA k}iy. atinA nmeA }vumAkil. 12 EntAAEr, sIEyA niLA tk ewM. a }umRic nilmAM. eyzElM pARmAM. lypvtM epAk vL triAM. niymM eyzElminiM vM aYnAkLi, yEhAvyew ly miri pvtM qlA pvt ewyM tilAM. atH keLA M yewM. aviEw irmAyi jnvAhmAM. 2 aEnkM rAjYA aviEwEpAM. av pRyM, v, nm yEhAvyew pvtiEl EpAkAM. nmH yAEA bieR eedvieR lyiEl EpAkAM. aEA eedvM ne aveR jIvitrIti pWiiM. n aven piwkyM ec@M. eedvieR vc nM yEhAvyew sEzM eyzElmi sIEyApvtilArMBikyM sv ElAkiElM crikyM ec@M. 3 aEA eedvM aEnkMrAxH\H nYAyADipnAM. vidrrAxH\Lilu nirvDijntkew vivAd eedvM zmiikyM ec@M. av yi tew yD pEyAgitH avsAniiM. vAkekAH av klkAM. av ecwi k mRiA pkrNmAM. av muvmAyi EpArwitvsAnii M. ni oriluM av yprizIlnM nwkyil. 4 oAErAM avnveR mirivi kM aimrM kI}iliriM. M aver Byewkyil! qekA eA, aeneyAe sMBviemH svznAy yEhAv pRu! 5 mu rAjYLini m}uv jnt yM avew sVMeedveL pi yi

mIKA 3:9-5:1

w. pE n new eedvmA yEhAvey qM qeM piwM! BrNM tiriek ekAuvrNM yEhAv pRy, eyzElM mRivuM tLvAtvumtAyi. eyzElM vliecRiyei. eyzElM priE M ziiemAyi. pE av eL {A qiEl tiriekeAu vM. 7 tL ngriel jn av EzxievrAM. ngrvAsik oAwic @ viwevrANH . pE aver {AenA zrAxH\mAM. yEhAvyA yiriM avew rAjAvH. sIEyApvt iliH av qeEM BriM. 8 ipieR EgApurEm, nieR smyM vM. sIEyAeRAy oAEPEl, nI vIuM rAjDAniyAM. aet, mkAl LiElEpAel BrNM eyzElmilAyi IM.
6

yi AEylukA bAbiElANi El EpAEketekA? H 9 EA nIeyinH yRe kr y? nieR rAjAvH lAtAEyA? nin nieR EntAvH nxHwmAEyA? svEvdn aBvi OIeyEAelyA nI. 10 sIEyApui, Evdn aBvi. nieR i jmk. nI Q ngr (eyzElM)iniM puREpAkNM. nI vyli ecvsiM. atAytH nI bAbiElANiEl EpAM. pE, lniM nI rewM. yEhAv aviewvH nie riM. av nie nieR zuewywniM akEl ekAu EpAM. murAx\eL yEhAv nziiM H aEnkM rAxH\ ninetier y i viri. av pRy, EnA, atA sIEyA! nmveL miAM! 12 avH avew ptikL@H. pE yEhAvyew ElAcnk avrRiy il. yEhAv aver view ekAuv iritH o EtYkkArYinANH. emtiLiel DAnYMEpAel av emti ewM
11

AEy atieR zu eL EtAliM 13 sIEyAeR puI, q}uEH aver emtik! {A nie atizmAM. nin uekAukL@M oAuLu kL@M EpAelyAyiriM. aEnker nI tviw epAwiyAM. avew sH nI yEhAvyH nM. avew niDi nI sklmiyewyM yEhAvyH nM. zmAy ngrEm, EA nieR Bw Aer sMGwii. ne miAn v vLykyANH! yi AEylieR nYAyA DipeR kviLi av vwiekAH awiM.

yi

mIKA 5:2-6:8
2

890
nieR vYAjeedvL@ew vi#h {A tkM. vYAjeedvL@ew sHmA rkzilk {A vlic @ tAe}yiwM. nieR eekkL@Aiy vsHteL nI rADiil. 14 aEzrAk {A tkM. nieR vYAjeedveLyM {A tk M. 15 cil rAxH \ qe ecvieA il. pE {A qeR EkApM kAuM. avErAw {A tikArM ec@kyM ec@M. yEhAvyew prAti ni, yEhAv pRy vi+ kT yew nieR vzM yEhAvEyAw pR yk. k nieR kT Eke. 2 yEhAvyH teR jnientier o prAtiyH. pvtEL, yEhAvyew prAti Ekk. miyew awiRkEL, yEhAvyew prAtiEk. yi AEy lieR v]ik etAeNH av etLiyiM! 3 yEhAv pRy, qeR jnEm, {Aen ecyHet pRyk! {A ni etier qeiluM etu ecyHEtA? niL@ew jIvitM {A dritmAiEyA? 4 {A ecyHtkArY pRyAM! EmAez eyyM ahErAenyM mirYAmienyM {A niiwyiElyc@. nieL Qji pHtiniM ekAuv. nieL awim iniM EmAciic@. 5 qeR jnEm, EmAvAbiel rAjAvAy bAlAieR dxHwmAy sUN oAik. ebEyArieR punAy bielyAM bAlAiEnAw pRtH oA ik. ziIMmt gigAver sMB victH oAik. avey oAkyM yEhAv nItimAnAeNH ni mni lAkyM ec@k. eedvM niniH qA#hi? 6 yEhAvyew siDiyiEl v EA {AenA ekAuvErtH . mkLi eedvieRmi nmi EA {Aen ecNM? EhAmyAg L@M o vySAym kALiwAvien yM yEhAvyew sviDiEl {A ekAuvrNEmA? 7 yirM NAwk ekAEA ptinA yirM q}k ekAEA yEhAv s xH w nAEmA? qeR dYsAne qeR AyimAyi nk NEmA? qeR zrIriniM v ien {AeneR pApi vil yAyi nkNEmA? 8 mxYA, nleteH yEhAv niEA w pRu. niiniM yEhAvyHi tA EvtH. muvErAw nItipul k. kANYeyM vizVsHtteyyM sH E nhik. niL@ew eedvi mi vinItrAyirik. v}ipAwk ekAH aven ItiewA mi tH.
13

mzihA EbElehmi piRM H qA EbH E lehM qAE, eydyiel vuMecRiy pNmA nI. nieRwMbM qA EpAlumilA ecRutA. pE yi AEyli eR BrNADip qniAyi nii nimANH vtH. aveR rMBM pu pH, purAtn kAli niANH. 3 atinA OI avnH, vAgHdrAjA vinH, jmL@Mver yEhAv teR jn e eekevwiyM. anrM aveR bAi sEhAdrA yi AEyjnLi El mwivM. 4 aEA yi AEylieR BrNADip yEhAvyew ziyiluM teR eedv mAy yEhAvyew atH B utnAmiluM nilekA_kyM wkeL EmyHkyM ec@M. smyM aveR mAhAtHmYM miyew atikLiEleemtinA av smADAni jIviM. 5 aview smADAnmAyiriM. aet, aU, eesnYM new rAjYE vrik yM, new vekiweL tkkyM ec@M. pE yi AEylieR BrNADi p }H wyAeryM qu EntAeLyM etrewM. 6 av tL@ew vAL@pEyAgicH aU Aer BriM. eekyi piwic vAL@kL@ mAyi av niE%AdieR rAjYMBriM. jne BriA av tL@ew vAL@p EyAgiM. qAlEA yi AEylieR aDip, new EdzEvH new EmKl tk aUAri niM ne riM. 7 qA yAEAbini avEz xiv rAxH \ iwyi citRi EAkyM yEhAvyini mu ik EpAelyAyirikyM ec@M. pueAwiyiE vINM eryM kA niAmAy m}iEpAel yiriM av. 8 qA jniwyi citRiy jnpdLilu yAEAbiniM av Ezxiv kAum] g iwyi siMheEAelyAyiriM. ip iel siMhieyEAelyAyiriM av. tniixHwmiweAe av EpAM. avenA m]ge micA M m]ge riAnAvil. av EzxivM aenyAyiriM. 9 nI nieR eek zuL@ewEm y kyM aver nziikyM ec@M.

jn eedve yiM yEhAv pRy, a nieR ti rkeL {A qwekAu EpAkyM nieR Etk tkkyM ec@M. 11 nieR rAjYe ngreL {A tk M. nieR EkAkeL {A nilMpri zAM. 12 nIyini jAlvidY ecA miil. BAvipRyA mivM ninA vil.
10

891
yi AEylukA ecytiet? H H yEhAvyew zbHdM ngrEAwAEA zi. jH{Ani yEhAvyew nAme dri. atinA d$uEpRuvM ziAd$iM ecvi ekAwk! 10 dxH w A t EmAxH w ic niDi EA}uM oLiiEvA? vLer ecRiy wkL@mAyi av EA}uM L@keL kbLiiEA? vH! aArYeLA e EA}uM sMBviH! 11 kAsukL@M LvuEkAluM pEyA gi dxHwAErAw {A epARuN EmA? Ev! kA niRc si yvErAw {A epARuNEmA? l. 12 ngriel Dnik EA}uM Ur ArANH! ngrvAsik EA}uM N pRy. aet, av tL@ew N pRy! 13 atinA {A nie ziiA wiyiri. nieR pApmlM {A nie nziiM. 14 nI BiemiluM mtivril. nieR vyRH o}iirikyM nin viz kyM ec@M. jne suritrAyi ekAuvrA nI miM. pE nI r epwiyver vAA vDiM! 15 nI vi vityHemiluM ekA@k yil. olIvu pi}iH qeywA mi emiluM q kiukyil. miri pi}i yemilUM wiA vIuAA s kiukyil. 16 qeA o%iyew niymM ni pAlic@. hAbieR wMbM ec@ tikeLAe nI ec@. avew p EdzM nI piw. atinA nI nzii ewA {AnvdiM. nieR nzii e ngrMkH L@k LMviLiM. aEA mu rAxH\A nie nANM ekwkyM ec@M.
9

mIKA 6:9-7:15

vEpAluM o m_EvlieyA vL buiyvnANH. ziAdinM vrvAyi Q dinM vemH nieR vAck pRu. nieR kAvAew dinM vi ri. ni nI ziiewM! ni nI avEhLiewM. 5 nieR ayAren vizVsitH! suh]ien vizVsitH! BArYEyAw EpAluM R sMsAritH! 6 sVM vIiluv teyAyiriM oveR zu. pu pitAvien driil. pui ayHetier tiriyM. mmk aAyiyyHetier tiriyM. yEhAvyA rk atinA {A shAyinAyi yEhAvey EnAM. qe riA {A eedve kAiriM. qeR eedvM qe viM. 8 {A vINiri . pE zuEv, qe prihsitH! {A vIuM q}uEM. {AniEA iliri. pE yEhAv qni evLicmAyiriM.
7

yEhAv mi yEhAvyHetier {A pApM ec yHt atinA avenEAw ErAxmA yi. pE EkAwtiyi av qni Evi nYAyvAdM nwM. av qni Ayi nYAyM nwiM. qiv qe evLic iEl ekAuvM. av nItimAen {A kAM. 10 qeR zu qEAw EcAdic @ , nieR eedvmA yEhAveyview? aEA qeR zu kAkyM likyM ec@M. aH {AnveL pri hsiM. jnM avL@ew Emwi v}i yiel ecLiyiel EpAel nwM.
9

jn ec@ dxwtk H mlM mIKA vixmi qni vLer mnlmAyiri . qeA {A EzKrie p}MEpAel pRiecweuk}i mi riEpAelyANH. tiA miri avEz xiil. {AnixHwew aimri eR dYPlLil. 2 atAytH , vizVsH t rAyv ql A M epAyH}iu. nyv Q rAjYH avEzxiil. oAErAM meA ven ekAlA kAiri. oAErA M teR sEhAdren wA mi . 3 ru eekkekAuM ti ecA vitArA jnM. EdYAg eek li EcAdi. EkAwtiviDi mAimRi A nYAyADip pNM vAu. DA nEntA nYAyvuM nItiym tImA nemwil. av EtAiyEpAel vi. 4 avri vuM nlvEpAluM mA wEpAelyA. avri vuMnl

eyd mwiv nieR Biik punniie w dinM vM. aH rAjYM vLM. 12 nieR jnt nieR EdzE mwi vM. aUriniM QjipHtiel ngr LiniM av mwivM. nieR jnM QjipHtiniM yIsHndiyew mRukryiniM mwivM. pwiAR sminiM ki}pvtLi niM av mwivM. 13 aview jIvicvrAluM avew v] iyAluM EdzM nziieu. 14 atinA nieRjne nieR d$u ekAu Brik. nieR e Bri k. ipM vniluM kE pvtiluM vsi. mkAlLi ElEpAel bAzAniluM gielyAdiluM av vsi.
11

AEy atieR zu eL EtAliM 15 nie QjipHtini puR ekA uvEA {A anvDiatH-t

yi

mIKA 7:16-20

892
yEhAvey vA}k H nieEAel meA eedvmil. jn ieR etH nI qwkLy. avEz xijntEyAw eedvM mi. eedvM qM EkApiciriil. qe A kANYvAnAyirivA av xHwew. 19 av tiriekvH nevIuM zV siiM. av new aprADM tk kyM new pApM m}uv agADsm iElH qRiykyM ec@M. 20 eedvEm, yAEAbiEnAw vizVsHtt kAU. pH {L@ew pUv i kErAw vAgHdAnMecyHtEpAel aAhAmiEnA w kANYvuM vizVsHttyM kAU.
18

ecyH t . aEpAel {A anvDi atH-t nin kAiM. 16 rAxH \ atH - t kAM. av litrAvukyM ec@M. tL@ew zi qERmAyi tArtmYewi yA omelH av kAM. av aMviH eekekAu vAyH e pAM! av tL@ew ecviepAi EkAti riM. 17 av ecLiyilUew pAienEAel }yM. av By viRyHM. tRyiel mALiniM }H new eedvmA yEhAvyiEl v kIweL EAelyAyiriM av. eedvEm, av BykyM nie drikyM ec@M!

893

nM
1
qEAziel nmieR dznmANH Q #nHTM. nIenEvngreiy d+KsEzmANitH. yEhAv nIenEvEyAw EkApi yEhAv. tIxHNtyeA eedvmANH vALikeL yEhAv zii. yEhA v vLer EkApixHWmANH! teR zu eL yEhAv zii. teR zuELA wv qM EkApi. 3 yEhAv mAzIlnANH. pE av vLer zmANH! vALikeL yEhAv ziikyM ec@M. avnver evRuet viwil. dxHwer ziiAnA yEhAv vtH. teR zikANiA av }liAienyM ekAwAienyM p EyAgi. mxY miyiel epAwi yi nw. pE yEhAv EmGLi nw! 4 yEhAv smeL zAsikyM av vivrkyM ec@M. ndikeLey lAM av viM! bAzAnielyM kE lielyM PlpuxHwi av lAtA. elbAEnAniel puxH p vAwiEA . 5 yEhAv vrikyM pvt ByM ekAu viRyHkyM k kiEA vukyM ec@M. yEhAv vrikyM mi By viRyHkyM ec@M. ElAkvuM atilu ql A mxYM ByMekAu viRyHM. 6 yEhAvyew mhAEkApi En niA mAkil. aveR mhA EkApe M shiAnAkil . aveR EkApM agHniEpAel jVliM. av vEA pARk CiBimAM. 7 yEhAv nlvnANH. dritkAlLi aByAnmANv. ti yi ver av pripAli. 8 pE teR zueL av pU mAyM nziiM. aver av LyM ekAH o}uiLyM. zueL av iElEAwiM. 9 nieLinANH yEhAvyH e tier FAElAcn nwtH? ni vIuM dritL@AAtiriA av nieL lnAzM ec@M! 10 klinwiyiel tIyi vyH e w mwkEpAel ni pU mAyM nziiewM. Evgi k Niy QEpAel ni EvgM nzi iewM. 11 aUEr, niinieAv v. yEhAvyHetier av dxHwptik Liu. av dpEdzM nki.
2

eydEyAwH yEhAvyien pR u+ aUA zArANH. av EnkM BwAH. qAlverlAM ekAl ewM. averAe avsAniiewM. qeR jnEm, {A ni yAtnt. qAlini ni {A yAtn trik yil. 13 EA {A nieL aUAew ziyiniM EmAciiAM. kM {A niL@ew k}uiniewM. niL@ew cleuk {A tk kLyM. 14 aUrieR rAjAEv, yEhAv nie RicH o jH{ nki+ nieR nAmM nilniA nin pigAmikL@A vil. nieR eedvL@ew lyilu zilL@M ElAhtimkL@M {A tk M. nieR zv}i {A tARAkyA NH. kArNM nieR aYM awekAi ri! 15 eydEy, EnA! pvt mk LilUew v EnA! sdVAymAyi o dt v! av smADAnM zMsi. eydEy, nieR viEzx divs EGAxi! eydEy, nI vAgHdAnM ecyHt kArY ec@k. ekAtAv niyM nieL mi A vril! qekAeA dxHw A nziieu.

12

nIenEv tkewM nieL miAenA zu v. nieR ngriel EkAyi kAv nik. yi tARAvuk. EpArA ienAuk! 2 aet, yAEAbieR BAve yEhAv yi AEylieR BAvMEpAel kyANH. zu aver tkkyM avew mirivik nziikyM ecyHt. 3 BwAew pricvtANH. av ew vOi rvmANH. y inAyi niriri avew rT tIjVAlEpAel tiLu. avew yeiri. 4 rT vITikLilUew pAuEpA . ctVrilUew av aEAumiEA uM pAy. av tIEpAel EtAi. pAunw mii N EpAel. 5 zu teR mikc BwAer viLi. oAwivEA av wRu. mtiliEl oAwiecH av wikyHEm ElAhmR Apiciri.

nM 2:6-3:16
6

894
vO nieR mKM ver {Ay M. rAxH \ nieR ngH n zrIrM kANA {AniwyAM. rAjY nieR apmAnM kAM. 6 nieREm {A v]iek vsHt vArieyRiyM. niEAw {A evRuEAew epmARuM. L@k nie EnAi prih siM. 7 nieAv e{iriM. av pRyM, nIenEv nziieu. avEvi kryM? nIenEv, nie zVsiiA mAkiel qniRiyAM. 8 nIenEv, eenndirikilu Eteb sienA EBdmAENA nI? al! Eteb si uM evmAyi. evM ekAANv zuLiniM sVyM ricitH. evM av o EkA yAyM pEyAgic@! 9 qEtYApYyM QjipHtM Etebsien wt zmAi. sufAM libiyyM aveL piAi. 10pE EtebsH EtAlieu. avL@ew jn twvuk rAyi viEdzLiEl ekAuEpAke u. avL@ew ueL BwA oAErA etvumlyilumiH tl i eA. rH mANikeL awimkLANem av nRuiu niyic@. Etebsiel mA NimAer av clyHiu. 11 atinA nIenEv, nIyM o wiy enEAel nilMptiM! nI oLiA mi M. zuvi nieArByAnM Etwi nI nwM. pE nIenEv, nieR deLA e aimr EpAelyAM. putiy kAyHk p}uM. ov vH mrM lu . ai}M m}uv ayAL@ew vAyi El vI}u. av av ti. a en av tIM! 13 nIenEv, nieR jnM epeLEA elyANH. aver ekAuEpAkA zuBw A tARAyiri. nieR Edzi eR vAtiluk zuAyi mle Riri. vAtilukL@ew twiEyAwA luk tI piwic@ nziciri. 14 nieR ngri evM sMBrik. qekAeA, nieR ngreL zu vLyM. ngriEl BNEmA evEmA ekAuvrA av eryM avdiil. nieR tiErADM zmA k! wt wkkL@AA aDikM kLi m sMBrik! a nAyi cvii }yHk! xHwikyAA ac@ k ekAuvrik! 15aetAe ecyHtA luM tI nie pUmAyM nziiM! vA nie ekAl@M. nieR EdzM pc tirM v pcelAM ti tI EpAel kANewM. nIenEv, nI vLer vL. nI pc tirM EpAelyAyiI. nIeyA evuiLiM EpAelyAyi. 16plyiw EpAyi sADn vAieAuv aEnkM kcvwA ninH. kAz
12

pE ndiw kvAw Ri ri, zu tiyRi rAjekAArM tk. 7 RANiey zu piwic@ekAuEpA . avL@ew awime Avuk eLEAel Etu. d+KM kwiiA av sVM eniliwi. 8 evM o}ukiEA LMEpAelyANH nIenEv. L@k nilviLi, atH! oAwiEAktH! pE o PlvumA il! 9 nIenEvey tk BwAEr, evi ekAywik! sVM ekAywik! ekAywiA opAwH. aEnkM niDi kL@view! 10 EA nIenEv nYM, qlAM kv ceceu. ngrM tkeu! jn eeDrYM nxHwmAyiri, avew h]dyM ByM ekAu, avew kA muk iyiwi, avew zrIr viRyH, avew mK ByM ekAH viLRu. 11 siMhieR h (nIenEv) EA e}view? siMhL@M epsiMh L@M aview vsici. avyew u EpAluM BymAyiil. 12 siMhM (nIenEvyiel rAjAvH) tni M teR ikM hArM oA jneL ekA. teR h av pu xAew m] t EdhekAu niRc @ . teR h av tA ekAOIk L@ew m]tEdhekAu niRc@. 13 sv z nAy yEhAv pRy, nIenEv, {A ninetirA! nieR rT {A eriM. nieR siMhikeL yi {A ekAl@M. ni nI miyilAeryM EvyAwkyil. mxYrini oriluM nieR dtAri niM dvAk Ekil. H nIenEvy dvA ekAlyALikL@ew ngri dritM+ Nk niR o ngrmA nIenEv. mu rAjYLini ekAm tlANH ati niRey. a EvyAwi eA mxYew zvekAH niR iri! 2 cAvARieR zbH d M, cL@ew zbHdM, tirLwieyAc, EtL@ zbHdM etlAM nin EkAM! 3 tirwyALik mikyANH . avew vAL@k mi, avew cIRu! ekAlev asMKYmH, zvzrIr w. qAnAvA zvzrIr! L@k m]tEdhLi tivI}u. 4 nIenEv mlmANietAe sMBvictH. oriluM Ev kiA EvzYeyEA elyA nIenEv. av wt wt vzYew. av aEnkM jntk sVyM vikyM aver awimkLA A jAlvidY pEyAgikyM ecyHt. 5 sv z nAy yEhAv pRy, nIenEv, {A ninetirANH. nieR

nM 3:17-16

895
aUriel rAjAEv, nieR wyA RmANH. krAy av RukyANH. EA nieR wk pvtLi alutiriy. aver tiriekekA uvrA mil A etyAyiri. 19 nIenEv, nin mRiEviri, a EBdmAA oimAvil. nieR nAzi eR vAyRiyv eekekAu. avelAM sEAxmANH. qekAe A nI aver opAw Evdniic@!
18

iel nELALmH av! qlAM timwi evuiLikeLEAelyA Nv. 17nieR sAEdYAgAM evuiLikeLEAelyANH . t divsM ktiliEliri evuiLik eLEAelyANv. pE sUrYy vEA, pARk wAvukyM evui Lik pREpAkyM ec@M. qEAe H M aRiykymil! nieR EdYAg AM aenyAyiriM.

896

hbH
1
hbH eedvEAw prAtiew vAcknAy hbi nke sEzmANitH. 2 yEhAEv, {A shAyM yAcic @ ekAEyirikyANH. qANH nI a ecvieA_tH? amei niEA w {A vilpic@. pE nI oM ec yHtil! 3L@k sADn EmAxHwik yM muver pvikymANH. av tikyM tilwikymANH. qi nANH Q BIkrtk kANA nI qe wyAiytH? 4 niymM dblvuM jn nIti nkAmANH. dxHwA nl vetier jyi. atinA niymM pA}AyiEA. nYAyM vijyiEt yil! eedvM hbi mRupwi n 5 yEhAv mRupwi pRu, mu rAxH\ eL EnA! aver nirIik. ni sHtMBic@ EpAM. nieL atH-tprt rA ciltH niL@ew kAlte {A ecuM. a vizVsitinH niL kANNM. aEti EkA mAM ni vizVsikyil. 6 bAbiElA kAer {A zrAM. av UrAM zAmAy pwyALikLANH. av mi Ruek mERuM. av tL@EwtlA vIwkL@M ngrL@M piwiecwM. 7 muver bAbiElAkA Byew M. av EtAiyEpAel vi kyM EtAiy wE EpAvukyM ec@M. 8 avew tirk puili keLA EvgtyvyANH. asHtmn EvLyiel ecAyHeLEAel Urty vyM. avew tirwyALik vid rEdzLiniM vM. kAzniM, viz k}uk pRvEAel zu eL av Evgi miM. 9 av Aek EvymANH . mmiyiel ekAwAieR Evgi avew ees nYM mERuM. bAbiElABwA mN rikELALM-aEnkMEper twvukArA M. 10 mu rAxH\L@ew rAjAAer bAbi ElABwA prihsiM. viEdzBrNA DipAer av prihsiM. y, zmAy EkAkL@ ngreL bAbi ElAkA prihsiM. evRuM ecLiekA H EkAyew mkLiEl pAtyAi anAyAEsn av ngreL EtAliM. 11 qiv kAienEAel mulLi ElEpAM. bAbiElAkA rADi tH tL@ew kien mAmAyi riM. hbieR rAM prAti anrM hbH pRu, yEhA Ev, oriluM mriA, qeR viy EhAvyA nI! qeR amrnAy vi eedvmA nI! yEhAEv, eceEw ec@vA bAbiElAkAer nI s]xwi H c@. {L@ew pARyAy yEhAEv, eyd Aer ziiA nI aver s]xHwic@. 13 tiey kANA EpA kkLANH niERtH. mxY tiec@ kuni A nin k}iykyil. mxY ti ec@tH nI xH w ewil . pie etu ec@ mxY vijyitH nIeyen EnAi ni? dxHwA nlver EtAlitH nIeyen EnAi niM?* 14 kwliel m/YeLEAel nI m xYer s]xHwic@. EntAvilA, ekAc@ kwjIvikeLEAelyANv. 15 zuLvey yiM vlvIziyM piwi. zu avey vlyi vI}Hi vliecw. avey piwiec wAnAyti av ni. 16 nl BNM sVdivAM DniknA yirivAM aveR vl avenshA yi. atinA zu teR vley rADi. teR vley mhtVew vA av atinH bliyM DUpvuM ai. 17 av teR vlekAH wM sm] mAyi jIviEmA? kN kAAet av niyM L@keL nzii w EmA?
12

o pARAvukArenEAel ni {A nirIiM. yEhAv qEAew pRyemRiyA {A kAni M. qeR EcAdYv qrM nemRiyA {A kAniM hbi eedvM mRupwi n 2 yEhAv qni mRupwi t, {A nin kAitH q}utivyH k. M vYmAyi vAyiA k}iy tri o Plki aet}utivyH k. 3BAviyiel o EtYk smyei ytANH Q sEzM. avsAne iytANH Q sEzM, a stYmAyi IkyM ec@M! oriluM sMBviiel

dxwA ... EnAiniM dxHwA nlv H er EtAli kiuM qekAu nI tikriil? q vAcYAM.

897
EtAiMviDM a kANeEAM. qA mEyAew kAirik. sm yMvM. aDikM eevkil. 4 ecvi eAA AAvH Q sEzM ekAH EyAjnmAkil. qA n yv Q sEzM vizVsiM. vizVA smtinA nyv jIvikyM ec@M. 5 eedvM pRu, vIH mxYen cti M. aEpAel zen aveR ah ArvuM ctiM. qA av smA DAnM kekyil. av mrNe EAelyANH. niyminiyM q iyANvnH. mrNeEAel, avM oriluM sMt]ptnAyiriil. av mu H rAxH \ eL EtAl i c @ ekAEyiriM. aver av twvukArAieAEyiri M, 6 qA, tAmsiyAet averlAM aven prihsiM. aveR prAjy eiy kTk av pRyM. pri hAsEAew avrien pRyM, hA kxHwM! av anYeR anvDisADn kvew. pE avsAnM aetlAM avenA BArmAyiIM. pN yvsHt ekAv sVyM Dnik nAyi. 7 znAyvEn, nI jnLiniM pNM kv. o divsM, av N kyM sMBvietANH qH mni lAkyM ec@M. av ninEner tiriyM. av niinielAM tieyw M. nI vlAet BykyM ec@M. 8pl rAxH\LiniM nI sADn kv . atinA av nieyM vLery DikM ekAywiM. nI aEnkMEper ekA. EdzeyM ngreLyM nI tk . aviewyver m}uv nI vDi c@. 9aet, etuk ecyHt DniknA v dritM. suritmAeyAriw jIvi AnANH ayALien ec@tH. t mirilAyiri teREm o drit vuM vrikyiel H ayA ku. qA avnH drit sMBviM. 10 aEnkM Eper nziiA nI ElA cic@. qA ptik nieRwM binH apmAnM vM. nI opAw tik ecyHtiri. nin nieR jIvitM nxHwewkyM ec@M. 11Bii yiel kl@k ninetier nilviLiM. nieR vIwieR Emryiel twi lA nI tik ecyH t ev s tiM. 12 ngrM pNiyvA tik ec@ kyM L@keL ekAl @ kyM ec@ EntAvinH vLer dritM. 13niANinH avAiyetlAM agHniekAu nzi iNemH sv z nAy yEhAv niyic i uH . av ecyH t etAe evRuetyAM. 14aEA qlAyiwvum mxY yEhAvyew EtjH aRiyM. kwliEl evM prEAel Q vA pwM. 15EkApM ekAH muver kxHw ewvM vLerkxHwM. EkApicH muver ayA etA}ic@ tAe}yiw.

hbH 2:4-3:5

ngHnM wiyAmAyvErAewEpAel av avErAw epmARu.* 16 pE ayA yEhAvyew EkApM aRiyM. EkApM yEhAvyew vl eekyiel o EkA vixM EpAelyAyiri M EkApM ci ayA o wiyenEAel nil vI}uM. dxHwnAy BrNADipEn, nI EkA yiniM wiM. ninH mhtVml A vuk, mRicH apmAnmAyiriM. 17aEnkM elbAEnAkAer nI pIfiic@. aview niM DArALM m]geL nI EmAxHwic@. atinA mric@EpAyv mlvuM rAjY EAw nI ecyHt tik mlvuM nI ByewM. ngrELAwM aview vsi ci jnELAwM nI ecyHt tik mlmA nI Byewk. vi#heLRic@ sEzM o vYiyew vi#h ayAeL shAyiil. qekAeA, ErA ElAhM ekAuepAti evRuM tim mAmANtH. a evRuMtimyANH. ati nA a shAyiemH atien A iyv tIiil. timyH sMsAriA EpAlumAvil! 19o twi timEyAEwA ktimEyAEwA NeNI A pRyv vLerkxHwM. sMsAri AnAvA o zilEyAwH q}uE! q pRyvnH vLerkxHwM. avyHH aven shAyiAnAvil. tim sVvuM eviyM epAtivyAeN iluM avyH jIvnil. 20 qA yEhAv vYtYsH t nANH ! yEhAv teR vilyiluH. atinA mim}uv nizbHdmAkyM yEhAvyH mi drvu kAukyM EvNM.
18

hbieR An vAcknAy hbieR vilAp rAgilu An. 2 yEhAEv, nieiy vAk {A Eku. yEhAEv, mkAlLi nI ecyHt Vlv]ik qe atH-t sH t bH d nA. {L@ew kAlM aetAe sMBviicAluM q {Ani EA Ai. {L@ew divs Lie aetAe sMBviiENEm, pE nieR hAdimiiluM { ELAw kN kAA oAENEm. 3 eedvM EtmAniniM v. pARA mlyiniM prinAyv v. yEhAvyew EtjH sVe mw! miyi aveR sHtti niRy! 4 aveR eekyiniM eviiLu eA kAzrzHmi puRew. eek yi arM zi oLiciri. 5 ErAg avmE EpAyi. vinAz k av piAelyM.

vAkYM 15 teR ukAer wiivM mdYi vixM klvM avew zrIrieR ngHnt EnA vmAyvnH hAkxHwM q vAcYAM.

hbH 3:6-19
6

898
zuBwAer nI EmAezyew Qvwi ekAu twu. ekAwAieR ziEyA ewyANH BwA {etier vtH. o pAveven rhsYmAyi piwic@ pRiEAel anAyAsmAyi {eL EtAliAM qAyi av ktiyi tH. 15 pE nI ecLiyiLieAH nieR tirkeL smilUew nyic@. mhAs me av Li mRic@. 16 kT EkH qeR EdhM m}uv viRc@! {A c i LM viLic @ . qeR aikver qni INM EtAi. viRc@ekAH evRuet {A ni. ati nA vinAzieR dinM jneL miA vtH {A mEyAew kAi riM. qEA}uM yEhAvyi hAdik aimrLi p}mAyiel vrAM. mirivikLi miriyAyi el vrAM. olIvumrLi olIvuAyi el vrAM. vylukLi BNmAyi el vrAM. lkLi orAwmAyiel vrAM. etA}ukLi kkAlikeLA mAyieliriAM. 18 pE {A aEA}uM yEhAvyi niM. qeR rknAy eedvi {AnAhAdiM. 19 qeR yjmAnnAy yEhAv qniH qeR kH t. mAnienEAel EvgiElAwA avene shAyi . pvtLi avene surit nAyi nyi.
17 14

yEhAv q}uEuni miey viDi c@. qlA rAxH\AeryM av EnAi. av ByMekAu viRyHkyM ecyHt. anvDi vx pvt blmAyi ni. pE pvt kxN LAyi nilM epAi. p}y pvt nilMptic@. eedvM qEA}uM aenyA yi! 7 zAngr dritilAy {A ku. midYAeR Bvn By viRc@. 8 yEhAEv, ndikELAw nin EkApmA yiEA? jlvAhELAw nin EkApmAyiEA? smEAw nin EkApmAyiEA? nieR tirkeLyM EtkeLyM vijyiEl nyicEA nin EkApmAyiEvA? 9 qiuM nI nieR m}vil@ kAi. atH miyiel wMbL@mAy nieR krA RieR etLivAyi. vrkr ndikeL piL. ndik miyiniM epAi eyA}u. 10 pvt nie ku e{i. evM kryiniM o}uki. kryHEm teR aDikArM nxHweEpAel smjlM ci gic@. 11 sUrYcA tiLM nxHweu. nieR miiNkL@ew tiLM av yew Bey lAtAi. vAyvilUew pAy M aukL@M EpAelyA yi wimi. 12 nI EkApEAew miEm nwH rAxH\eL ziic@. 13 nieRjntey riA nI v. nieR etrewe rAjAvien vij yiEl nyiAnAyi nI v. oAErA dxHwwM bnAykAeryM vliecRu M EnAAet nI vDic@.

sMgItsMviDAyknH qeR tivAdYi.

899

esPnYAvH
1
yEhAv esPnYAvi nkiy sE zmANitH. EmAeR punAy EyAzI yAvH eydyiel rAjAvAyikAl Ayi atH. ziyew mknAyi esPnYAvH. egdlYAvieR punAyi zH. amrYAvieR punAyi egdlYAvH. hisHkIyAvieR punAyi amrYAvH. mxY yEhAvyew nYAyviDiyew dinM 2 yEhAv pRy, {A miyilu m}uvM nziiM! 3svmxYeryM m]geLyM {A nziiM. kAzi el pikeLyM smiel m/YeL yM {A nziiM. dxHwAeryM av ereAu pApM eci sADneL yM {A nziiM. miyiel svm xYeryM {A nIM ec@M. yEhAv enyAN@ pRtH. 4 yEhAv pRu, eydeyyM ey zElMkAeryM {A ziiM. aview niM niRy kArY {A nIM ec@M+ bAlieR rADnyew avsA ne awyALvuM {A nIM ec@M. 5 puErAhitAeryM avew muAvuk Li neL rADiA EpA jneLyM {A lAyHm ec@M. vYAjpuErAhitAer jn mRM. av qe rADievH cil pRyM. qe rADiem stYM ecyHtvrANv. pE EA}v vYAj eedvmAy mAmien rADi. ati nA {A aver aviewniM nIM ec@M. 6cil yEhAvyi nik. av qe asritiniM piARi. shAyinAyi yEhAvEyAw Epitv nii. atinAlver {A aviewniM nIM ec@M. 7 qeR yjmAnnAy yEhAvyew sm M mQnmAyirik! qekAeA, mxYAy yEhAvyew nYAyvi DidivsM vrARAyi! yEhAv teR bli oi}iu. tA Nic atiTik ELAwH oiyiriA av pRu. 8 yEhAv pRu, yEhAvyew bli divsM {A rAjAvieR meLyM mu EntAeLyM ziiM. viEdzvO LNi qlAveryM {A ziiyHM. 9 smyH Rwi cAwiw qlA veryM {A ziiM. tL@ew yjmAn eR vstiyi NkL@M klApvuM niR yHver {A ziiM. 10 yEhAv pRu, smyM eyz Elmiel m/YkvAwini shAy i nilviLi yM. pNieR mu BAgLiluM jn kryAvuM. ngrium mlkLi sADn tkewtieR vliy zbHd jn EkM. 11pNieR tA}H EdzLilu ni kryM. qekA eA qlA vYApArikL@M DnikrAy kcvwAM nziiewM. smyM {A viLeekyiel wH eyzElmiluwnILM etrci nw M. tL@EwtAy jIvitrItiyi sMt] pHtrAy qlAveryM {A kupiwi M. av pRy, yEhAv oM ec@ il. av shAyimil, Evdni imil, aver kupiwicH {A ziiM! 13anrM muv avew sk kv ekAuEpAkyM avew vIwk tkkyM ec@M. smyM vIwk pNiyvH avi ew vsiA k}iykyil. miriEA k nupiwiiv miri yew vIu wikyil. aetlAM mu v lBiM. yEhAvyew viEzxe nYAyviDi divsM tA awiri! dinM vLer EvgM awvrikyANH. yEhAv yew EtYk nYAyviDidivsM L@k d+KkrmAy zbHd EkM. zrAy BwAEpAluM kryM! 15eedvM teR EkApM smyu kwiiM. BIkrd ritL@ew smymAyiriM atH. nzIkr NieR smymAyiriM atH. i eR, kriEmG niR, ekAwAu smymAyiriM atH. 16tiErADEgApur LiluM sMritngrLiluM jn ekAieRyM kAhLieRyM zbHdM Ek ekAwiy ykAlM EpAelyA yiriM atH. yEhAv pRu, avruew jIvitM {A dritpUmAM. t qview EpAevRiyA aAerEA el jn tiwyM. qekAe A av yEhAvyHetier pApM ecyHt. aEnkMEp vDiewM. av ew rM miyi citRuM. avew zrIr cANkMEpAel miyi kiwM. 18 avew sVvuM eviyM av EyAjnewkyil. smyH yEhA v vLer mnMkliyvM EkApixHWM yiIM. ElAke m}uv yEhAv tkM. miyilu oAErAeryM yEhAv lnAzM ec@M!
17 14 12

esPnYAvH 2:1-3:7

900
AEr, niM bADkmANH! yEhA vyew vA nieLyM vDiM. 13yEhA v vwEAu tiriH aUkAeryM vDi M. nIenEvey av tkM. ngrM nYvuM vrmAy mmiEpAelyA vuM. 14aEA nziie ngr i wkL@M kAum]gL@M mAM vsi M. Ener ni kLi mkL@M kAkL@M viriM. jnAlkLilUew av yew viLik mAM EkM. vAtiwi kLi kAkLiriM. nYmAy vIwkLi kRupik pAM. 15nIenEv ah ri. aetA hAdi ngrmA NH. t suritrAeNH jn k . nIenEv ElAkiel vuM mh Ay lmAeNv k. pE ngrM tkewM. atH kAum]g mAM jIvi o nYlmAyiIM. atiel kwEpAv ngri eR d+itikH LM viLikyM tl yAukyM ec@M. eyzElmieR BAvi eyzElEm, nieRjnt eedvEAw EpArAwi! nieRjnt muver p vic@. nii pApR puriri! 2 nieRjnt qe ecvieAil . qeR DEApEdz av sVIkri cil. eyzElM yEhAvyi vizVsi cil. eyzElM avL@ew eedviEl EpAyil. 3 alRu siMheLEAel yANH eyzElMEntA. sAyA i wkeL micH BAtmAEA E}M avey titI, viz ecAyeyEAelyANH avL@ew nYAyA DipA. 4 avL@ew bAlizrAy vAc kA atYA#hEAew rhsYptik LiwvrANH. vivsHteL avL@ ew puErAhitA aviLAyi kN Ai. eedvieR pEdzELAwv etu ecyH t . 5qA eedvmiEA}uM ngriluH. av n ec@ w. av eteAM ecil. teR jntey av w shAyi. BAtMEtARuM nl tImAneLwA av teRjntey shAyi. pE, dxHwrAke, t ec@ tikLi liAvrA. 6 eedvM pRy, rAxH\eL m}uvM {A tkiri. avew ti ErAD EgApureL {A tk. av ew mAeL {A tk. M aEAu EpAmil. avew ngr nYmAyiri. oM aview vsiil. 7 ni o pAWM pWi tinANH {AnietAe pRytH. ni qe BykyM drikyM EvNM. aen ecyHtA niL@ew vsti tk ewkyil . niLen ecyH t A qeR ptiysricH qni nieL ziiEi vril. qA dxHwA rAke, ver ecyHt tik aEt EpAelte vIuM ecAnANA#hi tH!

mAnsArewvA eedvM mxYErAwAvzYew nANM ekvEr, ni NiyM vAwiriuekAirimAy pUvuEpAel yiIMmE jIvitrI ti mAuk. 2pkc<wi puxM Niri u EpAM. yEhAv teR ekAwiy EkApM kwiiEA ni akA rmAyiriM. atinA yEhAv teR EkApM niL@ewEm kwiiMmH mAnsArewk! 3vinItrAyvEr, ni eLlAM yEhAvyiEl vrik! aveR niymLsrik. necA pWi k. vinItrAyirivA pWik. aEA yEhAvyew EkApi mi ni suritrAEyAM. AEylieR ayAer yEhAv ziiM 4 gyi M avEzxikyil . asHkElA nziiewM. cEyAew asHEtAdH viuEpAkA jn nib itrAM. qEA nYmAM! 5 ePli sHtYEr, smtIrnivAsikEL, yEhAv yew Q sEzM nieLiytANH. knAEdzAEr, ePlisHtYEr, ni nziiewM. oM aview jIvi kyil! 6 smtIr niL@ew EdzM wyAM avew wkM EmciRmAM. 7 anrM EdzM av Ezxi eydAEwtAyiIM. eydAer yEhAv asHmriM. o viEdzrAjYe twvukArANv. qA yEhAv aver tiriekekAuvM. aEA eydA EmwkLiEl tL@ew wkeL pul@tiA viwM. eevErLi asHkElAniel o}i vIwkLi av kiwRuM. 8 yEhAv pRy, EmAvAbielyM aEAnielyM L@k ecyHtetAN eniRiyAM! qeR jntey av aDiEpic@. av qeR jntyew mi piwiecwH tL@ew rAjY vlu tAi. 9atinA {A jIviEAel stYmAyi EmAvAbielyM aEAniel yM jn esAEdAmienyM egAEmAREy yM EpAel nziiewM. svz nAy yEhAv, yi AEylieReedvM, {AnA. rAjY qeE mAyi pUmAyM nziiewem {A stYM ec@. avew mi kLk ekAu niRyM. avew mi cAvukw liel ekAu mwiyEpAelyAvuM. qeR jntyilvEzxiv mi yM atilvEzxi vsH t L@M sVmAM. 10 sv z nAy yEhAvyew jnt EyAw UrtkAiytiM ahrictiM EmAvAbielyM aEAnielyM L@k H Q niBAgYeLAeyAM. 11 av yEhAvey ByM. qeA avew eedveL yEhAv nziiM. aEA vidrEdzLiel m}uvjnt yM yEhAvey rADiM. 12qEtYApY yi

901
yEhAv pRu, atinA kAiri ! {A v nieL nYAyviDi nwM ver kAiri. plrAxH\Lini ver ekAuv nieL ziii A qnivkAzmH. nietier qeR EkApMkAA {Anver pEyA giM. qniemAM mn+yAsme kANiA {Anver pEyAgiM. rAjYM m}uvM tkewM! 9 anrM, {A anYrAjYLiel jneL vY mAyi sMsAriARAkyM avH yEhAvey viLiA k}iykyM ec@M. av yEhAvyew nAmM vA}HkyM ec@M. averlAM omicH EtAELAwEtA EcH oerA jnteyEAel qe rADiM. 10qEtYApYyiel ndiyew mRukryiniM jneLM. qeR citRiyjnt qiEl vM. qeR rADk qni kA}HcvYL@mAyi qM. 11 anrM, eyzElEm, nieRjnt qnietier ec@ pApH nie {A ni liikyil. qekA eA dxHwer m}uvM {A ey zElminiM nIM ec@M. ahAri keL mu}uvM {AnviewniM ekAu EpAM. ahArikLielAv EpA luM qeR vipvtiluAyiri il . 12zAM vinyvAAmAyver mAEm qeR ngri (eyzElM) pAA {Anvdi. yEhAvyew nAme av vizVsiM. 13yi AEy li avEzxiv tik ecil. av N pRyil. N pRH L@k eL viA av miil. BNM k}ic@ kiw wkeLEAel smADA nilAyiriM av. M aver p vikyil.
8 14

esPnYAvH 3:8-20

sEAxgAnM eyzElEm, pAwi hAdi! yi A EyEl, hAdjnM m}! eyzElEm, sEAxicH ni! 15 qekAeA, yEhAv ni zi avsAniic@. niL@ew zu L@ew ziEgApur av tk! yi AEylieRrAjAvAy yEhAv ni ELAewAmH. sMBvi tH anixHw kArYeLRic@M ni vixmiE til. 16 smyM eyzElmiEnAw pRyM, kEAew, ByewAtirik! 17 niL@ew eedvmAy yEhAv niELA ewAmH. knAy o pwyALiey EAelyANv. av nieL riM. tA qmAM nieL sHEnhiev av kAiM. niELAwH avnH qmAM sAdmev kAiM. nieLecAli, o viiel orAeL EpAel av nic@ ciriM. yEhAv pRu, niL@ew apmAnM {AnilAtAM. av nieL pvi tH {AnvsAniiM. 19 smyM nieL pviver {A ziiM. mRiEv qeR jntey {A riM. oAwic@ viwever {A tiriekekAuvM. aver {A si rAM. qlAyiwvumv aver sHt tiM. 20 smyM, nieL {A tiriekekA uvM. nieL {A omicH tiriek ekAuvM. nieL {A sirAM. qlAyiwvumv nieL sHttiM. twvukAer niL@ew sVM kmi ekAuvEA a sMBviM! yEhA vyAN pRtH.
18

902

hAyi
lyM pNiyA smymAyiri dArYAEvzH pAsiyew rAjAvAyti eR rAM vxiel RAM mAsM oAM tIyti hAyiH yEhAvyi nieA sEzM lBic@. ezy tIEyli eR punAy esbAEb, eyEhA sAdAieR punAy EyAvA qiv AytAyi sEzM. esbA Eb eydyielrAjYADikAriyM EyA vA mhApuErAhitmAyi. sE zM tAyi. 2 svznAy yEhAv yien pRy+ yEhAvyew lyM pNiyA smymAyiielH L@k pR y. 3 hAyiH yEhAvyini rAm etA sEzMwi lBic@. sEzem eH hAyi pRu+ 4nl vstik Li niiEA k}iyAemH ni k. Biiyi twilkk piwi ic nlvIwkLi ni tAmsi. qA yEhAvyew vsti EA}uM avzixHwLilA! 5EA, svz nAy yEhAv pRy, nieR mA eLi ElAci. qA sMBvi etAElAci! 6ni aDikM vi viteciluM Rc@ viLEv lBic@ Z. ni BiA RcAhArEm yZ, niRc@ k}iAnil. wiA Rc@ mAEmyZ, niRyil. Rc@vOEm niZ, tkA mtiyAytil. Rc@ pNM mAM ni Enw. aet en cilvAeH niLRiyil. niL@ew kIzyielA oAyEpAel yANtH! 7 sv z nAy yEhAv pRy, nieLA ec@etAElAci! 8 mlkLiec mrM ekAuvrik. qiH lyM pNiyk. aEA {A s xHwnAkyM {A mhtVvtHkriew kyM ec@M. yEhAv ArY pR u. 9 svznAy yEhAv pRy, ni nl v iLvu tIi. qA viLekAAenEA al M DAnYEmyZ. atinA DAnYM ni vIi ekAuEpA. aEA {AenA kAien aycH at@ pRiLy! qekAANietAe sMBviet EA? niLiElAErAM avnveR vIw EnAEA qeR vsti EA}uM avzixHwLilA. 10 atinAlANH kAzM mien tw u vciritH. mi atieR viL vien twuvciriM a ekAu te. yEhAv pRy, EdzvuM mlkM vruEpAkeey {A kln nki. DAnY, puvIH, oliev, pie miyiluAetlAM nziiewM! qlA mxYm]gAdikL@M INiM. mxY ew qlA kWinAVAnvuM v]TAvilAM. putiy lyieR niA NmArMBi 12 ezytIEylieR punAy es bAEbliEnAwM mhApuErAhitM ey EhAsAdAieR pumAy EyAv EyAwM sMsAriA yEhAvyAy eedvM hAyiey ayc@. atinAlv t L@ew eedvmAy yEhAvyew zbHdvuM vAcknAy hAyiyew vAkL@M vic @ . jn tL@ew eedvmAy yEhAvyi tL@ew ByAdrvuk kAukyM ecyHt. 13 jnELAwH Q sEzmRiyiA yEhAvyAy eedvM ayc dtnAyi hAyi+ yEhAv pRy, {A ni ELAewAH! 1 4-15 aen yEhAvyAy eedvM jn eL lyM pNiyti /ukrAi. ezytIEylieR punAy esbA EblAyi eydyiel aDikAri. yEhAv aEhe /uknAi! eyEhA sAdAieRpunAy EyAvA yi mhApuErAhit. yEhAv ayAeLyM /uknAi! qlA jneLyM yEhAv lyniANinH /ukrAi. a en av tL@ew eedvieR, svz nAy yEhAvyew lyniANM rMBic@. dArYAEvzH pAsiyiel rAjA vAytieR rAMvxieR RAM mAsM pinAlAM tIytiyANH av EjAli wiytH.
11

yEhAv jneL EA/Ahii }AM mAsieR peAAM tIyti yEhAvyiniH Q sEzM hAyi lBic@. 2eydyiel aDikA riyAy ezytIEylieR pumAy esbAEbliEnAwM mhApuErAhitM eyEhAsAdAieR pumAy EyAv EyAwM qlA jnELAwM sMsArik. 3 ArY pRyk. 3niLielEp Q lyeEnAi nziie mEnAhrmAy lyvumAyi tArtmYM ec@H? nieLA ktH? dYe lyvumAyi tArtmYew EA Q lyM omel AENA? 4 qA esbAEbEl, yEhAv pRy

903
, ni/AhitnAkAtirik! eyEhA sAdAieR puM mhApuErAhit mAy EyAvEy, ni/AhewtH! Q rAjYe m}uv jnEL, yEhAv pRy , ni/AhewtH! EjAli wk. qeA, {A niELAewAmH ! svznAy yEhAvyANi pRy tH! 5 yEhAv pRy, ni QjipH viEA niL@mAyi {AenA krARu Ai. {AeneR vgHdAnM pAlikyM ecyHt! qeR AvH niL@ew wyi luH. aekAH ByeEwtil! 6q ekAeA, svznAy yEhAv yANH ArY pRytH! alkAl ii oriwi {AenlAM tkiwM mRiM! mieyyM kAzeyMver {A viRiM! smeyM mmiey yM {A viRiM! 7rAxH\eL {A viRikyM ql A rAxH \ LielyM smAyi av niL@ewywE vrikyM ec@M. aEA Q ly i {A Etju niRyH@M. svz nAy yEhAvyANi pRytH. 8av ew evi m}uvM qnitA! sVvuM m}uvM qERtA. sv znAy yEhAvyANiArY pRy tH. 9owvile Q lyM mEti enA mEnAhrmAyiriM! atinH vLer mhtVM lBiM. {A Q lH smA DAnM ekAuvrikyM ec@M! svz nAy yEhAvyANiArY pRy etH oAik!

hAyi 2:5-23

pNi rMBiciri- a #h vM 10 pAsiyiel dArYAEvzurAjAvieR rAM BrNvxiel optAMmAsM pinAlAM divsM vAcknAy hAyiH yEhAvyini Q sE zM lBic@+ 11ArYeLiy niym eLAeNH puErAhitErAw EcAdi A svznAy yEhAv niELAw kli. 12ov teR vOL@ew mwi Rc@ mAMsM ekAuEpA evirie. o bliyew BAgmAyti nA mAMsM vivumANH. vOM etiluM aiElA pAkMecyHt B NiElA vIiElA eetliElA mE etiluM hAriElA sHpzicAel AvuM PlM. vOM sHpzi vs vimAEmA? puErAhitA mRupwi pRu, l 13 aEA hAyi EcAdic@, ov o m]tEdhe etAA ayA a nAmElA. ni ayA mEetiluM vs vi etAA aM amAEmA?

puErAhitA mRupwi pRu, vH, sADnvuM amAM. 14 aEA hAyi pRu, yEhAv yAy eedvmien pRy, Q rAjYi el jneL sMbic@M a zriyANH! av qni mAek nilM vi M al . atinA avew eekk ekAu sHpzietM amAyi IM! yAgpIWi av qicA luM av amAM. 15EALM sMBvic kArYeLi ciik. yEhAvyew lyMpNi rMBiti muAyi kAlei ciik. 16ptL vuDAnYM vzYmeiluM pLEv Ari Z. aBrNi vI EviwH ptuBrNi mAM! 17q ekAeA {A nieL ziic@. {Anyc ErAg niL@ew ssYeL nziic@. niL@ew eekk niic sADneL nziiA {A li}M ayc@. {AnietAe ecyHtiuM ni qiEl vil. yEhAvyANH etA e pRtH. 18 yEhAv pRu, optAM mAsi eR pinAlAM divsmANiH . yEhAvyew lyinH awiRyi w pNi ni pUIkriciri. atinAlini mt qeAeyA sMBviet kuekA_k! 19pA yi alemiluM DAnYM avEzxi EA? mirivikL@M aimrL@M mAtLnArkL@M olIvumrL@M EnAk. av p}L@AEA? l! qA mt {A nieL a#hiM! 20 mAsM pinAlAM tIyti meA sEzMwi yEhAvyini hAyi lBic@. tAyi sEzM+ 21 eydyiel aDikAriyAy esbA EblieRywE EpAvuk. mieyyM sVeyM {A viRiemH av EnAw pRyk. 22anvDi rAjAAeryM siMhAsneLyM {A tkiwM mRiM. mu jntkL@ew rAjYL@ew zi {A tkM. avew EtkeLyM EtrALik eLyM {A tkM. avew EpA tirkeLyM tirwyALikeLyM {A prAjyewM. eesnYM prsHprM sHEnhitrAeNiluM av prsHprM EpArwikyM vAeLwH prsHprM ekA l@kyM ec@M. 23svznAy yEhAv yANietAe pRytH. ezytIEyli eRpunAy esbAEbEl, nI qeR dAsnA. nie {A etrewi ri. a nie {AeneR aw yALEmAtirM EpAelyAM. {AnietlAM ecyHtevti etLivAyiriM nI! sv z nAy yEhAvyANH ArY pRtH.

904

esKrYAvH
1
teR jnt tiric@ vrNemH yEhAvyA#hi vAcknAy EAvieR punAy eberKYAvieR punAy esKrYA vinH yEhAvyi nieA sEzM lBi c@. atH dArYAEvzH pAsiyiel rAjAvA ytieR rAM vxM qAM mAsilAyi . tAyi sEzM+ 2 nieR pUvikErAwH yEhAv vLer EkApic@. 3 atinA jnELAw nI en pRyNemH yEhAv pRy, qiEl tiric@vrik, {A niLi ElM tiric @ vM. sv z nAy yEhAvyANH etlAM pRytH. 4 yEhA v pRu, niL@ew pUvikerEAel yAktH. mkAlH vAck avErAw sMsAric@. av pRu, ni etA y jIvitrIti evwiyNemH svz nAy yEhAv niELAwAvzYew! qA niL@ew pUvik qe ecvi eAil. yEhAvyANH etAe pR tH. 5 eedvM pRu, niL@ew pUvik A EpAyH}iu. vAck qE M jIviciriil. 6 vAck qeR EsvkArAyi. qeR klnkeLyM pEdzeLyM pi niELAwM ni L@ew pUvikErAwM sMsAriA {A aver pEyAgic@. owvi niL@ew pUvik avew pAWM pWic@. av pRu, tA ec@em yEhAv pR iu kArY svznAy yEhA v ecyHtiuH. {L@ew etAyjIvit rItiM dxHv]ikM av { eL ziic@. aen av eedvi El tiric@v. nAlutirk pAsiyielrAjAvAy dArYAEvzi eR rAMBrNvxieR ptienA AM mAsiel pinAlAM tIyti vAcknAy EAvieR punAy eb erKYAvieR punAy esKrYAvi yEhAvyiniM meA sEzMwi lBic@. tAyi sEzM+ 8 rAiyi, v tirREpA orAeL {A ku. ayA tA}Hvryi ekA}uepAiwyi nikyAyi . ayA piilAyi vM tvi uniRmM evL@mAy tirkL@A yi. 9{A pRu, EBA, qinA NH Q tirk? aEA qEAw sMsAric @ ekAi dt pRu, Q tirkeLinAeN {A nin kAirAM.
7

aEA ekA}uepAiwyi ni v pRu, ElAki alu tiriytinH yEhAv ayctANH tirkeL. 11 aEA ekA}uepAiwyi nikyAyi yEhAvyew dt EnAw tirk sMsAric@. av pR u, { miyi aviewyM view yM sric@, qlAM zAmA. 12 aEA yEhAvyew dt pRu, yEhAEv, eyzElmienyM eydy ew ngreLyM nI zVsiiciH q nALAyi? q}up ekAlEALM Q ngr L@ew EnH nI EkApM kwiic@. 13 qEAw sMsAric dtEnAwH yEhAv yEA mRupwi pRu. n niR zVAsvAkLANH yEhAv pRtH. 14 anrM jnELAw pRyA ArY dt qEAw pRu+ sv z nAy yEhAv pRy, eyzElmiEnAwM sIEyAEnAwM qni zmAy sHEnhmAtH. 15 vLer suritrAyi k}iy rAxH\ ELAwH qni kw EkApmANH. av ErAwH qnilM EkApEm AyiZ. qeR jntey ziitinH {An ver pEyAgic @ . qA jnt vliy anmAAiytH. 16 atinA yEhAv pRy, {A eyzElmiEl mwivH aveL zV siiM. svznAy yEhAv pR y, eyzElM punniiewM. aview qeR BvnM niiew kyM ec@M. 17 dt pRu, jnELAwH yMwi pRyk, svznAy yEhAv pRy , qeR pN vIuM DnikmAyi IM. sIEyAen {A zVsiiM. eyzElmien {AeneR viEzxngr mAyivIuM etrewM. nAluekAukL@M nAlu pNiAM 18 aEA {A tlyyi EnAk yM nAlu ekAuk kAkyM ecyHt. 19 aEA qEAw sMsAric@ekAi rikyAyi dtEnAw {A EcAdic@, Q ekAukekAH qANmA tH? av pRu, yi AEy, eydA, eyzElM, qiviwLiel jneL viEdzrAjYLiElEAwic oAwicekAu kLANiv. 20 anrM yEhAv nAluEjAliAer qni kAi. 21{A avEnAw EcA

10

905
dic@, qecAnANH Q nAlu EjAli AM vtH? av pRu, ekAukeL EpwiicH dereyRiyAnANv vtH. ekAu kLANH eydyieljneL viEdz LiElH oAwict. ekAuk ErAwM H o kNyM kAiyil . eydAer mikyM aver viEdzrAjYLiEl H oAwikyM ecyHt nAlurAxH\eL yANH ekAuk tiniDIkri tH. eyzElmien aL anrM {A tlyyi EnAi yEA orLvucrwM piwic@ni orAeL ku. 2ayAELAw {A EcAdic@ nI qviEwyHA EpAtH? ayA qEAw pRu, eyzEl minH qmAM nILvuM vItiymeRi yA atien aLA EpAkukyANu {A. 3 aEA, qEAw sMsAric@ekAi rikyAyi dt aviewniM EpAyi. avEnAw sMsAriA meA dtnM puREiRi. 4 av dYe dtEnAw pRu, eyzElM aLAnA tiluM vlutAyiriM qH ecRu ArEnAwH oAwiec pRyk. avEnAwH en pRyk+ vkLilAeA ngrmAyiriM ey zElM. qekAeA, onvDi m xYm]gAdik atiluAM. 5 yEhAv pRy, aveL sMri , avum orgHnimtilAyi riM {A. ngre EtjinA niRyHvA {Anview Ayirik yM ec@M. eedvM teR jntey sVEd zE viLi yEhAv pRy, 6 EvgmAke! vwEdzniM oAwi EAvuk! aet, nieL {A nAnAdi kLiEl citRic@evtu zrite. 7 bAbiElANi vsi sIEyA kArAy twvukAEr, EA ni r ewk! ngriniM rewk! sv znAy yEhAv kArM pR u. niLini vsHvkk kv ew rAxH\LiElH avene ay c@. ni mhtVM ekAuvrAnANv ene ayctH. 8 qekAeA av nieL mRi EvlicA atH eedvieR kiel k]xHNmNiey mRiEvliEAelyAyi riM. 9 bAbiElAkA qeR jne piwi cH awimkLAi. pE aver {A EtA likyM av qeR jnieR awim kLAvukyM ec@M. aEA, svz nAy yEhAvyAeNe ayc e tH niLRiyM. 10 yEhAv pRy, sIEyAEn, hHLA di! qekAeA, {AnitAv.

esKrYAvH 2:1-3:8

{A niL@ew ngri vsikyM ec@M. 11 aEA aEnkM rAxH\Lini v qiEl vM. av qeR jntyAyiIkyM ec@M. {A ni L@ew ngri vsiM. aEA, sv znAy yEhAvyANH qe ayc etH niLRiyM. 12 yEhAv eyzElmien vIuM teR vizixHwngrmAyi etrewM. vi nAiel aveR vItmAyiriM eydA. 13 qlAvM zArAyirivi! yEhA v teR viBvni niitA puR E v.

mhApuErAhit anrM dt, mhApuErAhitnAy EyAvey qni kANic @ t. EyAvA yEhAvyew dteRmi nikyAyi. sAA EyAv yew vlvz nikymAyi. EyAvA etuec@tien ew AnAyi sAA niitH . 2 aEA yEhAvyew dt pRu, sAAEn, yEhAv nie zAsi. yEhAv nie w vimziM! eyrU zElmien yEhAv teR vizixHwngr mAyi etrewiri. tIyi niew qriy ekAiEpAlu ngre yEhAv ric@. 3 EyAvA dteR mi nikyA yi. ecLipiwic o EmliyAyi EyAvA DricitH. 4aEA dt, tniw nii mu dtAErAwAyi pRu, EyAvyew mxivsH mAuk. anrM dt EyAvEyA w sMsAric@. av pRu, EA {A nieR e qwmAiyiri , ni nin {A putiy vsH t. 5 aEA {A pRu, aveR tl yi o putiy tlAvu <. atinAl v aveR tlyi putieyA tlA vH i. yEhAvyew dt EnAini e av aven putiy vsHL@M Driic@. 6anrM yEhAvyew dt EyAvEyAwH ArY pRu+ 7 svznAy yEhAv en pR u. {A pREpAel jIvik, {A pR kArYeLlAM ec@k. nI qeR lyieR mtlArnAM. atieR timM nI pripAliM. Q dtAerEAel qeR lyi qviewEpAtiM nin sVAtY mH. * 8 atinA EyAvA, nIyM niEAewA mvM qe ik. nI mhApu ErAhitnA. niEAewAmv qeR EtYkdAsen {A ekAuv EA qAM q kANiA

Q . . . s V A t Y m H view ni viwyi (dtA) {A nin EvznM nM qM.

esKrYAvH 3:9-5:10

906
aEA {A avEnAw EcAdic@, viLkAlieR vlvzM wv zM oAErA olivumrL@M {A kA H. rH olivumrL@M amA tH qANH? 12yMwi {A av EnAw EcAdic@, sVniRm eetl emA}u sV}lieR vzLilA yi rH olivukukM {A kA. avyew aemANH? 13 aEA dt qEAw EcAdic @ , avyew aemAeN ninRi yiEl? {A pRu, l EBA. 14 atinA av pRu, svElAk ieRyM yEhAvey EsviA etr ewe ruEperyAN tini DAnM ec@tH. pR vIuM {A mkLiEl EnAiy EA pR o Lien ku. 2 dt qEAw EcAdic@, nI qA kAtH? {A pRu, pR o Lien {A kA. atinH mtwi nILvuM ptinwi vItiymH. 3 aEA dt qEAw pRu, Li o zApM ErKewiyiuH. o vze zApM EmAxHwAEviy tANH. vYAjstY ec@veri ytANH mRuvze zApM. 4svz nAy yEhAv pRy+ Lien {A EmAxHwAL@ewyM qeR nAmi vYAjstY nwvewyM vsti kLiElyyHM. aview tu kyM vIwkeL nziikyM ec@M. kl@kL@M twikL@M EpAluM tk ewM. OIyM wyM anrM qEAw sMsAric@ekAi dt puREEpAyi. av qEAw EcAdic@, mkLiEl EnA! qu vtAyA nI kAtH? 6 {A pRu, qniRiyil-qA NtH? av pRu, aetA aLvuwyA NH. av yMwipRu, Q rAjY e jnL@ew pApM aLtitA NtH. 7 wyew QyM ekAu awuy i. ati o OI riAyi. 8 dt pRu, OI dxHwtyew tiniDiyANH . anrM dt OIey wyHiEl tiyiwkyM Qy awH atiE vyHkyM ec yHt. 9pie {A tl yi EnAiy EA ekAiEREpAlu ciRkL@ ru OIkeL {A ku. av pR vH ciRkiel kAieR shAyA w qwekAuEpAyi. wyM EpRi av vAyvilUew pREpAyi. 10a EA, qEAw sMsAric@ekAi dtEnAw {A EcAdic@, w av qEAA ekAuEpAtH?
5 11

piy dAhrNLANH. zAK qAN v viLiewtH. 9 tA, EyAvyew mi {AenA zil Api. zilyHH }uvz L@H. zilyi {AenA EtYk sEzM ekAivyHM. o divsi nkM miyiel pAp m}uv {A nIM ec@emH kANiM. 10 svznAy yEhAv pRy, smyM L@k tL@ew suX ELAwM ayAErAwemAM sMsA riM. oAErAM avnveR aim riM miriviyHmwiyi zAt EyAew riM. viLkAluM rH olIvumrL@M anrM qEAw sMsAric@ekAi dt qeR awvrikyM qe NkyM ecyHt. RmuN e}uE ovenEAelyAyi {A. 2anrM dt qEAw EcAdi c@, nI qANu kAtH? {A pRu, kisVMekAu o viLkA {A kA. viL kAliE }uviLkmH. viLkA liE o pAM. oAErA viLiElM oAErA }. Q }lukLANH pAi lu q viLiEl ekAuvtH. 3 pAieR vzmAyi oAErA olI vumrL@mH. 4 wH, qEAw sMsA ric@ekAi dtEnAw {A EcAdic@, EBA, tieReylAM aemANH? 5 {AmAyi sMsAric @ ekAi dt EcAdic@, tieReyAe a emAeNH ninRiyiEl? l EBA, {A pRu. 6 aEA av qEAw pRu, tANH esb A Ebli yEhAv yew mRupwi+ nieR kiniEA ziyiniEA al nieR rvrik. l, nieR r qeR Avi niA yiriM vrik. svznAy yEhAv pRtANH Q kArY! 7esbAEb linH vliy pvtM nirAy lmA yiriM. av lyM pNiyM. vuM DAne klH vc@ k}iyEA jn viLiM, mEnAhrM! mEnA hrM! 8 qni yEhAvyew sEzvuM en pRy, 9 esbAEb qeR lyieR awiR pNiyM. es bAEb lyieR pNi pUiyA kyM ec@M. aEA, svznAy yEhAvyANH qe niL@ew awuE yc e tH ni mnilAkyM ec@M. 10ecRiy rMBei L@k liil. pUiyAy ekiwM k pEyAgicH aLkyM priEzADik yM ec@ esbAEblienH yTA i av hHLAdikyM ec@M. ni, nI k klieR }uvz qlA dikLiElM EnA yEhAvyew kkeL tiniDIkri. miyilu svtienyM av kA.

907
dt qEAw pRu, zinARi atienA vsti pNiyAnANv atH ekAu EpAtH. vsti pNi k}iy EA av w aview vyHM. nAlu rT anrM {A vIuM tl yi EnAiyEA rH oAupvti wyiwi sri nAlurTeL ku. 2oAme rTM vlicitH v tirkLAyi. rAme rTM vli citH kRu tirkL@M. 3evL@ ti rkLAyi mAme rTM vlici tH. vpuikL@ tirkLAyi nAlAme rTM vlicitH. 4a EA, qEAw sMsAric@ekAi dtEnAw {A EcAdic@, EBA, qA NietAe amAtH? 5 dt tivcic@, av nAlukAuk LA. svElAkieRyM yjmAn nAy yEhAvyew sminiM av vEtyZ. 6 kRu tirk vw EAu EpAM. vtirk ki} EAu EpAM. evL@tirk pwi AERAu EpAM. vpuikL@ tirk etEAuM EpAM. 7 miyi tL@ew BAgEnAi EpA vA kAMyvrAyi v puikL@ tirk. atinA dt avEyAw pRu, EpA, miyilUew nw. atinAlv miyiel tL@ew BAgwi nwEpAyi. 8 aEA yEhAv qeR Ener c i EAzic @ . av pRu, EnA, vwEAu EpAkyAyi ti rk bAbiElANi tL@ew EjAli pUiyAi. qeR Avien av zArAiyiri. EA {A pi tnl! puErAhitnAy EyAvyH o H kirIwM lBi 9 piIwH qniH yEhAvyini o sEzMwi lBic@. av pRu, 10eh dAyi, EtAbIyAvH, eydAyAvH qiv bAbiElANiel vAsiniM viri. avriniM eviyM sVvuM eeklAi esPnYAvieR punAy EyAzIyAvieR vIiEl EpAvuk. 11 eviyM sVvuM o kirIwmAApEyAgik. kirIwM mhApuErAhitM eyEhAsAdAieR pumAyi EyAvyew tlyi wk. qiH EyAvEyAw ArY pRyk. 12 svznAy yEhAv ArY pRy, zAK q EprAy ovH. av kEAew vLM. av yEhAv yew lyM pNiyM. 13 av yEhAvyew lyM pNiy kyM mhtVM sVIkrikyM ec@M. av teR siMhAsnilirikyM BrNADipnAkyM ec@M. aveR siMhAsnieR vzH o puErAhi
11

esKrYAvH 5:11-7:11

t niM. avrivM smADAni viM. 14 jnLi sHmrNyNA av lyi kirIwM vyHM. ehdAyi, EtAbIyAvH, eydAyAvH, esPnYAvieR punAy EyAzIyAvH qiver tH oA iiM. rAjAvieR zi eedvi niM vevH oAiA tH aver shAyiM. 15vidrEdzLiniv vrikyM lyM pNiykyM ec@M. aEA, yEhAvyANH qe ayc etH ni EbAYmAM. yEhAv yew vAkLsricA eneyA e sMBviM. kANYvuM dyyM EvNemH yEhAv pAsiyielrAjAvAy dArYAEvzi eR nAlAM BrNvxi esKrYA vinH yEhAvyi nieA sEzM lBi c@. kiEsvH q optAM mAsieR nAlAM divsmAyi atH. 2EbET nivAsik sErs, EregM-Emel av eR L@k qiver yEhAvEyAwH o EcAdYM EcAdiA ayc@. 3av svznAy yEhAvyew lyi el puErAhitAewyM vAckA ewyM awEEpAyi. L@k av ErAwH en EcAdic@+ anvDi vx lyM nziti { d+KM kwiici. krytiM pvsi tiM {H ql A vxvuM aAM mAsi EtYk smymAyi . { atu wrNEmA? 4 sv z nAy yEhAvyiniM qnieA sEzM lBic@+ 5puErAhit AErAwM rAjYe mu jntEyAwM Q kArY pRyk. q}upekAlAlM ni auM }uMmAsLi d+KM k wiikyM pvsikyM ecyH t . qA pvsictH yTAi qni EviyAyiEA? al ! 6 pie, ni tikyM wikyM ecyHtM qniEviyAyiEA? al. atH ni L@ew sVM nyH EviyAyi. 7 Et kArY vLer pH teR vAc krilUew eedvM aRiyiciuH. eyz ElMjn tiiA sm]iy o ngrmAyi kAlANH av etAeRtH. eyzElmi um pNLiluM enegviluM pwiAR mlywivArLiluM jnAAyi EA}ANH eedvM en pRtH. 8 esKrYAvi yEhAvyew sEzM tANH+ 9 svznAy eedvmANiArY pRtH. zriyM nItipUv kvumAy nI ec@k. ni prsHprM ak yM kNyM kAuk. 10 viDvkeLyM anATeryM aprici teryM pAveLyM pvitH. pr sHprM EdAx ec@kEyA aeti ElAcikEyA EpAlumtH! 11 qAlv a ecvieAil. av eR MgitM av nwAiyil. eedvM

esKrYAvH 7:12-9:1

908
l. svznAy yEhAv pRtANi etlAM. 12 av smADAni vityHM. av ew mirivikLi miriyAM. mi nl viLvu trikyM kAzM m} epikyM ec@M. etlAM {Aen eR jntyH ekAwM. 13anYrAjY tL@ew zApLi yi AEy, ey dA, qIEpk pEyAgic@ wi. pE yi AEylienyM eydeyyM {A rikyM avyew nAmM a# hdAykmAvukyM ec@M. atinA By ewtH. zrAyirik! 14 sv z nAy yEhAv pRy, nieR pUvik qe EkApixHWnAi. atinA {A aver nziiA ni yic@. qeR mnS mAAtiriAM {A niyic @ . sv z nAy yEhAv yANH ArY pRtH . 15pE EA {AeneR mnS mAi. aEt EpAel te, eyzElmiEnAwM eyd AErAwM nEyAew epmARAM {A niyiciri! 16pE nI en ecNM. prsHprM stYM pRyk. N pRytH. nieR ngri nI tImAn eLwEA smADAnM ekAuv, stYiM nItiM nir kArY ec@k. 17ayAer pviA FA ElAcn nwtH! vYAjvAgHdAn n ktH! aeneyAe ec@ti n itH! qekAeA {A etA e evRu! yEhAv pRtANiA rY. 18svznAy yEhAvyi niM Q sEzM qnikii. 19svz nAy yEhAv pRy, nAlH, aH, }H, pH mAsLi d+KieRyM pvAsieRyM EtYkdinL@H niH. d+KieR din hA dieR divsLAi mANM. divs nlM sEAxM niRmAy av Di divsLAyiriM. stYeyM smA DAneyM nI sHEnhikyM EvNM! 20 sv z nAy yEhAv pRy, BAviyi pl ngrAM eyzElmi vM. 21 pl ngrAM prsHprM zMsiM. av pRyM, { sv z nAy yEhAvey rADiA EpA. { ELAewAM vrik! 22 svznAy yEhAveyEwi pl jntyM zmAy pl rAjYL@M eyz ElmiEl vM. aven rADiAnAN verk. 23svznAy yEhAv pR y, aH pl BAxk sMsAri jn o eyden smIpic@ pRyM, eedvM niELAewAmAeN { Eku. {L@M aven rADiA ni ELAewAM vre? H murAx\etiery nYAyviDi eedvi nieA sEzM. hAi eR rAjYeiyM aEhieR tlAnngrmAy dEezieniy

pRtH EkAtiriA av ecvi epAi. 12 av kWinXdyrAyi. av kl nysricil. svznAy yEhAv vAckrilUew teRjntyH@ sEz eLiA teR Avien pEyA gic@. qA L@k a icil. atinA svznAy yEhAv EkA pAlnAyi. 13 atinA svznAy yEhAv pR u, {Anver viLiec iluM av viLi Ekil. atinAliEA avere viLicA {AM viLiEkil. 14 mu rAxH\eL {A avetier ekAwAuEpAel ekAuvM. rAxH\ ELetEpAluM avRiyil. pE rAxH\ kwEpAEA rAjYM pUmAyM tkeiriM. Q mEnA hr rAjYM tkewM. eyzElmien a#hiAem yEhAvyew vAgdAnM H svznAy yEhAvyi ni o sEzmANitH . 2svznAy yEhAv pRy, stYi {A sIEyAen sHEnhi. av qEAw avizVAsM kwiicEA avELAw {A EkApiviDM aveL {A sHEnhi. 3 yEhAv pRy, {A sIEyAniEl mwi viri. {A eyzElmi vsi. eyzElM vizVsHtngrM q viLiewM. s vznAy yEhAvyew pvtM vi pvtM qM viLiewM. 4 svznAy yEhAv pRy, ey zElmiel epAlLi v]AM v]kL@M vIuM kANewM. Qvwi i nwEiv kAlMveryM L@k jIviM. 5 etvi kLic@rsi ikeLeAH ngrM niRyM. 6 et atHButkremH avEzxicv kM. ttH-tkrM teeyH {AM kM. 7 sv z nAy yEhAv pRy, EnA, ki}M pwiARum rAxH\ LiniH {A qeR jntey rik yANH. 8aver {Aniview ekAuvrik yM av eyzElmi vsikyM ec@M. av qeR jntyAkyM {A nvew nlvM vizVsHtmAy eedv mAyirikyM ec@M. 9 svznAy yEhAv pRy, k rAyirik! svznAy yEhAv teR lyM vIuM pNiytinH dY mAyi tRliEA vAck nkiy aEt sEzmANH niLiM Ek tH . 10aAli mH, pNiAer li niAEnA m]geL vAwkyHe wAEnA jn pNmil A yi. L@k suritmAyi vrAM EpA kAM k}iimil . }Li niM zVAsM EpAluM kiiyiil. oAErAeryM {A aveR ayA rnH qtirAi. 11qAliH aenyl. avEzxivH aenyAyirii

909
m yEhAvyew sEzM tANH . eedvei aRiyAvuv yi AEy EgAM mAml . ql A vM aveR shAyM Etw. 2hAH rAjYieR atiiyAy hmAientiery sEzvumANitH. eewRuM sIEdAM av vliy jH{AnikL@M smAmAyiu EpAluM avetiery sEzvumA NitH. 3eew o EkAEpAelyA nii eiritH . epAwiEpAel sm] em EtAviDi vLer evi L@k EzKric@. sVM kLimEpA el sm]mAyi. 4pE new yjmA nnAy yEhAv aetlAM qwM. av L@ew zmAy nAvikEsney av tkM. ngrM agHniiryAM! asHk ElAniel jn akH ByM. gyiel jn ByviR yHM. aArY sMBvi kA EA qEAniel jnL@ew m}uv tIyM asHtmiM. gyi o rAjAvuM avEzxiil. asHkElAni o vYiEpAluM avEzxiil. 6 t L@ew yTA pitAA rAyi evH asHEtAdkA oriluM aRiyil. ahArikLAy ePlisHtYer {A pU mAyM nziiM. 7rmRu mAMsEmA zpie BNEmA avrini aDik kAlM tikyil. avEzxi ePli sHtY erilumei av qeR jntyew BAgmAM. eydyi av o EgAA wiyAM. qEAkAM eybUsY ecyHtEpAel qeR jnt yew BAgmAM. qeR rAjYe {A sMriM. 8zueesnYe atilUew kw EpAkA {A avdiil . qeRjntey pviA {Anver ouM avdiil. qeRjnt mH q mAM kxHweuevH {AeneR k k ekAu ktANH. BAviyiel rAjAvH sIEyAEn, ni! eyzElMkAEr, h A dMekAH viLi! EnA, niL@ew rAjAvH niL@ewywE v! vijyM Enwiy nl rAjAvA av. qA av vinItnA. pNim]giniM piR o k}uti yew puRH av sri. 10 rAjAvu pRy, qyImieR Et keLyM eyzElmieR tirwyALik eLyM {A tk. yipEyA gic auk {A tk. rAjAvH smADAnieR vAk EdzA yi ekAuvM. kw mt kw ver y BAgM rAjAvu BriM. yIsundi mt miyiel vidrEdzvery lL@M av BriM.
9 5

esKrYAvH 9:2-10:5

LiniM atinA {A nieL EmAcii. 12 twvukAEr, vIwkLiEl EpAvuk! ni ni tIyH vkyH . {AniEA niELAw pRy, {A niLiEl mwiv! 13 eydEy, nie {AenA vilAyp EyAgiM. qyIEm, nie {A au kLAM nie {A yvnEdze Enri wA vALAM. 14 yEhAv av tYmAM, av teR auk miEpAel EyAgi kyM ec@M. qeR yjmAnnAy yEhAv kAhLM m}kyM mmiyiel epAwiAuEpAel eesnYM mEAu tiyRukyM ec@M. 15 svznAy yEhAv aver sMr iM. zueL EtAliA pwyALik etAliyM kl@kL@M pEyAgiM. zu aL@ew rM av citRiM. a vIuEpAel o}uM. yAgpIWieR mlkLi tLiew rM EpAelyA yiriM atH! 16 smyM, avew eedvmAy yEhA v, wy teR wkeLeyEpAel riM. av av iyevrAyi riM. aveR nAiel tiLu Br NM EpAelyAyirimv. 17 qlAM nlM mEnAhrvumAyiriM! vrAniri atHButkrmAy viLvH ev RuM hArvuM vIumAyirikyil . atH qlA yvAAM yvtikL@mAyi riM! yEhAvyew vAgdAn H vskAl m}yHEvi yEhA vEyAw Aik. yEhAv mi lien ayyHkyM m} epikyM ec@M. oAErA vYiyewyM vyli eedvM ecwik vLM. 2 L@k tL@ew ekAc@ timkL@M jAlvidYyMekAH BAviyRiyA mi emiluM a viPlmAM. mxY dzn kAkyM tL@ew sVpHn eLi vivrikyM ec@. pE aetlAM nixHPl NkLAM. atinA jn shAyinAyi kruekAH aviewymiviewyM aly wkeL EAelyANH. pe aver nyiA oriwymil. 3 yEhAv pRy, wyAErAw {A vLer EkApiciri. qeR Aw kAetieRyM rvAdi tVM {A EntALilAi. (eyd yiel jn eedvieR ip mANH. svznAy yEhAvyANH yTA i teR ipe pripAli tH. o Bw teR surmAy EpA tirey pripAliEAelyANH av aver kAtH.) 4 mllH, wAri, EpAvilH, mE Ru BwA wiyveylAM eydyi niM vM. 5 av tL@ew zueL EtAliM. pAtyiel ecLiyilUew ees

10

yEhAv teR jntey riM eyzElEm, nieR krA rM ekAu nAM mvc@. miyiel nYdVAr
11

esKrYAvH 10:6-11:17

910
A pRy, yEhAv vA}Hewe, {A DniknA! tL@ew wkELAwH wyAH akyil. 6 Q rAjYu vsivErAw qniM kNyil. yEhAvyANi pRytH , EnA, oAErAeryM {A aveR ayA renyM rAjAvienyM ekAH aDiEpi M. avew rAjYM nziiA {A aver shAyiM. aver {A twyk yil! 7 aen aRuvAnAyi vc i pAvM w@keL {A pripAlic@. ru vwik qwH o vwiey lYM qM mEtien eqkYemM {A viLi c@. qiA {A wkeL kAA wiytH. 8o mAsii mH wy Aer {A oAwic@. wkELAw {A EkApikyM av qe evRuA w ukyM ecyHt. 9 aEA {A pRu, {A nieL EpiM! nieL {A pripAliil ! cAEkv cAkAM, nziiEv nziiAM. avEzxi v prsHprM nziic@ekAe. 10 anrM lYM qEprAy vwi {A owic@kLu, qlA jntkL@mAy eedvieR krA av RAi q kANiAnANH {A aen ec yHttH. 11aen divsM krA avsA nic@. Q sEzM yEhAvyini tAeNH qe nirIikyAyi pAvM w@k aRiykyM ecyHt. aEA {A pRu, qni li trNem ni EtAei tri k. eli, Ev! atinAlv qni m evixN t. 13aEA yEhAv qEAw pRu, qeR vil yAyi av ktH aymANH. a yM vliy k lyiel B$Ari EleRiy. atinA mkxNM eviyM {A yEhAvyew lyi el B$AriEliu. 14anrM eqkYM qEprAy vwieywH {A ru kxNLAi. eydyHM yi AEyli miwyilu krA RAytAyi kANiA nANH {A aen ecyHttH. 15 aEA yEhAv qEAw pRu, ni buihInnAeyA wyeR sAD neLwk. 16Q rAjYi {AenA putiy wyen keem atu sUciiM. pe, nziiew wkeL pripAliA Q ecRuA r ApHtnl. mRiEvwkeL suK ewAM av EpArA. jIvEnAew avEzxivyHAhArM ekAwAM ayA k}iyil . ErAgYmvey LeA}iek m}uvEnAew tikyM ec@M. 17 oA! ekAtA wyA, qeR w keL nI Epic@. aven ziik! aveR vlkM vleekyM vALi niryAk. aveR vleek pEyAg nYmAke. aveR vlkH amA ke!
12

nik mERuEAelyAyiriM atH . av EpArAwkyM, yEhAv avew BAgAytinA zueesnYiel tirwyALikeLEAluM EtAlikyM ec@M. 6eydyew wMbe {A zmAM. EyAEsPieR vMze yM jyiA {A shAyiM. aver {A suritrAyi, BmAyi tiriek ekAuvM. aver {A zVsiiM. {Anver oriluM viuEpAkAviD ilAyiriM atH. {A avew eedv mA yEhAvyANH. aver {A shA yikyM ec@M. 7wiA opAw BwAerEAel hAdvAArAyiriM qyIMkA. avew ik hAdi M. avM sxHwrAyiriM. ave l A M yEhAvEyAewAM orAh A dkAlm AM. 8 aver {A Lmwic@ viLic@uM. aver yTAmAyM {A riM. av aEnkmEnkM EpAM. 9 aet, qeR jntey {A rAjYLielAwM citRikyAyi. pE vidrEd zLivcH av qe asHmriM. avM avew ikL@M avEzxiM. av tiric@vrikyM ec@M. 10aver {A QjipHtiniM aUriniM tiriek ekAuvM. aver {A giel yAdHEdzE ekAuvM. aview vzYi lmilAet vA smI p elbAEnAni vsiAM {An ver avdiM. (11eedvM aver Qji pH t iniM ekAuvEA}eEA elyAyiriM atH. smiel tirkeL av wic@. smMpiL. jn dritw nwkyRukyM ecyHt. ndI vAheL yEhAv vruM. aUrieR aheyyM QjipHtieR zieyyM av tkM.) 12yEhAv aveR jn tey krAM. avM aveR nAm iMEvi av jIviM. yEhAvyA NH ArY pRtH. H eydy um rAjYeL eedvM ziiM elbAEnAEn, agHnisHPuliMg vH nieR EdvdAv]eL BsHm mAtinH nieR vAtiluk Rk. 2 EdvdAmr vINiritinA eessHmr kryM. kArNM, z mAy mr qwekAuEpAkewM. mRiciwe kAwkeLEyAH bAzAni el oAmr kryM. 3 kry wyAEr, i. avew krAy EntAA aphrieu. yvsiMhL@ew gnM i. EyA A ndItIr avyew tiiy i Awk aphrieiri. 4 qeR eedvmA yEhAv pRy, aRuvAnAyi niiyiri wi en pricri. 5avew wyA wmk eLyM kcvwAeryM EpAelyANH. wm k wkeL ekAl@eiluM zii ewil. wkeL vi kcvw

11

911
H eydy ilum rAjY eLiy dzn yi AEylieni yEhAvyi ni d+KsEzM. yEhAv kA zvuM miyM s]xwic@. av mxYni H Avien Apic@. yEhAvyANH ArY pRytH. 2EnA, eyz Elmien {A avum rAjY H o EkA vixMEpAelyAM. rAxH\ vH ngre miM. eydyiel sklM ekNiyilk ewM. 3pE eydey {AenA BAr m pARyAM. aetwA mi etAvM mRiEvkyM ec@M. av mRic@ citRiewM. pE miyi el m}uv rAjYL@M omic@ vH ey zElmiEnAw yM ec@M. 4 qAlEA {A tirkeL vi&miikyM pwyA Liey EpwiikyM ec@M. zuL@ew qlA tirkeLyM {A arAM, pE, qeR kk eydyew Bvn e nirIic@ekAH RiriM. 5 ey dyiel lEntAA jneL EA /AhiiM. av pRyM, svz nAy yEhAvyA niL@ew eedvM, av ne krA. 6 smyM eydyiel lEntAeL {A kAutI kAw nzii EpAelyAM. av tL@ew zueL eevEAney EpAel BsHmmAM. av t u m m}uv zueLyM nziiM. aen eyzElMkAH vIUM vimi ciriA k}iyM. 7 eyzElMnivAsik wt ah riAtiriA yEhAv eydyiel jn eL dYM riM. tLANH mu eyd AerA mhtVmverH dAvIdieR wMbAM eyzElmiel muv M ahriAnAvil. 8qA eyz ElMnivAsikeL yEhAv sMriM. vuM dblnAyvEpAluM dAvIdien EAel mhAnAeyA BwnAyiriM. dAvI dieR wMbA eedveEAel, jn eL nyi yEhAvyew sVM dt enEAelyAyiriM. 9 yEhAv pRy, aH eyzElmi entier yi v rAxH\eL {A tkM. 10dAvIdieR wMbAer yM eyzElMnivAsikeLyM {A k NyM oQdArYieRyM AvuekAu niRyHM. t LcveneyEpAel av qe EnAM. av d+KitrAM. teR kpueR mrNi d+Ki venEAelyAyiriM avew d+KM, teR dYjAtnAy pu mricti vilpivenEAelyAyiriM. 11ey zElmi kWind+KieRyM vilAp ieRyM dinMvM. emgiEAtA}H v r yiel hddH-riEAeR mrNi L@ k vilpic kAlEEpAelyAyiri M atH. 12oAErAwMbvuM vilpiM. dAvIdieR wMbiel vil piM. avewBArYmAM vilpiM. nATAeR wMbiel puxA vil

esKrYAvH 12:1-14:2

12

13
2

piM. avew BArYmAM vilpiM. 13El viyew wMbiel puxA vilpi M. avew BArYmAM vilpiM. ziem EyAeR wMbiel puxA vil piM. avew BArYmAM vilpiM. 14 melA EgALiluM ate sMBvi M. puxAM OIkL@M evEveR vil piM. qA aH, dAvIdieR wMb iM mH eyzElM kAmAyi putieyA nIRv RewM. avew pAp k}ukiLH aver rA titANH jlDAr. vYAjvAck niyil sv z nAy yEhAv pRy, aH miyiel qlA vi#hL@M {A lAyHm ec@M. jn piIwvyew EpkEpAluM oAikyil. vYAj vAckeryM aAAeLyM {A miyiniM rM. 3eriluM vA cknAyi wA av zii ewM. aveR mAtApitA, sVM anmAEpAluM avEnAw pRyM, yEhAvyew nAmi nI Nk pR iri, atinA nI mriNM! v cnM ec@tinH aveR sVM a yM aM aven iiLM. 4aH vAck tL@ew dznLiluM vc nLiluM liM. tAenA vAcknA eN sUcii vOM av Drikyil. vcnemH av viLi NkekAH L@keL viA av vO Driil. 5 av pRyM, {A vAcknl, {AenA k] x iArnANH . ekAc @ iyAyi EA mt k]xiNi ec@vnA {A. 6 pe muv pRyM, pie, nieR eekkLiel mRivukeLANH ? av pRyM, a ukAreR vIi vc@Ay mRivANH. 7 sv z nAy yEhAv pRy, vAEL, wyen evU! qeR sHEnhi ten evU! wyen evU, aEA w k oAwieAyHeA_M. ecRiyver {A ziiM. 8Edzemi ru Ep mRiEvumiriM. pe avri mielA avEzxiM. 9aEA, av Ezxi aver {A prIiM. av pl dritL@M {A nM. evi ey agHniiec@ti agHni EpAelyAyiriM drit. sVi eRi priEzADiEAel {Anv er prIiM. aEA shAyinAyi avere viLikyM avErAw {A mRupwi pRykyM ec@M. ni qeR jnLANH q {A pRyM, yEhAv yANH qeR eedvM q avM pRyM. nYAyviDiyew divsM EnA, yEhAvyH nYAyviDiA yi o viEzxdinmH. nI qwi ri DnM nieR ngri vIti ewkyM ec@M. 2eyzElmientier

14

esKrYAvH 14:3-21

912
avH mArkmAeyA ErAgM piwiepwA av wyAM. L@k jIvicirie avew etAli aLiuwuM. av ew kk avyew twLiliM 13 15 nAk vAyiliM aLiyM. - zu pALyi BIkrErAgM bADiM. avew tirkM EkAvk}utk M okM k}utkM ErAgM bADiM. aH yEhAv aver sMBItrAM. oAErAM teR ayAreR eek k piwikyM eekk prsHprM EpArwikyM ec@M. eydYruM eyz Elmi EpArwiM. sklrAxH \ ew yM sH ngri@M smAhri ew smyANi sMBvik. DArA LM sVvuM eviyM vOM av lBiM. 16eyzElmiEnAw yM ecAeniyti cil avEzxiM. qlAvxvuM av rAjAvien, svz nAy yEhAvey rADiAnAyi vri kyM ec@M. wArinALinH rADn yHAyi eyzElmi averM. miyiel etiluM wMb rAjAvien, svznAy yEhAvey rADiA vieli yEhAv, av m} epikyil . 18QjipHtiel etiluM wMb wArinALA EGAxiA qiyieli z@rAxH\ nkiy ErAg yEhAv av M nM. 19QjipHtiM wAri nA EGAxiAenA m@ rAjY m zi atAyiriM. 20 aH qlAM eedviERtAyiriM. tirkew mNikLiEAluM yEhAv yH viM* qe}utiyiriM. yEhA vyew lyilupEyAgic ql A pAM blipIWilupEyAgic pAEpAel DAnmAyiriM. 21 stYi, eyzElmiluM eydyiluM sklpALiluM svznAy yEhAvyH viM q ErKewi yi@AM. yEhAvyHyAgmi qlAvM vH pAeLwH ati avew EtYk hArM pAkM ec@M. aH sv z nAy yEhAvyew lyi o kcvwArM ekAw vAluk nwAvil.
17

pwepAtA qlA rAjYeLyM {A omiiM. av ngrM piwicwkyM vIwk tkkyM ec@M. OIk blA/MgM ecewkyM ptiEyAL mAL@k vAswvukArAewkyM ec@M. qA bAiyAL@k ngr iniM mAewkyil. 3 aEA rAxH\L@mAyi yMecA yEhAv puRewM. aetA yTA ymAyiri M. 4aH eyzElmieR ki} olivu mlyi av niM. olivumlpiLM. mlyew o BAgM vwEAu nIuM. o BAgM etEAuM. ki}pwiARAyi o tA}Hvr RewM. 5 mlyew tA}Hvr aw w vkH ni oAwiEA kA miM. eydyiel rAjAvAyi IyAvieR kAlAy k iniM rewA oAwiyEpAel ni oAwM. qA qeR eedvmA yEhAv aveR qlA viErAwemA M tYnAM. 6 7 - atH vLer EtYktyeA divs mAyiriM. evLic E mA tEA mw mEA Ayiriil . qeney yEhAvyHE aRiy. pE rAiEyA pkElA Ayiriil. sADArN u v smyM evLicmAyiriM. 8 aH, eyzElminiM wcyAyi evemA}uM. vAhM piLkyM o BAgM ki}EAuM mE BAgM pwiARH mYDrNYA}iyiElM o}uM. EvnA lvuM zItkAlvumwM o vxAlM a o}ukieAiriM. 9 aH yEhAv m}uv ElAkieRyM rAjAvAyiri kyM ec@M. yEhAv k. aveR nAmM kM te. 10aH eyzElMEdzM m}uvM arAbA mmiEpAel nYmA yiIM. rAjYmAek Egbmt enegvi el riEAver mmi EpAelyAyi riM. qA eyzElM ngrM, ebnYA mIkvAwMmt oAM kvAwmAy ml vAwMveryM hnEn EgApurMmt rAjAvieR miricveryM punni iewM. 11L@k aEAu tAmsi AnAyi nIuM. o zuvuM aver nzi iA vril. eyzElM suritmAyi riM. 12 qA eyzElmientier pwepA tiy rAxH\eL yEhAv ziiM.

H yEhAvy viM eedvAlyilupEyA gi skltiluM Q vAk q}utiyi @H. Q sADn yEhAvyEwtAeNM vikArY mAEm av pEyAgi AvU qmANi kANitH. Q awyAL m pA vilH puErAhitA mAEm pEyAgiAnAvU.

913

mlAKi
1
eedvinieA sEzM. yEhAv yiniM yi AEylitANH Q sEzM. mlAKiyilUewyANH Q sEzM eedvM nkiytH. eedvM yi AEylien sEnhi H 2 yEhAv pRu, {A nieL sHEn hi. pE ni pRu, nI {eL sHEnhievtinH qA etLivH? yEhAv pRu, zAvH yA EAbieR sEhAdrnAyi. zriy El? qA yAEAbienyA {A etrewtH. 3zAvien {A sVI krict@mil. zAvieR mlEdze rAjYM {A nziic@. zAvieR rAjYM nziieu. EALview kAunA yH mAM vsikyM ec@. 4 qEdAMkA en pREAM, { nziieu. pE, { tiriekec {L@ew ngr vIuM niiM. pE, svznAy yEhAv pRy , ngr av vIuM nii cA avey {A vIuM nziiM! atinA qEdAM o dxHwrAjYem jn pRy. Edze yEhAv qM evRue L@k pRy. 5 etlAM ku ni pRu, yi A EylipuRM yEhAv vliyv te! eedve jn driil svznAy yEhAv pRu, i k, avew pitAvien dri. B]tYA tL@ew yjmAnAer dri . {A niL@ew pitAvA. pie nieLekAH qe driil? {A niL@ew yjmAnnA. pie, nieLekAH qe driil? puErAhitAEr, nieLeR nAme driil. qA ni pRy, nieR nAm e driAtiriAMmAM {eLA ecyHttH? 7 yEhAv pRu, ai y aM ni qeR yAgpIWi El ekAuv! qA ni EcAdic@, ae amAiyetANH? yEhAv pRu, qeR Emz (yAg pIWM)EyAw ni drvu kAiyil. 8 kepAiy m]geL ni bliA yi ekAuv. a etumANH! ErAgM piwicM mwmAy m]geL ni blikAyi ekAuv. aM etA NH! ErAgMpiwic m]geL niL@ew rAjYADikAri sAnmAyi nkiyA
6

m]geL ayA sVIkriEmA? l! sAn ayA sVIkriil! sv z nAy yEhAvyANH ArY pRtH! 9 puErAhitAEr, yEhAv nEAw kANYM kAutinH niLvEnAwEpi NM. qAlv ni ecvi tril. etAe niL@ew etANH. svz nAy yEhAvyANietlAM pRtH. 10 niLi cil puErAhitA ly ieR ktkLwyHkyM k]tYmAyi agH n i jVliikyM ecyH E tAM. {A niLi sAdiil. niL@ew v}ipAwk {A sVIkrikymil. svznAy yEhAvyANH Q kArY pRtH! 11 jAtik qeR nAme dri. ElAkemAwM L@k qni nl sA n ekAuv. av nl DUpv}i pAw nw. qekAeA qeR nAmM av DAnmANH. svz nAy yEhAvyANietAe pRtH. 12 qA qeR nAme niLAdri iel sVyM etLiyi. yEhA vyew Emz (yAgpIWM) amAeN ni pRy. 13 Emzyiel BNM niLixHwewmil. ni a mN EnAkyM BiA visti kyM ec@. a ekAtAet ni pRy. qAl zriyl . pie, ErAgMpiwic, mw, kve w (blmAyi piwiecw) m]geL nieLni bliyHAyi ekAuv. ErAgMpiwic m]geL qni bliy iA ni mi. qA ErAgM piwic m]geL niLiniM {A sVIkriil. 14cilH, bliyiA ekAAvu nl m]gL@H. qA nl m]geL av qni til. cil nl m]geL qeR awE ekAuvH. ErAgYm m]g eL av qni EnM. qA nl m]geL av rhsYmAyi mAi qni ErAgM piwic m]geL n. av dritM sMBviM! {AnA mhArA jAvH! nieLe driNM! ElAkemA wmv qe dri! svz nAy yEhAvyANi pRtH! puErAhit c puErAhitAEr, Q cM ni tANH! qe vik! {A pRy kArY ik! qeR nAmEAwH drvu kAuk! 2qeR nAme ni dricieli, ni dritL@A

mlAKi 2:3-3:4

914
rADiA wi! 12aver yEhAv eydwMbiniM nIMec@M. av yEhAvyH v}ipAwk ekAu vemiluM EyAjnmil . 13ni kru kIekAH yEhAvyew yAg pIWe mwAM. pe yEhAv niL@ew v}ipAw sVIkriil. niLvekAu v sADnLielAM yEhAv sA diil. 14{L@ew v}ipAwk yEhAv sVIkriAetH? q ni EcAdi c@. qekAeA, ni ecyHt tikeLAe yEhAv ku. av ni etier o sAiyANH. ni ni L@ew BArYey ctitH av ku. yQvnie nI aveL vivAhM ecyHttANH. av nieR sKiyAyi . pie ni krARieR awiAn i vivAhitrAkyM av nieR BArYyAvukyM ecyHt. pE nI aveL ctic @ . 15BArYABAA orAAvuM o zrIrvumAkNemANH yEhAvyew #hM. qekAeA, aen av vistikL@AM. ati nA IeeykYM sMrik. nieR BArYey vitH. ecRuMmt Elte nieR BArYyAyi av. 16 yi AEylieR eedvmAy yEhAv pRy, vivAhEmAcnM {A evRu . puxAew UrtkL@M {A evRu . atinA niL@ew IeeykYM kA sUik. nieR BArYey vi tH. nYAyviDiyew kAlM etAy pEdz ni pWiici ri. etAy pEdz yEhA vey vLer d+KitnAi. tiec@ ver eedvM xHwewev ni pWiic@. aver nlvrAyi eedvM k ev ni pRu. tik ec@ ver eedvM ziiielM ni pWiic@. sv z nAy yEhAv pRy, tA, {AeneR dten ayyH. avenni v}ieyAM. epeH , av aveR lyiEl vM. ni etry yEhAvyANv. ni LA#hi putiykrARieR dtnAN v. av stYmAyM vmH! 2 aE tAeRwA M k}iyil. av vEA aveR Ener niAM M k}iyil. jVli agH n iEpAelyAyirimv. sADn k}ukA L@kL@pEyAgi EsA EpAelyAyiriM av. 3ElvYer av rAM. evi agH n iyi i ec@EAel av aver i ec@M! sVvuM eviyMEpAel av aver ieywM. anrM av yEhAvyH v}ipAwkL@mAyi vrikyM aetlAM zriyAyrItiyi ni vhikyM ec@M. 4aEA eydy ewyM eyzElmieRyM v}ipAwk yEhAv sVIkriM. mkAlLiEl
17

M. ni a#h ecAriytH zApLAyiIM. qeR nAmEAw ni drvu kAAtinA ni {A dritL@AM! svznAy yEhAv pRtANH ArY. 3 EnA, niL@ew pigAmikeL {A ziiM. avDidivsLi ni puErAhitA qni blikLiM. cm]gL@ew cANkvuM rAvyv L@M qwkyM av dEreRiykyM ec@M. qA cANkM {A ni L@ew mK EtM. qivEyAewAM nieLyM dEreRiyM! 4 aEA ni EbAYmAM, Q cM ni {AeninA tetH. ElviEyA w qeR krA wtinANH ni ELAw {A Q klnk pRytH. svznAy yEhAvyANH Q kArY pRtH. 5 yEhAv pRu, ElviymAyi {A krARuAi. avjIvM smADAn vuM nkAemH {A vAekAwkyM aetAe nkyM ecyH t ! Elvi qe dric@! qeRnAme av dric @ ! 6stYmAy DEApEdz Elvi pWiic@. Nk av pWii cil! Elvi vizVsHtnAyi. av smADAne sHEnhikyM ecyHt. Elvi qe piwkyM anvDi Eper pApM niR jIvitrItiyi niM tiric@viwkyM ecyHt. 7puErA hit eedvieR DEApEdzLRi iriNM. puErAhiteRyw ecH L@k eedvvcn pWiA k}i yNM. jnELAw eedvieR dtnA yiriNM puErAhit. 8 yEhAv pRu, ni puErAhit A qe piw nii! L@k eLeAu tieciA ni pEd z dpEyAgM ecyHt. ElviymAy krA ni tk! svznAy yEhAvyANietAe pRtH! 9{A pR mAilUewyl ni jIvi tH! qeR pEdz jn ecA l i eAwEA ni ppAtM kANic@. atinA nieL {A niAr ArAM. L@k nieL bmAni il! eydA eedvEAw avi H zVstt kAi 10 nmel A M o pitAvAtH (eedvM). niElAErAeryM oEr eedvmA s] x H w ic t H ! pieinANH L@k tL@ew sEhAdrAer vi tH? krARien tLAdriielA Nv etLiyitH. new pUvik eedvvumAyAiy krARien av driil . 11eydA muver vic@. eyzElmiluM yi AEylilum v ekAwMk]tY ecyHt! eyd A yEhAvyew vilye dricil. eedvM le sHEnhi ! eydA viEdzEdvtey

915
EpAel te yiriM atH. vLer ukAlEEpAelyAyiriM atH . 5 aEA {A niLiEl vrikyM zriyAy ec@kyM ec@M. mxY ecyHt tikeLi nYAyADipEnAw pRyA tARAyvenEAelyAyiriM {A. cil dmvAdM nw. cil vYBicAr pApM ec@. cil vYAjs tY ec@. cil tL@ew pNi Aer vi. vAgHdAnM ecyHt li av av ekAwil. viDvkeL yM anATeryM mxY shAyi il. apriciter jn shAyi il. L@k qe driil! s v z nAy yEhAv pRtANH Q kArY. eedviniM EmAxwi H {A yEhAvyA. {A ac lmANH. yAEAbieR puAEr, ni LAke, pUmAyM nziieiumil. 7 pE ni oriluM qeR niym asriciil. niL@ew pUvikEpA luM qe piw nii. qi El tiric@vrik, {AM niLiEl vrAM. svznAy yEhAv pR tANH Q kArY. ni EcAdi, {eLen tiric@ vM? 8 eedvi niM EmAxHwitvsA niik! mxY qiniM EmAxHwi etANH. qiluM ni qi niM EmAxHwi! ni EcAdi, {eLA niiniM EmAxHwictH? nitieR pielA ni eLni tEriyi. EtYksAn L@M nieLni tEriyi. pE nieLnivtil. 9aen ni m}uvjntyM qiniM sADn kv. atinA ni drit L@A. svznAy yEhAv pRtANH Q kArY. 10 sv z nAy yEhAv pRy, Q prINinH mik. ni tieR pielA qniekAuv rik. aetlAM B$Ariliwk. qeR lyiEl BNM ekAuvrik. qe prIik! ni aen ec @kyAeNi stYmAyM nieL {A a#hiM. kAzniM m} ep EAel nl s ADn niLiEl vM. qlAM ni vzYilumDi kM lBiM. 11niL@ew viLvu nzii A {A kIweL avdiil. ni L@ew mirivikLi miri}mA M. svznAy yEhAvyANi pR tH. 12qlA rAjYAM niELAw n kANiM. niL@EwtH atH-tkrmAeyA rAjYmAyiriM. svznAy yEhAv pRtANitH.
6

mlAKi 3:5-4:6

nYAyviDiyew EtYk divsM yEhAv pRy, qnietier ni cIvAk pRu. pE ni EcAdi, niei {
13

qA pRtH . 14ni pRu, yEhAvey rADitH nixHH PlmA NH. yEhAv pRetAe { ec yHt. pE {eAM EnwAnAyil. zvsMsH k ArEvLyi L@k kry EAel { {L@ew pApeLi d+KieciluM aekAH EyAjnemA mAyil. 15ahArik sxHwrA eN { k. dxHw vijyi . eedvieR m prIiAnv tik ec@. eedvM aver zii mil. 16 eedvieR ayAyik prsHp rM sMsArikyM yEhAvytu EyA ew EkkyM ecyHt. aveR mi o pusH t kM riAyi. pusHtki eedvieR ayAyik L@ew EpkLAyi. yEhAvyew nAm e mhtVewvrANv. 17 yEhAv pRu, v qniv rANH. avErAw {A dykAuM. te asri teR ikELAwAeNArA vuM kANYmAk. aEpA el qeR BAErAw {AM kANY vAnAyiriM. 18nieLiEl tiric@ vM. n tik tilu vYtYAsM ni pWiM. eedvieR BM alAvM tilu vYtYAsM ni mnilAM. nYAyviDiyew divsmitA v. k LEpAel atH qriyM. ah ArikeLlAM ziiewM. dxHwAer lAM vyHEAEpAel kM. tIyi k o epAEpAelyAyiriM av aH. o zAKEyA EvErAEpAluM avEz xiil . sv z nAy yEhAvyA Ni pRytH. 2pE, qeR ayA yikEL, n niLi dysUrYenEA el tiLi niM. sUrYrzHmieyEAel ErAg EBdmAA zi aekA uvM. etA}ui ni}ic@ vi kAli ikeLEAel ni sVtM s xH w mAyiriM. 3 aEA ni dxHwEmElwi nwEpAM. av niL@ew kAI}iel cArM EpAelyA yiriM. nYAyviDismyH {A a kArM sMBviiM. sv z nAy yEhAvyANi pRytH! 4 EmAezyew niym asHmri kyM asrikyM ec@k. EmAez qeR dAsnAyi. EhAErbH (sInA yi) mlyivcH {AnvnH niymL@M cL@M nki. niym m}uv yi AEylukAM EviytA. 5 yEhAv pRu, tA, vAcknAy liyAvien {A niL@ewywE yyHM. yEhAvyew nYAyviDiyew ekAwMdivsmH av vM. 6 liyAvH mAtApitAeL ikELAw w t awiti shAyiM. i keL mAtApitAELAwwiAM av shAyiM. sMBviNM, aeli eedvmAy {A v niL@ew rAjYe niExM nziiM!

License Agreement for Bible Texts


World Bible Translation Center Last Updated: September 21, 2006 Copyright 2006 by World Bible Translation Center All rights reserved. These Scriptures: Are copyrighted by World Bible Translation Center. Are not public domain. May not be altered or modified in any form. May not be sold or offered for sale in any form. May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used for the purpose of selling online add space). May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license (without modification) must also be included. May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: Taken from the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by permission. If the text quoted is from one of WBTCs non-English versions, the printed title of the actual text quoted will be substituted for HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION. The copyright notice must appear in English or be translated into another language. When quotations from WBTCs text are used in non-saleable media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright notice is not required, but the initials of the version (such as ERV for the Easy-to-Read Version in English) must appear at the end of each quotation. Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for usage, such as the use of WBTCs text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World Bible Translation Center in writing or by email at distribution@wbtc.com. World Bible Translation Center P.O. Box 820648 Fort Worth, Texas 76182, USA Telephone: 1-817-595-1664 Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLE E-mail: info@wbtc.com WBTCs web site World Bible Translation Centers web site: http://www.wbtc.org Order online To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org Current license agreement This license is subject to change without notice. The current license can be found at: http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm Trouble viewing this file If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from: http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html Viewing Chinese or Korean PDFs To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from: http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html

Das könnte Ihnen auch gefallen