Pospornica

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pospornica
Ilustracja
Pospornica japońska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

pospornicowate

Rodzaj

pospornica

Nazwa systematyczna
Pittosporum Banks ex J. Gaertner
Fruct. 1: 286. Dec 1788 (nom. cons.)[3]
Typ nomenklatoryczny

P. tenuifolium J. Gaertner[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Pittosporum angustifolium
Pittosporum bicolor
Pittosporum brevicalyx

Pospornica, skorzec[5] (Pittosporum) – rodzaj roślin z rodziny pospornicowatych. Obejmuje 226 gatunków[4]. Zasięg rodzaju obejmuje środkową i południową Afrykę, wyspy na Oceanie Indyjskim (Madagaskar, Seszele, Maskareny), południową i wschodnią Azję, Australię, Nową Zelandię i wyspy na Pacyfiku[6][7]. Jeden izolowany gatunek P. coriaceum rośnie na Maderze i jednym stanowisku na Teneryfie[8]. Niektóre gatunki rozprzestrzenione zostały poza naturalnym zasięgiem. Pospornica falista P. undulatum jest bardzo problematycznym gatunkiem inwazyjnym w Ameryce Środkowej, na Azorach, w południowej Afryce, Australii, Nowej Zelandii i na Hawajach[9]. Rośliny te zasiedlają lasy różnych typów, często rosną na terenach skalistych i na wybrzeżach. Ich zwykle wonne kwiaty zapylane są przez owady[7].

Z nasion Pittosporum resiniferum pozyskuje się olej palący się jasnym płomieniem, wykorzystywany do oświetlania pomieszczeń w Azji Południowo-Wschodniej. Drewno pospornicy falistej P. undulatum służy do wyrobu kijów golfowych[10], a z kwiatów tego gatunku pozyskuje się wonny olejek[9]. Olejek z P. stenopetalum jest z kolei tak cuchnący, że odstraszać ma duchy[9]. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne ze względu na pachnące kwiaty i ozdobne ulistnienie: pospornica japońska P. tobira, falista P. undulatum, P. crassifolium, P. eugenioides, P. tenuifolium[10]. Ostatni z tych gatunków należy do najbardziej mrozoodpornych[7] i bywa spotykany w uprawie także w zachodniej Polsce (zimą wymaga okrycia)[11]. Niektóre gatunki wykorzystywane są jako rośliny lecznicze (np. P. napaulense). Jadalnych nasion dostarcza P. pullifolium[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pittosporum confertiflorum
Pittosporum cornifolium
Pokrój
Drzewa (do 30 m wysokości[7]), krzewy i półkrzewy. Pędy nagie lub owłosione[6].
Liście
Zimozielone, skrętoległe, ale często pozornie naprzeciwległe i w nibyokółkach, zwykle też skupione na końcach pędów[6]. Przylistków brak[10]. Blaszka skórzasta lub cienka, całobrzega, często też falista i ząbkowana[6].
Kwiaty
Obupłciowe, pojedyncze lub częściej zebrane w kwiatostany baldachowate, wierzchotkowate lub wiechowate, wyrastające w kątach liści lub na końcach pędów[6]. Działek kielicha jest 5 wolnych i zwykle drobnych. Płatków korony jest 5 częściowo zrośniętych lub wolnych. Pręcików jest 5 o nitkach nagich. Zalążnia górna, złożona zwykle z 2–3, rzadziej 4–5 owocolistków, tworzących pojedynczą komorę lub z nie do końca rozdzielonymi komorami. Szyjka słupka trwała, pojedyncza, na szczycie często rozdzielona na tyle łatek ile owocolistków tworzy słupek[6].
Owoce
Suche, skórzaste lub drewniejące torebki otwierające się 2–5 klapami. Nasiona otoczone lepką, zwykle czerwonobrązową żywicą[6][7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pittosporum crassifolium
Pittosporum glabrum
Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny pospornicowatych Pittosporaceae[2].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-11-02] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-11-02] (ang.).
  3. ↑ a b Pittosporum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-11-02].
  4. ↑ a b c Pittosporum Banks ex Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-02].
  5. ↑ a b c Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 113.
  6. ↑ a b c d e f g Pittosporum Banks ex Gaertner. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-02].
  7. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 214. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer, 2009, s. 477-478. ISBN 978-1-4020-9608-2.
  9. ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 725, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  10. ↑ a b c Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 627-628. ISBN 978-1-842466346.
  11. ↑ Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz, Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 279, ISBN 83-01-13434-8, OCLC 749776599.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pospornica&oldid=71709972”